NERVNO

TKIVO
 omogućava odgovor organizma na promene spoljašnje i unutrašnje sredine

kontroliše i integriše funkciju organa i organskih sistema

Anatomska podela nervnog sistema:

- centralni
mozak i kičmena moždina
- periferni
kranijalni, spinalni i periferni nervi koji
sprovode impulse ka i od CNS;
ganglije; specijalizovani nervni završeci

Funkcionalna podela nervnog sistema:

- somatski
sastoji se od delova CNS i PNS koji obezbeñuju
senzornu i motornu inervaciju svih delova tela osim srčane
i glatke muskulature i žlezda; odnosno kontrola svih voljnih radnji osim refleksa
- autonomni (deo motornih neurona)
reguliše funkciju unutrašnjih (visceralnih) organa (glatke i srčane
muskulature i žlezda)
 NERVNI SISTEM

CENTRALNI NERVNI SISTEM (CNS) PERIFERNI NERVNI SISTEM (PNS)

MOZAK KIČMENA MOTORNI SENZORNI

MOŽDINA NEURONI NEURONI

CNS ka Senzorni
mišićima i organi ka
žlezdama CNS

SOMATSKI N.S. AUTONOMNI N.S.

Kontrola voljnih Kontrola nevoljnih

pokreta pokreta

SIMPATIČKI NERVNI SISTEM

PARASIMPATIČKI NERVNI SISTEM

ENTERIČNI nervni pleksus

 Nervno tkivo
- Nervne ćelije, neuroni
specijalizovane za prijem stimulusa i sprovoñenje
nervnih impulsa ka drugim ćelijama, posredstvom sinapsi

- Potporne ćelije
nemaju sposobnost kondukcije
obezbeñuju:
- fizičku potporu
- električnu insulaciju
- metaboličke razmene neurona
u CNS-u – neuroglijske ćelije
u PNS-u – Švanove ćelije i satelitske ćelije

- Krvni sudovi; krvno-moždana barijera u CNS-u

 NERVNA ĆELIJA
Neuron – osnovna strukturna i funkcionalna jedinica nervnog sistema

Funkcioni tipovi neurona:

• senzorni INTERNEURONI
• motorni
• interneuroni
SENZORNI MOTORNI
Na osnovu broja nastavaka koji polaze sa
perikariona:
• bipolarni (1 akson, 1 dendrit) receptor efektori
• unipolarni (samo akson)
• Multipolarni (1 akson, više dendrita)
• ........

Više od 100 morfološki

različitih nervnih ćelija!
Piramidne, vretenaste,
zrnaste....
MOTONEURON

• ćelijsko telo = PERIKARION

• akson (informacija od tela neurona) 1
• dendriti (informacija ka telu neurona)
• sinaptički završeci - telodendrije
 Perikarion

Nislova tela

Rezidualna tela (mijelinu-slične

figure ili lipofuscinske granule)
Citoskelet nervne ćelije

aktinski filamenti

mikrotubule

neurofilamenti (IF)

- velika količina MAP

 Dendritski nastavci

- prijem informacija od drugih neurona i njihovo sprovoñenje ka perikarionu

- nemijelinizirani, deblji od aksona
- sadrže organele slično kao i perikarion, izuzev GA
- dendritski trnići (spine) oblika pečurke – povećavaju postsinaptičku površinu)
 Aksonski nastavak
- sprovodi informacije od perikariona ka drugom neuronu ili efektoru
- aksonski brežuljak – na nivou SM izgleda prosvetljena, nema organela uključenih u
sintetske procese
- akson – brojne mitohondrije, glER, elementi citoskeleta

anterogradno

retrogradno
Neuron ima sposobnost da reaguje na stimuluse (nadražljivost) i da primljeni nadražaj u
vidu električnog signala (nervnog impulsa, akcionog potencijala) prenese i prosledi
drugim ćelijama (sprovodljivost) putem SINAPSI

- električne - akso-dendritske
- hemijske - akso-somatske
- akso-aksonske
- dendro-dendritske

- inhibiorne
- ekscitatorne
- izmeñu aksona i efektorskih ćelija
 Električna sinapsa
6 koneksina - jedan polukanal -
KONEKSON

nervna-nervna
glijska-glijska
nervna-glijska
 Hemijska sinapsa
• neuron i neuron
• neuron i poprečno-prugasta mišićna ćelija
• komunikacija transmiterima presinaptička
resinaptička
oblast

postsinaptička
postsinaptička
oblast

• presinaptički oblast
– presinaptička membrana
– trouglasta zgusnuća
– sinaptičke vezikule (različitost)
– mitohondrije
• Depolarizacija presinaptičke membrane
– endozomi
• Brzo otvaranje Ca++ kanala
• Ulazak jona Ca++ dovodi do fuzije sinaptičkih • sinaptička pukotina (20 – 40 nm)
vezikula sa presinaptičkom membranom • postsinaptički oblast
• Oslobañanje neurotransmitera – postsinaptička membrana
• Vezivanje neurotransmitera za receptore na – postsinaptičko zadebljanje
postsinaptičkoj membrani – receptori za transmitere
• Depolarizacija postsinaptičke membrane
Nervno-mišićna sinapsa
 Sinapsa en passant (inervacija glatke muskulature)

