Professional Documents
Culture Documents
np
;+zf]wgM
gM
!= vfB -klxnf] ;+z f]wg_ lgodfjnL, @)#) @)#).@.@(
@= vfB -bf];| f] ;+ zf]w g_ lgodfjnL, @)#@ @)#@.^.^
#= vfB -t];| f] ;+ zf]w g_ lgodfjnL, @)$* @)$*.#.!&
$= vfB -rf} yf] ;+zf]w g_ lgodfjnL, @)%$ @)%$.!@.!)
%= vfB -kfF rf}F ;+ zf]w g_ lgodfjnL, @)^$ @)^$.^.!$
vfB P] g, @)@# sf] bkmf !# n] lbPsf] clwsf/ k|bfg u/L g]kfn ;/sf/n] b] xfosf
lgodx¿ agfPsf]5 .
kl/R5]b–!
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM
/De -!_ of] lgodx¿sf] gfd ævfB lgodfjnL, @)@&Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL P]g k| f/De ePsf] If] qdf P] g k|f/De ePsf] ldltb]lv k| f/De
x'g]5 .
@= kl/efiffM ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu] df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æP] gÆ eGgfn] VffB P]g, @)@# ;Demg'k5{ .
-v_ æn]j nÆ eGgfn] ljqmLsf] nflu /flvPsf] jf kl/jxg eO/x] sf s' g} kbfy{ /x] sf]
ef8fdf jf cfj/0fdf n]lvPsf], 5flkPsf] jf clÍt ePsf] ljj/0f jf ;Í]t
;Demg'k5{ .
1
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_ ævfB lg/LIfsÆ eGgfn] vfB kbfy{ hfFr ug{ o; lgodfjnL adf]lhd lgo' Qm
ul/Psf] jf clwsf/ k| bfg ul/Psf] JolQm ;Demg'k5{ .
-3_ æ:yfgLo lhNnf clwsf/LÆ eGgfn] k| d'v lhNnf clwsf/L 1=======;Demg'k 5{ .
2
-ª_ æljefuÆ eGgfn] vfB k|ljlw tyf u'0f lgoGq0f ljefu ;Demg'k5{ .
3
-r_ ædxflgb]{ zsÆ eGgfn] ljefusf] dxflgb]{ z s ;Demg' k5{ .
kl/R5]b–@
s]Gb|L o vfB cg'; Gwfgzfnf
#= s]Gb|L o vfB cg'; Gwfgzfnfsf] sfo{ljlwM
jlw -!_ s]G b| Lo vfB cg';Gwfgzfnfn] b]xfo
adf]lhdsf] sfd ug]{5M–
4
-s_ P]g cGtu{tsf] d'2f x]g]{ clwsf/L jf k'g /fj]bg ;'G g] cbfntn]
hfFr sf] nflu k7fPsf] vfB kbfy{ sf] gd"g fsf] ljZn] if0f u/L
ljin] if0f k|ltj]bg lghnfO{ k7fpg],
-v_ vfB:t/ lgwf{ /0f ;ldltnfO{ s' g} vfB kbfy{ :t/ lgwf{ /0f
ug{ sf] nflu ;xfotfy{ cg' ;Gwfg / cGj]if0f u/L k|ltj] bg
k|:t't ug]{,
-u_ vfB kbfy{ hfF r ug]{ , 5lg/LIf0f ug]{, k/LIf0f ug]{ tyf ljZn] if0f
ug]{ ;DaGwdf vfB lg/LIfsx¿sf] tflndsf] k| aGw ldnfpg] /
tflnddf ;kmn x' g]x¿nfO{ k|df0fkq lbg] .
-@_ pklgod -!_ df n]l vP adf]lhdsf] k|ltj] bg lbg' kg]{ st{Jo s]Gb| Lo vfB
cg' ;Gwfgzfnfsf] k| d'vsf] x'g] 5 .
1
kfFrf}F ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
2
kfFrf}F ;+ zf] wgåf/f yk .
3
kfFrf}F ;+ zf] wgåf/f yk .
4
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
5
kfFrf}F ;+ zf] wgåf/f yk .
2
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
6
$= ;fj{hlgs
lgs ljZn]ifs, lghsf] of]Uotf, sfd, st{J oM
o -!_ g] kfn ;/sf/n] g]k fn
/fhkqdf ;"rgf k|s flzt u/L b]xfosf] of] Uotf k'u]s f] / vfB ljZn] if0f k/LIf0fsf]
;'ljwf k|fKt 7;/sf/L jf u} / ;/sf/L k| of] uzfnfdf sfd ul//x] sf] s' g} sd{rf/LnfO{ o;
lgodfjnLsf] k| of] hgsf] nflu ;fj{hlgs ljZn] ifs tf] Sg ;Sg] 5 .
-s_ s] d]i6«L jf km"8 ;fOG; jf afof]nf]lhsn ;fOG;df Pd=P:;L=
8
jf vfB k| f}Bf}lusL -km"8 6] Sgf]n f]hL_ ljifodf :gfts k/LIffdf
kf; u/L vfB cg' ;Gwfg jf ljZn]if0f sfo{ df b'O{ jif{ sf] cg'ej
k|fKt ePsf], jf
-v_ s] d]i6«L ljifo lnO{ lj=P:;L= k/LIff kf; u/L vfB cg' ;Gwfg jf
ljZn]if0f sfo{ df % jif{s f] cg'ej k| fKt u/] sf] .
-@_ ;fj{ hlgs ljZn]ifsn] vfB lg/LIfssf] cg' /f] w df vfB kbfy{ sf] gd" gfsf]
hfFr u/L To;sf] ljZn]if0f k|ltj] bg lghnfO{ k7fpg]5 .
kl/R5]b–#
vfB lg/LIfs ;DaGwL Joj:yf
%= vfB k/LIfssf] lgo'l QmM -!_ g]kfn ;/sf/n] ;do ;dodf g]kfn /fhkqdf ;"r gf
k|sflzt u/L tf]l slbPsf] vfB kbfy{sf] ;DaGwdf P] g / o; lgodfjnLdf pNn]lvt
sfd s' /fx¿ ug{ lgldQ 9ljefun] vfB lg/LIfs tf]Sg ;Sg] 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgo' Qm ePsf] vfB lg/LIfsn] cfkm"nfO{ tf]l sPsf]
If] qleq P]g / of] lgodfjnL adf]lhd cfk"mnfO{ tf]lsPsf] sfd st{ Jo ug]{5 .
-#_ g]k fn ;/sf/n] cfjZos b]v] df s'g} JolQmnfO{ s' g} lgb]{lzt If] qsf]
;DaGwdf P]g / o; lgodfjnLdf n]lvPadf]lhd vfB lg/LIfssf] clwsf/ k| of] u u/L
kfpg u/L tf] Sg ;Sg]5 .
6
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
7
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
8
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
9
kfFrf}F] ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
3
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-$_ pklgod -!_ / -#_ adf]lhd lgo'l Qm ul/Psf] vfB lg/LIfs jf tf]lsPsf]
JolQmnfO{ cg'';"r L–! df tf]lsPsf] 9fFrfsf] kl/ro kq lbOg]5 .
10
^= vfB lg/LIfssf] of]UotfM
otfM vfB lg/LIfssf] kbdf lgo' Qm x' gsf] nflu b]xfo adf]lhdsf]
of]U otf x' g'k g]{ 5 .
