Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter
Tekstong Deskriptibo
- Naglalayong bumuo ng malinaw na
larawan sa isip ng mga mambabasa.
- Ang mga pang-uri at pang-abay ay
karaniwan nang gamitin sa
deskriptibong teksto. Maliwanag na
nilalarawan ang ano mang bagay na
nais ipamalas sa iba. ( ang pang-abay
at pang-uri).
Mga pangangailangan sa epektibong
deskripsyon
Pagpili ng Paksa – Piliin ang isang
bagay na nais ilarawan.Lalongmainam
kung may kaugnayan sa iyong
kaalaman at hindi bago sa iyonh
paningin.
Pagbuo ng isang Pangunahing
larawan – Ang kabuuan muna ang
unangnakikintal(In mind)sa isipan,
bago ang bahaging maliliit na
nasasangkap sa kabuuan.
Pagpili ng Sariling Pananaw o
Perspektibo – Nakikita ang
pangunahing larawan dahil sa sariling
pananaw. Dapat pumili ang manunulat
ng sariling pananaw at mula lamang
doon niya ilalarawan angbagay, pook,
tao, o ang pangyayaring kanyang
tinatalakay.
Kaisahan - Natatamo ang kaisahan ng
paglalarawan sa pagpili ng maliliit na
bahaging maaaring Makita lamang
mula sa pananaw na napiling
naglalarawan.
Pagpili ng mga Sangkap na Isasama
– Hindi lamang ang mga bahaging
bumubuo sa pangunahing larawan ang
dapat isama. Dapat ding isama ang
1
mga bahaging ikinaiiba ng bagay, tao,
pook, o pangyayaring inilalarawan sa
pang uri na ito.
Dalawang Uri ng Deskripsyon
Deskripsyon
- Pagbubuo ito ng malinaw na larawan
sa isipan ng mambabasa sa tulong ng
mga katanglang ating napag-aralan
na.Makapagbigay lamang ng
kabatiran tungkol sa isang bagay.
Walang kinalaman ang sariling kuro-
kuro at damdamin ng naglalarawan.
Masining na Deskripsyon
- Pumupukaw ng guniguni ang
masinang na deskripsyon. Higit sa
nakikita ng paningin ang maaaring
ilarawan ngsalita sa tulong ng
deskripsyong masining. Ito’y
gumagamit ng mga salitang
nagbibigay-kulay, tunog, galaw, at
matinding damdamin.
Isinasaalang-alang din dito ang
damdamin at kuro-kuro ng
manunulat.
Naratibong Teksto
- Layuning magsalaysay o
magkuwento ng mga
magkakaugnay-ugnay na
pangyayari.
- Ang batayan nitoy maaaring mga
sariling karanasan, mga
pangyayaringnapakinggan/narinig,
nakita/nasaksihan/napanood,
nabasa/natunghayan onabalitaan.
- Maari ring magkuwento ng mga
pangyayaring likhang-isip lamang.
 Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter
Mga katanginan ng mabuting
Naratibong Teksto
- Ang naratibong teksto upang maging
epektibo ay may mga katangiang
dapat taglayin
Mabuting Pamagat
- Ang pamagat ang panawag-pansin ng
isang naratibong kompsosisyon.
Upang maging mabuti ang pamagat,
kailangangtaglayin niyon ang
sumusunod na katangian:
a) Maikli
b) Kawili-wili o kapana-panabik
c) Nagtatago ng lihim o hindi
nagbubunyag ng wakas,
orihinal o hindipalasak
d) Hindi katawa-tawa, Kung
ang komposisyon ay
wala namang layuning
magpatawa
e) May kaugnayan o naangkop sa
paksang-diwa ng
komposisyon.
Dapat nating tandaan na ang
pamagat ay maaring pangalan ng
isang tauhan, pook, panahon,
mahalagang pangyayari, paksang
diwa at iba pa.
Malahagang Paksa
- Kung gaano kahalaga ang isang
naratibong komposisyon, gayon
din naman ang paksang niyon.
Nasasaestilo atorihinalidad ang
buhay ng isang narsyon. Kung
mahusay ang isangmanunulat,
ang isang lumang paksa ay
maaari niyang gawing bago.
