Abaknon/Inabaknon

Ang Inakbanon ay ginagamit sa kapuluan ng Capul sa Norte ng Samar. Ayon sa kasasaysayan ng

mga ninuno, dahil sa hindi nila nagustuhan ang relihiyon ng mga Moros na pinamunuan sila,
ilang mga grupo ng tao at ang kanilang ninuno na si Abak ay umalis sa Balabac at lumayag sila
hanggang makarating sa isla. Hindi lamang ito ang Samang lenggwaheng walang impluwensiya
ng Islam.

Halimbawa:

Magandang araw sa inyong lahat – Mahalap al’law si kaam dimuan

Magandang umaga rin – mahalap may nalong

Tanghali – amudto

Magandang umaga – mahalap nalong

Hapon – kuhap

Gabi – sangom

Kakain – kakan

Iinom (nakakalasing na inumin) – Tal’ok

Mahal kita – aghigugma ta kaw

Anong pangalan mo? – Ay aron mo?

Masaya – lipay hangin – bariyo

Niyog – saluki kakain na ako – mangan na ako dawlo

Pula – piyat itim – dulot

Pusa – miyong

Tainga – talinga
Sabaw – luho’

Ilong – urong

Agutaynen

Ang Agutaynen ay isang wika sa Pilipinas na sinasalita sa Lalawigan ng Palawan sa rehiyon ng

Mimaropa sa silangan ng Pilipinas ng humigit-kumulang 15,000 katao. Partikular itong sinasalita
sa isla ng Agutaya, at sa mga kalapit na isla, at gayundin sa Linapacan, Manila, Mindoro at
Taytay. Ang Agutaynen ay kilala rin bilang Agutayano, Agutayno o Agutaynon. Ito ay nakasulat
gamit ang alpabetong Latin, at humigit-kumulang 90% ng mga nagsasalita ng Agutaynen ay
marunong bumasa at sumulat sa kanilang wika.

Mga Halimbawa:

Magandang umaga – mon-yang damal-damal

Magandang umaga rin – mo-ya ka (Kaman)

Maganda ang bahay na ito - Masinlo tang balay ang na

Pabili nitong baboy – Mamakalo rin ta baboy

Mga pusa at aso ang lagging nilalaro ng mga bata – Kosi may kiro tang pirming agkayamen tang
mga mola

Pusa – kosi batang lalaki – aoy

Unggoy – amoy batang babae – aing

Palaka – talipaka

Lamok – namo

Ina – nanay

Ilong – orong

Bubuyog – boyong boyong

Gagamba – bokaw bokaw

Aso – kiro

Magandang hapon – mo’yang hapon

Ata

Ang Ata ay isang wikang Negrito na nanganganib na mawala na sinasalita sa Isla ng Negros sa
rehiyon ng Visayas ng Pilipinas. Noong 2013, ang Ata ay naiulat na nagsasalita ng hindi hihigit
sa tatlo o apat na matatandang indibidwal sa paligid ng Mabinay at Bais City, Negros Island,
Pilipinas.
Ati

Ang Ati (Inati), o Binisaya nga Inati, ay isang wikang Austronesian ng isla ng Panay sa Pilipinas.
Ang barayti na sinasalita sa hilagang Panay ay tinatawag ding Sogodnin. Ang mga Ati ay
nagsasalita rin ng Kinaray-a at Hiligaynon. Wika ng Ati

Ang mga Ati ay isang grupong etniko ng Negrito sa Panay, na matatagpuan sa Visayas, ang
gitnang bahagi ng kapuluan ng Pilipinas. Ang mga ito ay genetically related sa ibang Negrito
ethnic groups sa Pilipinas tulad ng Aeta of Luzon, the Batak of Palawan, and the Mamanwa of
Mindanao.
Bantoanon

Ang Bantoanon ay isang wika sa Pilipinas na sinasalita sa lalawigan ng Romblon sa gitna ng

Pilipinas. Ito ay ipinangalan sa Banton Island, at sinasalita din sa mga kalapit na isla ng Sibale,
Tablas, Simara at Maestre de Campo. Noong 2011 mayroong humigit-kumulang 75,000
nagsasalita ng Bantoanon, na kilala rin bilang Asi. Ito ay medyo malapit na nauugnay sa
Hiligaynon at Inonhan.