-s_ vfB k|f}Bf]lusL jf vfB lj1fgdf :gfts, jf
-v_ ;fwf/0f lj1fg jf k| of]u zfnf k|f}Bf]lusL -Nofa 6] Sgf]n f]hL_ jf vfB k| f}Bf]lusL
df -km'8 6]Sgf] nf] hL_ ljifodf k| Dff0fkq tx pQL0f{ u/L vfB k/LIf0f jf lg/LIf0f
;DaGwL sDtLdf ^ dlxgfsf] tflnd k|fKt u/] sf], jf
-u_ k|j]lzsf jf ;f] ;/xsf k/LIff pQL0f{ u/L vfB k/LIf0f jf lg/LIfs ;DaGwL
sDtLdf ! jif{ sf] tflnd k| fKt u/L tt\ ;DaGwL sfddf tLg jif{sf] cg'ej k|fKt
u/] sf] .
&= vfB lg/LIfssf] sfd, st{J oM vfB lg/LIfssf] sfd tyf st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5–
-s_ P]g jf of] lgodfjnL 11 pNn+ 3g u/L vfB kbfy{ pTkfbg ul/Psf] jf ;~ro
ul/Psf] jf ljqmL ljt/0f ul/Psf] jf To:tf] sfd s'/f ug{ nfu] sf] z+ sf nfu] df
To:tf] vfB kbfy{ s f] gd" gf lnO{ cg' ;"r L–@ adf]lhdsf] ;"rgf vfB kbfy{ sf]
wgLnfO{ lbg] / t'? Gt} ljZn] if0f k/LIf0fsf] nflu 12 ;fj{ hlgs ljZn] ifs ;dIf
k7fpg] ,
-v_ s'g} JolQm jf ;+:yf jf kmd{n] P] g jf of] lgodfjnLsf] ljk/Lt s' g} sfd
sf/jfxL u/] sf 5 eGg] 13ph"/L jf ;"rgf k| fKt ePdf To;sf] 5fglag ug]{ , t/
s;} n] em"7f] 14ph"\/L jf ;"rgf lbg' x'F b}g,
-u_ cfkm" n] lg/LIf0f u/] sf] P]g jf of] lgodfjnL adf]lhd sf/jfxL ul/Psf] jf
hkmt ePsf] vfB kbfy{ sf] /] s8{ /fVg],
10
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
11
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
12
klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
13
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
14
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
4
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-3_ :yfgLo lhNnf clwsf/Lsf] ;fdfGo lgoGq0fdf /xL of] lgodfjnL / k|rlnt
sfg"g adf]lhd cfkm" nfO{ tf]lslbPsf] tyf cfkm"n] ug'{kg]{ sfd st{ Jo ug]{ .
*= vfB lg/LIfssf]
l g/LIfssf] clwsf/M
clwsf/M -!_ vfB lg/LIfsn] cfˆgf] st{ Jo kfngsf] l;nl;nfdf
b]xfo adf]lhdsf] clwsf/ k|o f]u ug{ ;Sg] 5M
-s_ vfB kbfy{ pTkfbg ug]{ jf ;~ro ug]{ jf ljqmL ljt/0f ug]{
7fpF x¿af6 vfB kbfy{s f] gd"gf lng ;Sg],
15
-v_ s'g} vfB kbfy{s f] ljqmL ljt/0faf6 ;?jf /f]u km}lng]
;Defjgf 5 eGg] s'/f lghnfO{ nfu] df / lghsf] /fodf :yfgLo
:jf:Yo clws[t ;d] tsf] ;xdlt ePdf :yfgLo lhNnf
clwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ To:tf] vfB kbfy{ sf] ljqmL ljt/0fdf
/f] s nufpg ;Sg] ,
-u_ s'g} vfB kbfy{ b"lift jf Go"g:t/sf] 5 eg] dgfl;j dflkmssf]
z+sf ePDff :yfgLo lhNnf clwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ To:tf]
vfB kbfy{ sf] ljqmL ljt/0f ug{ Dff /f] s nufpg ;Sg],
-3_ vfB kbfy{ hfFr ug]{ ;DaGwdf s' g} vfB kbfy{ /flvPsf] efF 8f
jf jt{ g jf Kofs] 6 jf kf] sf] jf To:tf] s'g} dfnj:t' efF 8f
/flvPsf] 3/hUufdf k|j]z ug'{k g]{ ePdf ;f] 3/hUufsf] dflns
jf ;f] 7fpFs f] lhDdf lnPsf s' g} JolQmsf] cg' dlt k|fKt ePdf
cg' dlt lnO{ / To:tf] JolQmn] c' gdlt glbPdf ;DalGwt 16ufpF
ljsf; ;ldlt gu/kflnsf jf glhssf k| x/L sfof{nosf]
k|ltlglw ;fIfL /fvL k| rlnt sfg" g adf]lhd k|j] z ug{ ;Sg],
-ª_ vfB kbfy{ pTkfbg ug]{ JolQm;Fu jf vfB kbfy{ pTkfbg ug]{
7fpF df kfOPsf] cGo s' g} vfB jf cvfB kbfy{s f] ;DaGwdf
pTkfbsstf{ n] ;Gtf]ifhgs pkof]u atfpg g;sL ;f] kbfy{
15
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
16
t];|f] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
5
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
ToxfF /x] sf pTkfbg eO{ /fv] sf] vfB kbfy{ ;Fu ;ld>0f x'g
;Sg] ;Defjgf b] v]df jf z+ sf nfu] df To:tf] kbfy{n fO{ clanDj
ToxfF af6 x6fpg cfb] z lbg ;Sg] ,
-r_ lgsf;L jf k}7f/L jf 9'jfgL eO{ /fv]s f] s' g} vfB kbfy{n fO{
cfjZos b] v] df /f] sL hfFra'em ug]{ / To:tf] vfB kbfy{ b"\lift
jf Go"g:t/sf] 5 eg] dgfl;j dflkmssf] z+ sf nfu] df o;
lgodfjnL adf]lhd ug]{ ,
-5_ vfB ljZn]if0fsf] nflu o; lgodfjnL adf]lhd lnOPsf]
gd"g fnfO{ s'g} klg ;/sf/L jf u} /;/sf/L oftfoftsf ;fwg jf
x'nfsåf/f ljZn] if0fsf] nflu k7fpg ;Sg] .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -v_, -u_ / -r_ adf]lhd ul/Psf] sf/jfxLsf] ;"r gf
vfB lg/LIfsn] t'?Gt 17dxflgb]{ zs, If] qLo vfB k|ljlw tyf u'0f lgoGq0f sfof{n osf]
k|d'v :yfgLo lhNnf clwsf/L ;dIf k7fpg' kg]{ 5 .
(= ;?jf tyf ;+qmfds /f]u nfu]sf] JolQmsf] ;DaGwdf vfB lg/LIfssf] clwsf/M
clwsf/ -!_
;?jf tyf ;+ qmfds /f]u nfu] sf] jf To:tf] /f]u km} nfpg ;Sg] vfnsf] s' g} JolQmaf6
vfB kbfy{ ljqmL eO{ /fv] s f] jf tof/ eO /x] s f] jf vfB kbfy{ t} o f/ eO/x] sf] 7fpF df
al; /fv] sf] 5 eGg] vfB lg/LIfsnfO{ nfu] df lghn] To:tf] JolQmnfO{ 8fS6/L hfFr ug{
nufpg ;Sg] 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] JolQmnfO{ 8fS6/L hfFr u/fpF bf /f]u km} ng jf
km}nfpg ;Sg] 7xl/Pdf To:tf] JolQmnfO{ vfB kbfy{ a]Rg jf agfpg jf ;f] :yfgdf
a:g /f] Sg ;Sg] 5 .
