Ngày TN: CBHD:

BÀI 3C. PHƯƠNG TRÌNH NĂNG LƯỢNG

I. PHAÀN CHUAÅN BÒ:
(Sinh vieân phaûi laøm phaàn naøy tröôùc khi tôùi laøm thí nghieäm, neáu khoâng
ñaït yeâu caàu, thì khoâng ñöôïc pheùp laøm thí nghieäm).
1. Giaù trò möïc nöôùc trên oáng đo aùp thứi coù phaûi laø giaù trị năng lượng toàn
phần tại mặt cắt thứ i không? Tại sao?
-Giá trị mực nước trên ống đo áp không phải là giá trị năng lượng toàn
phần trong mặt cắt thứ i. Vì giá trị năng lượng tại mặt cắt thứ i được xác định
định bởi 3 thành phần:
+ Động nặng
+Áp năng
+Vi năng ( cao độ)
2. Laøm theá naøo ñeå thay ñoåi löu löôïng trong oáng Ventury trong khi laø m thí
nghieäm?
Để thay đổi lưu lượng trong ống, ta điều chỉnh 2 van V1 và V2.

3. Khi löu löôïng trong oáng khoâng ñoåi nhöng tieát dieän oáng thay ñoåi theo
doøng chaûy thì vaän toác seõ thay ñoåi nhö theá naøo?
Khi lưu lượng trong ống không đổi nhưng tiết diện ống thay đổi theo
dòng chảy thì vận tốc giảm khi tiết diện ống lớn và tăng khi tiết diện ống nhỏ.

II. KEÁT QUAÛ ÑO:

Ño möïc nöôùc Z cuûa ba loã ño aùp treân oáng coù tieát dieän hình troøn (oáng
Ventury) öùng vôùi 3 cheá ñoä löu löôïng (loã soá 2 ngay taïi maët caét co heïp, loã soá
1 vaø 3 taïi maët caét môû roäng tröôùc vaø sau maët caét co heïp). Keát quaû ghi vaøo
baûng 1:
Baûng 1: Möïc nöôùc Z cuûa 3 loã ño treân ống coù tieát dieän hình troøn (oáng
ventury)
Möïc nöôùc Z treân 3 oáng ño Möïc nöôùc
Mức Q
aùp mm trong bình
löu (lít/
ño löu löôïng
löôïng 1 2 3 phuùt)
(mm)
 1 75,0 25,0 65,0 170,0 6.396
2 140,0 60,0 127,0 195,0 7,8
3 210,0 100,0 195,0 220,0 9,36

III. PHAÀN TÍNH TOAÙN VAØO TRÌNH BAØY KEÁT QUAÛ

1. Treân oáng Ventury, xaùc ñònh ñoä cheânh aùp suaát giöõa caùc maët caét 1 vaø 2, 3
vaø 2. Tính heä soá phuïc hoài R (recovery factor) theo coâng thöùc (3.5). Keát quaû
ghi vaøo baûng 2.
Baûng 2
Laàn ño 1 2 3

Z3-Z2 40 67 95

Z1-Z2 50 80 110

R 80% 83,75% 86,36%

2. Vôùi 3 giaù trò ño treân oáng Ventury, xaùc ñònh löu löôïng Qtính chaûy trong oáng
baèng coâng thöùc tính löu löôïng cuaû oáng Ventury (coâng thöùc 3.8) vaø Qđo baèng
caùch duøng bình ño löu löôïng - Suy ra heä soá hieäu chænh Ventury C. Keát quaû
ghi vaøo baûng 3.
Baûng 3
Mức lưu
1 2 3
lượng
Qño (l/s) 0,1079 0,1274 0,1456

Qtính(l/s) 0,1701 0,1849 0,2175

C = Qño/Qtính 0,6343 0,6890 0,6694

Giaù trò trung bình cuûa C = ...........0,6642 .........................

Nhaän xeùt veà R vaø C:
a) Giaù trò R vaø C coù hôïp lyù khoâng? Taïi sao?

Giá trị của C và R hợp lí. Vì: R là hệ số phục hồi, sau khi nước đi qua 2 mặt
cắt có diện tích khác nhau. Giá trị R tính được thể hiện sự tổn thất năng lượng.
C là hệ số hiệu chỉnh Ventury thể hiện tỉ số giữa Q đo được từ thí nghiệm và Q
tính được ( bỏ qua tổn thất năng lượng ).

b) So sánh áp năng giữa mặt cắt 1 và 2? Giải thích?

