Professional Documents
Culture Documents
Αλεξάνδρα Οικονόμου
ΕΚΠΑ
Τι είναι η νευροψυχολογία
Δυϊσμός-2
Δυϊσμός-4
Από μία άποψη, έχω μια ξεκάθαρη και διακριτή ιδέα του εαυτού
μου, στο βαθμό που είμαι ένα σκεπτόμενο, καθορισμένο πράγμα.
Από την άλλη άποψη, έχω μια διακριτή ιδέα του σώματός μου,
στο βαθμό που είναι απλώς ένα καθορισμένο, μη σκεπτόμενο
πράγμα. Συνεπώς, είναι σίγουρο ότι είμαι πράγματι διακριτός από
το σώμα μου και υπάρχω χωρίς αυτό.
Μοντέρνος δυϊσμός-1
Μοντέρνος δυϊσμός-2
Ψυχοσωματικές ασθένειες
Ερμηνευτικές δυσκολίες-2
Ψυχοσωματικές ασθένειες
Άσθμα
Υπέρταση
Δερματίτιδες
Έλκος
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Ελκώδης κολίτιδα
Ινομυαλγία …
Ερμηνευτικές δυσκολίες-3
Οργανικές ασθένειες
Άσθμα
Καρδιακές παθήσεις
Υπέρταση
Αρθριτικά
Καρκίνος
…
Μονισμός-1
Παράγοντες
Το βιοψυχολογικό μοντέλο-2
Επίπεδα ανάλυσης-1
«Ασθενής» βιολογική θεωρία: ο εντοπισμός των
σκέψεων, συναισθημάτων, κλπ. στον εγκέφαλο δεν
προσθέτει κάτι στην κατανόηση μιας διαταραχής.
«Ισχυρή» βιολογική θεωρία: μία βιολογική εξήγηση
της συμπεριφοράς.
Ραχιαίος-κοιλιακός
Νευράξονες του εγκεφάλου –συν.
ραχιαίος
ρυγχαίος ουραίος
κοιλιακός
πρόσθιο-
ρυγχαίο
Κάτω μοίρα-
κοιλιακό
οπίσθιο-
ουραίο
Διατομές (απόψεις)
Οβελιαίες διατομές
(sagittal sections)
Μέση οβελιαία διατομή
Διατομές –συν.
Οβελιαία
Οριζόντια
Μετωπιαία
Ορολογία
Ομόπλευρες: δομές στην ίδια πλευρά
Ετερόπλευρες: δομές σε αντίθετες πλευρές
Αμφίπλευρες: δομές και στα δύο ημισφαίρια (οι
περισσότερες)
Προσαγωγός: κατεύθυνση προς μία δομή
Απαγωγός: κατεύθυνση από μία δομή
Υποδιαιρέσεις του ΚΝΣ
ΚΝΣ: νωτιαίος μυελός, εγκέφαλος
ΠΝΣ: νεύρα που μεταφέρουν μηνύματα από τα
αισθητικά όργανα στο ΚΝΣ, από το ΚΝΣ στους μύς
και αδένες
Αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ)
Κρανιακά (εγκεφαλικά) νεύρα
Νωτιαία νεύρα (σωματικό νευρικό σύστημα)
Υποδιαιρέσεις –συν.
ΠΝΣ:
- Εγκεφαλικά νεύρα: 12 ζεύγη (I-XII) με αισθητικές &
κινητικές λειτουργίες που περνούν από «τρήματα»
(μικρές οπές) στο κρανίο για να εισέλθουν/εξέλθουν
στον εγκέφαλο
- Νωτιαία νεύρα (σωματικό νευρικό σύστημα):
31 ζεύγη κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης
(σωματικά νεύρα), που ενώνονται με το νωτιαίο μυελό
διαμέσου τρημάτων. Ραχιαία ρίζα: αισθητικές οδοί
προς το σώμα, κοιλιακή ρίζα: κινητικές οδοί προς τους
μυς.
