0

0
0
ÖNSÖZ

Sevgili Eğitmenler, özel gereksinimli bireylerle çalışmak özveri, sabır ve emek ister. Bu
duygularla yaklaştığımız her özel gereksinimli bireyin hayatına dokunurken önceliğimiz onların
sosyal hayatta bağımsız bir birey olarak yaşayabilmeleridir. İkinci önceliğimiz ise akademik
anlamda eksik yönlerini desteklemek ve iyi yönlerini geliştirmek olmalıdır. Matematik öğrenme
güçlüğü yaşayan çocuklarla yapılan çalışmalarda bu çocukların normal öğrenen akranları gibi
aynı hızda ve aynı yöntemlerle olmasa da matematiği öğrenebildiklerini göstermiştir. Bu
öğrenciler hiç öğrenememe değil yavaş ve farklı öğrenen bir profil çizmektedir.

Özel gereksinimli bireylere sunulan eğitim hizmetlerinin en birincil amacı günlük yaşamda
olabildiğince bağımsız olmalarını sağlamaktır. Bu süreçte birçok akademik beceriye ihtiyaç
duyarlar. Matematik de günlük yaşamdaki yeriyle önemli bir alandır. Matematik problem çözme
becerisini geliştirmeyi amaçlayan bir derstir. Mantıksal süreçleri kullanarak akıl yürütme,
matematiksel kavramları farklı alanlarda kullanma, günlük yaşamda matematiksel becerileri
fark edebilme ve diğer özel hedefler bir arada düşünüldüğünde matematiğin bilişsel gelişime
katkısı görülmektedir. Matematik, özel gereksinimli bir birey için zor ve soyut gelebilir. Fakat
bağımsız yaşayabilmesi için matematik hayatının vazgeçilmez bir parçasıdır. Matematik
öğretirken olabildiğince günlük hayata uyarlamak ve çocukların algı düzeyine uygun planlamak
gereklidir.

Bu etkinlik kitabında, özel gereksinimli bireylere uygun 10 farklı alana yönelik etkinlikler, temel
matematiksel terimler olabildiğince somutlaştırılarak anlatılmaya çalışılmıştır. Bu etkinliklerin
matematik öğretimine katkı sağlaması dileği ile….

1
“Matematiğin hiçbir dalı yoktur ki, ne kadar
soyut olursa olsun, bir gün gerçek dünyada
uygulama alanı bulmasın.”
Lobachevski

2
 İÇİNDEKİLER

Önsöz ....................................................................................................................................................................................... 1

Eşleştiriyorum Öğreniyorum (EŞLEŞTİRME) ........................................................................................................ 4

Renkleri Sınıflandırarak Öğreniyoruz (SINIFLANDIRMA) ............................................................................... 7

Karşılaştırarak Öğreniyorum (KARŞILAŞTIRMA) ................................................................................................ 9

Sıra Sıra Şişeler (SIRALAMA) ..................................................................................................................................... 11

Toplayarak Kazanıyorum (TOPLAMA) .................................................................................................................. 13

Çarpma Öğreniyorum Eğleniyorum (ÇARPMA) ................................................................................................. 16

Uzak - Yakını Eğlenerek Öğreniyorum (Mekânsal konum/uzamsal ilişkiler) ....................................... 20

Çevremizdeki Şekilleri Tanıyalım (GEOMETRİK ŞEKİLLER) ........................................................................ 22

Kırtasiye Alışverişi (Para Öğretimi (Ölçme)) ...................................................................................................... 25

Grafik Okuyorum (Veri İşleme)................................................................................................................................. 28

Öğretmenlere Öneriler Ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ................................................................... 32

Kontrol Listesi .................................................................................................................................................................. 33

3
ETKİNLİK 1

Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

Ders:Matematik

Süre: 25 dakika

Öğrenme Alanı: Anasınıfı sayı öncesi kavramlar

Etkinlik adı: Eşleştiriyorum Öğreniyorum

Kazanımlar:Nesne varlıkları Birebir Eşleştirir.

Araç Gereçler: Tabak,portakal elma, armut, muz, meyve şellerini gösteren resimli
kartlar,kağıt,kalem

Ortam Düzenlemesi: Birebir,masa başında , öğrencinin karşısında( Duruma göre öğrencinin

yanında)

Yöntem Teknikler: Basamaklandırılmış/Etkileşim ünitesi

İşleniş/Öğrenme Süreçleri/Eğitim Durumu:

Hazırlık: Materyaller öğrencinin rahat bir şekilde görebileceği şekilde masanın üstüne
yerleştirilir ve öğrenciye materyaller tanıtılır. Öğrenciye herhangi bir ihtiyacının olup olmadığını
sorulur, varsa bu ihtiyaç giderilmeye çalışılır. Ortamda etkinlikle ilgili olmayan materyaller
öğrencinin dikkatini dağıtmaması amacıyla ortamdan uzaklaştırılır. Öğrenci, yapılacak etkinlik
hakkında bilgilendirilir. Etkinlikte ödül ve pekiştireç kullanılacaksa (oyun oynama, dışarı çıkma,
çizgi film izleme, yiyecek veya içecek verme vb.) öğrenciye önceden söylenir.

ÖĞRENCİNİN (CEVABI)
BASAMAK ÖĞRETMENİN (SUNUŞU) DAVRANIŞI
DAVRANIŞI
Öğretmen kendi önüne ve öğrencinin önüne 4 tane Öğretmeni izler.
meyve ( Portakal, elma, armut, muz) koyar.
Bana bak diyerek öğrencinin dikkatini çeker.Şimdi
Yap-Yap
benim önümdeki meyvelere bak, ben bunların Önündeki meyve
arasından ‘’Portakal’’ olanı alıyorum.şimdi Sende tabağından portakal olanı
öündeki meyve tabağından ‘’Portakal’’ olanı al der. eline alır.

Öğretmen kendi önüne meyve şekillerini ifade eden

resimli kartları koyar.Öğrencinin önüne ise Öğretmeni izler.
meyvelerin bulunduğu tabağı koyar.’’Bana
Göster-Yap bak’’diyerek öğrencinin dikkatini çeker.Önümdeki Önündeki meyve
resimlere bak,ben portakal olanı resmi elime tabağından
aldım.Şimdi sende önündeki meyve tabağından Portakal olanı eline alır.
portakal olanı eline al der.

4
 Öğretmen kendi önüne (Portakal,armut,muz, elma)
koyar.Öğrencinin önüne herhangi bir materyal Öğretmeni izler.
koymaz.’’ Bana bak’’ diyerek öğrencinin dikkatini
Yap-Söyle
çeker.Şimdi benim öümdeki meyvelere bak,ben
bunların arasından portakal olanı alıyorum.Şimdi Portakal olduğunu söyler.
sende ben hangi meyveyi aldım söyle der.

Öğretmen kendi önüne ve öğrencinin önüne meyve

Öğretmeni izler.
şekillerinin resimlerini koyar.’’ Bana bak’’diyerek
Göster-Göster öğrencinin dikkatini çeker.Önümdeki resimlere
Portakal olan resmi
bak,ben portakal olan şekli gösteriyorum.Şimdi sende
gösterir.
öündeki resimlerden bana portakal olanı göster der.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

YAP-YAP BASAMAĞI:

Öğretmen Öğrenci

Göster- Yap:

Öğretmen Öğrenci

5
Yap-Söyle:

Öğretmen Öğrenci

Göster-Göster:

Öğretmen Öğrenci

DEĞERLENDİRME;

Öğrenci bu uygulamadaki her bir işlemi doğru yaptığında öğretmen öğrenciye hazırlamış olduğu
pekiştireçleri sunar ve diğer etkinliğe geçer.Yanlış yaptığında öğretim tekrar edilir.

Öğretim sununda etkileşim ünitesine göre hazırlanan değerlendirme aracı öğrenciye

verilir.Bunun sonucunda ;

1.Her bir öğrencinin her bir kavrama doğru cevap verip vermediğine bakılır.

2.Öğrencilerin girdi ve çıktı modellerinin hangisinde daha başarılı olduğuna bakılır.