2
Wastong Pagkakasunod-sunod
ng mga Pangyayari.
- May iba-ibang ayosang
pagkakasunod-sunod ng isang
narasyon. Karaniwan nang ito’y
may ganitong ayos:
 Simula
 Gitna
 Wakas
Ang iba naman ay gumagamit ng
flashback o paraang pagbalik Na tulad
nito:
a.) Gitna o dakong Wakas
b.) Nagbabalik sa simula sa
pamamagitan ng paggunita o
pag-alala, at c.) Wakas
c.) Ang pagsasalaysay ay maaari
rin namang may ganitong
pagkakasunod- sunod
d.) Nagsisimula sa wakas
e.) Nagbabalik sa tunay na simula
f.) Natatapos sa tunay na wakas
na ginamit sa simula ng
sumulat.
- Sa layuning magiging masining
ang isang naratibong
komposisyon, maraming
manunulat ang nagsasaayos ng
mga pangyayari sa
napakasalimuot na paraan.
- Ang isang mabuting naratibong
komposisyon ay nagbabalanse
ng kasiningan at kalinawan.
Mabuting Simula
Upang maging mabuti ang ay
kinakailangang maging kawili-wili.
Bukod sa pamagat, ito ay pang-akit din
sa mga mambabasa. Nagsisilbi itong
puwersang tumutulak sa mga
Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter
mambabasa upang ipagpatuloy ang
pagbabasa.
- dapat maging tiyak at tuwiran,
- Hindi na dapat paligoy-ligoy ang
introduksyon.
Mabuting Wakas
Ang wakas ay kinakailangang maging
kawili-wili upang makintal ang bias ng
narasyon sa mambabasa.
- Iwasan ang mga prediktabol na
wakas.
- lagyan ng twist na makatuwiran
na narasyon.
- Iwasan din ang maligoy na
wakas.
- Iwasan ang pangangaral sa
wakas.
Tektsong Ekspositori
- Ang ekspositori ay
pagpapaliwanag.
- Isang uri ng teksto na
nagpapahayag ng mga ideya,
kaisipan at impormasyon na
sakop ng kaalaman ng tao na
inihinay sa isang maayos at
malinaw na pamamaraan.
Kahalagahan at Layunin
- Mahalaga ang ekspositori dahil
ito ay nagiging daan sa
pagkakaroon ng bago at/ o
karagdagang kaalaman ng tao
kaugnay ng mga bagay na
nagaganap sa kanyang
kapaligiran.
- Nagiging daan sa pagpapabuti
ng kanyang pagkatao at
3
nagpapaangat ng antas ng
pamumuhay ng ibang tao.
- Unang layunin ay upang
makapagbigay ng
impormasyon.
- Nilalayon nito na maragdagan
ang kaalaman ng tao tungkol sa
mga bagay na nagaganap sa
kanyang kapaligiran.
- Layunin ng eksposisyon na
gumawa ng isang malinaw,
sapat at walang pagkiling na
pagpapaliwanag sa ano mang
bagay na nasasaklaw ng
kaalaman ng tao.
Mga katangian ng mabuting tekstong
ekspositori
Ang katangian ng isang mahusay at
epektibong eksposisyon:
Malinaw
- Maituturing na malinaw ang
eksposisyon kung ito ay agad
na mauunawaan ng
mambabasa o tagapakinig at
kanyang maikakapit ang
kaalaman sa anumang bagay
na ito ay magiging kapaki-
pakinabang.
Tiyak
- Nararapat na ang mismong
tagapagpahayag ay
magagawang mapanindigan
ang kanyang pahayag. Ituon
lamang niya ang kanyang
atensyon sa paksang kanyang
tinatalakay at iwasan ang ano
mang bagay na hindi tuwirang
kaugnay ng paksa.
May Kohirens
- Mahalaga ang maayos na daloy
Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter
ng kaisipan. Hindi magkakaroon
ng halaga ang nilalaman ng
akda kung ito ay hindi naihanay
sa maayos ng pamamaraan.
Magulong pagpapaliwanag =
kalituhan ng mambabasa o
tagapakinig.