Υποδιαιρέσεις –συν.
ΑΝΣ: νευρώνες που ελέγχουν καρδιά, σπλάχνα,
εσωτερικά όργανα
– Συμπαθητικό ΝΣ: εμπλέκεται το ΚΝΣ, ΠΝΣ
– Παρασυμπαθητικό ΝΣ: αντίθετη κατεύθυνση
λειτουργίας από το ΣΝΣ
– Εντερικό σύστημα: τοπικό δίκτυο αισθητικών &
κινητικών νευρώνων, που δέχεται νεύρωση από το ΑΝΣ
(ΣΝΣ, ΠΝΣ)
Βρεγματικός λοβός
Μετωπιαίος λοβός
Ινιακός λοβός
Οπτικό χίασμα
Μεσεγκέφαλος
Υπόφυση
Γέφυρα
Προμήκης μυελός
Όροι
Φαιά ουσία, Λευκή ουσία
Στιβάδα
στρώματα κυτταρικών σωμάτων που διαχωρίζονται
με ένα στρώμα νευραξόνων & δενδριτών (lamina)
Στήλη
ομάδες κυττάρων με παρόμοιες ιδιότητες
κάθετη διάταξη προς την επιφάνεια του φλοιού (column)
Δεμάτιο
(οδός) ομάδα νευραξόνων που προβάλλονται
από μια περιοχή σε μια άλλη (tract)
Αύλακα
(sulcus)
Σχισμή
βαθιά αύλακα (fissure)
Έλικα
λόφος (gyrus)
Φαιά & λευκή ουσία
Στιβάδα
οπτικός φλοιός
συνειρμικός φλοιός
κινητικός φλοιός
Στιβάδα
Φαιά ουσία
6 στιβάδες
Οι κοιλίες
Πλάγιες κοιλίες
Μεσοκοιλιακό τρήμα
Τετάρτη κοιλία
Το ΕΝΥ
παράγεται
από το
χοριοειδές
πλέγμα στις
πλάγιες
κοιλίες, την
3 η & 4η
κοιλία.
Εξέρχεται
από δύο
τρήματα και
περιβάλει
την
εξωτερική
επιφάνεια
του
εγκεφάλου
και του
νωτιαίου
μυελού.
Οι μήνιγγες
Σκληρά μήνιγγα
Αραχνοειδής μήνιγγα
Χοριοειδής μήνιγγα
ραχιαία ρίζα
κοιλιακή ρίζα
κινητικό νεύρο
μυς
Ο εγκέφαλος
Οπίσθιος
(Hindbrain)
Μεσεγκέφαλος
(Midbrain)
Προσθεγκέφαλος
(Forebrain)
Τα κρανιακά νεύρα
I. Οσφρητικό (αισθ.) όσφρηση
II. Οπτικό (αισθ.) όραση
III. Οφθαλμοκινητικό (κιν.) πλάγιες κινήσεις, βλέφαρα, κόρη
IV. Τροχλιακό (κιν.) κινήσεις πάνω-κάτω
V. Τρίδυμο (αισθ., κιν.) μαστικές κινήσεις, πόνος,
θερμοκρασία, ανακλαστικά …
VI. Απαγωγό (κιν.) πλάγιες κινήσεις οφθαλμών έσω
VII. Προσωπικό (αισθ., κιν.) κινήσεις προσώπου, γεύση
VIII. Στατικο-ακουστικό (αισθ.) ακοή, ισορροπία
IX. Γλωσσοφαρυγγικό (αισθ., κιν.) γεύση, άνω μέρος
φάρυγγα (ανακλαστικό εμετού)
X. Πνευμονογαστρικό (αισθ., κιν.) εσωτ. όργανα, ουρανίσκος
XI. Παραπληρωματικό (κιν.) μύες λαιμού, ώμων, σπλάχνων
XII. Υπογλώσσιο (κιν.) κινήσεις της γλώσσας
Ο εγκέφαλος
Πρόσθιος
Μέσος
Οπίσθιος
Ο εγκέφαλος
Κεντρική αύλακα
Μετωπιαίος λοβός
Βρεγματικός λοβός
Βρεγματοϊνιακή αύλακα
Μεσολόβιο
Ινιακός λοβός
Διεγκέφαλος
