FILOZOFIA 
KARTKÓWKA 28.10.2019 
BARTŁOMIEJ DOMAŃSKI 1TI 
 

Terminy 

● Filozofia 
○ Pochodzenie terminu - poraz pierwszy termin został użyty w starożytnej 
Grecji około ​VI/V w. p.n.e.
○ Znaczenie terminu - Nauka zajmująca się ogólnymi, podstawowymi 
zagadkami świata: naturą istnienia i rzeczywistości 
○ Znaczenie słowa - wyraz filozofia składa się z dwóch wyrazów (z greckiego): 
“​ukochany​” i “mądrość”, co daje “umiłowanie mądrości”. 
● Przedmiot poznania / Podmiot poznania -​ to co jest poznawane. 
● Abstrakcja (znaczenie filozoficzne)​ - proces myślenia od szczegółu do ogółu. 
● Określony / nieokreślony​ - n
​ ie ma definicji 
● Arche​ - termin oznaczający stwórcę wszystkich rzeczy i zarazem podstawowy 
składnik rzeczywistości. 
● Byt​ - ​wszystko to, co jest, co istnieje w jakikolwiek sposób 
● Materializm żywiołowy​ - twierdzenie, że początkiem wszystkiego była jakaś 
materialna rzecz. 
● Monizm​ - pogląd uznający podstawowe części bytu za jednorodne. 
● Pluralizm​ - przeciwieństwo monizmu. 
● Wariabilizm​ - pogląd filozoficzny, według którego rzeczywistość jest zmienna. 
● Statyzm​ - byt jest ​wieczny, nie ma początku ani końca, niepodzielny, stały i jeden, 
nieruchomy i niezmienny (według Parmenidesa) (przeciwieństwo wariabilizmu) 
● Ontologia ​- dział filozofii zajmujący się problematyką związaną z pojęciami bytu, 
istoty. 
● Epistemologia​ - dział filozofii zajmujący się poznawaniem. 
● Aksjologia​ - dział filozofii zajmujący się wartościami. 

 
1 
 

 
 

● Etyka​ - dział filozofii zajmujący się moralnością. 

● Estetyka​ - dziedzina filozofii zajmująca się pięknem. 

Wiedza z filozofii 

● Kto pierwszy użył słowa filozof / filozofia​​- H

​ erodot
● Jak Pitagoras przedstawia życie ludzkie? ​- ​Nie ma na necie.
● Imiona pierwszych Jończyków
○ Heraklit
○ Anaksagoras
○ Parmenides
○ Zenon
● Myśli pierwszych filozofów:
○ Heraklit ​- jak powstał świat?
○ Parmenides​- trwałość i zmienność.
● W oparciu o jakie prawa powstał świat według Talesa i Anaksymenesa?
○ Według Talesa ​- ziemia powstała z wody oraz pływa na wodzie.
○ Według Anaksymenesa​- ziemia powstała z powietrza oraz
podtrzymywana jest przez powietrze.
● Dlaczego Anaksymander uważał że bezkres jest nieokreślony?
○ Nie mogłem znaleźć.
● W oparciu o jakie prawa powstał z apeironu(bezkresu) świat?
○ Dla niego wszystko było zasadą albo pochodziło od zasady, a 
jednocześnie nie istnieje zasada nieskończoności, bo nieskończoność 
jest niedeterminowalna, a zasada determinuje to czego jest zasadą. 
● Heraklit - wizja świata
○ Arche ​to ogień, który żyje śmiercią tego, co spala.
○ Świat​jest wieczny i odwieczny – nie stworzył go żaden bóg.
○ Procesem przemian​kieruje ​logos​– ​mądrość​.
● Empedokles i jego pluralistyczna wizja świata

 
2 
 

 
 

○ Postrzeganie​możliwe jest jedynie w sytuacji bezpośredniego zetknięcia

narządu zmysłu z przedmiotem. Zetknięcie należy rozumieć jako, iż
wszystkie rzeczy miały emitować wpływ na zmysły.
(Wikipedia - Teoria Postrzegania Empedoklesa (zedytowane))
● Stosunek do władz poznawczych - Jończyków: Heraklita i Eleatów.
○ Nie ma tego w internecie.

 
3