6
ETKİNLİK 2

Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

Ders: Matematik
Süre: 30 dakika
Öğrenme Alanı: Anasınıfı Sayı Öncesi Kavramlar
Etkinlik Adı: Renkleri sınıflandırarak öğreniyoruz. 
Kazanımlar: Nesne/varlıkları rengine göre gruplandırır.
Araç- Gereçler: Kartondan yapılmış ağaç, kağıttan yapılmış elmalar (2 tanesi kırmızı, 2 tanesi
sarı ve 2 tanesi yeşil olmak üzere 6 elma materyal.), 3 sepet (Kırmızı, sarı ve yeşil) ve öğrenci
değerlendirme formu (Bu materyaller önceden öğrenciye yaptırılabilir. Böylece öğrencinin
önceden renklerle bir yaşantısı olmuş olur.)
Ortam Düzenlemesi: Sınıfın ortasında, duruma göre öğrencinin yanında, sağında, solunda.
Yöntem ve Teknikler: Doğrudan Öğretim Yöntemi
Hazırlık: Öğretmen, kartondan yapılan ağacı sınıfın duvarına asar. Ağacın üstüne de önceden
yapılan elmaları ağaca yapıştırır. Masanın üstüne de sepetleri koyar. Öğrenciye herhangi bir
ihtiyacının olup olmadığını sorulur, varsa bu ihtiyaç giderilmeye çalışılır. Ortamda etkinlikle ilgili
olmayan materyaller öğrencinin dikkatini dağıtmaması amacıyla ortamdan uzaklaştırılır.
Öğrenci, yapılacak etkinlik hakkında bilgilendirilir. Etkinlikte ödül ve pekiştireç kullanılacaksa
(oyun oynama, dışarı çıkma, çizgi film izleme, yiyecek veya içecek verme vb.) öğrenciye önceden
söylenir.

İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/ Eğitim Durumu:

Gereksinim Oluşturma: Öğretmen, materyalleri hazırlandıktan sonra öğrenciye ‘’Sence bu ağaç
ve elmalarla ne yapacağız?’’ diye sorarak öğrencinin dikkatini çeker. Öğrenci de merak uyandırır.
Bu konu üzerinde öğrencinin fikirlerini alınarak öğrencide gereksinim oluşturulur.

Model Olma: Öğretmen, ‘’Şimdi sizinle renkleri öğreneceğiz.’’ der. Ağaçta yapıştırılmış olan sarı
elmayı alır. ‘’Bu rengin adı sarıdır. Bu sarı renkteki elmayı alıp sarı sepete koyuyorum.’’ diyerek
sarı elmayı sarı renkteki sepete koyar. Aynı işlemi kırmızı ve yeşil renkli elmalar içinde yapar.
Bir sonraki aşamaya geçmeden bu işlemi benzer şekilde tekrarlar. Öğretmen model olurken her
yaptığı adımı sözel olarak destekler.

Rehberli Uygulama: Bu aşamada öğrenci sürece dahil edilir. Nesneleri sınıflama yaparken,
öğrenciye gereksinim duyduğu anda sözel veya model ipuçları ile rehberlik edilir. Öğretmen
‘’Haydi şimdi birlikte yapalım.’’ diyerek uygulamayı başlatır. Öğretmen öğrenciyle beraber
ağacın yanına gelir ve öğretmen sarı elmayı göstererek ‘’Bu hangi renk?’’ diye sorar. Öğrenci
‘Sarı’’ der. Öğretmen ‘’Aferin. Şimdi o sarı elmayı ağaçtan al ve elmalar aynı renkteki sepete koy’’

7
der. Öğrenci sarı elmayı alır ve sarı sepete ekler. Aynısı diğer renkler içinde yapılarak süreç
tamamlanır. Öğrenci doğru tepkiler verdiğinde öğretmen sözel pekiştireçlerle öğrenciyi
pekiştirir. Öğrenci bağımsız hale gelene kadar süreç devam eder.

Bağımsız Uygulama: Bu aşamada öğrencinin performansı alınır. Öğretmen ve öğrenci ağacın

karşısına gelir. Öğretmen, ‘’Şimdi sırayla önce sarı sonra kırmızı en sonda da yeşil elmaları al ve
renklerine uygun sepetlere koy. Bunu yaparken de aldığın elmanın rengini söyle’’ der. Öğrenci de
sırayla aldığı elmaların ismini söyleyerek uygun renkteki sepete koyar. Öğrencinin davranışları
gözlemlenerek sınıflandırmayı doğru yapıp yapmadığı öğrenci değerlendirme formuna
kaydedilir. Bağımsız uygulama aşamasında hiçbir ipucu verilmez. Yanlış tepkiler görmezden
gelinir.

Değerlendirme: Bağımsız uygulama sırasındaki gözlemlere dayanarak değerlendirme yapılır.

Yanlışlar sıklıktaysa model olma aşamasına tekrar dönülür. Doğrular sıklıktaysa renklerin
sayıları arttırılarak etkinlik çeşitlendirilir veya öğretmen başka bir kazanıma geçilebilir.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

8
 ETKİNLİK 3

 Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

 Ders: Matematik
 Süre: 20 dakika
 Öğrenme Alanı: Anasınıfı Sayı Öncesi Kavramlar
 Etkinlik Adı: Karşılaştırılarak Öğreniyorum
 Kazanımlar: Nesne/varlıkların büyüklüğünü ayırt eder, karşılaştırır.
 Araç-Gereçler: Kare ahşap blok, sandalye, top, masa, kitap, oyun hamuru benzeri
materyaller ve resimli kartlar, değerlendirme formu.
 Ortam Düzenlemesi: Birebir, masa başında, öğrencinin karşısında (duruma göre
öğrencinin yanında, sağında)
 Yöntem ve Teknikler: Basamaklandırılmış / Etkileşim Ünitesi
 İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/Eğitim Durumu:
 Ders Öncesi Hazırlık: Öğretmen etkinlikte kullanacağı materyalleri masaya bırakır.
Dersle ilgisi olmayan ve dikkat dağıtıcı nesneleri ortamdan kaldırır. Pekiştireçlerini
belirler. (aferin, bravo, alkış vb.)

Basamak Öğretmen Davranışı (Sunuşu) Öğrenci Davranışı

(Cevabı)

Öğretmen kendisinin ve öğrencinin önüne iki büyük Öğretmeni izler.

ve iki küçük kare ahşap blokları koyar. Öğretmen
“Beni izle.” diyerek öğrencinin dikkatini çeker. Kendi
YAP – YAP önündeki kare ahşap bloktan büyük kare ahşap bloğu Büyük kare ahşap bloğu
eline alır ve “Ben önümdeki kare ahşap bloktan büyük eline alır, küçük kare
olanı elime aldım, küçük olanı masada bıraktım, şimdi ahşap bloğu masada
sen de önündeki kare ahşap bloktan büyük olan kare bırakır.
ahşap bloğu alıp, küçük olanı masada bırak.”

Öğretmen kendisinin önüne bir büyük ve bir küçük

kare ahşap bloğu koyar. Öğrencinin önüne de iki tane
resimli kartı koyar. (resimli kartların her birinde Öğretmeni izler.
büyük, küçük boyutlarda kalem, defter gibi görseller
YAP – GÖSTER bulunur.) Öğretmen “Beni izle.” diyerek öğrencinin
dikkatini çeker. Kendi önündeki kare ahşap bloktan
büyük kare ahşap bloğu eline alır ve “Ben önümdeki Büyük olan nesneyi
kare ahşap bloktan büyük olanı elime aldım, küçük gösteren resimli kartı
olanı masada bıraktım” der. “Şimdi sen de önündeki gösterir.
resimler arasından büyük olanın bulunduğu kartı
bana göster.”

Öğretmen kendisinin önüne bir büyük ve bir küçük

top koyar. Öğrencinin önüne herhangi bir
araç/materyal koymaz. Öğretmen “Beni izle.” diyerek Öğretmeni izler.
YAP – SÖYLE öğrencinin dikkatini çeker. Kendi önündeki toplardan
büyük olanı eline alır ve “Ben önümdeki toplardan
büyük olanı elime aldım, küçük olanı masada
bıraktım” der. “Elimdeki büyük top, şimdi sen söyle, “Büyük top” der.
elimdeki top nasıl bir top.” diye sorarak öğrencisinin
söylemesini ister.