Áp năng mặt cắt 1 lớn hơn áp năng mặt cắt 2. Vì thế năng của dòng chảy
giảm từ mặt cắt 1 đến mặt cắt 2.
Ngày TN: CBHD:
Baøi 4. DOØNG CHAÛY QUA LOÃ
I. PHAÀN CHUAÅN BÒ:
(Sinh vieân phaûi laøm phaàn naøy tröôùc khi tôùi laøm thí nghieäm, neáu khoâng
ñaït yeâu caàu, thì khoâng ñöôïc pheùp laøm thí nghieäm).
1. Trong baøi thí nghieäm naøy ta khaûo saùt doøng chaûy qua loã ôû traïng thaùi oån
ñònh vôùi maáy tröôøng hôïp?

Trong bài thí nghiệm này ta khảo sát dòng chảy qua lỗ ở trạng thái ổn định
với 4 trường kợp

2. Khi tieán haønh thí nghieäm, ta ño caùc soá lieäu naøo?

Khi tiến hành thí nghiệm, ta đo : H, X0 , Z0 , toạ độ x,z, lưu lượng.

3. Ñeå ño löu löôïng, ta duøng thieát bò gì? Ño bao nhieâu laàn?

Để đo lưu lượng, ta dùng thùng thể tích đo 12 lần.

4. Ño quyõ ñaïo tia nöôùc cho bao nhieâu tröôøng hôïp? Baèng caùch naøo ta ño
ñöôïc quyõ ñaïo tia nöôùc?

-Đo quỹ đạo nước cho 1 trường hợp.

-Khi dòng chảy ổn định, dùng kim đo điều chỉnh lên xuống sao cho mũi
kim vừa chạm tia nước, đuôi kim sẽ chỉ toạ độ z và xác định toạ độ x của
quỹ đạo tia nước.

II. KEÁT QUAÛ ÑO

1. Ñieàu chænh oáng thaùo nöôùc 2 vaø van 7 ñeå coù löu löôïng vaø chieàu cao möïc
nöôùc trong bình thích hôïp. Höùng cho tia nöôùc chaûy vaøo thuøng ño löu löôïng
5.
2. Ño toïa ñoä quyõ ñaïo cuûa tia nöôùc phun ra khoûi loã. Ghi keát quaû ño vaøo
baûng 1.
3. Ño möïc nöôùc trong bình 1 vaø löu löôïng cuûa loã. Ghi keát quaû ño vaø o baûng
2.
4. Ñieàu chænh oáng thaùo 2 tôùi vò trí môùi ñeå thay ñoåi möïc nöôùc trong bình. Ñôïi
khoaûng 35 phuùt cho doøng chaûy trôû laïi oån ñònh, tieán haønh ño möïc nöôùc trong
bình 1 vaø löu löôïng cuûa loã. Ghi keát quaû ño vaøo baûng 2.
5. Tieán haønh thí nghieäm gioáng nhö ôû böôùc 4 theâm 2 laàn nöõa. (Löu yù ñeå deã
kieãm soaùt caùc giaù trò ño, chuùng ta neân tieán haønh thí nghieäm vôùi möïc nöôùc
trong bình 1 taêng daàn möïc nöôùc laàn thí nghieäm sau lôùn hôn nöïc nöôùc laàn thí
nghieäm tröôùc khoaûng 20mm).
III. PHAÀN TÍNH TOAÙN VAØ TRÌNH BAØY KEÁT QUAÛ
1. Veõ quyõ ñaïo cuûa tia nöôùc vaøo hình 4

2. Xaùc ñònh caùc heä soá trong phöông trình quyõ ñaïo cuûa tia nöôùc.
I1 = 196780(cm4) I2 = 20479375 (cm5) B =0,0096(cm-1)
Baûng 1: Quyõ ñaïo tia nöôùc
H = .............. 275….. mm; X0 = …0……. mm; Z0 = ............ 75…… mm