Empasis
- Kailangang hindi malunod sa
mga ideya ang mambabasa o
tagapakinig. Mahalaga ang mga
karadagang paliwanag. Dapat
mabigyang empasis o diin ang
mga pangunahing kaisipan na
binibigyan ng eksposisyon.
Mga hulwaran ng Tekstong
Expositori
Depinisyon
Kapag nais bigyang-kahulugan ang
isang di-pamilyar na termino o mga
salitang bago sa pandinig at susulat ng
isang sanaysay o ano pa man,
kalimitang ginagamit ang estilong
depinisyon o pagbibigay ng kahulugan.
Tatlong paraan na maaaring gamitin:
- Paggamit ng mga sinonim o
mga salitang katulad ang
kahulugan o kaisipan.
- Intensib na pagbibigay ng
kahulugan.
- Ekstensib na pagbibigay ng
kahulugan.
Pag-iisa-isa o Enumerasyon
Nauuri sa dalawa, ang simple at
komplikadong pag-iisa-isa. Ito ay
pagtalakay sa pangunahing paksa at
pagbanggit ng mga kaugnay at
4
mahahalagang salita. Ang
komplikadong pag-iisa-isa ay
pagtalakay sa pamamaraang patalata
ang pangunahing paksa at mga
kaugnay na kaisipan na naglilinaw sa
paksa. Sa ikalawang uri, tinatalakay
nang sunod-sunod o magkakahiwa-
hiwalay at magkakaugnay na talata
ang mga bagay na inisa-isa.
Pagsusunod-sunod o Order
pag-organisa ng isang tekstong
ekspositori ay ang paggamit ng
paraang pagsusunod-sunod o order ng
mga pangyayari o isang proseso.
Dalawang batayang uri:
Sikwensyal-Kronolohikal
- Mga serye o sunod-sunod na
mga bagay na konektado sa
isa’t isa at mga kronolohikal ay
pagkakasunod-sunod ng mga
bagay. Magkaiba ang
kahulugan ng mga salita, ngunit
di- maipagkakailang halos
magkatulad ang kahulugan ng
dalawang ito.
- Sikwensyal ang isang teksto
kung ito ay kinapapalooban ng
serye ng pangyayaring
magkakaugnay sa isa’t isa.
- Kronolohikal kung ang teksto
ay ang paksa nito ay mga tao o
kung ano pa mang bagay na
inilalahad sa isang paraan
batay sa isang tiyak na
baryabol.
Prosidyural
- Isang uri ng teksto tungkol sa
serye ng mga Gawain upang
matamo ang inaasahang
Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter
hangganan o resulta.
Paghahambing at Pagkokontrast
Mga bahagi ng argumentatibong
Isang tekstong nagbibigay-diin sa
tektso
pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawa
o higit pang tao, bagay, etc.
Dalawang paraan:
- Halinhinan (alternating) ang
pagtatalakay sa katangian.
- Isahan (block) na ang ibig
sabihin ay magkasunod na
pagtataya sa katangian ng
dalawang paksang
pinaghahambing o kinokontrast.
Problema at Solusyon
Pagtatalakay naman sa isa o ilang
suliranin at paglalapat ng kalutsan ang
pokus ng hulwarang ito. Inuunang
talakayin ang problema bago ang
soluyson sa hulwarang ito bagama’t
minsan ay ang kabalikan nito. Ang
problema ay maaaring panlipunan o
pang-agham na nangangailangan ng
solusyon.
Sanhi at Bunga
Tinatalakay ang mga kadahilanan ng
isang bagay o pangyayari at ang mga
epekto nito. Makikilala ito sa paggamit
ng mga salitang dahil, kaya at iba
pang salitang nagpapahayag ng
ugnayang sanhi at bunga.
Tekstong Argumentatib-
Persweysib
- Mapapansing nasa dakong huli
ng mga uri ng teksto.
- -tiyak na kinakailangan ang
mabisang panghikayat at di-
mapasusubaling pagsisiwalat
5
ng mga prinsipyo o
paninindigan.
-
- Nararapat na buuin ng mga
epektibong talataan na
mahusay na inilahad.