9
 Değerlendirme:
Öğrenci bu uygulamadaki işlemleri doğru yaptığında öğretmen öğrenciye önceden
hazırlamış olduğu pekiştireçleri (aferin, bravo, alkış vb.) sunar ve diğer basamağa geçer.
Yanlış davranış/cevapta öğretim tekrar edilir. Öğrencinin her bir basamaktaki durumu
değerlendirilerek öğrencinin hangi basamakta daha başarılı olduğuna karar verilir.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

10
ETKİNLİK 4

 Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

 Ders: Matematik
 Süre: 20 Dakika
 Öğrenme Alanı: Anasınıfı Sayı Öncesi Kavramlar
 Etkinlik Adı: Sıra Sıra Şişeler
 Kazanımlar: Nesne / varlıkları büyüklüklerine göre sıralar.
 Araç-Gereçler: Farklı büyüklükte 6 adet pet şişe (Üç farklı büyüklükte ve içi boş), Koli bandı,
Değerlendirme formu.
 Ortam Düzenlemesi: Birebir, masa başında, öğrencinin karşısında (duruma göre öğrencinin
yanında, sağında, solunda)
 Yöntem ve Teknikler: Doğrudan Öğretim Yöntemi
 Ders Öncesi Hazırlık: Etkinlikte kullanılacak materyaller masanın üzerine yerleştirilir.
Masanın üzerine biri öğretmenin önüne diğeri de öğrencinin önüne gelecek şekilde iki bant
yapıştırılarak etkinlik için hazır hale getirilir. Dersle ilgisi olmayan ve dikkat dağıtıcı
nesneler ortamdan kaldırılır. Pekiştireçler belirlenir. (aferin, bravo, çok iyi, alkış vb.)
Öğrenciye herhangi bir ihtiyacının olup olmadığı sorulur, varsa (açlık, susuzluk, tuvalet,
uykusuzluk vb.) ihtiyaçları giderilmeye çalışılır. Öğrenci, yapılacak etkinlik hakkında
bilgilendirilir.

 İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/Eğitim Durumu:

Gereksinim Oluşturma: Öğrencinin dikkatini çalışmaya çekmek amacıyla masanın
üstündeki pet şişeler gösterilerek “Burada birsürü şişe varmış. Sence bu şişeler ne işe
yarıyor? Bunlarla neler yapılabilir? Bu şişelerin hepsi aynı mı sence?” vb. sorular sorularak
öğrencide ilgi ve merak uyandırılır. Daha sonra “Hadi seninle bu şişeleri kullanarak bir oyun
oynayalım” denilerek uygulama işlemine geçilir.

Model Olma: Öğretmen masada öğrencinin karşısına oturur ve öğrenciye dönerek, “Şimdi
seninle bir sıralama oyunu oynayacağız. Oyunumuzun adı sıra sıra şişeler. Buradaki şişelerin
hepsi birbirinden farklı, bazıları büyük bazıları daha küçük. Şimdi ben bunları en büyük
olandan en küçük olana doğru sırayla yan yana dizeceğim. Lütfen sen de beni dikkatlice izle.
Önce ben yapacağım sonra senden yapmanı isteyeceğim.” der. Öğretmen en büyük şişeyi
eline alır ve “Bu çok büyük bir şişe aralarında en büyüğü bu olmalı, o zaman bunu en başa
yerleştirmeliyim.” diyerek masadaki bant’ın en ucuna yerleştirir. Öğretmen daha sonra diğer
iki şişeyi eline alır, yan yana tutar ve ortanca büyüklükteki şişeyi sağa sola sallayarak “Bu
şişe masadaki şişeden daha küçük ama elimdeki diğer şişeden de daha büyük bir şişe. O
halde şimdi bu şişeyi masadaki büyük şişenin yanına koymalıyım.” diyerek ortanca
büyüklükteki şişeyi de masadaki büyük şişenin yanına koyar. Son olarak küçük şişeyi de
eline alır ve “Bu da en küçük olanı, o halde bu şişeyi en sona koymalıyım.” diyerek son şişeyi
de ortanca büyüklükteki şişenin yanına koyar. Etkinliği tamamladıktan sonra öğrenciye
dönerek şişeleri gösterir ve “Bak şişeleri büyük olandan küçük olana doğru sıraladım. Bu en
büyük, bu daha küçük bu da en küçük şişe.” Diyerek model olma aşamasını sonlandırır.
Model olurken her yaptığı adımı sözel olarak destekler.

11
Rehberli Uygulamalar: Bu aşamada öğrenci sürece dahil edilir. Uygulama esnasında
öğrenciye gereksinim duyduğu anda doğru şekli ile model olunarak veya sözel ipuçları ile
rehberlik edilir. Öğretmen “Haydi şimdi birlikte yapalım.” diyerek uygulamayı başlatır ve
“Şimdi senin de aynı benim yaptığım gibi şişeleri sırayla alarak büyükten küçüğe doğru
masadaki çizginin üzerine yerleştirmeni istiyorum” der. Öğrencinin performansına göre
öğretmen süreç içerisinde öğrenciyi harekete geçirebilmek adına şişelerden birini işaret
ederek “ Sence bu büyük bir şişe mi? Bu şişelerden hangisi daha büyük? Sence bu şişeyi
nereye koymalıyız?” vb. sorular yöneltebilir. Bu sırada doğru tepkiler pekiştirtirilir (aferin,
çok iyi, çak, bravo, vb.), yanlış tepkilerde bulunduğunda ise müdahale edilerek ya sözel ipucu
verilir ya da doğru şekli ile öğrenciye model olunur. Öğrenci bağımsız hale gelene kadar
süreç devam eder.

Bağımsız Uygulamalar: Bu aşamada öğrencinin performansı değerlendirilir. Öğretmen

öğrenciye “Şimdi şişeleri tekrardan büyükten küçüğe doğru sıralayarak masaya dizmeni
istiyorum, ama bu sefer sen tek başına yapacaksın ben hiç müdahale etmeyeceğim.” der ve
öğrencinin bağımsız bir şekilde gösterdiği performansı değerlendirilir. Öğrencinin
davranışları gözlemlenerek sıralamayı doğru yapıp yapmadığı kaydedilir. Bu aşamada hiçbir
ipucu sunulmaz, yanlış tepkiler görmezden gelinir. Yanlış ve doğru tepkiler değerlendirme
formuna işlenir.

Değerlendirme: Bağımsız uygulama sırasındaki gözlemlere dayanarak değerlendirme

yapılır. Öğrencinin performans düzeyine bağlı olarak öğretimin bir sonraki aşamasına karar
verilir. Öğrenci kendisine kazandırılmaya çalışılan beceriyi sergileyebiliyorsa bir sonraki
kazanıma geçilebilir fakat performans düzeyi yeterli değilse ve beceri tam anlamıyla
kazanılamamışsa yeniden model olunarak ve farklı pekiştireçler de denenerek etkinlik
tekrar edilir.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

Öğretmen Öğrenci

12
ETKİNLİK 5

Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

Ders: Matematik
Süre: 40 dakika
Öğrenme Alanı: Doğal Sayılarla Toplama İşlemi
Etkinlik Adı: Toplayarak kazanıyorum 
Kazanımlar: Toplamları 20’ye kadar (20 dahil) olan doğal sayılarla toplama işlemini yapar.
Araç- Gereçler: Farklı renklerde 10 adet küp, 2 adet oyuncak kutusu, kalem, kağıt ve öğrenci
değerlendirme formu
Ortam Düzenlemesi: Birebir masa başında, öğrencinin karşısında, duruma göre öğrencinin
yanında, sağında, solunda.
Hazırlık: Materyaller öğrencinin rahat bir şekilde görebileceği şekilde masanın üstüne
yerleştirilir ve öğrenciye materyaller tanıtılır. Öğrenciye herhangi bir ihtiyacının olup olmadığını
sorulur, varsa bu ihtiyaç giderilmeye çalışılır. Ortamda etkinlikle ilgili olmayan materyaller
öğrencinin dikkatini dağıtmaması amacıyla ortamdan uzaklaştırılır. Öğrenci, yapılacak etkinlik
hakkında bilgilendirilir. Etkinlikte ödül ve pekiştireç kullanılacaksa (oyun oynama, dışarı çıkma,
çizgi film izleme, yiyecek veya içecek verme vb.) öğrenciye önceden söylenir.

İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/ Eğitim Durumu: Bu etkinlikte toplama işleminin

birleştirme anlamına yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Basamak Öğretmen Davranışı (Sunuşu) Öğrenci Davranışı (Cevabı)

Öğretmenin önünde içinde 5 küp bulunan bir
adet oyuncak kutusu vardır. Öğrencinin
karşısında da aynı sayıda küp ve oyuncak Öğrenci izler.
kutusu vardır. Bu aşamada 5+5=10 işlemi
yapılacaktır.
Kendi kutusundaki küpleri sayar
Öğretmen, ‘Beni dikkatli izle.’ diyerek
ve 5 küpün olduğunu söyler.
Yap-Yap öğrencinin tüm dikkatini kendisine çeker ve
konuşmasına devam der. ‘’Benim önümde
Öğretmenin önünde bulunan
kaç tane küp var haydi sayalım.’’ der ve
kutudaki küpleri de sayar ve 5
öğrenciyle birlikte sayarak 5 tane küpün
tane küpün olduğuna karar verir.
olduğuna karar verilir.

‘’Bakalım senin önünde kaç tane küp var?

Haydi sayalım.’’ der ve tekrar birlikte sayarak
5 tane küpün olduğuna karar verilir.

13
 ‘’Ben şimdi küplerime 5 küp daha Öğretmenin önündeki kutudan
ekleyeceğim bakalım küplerim kaç tane küpleri 6, 7, 8, 9, 10 şeklinde
olacak. Hadi şimdi 5 küp sayıp ayıralım ve sayarak kendi önündeki kutuya
benim kutuma ekleyelim.’’ Der. ekler.
‘’Kutumda 5 küp vardı şimdi 5 küp daha
ekliyorum.‘’ der. Öğretmen kutuya küpleri tek
tek eklerken 6, 7, 8, 9, 10 şeklinde sayma 5 küpe 5 küp daha eklediğinde
stratejilerinden yararlanır. toplamda 10 tane küpün
‘’Şimdi benim kutumda kaç tane küp oldu?’’ olduğunu söyler.
diye sorduktan hemen sonra toplamda 10
küp olduğunu öğrenciye söyler.
Daha sonra küpleri tekrar oyuncak kutusuna
eşit bir şekilde dağıtır.
Öğretmen: ‘Şimdi sıra sende. Önce kendi
kutunda yer alan küplerin sayısını söyle ve
daha sonra benim önümdeki kutudan küpleri
sayarak kendi kutuna ekle ve kaç tane küpün
olduğunu söyle.’’ der. Yaklaşık 15 saniye
bekler.
Öğretmenin önünde içinde 5 küp bulunan bir
adet oyuncak kutusu vardır. Öğrencinin
karşısında da aynı sayıda küp ve oyuncak
kutusu vardır. Bu aşamada 5+5=10 işlemi
Yap-Söyle yapılacaktır. Öğrenci izler.
‘’Benim önümde küpler var hadi sayalım.’’
der ve birlikte sayarak 5 tane küpün olduğuna
karar verilir.
‘’Bakalım senin önünde kaç tane küp var?
Hadi sayalım.’’ der ve tekrar birlikte sayarak 5
tane küpün olduğuna karar verilir.
‘’Ben şimdi küplerime 5 küp daha
ekleyeceğim bakalım küplerim kaç tane
olacak. Hadi şimdi 5 küp sayıp ayıralım ve
benim kutuma ekleyelim.’’ der.
‘’Kutumda 5 küp vardı şimdi 5 küp daha
ekliyorum.‘’ der. Öğretmen küpleri tek tek

14
 eklerken 6, 7, 8, 9, 10 şeklinde sayma
stratejilerinden yararlanır.
‘’Şimdi benim kutumda kaç tane küp oldu
söyle.’’ Der. Toplamda 10 küpün olduğunu
söyler.
Öğretmenin önünde içinde 5 küp bulunan bir
adet oyuncak kutusu vardır. Öğrencinin
karşısında da aynı sayıda küp ve oyuncak
kutusu vardır. Bu aşamada 5+5=10 işlemi
yapılacaktır.
‘’Benim önümde küpler var hadi sayalım.’’ Öğrenci izler.
Yap-Yaz der ve birlikte sayarak 5 tane küpün olduğuna
karar verilir.
‘’Bakalım senin önünde kaç tane küp var?
Hadi sayalım.’’ der ve tekrar birlikte sayarak 5
tane küpün olduğuna karar verilir.
‘’Ben şimdi küplerime 5 küp daha
ekleyeceğim bakalım küplerim kaç tane
olacak. Hadi şimdi 5 küp sayıp ayıralım ve
benim kutuma ekleyelim.’’ der.
‘’Kutumda 5 küp vardı şimdi 5 küp daha
ekliyorum.‘’ der. Öğretmen küpleri tek tek
eklerken 6, 7, 8, 9, 10 şeklinde sayma
stratejilerinden yararlanır.
‘’Şimdi benim kutumda kaç tane küp oldu
önündeki karta yaz.’’ Der. Önündeki karta 5+5=10 yazar.

Değerlendirme: Öğrenci aynı işleme en az 3 kez doğru cevap verirse değerlendirme formuna
doğru işaretlenerek bir sonraki basamağa geçilir. Yanlış cevap verirse soru tekrar edilir. Tekrar
sonucunda öğrenci tekrar yanlış cevap verirse öğretim sürecine geri dönülür.

15
ETKİNLİK 6

Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

Ders: Matematik

Süre: 25 dakika

Öğrenme Alanı: Sayılar

Etkinlik Adı: Çarpma Öğreniyorum Eğleniyorum.

Kazanımlar: Doğal Sayılarla Çarpma İşlemi Yapar.

Performans düzeyi:Öğrenci grup kavramnı bilir.1’ den 10’ a kadar sayar. Eldeli ve eldesiz
toplama işlemi yapabilir.

Araç Gereçler:sepet, yumurta, resimli kartlar,kağıt, kalem

Ortam Düzenlemesi: Birebir, Masa başında Öğrencinin yanında

Yöntem Teknikler:Basamaklandırılmış Öğretim Yöntemi

İşleniş/Öğrenme öğretme Süreçleri/Eğitim Durumu

Hazırlık: Materyaller öğrencinin rahat bir şekilde görebileceği şekilde masanın üstüne
yerleştirilir ve öğrenciye materyaller tanıtılır. Öğrenciye herhangi bir ihtiyacının olup olmadığını
sorulur, varsa bu ihtiyaç giderilmeye çalışılır. Ortamda etkinlikle ilgili olmayan materyaller
öğrencinin dikkatini dağıtmaması amacıyla ortamdan uzaklaştırılır. Öğrenci, yapılacak etkinlik
hakkında bilgilendirilir. Etkinlikte ödül ve pekiştireç kullanılacaksa (oyun oynama, dışarı çıkma,
çizgi film izleme, yiyecek veya içecek verme vb.) öğrenciye önceden söylenir.

16
 ÖĞRENCİNİN
BASAMAK ÖĞRETMENİN (SUNUŞU) DAVRANIŞI
(CEVABI) DAVRANIŞI
Öğretmen 6 tane yumurtanın bulunduğu bir sepeti ve iki boş
sepeti kendi önüne , bir tane kağıt ve kalemi öğrencinin önüne
koyar. Öğrenci izler.
Beni izle diyerek öğrencinin dikkatini çeker.Önündeki
sepetten 3 tane yumurta alır.Öğrenciye önümdeki boş
sepetten birine 3 tane yumurta koydum der. Öğretmen sepette
kalan diğer 3 yumurtayı diğer boş sepete koydum. Şimdi iki
sepete sahibim her sepette 3 tane yumurta var. Öğretmen
işlemi yaparken önce sepet sayısını yazıyoruz . İki sepetimiz 2 rakamını yazar.
olduğu için öündeki kağıda 2 rakamını yaz.
Yap-Yaz
Onun yanına çarpma işleminin sembolü olan x işaretini yaz 2 rakamının yanına x
der. işaretini yazar.

X işaretinin yanına 3
Bu sepetlerin içinde 3’er tane yumurta vardı. Yumurta sayısı rakamını yazar.
olan 3 rakamını yaz.
3 rakamının sonuna =
işaretini koyar. 2x3=6
İşlemin sonucunu görebilmek için = işaretini koy. Şeklinde yazar
İşlemin sonucunun 6 olduğunu yaz der.