Φακοειδής πυρήνας
(Ωχρά σφαίρα & κέλυφος)
Μέλαινα ουσία
Τα βασικά γάγγλια-στεφανιαία διατομή
Μεσολόβιο
Κερκοφόρος πυρήνας
Κέλυφος
Ωχρά σφαίρα
Δικτυωτός σχηματισμός
Δικτυωτός
σχηματισμός
Δικτυωτός σχηματισμός, πυρήνες ραφής
Διάχυτοι νευρώνες στον προμήκη μυελό, γέφυρα
Εκτείνει νευράξονες σε προσθεγκέφαλο
(μετωπιαίους λοβούς)
Εγρήγορση εγκεφάλου
ΔΣ: ανιών (θάλαμος, βασικά γάγγλια φλοιός),
κατιών (φλοιός, θάλαμος, βασικά γάγγλια,
υποθάλαμος, στέλεχος)
ΔΣ: νευρικές ώσεις όχι με νόμο όλου ή ουδενός
θάλαμος
γέφυρα
παρεγκεφαλίδα
πυραμίδες
Στέλεχος –ραχιαία επιφάνεια
Έσω κάψα
θάλαμος
Άνω διδύμια
Κάτω διδύμια
παρεγκεφαλίδα
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Τα είδη κυττάρων
• Νευρώνες
100 δισ.
μεταφέρουν πληροφορίες
ηλεκτροχημική μετάδοση
• Νευρογλοία
10 φορές μικρότερα από τους νευρώνες
10 φορές περισσότερα από τους νευρώνες
Κυστίδιο
Κυτταρόπλασμα
Κυτταροπλασματική μεμβράνη
Λυσοσωμάτιο
Μιτοχόνδριο
Κοκκιώδες ενδοπλασματικό δίκτυο (με ριβοσωμάτια)
Νευρώνες
Αστροκύτταρα
Ολιγοδενδροκύτταρα
Μικρογλοία
Είδη νευρώνων
Αισθητικός νευρώνας (υποδεκτικός)
ευαίσθητος σε ένα είδος ερεθισμού
Κινητικός νευρώνας
μεταφορά από νωτιαίο μυελό (κυτταρικό σώμα)
προς μύες ή αδένες
Ενδιάμεσος (διάμεσος) νευρώνας
η πλειοψηφία
δέχεται πληροφορίες από αισθητικούς,
ενδιάμεσους
στέλνει πληροφορίες σε κινητικούς, ενδιάμεσους
Νευρογλοία
Δεν μεταδίδουν πληροφορίες
Ακτινοειδή νευρογλοία
Είδος αστροκυττάρου
Συντελούν στην ανάπτυξη των νευραξόνων &
δενδριτών κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη
Αλλαγές στη δομή των νευρόνων
Οι νευρώνες δεν αναπαράγονται
Μπορούν όμως να αλλάξουν τη δομή των δενδριτών
τους (πλαστικότητα)
Οινόπνευμα: αρνητική επίδραση στους δενδρίτες
Ηλικία: λιγότεροι νευρώνες, μεγαλύτερες
διακλαδώσεις (αντιστάθμιση)
Αιματεγκεφαλικός φραγμός
Οι περισσότερες χημικές ουσίες δεν μπορούν να
εισχωρήσουν στον εγκέφαλο
Προσβολή από ιό: εξώθηση από το κύτταρο στην
κυτταρική μεμβράνη
Ιός ανιχνεύσιμος από το ανοσοποιητικό σύστημα
Ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται
Καταστροφή ιού και κυττάρου
Αιματεγκεφαλικός φραγμός
ΣΚΠ
Κατεστραμμένη
μυελίνη
Συμπτώματα
• Αδυναμία, δυσκαμψία, μούδιασμα, βελόνιασμα, ή