Ang Bantoanon o Asi ay isang rehiyonal na wikang Bisaya na sinasalita, kasama ang
Romblomanon at Onhan, sa lalawigan ng Romblon, Pilipinas. Nagmula ang Asi sa isla ng
Banton, Romblon at kumalat sa mga karatig na isla ng Sibale, Simara, at mga bayan ng
Odiongan at Calatrava sa Tablas Island. Ang Asi na sinasalita sa Odiongan ay tinatawag na
Odionganon, Calatravanhon sa Calatrava, Sibalenhon sa Concepcion, Simaranhon sa Corcuera,
at Bantoanon sa Banton. Sa partikular, ito ay sinasalita sa mga sumusunod na isla sa loob ng
Romblon

Mga halimbawa:

Luya – yud-a titig – irat

Matakaw – kagoran hambog – paradaw

Masipag – kahugor buti nga sayo – sapo

Tamad – katamar akyat – takor

Mabait – maabiabihon malusog – tigson

Takot – uymor mahina – kapuay

Masaya – kasadya

Malungkot – malangay

Iyak – tibaw
Tawa – ayab-ab

Galit – hangit

Batak

Ang Batak ay isang wikang Austronesian na sinasalita ng mga Batak sa Isla ng Palawan sa
Pilipinas. Minsan ito ay dini-dismbiguated mula sa mga wikang Batak bilang Palawan Batak.
Ang Batak ay sinasalita sa mga pamayanan ng Babuyan, Maoyon, Tanabag, Langogan, Tagnipa,
Caramay, at Buayan. Ang mga nakapaligid na wika ay kinabibilangan ng Southern Tagbanwa,
Central Tagbanwa, Kuyonon, at Agutaynen

Mga halimbawa:

Isa – sada ako – ahu

Dalawa – dua ikaw – ho /hamu

Tatlo – tolu masaya – sonang

Apat – opat

Lima – lima

Anim – onom

Pito – pitu

Walo – walu

Siyam – sia

Sampu – sappulu

Hello – horas

Salamat – mauliate

Ano ang iyong pangalan? – ai ise goarmu?

Magkano? – sadia argona?

Marami – goda
Kakain – mangan

Iinom – minum

Caluyanon

Caluyanon ay miyembro ng Western Visayan branch ng pamilya ng wika sa Pilipinas. Ito ay

sinasalita sa Caluya Island sa lalawigan ng Antique sa Western Visayas Region ng Pilipinas.
Noong 1994 mayroong humigit-kumulang 30,000 nagsasalita ng Caluyanon. Ang Caluyanon ay
kilala rin bilang Caluyanen o Caluyanhon.
Capiznon

Ang Capiznon ay miyembro ng sangay ng Central Bisayan ng pamilya ng wika sa Pilipinas. Ito
ay sinasalita sa rehiyon ng Kanlurang Visayas ng Pilipinas, partikular sa Lalawigan ng Capiz sa
hilaga ng Isla ng Panay, at gayundin sa Balasan sa karatig na Lalawigan ng Iloilo. Noong taong
2000 ay humigit-kumulang 639,000 ang nagsasalita ng Capiznon, na kilala rin bilang Binisaya,
Binisaya nga Capiznon, Bisaya, Capisano, Capiseño o Capizeño. Ang pangalang Capiznon ay
nagmula sa kapis, isang uri ng seashell na ginagamit sa paggawa ng mga window pane, at hindi
(mga tao). Ang Capiznon ay malapit na nauugnay sa Hiligaynon at higit pa o hindi gaanong
magkakaunawaan dito, gayunpaman, ang Capiznon ay naglalaman ng higit pang mga salitang
hiram mula sa Akeanon at Waray.

Mga halimbawa:

Kamusta? – musta?

Ayos lang, salamat – mayad man, salamat salamat – salamat kaayad

Anong pangalan mo? – ano ngalan mo? Walang anuman – wala sang anuman

Magandang umaga – mayad-ayad nga aga pakiusap – palihog

Magandang gabi – mayad-ayad nga gab-I paumanhin – pasensyahe ako

Paalam – asta sa liwat magkano ito? – tagpila ni?

Oo – huo cheers – tagay

Hindi –indi

Marunong ka bang magsalita ng inggles – kahambal ka sa inggles?

Marurong ka bang magsalita ng capiznon? – kahambal ka sa capiznon?

Magkano ito? – tagpila ni?

Pabayaan mo ako – pabay-i ko

Hinto – untat

Saan ang palikuran? – sa diin ang kasilyas?

