CHƯƠNG IV

SLIDESMANIA.COM
 NO"̣ I DUNG

4.1 Cảm xúc và vai trò của làm chủ,

kiểm soát cảm xúc

Kỹ năng làm chủ và kiểm soát

4.2
cảm xúc
SLIDESMANIA.COM
 4.1. Cảm xúc và vai trò của làm
chủ, kiểm soát cảm xúc

4.1.1. Khái niệm về cảm xúc và các trạng

thái cảm xúc của con người
4.1.2. Các yếu tố tác động đến cảm xúc
4.1.3. Sự cần thiết và vai trò của việc làm
SLIDESMANIA.COM

chủ, kiểm soát cảm xúc

 Khái niệm về cảm xúc và

4.1.1
các trạng thái cảm xúc
của con người
SLIDESMANIA.COM
 Khái niệm cảm xúc
Có nhiều khái niệm khác nhau về
cảm xúc nhưng có thể hiểu: Cảm xúc là
tập hợp những phản ứng tự nhiên được
bộ não phát ra một cách tự động để
giúp cơ thể và tâm trí chuẩn bị hành
động thích hợp khi cảm giác phát hiện
ra điều gì đó đang xảy ra liên quan đến
SLIDESMANIA.COM

chúng ta.
 Cảm xúc có thể được thể hiện bằng nhiều cách
khác nhau như lời nói, cử chỉ, hành động; các
trạng thái cơ thể. Nhiều khi ngôn ngữ cơ thể còn
bộc lộ chính xác và trung thực cảm xúc hơn cả lời
nói. Do vậy, một trong những hoạt động không
thể thiếu giúp ta tự nhận thức được cảm xúc của
bản thân cũng như nhận biết cảm xúc của người
khác là quan sát những biểu hiện cơ thể (ánh
mắt, nét mặt, tư thế, dáng vẻ, nhịp thở…)
SLIDESMANIA.COM
 t r ạn g t h ái
Có n h ữ n g
ú c n à o ? ? ?
cảm x
SLIDESMANIA.COM
 Cảm xúc: Vui vẻ, phấn khởi

Cảm xúc: Buồn, tủi thân

SLIDESMANIA.COM
 Cảm xúc: Xấu hổ, ngại ngùng

Cảm xúc: Bực tức, giận dữ

SLIDESMANIA.COM
 Cảm xúc: Ghê tởm, khinh thường

Cảm xúc: Lo lắng, sợ hãi

SLIDESMANIA.COM
 BIỂU
CẢM
KHUÔN
MẶT
SLIDESMANIA.COM
 TRẠNG THÁI CẢM XÚC
Cảm xúc tích cực
Là nguồn động lực tiếp sức
cho con người vươn tới thành
công. Giúp tăng thêm niềm tin,
nghị lực sống và củng cố các mối
quan hệ. Cảm xúc hay thái độ tích
cực là những cảm xúc, thái độ
khẳng định, dấn thân, bao
gồm: yêu, hưng phấn, phấn khích,
SLIDESMANIA.COM
tự tin, thăng hoa…
Cảm xúc tiêu cực
Là những cảm xúc, thái độ bi
quan, có thể dễ dàng phá hủy
những mối quan hệ xung quanh
và làm tổn thương bản thân
như: chán ghét, sợ hãi, nhút
nhát, xấu hổ, tức giận, kích
động, quá khích, căng thẳng,
buồn chán, uất hận, đau khổ,
thất vọng...
 Dấu hiệu cảm xúc tiêu cực

Sinh lý Hành vi

Đau đầu, tức ngực, Khóc, nổi khùng, gây

khó thở, chóng mặt, nhức sự, đánh, cắn, la hét, đập
mỏi, mất ngủ, khô miệng, phá, ngại tiếp xúc với người
tim đập nhanh, run chân khác, nói nhiều, uống rượu,
tay, toát mồ hôi, đau dạ hút thuốc lá, phản ứng chậm
chạp, đi lang thang, tự gây
SLIDESMANIA.COM

dày…
thương tích...
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
 Các yếu tố tác động

4.1.2 đến cảm xúc

SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
 Các yếu tố tác động đến cảm xúc

Môi trường Nhận thức, Các trải

sống, văn tính cách, nghiệm tồi
hóa quan điểm, tệ trong
niềm tin… quá khứ

Truyền Di truyền, Lạm dụng

thông sức khỏe chất kích
thích, tình
SLIDESMANIA.COM

dục
 Vậy còn em? Điều gì khiến tâm
trạng của em bị…. Tụt mood?