18
(s= vfB kbfy{ gi6 ug{ ;Sg]M s'g} vfB kbfy{ pTkfbg jf ljqmL eO/x] sf] jf ljqmLsf]
nflu /x]sf] cj:yfdf cfFvfn] :ki6 b]l vg] u/L ;8]s f] un] sf] , s'lxPsf] jf sL/f k/]sf] jf
cGo s'g} sf/0faf6 vfg gx'g] l:ylt eO{ k/LIf0fsf] nflu k7fOPsf] df To:tf] vfB
17
kfFrf}F ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
18
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
6
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kbfy{ k|ltj]bg k|fKt geP;Dd /fvL 5f]8\bf emg\ lalu|g ;Sg] cj:yf ePdf :yfgLo
k|zf;g jf gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltsf] k|ltlglw ;d]t /fvL vfB lg/LIfsn]
pQm vfB kbfy{ tTsfn} uf8] /, hnfP/ jf cGo s'g} pkfoåf/f gi6 ug{ ;Sg] 5 .
kl/R5]b–$
vfB kbfy{sf] ljZn]if0f
19
!)= vfB kbfy{sf] gd"gfMf M -!_ vfB kbfy{sf] gd" gf ln+ bf vfB lg/LIfsn] gd" gf lng] 7fpF df
u} cg' ;"rL–# df tf]lsPsf] cg' kftdf b' O{ v08df gd" gf lnO{ k| To]s v08nfO{ a]Unfa]Un}
efF8 fdf /fvL cfj/0fn] a] /L nfxf5fk nufO b] xfoadf]lhd ug'{kg]{ 5M–
-s_ Pp6f efF 8f] ljZn] if0f k/LIf0fsf] nflu ;fj{hlgs ljZn] ifs
;dIf clanDa k7fpg] .
-v_ Pp6f efF 8f] :yfgLo lhNnf clwsf/L ;dIf k7fpg] .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf efF 8fx¿ To;leq /flvPsf] vfB kbfy{ aflx/
lg:sg, r'lxg / s'g} aflx/L kbfy{leq k:g jf k;fNg gkfpg] u/L ag] sf] / ;kmf x'g'
kg]{ 5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd vfB lg/LIfsn] gd"gfsf] nflu vfB kbfy{ ln+bf
To:tf] vfB kbfy{s f] s"n kl/df0fsf] k|rlnt d" No ;DalGwt vfB kbfy{ sf] wgL jf
ljqm] tfnfO{ ltg'{ kg]{5 .
-$_ vfB kbfy{ /flvPsf] efF8f] df]l8Psf] cfj/0fdf / cg' ;"r L–@ adf]lhdsf]
;"rgfdf vfB kbfy{ sf] wgL jf ljqm]tfn] ;xL5fk ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd vfB kbfy{ /flvPsf] efF 8f] df]l8Psf] cfj/0fdf /
cg' ;"rL–@ adf]lhdsf] ;"rgfdf vfB kbfy{ sf] wgL jf ljqm]tfn] ;xL5fk gu/] df vfB
lg/LIfsn] ljZn] if0fsf nflu ;fj{ hlgs ljZn] ifs ;dIf gd" gf k7fpF bf s]Gb|Lo vfB
cg' ;Gwfgzfnfsf] k| d'v / :yfgLo lhNnf clws/LnfO{ ;f] s' /fsf] hfgsf/L lbg' kg]{ 5 .
19
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
7
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
!!= sf] gd"g f k7fpFbf ug'{kg]{M -!_ vfB lg/LIfs jf d'2 f x] g]{ clwsf/L jf
vfB kbfy{sf]
k'g/fj] bg ;' Gg] cbfntn] ljZn] if0f k/LIf0fsf] nflu 20======gd" gf k7fpFbf b]xfo adf]lhd
u/L k7fpg' kb{ 5M–
-s_ vfB kbfy{ sf] gd" gfnfO{ cg' ;"rL–$ df tf]lsP adf]lhdsf]
kmf/fd;fy ;+nUg u/L nfxf5fk nufO ;'/Iff;fy k7fpg' kb{ 5,
-v_ vfB kbfy{ sf] gd"g f /flvPsf] efF8 f jf a§fdf / To;nfO{
df]l 8Psf] aflx/L cfj/0fdf ;d] t gd" gfsf] j:t's f] gfd, kl/df0f
jf ;Íngsf] ;fÍ]lts ;+Vof s]xL eP ;f] :ki6 ¿kdf clÍt
ePsf] x'g' k5{ ,
-u_ v08 -s_ adf]lhdsf] kmf/fdsf] Pp6f k|ltlnlk / gd" gfsf]
efF8 f]sf] cfj/0fdf nufOPsf] nfxf5fksf gd" gf 5'§} -vfddf
/fvL_ k7fpg kb{5,
-3_ To:tf] gd"Gff /flvPsf] efF8 f]sf] lasf]{ af6f] df gv' Ng] / gr'l xg]
lsl;daf6 aGb u/L ;f] efF8f]n fO{ afSnf] sfuhdf cGo a]g]{
kbfy{n] a] /L To;nfO{ 21 wfuf] jf 8f] /Ln] afFw L sDtLdf ljleGg
rf/ 7fpF df cIf/ :ki6 a'lemg] u/L nfxf5fk nufPsf] x' g' kb{5
/ o;/L nfxf5fk nufO{F bf pQm nfxf5fk gpKsfO To:tf] efF 8f]
vf] Ng g;lsg] u/] sf] x' g' kb{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] vfB kbfy{ sf] gd" gfsf] cfj/0fdf nfu] sf]
nfxf5fk 7Ls 5\, 5}g eGg] hfFr u/L To:tf] cj:yfsf] /]s8{ /fvL of] gd"g fsf] cfj/0f
s]Gb|Lo vfB cg';Gwfgzfnfsf] k| d'v jf ;fj{hlgs ljZn] ifs jf lghn] cg' dlt lbPsf]
JolQmn] vf] Ng]5 .
20
klxnf] ;+zf] wgåf/f lemlsPsf] .
21
klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
8
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-#_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt x' g cfPsf] vfB kbfy{s f] gd" gf ljZn]if0f
k/LIf0f u/L ;f]s f] glthf cg' ;"rL–% df tf]lsP adf]lhdsf] kmf/ddf 22vfB lg/LIfs jf
;DalGwt clws[ t jf cbfntnfO{ k7fpg' kb{ 5 .
22
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
9
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
!%= d'2f bfo/ ug]{ u/fpg]M -!_ o; lgodfjnL af]lhd gd"gf lnOPsf] vfB kbfy{ ljZn]if0f
k/LIf0f ul/F bf 23b"lift jf Go" g:t/sf] 7xl/Pdf jf P]g jf o; lgodfjnL ljk/Lt x'g]
sfd sf/jfxL ePsf] 7xl/Pdf vfB lg/LIfsn] P] g adf]lhdsf] :ki6 cleof]u /
tT;DaGwL ;Dk"0 f{ ljj/0f vf]n L d'2f x] g]{ clwsf/L ;dIf k|:t't ug'{ kg]{ 5 .