Cuyonon

Ang Cuyonon ay miyembro ng sangay ng Pilipinas ng mga wikang Malayo-Polynesian. Ito ay

pangunahing sinasalita sa Cuyo Islands, sa pagitan ng Northen Palawan at Panay Island sa
Pilipinas, sa pagitan ng 93,000 at 120,000 katao. Ginamit ang Cuyonon bilang lingua franca sa
lalawigan ng Palawan hanggang sa huling bahagi ng dekada 1980, bagama't ang bilang ng mga
nagsasalita doon ay bumaba kamakailan dahil sa migrasyon, at sa panggigipit mula sa Tagalog,
na siyang pangunahing wikang ginagamit sa mga paaralan.

Ang Cuyonon ay bihirang isulat, at ang tanging pangunahing nakasulat na akda sa wika ay isang
pagsasalin ng Bagong Tipan, na inilathala noong 1982. Iba't ibang sistema ng pagbabaybay ang
sinubukan para sa wika, gayunpaman walang nakuha. Ang isang proyekto sa paggawa ng
diksyunaryo ng Cuyonon ay sinimulan ni Ester Ponce De Leon Timbancaya Elphick, isang
katutubong isla ng Cuyo na nag-aral ng edukasyon at linggwistika sa USA. Kasama rin dito ang
paglikha ng bagong ortograpiya, na tinalakay sa isang advisory panel sa Pilipinas, at sa marami
pang ibang tagapagsalita ng Cuyonon

Mga halimbawa:

Magandang umaga – mayad nga temprano maraming salamat – matamang salamat

Magandang tanghali – mayad nga ugtong adlaw mahal kita – ing gegegman ta kaw

Magandang hapon – mayad nga apon naiinis ako sayo – ing etekan ako kanimo

Magandang takipsilim – mayad nga sirem oo – een

Magandang gabi – mayad nga gabi hindi – indi

Magandang araw – mayad nga adlaw tara na – amos

Bukas – aruman masipag – maderep

Linggo – dominggo masaya – maambeng

Buwan – bulan masarap – masabor

Taon – dagon malakas – mabaskeg

Hiligaynon

Ang Hiligaynon, madalas ding tinutukoy bilang Ilonggo o Binisaya/Bisaya nga

Hiniligaynon/Inilonggo, ay isang wikang panrehiyong Austronesyano na sinasalita sa Pilipinas
ng humigit-kumulang 9.1 milyong tao, higit sa lahat sa Kanlurang Visayas at Soccsksargen, na
karamihan ay kabilang sa mga Hiligaynon. Ito ang pangalawa sa pinakamalawak na ginagamit na
wika sa Visayas at kabilang sa mga wikang Bisayan, at mas malayong nauugnay sa iba pang mga
wika sa Pilipinas.

Mga halimbawa:

Magandang umaga – maayong aga umaga – aga

Magandang hapon – maayong hapon hapon – hapon

Magandang gabi – maayong gab-I gabi – gab-i

Maraming salamat – damo nga salamat kahapon – kagapon

Goodbye – asta sa liwat bukas - buwas

Hindi ako marunong mag ilonggo – indi ako makahambal sang ilonggo

Nawawala ako – nadula ako

Saan ka aling? – di-in ka halin?

Oo – hu-o

Hindi – indi

Kaunti lang – jutay lang

Ngayon – subong

Mamaya – karun
Nakaraan – sang-una

Pagkatapos – pagkatapos

Kagayanen

Ang Kagayanen ay isang wikang Malayo-Polynesian na sinasalita sa lalawigan ng Palawan sa

Pilipinas ng humigit-kumulang 30,000 katao. Pangunahing sinasalita ang Kagayanen sa isla ng
Cagayan sa pagitan ng Palawan at Negros, at gayundin sa Palawan, isla ng Balabac, Lalawigan
ng Iloilo, Silay, Negros at Maynila. Ang wika ay kilala rin bilang Cagayano, Kagay-anen o
Kinagayanen.