Soá lieäu ño Soá lieäu tính

TT TÑoä X TÑoä Z X – X0 Z – Z0 (X –X0)2 (X – X0)2(Z–Z0)
(mm) (mm) (cm) (cm) (cm2) (cm3)
1 50 77 5 0,2 25 5
2 100 83 10 0,81 100 81
3 150 94 15 1,9 225 427,5
 4 200 112 20 3,7 400 1480
5 250 135 25 6 625 3750
6 300 160 30 8,5 900 7650
7 350 189 35 11,4 1225 13965
8 400 228 40 15 1600 24000
3. Suy ra vaän toác taïi maët caét co heïp vaø heä soá vaän toác cuûa loã :
Vc = 225,924 cm/s Cv = 0,9731
4. Tính löu löôïng cuûa loã trong 4 laàn ño. Töø ñoù xaùc ñònh heä soá löu löôïng
cuûa loã (baûng 2).
Baûng 2: Löu löôïng qua loã vaø heä soá löu löôïng:
Soá lieäu ño Soá lieäu tính
Laàn ño H V ñaàu V cuoái Thôøi gian
Q (lít/s) Qtb (lít/s) Cd
(mm) (lít) ( lít) (s)
0 2 47,18 0,0424 0,6486
1 275 2 4 46,37 0,0431 0,0426
4 6 47,2 0,0424
0 2 43,95 0,0455 0,0443 0,6568
2 290 2 4 45,07 0,0444
4 6 46,57 0,0429
3 0 2 40,34 0,0496 0,0471 0,6809
305 2 4 43,97 0,0455
4 6 43,18 0,0463
0 2 39,98 0,0500 0,0476 0,6719
4 320 2 4 42,99 0,0465
4 6 43,14 0,0464
Heä soá löu löôïng trung bình: Cd = 0,66455
Nhaän xeùt:
a) Heä soá vaän toác Cv coù hôïp lyù khoâng? Taïi sao?

- Không hợp lí vì theo lí thuyết hệ số tổn thất cục bộ C có thể lấy giá trị
bằng hệ số tổn thất cục bộ miệng vào của ống cạnh tròn là 0,02  0,05
vậy Cv có giá trị khoảng 0,98  0,99.
- Do quá trình làm tròn số trong tính toán có sai lệch nên Cv có giá trị nhỏ
hơn.
b) Heä soá löu löôïng Cd coù hôïp lyù khoâng? Taïi sao?
 -Không hợp lý vì theo lý thuyết Cd có giá trị 0,630,64.
-Do sai số do đọc thời gian => sai số lưu lượng => Cd sai số => không hợp
lí với lí thuyết.

Ngày TN: CBHD:

BAØI 6. CHAÛY QUA BÔØ TRAØN

I. PHAÀN CHUAÅN BÒ:
(Sinh vieân phaûi laøm phaàn naøy tröôùc khi tôùi laøm thí nghieäm, neáu
khoâng ñaït yeâu caàu, thì seõ khoâng ñöôïc pheùp laøm thí nghieäm)
1. Trong baøi thí nghieäm naøy, ta ño caùc thoâng soá gì?
-Đo Zchuẩn (độ cao đỉnh bờ tràn), xác định mực nước.
-Đo thể tích V.
-Thời gian t.
- Lưu lượng.
2. Khi tieán haønh thí nghieäm ta caàn coù nhöõng duïng cuï naøo? Coâng duïng cuûa
nhöõng duïng cuï ñoù?
-Đồng hồ bấm giây: xác định thời gian tính lưu lượng.
-Thước đo thăng bằng: đo độ cao đỉnh bờ tràn.
3. Tröôùc khi ño cao ñoä möïc nöôùc Z, sinh vieân caàn kieåm tra gì?
-Trước khi đo cao độ mực nước Z cần kiểm tra van đóng trước.
4. Löôùi chaén soùng coù taùc duïng gì trong thí nghieäm naøy?
-Lưới chắn sóng có tác dụng giảm thiểu dao động mực nước do sóng.
5. Thí nghieäm ôû maáy cheá ñoä löu löôïng? Trong moãi cheá ñoä löu löôïng cần
ño laäp laïi maáy laàn?
-Thí nghiệm ở 4 chế độ lưu lượng, tăng mức độ lưu lượng 2,3,4 thêm
0,3 – 0,5 cm.
-Mỗi chế độ lưu lượng cần đo lặp lại 3 lần.
II. KEÁT QUAÛ ÑO
Baûng 1: Bôø traøn chöõ nhaät Zchuaån =14,40 ................................................ cm
Soá lieäu thí nghieäm Soá lieäu tính toaùn
T  Cd
Zi t Qi Ztb H Qtb Cd
T V log(H) log(Q) thí
Tsugae
cm lít s lít/s cm cm cm3/s nghieäm
 13,227 1,173 290,7 0,069 2,463 0,76 0,6109
13,19 5 16,36 0,306
72
1 13,2 5 17,94 0,279

13,29 5 17,43 0,287

12,9 1,5 442,3 0,176 2,646 0,80 0,6131
12,91 5 10,7 0,467
72
2 12,9 5 11,74 0,426