σφίξιμο στα άκρα (συνήθως στη μία πλευρά του
σώματος, ή στο κάτω τμήμα του σώματος)
• Τρόμος, αστάθεια, δυσκολία συντονισμού
κινήσεων
• Απώλεια όρασης (συνήθως στο ένα μάτι),
συνοδευόμενη από πόνο κατά την οφθαλμοκίνηση,
διπλωπία, θαμπή όραση, γρήγορες, ακούσιες
οφθαλμοκινήσεις
• Ακράτεια ούρων ή κοπράνων
• Κόπωση
• Ζαλάδα
Επιδημιολογία
• Πλειοψηφία των περιπτώσεων 15-45 ετών
• Πιο συνηθισμένη στις γυναίκες από τους άνδρες
(γυναίκες: 65-70% των πασχόντων)
• Πιο συνηθισμένη στους λευκούς από τους
μαύρους
• Πιο συνηθισμένη σε βόρειες χώρες ή περιοχές. Για
παράδειγμα, στον Καναδά είναι δύο φορές πιο
συνηθισμένη από τις ΗΠΑ
• Σχέση με βιταμίνη D – ηλιοφάνεια;
• Ελλάδα: 1/1000 περίπου
https://www.atlasofms.org/map/global/epidemiology/number-of-people-with-ms
Πορεία νόσου
Έναρξη ακόμα και στην εφηβεία.
Πρώτα συμπτώματα συνήθως ήπια, μπορεί να μην
ανιχνευτούν.
Πρώτα εμφανή συμπτώματα συνήθως μεταξύ 20-40 ετών & η
κάθε «κρίση» διαρκεί εβδομάδες ή και μήνες.
Οι «κρίσεις» που ακολουθούν συμβαίνουν σε ακανόνιστα
χρονικά διαστήματα.
Οι κατ’ επανάληψη φλεγμονές των νευρώνων δημιουργούν
ουλές (σκληρύνσεις). Αν και το έλυτρο μυελίνης μπορεί να
επουλωθεί, οι ουλές δημιουργούνται γρήγορα &
εμποδίζουν την επούλωση. Τα αποτελέσματα της
σκλήρυνσης γίνονται μόνιμα.
Το 77% των ατόμων με ΣΚΠ έχει κάποιο περιορισμό της
δραστηριότητας και το 25% περιορίζεται σε αναπηρική
καρέκλα.
Κατηγορίες ΣΚΠ
Διαλείπουσα-Υποτροπιάζουσα (Relapsing Remitting)
Κύκλοι συμπτωμάτων που υποχωρούν. Ξαφνική έναρξη
συμπτωμάτων, έντονα συμπτώματα, αλλά με σχεδόν πλήρη
υποχώρηση. Η πιο συνηθισμένη στη διάγνωση. Το 25% των
περιπτώσεων.
Πρωτοπαθώς Προϊούσα (Primary Progressive)
Λιγότερο συνηθισμένη. Λιγότερο σοβαρά συμπτώματα αλλά
χωρίς υποχώρηση. Σταδιακή μείωση λειτουργιών. Έναρξη σε
άτομα συνήθως > 40 ετών.
Δευτεροπαθώς Προϊούσα (Secondary Progressive)
Συνεχιζόμενη μείωση λειτουργιών, που μπορεί να
συνοδεύεται από ξαφνική έναρξη κρίσεων. Η πιο συνήθης
μορφή: άνω του 50% των ατόμων με Δ-Υ καταλήγουν σε
αυτή την κατηγορία.
Χρόνια προοδευτική (Progressive Relapsing)
Συμπτώματα που δεν υποχωρούν. Γρήγορα δημιουργείται
αναπηρία. Η πιο σπάνια.