Öğretmen 6 tane yumurtanın bulunduğu bir sepet ve iki boş

sepeti kendi önüne koyar.Beni izle diyerek öğrencinin
Öğrenci izler.
dikkatini çeker. Öğretmen önündeki sepetten 3 tane yumurta
alır.

Öğrenciye önümdeki boş sepetten birine bu 3 yumurtayı

3 yumurta der.
koydum der. Öğrenciye “kaç yumurta koydum söyle?” der.

Öğretmen sepettte kalan diğer 3 yumurtayı da alarak bu beş

3 yumurta der.
yumurtayı diğer boş sepete koydum. Öğrenciye “kaç yumurta
koydum söyle?” der.
Yap-Söyle
Şimdi iki sepete sahibim. Her sepetimde 3 yumurta var der.
2 sepet der.
Kaç sepete sahibim söyle der.

İki sepettede aynı sayıda yumurta var. Aynı sayıda yumurta

bulunan iki sepetteki yumurta saıysını bulmak için sepet ve
Sepet ve yumurta
yumurta sayısını çarpıyoruz. Bu iki sepetteki yumurta sayısını
sayısını çarparım der.
bulmak için hangi işlemi yaparsın söyle?

İçinde 3’er yumurtanın bulunduğu 2 sepetteki yumurta sayısı

6 yumurta etti der.
6 etti der. Şimdi bu çarpma işleminin sonucu kaç yumurta etti
sen de söyle der.

17
 Öğretmen 2x3=6 işlemini içeren bir tane resimli çarpma işlemi
kartını kendi önüne çarpma işlemi içeren 3 tane resimli kartı
öğrencinin önüne koyar.
Öğrenci izler.
Resimli çarpma işlemi kartını eline alıp beni izle diyerek
öğrencinin dikkatini çeker.

Resimli çarpma işlemi kartındaki birinci sepeti parmağıyla

İçinde 3 yumurta olan
öğrenciye gösterir. Bak bu sepette 3 yumurta resmi var. Sende
sepet resmini gösterir.
öündeki resimli kartta 3 tane yumurta resmi olan sepeti bana
göster der.
Göster-Göster İçinde 3 yumurta
İkinci sepeti gösterip bu sepette de 3 yumurta resmi var.
resmi olan sepeti
Sende önündeki resimli kartta 3 tane yumurta resmi olan
gösterir.
sepeti bana göster der.
6 tane der.
Bu sepet ve yumurta sayıları çarpılmış işlemin sonucu 6 tane
yumurta resmi olmuş.Acaba senin kartındaki çarpma
işleminin sonucu kaç tane yumurta eder?
Çarpma işlemi içeren
kartı verir.
Anlatığımız çarpma işlemi kartını diğerinden ayırarak bana
ver der.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

YAP- YAZ

ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ

2 2X3= 6

3 3

ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ

2 2X3= 6

3 3
18
DEĞERLENDİRME

Öğrenci bu uygulamadaki her bir işlemi doğru yaptığında öğretmen öğrenciye hazırlamış olduğu
pekiştireçleri sunar ve diğer etkinliğe geçer.Yanlış yaptığında öğretim tekrar edilir.

Öğretim sununda etkileşim ünitesine göre hazırlanan değerlendirme aracı öğrenciye

verilir.Bunun sonucunda ;

1.Her bir öğrencinin her bir kavrama doğru cevap verip vermediğine bakılır.

2.Öğrencilerin girdi ve çıktı modellerinin hangisinde daha başarılı olduğuna bakılır.

19
ETKİNLİK 7

 Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

 Ders: Matematik
 Süre: 30 dakika
 Öğrenme Alanı: Mekânsal konum/uzamsal ilişkiler
 Etkinlik Adı: Uzak - Yakını Eğlenerek Öğreniyorum
 Kazanımlar: Uzamsal (durum, yer, yön) ilişkileri ifade eder.
 Araç-Gereçler: Rulo kâğıt, Kalem, Kaşık, Çatal, Su şişesi Boş kutu (1 adet mavi-1 adet
kırmızı) (Boş kutu hariç diğer her malzemeden 2 tane)
 Ortam Düzenlemesi: Birebir, masa başında, öğrencinin karşısında (duruma göre
öğrencinin yanında, sağında, solunda vb.)
 Yöntem ve Teknikler: Doğrudan Öğretim Yöntemi
 İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/Eğitim Durumu:
Gereksinim Oluşturma: Öğrencinin dikkatini etkinliğe çekmek amacıyla ‘’Evet bakalım bu
masanın üstünde neler varmış, sence bu materyallerle neler yapacağız?’’ denilerek merak
uyandırılır.
Ders öncesi hazırlık: Eğitim ortamı önceden düzenlenir. Derste kullanacak olan materyaller
masanın üzerine dizilir. ''Bugün seninle mekânsal konum öğreneceğiz bu sayede uzak-yakını
kolaylıkla yapabileceksin'' denilir. Öğrencinin dikkatini çekmek için '' hadi bak bakalım
masanın üzerinde neler varmış?'' denilerek soruya karşı bir merak uyandırılarak çocuk
etkinliğe yönlendirilir. Daha sonra '' Evet masanın üzerinde (rulo kâğıt, kalem, kaşık, çatal,
su şişesi) olan materyallere bak'' denilerek geometri uzak-yakın gereksinimi
oluşturulur. Ardından öğrenciye ‘’Evet şimdi rulo kâğıt, kalem, kaşık, çatal, su şişesi yakın-
uzak olma durumuna göre ayırt edip boş kutulara atalım mı?’’ denilerek uzak-yakın işlemine
geçilir. (Öğretmenin ve öğrencinin bulunduğu konuma göre yakınlık-uzaklık karar
verilecektir.)
Model Olma: Öğretmen ‘’2 adet kendisinin yanında boş kutu vardır. (1 kutu mavi, 1 kutu
kırmızı) Mavi boş kutunun içine uzak olan nesneleri, kırmızı boş kutunun içine yakın olan
nesneleri atacağım. Şimdi beni dikkatlice izle. Önce ben yapacağım, sonra senden yapmanı
isteyeceğim.’’ denilir. (Öğretmen kendisine uzak olan nesneleri mavi boş kutuya atar,
kendisine yakın olan nesneleri kırmızı boş kutuya atar.) Bu işlem bütün materyaller (rulo
kâğıt, kalem, kaşık, çatal)tamamlana kadar devam edilir. Model olurken her yaptığı adımı
sözel olarak destekler.
Rehberli Uygulamalar: Bu aşamada öğrenci sürece dâhil edilir. Materyaller (rulo kağıt,
kalem, kaşık, çatal) uzak-yakın olma durumuna göre ayırt edilirken, öğrenciye gereksinim

20
duyduğu anda sözel veya model ipuçları ile rehberlik edilir. Öğretmen, ‘’ Haydi şimdi birlikte
yapalım.’’ diyerek uygulama başlatılır ve ‘’Mavi boş kutuya yakın olan materyalleri, kırmızı
boş kutuya yakın olan materyalleri bırakmanı istiyorum.’’ denilir. Bu sırada doğru tepkiler
pekiştirilir. (aferin, çak vb.) yanlış tepkiler ise durdurularak doğru şekli ile öğrenciye model
olunur veya sözel ipucu verilir. Öğrenci bağımsız hale gelene kadar süreç devam edilir.
Bağımsız Uygulamalar: Bu aşamada öğrencinin performansı değerlendirilecektir. Öğrenciye
rulo kâğıt, kalem, kaşık, çatal, su şişesi ve 1adet kırmızı boş kutu (yakın olan materyaller
bırakılır), 1 adet mavi boş kutu (uzak olan materyaller bırakılır) verilir. Öğrencinin
davranışları gözlemlenerek geometri uzak-yakın durumuna göre doğru yapıp yapmadığı
kaydedilir. Bu aşamada hiçbir ipucu sunulmaz, yanlış tepkiler görmezden gelinir. Yanlış ve
doğru tepkiler değerlendirme formuna işlenilir.

 Değerlendirme: Bağımsız uygulama sırasındaki gözlemlere dayanarak değerlendirme

yapılır.