-@_ P]g tyf o; lgodfjnLsf] pNn+3g u/] jfkt s' g} JolQm jf ;+ ul7t ;+: yf
pk/sf] sfg" gL sf/jfxLdf d'2f x] g]{ / k' g/fj] bg ;'G g] ;DalGwt clwsf/L / cbfntnfO{
;xof]u ug'{ ;DalGwt vfB lg/LIfssf] st{Jo x' g]5 .
24
!%s=vfB kbfy{sf] k'g MljZn]if0f k/LIf0fM
k/LIf0f M lgod !% adf]lhd d'2f bfo/ eO ;s]kl5
cleo' Qmn] ;DalGwt vfB kbfy{ sf] k'gMljZn] if0f k/LIf0f u/fO kfpF egL lgj] bg u/] df
25
d'2f x]g]{ clwsf/L jf k'g/fj]bg ;'G g] cbfntn] dgfl;j 7x¥ofPdf lgod !) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd /x] sf] ;DalGwt vfB kbfy{ k'gMljZn] if0f k/LIf0fsf]
nflu s]G b|Lo vfB cg';Gwfgzfnfsf] k| d'v ;dIf k7fpg ;Sg] 5 / o;sf] k' gM ljZn]if0f
eO{ ;s] kl5 k'gM csf]{ ljZn] if0fsf] nflu lgj] bg ug{ kfpg] 5}g .
26
!%v= clwsf/L tf]lsPsf]M P]gsf] bkmf $s sf] k| of]hgsf] nflu clwsf/L k| d'v lhNnf
clwsf/LnfO{ tf]lsPsf] 5 .
kl/R5]b–%
vfB:t/ lgwf{/0f ;ldlt
27
!^= vfB:t/ lgwf{/ 0f ;ldltsf] u7gM
u7gM -!_ P] g tyf o; lgodfjnLdf tf]l sPadf]lhdsf]
sfd ug{ sf] nflu b]xfo adf]lhdsf] Pp6f vfB :t/ lgwf{ /0f ;ldlt u7g ul/Psf] 5M–
-s_ ;lrj, s[l if dGqfno –cWoIf
-v_ k|ltlglw, sfg" g tyf Gofo dGqfno –;b:o
23
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
24
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
25
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
26
bf];|f] ;+ zf] wgåf/f yk .
27
kfFrf}+ ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
10
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
28
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
11
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-#_ ;ldltn] cfjZos 7fg] df ;DalGwt ljifosf] ljz] if1nfO{ ;ldltsf] a}7ssf]
ko{j] Ifssf] ¿kdf efulng cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
-$_ ;ldltsf] a}7sdf ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzteGbf a9L ;b:o
pkl:yt ePdf u0fk" /s ;+Vof k'u] sf] dflgg] 5 .
-%_ ;ldltsf] lg0f{o ax' dtsf] cfwf/df x' g]5 / dt a/fa/ ePdf cWoIfn]
lg0ff{ os dt lbg] 5 .
-^_ ;ldltsf] cGo sfo{ljlw ;ldlt cfkm}F n] lgwf{ /0f u/] adf]lhd x' g]5 .
29
!^v= a}7s eQfM
eQf -!_ ;ldltsf ;b:ox¿ tyf ;ldltsf] a} 7sdf cfdlGqt ljz] if1n] k|T o]s
a}7sdf efu lnP jfkt g] kfn ;/sf/af6 lgwf{ /0f eP adf]lhdsf] a} 7s eQf kfpg]
5g\ .
-@_ lgod !& sf] pklgod -#_ adf]lhd ul7t pk;ldltsf ;b:ox¿n] k|T o]s
a}7sdf efu lnP jfkt ;ldltsf ;b:ox¿n] kfP ;/xsf] a}7s eQf kfpg] 5g\ .
29
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
30
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
12
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-%_ ;ldltn] cfˆgf] sfof{nosf] nflu cfjZos sd{r f/L lgo' Qm ug{ ;Sg] 5 .
31
-^_ ;ldltn] g]k fn ;/sf/;Fu ;Dks{ /fVbf ;fwf/0ftM s[lif tyf ;xsf/L
dGqfno dfkm{t /fVg] 5 .
kl/R5]b–^
Kofs ul/Psf] vfB
vfB kbfy{sf] n]j'n
!*=
!*= Kofs ul/Psf] vfB kbfy{sf] a§fdf n]j'n u/fpg]M -!_ Kofs ul/Psf] vfB kbfy{ sf]
efF8 fsf] a} /g cfj/0fdf b] xfo adf]lhdsf] tYo jf ljj/0f v' Ng] u/L n]j' n gnufO{
To:tf] vfB kbfy{ ljqmL ug{ jf ljqmLsf] nflu /fVg kfOg] 5} gM–
-s_ vfB kbfy{ s f] ljj/0f ;lhn};F u :ki6 b]lvg] u/L n] j'ndf v'n] sf]
x'g'k5{ / pk/f] Qm vfB kbfy{ PseGbf a9L a} /g jf efF8fleq
/flvPsf] ePdf To:tf]lelq a} /g jf efF8 fdf klg n] j'n nufpg'
kg]{ 5 .
-v_ vfB kbfy{ Kofs ug{ jf ljqmLsf] nflu n] j'n nufpg]
Joj;flosf] gfd tyf 7]ufgf :ki6 n]j' ndf pNn] v ePsf] x'g'
32
kg]{ 5 / g]kfndf Joj;fo ug{ s'g} Joj;foLsf] lgb]{ zg jf
lghsf] tkm{ af6 o;/L vfB kbfy{ KoflsË jf n]j' n nufpg]
sfd ePsf] /x] 5 eg] To:tf] n]j' ndf ;f] Joj;foLsf] klg gfd
tyf 7]u fgf v'n]sf] x' g' kg]{ 5 .
-u_ Pp6} dfq vfB kbfy{ af6 ag] sf] eP ;f] vfB kbfy{ sf] jf:tljs
gfd vf]lng'k g]{ / b' O{ jf b'O{ eGbf a9L vfB kbfy{ ldln ag] sf]
vfB kbfy{ eP To:tf] ;ld>0f vfB kbfy{ sf] k|rlnt gfd eP
;f] gfd / To;df ;dfj]z ul/Psf 5'§f5'§} vfB kbfy{ sf]
jf:tljs jf k| rlnt gfd tyf ;fwg kbfy{ x¿sf] xsdf k|o f]u
ul/Psf] jhg jf dfqfsf] qmd cg'; f/ gfd / kl/df0f v' nfpg'
31
kfFrf} ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
32
kfFrf} ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
13
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
33
bf];|f] ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
34
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
35
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
36
klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
14
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-$_ Kofs ul/Psf] vfB kbfy{ sf] v' b|f Jofkf/Ln] Kofs]6 vf]n L ljqmL ug{ df
pklgod -!_ cg';f/sf] n] j'n nufpg afWo x'g] 5} g .
-%_ le6fldg, vlgh jf cGo kf}li6s kbfy{ ePsf] bfjL ul/Psf] vfB kbfy{ sf]
n]j'n df pklgod -!_, -@_ / -#_ adf]lhd v'n fpg' kg]{ s' /fx¿ v'n fpF bf b]xfo
adf]lhdsf] s' /fsf] cwLgdf /xL v'n fpg' kg]{5 M–
-s_ cfkm" n] ljqmL u/] sf] vfB kbfy{ sf] n]j'n df gv'n fO To:tf]
le6fldg / jf kf}li6s vlgh tTj ePsf] bfjL ug{ kfOg] 5}g .
