SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI KSCL ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI KHỐI 12

TRƯỜNG THPT YÊN LẠC 2 ĐỀ THI MÔN ĐỊA LÍ

NĂM HỌC 2019 - 2020
Thời gian làm bài 180 phút, không kể thời gian giao đề.
Đề thi gồm: 01 Trang.

Câu 1 (2,0 điểm).

Giải thích nguyên nhân của sự thay đổi ngày đêm theo vĩ độ? Ở đâu trên Trái Đất quanh
năm có hiện tượng ngày, đêm dài bằng nhau? Tại sao?
Câu 2 (2,0 điểm).
Phân tích tác động của công nghiệp tới sự phát triển, phân bố cũng như sự hoạt động của
ngành giao thông vận tải.
Câu 3 (2,0 điểm).
Tại sao trong bảo vệ môi trường cần phải “tư duy toàn cầu và hành động địa phương”? Hãy
cho biết ngày nào được chọn là ngày môi trường thế giới? Chủ đề môi trường thế giới năm 2019
là gì?
Câu 4 (2,0 điểm).
Việc phát triển giao thông của Đông Nam Á lục địa theo hướng đông – tây có ảnh hưởng gì
đối với sự phát triển kinh tế xã - hội?
Câu 5 (2,0 điểm).
Trình bày đặc điểm địa hình vùng núi Trường Sơn Bắc nước ta. Đặc điểm đó ảnh hưởng gì
đến khí hậu của vùng?
Câu 6 (2,0 điểm)
Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đối với khí hậu nước ta. Nguyên nhân khiến nền nhiệt
ở miền Bắc thấp hơn ở miền Nam nước ta?
Câu 7 (2,0 điểm).
Phân tích sự phân hóa khí hậu nước ta độ cao địa hình.
Câu 8 (2,0 điểm).
Trình bày hoạt động gió mùa mùa hạ ở miền Bắc của nước ta? Giải thích tại sao mùa mưa
ở duyên hải miền Trung lại lệch vào thu đông?
Câu 9 (2,0 điểm).
Trình bày tác động của biển Đông đến địa hình và các hệ sinh thái ven biển nước ta. Tại
sao ven biển Nam Trung Bộ lại có điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển nghề muối?
Câu 10 (2,0 điểm).
Nhiệt độ trung bình các tháng trong năm của Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh(0C)
Tháng
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Hà Nội 16,4 17,0 20,2 23,7 27,3 28,8 28,9 28,2 27,2 24,6 21,4 18,2
Tp. Hồ Chí
25,8 26,7 27,9 28,9 28,3 27,5 27,1 27,1 26,8 26,7 26,4 25,7
Minh
a. Chọn biểu đồ thích hợp thể hiện diễn biến nhiệt độ trung bình các tháng trong năm của Hà Nội
và thành phố Hồ Chí Minh. (Không vẽ biểu đồ).
b. Nhận xét và giải thích sự khác biệt trong chế độ nhiệt của hai địa điểm trên.
------------------- Hết-------------------
Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

Họ và tên thí sinh:…………………………………; Số báo danh:………………………

 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KÌ THI KSCL ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI KHỐI 12
TRƯỜNG THPT YÊN LẠC 2 ĐÁP ÁN ĐỀ THI MÔN ĐỊA LÍ
NĂM HỌC 2019 - 2020
I. LƯU Ý CHUNG
1. Giám khảo nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm thi để đánh giá bài làm của thí sinh, cần linh hoạt
trong quá trình chấm, khuyến khích những bài làm có nội dung sáng tạo.
2. Việc chi tiết hóa điểm số (nếu có) so với biểu điểm phải đảm bảo không sai lệch với hướng dẫn chấm.
3. Điểm toàn bài tính đến 0,25 và không làm tròn.
II. ĐÁP ÁN
Câu Nội dung Điểm
1. Giải thích nguyên nhân của sự thay đổi ngày đêm theo vĩ độ? Ở đâu trên Trái 2,0
Đất quanh năm có hiện tượng ngày, đêm dài bằng nhau? Tại sao?
* Nguyên nhân của sự thay đổi ngày đêm theo vĩ độ: 0,5
- Trong khi chuyển động xung quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng với Mặt phẳng
quỹ đạo không đổi phương.
- Đường phân chia sáng tối chia bề Trái Đất thành hai phần bằng nhau, tùy vĩ độ khác 0,5
nhau mà có sự chênh lệch giữa phần sáng và phần tối dẫn đến sự chênh lệch thời gian
ngày và đêm.