12,89 5 11,51 0,434

12,557 1,843 484,3 0,265 2,685 0,64 0,6154
12,59 5 9,74 0,513
90
3 12,58 5 10,71 0,467

12,50 5 10,56 0,473

12,28 2.12 661 0,326 2,82 0,71 0,6173
12,25 5 7,56 0,661
79
4 12,3 5 8,64 0,579

12,29 5 8,43 0,593

III. PHAÀN TÍNH TOAÙN VAØ• TRÌNH BAØY KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM
A. Tính toaùn:
1. Tính löu löôïng Qi cho caùc laàn ño vaø giaù trò trung bình Q cuûa moãi cheá ñoä
löu löôïng. Ghi caùc keát quaû tính vaøo baûng 2.
2. Tính möïc nöôùc trung bình Z cuûa moãi cheá ñoä löu löôïng vaø chieàu cao coät
nöôùc H treân ñænh bôø traøn töông öùng. Ghi caùc keát quaû tính vaøo baûng 2.
B. Xaùc ñònh heä soá löu löôïng Cd cuûa bôø traøn chöõ nhaät.
1. Tính Cd vôùi giaû thieát heä soá naøy laø haèng soá
  Tính log (Q), log(H) cho töøng cheá ñoä löu löôïng. Ghi caùc keát quaû tính
vaøo baûng 2.
 Veõ ñoà thò ñöôøng quan heä baäc nhaát log(Q) = f [log(H)] leân hình H.3.
 Xaùc ñònh giao ñieåm cuûa ñoà thò vôùi truïc tung, b, vaø heä soá löu löôïng Cd:
b = 2,34 Cd(chöõ nhaät) =0,74
2. Xaùc ñònh heä soá löu löôïng Cd baèng coâng thöùc (6.16) cho caùc cheá ñoä löu
löôïng. Ghi caùc keát quaû tính vaøo baûng 2. Veõ leân ñoà thò (hình H.4)
ñöôøng quan heä Cd = f(H).
3. Xaùc ñònh heä soá löu löôïng Cd baèng coâng thöùc Tsugaev cho caùc cheá ñoä
löu löôïng. Ghi caùc keát quaû tính vaøo baûng 2. Veõ leân ñoà thò (hình H.4)
ñöôøng quan heä Cd = f(H).
Nhaän xeùt:
a) Treân Hình H3, quan heä log(Q) = f [log(H)] ñöôïc veõ töø soá lieäu ño coù phaûi
laø ñöôøng baäc nhaát khoâng? Neáu khoâng, haõy giaûi thích nguyeân nhaân (ví duï: sai
soá khi ño…)
Quan hệ log(Q)=f[log(H)] được vẽ từ số liệu đo là đường bậc nhất.

logQ(cm3/s)2/5

logH,cm

0 0,1 0,2 0,3

H3. Ñöôøng quan heä log(Q) = f[log(H)] cuûa bôø traøn chöõ nhaät
b) Ñöôøng quan heä Cd = f(H) treân Hình H4 coù daïng ñöôøng gì? Haõy giaûi
thích.

*Đường quan hệ Cd = f(H) trên hình H4 có dạng đường thẳng. Vì theo

Tsugaev, hệ số lưu lượng của bờ tràn hình chữ nhật Cd có quan hệ với chiều
cao cột nước trên đỉnh bờ tràn theo công thức Cd = 3/2(0,402+0,054.H/P1).
Với P1= const
*Đường quan hệ Cd = f(H) theo thí nghiệm có dạng đường cong. Vì khi tính
theo thí nghiệm, Q và H có thể sai số dẫn đến Cd phụ thuộc vào Q và H theo
công thức (6.5) => Q sai số
0,8 Cd

0,7

0,6

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1
H,cm
0 1 2
H4. Ñöôøng quan heä Cd = f(H) cuûa bôø traøn chöõ nhaät
c) Haõy so saùnh giaù trò Cd tính töø thí nghieäm vaø töø coâng thöùc Tsugaev. Neáu coù
khaùc bieät, haõy giaûi thích nguyeân nhaân.
-Cd tính từ thí nghiệm lớn hơn Cd tính từ công thức Tsugaev.
- Vì Cd tính từ thí nghiệm ngoài phụ thuộc vào chiều cao cột nước trên
đỉnh bờ tràn H, còn phụ thuộc vào lưu lượng Q đo được. Tuy nhiên Cd tính
từ công thức Tsugaev chỉ phụ thuộc vào H ( P1 = const). Vi vậy dẫn đến sự
khác biệt giữa hai cách tính Cd ( do sai số khi đo ).
Ngày TN: CBHD:
BÀI 9. KHẢO SÁT TÂM ÁP LỰC THUỶ TĨNH
TÁC DỤNG LÊN BỀ MẶT PHẲNG