Ang wika ay ginagamit sa ilang lawak sa lokal na administrasyon, komersiyo, relihiyon at sa

elementarya at sekondaryang paaralan, at gayundin sa mga pahayagan at mga broadcast sa radyo.
Pangunahing ginagamit ito bilang isang wikang pasalita, kahit na ang karamihan sa mga
nagsasalita ay nakakabasa at nakakasulat din nito.
Kinaray-a

Ang Kinaray-a ay miyembro ng sangay ng Bisaya ng pamilya ng wika sa Pilipinas. Pangunahing

sinasalita ito sa Lalawigan ng Antique (Probinsiya kang Antique) sa rehiyon ng Kanlurang
Visayas, at gayundin sa Iloilo at iba pang bahagi ng Isla ng Panay. Noong 1994 mayroong
380,000 na nagsasalita ng Kinaray-a.

Mga halimbawa:

Bata – bagtos lalagyan na gawa sa kawayan – bakag

Tindahan – Baraka

Laba – bunak

Butas – busdik

Sinungaling – kabiloso

Nagsasalita – kata-kata

Kerosene na ilaw – kingki

Pagtali – kug-ong

Galit – kurutu

Nguya – kuyam

Day dreaming – darap

Iyak – gab

Bodega ng palay – balantak

Basag – barana

Sipon – buhod
Maliit na lalagyan ng palay – buyos

Palay – paray

Aklanon

Ang Aklanon ay isang wikang sinasalita sa Pilipinas, pangunahin sa hilagang bahagi ng Panay.

Ang Aklanon ay natatangi sa mga wika sa Pilipinas dahil nagtataglay ito ng digraph ea ("l" na
binibigkas na may rolling "r" na tunog). Ayon sa alamat, ang digrapo ay nagmula sa unang
pinuno ng Aklan na si Datu Bangkaya, na may maikling dila kaya't hindi mabigkas ang "l" na
tunog

Mga halimbawa:

Magandang umaga – mayad nga agahon

Magandang hapon – mayad nga hapon

Magandang gabi – mayad nga gabii

Marunong ka bang mag inggles? – makahambae ka it inggles?

Anong pangalan mo? – ano imong pangaean?

Ibon – pispis karne ng baka – baka

Kalabaw – anwang gulay – tinuea

Aso – ayam kabute – amamakue

Pusa – kuring ginto - bueawan

Unggoy – amo

Uod – ueod

Ahas – sawa

Palay – humay

Isda – suea
Karne – karne

Karne ng baboy – baboy

Masbateno

Ang Masbateño o Binisaya nga Minasbate/Masbatenyo ay isang miyembro ng mga wika sa

Gitnang Pilipinas at ng subgroup na Bisayan ng pamilya ng wikang Austronesian na sinasalita ng
mahigit 724,000 katao sa lalawigan ng Masbate at ilang bahagi ng Sorsogon sa Pilipinas. Ang
Masbatenyo (minsan ay isinusulat bilang Masbateño) ay ang pangalang ginagamit ng mga
nagsasalita ng wika at para sa kanilang sarili, bagama't ang terminong 'Minásbate' ay ginagamit
din minsan upang makilala ang wika mula sa mga tao. Mayroon itong 350,000 na nagsasalita
noong 2002 na may 50, 000 na nagsasalita nito bilang unang wika. Humigit-kumulang 250,000
nagsasalita ang gumagamit nito bilang kanilang pangalawang wika.

Mga halimbawa:

Itali – gakuton amuyin – maghingos

Lalakad – lakaw magtrabaho – maghiwag

Buksan – mabuka uupo - mag-ingkod

Aralin – mag-ara iinom – mag-inom

Bibili – magbakal msg-isip – maghuna

Marinig – magbati

Magbilang – magbilang

Hatiin – magbuak, maggis-ak

Saksakin – magbuno

Mabukol – magbutod

Managinip – magdamgo

Magpunta – magdayo

Huminga – magginhawa
Humikab – maghakay

Humiga – maghigda

Molbog

Ang Molbog ay isang wika sa Pilipinas na sinasalita ng humigit-kumulang 6,000 katao

pangunahin sa rehiyon ng Mimaropa ng Pilipinas. Sa partikular, ito ay sinasalita sa mga isla ng
Balabac, Ramos at Bancalan at sa munisipalidad ng Bataraza sa timog ng Lalawigan ng Palawan.
Mayroon ding ilang nagsasalita ng Molbog sa mga isla ng Banggi at Balambangan, na bahagi ng
estado ng Sabah sa silangang Malaysia.

