Temat Skorupiaki – stawonogi o twardym pancerzu.

Gromada: SKORUPIAKI
- słonowodne: rak pustelnik, krab kokosowy, krewetka cesarska,
homar, oczlik, rozwielitka, kryl, pąkle…
- słodkowodne: raki,
- nieliczne lądowe: stonóg murowy, prosionek szorstki (na
ilustracji)
Wykonaj zadanie 1 i 2, 8 str. 45 w ćwiczeniach

Rak szlachetny
Budowa i czynności życiowe na przykładzie
raka:
1. Budowa:
Ciało podzielone na 2 tagmy: głowotułów
i odwłok,
Zmienna liczba odnóży, rak należy do
dzisięcionogów.
- Na części tułowiowej znajduje się
5 par odnóży krocznych: - I para jest
przekształcona w szczypce potrzebne do
chwytania zdobyczy i obrony. - pary II i III
odnóży krocznych są zakończone drobnymi
szczypcami, a IV i V pazurami.
- Posiada także odnóża na głowie i odnóża
odwłokowe. Ostatnia para wraz z ostatnim
segmentem odwłoka (telsonem) tworzą płetwę
ogonową.
- Na głowie znajdują się między innymi czułki
I i II pary – dwugałęziste, służące do odbierania
bodźców dotykowych i chemicznych.
Ciało pokryte chitynowym pancerzem.
Wzrost następuje skokowo, poprzedzony jest
linieniem. Po zrzuceniu oskórka osobnik
szybko powiększa rozmiary ciała.

Wykonaj zadanie 9 str. 50 w ćwiczeniach

 2. Czynności życiowe skorupiaków:
Wodne skorupiaki do oddychania pobierają tlen z wody za pomocą skrzeli.
Stawonogi żyjące na lądzie do oddychania pobierają tlen z powietrza
atmosferycznego za pomocą płuc .
Wodne skorupiaki mają skrzela w postaci rozgałęzionych cienkościennych i silnie
ukrwionych wyrostków, osadzonych najczęściej u nasady odnóży. Czasami całe
odnóża mogą funkcjonować jako skrzela.
Skorupiaki są głównie rozdzielnopłciowe i jajorodne.
Samica raka składa jaja w zgięciu odwłoka, do którego samiec składa plemniki.
Zapłodnione jaja są przyczepione na odwłoku i noszone przez całą zimę. Dopiero na
wiosnę lub na początku lata wychodzą z nich młode raki. W ciągu pierwszego roku
młody rak szybko rośnie, ponieważ kilkakrotnie linieje. W następnych latach rośnie
znacznie wolniej.
Mają dobrze rozwinięte zmysły, zwłaszcza wzrok i węch. Prosty układ nerwowy.
Układ pokarmowy stawonogów składa się z jelita przedniego, środkowego i tylnego.
Procesy trawienia i wchłaniania zachodzą w jelicie środkowym. Otwór gębowy jest
otoczony narządami gębowymi, umożliwiającymi między innymi pobieranie i
mechaniczne rozdrabnianie pokarmu. Skorupiaki przyjmują rozmaite strategie
pokarmowe. Można wśród nich znaleźć filtratory planktonu, skrobaczy,
zbieraczy i rozdrabniaczy, roślinożercy, drapieżniki, nekrofagi oraz pasożyty
zewnętrzne i wewnętrzne.
Poszczególne stadia rozwojowe tego samego gatunku często mają różną dietę,
zależną od rozmiarów ciała i trybu życia mechaniczne rozdrabnianie pokarmu.

Wykonaj zadanie na stronie 49 w ćwiczeniach

Układ krążenia jest otwarty i składa się z serca, niewielu naczyń krwionośnych,
przestrzeni i zatok krwionośnych wokół narządów wewnętrznych. Płyn krążący w tym
układzie nazywa się hemolimfą. Barwniki oddechowe są rozpuszczone w osoczu.
Krew może mieć kolor niebieski , czerwony , może być bezbarwna. Serce położone
jest po grzbietowej stronie ciała.
Wykonaj zadanie 3 i 4 str. 46 w ćwiczeniach
Znaczenie skorupiaków w przyrodzie i dla człowieka:

1. Wykonaj zadania w ćwiczeniach: 5,6,7 str. 47 – 48

2. Wymień w punktach, jakie jest znaczenie skorupiaków:

3.
Korzystając ze zdjęć, ułóż 3 łańcuchy pokarmowe występujące w jeziorze.
Pamiętaj pierwsze ogniwo stanowią rośliny.

Autor zajęć: A. Stucka