Akson koji inerviše glatku mišićnu

ćeliju se ne završava na tom mestu,
već formira proširenja odakle se
oslobañaju neurotransmiteri, za
razliku od skeletnih mišića kada se
akson grana i svaki završetak inerviše
po jednu ćeliju. Transmiteri u slučaju
glatke mišićne ćelije su acetilholin i
noradrenalin.
 POTPORNE ĆELIJE NERVNOG SISTEMA
- potporna uloga i uloga u metaboličkim procesima

Švanove ćelije
periferni nervni sistem

Satelitske ćelije

Oligodendrociti

Astrociti – protoplazmatični i fibrozni

neuroglijske
Mikroglijske ćelije ćelije (CNS)

Ependimske ćelije
 Astrociti – protoplazmatski i fibrozni

- češći u sivoj masi

- nastavci deblji i granati

- razlike na nivou citoplazmatskih nastavaka

- obuhvataju aksone ne uspostavljajući morfološki definisane veze
- obrazuju 3D mrežu unutar koje su smešteni neuroni – potporna uloga
- metabolička uloga – uklanjanje jona iz meñućelijskog prostora
- učestvuju u održavanju krvno-moždane barijere

- češći u beloj masi

- nastavci tanji, duži i negranati
 Mikroglijska ćelija

- male ćelije sa nastavcima i malim izduženim nukleusom

- malobrojne, ali sposobne da proliferišu u slučaju bolesti ili povrede
- lizozomski sistem, vezikule, fagocitne ćelije
- odstranjivanje oštećenih struktura u CNS.
 Ependimske ćelije

izmeñu nervnog tkiva i moždanih komora, nervnog tkiva i centralnog kanala

Izgledom podsećaju na epitelne ćelije
vršna površina nosi diferencijacije kojima pomažu kretanje cerebrospinalne tečnosti
 Oligodendrocit

- obrazuju mijelinski omotač u CNS

- način formiranja omotača nije sasvim jasan (centripetalno)
- nemaju laminu

jedra oligodendrocita
 POTPORNE ĆELIJE PNS

Švanove ćelije - formiranje mijelinskog omotača,

- okružuju nemijelinizovane aksone
 Satelitske ćelije

Okružuju neurone u PNS

i ćelijska tela neurona unutar
ganglija
Formiranje mijelinskog omotača
MEZAKSON – kontakt izmeñu
vanćelijskih površina membrane glijskih
ćelija

- Ranvijeovi čvorovi
- lipidi : proteini  70% : 30%
CNS
- nemijelinizirani aksoni

oligodendrocite

PNS
Mijelinizirani
akson

Švanova ćelija
Ranvijeovi prekidi mijelinskog omotača odlikuju
i PNS i CNS
Sprečava „curenje“ membranskog naelektrisanja

Visoka koncentracija voltažno-zavisnih kanala

za natrijum
Skokovito prostiranje AP
PNS = nervi, ganglije i specijalizovani nervni završeci. U organizaciji nerava i ganglija
pored neurona i pratećih ćelija učestvuju komponente vezivnog tkiva.

PERIFERNI NERV

NEURON I NERV
SPINALNA GANGLIJA • spinalne ganglije
grupacije nervnih ćelija izvan CNS • ganglije autonomnog nervnog sistema

kapsula

• pseudounipolarni neuroni
(periferna i centralna grana)
• telo i nukleus ganglijskog neurona
• satelitske ćelije
• Izmeñu perkariona nalaze se snopovi
mijeliniziranih nervnih vlakana,
• na površini ganglija- gusto vezivno
tkivo.
 MOZAK I KIČMENA MOŽDINA – raspored sive i bele mase

Siva masa – tela nervnih ćelija i dendritski nastavci

Bela masa - aksoni
Moždane ovojnice (dura mater, arahnoidea i pia mater)

siva
masa

bela
masa

Ventralni rogovi - motoneuroni

(skeletna muskulatura).

Dorzalni rogovi - interneuroni

(senzorne+motorne neurone).
 MALI MOZAK - korteks
Kompleksne i
mnogobrojne sinapse
Purkinjeovih neurona
sa drugim nervnim
ćelijama omogućavaju
da velike količine
informacija u isto
vreme budu obrañene

Molekularni
sloj

Purkinjeovi neuroni

granularni sloj