Fitocenologija

Predmet: Fitoekologija sa fitogeografijom

Profesor: Olivera Papović Student: Mateja Đurić 015/20

Osnovni pojmovi
 Fitocenologija je nauka o biljnim zajednicama.
 Fitocenologija proučava biljne zajednice kao prirodne celine I karakteriše ih sa
svih stanovišta biologije:
-upoznaje njihovu građu i floristički sastav
-njihovu ekologiju
-geografsko rasprostranjenje
-zakone postanka i razvoja
-prema njihovim zajedničkim osobinama vrši klasifikovanje u svoje sisteme
klasifikacije.
 Ekosistem

Ekosistem (biogeocenoza) složen sistem uzajamno povezanih delova žive i nežive

prirode koji deluju jedni na druge i stalno su u promeni i pokretu. Objedinjuje u
zajednički sistem kompleks žive i nežive prirode- biocenozu i stanište.
Izbalansirano je kruzenje materije a svi članovi su povezani u lanac ishrane koji čine 3
kategorije:
- producenti ( zelene biljke)
- konzumenti ( zivotinje )
- reducenti ( mokroorganizmi, koju organsku ponovo pretvaraju u neorgansku)
 Biocenoza
Biocenoza(životna zajednica)- definiše kao organizovani sistem čija organiacija počiva
na uzajamnim odosima između članova koji je čine i odnosima prema životnom
staništu. Organizacija je dinamična, pošto se zasniva na odnosima akcije i
reakcije.Delimo je na:
- fitocenozu ( zajednica biljaka)
- zoocenozu ( zivotinja)
- mikrobiocenozu ( mikroorganizama )
Biocenoza zavisi od uslova nežive prirode koja ih okružuje, tj.od komleksa ekoloških
faktora.
Ekotop- je kompleks abiotičkih faktora bez naseljenih živih bića.
Biotop- je kompleks biotičkih faktora izmenjen pod uticajem živih bića.
 Fitocenoza
Fitocenoza(biljna zajednica)- u skladu sa načinom svoga nastanka i razvića definiše kao zakonomerni
skup vrsta uslovljen određenim stanišnim prilikama, sa usklađenim međuodnosima i zajedničkom
prošlošću.

Predstavlja jasno izraženu organizovanu celinu koja se odlikuje specifičnim florističkim sastavom i
strukturom a istovremeno je u potpunom skladu sa ostalim delovima ekosistema kome pripada.

Formiranje se odvija u nekoliko faza:

U početnoj pojedine vrste naseljavaju ekotop, prilagođavaju se uslovima sredine i utiču na njih, tek
kasnije se razvijaju međusobni odnosi. Pod uticajem biljaka, ekotop prelazi u biotop, a u okviru biotopa
uz usložnjavanje međusobnih odnosa, formira se odgovarajuća fitocenoza.

Fitocenoza nastaje kao rezultat 3 grupe procesa:

- borba za opstanak i prilagođavanje uslovima sredine- ekotopski
- međusobno prilagođavanje vrsta u cenozi- cenotipski odabir
- istorija flore i vegetacije određenog prostora
Fitocenološke škole i sistemi
 Škole
1.SREDNJEEVROPSKO-MEDITERANSKA-upotrebljava se u srednjoj i Juznoj Evropi,a sedište
joj je bilo Međunarodna geobotanička stanica za Sredozemlje i Alpi SIGMA u Monpeljeu
2.RUSKA- bavi se dominantnim vrstama ( edifikatorima ) i odnosima biljnih zajednica
prema zemljištu
3.SKANDINAVSKA -bavi se detaljnim analizama florističkog sastava na malim površinama;
4.ANGLO-AMERIČKA – na prvo mesto stavlja egzaktno proučavanje ekoloških uslova i
dinamičkih promena vegetacije u toku vremena.
 Sistemi
1.FIZIONOMSKI SISTEM-klasifikuje vegetaciju na osnovu spoljаšnjeg izgleda-
fizionomije
2.EKOLOŠKI SISTEM-za klasifikaciju uzima različite stanišne faktore ( klimatske i
edafske )
3.FIZIONOMSKO- EKOLOŠKI SISTEM- kombinuje osnovne elemente fizionomskog i
ekološkog sistema
4.FLORISTIČKI ( FLORISTIČKO- EKOLOŠKI SISTEM )- zasniva se na florističkom sastavu
fitocenoza, polazeći od pretpostavke da su biljne vrste najbolji indikatori stanišnih
uslova.
 Oblasti fitocenologije
 Sinmorfologija- proučava izgled,građu i floristički sastav fitocenoza.
 Sinekologija- bavi se odnosom fitocenoza prema uslovima sredine.
 Sindinamika- proučava zakonitosti nastajanja, razvitka i propadanja fitocenoz.
 Sinhronologija ili paleofitocenologija- istorijski razvoj vegetacije, povezujući je sa
dalekom prošlošću planete zemlje.
 Sinhorologija- se bavi arealima, oblastima rasprostranjenja fitocenoze.
 Sintaksonomija- je ustvari klasifikacija, kojom se fitoceoze grupšu u određene
sisteme.
 Eksperimentalna fitocenologija- bavi se egzaktnim proučavanjima međusobnih
odnosa biljnih vrsta na manjim površinama.
Pojmovi vezani za fitocenozu
 Sastojina- ako se radi o šumskim fitocenozama, deo šume čiji su površina i
oblik takvi da obezbeđuju život i razvoj zivih organizama u jednorodnim
prirodnim uslovima.
 Minimalni areal fitocenoze- predstavlja najmanju površinu sastojine,koja je
neophodna da bi se fitocenoza razvila.
 Mešavina-javlja se gde su osnovni ekološki faktori, koji uslovljavaju postojanje
fitocenoze, nisu dovoljno izraženi pa na jednoj površini imamo delove dve ili
više fitocenoza koje ne možemo prostorno da odvojimo
 Prelaz se sreće na površini gde se prostorno dodiruju sastojine dve ili više
fotocenoza, pa vrste šire ekološke amplitude prelaze iz jedne sastojine u
drugu.
 Mozaik- nastaje kada se na manjoj površini smenjuju tipično razvijene ali vrlo
male sastojine 2 ili više fitocenoza
 Dominantne vrste- su one vrste koje se ističu svojom brojnošću ( dominiraju )
u bilo kom spratu, ili u svima.
 Edifikatori- su dominantne vrste koje svojom zastupljenošću i uticajem na
zivot svih ostalih u određenoj fitocenozi zaslužuju najvažnije mesto- fitocenoze
najčešće dobijaju imena po edifikatorima.U šumskim zajednicama edifikatori
su po pravilu dominatne vrste u spratu drveća
 Subedifikatori- su vrste veće brojnosti i značaja ali se ipak razvijaju pod
uticajem edifikatora
 Asektori ili pratilice- su sporedni članovi fitocenoze koje žive i razvijaju se pod
uticajem edifikatora i subedifikatora.
Metode proučavanja biljnih zajednica
1) analitička obrada podataka
2) fitocenološki snimak ( proba)
3) sintetička obrada podataka i fitocenološka tabela

Pojam o jednoj fitocenozi stiče se u 2 faze:

I. Statističkom analizom više sastojina na terenu
II. Sintezom dobijenih podataka da bi se došlo do tipičnih karakteristika te
fitocenoze.
U našoj zemlji primenjuje se kod pručavanja fitocenoza Braun-Blankeov
florističko- ekološki metod.
 Analitička obrada podataka
Kvaltitativni elementi:
-spratovnost,
-periodičnost,
-životna sposobnost,
-životni oblici biljaka.

Kvantitativni elementi:
-brojnost,
-pokrovnost,
-združenost,
-učestalost
Spratovnost- su posledica prilagođavanja na zajedničko koriščenje prostora i sunčeve
energije, a njihov broj zavisi od globalne klime. Naše šume imaju 3 sprata: drveće,
žbunje, prizemne flore. Ponekad je razvijen i 4 sprat, koji se sastoji od mahovine i
lišajeva

Periodičnost- različit izgled vegetacije u različitim vremenskim periodama. Cvetanje,

listanje, plodonošenje, opadanje lišća u razlišito vreme.