* Ở đâu trên Trái Đất quanh năm có hiện tượng ngày, đêm dài bằng nhau? Tại 0,5
sao?
Ở xích đạo quanh năm có hiện tượng ngày dài bằng đêm.
Nguyên nhân: trong khi chuyển động xung quanh Mặt Trời trục Trái Đất nghiêng và 0,5
không đổi phương. Đường phân chia sáng tối đi qua tâm Trái Đất trùng với trục Trái
Đất phân chia đường xích đạo làm hai phần bằng nhau.
2. Phân tích tác đông của công nghiệp tới sự phát triển, phân bố cũng như sự hoạt 2,0
động của ngành giao thông vận tải.
- Sự phát triển các trung tâm công nghiệp lớn và sự tập trung hóa sản xuất công 0,5
nghiệp sẽ làm tăng nhu cầu vận chuyển nguyên nhiên, vật liệu và sản phẩm.
- Làm mở rộng vùng cung cấp nguyên, nhiên, vật liệu và vùng tiêu thụ sản phẩm. 0,5
- Làm tăng khối lượng hàng hóa vận chuyển và luân chuyển, tăng cự li vận chuyển 0,5
trung bình.
- Sự phát triển công nghiệp chế tạo sẽ trang bị cơ sở vật chất kĩ thuật cho ngành giao 0,5
thông vận tải như phương tiện vận tải, cầu cống,…
3. Tại sao trong bảo vệ môi trường cần phải “tư duy toàn cầu và hành động địa 2,0
phương”? Hãy cho biết ngày nào được chọn là ngày môi trường thế giới? Chủ đề
môi trường thế giới năm 2019 là gì?
* Trong bảo vệ môi trường cần phải “tư duy toàn cầu và hành động địa phương” 0,5
vì:
- Tư duy toàn cầu vì: Môi trường Trái Đất là ngôi nhà chung của tất cả mọi người,
môi trường tự nhiên là một thể thống nhất và hoàn chỉnh. Hoạt động phá hoại môi
trường ở nơi này sẽ ảnh hưởng đến nhiều nơi khác.
- Hành động địa phương: Bảo vệ môi trường phải tiến hành ở từng nơi cụ thể gắn với 0,5
cuộc sống của mỗi con người, không có bảo vệ môi trường một cách chung chung.
* Ngày được chọn là ngày môi trường thế giới là ngày 5/6 hàng năm. 0,25
* Chủ đề môi trường thế giới năm 2019 là: 0,5
- Chương trình Môi trường Liên hợp quốc đã đưa ra năm 2019 với chủ đề “Ô nhiễm
không khí”.
- Kêu gọi tất cả các quốc gia, cộng đồng và xã hội cùng hành động để cải thiện chất 0,25
lượng môi trường không khí ở tất cả các thành phố và khu vực trên toàn thế giới.
4. Việc phát triển giao thông của Đông Nam Á lục địa theo hướng đông – tây có 2,0
ảnh hưởng gì đối với sự phát triển kinh tế xã - hội?
- Giao thông Đông Nam Á lục địa theo hướng đông – tây đi qua 4 nước: Mianma, 0,5
Thái lan, Lào, Việt Nam.
- Địa hình của các nước Đông Nam Á lục địa chủ yếu theo hướng tây bắc – đông nam 0,5
hoặc bắc – nam, giao thông chính theo hướng bắc – nam. Giao thông theo hướng
 đông – tây gặp nhiều khó khăn.
- Ý nghĩa phát triển theo hướng đông – tây sẽ: 0,5
+ Nâng cao chất lượng cuộc sống người dân dọc hành lang kinh tế đông - tây
+ Tăng cường liên kết giữa các nước trong khu vực. 0,5
+ Phát huy tốt nhất tiềm lực kinh tế xã hội của các nước.
5. Trình bày đặc điểm địa hình vùng núi Trường Sơn Bắc nước ta. Đặc điểm đó 2,0
ảnh hưởng gì đến khí hậu của vùng?
* Đặc điểm vùng núi Trường Sơn Bắc. 0,5
- Trường Sơn Bắc là vùng núi thấp và hẹp ngang, được nâng cao ở hai đầu và thấp
trũng ở giữa (dc).
- Mạch núi cuối cùng là dãy Bạch Mã có hướng Tây - Đông, ở vĩ tuyến 16oB, đây là 0,5
ranh giới giữa vùng Trường Sơn Bắc và Trường Sơn Nam, là bức chắn địa hình ngăn
cản khối khí lạnh từ phương Bắc tràn xuống phương Nam.