Mga halimbawa:

Malayo – modu

Malapit – mobi

Maputik – maroosoo

Madulas – marangog

Masipag – makuri

Tamad – mapoke

Malakas – mabasag

Mataas – malanka

Malungkot – moropo

Mahina – molamma
Palawano

Ang Palawano ay miyembro ng Palawanic branch ng pamilya ng wika sa Pilipinas. Sinasalita ito
sa lalawigan ng Palawan sa rehiyon ng Mimaropa ng Pilipinas. Sa katunayan, mayroong tatlong
wika na kilala bilang Palawano:
Ang Palawano, Brooke’s Point ay isang wika ng Pilipinas. Ito ay sinasalita sa Timog-silangang
Palawan Island, timog ng Abu Abu hanggang Bataraza, karamihan sa kahabaan ng mga ilog sa
kabundukan, ang ilan sa baybayin. Ang Brooke's Point Palawano (Pela’wan), na sinasalita ng
humigit-kumulang 14,400 katao sa timog-silangan ng isla ng Palawan.

Mga halimbawa:

Kaibigan – bibila

Ina – indu

Ama – ama

Kuha – isi

Sako – karut

Tiyuhin o termino ng nakakatandang lalaki – maman

Tiyahin o ttermino ng nakakatandang babae – minan

Tanghali – tengeldew

Bili – mangelen

Punta – surung

Bundok – tabon

Kain – manga’an

Mabuti – menunga

Pusa – kusing

Pag ibig – pegingin

Saan ka pupunta? – embe tena’an mu?

Magandang umaga – menungang meriklem

Central Palawano, na sinasalita sa timog-kanluran ng isla ng Palawan ng humigit-kumulang

12,000 katao. Kilala rin ito bilang Quezon Palawano.

Mga halimbawa:

Kaibigan – bibila

Ina – indu

Ama – ama

Kuha – isi

Sako – karut

Tiyuhin o termino ng nakakatandang lalaki – maman

Tiyahin o ttermino ng nakakatandang babae – minan

Tanghali – tengeldew

Bili – mangelen

Punta – surung

Bundok – tabon

Kain – manga’an

Mabuti – menunga

Pusa – kusing

Pag ibig – pegingin

Saan ka pupunta? – embe tena’an mu?

Magandang umaga – menungang meriklem

Southwest Palawano, na sinasalita sa timog-kanluran ng isla ng Palawan ng humigit-kumulang
12,000 katao

Mga halimbawa:

Kaibigan – bibila

Ina – indu

Ama – ama

Kuha – isi

Sako – karut

Tiyuhin o termino ng nakakatandang lalaki – maman

Tiyahin o ttermino ng nakakatandang babae – minan

Tanghali – tengeldew

Bili – mangelen

Punta – surung

Bundok – tabon

Kain – manga’an

Mabuti – menunga

Pusa – kusing

Pag ibig – pegingin

Saan ka pupunta? – embe tena’an mu?

Magandang umaga – menungang meriklem

Porohanon

Ang Porohanon ay kilala rin bilang Camotes o Camotes Visayan, at may kaugnayan sa
Masbatenyo, Capiznon at Hiligaynon. Ibinahagi nito ang 87% ng bokabularyo nito sa Cebuano,
gayunpaman ang dalawang wika ay hindi magkaunawaan.

Mga halimbawa:

Tanong – pangutana

Sana – basi pa

Paano (past) – giunsa

Paano (future) – unsaon

Pangalan – pangan

Kailangan – kinahanglan

Ipinagbabawwal – ginadili

Mahirap – lisud

Lito – nagkagunot

Buong araw – tibuok adlaw

Sulod

Ang Sulod ay isang wikang Central Philippine ng Panay sa Pilipinas. Ito ay malapit na nauugnay
sa wikang Karay-a at kilala sa mga nagsasalita nito bilang Ligbok. Ang Sulod ay sinasalita sa
mga kumpol-kumpol na sitio ng Buri, Maranat, Siya, at Takayan sa pampang ng Ilog Panay, sa
pagitan ng Mt. Kudkuran at Mt. Baloy sa gitnang Panay.
Waray

Ang Waray (kilala rin bilang Waray-Waray o Bisaya/Binisaya nga Winaray/Waray) ay isang
wikang Austronesian at ang ikalimang katutubong wikang panrehiyon ng Pilipinas, katutubong
sa Silangang Visayas. Ito ang katutubong wika ng mga Waray at pangalawang wika ng mga
Abaknon sa Capul, Northern Samar, at ilang mga taong nagsasalita ng Cebuano sa kanluran at
timog na bahagi ng isla ng Leyte. Ito ang pangatlo sa pinakamaraming ginagamit na wika sa mga
wikang Bisaya, sa likod lamang ng Cebuano at Hiligaynon.