EĞİTİM DURUMUN ŞABLONU

21
ETKİNLİK 8

 Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

 Ders: Matematik
 Süre: 20 Dakika
 Öğrenme Alanı: Geometrik Şekiller
 Etkinlik Adı: Çevremizdeki Şekilleri Tanıyalım
 Kazanımlar: Geometrik şekillere benzeyen nesneleri gösterir.
 Araç-Gereçler: Geometrik şekillere benzeyen nesneler (Top, Karton kutu, Kitap, Saat, Cam
küre, Zar vb.), Geometrik şekillerin görsellerini içeren resimli kartlar, Değerlendirme formu.
 Ortam Düzenlemesi: Birebir, masa başında, öğrencinin karşısında (duruma göre öğrencinin
yanında, sağında, solunda)
 Yöntem ve Teknikler: Basamaklandırılmış/etkileşim ünitesi
 İşleniş/Öğrenme-Öğretme Süreçleri/Eğitim Durumu:

Basamak Öğretmen Davranışı (Sunuşu) Öğrenci Davranışı

(Cevabı)

Öğretmen kendisinin ve öğrencinin önüne

benzer geometrik şekillere sahip fakat
birbirinden farklı nesneler koyar. (Örneğin
öğretmenin önünde küreyi temsilen bir top Öğretmeni izler.
bulunuyorsa öğrencinin önünde buna karşılık
olarak bir cam küre bulunmalıdır.) Öğrenciye
YAP - YAP dönerek “Şimdi seninle çevremizdeki şekilleri
tanıyacağız. Beni dikkatlice izle.” diyerek Masada duran cam
öğrencinin dikkatini çeker. Kendi önündeki küreyi eline alır.
nesnelerden örneğin topu eline alır ve “Ben
önümdekilerin arasından topu elime aldım şimdi
sen de benim elimdeki nesne ile benzer şekle
sahip olan bir nesneyi eline al.” der. Sırasıyla
bütün nesneler için aynı işleme devam edilir.

Öğretmen kendisinin önüne farklı geometrik

şekillere sahip nesneler koyar. Öğrencinin önüne
de geometrik şekilleri temsil eden nesnelerin Öğretmeni izler.
bulunduğu resimli kartları koyar. Öğretmen
tekrardan “Beni izle.” diyerek öğrencinin
dikkatini çeker. Kendi önündeki nesnelerden
YAP - GÖSTER küp şeklindeki kutuyu eline alır ve “Ben Masada duran
önümdeki nesnelerin arasından bu kutuyu elime resimlerden küp
aldım, lütfen şimdi sen de önündeki resimlerin şeklini içeren resmi
arasından şekli elimdeki kutuya benzeyen resmi öğretmene gösterir.
bana göster.” der. Sırasıyla bütün nesneler için
aynı işlemler uygulanır.

22
 Öğretmen kendi önünde herhangi bir materyal
bulundurmaz. Öğrencinin önüne ise farklı Öğretmeni izler.
geometrik şekilleri temsil eden nesneler koyar.
Öğretmen “Şimdi senden önündeki nesneler
arasından sana söyleyeceğim şekle sahip olan
SÖYLE - YAP nesneyi eline alarak bana göstermeni Önündeki
isteyeceğim.” der. Daha sonra öğrenciye dönerek nesnelerden üçgen
“Lütfen şimdi bana önündeki nesnelerden prizmaya benzeyen
üçgene benzeyen nesneyi eline alarak saati eline alarak
gösterebilir misin?” diyerek yönerge verir. öğretmene gösterir.
Sırasıyla bütün nesneler için aynı işlemler
uygulanır.

 Değerlendirme:
Öğrencinin her bir basamaktaki durumu değerlendirme formuna işlenerek öğrencinin
performansı değerlendirilir. Öğrenci bu uygulamadaki işlemleri doğru yaptığında öğretmen
öğrenciye önceden hazırlamış olduğu pekiştireçleri (aferin, bravo, alkış vb.) sunar ve diğer
basamağa geçer. Yanlış davranış/cevapta öğretim tekrar edilir.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

YAP - YAP BASAMAĞI

Öğretmen Öğrenci

23
YAP – GÖSTER BASAMAĞI

Öğretmen Öğrenci

SÖYLE – YAP BASAMAĞI

Öğretmen Öğrenci

24
ETKİNLİK 9

 Sınıf: Özel Eğitim Sınıfı

 Ders: Matematik
 Süre: 20 dakika
 Öğrenme Alanı: Para Öğretimi (Ölçme)
 Etkinlik Adı: “Kırtasiye Alışverişi”
 Kazanımlar: Paralarımızla ilgili problemleri çözer.
 Araç- Gereçler: Bozuk paralar, (50 kuruş- 10 adet, 1 TL-10 adet) 2 adet kalem, 1 adet
silgi, 2 adet defter, 1 adet uç.
 Ortam Düzenlemesi: Birebir masa başında, öğrencinin karşısında, duruma göre
öğrencinin yanında, sağında, solunda.
 Yöntem ve Teknikler: Doğrudan Öğretim Yöntemi
 Hazırlık: Etkinliğe başlamadan önce öğretmen, öğrencinin fiziksel ihtiyaçlarının
karşılanmış olmasından emin olmalıdır. Bunun yanı sıra ruh halinin de etkinlik için hazır
olup olmadığını sözel olarak; “Bugün seninle paraları günlük hayatımızda nasıl
kullanacağımıza dair etkinlikler yapacağız, bunun için hazır mısın? Kendini iyi hissediyor
musun? “diyerek öğrenciye sorar. (matematik problemleri zihinsel süreçleri
kapsadığından dolayı öğrencinin hazır olması önemlidir.)
Öğrencinin hazır olduğuna dair olumlu olarak geri dönüt aldığında ise etkinliğe
başlamadan önce etkinlikte kullanacağı malzemeleri masanın üzerine koyar. Etkinlik
dışında öğrencinin dikkatini dağıtabilecek hiçbir malzemenin olmamasına özen gösterir.
Daha sonra masanın üzerine koyduğu bozuk paraları çocuğun ön bilgilerini de çağırarak
çocuğa tanıtır. Diğer materyalleri de çocuğa tanıtır. Öğretmen, “Bugün seninle paraları
günlük hayatımızda nasıl kullanacağımıza yönelik etkinlik yapacağız. Bu etkinlik
sayesinde tek başına alışverişe çıkabilecek ve paraları kullanabileceksin. Çalışma
boyunca beni iyi izle ve söylediklerime çok dikkat et. Etkinlik sonunda seninle bahçede
top oynayacağız der.”
 Gereksinim Belirleme: Öğrenci para birimlerini, miktarlarını bilir. (madeni para, kâğıt
para) Para ile ilgili toplama- çıkarma işlemlerine sahiptir. Etkinlik, çocuğun parayla ilgili
ön koşul becerilerine sahip olduğu kabul edilerek planlanmıştır. Öğretmen, öğrenciye
masanın üzerindeki materyalleri göstererek “Bu malzemeleri incelemeni istiyorum.
Sence bunlarla nasıl bir etkinlik yapabiliriz? Parayı neden kullanırız? Nasıl kullanırız?”
diyerek etkinliğe geçer. (öğrencinin para kavramı üzerine düşünmesini sağlamak.)