I. CÂU HỎI CHUẨN BỊ:

(Sinh viên phải làm phần này trước khi tới làm thí nghiệm, nếu không
đạt yêu cầu, thì không được phép làm thí nghiệm)
1. Làm thế nào để mô hình thí nghiệm nằm ngang ?
Để mô hình nằm ngang ta điều chỉnh các ốc cân chỉnh ( để bồn nằm
ngang). Đồng thời dịch chuyển đối trọng tới-lui sao cho đòn bẩy nằm ngang.
2. Các kích thước nào cần đo trước khi làm thí nghiệm ?
Trước khi thí nghiệm ta cần đo các kích thước a , b , d và L
3. Bài này thực hiện thí nghiệm cho bao nhiêu trường hợp, ở mỗi trường hợp
cần đo những số liệu nào, đo bao nhiêu lần?
-Bài này thực hiện thí nghiệm cho 2 trường hợp.
- Ở mỗi trường hợp cần đo y và m:
+TH1: y < d
+TH2: y > d
-Mỗi trường hợp ta lặp lại số lần đo là 5

II. KẾT QUẢ ĐO

Nhiệt độ nước: tH2O = …………27…………….oC

Bảng 1. Kích thước.

a(cm) b( cm) d(cm) L (cm)

9,9 7,5 10,0 27,5

Bảng 2. Số liệu đo.

Trường hợp m (g) y (cm)
50 4,3
Ngập một phần 70 5,2
y <d
90 5,9
140 7,5
190 8,9
Ngập hoàn toàn 250 10,5
y>d 300 11,6
 350 12,9
400 14,2
450 15,4

III. SỐ LIỆU TÍNH

Bảng 3. Trường hợp ngập một phần.
Trường hợp m/y2 y (cm)
2,704 4,3
Ngập một phần 2,589 5,2
y <d 2,585 5,9
2,489 7,5
2,399 8,9

- Tính toán lý thuyết:

b =-0,045 b(a + d )
− = 2,703
6L 2L
=> Đường quan hệ m/y2=f(y): m/y2= -0,045 y + 2,703

Đồ thị 1.
 Bảng 4. Trường hợp ngập hoàn toàn.

Trường hợp 1
m y
y
45,455 0,182 5,5
Ngập hoàn toàn 45,455 0,152 6,6
y >d 0,127
44,304 7,9
43,478 0,109 9,2
43,269 0,096 10,4

- Tính toán lý thuyết:

ρbd3/(12L)= 21,955 bd  d = 39,255

a + 
L  2

m 1
=> Đường quan hệ : = 21,955 + 39,255
y y
IV. PHÂN TÍCH/NHẬN XÉT:
1) Giữa kết quả đo và kết quả lý thuyết trên hai đồ thị, số liệu nào có giá trị
lớn hơn?Tại sao
- Giữa kết quả đo và kết quả lí thuyết trên 2 đồ thị, số liệu của kết quả đo
lớn hơn.
2) Theo Chị/Anh, các nguyên nhân nào có thể gây ra sự khác biệt đó? Hãy
giải thích chi tiết.
*Nguyên nhân có thể gây ra sự khác biệt:
- Sai số khi đo: dẫn đến khi tính ra kết quả m/y2 và m/y có sự sai khác với
lí thuyết.
-Khi làm thí nghiệm việc điều chỉnh các ốc cân chỉnh chưa chính xác dẫn
đến bồn chưa nằm ngang => ảnh hưởng đến kết quả đo.
- Quan sát đòn bẩy nằm ngang có thể chưa chính xác dẫn đến sai số liệu.
-Quá trình đo các số liệu: a , b , d , L có thể có sai số.
-Khi đổ nước vào để đòn bẩy nằm ngang có thể làm nước tồn động trên vật
chịu áp lực.
3) Làm sao để có thể khắc phục các nguyên nhâ n gây ra sai số đó? Hãy giải
thích chi tiết.
Để có thể khắc phục các nguyên nhân gây ra sai số đó cần:
-Tránh đổ nước vào vật, để hạn chế nước tồn đọng trên vật.
-Điều chỉnh các ốc cân chỉnh cẫn thận để bồn nằm ngang.
-Quan sát khi đòn bẩy nằm ngang để xác định y chính xác hơn.