Zivotna sposobnost ili vitalnost- ocenjuje se okularno po izgledu individua pojedine

vrste. Vrlo smanjena vitalnost se obelezava sa º uz brojčane vrednosti brojnosti,
pokrovnosti i združenosti.

Brojnost- označava broj primeraka za svaku pojedinu vrstu na površini koja se obrađuje.
Okularno ili brojanje primeraka.
Pokrovnost- stepen zastrtosti zemljišta nadzemnim delovima svih primeraka jedne vrste
na posmatranoj površini. Okularno, samo se ponekad meri objektivno.
Primenjuje se kombinovana ocena brojnosti i pokrovnosti, arapskim brojevima od 5 do +,
koji se dopisuje uz naučno ime vrste prilikom uzimanja fitocenološkog snimka.
5. Dobija vrsta, bez obzira na broj primeraka, ako pokriva 75-100 % površine
4. 50- 75 %
3. 25-50 %
2. ako se javlja vrlo obilno ili pokriva 10- 25 % površine
1. Ako se javlja obilno ili pokriva 1-10 % površine
+. Dobija vrsta ako se javlja u malom broju primeraka i pokrovnost joj je neznatna ( <1 % )
Združenost- označava grupisanje primeraka iste vrste u veće ili manje grupe
5. Dobija vrsta čiji primerci rastu u velikim skupinama
4. Rastu u skupinama
3. U jastučićima
2. U basenima ( po 2-3 nekoliko primeraka zajedno)
1. Rastu pojedinačno
Prilikom uzimanja fitocenološkog snimka dve arapske cifre- prva za kombinovanu
ocenu brojnosti i pokrovnosti a druga za združenost razdvajaju se tačkom.

Učestalost- u istrazivanjima na manjim površinama, npr. Kod livadskh zajednica sa

velikim brojem vrsta. Obelezi se veći broj kvadrata ili krugova, ravnomerno
raspoređenih, na istom međusobnom odstojanju, na celoj površini sastojine. Za svaki
kvadrat radi se floristički sastav, popisuju sve nađene vrste. Za svaku vrstu se
izračunava učestalost u procentima
 Fitocenološki snimak
 Predstavlja zabeležene i po određenoj metodi prikazane analitičke podatke uzete u konkretnoj sastojini
na terenu. Služi kao polazna osnova za proučavanje vegetacije. Mesto se bira u jednoličnoj dobro
izraženoj sastojini, koja je predstavnik određene vrste. Treba izbegavati mešavine i prelaze, u slučaju
mozaika uzimati snimke na manjim površinama.
 Za uzimanje fitocenološkog snimka uobičajna površina je od nekoliko ari u tipičnoj sastojini, a granične
vrednosti su najmanje 200 a najviše 1200m2.
 U njega se unose sledeći podaci:
- redni broj i datum snimaka
- oznaka fitocenoze
- veličina snimljene površine u m2
- lokalitet
- osnovni ekološki uslovi ( orografski i edafski )
- zapažanja o očuvanosti, starosti i poreklu sastojine
- podaci o građi pojedinih spratova ( sklop, srednja visina, srednji prsni prečnik, srednje rastojanje stabla
- popis vrsta po spratovima ( latinska imena ) i za svaku vrstu 2 brojčane oznake razdvojene tačkom-
kombinovana ocena brojnosti, pokrovnosti i združenosti.
 Fitocenološka tabela

 Fitocenološki snimci iz pojedinih postojina jedne iste fitocenoze su osnovni analitičko-

statistički materijal, od koga se, sintezom, dobija potpuna slika te fitocenoze.
 Da bi se fitocenoza u potpunosti prikazala, potrebno je imati veći broj snimaka,
najmanje 10.
 Snimci se sintetišu u f. Tabelu, koja je smišljena tako da na malom prostoru prikazuje
jednu fitocenozu detaljnije nego što bi se to moglo postići opisno.
 Pre izrade f.tabele, snimci se moraju kompletirati, tj. Determinisati sve nepoznate
vrste iz pojedinih snimaka i definisati ekološki uslovi.
 Izrada f.tabele se radi u nekliko faza.
I faza

