ФАКТОРИ ЗА РАЗВОЈ НА СТОПАНСТВОТО

Изработено од Михаела Ковачевиќ III-4

Вовед
Стопанство е сложен систем на односи на природно-географски и
популациско-општествени фактори кои директно или индиректно влијаат врз
развојот на определен простор или дражава. Има голем број фактори кои
влијаат врз нејзе и можат да се групираат во неколку групи како: географска
положба, релјеф, геолошки состав, клима, хидрографија, почви, растителен и
животински свет. Климата е важен услов за развој на многу стопански
дејности, влијае на природните фактори како на количеството на врнежи,
водостојот на реките, загревањето на воздухот, влажноста, загревањето на
почвата, растителниот и животинскиот свет. Релјефот како фактор за развој
на стопанство делува преку нејзините макро-облици (планини, низини,
котлини, долини...), кои што се услов за создавање на одделни климатски
типови. Водите се битен фактор кој дирекно влијае на стопанството бидејќи
се користи за разни намени (физиолошко одржување на човекот и
останатиот органски свет).
Ориз
Оризот е едногодишно растение, житарка од фамилијата треви што
потекнува од тропските и суптропските предели на Азија и Африка. Се
одгледува на значително големи површини и во Македонија, најмногу во
долината на Брегалница во Кочанската Котлина, а во помал обем и во
долините на Тополка и Бабуна во Велешко.

Растот и производството на ориз има влијание од: животната средина,

својствата на почвата и културните практики. Факторите на животната
средина вклучуваат вода, температура, сончево зрачење и, во некои случаи,
тропски бури. Почвените фактори се однесуваат на типот на почвата и
нивната положба во висорамнини или низини. Оризот може да се одгледува
во различни средини, во зависност од достапноста на вода. Тој исто така
може да преживее поплавување бидејќи еден од најпопуларните методи за
одгледување на ориз е токму преку поплавување на нивите додека, или
после, поставувањето на младите садници.

Берба на ориз
Времето на берба започнува по три до пет месеци, во зависност од сортата
на оризот и од условите на локацијата. За таа цел, полињата се исцедуваат за
да можат созреваат растенијата со ориз. Потоа тие се сечат и се истураат
стебленца долги еден до два метра. На крајот на краиштата, оризот е
достапен како лушпесто зрно, што е тешко за јадење како што е. Ова е
причината зошто содржината на влага прво се намалува од 23 на 14
проценти, а потоа лушпата се отстранува од оризот.

Преработка на ориз
Кога станува збор за преработка на ориз, постојат три главни чекори. Во овој
редослед, тие чекори се да се млати оризот, да се олупи оризот и на крај да
се извалка оризот. Малтењето е процес на отстранување на семето (зрното)
од останатиот дел од растението (сламата). Отстранувањето на лушпата
значи отстранување на трупот, кој е хартиена покривка во боја на слама што
го опкружува секое поединечно семе од ориз, од зрното. Извалкавување на
оризоте одвојување на зрното од плевата, што е името на трупот откако ќе се
отстрани од зрното.

Корист на оризот
Оризот е многу древен производ и првпат се користел пред повеќе од четири
илјади години во Азија. Многу народи во светот го сметаат оризот за божји
дар, како и симбол на плодноста и се трудат да ја заштитат оваа култура.

Оризот има многу здравствени придобивки. На пример, содржи многу

голема количина јаглехидрати и му недостасува глутен, што може да
предизвика различни алергиски реакции. 8% оризот е протеин и витамини
Б3, ПП, како и Б 1 и Б 2 и Б 6. Составот на оризот му помага на човекот да се
исчисти од токсини.Оризот е препознаен како најдобро средство за такво
чистење.