* Ảnh hưởng đến khí hậu: 0,25
- Độ cao địa hình làm cho khí hậu của vùng phân hóa thành 2 đai cao:
+ Đai khí hậu nhiệt đới gió mùa ở chân núi độ cao đến 600 -700m: mùa hè nóng, nhiệt độ
trung bình tháng trên 250C, độ ẩm thay đổi tùy nơi .
+ Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi 600 - 700m đến 2600m: khí hậu mát mẻ, không có 0,25
tháng nào nhiệt độ trên 250C, mưa nhiều hơn, độ ẩm tăng.
- Hướng núi tây bắc – đông nam làm cho khí hậu có sự phân hóa giữa Đông Trường Sơn 0,5
và Tây Trường Sơn (dc).
6. Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đối với khí hậu nước ta. Nguyên nhân khiến 2,0
nền nhiệt ở miền Bắc thấp hơn ở miền Nam nước ta?
* Ảnh hưởng của vị trí địa lí đối với khí hậu nước ta: 0,5
- Vị trí nội chí tuyến: nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến bắc bán cầu (dc), nhận
được lượng bức xạ mặt trời lớn, có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Nước ta giáp biển Đông: Biển Đông đã làm biến tính các khối khí thổi vào đất liền 0,5
đem đến cho nước ta lượng mưa lớn, độ ẩm cao, biển thâm nhập sâu vào đất liền.
- Nằm ở trung tâm của khu vực châu Á gió mùa: 0,5
Có Tín phong BBC hoạt động quanh năm xen kẽ với hai mùa gió, khí hậu nước ta
chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của các khối khí hoạt động theo mùa với hai mùa gió chính
là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hạ.
* Nguyên nhân khiến nền nhiệt ở miền Bắc thấp hơn ở miền Nam nước ta:
- Miền Bắc nằm xa Xích đạo hơn miền Nam, nhận được lượng bức xạ Mặt Trời ít 0,25
hơn, chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc nên có một mùa đông lạnh.
- Miền Nam: gần Xích Đạo, không chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc, khí hậu 0,25
mang tính chất cận Xích đạo nóng quanh năm.
7. Phân tích sự phân hóa khí hậu nước ta theo độ cao địa hình. 2,0
- Đai nhiệt đới gió mùa 0,25
+ Ở miền Bắc, đai nhiệt đới gió mùa có độ cao trung bình dưới 600 – 700m, còn ở
miền Nam do nhiệt độ TB năm cao nên đai nhiệt đới gió mùa lên tới độ cao 900 –
1000m.
+ Khí hậu nhiệt đới biểu hiện rõ rệt ở nền nhiệt độ cao, mùa hạ nóng (nhiệt độ trung 0,5
bình tháng trên 250C), độ ẩm có sự thay đổi giữa các vùng, từ khô hạn đến ẩm ướt.
- Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi. 0,25
+ Ở miền Bắc, đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi có độ cao từ 600 – 700m đến
2600m, còn ở miền Nam từ 900 – 1000m đến 2600m.
+ Khí hậu mát mẻ, không có tháng nào nhiệt độ trên 250C, mưa nhiều hơn, độ ẩm 0,5
tăng.
- Đai ôn đới gió mùa trên núi. 0,25
+ Có độ cao từ 2600m trở lên, chỉ có ở dãy Hoàng Liên Sơn.
+ Khí hậu mang tính chất ôn đới, quanh năm nhiệt độ dưới 150C, mùa đông xuống 0,25
dưới 50C.
8. Trình bày hoạt động gió mùa mùa hạ ở miền Bắc của nước ta? Giải thích tại sao 2,0
mùa mưa ở duyên hải miền Trung lại lệch vào thu đông?
* Hoạt động gió mùa mùa hạ ở miền bắc của nước ta: 0,25
- Nửa đầu mùa hạ:
+ Khối khí nhiệt đới ẩm từ Bắc Ấn Độ Dương hướng Tây Nam vượt qua dãy Trường
 Sơn và các dãy núi chạy dọc biên giới Việt - Lào, thổi xuống vùng đồng bằng ven
biển Trung Bộ, gió trở nên khô, nóng.
+ Vào những ngày áp thấp Bắc Bộ hoạt động mạnh thì ở Tây Bắc và đồng bằng Bắc 0,25
Bộ cũng có gió phơn Tây Nam hoạt động.
+ Thời tiết gió phơn Tây Nam mang lại rất nóng và khô, nhiệt độ lên tới trên 370C và 0,25
độ ẩm xuống dưới 50%.