Napravi se zaglavlje tabele sa istim podacima koji postoje u f.snimcima ( naziv

fitocenoze, redni broj snimaka, lokalitet....), a zatim se prepisuju fitocenološki
snimci jedan po jedan, počev sa leve strane udesno.Mogu se unositi po redosledu
kako su uzimani na terenu. Redosled može da se uspostavi po nekom ekološkom
faktoru.
 II faza
Pravi se ovi redosled horizontalnih klona,tj. Grupišu se sve vrste po stepenu prisutnosti f. snimcima, sto znači
da vrste koje se pojavljuju u najvećem broju snimaka zauzimaju prva mesta.
Stepen prisutnosti je sinteza karakteristika, izražava u koliko je snimaka određene fitocenoze neka vrsta
nađena, odnosno prisutna.
PRISUTNOSTI
• stepen prisutnosti V dobija vrsta koja je prisutna u 81- 100% f.snimaka;
• IV od 61-80% f.snimaka;
• III od 41-60% f.snimaka;
• II od 21-40% f.snimaka;
• I od 1-20% f.snimaka.

Stepen prisutnoti se izračunava za sve vrste u spratovima drveća i žbunja, a za sprat prizemne flore zaključno
sa vrstama koje se pojavljuju u po dva f.snimka
Vrste koje pojavljuju samo u po jednom snimku, one se samo navedu u posebnom dodatku.
III faza

 Završava se grupisanje tabele, na taj način što se oni sa sličnim ekološkim

uslovima i florističkim sastavom stavljaju jedan uz drugog. Tako se sastojina na
istom tipu zemljišta, ili na severnim ekspozicijama ili jače vlažene od drugih itd.
nađu jedna uz drugu, što omogućava da se uoče florističke razlike.
 Na ovaj način se u okviru iste asocijacije diferenciraju subasocijacije, ekološke
varijante i facijesi.
 III faza

 Diferencijalne vrste- se ističu većom brojnošću i pokrovnošću u jednom broju

snimaka iste asocijacije. One diferenciraju delove fitocenoze slične po stanišnim
uslovima i nekim florističkim osobinama.Ukoliko se jasno izdvajau d.vrste
možemo asocijaciju da podelimo na subasocijacije.
 Facijesi- izdvajaju se na osnovu vrlo obilnog prisustva jedne vrste na manjim
površinama. Obično ih grade zeljaste biljke, koje se pojavljuju u obliku jastučića,
sa velikom združenošću, na mestima jačeg vlaženja...i sl.
 Ekološke varijante- diferenciraju na osnovu razlika u stanišnim uslovima, a zatim
u nekim florističkim osobenostima, ali to nisu klasične Braun-Blankeove
diferencijalne vrste, već grupe indikatora. Dobijaju opisna imena, obično po
najmarkatnijem ekološkom faktoru, na osnovu i koga su i definisane.
 IV faza

 Mogu da se rade životni spektri asocijacije. Izbroji se ukupni broj vrsta zabeleženi
u tabeli kao skup od 100%, a zatim se grupišu slčne vrste, u svakoj skupini utvrdi
njihov broj i izračuna procentualno učešće.Izrađuje se i analizira dva spektra
životnih oblika i florno-geografskih elemenata ( areal-tipova).
 Spektar životnih oblika- prikazuje procentualno učešće životnih oblika
( fanerofita, hemikriptofita, terofita itd.) u florističkom sastavu asocijacije za koju
je izrađena f.tabela.
 Spektar florno- geografskih elemenata ( areal- tiova) pokazuje odnose pojedinih
florno- geografskih srodnih grupa bljaka i njihovo učešće u izgradnji date
asocijacije.
 IV faza