- THÔNG THƯỜNG, ĐIỀU GÌ KHIẾN EM THẤY KHÔNG CÒN

TÂM TRẠNG TÍCH CỰC?
- VIỆC NHẬN RA NHỮNG YẾU TỐ ĐÓ CÓ ÍCH GÌ?
SLIDESMANIA.COM
 Trong cuộc sống, có những tình huống thường gây
ra cảm xúc tiêu cực như: bị áp lực do công việc, học tập,
khi thi cử; khi bị thất bại trong tình yêu, hôn nhân, trong
học tập, công việc; khi mới bị mất người thân; khi bản thân
hoặc người thân mới phát hiện bị bệnh hiểm nghèo; khi bị
hiểu lầm, bị kỷ luật oan, bị xúc phạm danh dự…
Tuy nhiên, tình huống gây ra cảm xúc tiêu cực đối
với mọi người không hoàn toàn giống nhau. Một tình
huống có thể gây ra cảm xúc tiêu cực của người này
nhưng với người khác là bình thường. Điều đó phụ thuộc
vào quan niệm, kinh nghiệm sống, sự sẵn sàng đón nhận
khó khăn, khả năng đương đầu và tìm ra cách giải quyết
SLIDESMANIA.COM

những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống của mỗi người.
 Sự cần thiết và vai trò của

4.1.3 việc làm chủ, kiểm soát

cảm xúc
SLIDESMANIA.COM
 l à m c h ủ
ôn g
Nếu kh t hì đ i ề u gì
c ả m x úc
được y r a …
sẽ x ả
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
 Nếu không làm chủ, kiểm soát được
cảm xúc sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe
thể chất, tinh thần và tác động xấu
đến các mối quan hệ, học tập…
SLIDESMANIA.COM

Cuộc sống sẽ trở nên bất an…

 Vai trò của Kiểm soát và làm chủ cảm xúc

Giảm căng thẳng giúp Bình tĩnh, sáng suốt Tâm trạng thoải mái,
giao tiếp và thương trong xử lý tình huống, minh mẫn, thông
lượng hiệu quả, giải nhất là khi đối diện với suốt, tự chủ hơn và
quyết mâu thuẫn hài những vấn đề nảy trên hết là tránh
hòa và mang tính xây sinh, những áp lực trạng thái mất cân
dựng hơn, giúp ra cuộc sống và do đó bằng cơ thể, tránh
quyết định và giải tránh được những hậu các bệnh tật.
quyết vấn đề tốt hơn. quả đáng tiếc xảy ra.
SLIDESMANIA.COM
 4.2. Kỹ năng làm chủ và kiểm
soát cảm xúc

4.2.1. Khái niệm kỹ năng làm chủ và

kiểm soát cảm xúc
4.2.2. Nguyên tắc và quy trình quản
lý, kiểm soát cảm xúc
4.2.3. Thực hành kỹ năng làm chủ và
SLIDESMANIA.COM

kiểm soát cảm xúc

 4.2.1. Khái niệm kỹ năng làm
chủ và kiểm soát cảm xúc

Kỹ năng làm chủ và kiểm soát cảm xúc là khả năng

con người nhận thức rõ cảm xúc của mình trong một tình
huống nào đó và hiểu được ảnh hưởng của cảm xúc đối
với bản thân và đối với người khác, đồng thời biết cách điều
chỉnh và thể hiện cảm xúc một cách phù hợp.
Kĩ năng làm chủ và kiểm soát cảm xúc còn có nhiều tên
gọi khác như: quản lý cảm xúc, kiềm chế cảm xúc, làm chủ
SLIDESMANIA.COM

cảm xúc, kiểm soát cảm xúc.