Mga halimbawa:

Aalis – malakat anim – unom

Abaniko – paypay anino – lambung

Agahan – pamahaw apoy – kalayo

Ahas – halas asim – aslom

Akbay – sangkay

Akin – akon

Alagaan – atamanon

Alak –irimnon

Alam – maaram

Alikabok – taputapo

Alila – uripon

Alisin –tanggalon

Alon – balud

Ama – amay

Amin – amon
Amo – agaron

Cebuano

Ang Wikang Cebuano, binabaybay din ang Sebuano, tinatawag ding Sugbuhanon, miyembro ng
Kanluranin, o Indonesian, na sangay ng pamilya ng wikang Austronesian (Malayo-Polynesian).
Ito ay sinasalita noong unang bahagi ng ika-21 siglo ng humigit-kumulang 18.5 milyong tao sa
Pilipinas (ang mga nagsasalita ay kumalat sa silangang Negros, Cebu, Bohol, kanlurang Leyte,
Camotes Islands, at sa hilagang at kanlurang baybayin ng Mindanao). Ang Cebuano ay malapit
na nauugnay sa mga wika ng Hiligaynon (Ilongo) at Waray-Waray, at kung minsan ay
pinagsama-sama ito sa mga wikang iyon bilang diyalekto ng Bisaya (Bisayan).

Mga halimbawa:

Iyung – kadtong buwaya – buaya

Limon – limonsito bubuyog – buyog

Huwag – ayaw sinaksak – luba

Daga – ilaga bulaklak – buwak

Tama – mao ginto – bulawan

Amin – amoa

Aswang – ungo

Babae – babaye

Yan – diay

Himala – milagro

Damit – sanina

Bahay – balay

Baon – bawon

Lasing – hubog
Ikot – tuyok

Boholano

Boholano is a variant of the Cebuano language spoken in the island province of Bohol in the
Visayas and a major portion of Southern Leyte, as well as parts of Mindanao, particularly in
Northern Mindanao and Caraga

Mga halimbawa:

Maraming salamat – salamat kaajo anim - unum

Anong pangalan mo? – unsay imong ngan? Lima – lima

Pakiusap – palihug

Walang anuman – way sapayan

Pasensya ka na – pasayloa ko

Paalam – ngari name

Hindi ako makapagsalita ng maayos- di ko kasulti og tarung

Tulong – tabang

Magandang umaga – maajong buntag

Magandang gabi – maajong gabii

Inaantok na ako – katugon nako

Hindi ko naintindihan – wa ko kasabot

Asan ditto ang palikuran? – asa dapit ang kasilyas

Mahal kita – gihigugma taka

Sampu – napo

Siyam – siyam

Walo –walo
Pito – pito

Ang Romblomanon o Bisaya/Binisaya nga Romblomanon ay isang wikang rehiyonal na

Austronesian na sinasalita, kasama ng Asi at Onhan, sa lalawigan ng Romblon sa Pilipinas. Ang
wika ay tinatawag ding Ini, Tiyad Ini, Basi, Niromblon, at Sibuyanon. Ito ay bahagi ng pamilya
ng wikang Bisayan at malapit na nauugnay sa iba pang mga wika sa Pilipinas.

Mga halimbawa:

Magandang umaga sayo, lola – maayo nga aga sa imo, lula

Magandang umaga rin – maayo da nga aga

Pwede po ba kayong maabala sandal? – pwidi ba ako makaisturbo sa imo?

Oo, pwede – huo, pwidi

Gusto kong matuto ng lenggwaheng romblomanon – gusto ko magtuon nig romblomanon nga
hambay

Tuturuan kita – tudluan ta ikaw

Surigaonon

Ang Surigaonon ay miyembro ng Timog Bisayan na sangay ng pamilya ng wika sa Pilipinas. Ito
ay sinasalita sa rehiyon ng Caraga sa hilaga ng isla ng Mindanao sa Pilipinas, partikular sa mga
lalawigan ng Surigao del Norte, Dinagat Islands, Surigao del Sur, at gayundin sa Agusan del
Norte at Davao Oriental. Noong 2009 ay may humigit-kumulang 500,000 nagsasalita ng
Surigaonon, na kilala rin bilang Cantilangnon, Jaun-Jaun, Sinurigao o Waya-Waya.