- Nửa sau mùa hạ: 0,25
+ Gió từ áp cao cận chí tuyến BCN vượt xích đạo thổi tới nước ta theo hướng Tây
Nam.
+ Do yếu tố địa hình và áp thấp Bắc Bộ nên gió đổi hướng thành hướng Nam ở miền 0,25
Trung và hướng Đông Nam ở miền Bắc.
+ Sự hoạt động của loại gió mùa này cùng dải hội tụ nhiệt đới là nguyên nhân chủ yếu 0,25
gây mưa vào mùa hạ cho miền Bắc và mưa vào tháng 9 ở Trung Bộ.
* Giải thích tại sao mùa mưa ở duyên hải miền Trung lại lệch vào thu đông? 0,25
- Khi gió phơn tây nam (mùa hè) vượt qua dãy Trường Sơn không mang mưa mà
gây khô cho vùng duyên hải miền Trung.
- Vào mùa thu - đông do địa hình vuông góc với hướng gió từ biển thổi vào (gió mùa 0,25
Đông Bắc, gió tín phong) và chịu tác động mạnh của frong, dải hội tụ nhiệt đới, bão,
áp thấp nhiệt đới nên mưa nhiều.
9. Trình bày tác động của biển Đông đến địa hình và các hệ sinh thái ven biển nước 2,0
ta. Tại sao ven biển Nam Trung Bộ lại có điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển
nghề muối ở nước ta?
* Tác động của biển Đông đến địa hình gồm: Các vịnh cửa sông; Các bờ biển mài 0,5
mòn; Các tam giác châu thổ có bãi triều rộng; Các bãi cát phẳng, các đầm phá, cồn
cát; Các vũng vịnh nước sâu; Các đảo ven bờ và những rạn san hô…
* Tác động của biển Đông đến các hệ sinh thái vùng ven biển gồm: 0,5
- Hệ sinh thái rừng ngập mặn với diện tích lớn (dc) đứng thứ hai trên thế giới.
- Tuy nhiên, hiện nay diện tích rừng ngập mặn ở nước ta đã bị thu hẹp rất nhiều. 0,25
- Hệ sinh thái rừng ngập mặn nước ta cho năng suất sinh học cao, nhất là các sinh vật 0,25
nước lợ.
- Nước ta còn có các hệ sinh thái trên đất phèn và hệ sinh thái rừng trên đảo rất đa
dạng và phong phú.
* Ven biển Nam Trung Bộ lại có điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển nghề 0,5
muối vì:
Có nhiệt độ nước biển cao quanh năm, số giờ nắng nhiều, khí hậu ổn định, ít cửa sông
đổ ra biển, nước biển có độ mặn cao, nhiều bãi cát rộng.
10. Chọn biểu đồ đường. 1,0
Nhận xét và giải thích sự khác biệt trong chế độ nhiệt của hai địa điểm. 1,0
- Hà Nội có nền nhiệt độ thấp hơn thành phố Hồ Chí Minh (nhiệt độ trung bình năm 0,25
23,5°C so với 27,1°C). Do Hà Nội gần chí tuyến, TP HCM gần Xích đạo. Mặt khác
Hà Nội chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc trong năm.
- Hà Nội có 4 tháng (6,7,8, 9) nhiệt độ cao hơn thành phố Hồ Chí Minh. Do chịu ảnh 0,25
hưởng của hiệu ứng phơn trong mùa hạ.
- Hà Nội có 3 tháng (12, 1 và 2) nhiệt độ xuống dưới 20°C, trong khi thành phố Hồ 0,25
Chí Minh quanh năm nóng, không có tháng nào nhiệt độ xuống dưới 25°C. Do Hà
Nội chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa Đông Bắc, nên có nhiệt độ thấp trong các
tháng mùa đông, thành phố Hồ Chí Minh không chịu tác động của gió mùa Đông Bắc
nên nhiệt độ cao quanh năm.
- Biên độ nhiệt độ ở Hà Nội cao (12,5°C), biên độ nhiệt độ ở thành phố Hồ Chí Minh 0,25
thấp (3,1°C). Do Hà Nội ở gần chí tuyến Bắc, cùng với nhiệt độ hạ thấp về mùa đông
nên biên độ nhiệt cao, thành phố Hồ Chí nằm gần xích đạo, nền nhiệt độ cao quanh
năm nên biên độ nhiệt độ thấp hơn.
Câu 1 + 2 + 3 + 4+ 5 + 6 + 7 + 8 +9 + 10 20,0