-v_ lj1fkg jf cGo k| rf/sf] ljj/0fdf le6fldg vlgh / jf cGo
kf}li6s kbfy{sf] kl/df0f gvf]nL To:tf] le6fldg vlgh jf cGo
kf}li6s ePsf] s' /f pNn] v ug{ kfOg] 5} g .
15
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kl/R5]b–&
37
======vfB
======vfB kbfy{ ljqm]tfn] kfng ug'{kg]{ s'/f
38
!(=
!( = b"lift Go"g:t/sf] jf xflgsf/s vfB kbfy{ ljqmL ug{ dgfxLM
dgfxL s'g} klg JolQmn] cfkm}+
jf cfˆgf] k|ltlglwåf/f b] xfo adf]lhdsf] vfB kbfy{ pTkfbg ug{ , ljqmL ug{ jf ljqmLsf]
nflu /fVg kfOg] 5} gM–
-s_ b"lift jf Go"g:t/sf] vfB kbfy{ ,
-v_ a|f]l dg]6]8 e]lh6] an cfon -la=le=cf]= _ ldl;Psf vfB kbfy{,
-u_ v];/L, v];/Lsf] bfn, v] ;/Lsf] lk7f] tyf v] ; /Lo' Qm vfB kbfy{ ,
-3_ sfaf{ O8 Uof; -Ol;l6lng Uof;_ n] s[ltd ¿kaf6 ksfOPsf kmnkm"n , /
-ª_ g]kfn ;/sf/n] g]k fn /fhkqdf ;"r gf k| sfzg u/L tf]l sPsf] cGo s' g} vfB
kbfy{ .
37
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
38
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
16
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@)= ljqmL lgif]w M s'g} JolQmn] klg k| fs[lts ¿kdf d[T o' ePsf] kz' k+l Ifsf] df;' jf To:tf
df;' k|o f]u ePsf] vfB kbfy{ jf ljqmL ug{ jf ljqmLsf] nflu /fVg kfpg] 5}g .
@!=
@!= vfB kbfy{ ljqm]tfn] kfng ug'{k g]{ s'/ fx¿M
fx¿ -!_ vfB kbfy{ /fVg], tof/ ug]{ jf
kl/jxgdf k| of] u ul/g] s' g} klg efF 8f jf To:tf vfB kbfy{ /flvg] 7fpF b] xfo adf]lhd
x'g' kg]{5M–
-s_ ;kmf;'U3/ tyf 6" 6km"6 gePsf] jf /fd| /L dd{t ul/Psf],
-v_ Ogfd]n -tfGrLg_ jf l6gsf] snfO{ el/Psf] eP ;f] snfO{
gpKs]sf] jf gp8] sf] ,
-u_ /fd| /L lasf]{ nufOPsf] jf w' nf] , d} nf, lemËf, ls/f, km6]+u|faf6
arfpg /fd| /L 5f]lkPsf] , /
-3_ b'u{G w kmf] xf] / d} nf, b"l ift jf Go" g:t/sf] xfjf jf kfgLsf] ;Dks{
gx' g] 7fpF df /flvPsf] .
-@_ b] xfo adf]lhdsf] cj:yfsf] efF 8fdf /flvPsf] vfB kbfy{ :jf:YonfO{
xflgsf/s dflgg]5M–
-s_ lvof nfu] sf] kmnfdsf] efF 8f at{g,
-v_ Ogfd]n -tfGrLg_ sf] efF8 fdf snfO{ p8]sf] jf lvof nfu] sf] ,
-u_ l6gsf] snfO{ gul/Pdf tfdf jf lkQnsf] , /
-3_ lzzfo' Qm cNd'l godsf] .
-#_ pklgod -!_ / -@_ df h] ;' s} n]l vPtfklg lrgLsf] rf:gL, ld7fO / t]n
tof/ ug{ / /fVgsf] nflu tfdf / lkQnsf] snfO{ gul/Psf] efF8f klg k|o f]u ug{
;lsg]5 .
17
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
39
kl/R5]b– *
vfB kbfy{d f /Ë / kl//IfL -lk|h/e]l6e_ sf] k|of]u
@@= vfB kbfy{
kbfy{df /Ësf] k|o f]u M cg';"rL–!) df pNn] v eP ljk/Lt x' g] u/L /Ë ld;fO
vfB kbfy{ s f] pTkfbg, ljqmL ljt/0f jf lgsf;L ug{ jf ;f] dWo] s' g} sfdsf] nflu
To:tf] ldl>t kbfy{ /fVg x'Fb}g .
:ki6Ls/0fM
:ki6Ls/0fM /Ë eGgfn] vfB kbfy{ df ;dfj]z ul/g] k| fs[lts cyjf s[ltd /ËnfO{
hgfpF5 .
@#= vfB kbfy{df
df kl//IfLsf]
kl//IfLsf] k|o f]u M cg';"rL–!! df pNn] v eP ljk/Lt x' g] u/L kl//IfL
xfnL s'g} kbfy{ s f] pTkfbg ljqmL ljt/0f jf lgsf;L ug{ jf ;f] dWo] s' g} sfdsf] nflu
To:tf] vfB kbfy{ /fVg' x'F b}g .
:ki6Ls/0fM kl//IfL eGgfn] s' g} vfB kbfy{ df kmd{G 6]zg jf Pl;8Llkms]z g x' g jf cGo
s'g} lsl;dsf] ;8\ g] lau| g] lqmofnfO{ /f]Sg, bjfpg jf 36fpg k| of]u ul/g] kbfy{n fO{
hgfpF5 .
40
kl/R5]b–(
c g'1fkq
41
@$= cg'1fkq lng'k g]{ M Jofkfl/s b[li6sf]0 fn] s' g} vfB kbfy{sf] pTkfbg, ljqmL ljt/0f,
;~ro jf k| zf] wg ug{ rfxg] JolQmn] o; kl/R5] b adf]lhdsf] cg'1fkq lng' kg]{ 5 .
@%= hdfgt kq k|fKt v'b|f ljqm]tfMf M P]gsf] bkmf $v sf] pkbkmf -@_ sf] k| of]h gsf] nflu
cg' 1fkq k| fKt pTkfbs jf yf] s ljqm]tf jf lghsf] Ph]G 6af6 vfB kbfy{sf] lsl;d,
u'0f:t/, kl/df0f / d" No v' nfO lbPsf] s] z d] df] ;fydf ePsf] v' b|f ljqm]tfnfO{ hdfgt
kq k|fKt v' b|f ljqm] tf dflgg]5 .
39
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
40
bf];|f] ;+ zf] wgåf/f yk .
41
rf}yf} ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
18
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
42
rf}yf} ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
43
t];|f] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
44
rf}yf} ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
45
t];|f] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
19
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] b/vf:t kg{ cfPdf s]G b|Lo vfB cg' ;Gwfgzfnfn]
cfjZostf cg' ;f/ k|:tfljt vfB pBf]u sf] of]h gf x]/km] / u/L ;f] c'g;f/ ug{
sa'lnot u/fO vfB pBf] u :yfkgf ug{ cg' dlt lbgsf] nflu l;kmfl/; ug]{5 .