- Kung susuriin lamang ang takbo
ng buhay, tatlo lamang ang
pangunahing bahagi nito:
Simula, Gitna, Wakas.
- Ang paksa ang mismong
dahilan kung bakit sinusulat at
binabasa ang lung teksto.
Marapat lamang na maging
layon ng panimula o
pambungad na bahagi ang
ihanda ang mga mambabasa.
- Maaaring bumanggit ang
manunulat o nagtatalumpati ng
mga bagay na kaugnay ng
isang tanawing higit na gigising
sa kaisipan o damdamin ng
mga mambabasa.
- Sa gitna o katawan ng
argumentatibong teksto, ang
nagsisilbing dahilan ng mga
mambabasa upang manatiling
tapat sila sa iyo matapos ang
isang mabisang simula, at kung
papalarin ay nakatutok pa rin
sila sa bawat mensaheng iyong
ipnararating hanggang sa iyong
mabisang pagwawakas.
Kinakailangan maayos na
maihanay at maipaliwanag ang
mga argumento at katwiran.
- Ang wakas naman ang huling
suntok. Kailangang maging
tuwiran, payak, mariin, malinaw
at mabisa. Kailagang tinitiyak sa
pagkwawakas na ano ang sino
Pagbasa at Pagsusuri 3rd Quarter

mang maaring may tawilas na Argumentum ad misericordiam –

opinion ay magkukumbinsi na
ng manunulat.
Dalawang uri ng argumentasyon
Mahalagang isaalang-alang ang mga
kasangkapan tungo sa epektibong
argumento. Mahalaga ang
pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa
paksa upang makatiyak na sapat at
tuna yang mga katibayan. Maging
tiyak sa katwiran.
Pabuod na pangangatuwiran
nagsisimula sa isang maliit na
ispesipik na halimbawa o katotohanan
at magtatapos sa isang panlahat na
pahayag. Tinuturing na makaagham
ang pamamaraang ito dahil makailang
ulit na dumaraan sa iba’t ibang
obserbasyon at pagsusuri bago ang
paglalahat.
Pasaklaw na pangangatuwiran
Isang masaklaw na katotohanan ay
ikinakapit sa isang tiyak na
pangyayari. Nagsimula ito sa isang
malaking kaisipan patungo sa
paghahati-hati nito sa maliliit na
kaisipan.
Upang makamit ang awa at pagkampi
ng mga makikinig/bamabasa,
ginagamit ito sa paraang pumipili ng
mga salitang umaatake sa damdamin
at hindi sa kaisipan.
Non sequitur – Sa ingles ang ibig
sabihin nito ay it doesn’t
follow.pagbibigay ito ng konklusyon sa
kabila ng mga walang kaugnayang
batayan.
Ignoratio elenchi – Gamitin ito ng
mga Pilipino lalo na sa mga usapang
barberya, wika nga. Ito ang tinatawag
sa Ingles na circular reasoning o
paligoy-ligoy.
Maling Paglalahat – Dahil lamang sa
ilang aytem/sitwasyon, nagbibigay na
agad ng isang konklusyong
sumasaklaw sa pangkalahatan.
Maling Paghahambing – Karaniwan
nang tinatawag na usapang lasing ang
ganitong uri pagkat mayroon ngang
hambingan ngunit sumasala naman sa
matinong konklusyon.
Maling Salingan – Nagsisimula ito sa
maling akala na siya namang naging
batayan. Ipinagpatuloy ang gayon
hanggang magkaroon ng
kongklusyong wala sa katwiran.

Mga uri ng maling pangangatuwiran Maling Awtoridad – naglalahad ng

tao o sangguniang walang kinalaman
Argumentum ad homlnem – Isang
sa isyung kasangkot.
nakakahiyang pag-atake sa personal
na katangian/katayuan ng katalo at Dilemma – Naghahandog lamang ng
hindi sa isyung tinatalakay o dalawang opsyon/pagpipilian na para
pinagtatalunan. bang iyon lamang at wala nang iba
pang alteratibo.
Argumentum ad baculum – Puwersa
o awtoridad ang gamit upang
maiwasan ang isyu at tuloy maipanalo
ang argumento.
6