4.3.

Rezonans Davranışı:
Kararlı titreşimin en büyük değerleri düşük sönüm oranları (ξ) için
frekans oranı (β)’nın 1’e eşit olduğu değerlerinde oluştuğu (Şekil-24)’den
görülmektedir.
_
 _
 olup,  , tatbik edilen yük açısal frekansı; ω sistem frekansını
 _
gösterdiğine göre, frekans oranının (1) olması    anlamına
gelmekte olup bu hale rezonans denilmektedir. Rezonans, tatbik edilen
yükün açısal frekansı ile sistemin doğal frekansının eşit olması durumunu
tanımlamaktadır. O halde rezonans şartı aşağıdaki gibidir.
_

  1 (165)

 (136) numaralı davranış oranı bağıntısı tekrar yazılır ise; (davranış oranı
[R], dinamik yer değiştirmenin statik yer değiştirmeye oranıdır.) ve bu
davranış oranında, frekanslar oranı β=1, rezonans hali alınır ise R(t)
davranış oranı (∞) değerine ulaşır.

1  _   1  _  
R( t )   sin  t     sint    sin  t   1 sint 

1  2      0    
R( t )   (166)
Rezonans halinde DBF (dinamik büyütme faktörü) aşağıdaki gibi
yazılabilir.
1 1
DBF   DBF1  (167)
1     2
2 2 2 2
(167) numaralı bağıntı ile tanımlanan dinamik büyütme faktörü her (ξ)
sönüm oranı için maksimum değeri vermez. Maksimum dinamik büyütme
faktörünün elde edilebilmesi için (164) numaralı bağıntının (β) frekans
oranına göre türevinin alınıp bu değerin sıfıra eşitlenmesi neticesinde
bulunan maksimum frekans oranı (βmax) değerinin, (164) numaralı
bağıntıda yerine konulması ile maksimum DBF hesaplanır.

d(DBF) 1
 0;   olan sistemler için; en büyük frekans oranı (βmax) ,
d 2
aşağıdaki gibi hesaplanır.

 max  1  2 2
(168)
En büyük davranış frekansı (βmax)’a karşılık gelen maksimum DBF
(dinamik büyütme faktörü) ise aşağıdaki gibi yazılır:
1
DBFmax  (169)
2  1   2

(167) ve (169) numaralı bağıntılar arasındaki fark çok az olup pratik

kullanım için (167) numaralı bağıntı kullanılabilir.

4.3. 1. Rezonans Davranışında Dinamik Hareket:

Harmonik yüklü sistemde genel hareket denklemi (159) numaralı
bağıntıda olduğu gibidir. Ancak rezonans halinde frekans oranları (β=1)
olduğunda hareket denklemi (170) numaralı bağıntıda olduğu gibi yazılır.
 gc (t )  e  t
 A  sinD t   B  cosD t  
 
P0 1
    
_ _
   1    sin  t   2  cos  t 
2

 
k 1   2 2  22     

  1 için
_
P0 cos( t )
 gc ( t )  e t
 A  sinD t   B  cosD t    (170)
k 2
Sistemin sükunet halinden harekete başladığı düşünülür ise aşağıdaki
başlangıç koşulları altında hareket denkleminin sabitleri aşağıdaki gibi
hesaplanır:
.
1. gc (t  0)  0; 2. gc (t  0)  0
.
gc (t)     et A  sinD t  B cosD t 
_
P _
sin(t)
e D  A  cosD t  D  B sinD t  
t 0
(171)
k 2
P0 1 P0 1
1. (t  0)  B   0; B  (172)
k 2 k 2
 . 
gc (0)   BD  A 0; A  B
D
P0  1
A   (174)
k D 2
Sönümlü açısal frekans yerine D   1 2 (88) numaralı değeri yazılır
ise (A) sabiti aşağıdaki gibi elde edilir:

P0  1 P0 1
A    
k  12 2 k 2 12
 (A) ve (B) sabitleri (170) numaralı denklemde yerine yazılır ise aşağıdaki
hareket denklemi elde edilir.
_
P
 gc (t )  e t   0 
1 P
 sinD t   0 
cos t   P cos( t )
D
 0 
 k 2 1   2 k 2  k 2

(175)
1 P0  t    _ 
 gc (t )  e    sinD t   cosD t   cos( t )
2 k   1   2
 
  (176)
olup (β=1) rezonans hali için (176) numaralı bağıntı aşağıdaki gibi yazılır:

1 P0     
 gc (t )  t
e    sinD t   cosD t   cos(t)
2 k  
 1 
2
 
(177)
 Rezonans halinde dinamik yer değiştirmenin,statik yer değiştirmeye oranı
olan (R) davranış katsayısı aşağıdaki gibi hesaplanır:
gc (t) gc (t)
R(t)   (178)
Statik P0 / k

1 0  t
P    

e    sinD t   cosD t   cos(t)
2 k   1   2
 
R( t )  
P0 / k
1  2  1 terimi (1) değerine çok yakın olduğu için (1) değerine eşit
alınabilir. Rezonans hali için ihmal edilir ve ωD, sönümlü açısal
frekans ile sönümsüz ω açısal frekans eşit kabul edilirse (178)
numaralı (R) davranış katsayısı aşağıdaki gibidir.
 1  t    
R(t)   e    sinD t   cosD t   cos(t)
2   1   2
 
  
1
  
R(t)   cos(t) et 1    et  sint 
2
(179)

(ξ) sönüm oranının sıfır olması halinde (179) numaralı R(t) davranış
katsayısı belirsiz olur. L’Hospital Kuralı ile (ξ=0) için davranış katsayısı
aşağıdaki gibi hesaplanır:
 e t  cos(t) cos(t)   e t  sint 
R(t )   
2 2 2
 t  e t  cos(t) 0  t    e t  sint   e t  sint 
R(t )   
2 2 2

1
R (t)  sint   t  cos(t) (180)
lim0 2
Sönümlü ve sönümsüz sistem için (TSD), R(t) davranış oranı grafikleri
(Şekil-25) ve (Şekil-26)’da sunulmuştur.
R(t)

Şekil-25: TSD sönümsüz sistemin R(t) davranış oranının

zamana göre değişimi
 R(t)

1
2

1

2

Şekil-26: TSD sönümlü sistemin R(t) davranış oranının

zamana göre değişimi