Κατηγορίες ΣΚΠ
Κλινικά Μεμονωμένο Σύνδρομο (Clinically Isolated Syndrome)
Συμπτώματα παρόμοια με ΣΚΠ
Διάκριση με πρώτη ώση ΣΚΠ δύσκολη
Παράγοντες κινδύνου
Κληρονομικότητα: πιο συνηθισμένη σε άτομα με
καταγωγή από τη Β. Ευρώπη. Υπάρχει κάποια
μικρή γενετική προδιάθεση, ίσως να εμφανίζεται
όταν υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Περιβάλλον: ιοί, βακτηρίδια, ο ιός Epstein-Barr
(λοιμώδης μονοπυρήνωση). Μόλυνση σε κρίσιμη
περίοδο ίσως οδηγεί στην εμφάνιση της ΣΚΠ μετά
από δεκαετία.
Γεωγραφικοί παράγοντες: πιο συνηθισμένη στα
εύκρατα κλίματα (Ευρώπη, Β. ΗΠΑ, ΝΑ
Αυστραλία). Αιτία;
Διάγνωση
Δύσκολη, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα τεστ
Νευρολογική εξέταση (οπτικό σύστημα, ανακλαστικά, μυϊκός
τόνος, αίσθηση πόνου, αφής, ισορροπία)
Μαγνητική τομογραφία (απομυελίνωση, βλάβη στους
νευράξονες)
Οσφυϊκή παρακέντηση (αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια ή
πρωτεΐνες, αποκλεισμός μόλυνσης ή άλλης νευρολογικής
διαταραχής)
Οπτικά προκλητά δυναμικά: ηλεκτρόδια στο πίσω μέρος του
κεφαλιού διακρίνουν την ηλεκτρική δραστηριότητα του
εγκεφάλου σαν αποτέλεσμα παρακολούθησης ενός
μεταβαλλόμενου σχεδίου
Αξιολόγηση, αποκατάσταση
Νευροψυχολογική αξιολόγηση (νοητικές λειτουργίες)
Φυσιοθεραπεία
Λογοθεραπεία
Εργοθεραπεία
Νοητική αποκατάσταση
Απεικόνιση
Απεικόνιση
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Μείωση των συμπτωμάτων
Ιντερφερόνη β: μειώνει τη συχνότητα της υποτροπής. Γενετικά
κατασκευασμένο αντίγραφο μιας φυσικής ανθρώπινης
πρωτεΐνης, που μειώνει τη φλεγμονή των νευρώνων και την
υπερβολική δράση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αποτελεσματική κυρίως όταν δοθεί στην έναρξη, ιδίως για
τον τύπο Δ-Υ.
Κορτιζόνη: για την αντιμετώπιση φλεγμονών οπτικού νεύρου.
Glatiramer (οξική γλατιραμέρη): εναλλακτική της ιντερφερόνης β.
Εμποδίζει το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στο έλυτρο
μυελίνης (στη Δ-Υ)
Μονοκλωνικά αντισώματα
Ανοσοτροποποιητικά φάρμακα
Mitoxantrone: Φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της
λευχαιμίας. Σκοτώνει τα λεμφοκύτταρα που επιτίθενται στο
ΚΝΣ. Για βραχεία διάρκεια (παρενέργειες, καρδιά)
Ψυχολογική στήριξη, φυσιοθεραπεία, γυμναστική, νοητική
αποκατάσταση
Αγωγή, μεταβίβαση, ολοκλήρωση
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Νευρική ώση
Κυτταρικό
σώμα
Τελικό κομβίο
Το δυναμικό ηρεμίας
Εσωτερικό νευρώνα: ελαφρά αρνητικό σε σχέση
με εξωτερικό
Κυτταρικό υγρό:
μέσα στη μεμβράνη: περισσότερα Κ+
έξω από τη μεμβράνη: περισσότερα Na+, Cl-
(αλάτι...)
