Powietrze wydechowe niosące ze sobą dźwięk wytwarzany w krtani powinno w czasie

produkcji większości głosek mowy wydostawać się na zewnątrz poprzez jamę gardła i jamę
ustną. Możliwe jest to dzięki mechanizmowi unoszenia podniebienia miękkiego, który
powoduje zamknięcie jamy nosowej i oddzielenie jej od jamy ustnej. Tylko w niektórych
przypadkach dochodzi do otwarcia jamy nosowej poprzez rozluźnienie i opadanie
podniebienia miękkiego. Taki stan umożliwia przedostanie się wydychanego powietrza wraz z
niesionym dźwiękiem do jamy nosowej, co umożliwia produkcję głosek nosowych takich jak
/m, n, ą, ę/ . W skład pierścienia zwierającego gardło wchodzą mięśnie podniebienia, bocznej
ściany gardła, mięsień leżący na tylnej ścianie gardła oraz mięśnie języczka (uvula).
Prawidłowa praca pierścienia zwierającego gardło umożliwia jego zwarcie z tylną częścią
języka, dzięki czemu uzyskujemy głoski tylnojęzykowe takie jak /k, g, h/

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ USPRAWNIAJĄCYCH APARAT ARTYKULACYJNY. Materiały dla rodziców.

(PODNIEBIENIE MIĘKKIE, JĘZYCZEK PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO, czyli ćwiczenia PIERŚCIENIA
ZWIERAJĄCEGO GARDŁO oraz ĆWICZENIA NASADY JĘZYKA, czyli tylnej jego części).

ĆWICZENIA TE MOŻE WYKONYWAĆ KAŻDE DZIECKO. SZCZEGÓLNIE WSKAZANE SĄ, JAKO ĆWICZENIA
PRZYGOTOWUJĄCE DO WYWOŁANIA GŁOSEK /K, G, H/ ORAZ ĆWICZENIA PRZY WYSTĘPUJĄCEJ
DYSFUNKCJI PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO ( dysfunkcja ta zwykle bywa przejściowa i występuje po
usunięciu III migdałka). Część ćwiczeń usprawnia także żuchwę, język i wargi.

Wskazówki dla rodziców część 1

1. Zabawa „Miś”- miś obudził się ze snu i szeroko ziewa, przeciąga się. Ziewanie przy nisko
opuszczonej żuchwie, język leży na dnie jamy ustnej
2. Zabawa „Lekarz”- pan doktor musi zbadać chore dziecko i prosi by pokazało mu gardło i
powiedziało a (usta szeroko otwarte i kilkukrotne powtarzanie a.. a..a.. a następnie prosi by
zakasłało (naśladowanie kaszlu z wysuniętym językiem na zewnątrz jamy ustnej.
3. Wdychanie i wydychanie powietrza ustami – buzia szeroko otwarta.
4. Chuchanie na zmarznięte ręce zimą. W czasie chuchania buzia szeroko otwarta.
5. Zabawa „Zmęczony piesek”- buzia szeroko otwarta, język wyciągnięty na brodę, naśladujemy
zmęczonego pieska.
6. Głębokie oddychanie – głęboko nabrać powietrze nosem (usta otwarte) a wydychać ustami.
7. Picie napoi przez długą cienką rurkę.
8. Zabawa „Koci grzbiet” – opieranie czubka języka o wewnętrzną część dolnych zębów, grzbiet
języka unosi się do przodu i w górę do podniebienia miękkiego.

1
 Wskazówki dla rodziców część 2
1. Chuchanie na lusterko tak by zaparowało. W czasie chuchania buzia szeroko otwarta.
2. Głębokie oddychanie przez jamę ustną przy zaciśniętych nozdrzach zabawa „Nurek” i przez jamę
nosową przy zamkniętej jamie ustnej- zabawa „Wąchamy kwiaty,” chcemy ich zapach
zapamiętać jak najdłużej (powoli wykonujemy wdech i wydech nosem).
3. Chrapanie, chrząkanie- naśladowanie śpiącego misia.
4. Zabawa „Gąski” – naśladujemy gąski „gę, gę, gę” (buzia otwarta, język na dole jamy ustnej ).
5. Energiczne artykułowanie sylab uk, ug, uku, ugu, oko, ogo, uk-ku, ug-gu, ok-ko, og-go.
6. Unoszenie rurką kawałka chusteczki higienicznej na wdechu.

Wskazówki dla rodziców część 3

1. Przenoszenie słomką drobnych elementów z papieru.
2. Naśladowanie płukania gardła na początku na „sucho” (buzia szeroko otwarta), potem z
niewielką ilością wody.
3. Oglądanie gardła w lusterku przy szeroko otwartych ustach i wymowie samogłosek a, o, e.
4. Naśladowanie indyka, „gulgotanie” gul, gul, gul.
5. Zabawa " Kukułka" - mamy narysowanego ptaka (lub ptaka-zabawkę), który chowa się za różne
przedmioty. Zadaniem dziecka jest obserwowanie zwierzęcia i gdy tylko pokarze ono swój łebek,
dziecko powinno zareagować głośnym: kuku! kuku!
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO I PIERŚCIENIA ZWIERAJĄCEGO GARDŁO.

Zabaw fabularyzowana „Chory krasnoludek.”

Krasnalek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor
Zapytał Jak się masz krasnalku?
Źle bardzo marudzi krasnalek i ziewa, ziewa ospale.
Nic nie je, nie pije i nadal źle się czuje i mówi cichutko: chyba się przeziębiłem
 Boli mnie gardło a a a a a a a a a
 Nic nie jem i nie piję i bardzo chudnę: wciąganie policzków
 Kaszle doktorze i życie mi zbrzydło: kaszel z wysuniętym na zewnątrz językiem
 Bardzo marudzi: mmmm (murmurando)

2
Pan doktor zbadał poważnie chorego i wezwał pogotowie do pacjenta swego. Pogotowie jedzie
na pomoc do chorego: eo, eo, au, au, ay, ay, iu, iu,yu, yu
Pan doktor zaleca:
 Płukanie gardełka (gulgotanie)
 Połykanie pastylek (naśladowanie połykania)
 Oglądanie gardła w lusterku (podczas wymawiania samogłosek)
 Inhalacje - Zaciska na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddycha wolną dziurką usta
zamknięte), wdycha powietrze nosem - wydycha ustami.

Krasnalek zmęczony zabiegami tymi ziewa (szeroko), ziewa i już śpi (naśladowanie chrapania)
 Chrapie (na wdechu)
 Chrapie (na wydechu)
Po kilku dniach już czuje się lepiej, sprawdza czy gardło go jeszcze boli
Trzyma ręką gardło i wymawia sylaby (przy szeroko otwartych ustach):
ga go ge gu gy ka ko ke ku ky
oko eke uku aku ago ego ugu ogo
ga go ge gu gy
Zdrowy krasnoludek ma apetyt, zamyka usta i żuje coś smacznego (naśladowanie żucia).Po
posiłku krasnal dostał czkawki:
Ap-ap, op-op, up-up, ep-ep, yp-yp, ip-ip.
Kiedy czkawka minęła postanowił pobawić się kolorowymi skrawkami papieru, które
zdmuchiwał z blatu stołu. Papierki frunęły daleko, bo krasnal dmuchając na nie mówił: pa, po,
pe, pi, pu, py (moment zwarcia przy p przedłużyć). Kiedy buzia mu się zmęczyła postanowił
dmuchać na papierki przez nos.

Opracowała logopeda: Grażyna Kurowska

3
4