25
 Model Olma: Bugün seninle alışveriş yaparken paraları nasıl kullandığımızı öğreneceğiz.
Önce elimizdeki paralara bakalım. Elimizde on adet 50 kuruş var, yani 5 TL ve on adet 1
TL var yani 10 TL. Toplamda 15 TL paramız var. Bu para ile seninle kırtasiye alışverişine
çıktığımızı varsayalım. Alışverişimiz sırasında 2 kalem, 2 defter, almamız gerekiyor.
Kalemin tanesinin fiyatı 2 TL, defterin tanesinin fiyatı 4TL. Öğretmen masaya dizmiş
olduğu malzemelerden önce 2 kalem ve 2 defter alır ve öğrenciye: “Evet ihtiyacımız olan
malzemeleri aldık şimdi sıra parayı nasıl kullanacağımız kısmına geldik, beni dikkatlice
izle.” Der.
Bir adet kalemin fiyatı, 2 TL’dir. Biz 2 kalem aldık o halde köşeye 4 TL koyuyoruz. İki
adet de defter almıştık. Öğretmen öğrenciye; “Bir adet defterin fiyatı 4 TL ise iki defterin
fiyatı kaç TL eder?” diye sorar. Öğrenci: “8 TL” diye cevap verir. Öğretmen öğrenciyi sözel
olarak pekiştirir. (aferin!) “O halde köşeye 8 TL daha koyuyoruz ve alışverişimizi
bitiriyoruz hadi şimdi de ne kadar para harcamış olduğumuza ve ne kadar paramızın
kaldığına bakalım.” Der.
iki adet kalem 4 TL ve iki adet defter 8 TL. Öğretmen, öğrenciye: “Bizim toplamda 15 TL
paramız vardı. Harcamış olduğumuz miktar ise 12 TL. Bizim geriye kaç TL paramız
kalır?” diyerek sorar. Öğrenci, “3 TL” diye cevap verir. Öğretmen, öğrenciyi; “Aferin
bildin!” diyerek pekiştirir.
Öğretmen, “Hadi bakalım bu etkinliği ben yaptım şimdi seninle bir etkinlik planlayıp
yapalım” der.
 Rehberli Uygulama: Öğretmen, öğrencinin önüne 10 TL koyarak (hepsi bozuk 1 TL
şeklinde) “söyle bakalım sen kırtasiyeden ne almak istiyorsun?” der. Öğrenci: “bir adet
defter ve iki adet kalem almak istiyorum” diye cevap verir. Öğretmen:” Hadi o zaman
seninle alışverişe başlayalım. Şimdi bana elinde ne kadar para olduğunu söyle?” der.
Öğrenci: “elimde 10 TL var.” Der. Öğretmen sözel olarak öğrenciyi pekiştirir. Öğretmen,
öğrenciye: “Sen bir adet defter ve iki adet kalem almak istiyorsun? Peki, bir adet defter
ve iki adet kalemin fiyatı nedir?” diye sorar. Öğrenci: “8TL” der. Öğretmen, öğrenciye:
“Aferin, bildin. Şimdi söyle bakalım sana alışveriş için ne kadar vermiştim?” der. Öğrenci:
“10 TL” der. Öğretmen: “O halde söyle bakalım, sana verdiğim paradan alışveriş için
harcadığın miktarı çıkarırsan geride ne kadar paran kalır?” der. Öğrenci: “Elimde 10 TL
var, 8TL harcadım. Geriye 2 TL param kalır.” Der. Öğretmen: “Evet, harikasın, doğru.”
Diyerek öğrenciyi pekiştirir. Öğretmen: “ilk etkinliğimizde alışverişi ben tek başıma
yaptım. Daha sonra seninle yaptık. Şimdi sıra sende. Şimdiki etkinliğimizde sen tek
başına alışveriş yapacaksın. Hazır mısın?” der. Öğrenci: “Hazırım” der ve öğretmen bir
sonraki etkinliğe geçer.

26
 Bağımsız Uygulama: Öğretmen, öğrenciye: “Şimdi alışverişini sen tek başına
yapacaksın. Sana alışveriş için 8 TL vereceğim ve bu paranın hepsini bitirmeni
istiyorum.” Der. öğretmen, öğrenciyi etkinlik boyunca izler. Öğrenci, etkinlik boyunca
yaptıklarını da sözel olarak ifade eder. Öğrenci: “Şimdi ben 2 adet kalem alacağım.
Kalemin tanesi 2 TL o halde ben kalem için 4 TL ayırıyorum. Bir adet de defter alacağım.
Bir adet defter de 4 TL. Köşeye 4 TL daha ayırıyorum. Toplamda 8 TL harcamış olacağım
yani elimdeki bütün parayı bitirmiş olacağım.” Der. Öğretmen, öğrenciyi sözel olarak
pekiştirir. “Aferin, doğru yaptın. Bu etkinliğimizde bitti beni iyi dinledin ve anladın. Şimdi
seninle söz verdiğim gibi bahçeye çıkıp, top oynayalım.” Der.
 Değerlendirme: Bağımsız uygulama sırasındaki gözlemlere dayanarak değerlendirme
yapılır ve değerlendirme formuna kaydedilir.

EĞİTİM DURUMU ŞABLONU

27
ETKİNLİK 10

Sınıf: Özel Eğitim Öğretmeni

Ders: Matematik

Süre: 30 Dakika

Öğrenme Alanı: Veri İşleme

Etkinlik Adı: Grafik Okuyorum

Kazanımlar: Herhangi bir problemin ya da bir konuda sorular sorarak veri toplar, sınıflandırır.
Ağaç şeması, çetele veya sıklık tablosu şeklinde düzenler; resim ve şekil grafiği oluşturur.

Araç- Gereçler: Birkaç tane A4 kâğıdı, İki kalem, 8 kırmızı pul, 6 sarı pul, 7 mavi pul, 4 yeşil pul,
2 siyah pul, değerlendirme formu.

Ortam düzenlemesi: Birebir maşa başında, öğrencinin karşısında, duruma göre öğrencinin
yanında, sağında, solunda.

Yöntem ve Teknikler: Doğrudan Öğretim Yöntemi

Hazırlık: Etkinliğe başlamadan önce öğretmen, öğrencinin fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmış

olmasından emin olmalıdır. Bunun yanı sıra ruh halinin de etkinlik için hazır olup olmadığını
sözel olarak; “Bugün seninle bir sınıftaki öğrencilerin hangi renkleri daha çok sevdiklerine dair
veriler toplayıp bu verilerle şekil grafiği oluşturacağız ve daha sonra bu grafiği yorumlayacağız.
Etkinliğimiz için kendini hazır hissediyor musun?” diyerek öğrenciye sorar. Öğrencinin hazır
olduğuna dair olumlu olarak geri dönüt aldığında ise etkinliğe başlamadan önce etkinlikte
kullanacağı malzemeleri masanın üzerine koyar. Etkinlik dışında öğrencinin dikkatini
dağıtabilecek hiçbir malzemenin olmamasına özen gösterir. Etkinlik sonunda öğretmen,
öğrenciye sevdiği aktiviteyi onunla yapacağını söyleyerek etkinliği başlatır.

Gereksinim belirleme: Öğrenci basit ve açık ifade edilmiş verileri yorumlama ve şekillerden
grafik oluşturma becerisine sahiptir. Etkinlik çocuğun sahip olduğu bu becerilere uygun olarak
planlanmıştır. Öğretmen, öğrenciye “Bir sınıftaki öğrencilerin hangi rengi daha çok sevdiğini
nasıl öğrenebiliriz? Bunu nasıl kaydederiz? Öğrencilerin verdikleri cevaplara göre bir şekil
grafiğini nasıl oluştururuz? “diyerek öğrencinin zihninde veri, şekil, grafik gibi kavramların
oluşmasını sağlar.

Model Olma: Bugün seninle bir sınıfta bulunan 27 kişi içerisindeki öğrencilerin hangi renkleri
daha çok sevdiklerini kaydetmek için çetele oluşturacağız. Elimdeki kâğıtta 27 kişinin kaç tanesi
hangi rengi daha çok seviyorsa yazılı bir şekilde ifade edilmiş hali var. Bunu beraber inceleyelim.

Sınıf mevcudu: 27
Edinmek istenilen bilgi: En sevilen renk
Renkler: Kırmızı, sarı, mavi, yeşil, siyah

28
En sevilen renk dağılımı:
8 öğrenci: kırmızı
6 öğrenci: sarı
7 öğrenci: mavi
4 öğrenci: yeşil
2 öğrenci: siyah

Öğretmen tablodaki bilgileri sözlü olarak öğrenciye açıklar.

Sınıf mevcudumuz kaçtı? 27 öğretmenim. Evet bu 27 öğrenciden 8 öğrenci kırmızı, 6 öğrenci

sarı, 7 öğrenci mavi, 4 öğrenci yeşil, 2 öğrenci siyah rengi daha çok sevmektedir. Şimdi bu
tablodaki bilgileri çetele tablosuna ekleyelim.

En Sevilen Renk Çetele Tablosu

Renkler Öğrenci Sayısı

Kırmızı

Sarı

Mavi

Yeşil

Siyah

Sevilen renklere göre çetele tablosunu öğrenci ile birlikte oluşturur.