 Karakteristične vrste za jednu asocijaciju su one koje se javljaju sa većim stepenom prisutnosti u njoj, dok
se udrugim na javlaju uopšte ili su prisutne u malom broju.Dele se na:
 • Isključive- koje se javljaju u datoj asocijaciji, a u drugim ih uopšte nema,
 • Postojane- karakterišu dati asocijaciju, ali se javljaju i u drugim, srodnim, sa znatno manjim
stepenom prisutnosti,
 • Sklone- sa najmanjim stepenom karakterističnosti- javljaju se sa većim stepenom pisutnosti i u
drugim asocijacijama, ali u konkretnoj nalaze optimalne uslove za život i tu su najbrojnije
 Po veličini areale karakteristične vrste se dele:
 • Lokalne- samo na uskom lokalitetu
 • Regionalne- za šire područje
 • Opšte- karakterišu datu asocijaciju na celom njenom arealu
 Potpuni karakteristični skup čine karakteistilne vrste i vrste dvaju najviše stepena prisutnosti.
Ukoliko nismo u mogućnosti da definišemo sami, onda ćemo navesti one koje se javljaju u 61-100%
f.snimaka, te će vrste obrazovati karakteristični skup.
Oblasti fitocenologije
Sinekologija-uticaj klimatskih faktora na
fitocenoze
 Pored makroklime, koja je osnovni činilac horizontalnog zoniranja vegetacije u
različitim regionima ( flornogeografskim provincijama), vrlo je važno imati u uvid i u
lokalnu klimu i u mikroklimu, koje uslovljavaju pojavu različitih zajednica na manjim
rastojanjima.
 Neki elementi mikroklime kao što su temperatura, svetlost, vlažnos vazduha,
dodatno vlaženje zemljšta i sl.mogu znato više da utiču nalokalni raspored različitih
fitocenoza od opštih mikroklimatskih uslova.
Sinekologija-uticaj klimatskih faktora na
fitocenoze
 Svetlost- za normalan razvoj potrebne su različite kličine svetlosti.
 Osnovna podela je:
• Heliofilne
• Polusciogilne
• Sciofilne
 Odnosom prema svetlosti uslovljen je i broj spratova i floristički sastav, pa se tako
heliofine razlikuju većim brojem spratova i floristički su bogate od sciofilnih.
 Prilikom obnove, nege, seče, osvetljavanje različitog inteziteta je najčešće
primenjivana intervencija, a promene svetlosnog režima najbrže deluju na
fitocenozu. Zato treba biti oprezan, naročito kod osetljivih sciofilnih šuma
( bukovih, bukovo-jelovih, bukovo-jelevo-smrčevih, smrčevih i dr) i u
dvodominatnim zajednicama gde su edifikatori različitih zahteva u odnosu na
svetlost ( kitnjakovo-grabovih, lužnjakovo-grabovih, idr.)
Sinekologija-uticaj klimatskih faktora na
fitocenoze

Toplota-deli se u 3 osnovne grupe:

• Termofilne, koje zahtevaju velike količine toplote ( šume grabića i crnog graba,
crnog bora, krupnolisnog mdunca i crnog jasena, sladuna i cera i dr.)
• Mezotermne ( kitnjaka-graba, pitomog kestena, brdske i planinske bukve, bukve-
jele i dr.)
• Mikrotermne, koje uspevaju u uslovima hladne klime ( smrče, bukve-jele-smrče,
subalpike bukve,krivulja i dr. )
 Sinekologija-uticaj klimatskih faktora na
fitocenoze
Atmosfesrki talozi i vlaga- u vezi sa ukupnom količinom atmosferskih taloga i njihovim rasporedom toko
godine, formirani su sledeći tipovi vegetacije:
• Kserofilna vegetacija ( mediteranske šume hrasta crnike, submediteranske grabiča i crnog graba,
mezijske sladuna-cera, i šumostepska vegetacija Vojvodine)
• Mezofilna vegetacija ( kitnjakovo-grabove, bukove, bukovo-jelove, i dr.šume u Ilirskoj i Mezijskoj
provinciji)
• Higrofilna vegetacija, uglavnom azonalna vegetacija formira se lokalno, pod uticajem dodatnog vlaženja
ili stagnirajućom vodom ( šume vrbe, topola, poljskog jasena, lužnjaka, crne jove), tj.ne zavisi od
mikroklimatskog rasporeda padavina.
Podela koja se odnosi na odnos prema toploti i vlažnosti:
• Kserotermne
• Mezotermne
• Mezofilne
• Hifrofilne
• Kriofilne.
Sinekologija-uticaj edafskih faktora na
fitocenoze
 Geološka podloga- predstavljena je stenama i mineralima koji čine zemnjinu koru.
Ovi faktori deluju posredno, pošto se procesima fizičkog i hemijskog raspadanja
formira samo jedna mineralna komponenta zemljišta, koje deluje neposredno na
vegetaciju.
 Način i brzina fizičkih i hemijskig raspadanja supstrata utiče na fizičke osobine
zemljišta, a njegov hemijski sastav na hemijske osobine i plodnost.
 Sinekologija-uticaj edafskih faktora na
fitocenoze
 Zemljište- najvažniji abiotički faktor, koji na vegetaciju deluje neposredno.
 Pod pojmom zemljište podrazumevamo specifični prirodni sistem, nastao sjedinjavanjem mineralne i
organske komponente
 Od fizičkih osobina: dubina, tekstura, skeletnost.
 Od hemijskih osobina, najvažnija osbina je kiselost ( pH vrednost, tj.koncetracija H-jona u zemljištu ) tako
u odnosu na kiselost razlikujemo:
 • acidofilne,
 • neutrofilne,
 • bazifilne
 Često se pojavljuje i termin kalcifilne ( na zemljišzima u kojima je prisutan Ca-jon, uglavnom iz krečnjaka )
Primer: vegetacija slatina na izrazito zaslanjenim zemljištima u Vojvodini.
 Osim fizičkih i hemijskh osobina, vrlo je važno razmotriti i opasnost od erozije zemljišta, koja je
uzrokovana geološkim sastavom, nagibom, količinom padavina, sklopom biljnog pokrivača i dr.
Sinekologija-uticaj edafskih faktora na
fitocenoze
 Plodnost I produktivnost zemnjišta
 Najvazniji činioci plodnosti su vlaga, vazduh, hranljivi elementi ( makroelementi I
mikroelementi).
 Produktivnost je veličina koja se iskazuje proizvodnjom odnosno produktivnost je
realizovana plodnost.
Sinekologija-uticaj orografskih faktora na
fitocenoze
 Orografski faktori- spadaju u grupu indirektnih faktora. Menjaju lokalne
mikroklimatske i edafske stanišne uslove.

 Nadmorska visina –mikroklimatski uslovi se menjaju sa promenom nadmoske

visine, tj.da se na većim visinama t° smanjuje, ukupna količina padavina povećava,
smanjuju prosečne amplitude t°, skraćuje vegetacioni period.S tim je usko
povezano vertikalno zoniranje vegetacije, tj.postojanje visinskih pojaseva:
• hrastove šume (600m),
• bukove šume (700-1100m),
• bukovo-jelove šume (1100-1400m),
• subalpijske smrčeve šume (1400-1800m),
• na najvišim vrhovima (iznad 1800m) krivulj i klečica.
Sinekologija-uticaj orografskih faktora na
fitocenoze
 Ekspozicija- izloženost terena nekoj strani sveta,utiče na promene mikroklimatskih i edafskih uslova
i na taj način uslovljava raspored različitih fitocenoza na jednom lokalitetu. Razlikuju se: severne
( hladne ) i juzne ( tople )

 Nagib- povezan je sa ekspozicijom. Uticaj toplih i hladnih ekspozicija povećava nagib, a ublazava se
na manjim nadmorskim visinama, sve do pojave zonalne vegetacije umesto azonalne na
zaravnjenim terenima.
 Na toplim južnim ekspozicijama, razvijaju se plitka zemljišta podložna eroziji i termofilna vegetacija
manje ekonomske vrenosti.
 Na hladnijim ekspozicijama i manjim nagibima, javljaju se dublja i stabilnija zemljišta i mezofilnija
vegetacija, tj.bujnije i produktivnije šume.