 q u y t r ì nh
ê n t ắ c v à
. 2 . N g u y m x ú c
4.2 ể m s oá t c ả
ả n l ý , k i
qu
SLIDESMANIA.COM
 Hãy chia sẻ cách làm chủ
và kiểm soát cảm xúc của
bản thân?
SLIDESMANIA.COM
 ü Suy nghĩ theo hướng tích cực – tìm giá
Biện pháp trị tích cực trong mọi hoàn cảnh, ngay cả
quản lý cảm những tình huống, trạng thái xấu nhất.
xúc bền vững ü Nuôi dưỡng cảm xúc tích cực, kiểm soát
và hạn chế cảm xúc tiêu cực
ü Hình thành giá trị sống và kỹ năng sống
khoa học, tiến bộ, chủ động, tích cực, thích
nghi với hoàn cảnh sống.
ü Trước khi ra hành động, hãy suy nghĩ
thận trọng về mục đích, mục tiêu, kết quả và
SLIDESMANIA.COM

hậu quả của nó.

 ü Có cái nhìn toàn diện về sự vật, hiện
Biện pháp tượng, con người, vấn đề và tình huống. Mọi
quản lý cảm cái đều có mặt tốt, mặt xấu. Biết đặt mình vào
hoàn cảnh của người khác để cảm nghiệm
xúc bền vững
thái độ và ứng xử của họ trong những tình
huống cụ thể.
ü Học cách giải quyết xung đột: có cho, có
nhận – mỗi bên đều lùi một chút.
ü Biết chế ngự và kiểm soát cảm xúc
ü Mỗi ngày, tự đánh giá bản thân và rút ra
cho mình bài học kinh nghiệm, có thể ghi lại
SLIDESMANIA.COM

cảm xúc (ở hai trạng thái: bình tĩnh – vui vẻ và

nóng nảy, giận giữ)
SLIDESMANIA.COM
 Biện pháp giải tỏa cảm xúc tiêu cực tức thời

ü Làm nguội cảm ü Bùng nổ trong giới ü Di chuyển cảm xúc

xúc tiêu cực: thư hạn an toàn: đấm tiêu cực sang tích
giãn, thả lỏng cơ tay vào gối, la hét cực: nghe nhạc, đi
thể, hít hơi thật ở một không gian dạo, giải trí, xem TV,
sâu, thở từ từ… vắng vẻ… đọc truyện vui, chơi
thể thao, tụ tập bạn
bè, phi tiêu…
SLIDESMANIA.COM
 Câu chuyện 2: 10 ly rượu
Ngày xửa ngày xưa, ở một nơi trong một ngôi làng nghèo ở Nhật Bản, có rất nhiều người già. Cuộc
sống của họ chỉ đơn giản là khoảng thời gian làm việc trên cánh đồng và những cuộc thảo luận dài khi thời
tiết quá lạnh không thể làm việc ngoài đồng. Một năm nọ, khi giao thừa đến gần, mười người trong số
những người cao tuổi trong làng quyết định rằng họ sẽ cùng nhau tổ chức lễ hội, với những chén rượu
nóng trên tay, thưởng thức những câu chuyện và chia sẻ những lời lẽ khôn ngoan.
Nhưng vì không ai trong số họ có đủ thời gian để chuẩn bị đủ rượu để chia sẻ với mọi người, họ đã
quyết định rằng mỗi người trong số họ sẽ mang một lượng nhỏ rượu của mình ở nhà. Họ đồng ý đổ tất cả
vào một cái nồi lớn rồi đun lên để tất cả có thể cùng nhau thưởng thức rượu nóng vào buổi tối hôm đó.
Sau khi lập kế hoạch, mười người khởi hành và mỗi người đi về nhà mình để lấy rượu. Nhưng mỗi
người trong số họ đều nghĩ: “Rượu của mình quá ngon để trộn với rượu của họ! Sẽ không ai biết nếu mình
không đổ rượu vào nồi chung”. Nên tôi sẽ chỉ đổ một ít nước vào nồi. Những người khác sẽ không nhận
thấy bất cứ điều gì, và dù sao, rượu của họ cũng đã đủ ngon. Điều đó sẽ ổn thôi”.
Vì vậy, khi mười người cao tuổi tụ họp lại để ăn mừng Giao thừa, mỗi người trong số họ đều đến với một
chiếc bình trong tay. Bằng một nghi lễ trang trọng, mỗi người đổ bình của mình vào một cái nồi trên bếp
lửa, và từ từ chờ cho rượu ấm lên. Họ xúm lại gần đống lửa, ranh mãnh nhìn cái nồi. Khi rượu trong nồi
SLIDESMANIA.COM

nóng lên, mỗi người múc một cốc rượu và họ ngồi lại để chia sẻ những câu chuyện của mình – trên tay
mỗi người cầm một cốc nước nóng.
 Suy nghĩ

Cảm xúc Hành vi

SLIDESMANIA.COM
 Tiến trình quản lý, kiểm soát, giải tỏa cảm xúc tiêu cực

Bước 1. Điều Bước 3.

