Đại học Bách Khoa Tp.

HCM
Khoa Cơ Khí
Bộ môn Kỹ Thuật Dệt May
VẬT LIỆU DỆT
TEXTILE MATERIAL

PHẦN 4
ĐẶC TRƯNG CẤU TRÚC-TÍNH CHẤT XƠ DỆT

1
 A. ĐẶC TRƯNG CẤU TRÚC XƠ DỆT
4.1 Thành phần cơ bản tạo xơ dệt

- Xơ dệt do nhiều thành phần cơ bản tạo nên, trong đó có một thành phần
chiếm tỷ lệ lớn và quyết định đến tính chất xơ
- Xơ dệt thông dụng có thành phần cơ bản là hợp chất cao phân tử
- Hợp chất cao phân tử có thể có sẵn trong tự nhiên hoặc do quá trình
tổng hợp mà tạo ra

Bông và lanh có thành phần cơ bản chung là gì ? 2

 Đặc trưng cấu trúc của cao phân tử tạo xơ dệt

• Là các đại phân tử hay phân tử vĩ mô (macromolecular), cấu

thành từ hàng trăm ngàn nguyên tử với khối lượng phân tử lớn
hơn 1000
• Đại phân từ hình thành từ nhiều nhóm nguyên tử hay đơn phân tử
• Các mắt xích cơ bản của đại phân tử có thể cùng một dạng
(polymer) hoặc khác dạng (co-polymer)
• Số mắt xích có trong một polymer (co-polymer) gọi là hệ số trùng
hợp (DP), từ mấy trăm đến mấy chục ngàn

3
Đặc trưng cấu trúc của cao phân tử tạo xơ dệt

• Không thể chuyển sang thể khí, dung dịch có độ nhớt lớn
• Ít dung môi có thể hòa tan được
• Khối lượng phân tử trung bình tác động đến tính chất vật lý
• Điểm nóng chảy (Tm) không rõ ràng

4
Tổng hợp các hợp chất cao phân tử tạo xơ dệt
Phản ứng trùng hợp
• Từ các monomer không no, nguyên tố carbon chưa sử dụng
hết các liên kết
• Một trong các liên kết của chất dễ đứt và có khả năng tạo liên
kết với các phân tử khác để tạo nối liên kết
• Monomer có thể có cấu trúc vòng
• Cho biết một số xơ dệt mà em biết tạo ra từ phản ứng này ?

5
Tổng hợp các hợp chất cao phân tử tạo xơ dệt
Phản ứng trùng ngưng
• Monomer phải là những hợp chất chứa từ hai nhóm chức trở lên,
ví dụ như hydroxyl,carboxyl,amin
• Các nhóm này kết hợp với nhau tạo nên các đại phân tử lớn dần
cho đến khi đạt tới một trạng thái cân bằng nào đó
• Trong quá trình phản ứng có thoát ra các sản phẩm phụ: nước,
rượu,amoniac

6
4.2 Cấu trúc đại phân tử trong xơ dệt

Cấu trúc mạch thẳng

• Mỗi mắt xích chỉ nối với hai mắt xích kề bên
• Đại phân từ có dạng đơn giản một mạch dài không chia nhánh
• Hầu hết polymer của các xơ dệt có cấu trúc mạch thẳng
PA,PES,PAN,cellulose

Ví dụ

-A-A-A-A-A-A-A-A-

-A-B-A-B-A-B-A-B-A-B-

-A-A-A-A-B-B-B-B-

7
Cấu trúc mạch nhánh
- Một số mắt xích nối với hơn hai mắt xích
- Đại phân tử ngoài mạch chính còn có các mạnh nhánh
- Hầu hết đại phân tử của các protid polymer gốc tự nhiên đều
mạch nhánh

Cấu trúc của fibroin trong tơ tằm 8

Cấu trúc mạch lưới
• Trong mạch thẳng có những mắt xích đa chức tạo nên những liên
kết ngang làm cho đại phân tử có cấu trúc lưới không gian 3
chiều
• Len có cấu trúc polymer mạch lưới 3 chiều, liên kết ngang tạo bởi
acid amin hay cystin

9
4.3 Các liên kết phân tử trong xơ

• Các mắt xích trong nội một đại phân tử hay giữa các đại phân
tử liên kết lẫn nhau nhờ lực liên kết phân tử. Các lực này
không đủ mạnh để tạo chất mới nhưng đủ để xơ có cấu trúc
tương đối bền vững
Polymer crystallinity

10