 Konfiguracija terena- podrazumeva veću ili manju kupiranost reljefa kao i veličinu planinskih masiva
u nekom podučju.
 Poznato je da veća kupiranost podrazumeva naglije promene nadmorske visine, veće nagibe i
raznovrsne ekspozicije, što dovodi do velike šarolikosti vegetacije i smene različitih fitocenoza, oštro
ograničenih areala, na malom prostoru.
 Sinekologija-uticaj fitogenih i zoogenih faktora
na fitocenoze
 U kompleksu biotičkih faktora najveći značaj imaju zelene biljke- drveće, kao i primarni
producenti organske materije.
 U okviru neposrednih uticaja biljnih organizama jedni na druge ističe se nekoliko kategorija:
• parazitizam- hrastova pepelnica u luznjakovim šumama,
• saprafizam- bakterije i gljive koje ubrzavaju procese razlaganja organske materije ,
• simbioza- gljive i bakterije na korenju šumskog drveća
• epifitizam- lišajevi i mahovine na drveću u našm šumama, u tropskim epifite u krošnjama,
• mehanički uticaji- povijuše: bršljan, divlja loza,pavit...
• biohemijski uticaji- mogu biti stimulativni i inhibitarni,
 Sinekologija-uticaj fitogenih i zoogenih faktora
na fitocenoze
 Zoogeni i antropogeni faktori
 Životinjski i biljni organizmi su vrlo tesno povezani.Većini životinja biljke služe za ishranu, vrlo
mali broj biljnih vrsta se hrani životinjskim organizmima.
 Životinjski organizmi u veliko meri utiču na biljke:
• neposredno ( oprašivanje, raznošenje semena...) i
• posredno, svojom aktivnošću menjaju stanište ( mehaničko mešanje, usitnjavanje,
ubrzavanja razlaganja organske materije, đubrenje...)
 U šumi zoogeni i fitogeni faktori su usko povezani, a najčešći primarni uzročnik je antropogeni
faktor- čovek.
 Kombinovanjem zooantropogenim uticajima većina naših šuma je u dobroj meri degradirana.
 Eksperimentalna fitocenologija
 Osnovni cilj je proučavanje međusobnih odnosa biljnih vrsta i sinuzija, odnose
prema faktorima staništa i dinamizam fitocenoze pomoću planirano postavljenog
eksperimenta- ogleda.
 Osnovna metodologija E.F. je primena ogleda, koji, svaki za sebe, rešavaju određeni
fitocenoločki problem, a cela serija složenu problematiku u šumskom ekosistemu.
 Sinhronologija-tipovi areala
 Sinhorologija je deo fitocenologije koji se bavi proučavanjem rasprostranjenja-
arealima- zajednica.
 Areali mogu biti različite veličine.
 Najveće areale imaju zajednice ravničarskih predela, sa ujednačenim stanišnim
uslovima na velikm prostranstvima.
 Daleko manji areali pripadaju zajednicama na kupiranim terenma u planinskim
područjima.
 Najmanje areale imaju jedinice endemičnih vrsta.
 Endemični areali su najčešće regresivni, kada su u pitanju endemoreliktne vrste.
 Sinhronologija-tipovi areala
 Po površini areali se dele na:
• kompaktne ( celovite ),to su površine koje na terenu zauzimaju pojedine sastojine
određene fitocenoze međusobno su prirodno povezane, tj.manje-više se prostorno
dodiruju.
• disjunktne ( isprekidane ), geografsko izolovani delovi, na većim rastojanjima.
Osim endemorelikata, ove areale imaju i neke vrste reliktnih vrsta sa širim arealom
( Pinus nigra, Pinus mugo )
 Asocijacije se diferenciraju po svojim fitogeografskim karakteristikama na različite
areal-tipove, u zavisnosti od toga koje florno- geografske provincije naseljavaju.
 Areal- tip jedne asocijacije određuje se kada se na osnovu f.tabele računarskim
putem obrazuje i analizira spektar florno- geografskih elemenata ( areal- tipova ).
 Sintaksonomija-osnovne sintaksonomske
jedinice
 Sintaksonomija ili klasifikacija je jedna od važnijih oblasti fitocenologije.
Predstavljanje klasifikovanje tj.razvrstavanje u određeni sistem pojedine kategorije
vegetacije.
 Sintaksonomija je ustvari klasifikacija, kojom se fitoceoze grupšu u određene
sisteme.
 Sintaksonomija-osnovne sintaksonomske
jedinice
FACIJES-OSUM (Quercetum farnetto-cerris fac.carpifoliosum) ;
VARIJANTA-daje se lat.ime koje oznacava dati ekoloski factor, podrucje kome
pripada (sladun i cer kosov-metoh suma Quercetum farnetto-cerris scardicum);
SUBASOC –ETOSUM (Querceto farnetto-cerris subass. aculeatetosum);
ASOC- ETUM (Quercetum farnetto-cerris);
PODSVEZA-ENION (Ostryo-Fagenion moes);
SVEZA-ION (Quercion farnetto);
RED-ETALIA (Quercetalia pubescentis);
RAZRED-ETEA (Querco-Fagetea);
VEGETACIJSKI SKUP-ETALES (Querco-Fagetales).
Tipovi vegetacije
1.ZONALNA VEGETACIJA ( klimaks, klimazonalna, klimatogena, klimaregionalna )-
šumske vegetacije uslovljene prvenstveno opštim klimatskim prilikama ( makrokilimom
jedne regije)
• Fagetum moesiacae montanum- planinska šuma bukve