Evet, seninle şimdi çetele tablosu oluşturacağız. Sevilen renklerin kaç öğrenci tarafından
sevildiğini göstermek için her rengin karşısına sayı değeri kadar çeltik atacağız. Kırmızı seven
kaç öğrenci vardı? 8 öğretmenim. Evet, harika! O halde 8 tane çeltik atalım. Sarı seven 6 kişi, 6
çeltik. Mavi seven 7 kişi o halde 7 çeltik atalım. Yeşil rengi seven kaç işi vardı? 4 öğretmenim.
Tamam o halde 4 çeltik atalım. Peki son olarak da siyah rengi seven 2 kişi ve 2 çeltik atalım.

Rehberli uygulama: Bu aşamada öğretmen, öğrenciye en sevilen renklerin olduğu tabloyu

gösterir ve tabloda bulunan her bir rengin kaç öğrenci tarafından sevildiğini göstermek için bir
şekil grafiği oluşturmak ister. Öğrenciye, şimdi önündeki tabloyu iyice incele diyerek en sevilen
renklerin gösterildiği tabloyu gösterir:

29
Sevilen Renkler Tablosu

Renkler Öğrenci sayısı

Kırmızı 8

Sarı 6

Mavi 7

Yeşil 4

Siyah 2

Şimdi bu tablodaki bilgiler ile şekil grafiğimizi oluşturalım:

30
Şimdi seninle elimizde bulunan renkli pullarla uygun renk ve öğrenci sayısını grafik üzerinde
gösterip şekil grafiği oluşturacağız. Söyle bakalım, kırmızı seven kaç öğrenci vardı? 8
öğretmenim. O halde 8 tane pulu 8 rakamına denk gelecek şekilde üst üste koy. Öğrenci tane
kırmızı pul koyar. Öğretmen öğrenciye aferin der. daha sonra sarı renkli pullarımız var sarı renk
seven kaç kişiydi? 6 kişi öğretmenim. Evet harikasın şimdi ne yapacağız? 6 tane sarı renkli pulu 6
rakamına denk gelecek şekilde üst üste koyacağız öğretmenim der ve pulları yerleştirir.
Öğretmen öğrenciyi pekiştirir. (harikasın) şimdi mavi seven 7 kişi var ve 7 mavi pulu
yerleştiriyorum. Sonraki rengimiz ne? Yeşil öğretmenim. Evet, doğru. Yeşil seven 4 kişi var ve 4
pulu koyuyorum. Evet, son olarak siyah renk kaldı. Siyah seven kaç kişi var? 2 öğretmenim.
Doğru. 2 tane siyah renkli pulu üst üste koyuyorum.

Öğretmen, öğrenciye: Seninle şekil grafiğimizi oluşturduk. Beni iyi dinledin ve anladın. Aferin.
Şimdi bir sonraki aşamaya geçeceğiz, der ve bağımsız uygulama aşamasına geçer.

Bağımsız Uygulama: Öğretmen, öğrenciye: Bir önceki aşamada seninle renklerin kaç öğrenci
tarafından sevildiğini göstermek için bir şekil grafiği oluşturmuştuk. Şimdi sana bu grafiklerle
ilgili sorular soracağım. Grafiği dikkatlice incele ve sorularıma cevap ver, der ve aşağıdaki
soruları öğrenciye sorar:

1) Grafikte en çok tercih edilen renk hangisidir?

-kırmızı, öğretmenim

2) Grafikte en az tercih edilen renk hangisidir?

-siyah, öğretmenim

3) Sınıf mevcudu kaçtır?

-27 öğretmenim

4) Grafiğe göre en çok tercih edilen renk, en az tercih edilen renkten kaç
fazladır?
-En çok tercih edilen renk kırmızı ve 8 kişi, en az tercih edilen renk siyah ve
2 kişi, kırmızı renkleri seven siyah renkleri sevenden 6 fazladır.

Öğrenci bu soruları grafiğe bakarak yorumlar ve cevaplandırır. Öğretmen etkinlik sonunda

öğrenciye istediği pekiştireci sunar.

Değerlendirme: Öğrenci bağımsız uygulama aşamasında öğretmenin sorduğu soruları doğru

bir şekilde yorumlayıp cevap verirse öğretmen, öğrenciye pekiştireç verir. (Alkış, sözlü ifade)

31
 ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Matematiksel beceri gerektiren birçok problemle günlük hayatta karşılaşmaktayız. Bu gibi

problemlerin çözümü ancak matematik bilmekle mümkün olabilir. Uygulanmakta olan
matematik öğretim programları “her çocuk matematik öğrenebilir” anlayışına sahip olsa da
her çocuğun matematiği öğrenme hızı ve kapasitesi aynı değildir. Üstelik bu durum özel
gereksinimli bireylerde çok daha hassastır. Öğrenme hızları birbirlerinden çok farklılık
göstermekle beraber normal gelişim gösteren akranlarına oranla çok daha düşüktür. Bu
sebeple öğretimi bireysel olarak planlamak büyük önem taşımaktadır.

 Matematik öğretirken olabildiğince günlük hayata uyarlamak ve çocukların algı düzeyine

uygun planlamak gereklidir.
 Matematikte yer alan beceri ve işlemler ardışık olma özelliği gösterir. Diğer bir
deyişle, bir beceri ve işlemin öğrenilmesi kendinden önce gelen beceri ve işlemin
kazanılmış olmasına bağlıdır. Bu sebeple birinci husus önkoşul olan kavramlara
dikkat etmektir. Örneğin; temel toplama işleminden önce sayı kavramı kazanılmış
olmalıdır.
 Öğrencinin performans düzeyi ve bireysel farklılıklara dikkat etmek büyük önem
taşımaktadır. Çocuğu matematik içeriğine uyarlamak değil, matematik içeriğini çocuğa
uyarlamak önem taşır. Bu hususa dikkat etmek öğrenci için olduğu kadar öğretmen için
de büyük önem taşır.
 Matematik öğretiminde gelişim özellikleri ve bireysel performansı dikkate alınarak
planlama yapılmalı ve planlamaya uygun öğretim yapılmalıdır. Etkili planlama ve
öğretim için matematik programlarını tanımak büyük önem taşımaktadır.
 Yapılan etkinliklerde ölçülebilir ve gözlenebilir kazanımlara yer verilmelidir.
 Beş duyu organına hitap eden yaratıcı etkinlikler tasarlamak öğrenme hızı ve
düzeyini arttırabilmektedir.
 Öğrenme hızları çok düşük olduğundan zaman kısıtlamalarını ortadan kaldırmak veya
normalden biraz daha fazla toleranslı davranmak öğrenme düzeylerini arttıracaktır.

32
 KONTROL LİSTESİ

Değerlendirme Kriterleri Puan

1. Proje yazım formatına ve kurallarına uygun olarak dil
kontrolü yapılarak hazırlandı mı? 1 puan
2. Kontrol listesi projenin en arka sayfasına eklendi mi? 1 puan
3. Proje teslim tarihine uyulmuş mu? 1 puan
Dış Ölçütler

4. Proje önsöz içeriyor mu? 1 puan. İçerik Puanlaması 2 puan

Toplam
Etkinliklerin Değerlendirilmesi
5. Proje içindekiler sayfası içeriyor mu? 1 puan
6. Proje özgün mü? 5 puan
7. Projenin en son kısmında öğretmenler için öneriler yer alıyor
mu? 1 puan İçerik Puanlaması 2 puan
8. Geliştirilen etkinlikler özel eğitim sınıfı ortamında
kullanılmaya uygun mu? 5 puan
20 puan üzerinden
1. Geliştirilen etkinlikler uygun matematiksel becerileri içeriyor
mu-gelişimsel özelliklere ve hazırbulunuşluk göz önüne
alınmış mı?1 puan

2. Her bir etkinlik için gerekli araç gereç/etkinlik çalışma

sayfaları net bir şekilde oluşturuldu mu? 1 puan
3. Her bir etkinlik için yazılan kazanım doğru mu? 1 puan
4. Her bir etkinlik için düzenlenen ortam uygun mu? 1 puan
5. Etkinlik detaylı bir şekilde öğrenme-öğretme ortamını
yansıtıyor mu? 2 puan
6. Her bir etkinlik bir öğretim yöntemine dayandırılmış mı? 1
puan
7. Her bir etkinlik için değerlendirme yazılmış mı? 1 puan
Toplam 8x10=80 puan

33