Mga halimbawa:

Inyung – adton sinaksak – buno

Limon – agri bulaklak – buyak

Huwag – ajaw ginto – buyawan

Daga – ambaw

Tama – amo

Amin – amo

Aswang – ayok

Babae – babaje

Bagyo – bagjo

Himala – baja-baja

Damit – baro

Bahay – bayay

Baon – bayon

Lasing – bayong

Ikot – bijok

Buwaya – buaja
Bubuyog – bujog

Butuanon

Ang Butuanon ay miyembro ng Timog Bisayan na sangay ng pamilya ng wika sa Pilipinas.

Pangunahing sinasalita ito sa mga lalawigan ng Agusan del Norte at Agusan de Sul, lalo na sa
lungsod ng Butuan, sa isla ng Mindanao sa Pilipinas. Noong 2005 ay may humigit-kumulang
71,500 nagsasalita ng Butuanon. Ito ay pangunahing sinasalita ng mga matatanda, habang ang
mga nakababata ay nagsasalita ng Cebuano

Mga halimbawa:

Hadlang – abang mukha – bayho

Kamay – alima bundok – bood

Alaga – alimat tapang – buhot

Ama – ama

Bulag – amat

Baka – amura

Aral – anad

Patay – apatay

Lolo/lola – apohan

Maliit – asido

Tanong – asubo

Tingin – atud

Taas – babaw

Gutom – banlos

Diskubre – batok

Gising – batyag
Gusto – baya

Chavacano

Ang Chavacano o Philippine Creole Spanish ay isang Spanish-based creole na sinasalita sa mga
bahagi ng Pilipinas, lalo na sa loob at paligid ng lungsod ng Zamboanga, ng mahigit 600,000
katao. Mayroon ding mga nagsasalita ng Zamboanga dialect ng Chavacano sa Sempornah,
Malaysia. Ito ang tanging Spanish-based creole sa Asya at ang tanging hindi Austronesian na
wika na umunlad sa Pilipinas.

Pinagsasama ng Chavacano ang bokabularyo pangunahin mula sa Espanyol, na may gramatika

pangunahin mula sa Tagalog at Cebuano. Mayroong dalawang pangunahing varayti ng
Chavacano sa Zamboanga - isang pormal na barayti na naglalaman ng mas maraming
bokabularyo ng Espanyol, at isang impormal na barayti na naglalaman ng higit pang bokabularyo
mula sa Tagalog, Cebuano at iba pang mga wika sa Pilipinas

Mga halimbawa :

Kamusta ka? – que tal tu?

Anong pangalan mo? – cosa tu nombre?

Magandang umaga – buenas dias

Magandang hapon – buenas noches

Magandang gabi – buenas noches

Paalam – adios

Cheers – buen salud

Good luck – buen suerte

Hindi ko naintindihan – no yo ta intindi

Maaari bang pakibagalan ang iyong pagsasalita? – platica tu despacio

Magkano ito? – cuanto esti?

Paumanhin – perdona me sorry

Salamat – gracias

Manide

Ang Manide ay isang wika sa Pilipinas na sinasalita sa Rehiyon ng Bicol sa timog Luzon sa
Pilipinas, partikular sa mga bayan ng Labo, Jose Panganiban, at Paracale sa lalawigan ng
Camarines Norte. Noong 2010 ay may humigit-kumulang 3,800 nagsasalita ng Manide, na kilala
rin bilang Abiyan, Agta o Camarinas Norte Agta.
Onhan

Ang Onhan ay isang panrehiyong wikang Kanlurang Bisaya na sinasalita, kasama ang mga
wikang Romblomanon at Asi, sa lalawigan ng Romblon, Pilipinas. Ang wika ay kilala rin bilang
Inunhan at Loocnon

Mga halimbawa:

Isa – isya pang-pito – pang-pito

Dalawa – darwa pang-walo – pang-walo

Tatlo – tatlo

Apat – ap-at

Lima – lima

Anim – an-um

Pito – pito

Walo – walo

Siyam – siyam

Pulo – pulo

Isang daan – isya-kagatus

Isang libo – isya-kalibu

Una – una

Pangalawa – pang-darwa

Pangatlo – pangatlo

Pang-apat – pang-ap-at

Pang-lima – pang-lima
Pang-anim – pang-an-um