46
-$_ vfB pBf] u :yfkgf ug{ cg'ldt k| fKt u/]sf] JolQmn] ;f] pBf] u :yfkgf
ul/;s]kl5 vfB kbfy{s f] pTkfbg sfo{ z' ? ug'{ cl3 b] xfo adf]lhd b:t' / lt/L
ljefuaf6 cg';" rL–!$ adf]lhdsf] cg' 1fkq lng' kg]{ 5 M–
-s_ clws[t k"Fh L kfFr nfv ?k}ofF; Dd ePsf] pBf]usf nflu ;o
?k}o fF .
-v_ clws[t k"F hL b; nfv ?k}o fF; Dd ePsf] pBf] usf nflu kfFr
;o ?k} ofF .
-u_ clws[t k"Fh L aL; nfv ?k} ofF ;Dd ePsf] pBf]usf nflu Ps
xhf/ ?k}ofF .
-3_ clws[t k"FhL Ps s/f] 8 ?k}ofF; Dd ePsf] pBf]usf nflu Ps
xhf/ kfF r ;o ?k}o fF .
-ª_ clws[t k"FhL tLg s/f]8 ?k} ofF ;Dd ePsf] pBf]usf nflu b'O{
xhf/ ?k}ofF .
-r_ clws[t k"Fh L b; s/f] 8 ?k} ofF ;Dd ePsf] pBf]usf] nflu tLg
xhf/ ?k}ofF .
-5_ clws[t k"FhL b; s/f]8 ?k}o fFb]l v dfly hlt;' s} /sd ePtfklg
rf/ xhf/ ?k}ofF .
-%_ of] lgod k| f/De x' g'eGbf cufj} :yfkgf eO;s]s f] vfB pBf] ux¿n]
pklgod -@_ adf]lhdsf ljj/0fx¿ v'n fO s]Gb|Lo vfB cg' ;Gwfgzfnfdf b/vf:t lbO{
aL; ?k}o fF b:t' / lt/L cg';"rL –!$ adf]lhdsf] cg'1fkq lng' kg]{5 .
-^_ pklgod -$_ / -%_ adf]lhdsf] cg' 1fkq clwsf/ k| fKt JolQmn] vf]h] sf]
avt b]v fpg ;Sg] u/L pBf] u :ynd} /fVg' kg]{5 .
46
kfFrf} ;+ zf] wgåf/f ;+ zf]l wt .
20
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@(= cg'1fkq hkmt u/L pTkfbsdf /f]s nufpg ;lsg]M lgod @* sf] pklgod -$_ /
-%_ adf]lhdsf] s]G b| Lo vfB cg' ;Gwfgzfnfaf6 cg' 1fkq k|fKt u/L vfB kbfy{ sf]
pTkfbg sfo{ z'? ePkl5 s]Gb| Lo vfB cg';Gwfgzfnfaf6 lg/LIf0f x'F bf of] hgfdf
plNnlvt zt{ adf]lhd Joj:yf gePsf] df jf pTkflbt vfB kbfy{ P] gsf] bkmf adf]lhd
lgwf{l /t u'0 f:t/ jf dfqfsf] gePdf ;f] zt{ cg' ;f/sf] Joj:yf / u'0f:t/df ;'wf/
gu/]; Ddsf] nflu s]G b|Lo vfB cg' ;Gwfgzfnfsf] l;kmfl/;df ;DalGwt k| d'v lhNnf
clwsf/Ln] To:tf] vfB pBf]u sf] pTkfbgdf /f] s nufpg ;Sg]5 .
#)= 5'§f5'§} cg'1fkq lng'k g]{M Ps 7fpFeGbf a9L 7fpFx¿df vfB kbfy{ pTkfbg jf ljqmL
ljt/0f ug{ rfxg] JolQmn] To:tf] k| To]s 7fpF sf nflu 5'§ f5'§} b/vf:t lbO{ o; kl/R5]b
adf]lhd cg' 1fkq k| fKt ug'{ kg]{5 . t/ s'g} vf; 7fpF df ga;L 3'ldlkm/L vfB kbfy{
ljqmL ug]{ JolQmsf] xsdf of] lgj] bg nfu" x' g] 5} g .
#!= cg'1fkq axfn /xg] cjlw / gjLs/0fM
gjLs/0fM -!_ cg' 1fkq lbg] clwsf/Ln] Dofb gk' Ub}
To:tf] cg' 1fkq /2 jf vf/]h u/] df afx] s o; kl/R5] b adf]lhdsf] cg' 1fkq k|To] s jif{
cfiff9 d;fGt;Dd axfn /xg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] Dofb e' Qmfg gx'F b} jf Dofb e' Qmfg ePsf] 47tLg
dlxgfleq cg'1fkq ln+bf nfUg] b:t' / adf]lhd g} gjLs/0f b:t'/ lt/L cg' 1fkq lbg]
clwsf/Laf6 gjLs/0f u/fpg' kg]{ 5 .
48
-#_ pkolgod -@_ adf]lhdsf] Dofb gf3]kl5 cg' 1fkq gjLs/0f ug{ cfPdf
;f] cfly{ s jif{ df nfUg] gjLs/0f b:t' / / ;f] b:t' /sf] zt k|ltzt hl/jfgf / To;kl5
k|To] s cfly{ s jif{sf] gjLs/0f b:t'/ lnO{ tLg jif{;Dd gjLs/0f ul/lbg ;lsg] 5 .
#@= cg'1fkq k|f Kt ug{ JolQmn]
Jo lQmn] kfng ug'{k g]{ zt{x ¿M
¿M lgod @$ df plNnlvt vfB
kbfy{ sf] pTkfbg k| zf] wg ;~ro jf ljqmL ljt/0fsf] nflu cg'1fkq k|fKt ug]{ JolQmn]
b]xfosf] zt{x¿sf] kfng ug'{kg]{5 M–
-s_ vfB kbfy{ pTkfbg ug]{ , hDdf ug]{, jf ljqmL ug]{ sfddf ;?jf ;+ qmfds jf
l3gnfUbf] /f]u af6 kLl8t jf kmf] x/L JolQmnfO{ nufpg x'Fb}g .
47
rf}yf} ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
48
rf}yf} ;+ zf] wgåf/f yk .
21
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_ vfB kbfy{s f] pTkfbg ug]{ , ;~ro ug]{ jf ljqmL ug]{ 7fpF ;a} ;Gtf]ifk| b ¿kn]
;kmf ;'U3/ /fVg'k5{ / rkL{, lk;fjvfgf / kmf]x/ jf a] s Ddf dfn;fdfg y' kf/L
/fVg] 7fpF sf] cnu Joj:yf ug'{ k5{ .
-u_ pTkfbs, yf]s ljqm] tf jf ljqm] tfx¿n] cfkm"n] pTkfbg jf ljqmL ljt/0f u/] sf]
vfB kbfy{ sf] dfqf / vfB kbfy{ ljqmL ljt/0fsf] nflu k7fPsf] dfqf / 7fpF sf]
ljj/0fsf] /lhi6/ /fVg' k5{ / rflxPsf] a] nfdf b]vfpg' kg]{ 5 .
-3_ vfB kbfy{ s f] ;/;kmfOdf Wofg lbO{ a]Rg /fv] sf] jf tof/ u/L /fv] s f] vfB
kbfy{ /x]sf] efF8 fdf c¿ yf]s gk:g] u/L /fd| f];F u aGb u/L /fVg'k5{ .