Bước 2. Đặt
chỉnh trạng thái
tên cho cảm Điều chỉnh
cơ thể tự nhận
xúc suy nghĩ
thức bản thân.

Bước 4. Tìm Bước 5. Tự Bước 6. Nuôi

hiểu, nhận vấn bản thân và dưỡng suy nghĩ
diện, đánh giá hành động tích cực, tìm
hướng đến mục nguồn vui sống
SLIDESMANIA.COM

nguyên nhân
tiêu tốt đẹp
SLIDESMANIA.COM
 4.2.3. Thực hành kỹ năng làm
chủ và kiểm soát cảm xúc
SLIDESMANIA.COM
 ü Thực hành việc quản lý, kiểm soát cảm
xúc bản thân trong các hoạt động, các mối quan
hệ, đặc biệt trong giao tiếp, ứng xử, giải quyết
mâu thuẫn.
ü Chủ động và tích cực tìm hiều các bài viết,
các câu chuyện về quản lý, kiểm soát cảm xúc,
qua đó rút ra những bài học bổ ích cho mình
ü Tham gia các hoạt động giáo dục, nâng
cao kỹ năng sống, trực tiếp là chia sẻ, trải
nghiệm, rèn luyện, thực hành kỹ năng kiểm soát
cảm xúc thông qua các buổi sinh hoạt lớp, hoạt
động Đoàn, Hội, hoạt động ngoại khóa, các cuộc
SLIDESMANIA.COM

thi tìm hiểu, chương trình, dự án…

 ü Sống, học tập, làm việc điều độ, có kế
hoạch, thường xuyên rèn luyện thể dục
thể thao nâng cao sức khỏe
ü Tìm những người bạn, người mình tin
tưởng để chia sẻ, trao đổi, tâm sự
ü Không nên uống rượu, tiêm chích ma
túy, đập phá đồ đạc, trút giận lên người
khác, bỏ học, tự làm đau bản thân, tự tử…
ü Sống vui vẻ, chan hòa, cởi mở, tránh
gây mâu thuẫn, bất hòa không cần thiết
SLIDESMANIA.COM

với mọi người xung quanh.

 PHIẾU BÀI TẬP TRẢI NGHIỆM
SLIDESMANIA.COM
 Tình huống Suy nghĩ Cảm xúc Thể hiện/Xử lý
1. Em bị một người bạn tin
yêu nhất “ném đá sau lưng”.

2. Em bị bố mẹ chỉ trích nặng

nề vì một việc làm em không
cố ý gây ra.

3. Em đặt mục tiêu đạt kết quả

học sinh giỏi nhưng không
thực hiện được.

4. Em bị người khác ép buộc

SLIDESMANIA.COM

làm một việc mà em không

muốn làm.
 C H À N H
TH Ự
T H Ư T H Á I
H Ơ I T H Ở ,
C Ả M N H Ậ N
B ÌN H A N
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
 Mỗi sinh viên cần thấu hiểu ý nghĩa, tầm quan
trọng của việc kiểm soát cảm xúc và thấy rằng làm
chủ, kiểm soát cảm xúc là một quá trình, tuy khó khăn,
nhưng nếu có phương pháp đúng, quyết tâm thực
hiện, chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện được. Hãy
tự ý thức thực hành, rèn luyện kỹ năng làm chủ, kiểm
soát cảm xúc trong mọi hoàn cảnh, thời gian, không
gian, công việc và cuộc sống hàng ngày.
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
 CHÚC CÁC EM RÈN LUYỆN
THÀNH CÔNG KỸ NĂNG
LÀM CHỦ VÀ KIỂM SOÁT
CẢM XÚC!
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM
SLIDESMANIA.COM