2.AZONALNA VEGETACIJA ( trajni stadijum, paraklimaks )- čine vegetacijske jedinice

uslovljene nekim drugim ekološkim faktorom koji je blizu ekstrema, tj.dovoljno izražen da
promeni stanišne uslove.Prostire se kroz više zona, uslovljena je jačim vlaženjem,
reakcijom zemljišta
• Plavne šume u aluvijalnim ravnima
• Acidofilne šume bukve, Luzulo- Fagenion moesiacae
• Bazifilne šume crnog bora
3.INTRAZONALNA VEGETACIJA- uslovljena nekim ekološkim faktorom u ekstremu, ali
njeno rasprostranjenje je ograničeno na jednu zonu.
• Vegetacija slatina
• Visoke tresave

4.EKSTRAZONALNA VEGETACIJA- deo zonalne vegetacije jedne zone koji se pod

specifičnim uslovima razvija i u nekoj drugoj susednoj zoni. (mezofilne šume kitnjaka i
graba u dolinama na severnim ekspozicijama).
• Ostryo- Carpinion orientalis
Tipovi vegetacije planete Zemlje
1. LIGNOSA- drvenasta vegetacija, silvae-šuma, fruticeta- žbunasta
formacija
2. HERBOSA- zeljasta vegetaciaja travnog tipa
3. DESERTA- pustinje
4. ERRANTIA- slobodni niži organizmi koji lebde u različitim sredinama
- fitoedafon ( u zemljištu )
- fitoplankton ( u vodi )
- fitooaeron ( u vazduhu )
Lignosa- pokriva oko 1/4 kopna planete. Od toga tropske šume oko 50%,
četinari oko 35%, listopadni lišćari ( umerenih ) severnih geografskih širina
oko 15%
A. Lišćari:
A1. Stalno zelene ( zimzelene ) šume i žbunasta forma:
PLUVIISILVAE- tropske kišne šume, i PLUVIIFRUTICETA
LAURISILVAE- subtropske zimzelene, i LAURIFRUTICETA
DURISILVAE- tvrdolisne mediteranske, i DURIFRUTICETA
A2. Periodično zelene ( listopadne ) šume i žbunasta formacija
HIEMISILVAE- zimzelene monsunske i savanske šume, i HIEMIFRUTICETA
AESTISILVAE- leti zelene listopadne šume, i AESTIDURIFRUTICETA
B. Četinari
ACICULISILVAE- četinarske zimzelene, i ACICULIFRUTICETA
Hvala na pažnji !