49
#@s=;xof]u ug'{k g]{M vfB kbfy{ sf] :jR5tf sfod /fVg] tyf u'0f lgoGq0f sfo{ df vl6g]
sd{rf/LnfO{ cfjZos ;xof]u k'¥ofpg ;Dk"0f{ ;/sf/L sfof{n o, :yfgLo lgsfo tyf
;j{; fwf/0fsf] st{ Jo x' g]5 .
##= clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;lsg]
;lsg]M o; kl/R5]b adf]lhd s]G b|Lo vfB cg' ;GwfgzfnfnfO{
k|fKt clwsf/ s]Gb| Lo vfB cg';Gwfgzfnfsf k| d'vn] lnlvt ¿kdf clVtof/L lbO{
g]kfn ;/sf/sf] s'g} clws[t nfO{ k|T ofof]hg ug{ ;Sg] 5 .
50
##s= lgb]{lzsf agfpg ;Sg]M P]gsf] p2]Z o sfof{Gjog ug{ sf] nflu P] g tyf o;
lgodfjnLdf plNnlvt Joj:yfsf] k|lts" n gx'g] u/L s[l if tyf ;xsf/L dGqfnon]
cfjZos lgb]{lzsf agfO nfu" ug{ ;Sg] 5 .
#$= cg'; "rLdf x]/km]/ jf yk36M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k| sfzg u/L
cg' ;"rLdf cfjZostf cg' ;f/ x] /km] / jf yk36 ug{ ;Sg]5 .
49
kfFrf} ;+ zf] wgåf/f yk .
50
kfFrf} ;+ zf] wgåf/f yk .
b|i6JoM != rf}yf] ;+ zf] wg4f/f ?kfGt/ ePsf zAbx?M
-s_ ævfB cg';Gwfg zfvfÆ sf] ;§f æs]G b|Lo cg';GwfgzfnfÆ
-v_ æb"lif{t Æ sf] ;§f æb"lift jf Go" g:t/sf]Æ
-u_ ævfB hfFrsLÆ sf] ;§f ævfB lg/LIfsÆ
@= kfFrf} ;+ zf] wg4f/f ?kfGt/ ePsf zAbx?M
æs]Gb|L o vfB cg'; GwfgzfnfÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f ævfB k|ljlw tyf u' 0f lgoGq0f ljefuÆ .
22
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L–!
-lgod % sf] pklgod -$_ ;F u ;DalGwt_
ldlt=================
b|i6JoM kmf]6f]df ;d]t kg]{ u/L k| dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] b:tvt / sfof{n osf] 5fk
nfu] sf] x' g'k 5{ .
23
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
vfB lgodfjnL, @)@& sf] lgod % adf]lhd k|:t't JolQmnfO{ dfly pNn]lvt If] qsf
nflu tf]lsPsf] ldltb]lv vfB lg/LIfs eO{ sfd ug{ clwsf/ k| bfg ul/Psf] k| dfl0ft ul/G5 .
b:tvtM–
k|dfl0ft ug]{ clwsf/LM–
sfof{ noM–
b|i6JoM
!= vfB lg/LIfs;Fu of] kl/rokq ;fydf /x] sf] x' g' kb{ 5 / cfjZos kl/ s' g} JolQmn] x] g{
rfx] df b]vfpg' kb{ 5 .
@= s'g} klg cj:yfdf of] kl/rokq c¿ s' g} JolQmnfO{ lbg' jf k|T ofof] hg ug{ kfOg] 5}g .
#= vfB lg/LIfs kbaf6 /fhLgfdf u/] df jf cGo s' g} sf/0fn] ;f] kbaf6 cjsf; kfPdf
of] kl/ro kq clanDj lgb]{z snfO{ lkmtf{ a'emfpg' kg]{ 5 .
24
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L– @
-lgod & sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_
25
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
51
cg'; "rL–
L–#
-lgod !) sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
@= £o" !%) u| fd
#= dSvg !%) u| fd
51
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
26
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@$= dx !%) u| fd
b|i6JoM
!= o; cg';"rLdf plNnlvt vfB kbfy{ afx] s cGo vfB kbfy{s f] gd" gf df]6 fdf]6 L @%)
u|fd jf @%) ldln ln6/sf] kl/df0fdf x' g' kb{ 5 .
@= k]li6;fO8, df8sf]6S;Lg / /]l8og;gsf] hfFr ug'{k g]{ vfB kbfy{ sf] gd" gf ln+ bf pk/f] Qm
kl/df0fdf %)) u| fd yk u/L gd" gf lng' kg]{5 .
27
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
#= Kofs ul/Psf] vfB kbfy{ /x] sf] efF8f] kmf] 8] / gd" gf Nofpg gldNg] ePdf plNnlvt
kl/df0fdf sd gx'g] u/L gd"gf lng' kg]{ 5 .
$= ljz]if cj:yf kl/ s'g} vfB kbfy{sf ljz]if lsl;dsf] k/LIf0f ug'{kg]{ cj:yf k/] df
cfjZos kl/df0fdf gd" Gff lng pk/f] Qm pNn]lvt kl/df0fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg]
5}g .
28
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L– $
-lgod !! sf] pklgod -!_ sf] v08 -s_ ;F u ;DalGwt_
o; kqsf] gSsn k|lt Ps / gd"gfsf] Kofs]6df nufOPsf] nfxf5fksf] gd"gf 5fk 5'§}
x'nfs÷8s' d]G6 -dflg; x:t] k7fOb}5_ .
============================
vfB lg/LIfs jf cbfnt
jf cGo clwsf/L
52
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
53
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
29
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L– %
-lgod !! sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
s'g} vf; ljifosf] k|ltj] bg dfluPsf] eP cfjZos bkmfx¿ ;dfj]z ug{ ;Sg] 5 .
54
klxnf] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
30
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L–^
-lgod !@ ;Fu ;DalGwt_
31
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L–&
-lgod !# sf] pklgod -!_ ;FFu ;DalGwt_
32
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L–*
-lgod !# sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
33
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"r L–
L–(
-lgod !* sf] pklogd -%_ ;Fu ;DalGwt_
O_ cGo le6fldgx¿
k]G6f] ylgs,
Pl;8,
Ogfl;6n,
afof]l6g,
kf/f;ldgLj] Ghf] Os Pl;8,
34
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
sf]lng,
cNkmf /fOjflhn kmf]:km]6 -le6fldg æaLÆ !@_
35
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
55
cg';"rL–
L–!)
-lgod @@ ;Fu ;DalGwt_
Æ !^,)$% kmf:6/]8 O{ = –
55
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
56
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
57
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f lemlsPsf] .
36
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_ /Ë k|of]usf] clwstd ;LdfM pko'{ Qm sf] n6f/ /Ë vfgsf] nflu t} of/ vfB
kbfy{ df k|l t lsnf]u|f d @)) ldlnu|fddf ga9fO k| of]u ug{ ;lsg] 5 .
-u_ sf]n 6f/ /Ë ljz'4\ x'g 'kg]{M s'g} vfB kbfy{ df k| of]u x' g] v08 -s_ df pNn]l vt
sf]n 6f/ /Ëdf :jf:YonfO{ xflgsf/s s' g} klg kbfy{ df ldl;Psf] x'g' x'F b}g .
-3_ sf]n 6f/ /Ësf] k|of]udf aGb]hM v08 -s_ df pNn]lvt sf]n 6f/ /Ëx¿ lgDg vfB
kbfy{ df dfq k|of] u ug{'{ k5{ M–
-!_ ;a} k| sf/sf] cfO;lqmd,
-@_ rLh,
-#_ k'mnaf6 ag] sf] ljleGg kl/sf/,
-$_ la:s'6, s] s, k] :6«L / cGo ld7fO,
-%_ lrof, skmL, sf] sf] afx]s cGo dlb/f /lxt k] o j:t',
-^_ si6f8{ kfp8/,
-&_ h]nL kfp8/,
-*_ k|zf]lwt jf ;+ /lIft kmnkm"n / xl/of] ;fukft,
-(_ ;'k kfp8/,
-!)_ ;'ulGwt kbfy{ .
-ª_ sf]n 6f/ /Ë k|of]u ug{ lgif]wM s'g} klg ksfP/ vfg' kg]{ vfB kbfy{ df v08 -s_ df
pNn]l vt sf] n6f/ /Ë klg k| of]u ug{ lgif]w ul/Psf] 5 .
-r_ vfB kbfy{df :jLs[t k|fs[lts /Ë M tn pNn] v ul/P afx] s cGo k|fs[lts /Ësf]
k|of]u s'g} vfB kbfy{ df lglif4 5M–
37
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
Æ – n]G6f] lkmn
s}nf] – s]/fd] n
Æ /tghf]t, x] df6lS;lng
Æ cl;{ n -c6l;g_
-5_ O{gcuf{
gcuf{l gs /Ë / lkUd]06sf] k|of]u df aGb]hM s'g} klg kbfy{ df O{ gcuf{lgs /Ë /
lkUd] 06sf] k| of]u ug{ x'F b}g .
38
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
58
cg';"rL–
L–!!
-lgod @# ;Fu ;DalGwt_
kl//IfLx¿ -lk|h /e]l6E;_ nfO{ lgDg >]0 fLx¿df ljefhg ul/Psf] 5 / ltgLx¿sf] k| of] u lgDg
adf]lhd ug'{ k5{ M–
- s_ k|yd >]0 fLsf
fLs f kl//IfL
kl//IfLx¿
/IfLx¿M
x¿ k|yd >]0fLsf kl//IfLx¿ dflgg] 5g\ / vfB kbfy{df of]
h'g;' s} dfqfdf klg k| of] u ug{ ;lsg] 5g\M
-!_ vfg] g"g ,
-@_ lrgL, ld>L,
-#_ 8]S;6«f]8
-$_ Un"s f]h,
-%_ sf7sf] wF'jf,
-^_ d/d;nfx¿,
-&_ eLg]u f/, / Pl;l6s Pl;8,
-*_ dx,
-(_ xk, /
-!)_ cNsf]xn .
- v_ låtLo >]0 fLsf kl//IfLx¿M
kl//IfLx¿ lgDg kbfy{x¿ låtLo >]0 fLsf kl//IfLx¿ dflgg] 5g\M
-!_ ;f]l8od jf kf]6 fl;od gfO6«]6 x¿,
-@_ a]Ghf]Os Pl;8 / To;sf nj0fx¿ -;fN6;\ _,
-#_ ;Nkm/; Pl;8 / ;Nkm/ 8fO{ cS;fO{ 8 .
pko'{ Qm kl//IfLx¿sf] k|o f]u lgDg kbfy{x¿df lgDg adf]lhddf ga9fO ug'{k 5{M–
58
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
39
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
$= ;'sfPsf] kmnk"mn
40
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_ ;Lld, s]/ fp, ufh/, kfn' Ëf], ;nud cflb @)))
@$= k|zf]l wt df;' -s'S 8 lksN;_ x] d, j]s g ;d]t -;f]l8od_ jf kf]6 fl;od
gfO6«]6 @)) kf6{k /
ldlnogdf ga9fO,
41
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
:ki6Ls/0fM kf6{k/ ldlnog -kf=k=ld=_ eGgfn] b;nfv efusf] Ps efu ;Demg' k5{ .
-@_ ;f]l8od jf kf] 6fl;od gfO6«]8x¿ x] d, a]sg kl//If0f -lk|he{_ ul/g] cGo s' g} lsl;dsf] df;' df
dfq k| of]u ug{ kfOg]5 .
-u_ PseGbf a9L låtLo >]0fLsf kl//IfLx¿ k|o f]u ug{ gkfOg]
gkfOgM s'g} vfB kbfy{ df PseGbf
a9L låtLo >]0fLsf kl//IfLx¿ k|o f]u ug{ lgif]w 5 .
42
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL–
59
L–!@
-lgod @^ ;F u ;DalGwt_
3'ldlkm/L a]Rg] cg' 1fkq
l;=g+=
kq ;+ Vof / rnfgL g+ =
ldltM–
!= gfd,y/M–
@= afa' sf] gfdM–
#= afh]s f] gfdM–
$= hGd:yfgM–
%= c:yfoL 7] ufgf -j8f g+= ;d] t_M–
^= :yfoL 7]ufgf -j8f g+= ;d]t _M–
&= ljqmL ljt/0f ug{ rfx] sf] vfB kbfy{ sf] gfdM–
*= x:tfIf/M–
(= cf}+ 7fsf] 5fk 60-x:tfIf/ ug{ ghfGg] eP dfq_M–
!)= cg' 1fkq lhDdf lnO{ vfB kbfy{, ljqmL ljt/0f ug{ hfg] kl/jf/sf cGo JolQmx¿sf]
gfdM–
-s_
-v_
-u_
59
bf];|f] ;+ zf] wgåf/f yk .
60
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
43
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
61
gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltsf] gfdM–
lhNnfM–
c~rnM–
61
t];|f] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
44
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
62
cg';"rL–
L–!#
-lgod @& ;Fu ;DalGwt_
k;n /fVg] , yf]s Jokf/ ug]{ cg' 1fkq
bf= af=
62
bf];|f] ;+ zf] wgåf/f yk .
63
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
45
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
64
gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldltsf] gfdM–
lhNnfM–
c~rnM–
64
t];|f] ;+zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
46
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
65
cg';"rL–
L–!$
-lgod @* sf] pklgod -#_ / -%_ ;Fu ;DalGwt_
vfB pBf]usf] cg' 1fkq
l;=g+= kq ;+ Vof / rnfgL g+ =
!= pBf]u sf] gfdM–
@= 7]ufgfM–
#= pBf]u kltsf] gfd, y/M–
$= pBf]u sf] sf/jfxLsf nflu lhDdf lbg] JolQmsf] gfd, y/M–
%= afa' sf] gfdM–
^= afh]s f] gfdM–
&= :yfoL 7]ufgf -j8f g+= ;d]t _M–
*= c:yfoL 7] ufgf -j8f g+= ;d] t_M–
(= pTkfbg tyf ljqmL ljt/0f ug{ rfx]s f] vfB kbfy{ sf] gfdM–
!)= x:tfIf/M–
!!= cf}+ 7fsf] 5fk 66-x:tfIf/ ug{ ghfGg] eP dfq_M–
bf= af=
!@= kmf] 6f]
67
cg' 1fkq lbg] clws[t sf] b:tvtM–
65
klxnf] ;+zf] wgåf/f yk .
66
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f yk .
67
rf}yf] ;+ zf] wgåf/f ;+zf]lwt .
47
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
48
www.lawcommission.gov.np