NEYPOEΠIΣTHMH KAI ΣYMΠEPIΦOPA – ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ
αντιστάθμιση
Το δυναμικό ηρεμίας –συν.
Εξισορρόπηση των 2 δυνάμεων:
αντιστάθμιση
αλλά...
Πώς το Να+ παραμένει σε μεγαλύτερη
συγκέντρωση έξω από τη μεμβράνη;
Κλίση συγκέντρωσης
Να+ >10 φορές μεγαλύτερη συγκέντρωση στην εξωτερική
πλευρά από την εσωτερική
Κ+ >20 φορές μεγαλύτερη συγκέντρωση στην εσωτερική
πλευρά από την εξωτερική
Εσωτερικό: ηλεκτροαρνητικό (-30 ως -90 mV) σε σχέση με
εξωτερικό
Ανοικτός Κλειστός
Κατάσταση ηρεμίας
Δυναμικό ηρεμίας
Παθητική μεταφορά:
Κ+ → εξωτερικό (ηλεκτρική πίεση)
Δυναμικό ηρεμίας
Το δυναμικό ηρεμίας καθορίζεται από (1) την άνιση κατανομή ιόντων εντός & εκτός του κυττάρου
(2) την αδυναμία των ανιόντων να εξέλθουν από το κύτταρο, (3) την αντλία ιόντων Na+/K+
Εξωκυτταρικό Κυτταρική Κυτταρόπλασμα
υγρό μεμβράνη
Δυναμικό
ηρεμίας
Δίαυλος Να+ Ιόντα Να+
Αντλία ιόντων Να+Κ+
Εξωκυτταρικός
χώρος
Μεμβράνη
Εσωκυτταρικό
Ιόντα Κ+ Δίαυλος Κ+ υγρό
Αρχή δυναμικού ενέργειας
Νόμος όλου ή ουδενός:
Μέγεθος & μορφή δυναμικού ανεξάρτητα έντασης
ερεθίσματος
Ερέθισμα καθορίζει συχνότητα, όχι ένταση & μορφή
δυναμικού
Δίαυλοι Na+
κλείνουν, δεν
εισρέει άλλο Na+
Κ+ εξακολουθεί να
Δίαυλοι K+ ανοίγουν, εκρέει, επαναφέροντας
εκρέει το Κ+ το δυναμικό ηρεμίας
Δίαυλοι K+ κλείνουν,
Δίαυλοι Na+ δίαυλοι Na+ κλείνουν
ανοίγουν,
εισρέει το Na+
Δυναμικό ενέργειας
εκπόλωση
Έλυτρο μυελίνης
Κυτταρικό
σώμα
Δυναμικό ενέργειας
Αμμύελος άξονας Μεταφορά δυναμικού ενέργειας
Αποκατάσταση δυναμικού ηρεμίας
Απομάκρυνση Κ+ από εσωτερικό νευρώνα
δεν έλκονται από + φορτίο (ηλεκτροστατική πίεση)
περισσότερα στο εσωτερικό (διάχυση)
Επίδραση ουσιών
Δηλητήριο σκορπιού:
• Κρατάει διαύλους Να+ ανοικτούς, κλείνει διαύλους Κ+
• Παρατεταμένη εκπόλωση, δεν μεταφέρονται
πληροφορίες
Ξυλοκαΐνη (τοπικό αναισθητικό):
• Εμποδίζει εισροή ιόντων Να+, διότι προσκολλάται στους
διαύλους Να+
• Αναστέλλει δυναμικά ενέργειας τοπικά
Επίδραση ουσιών –συν.
Αιθέρας, χλωροφόρμιο (γενικά αναισθητικά):
• Ανοίγει διαύλους Κ+
• Εκροή ιόντων Κ+ από νευρώνα
• Υπερπόλωση, δεν δημιουργείται δυναμικό ενέργειας
• Δεν υπάρχει ανταπόκριση στα περισσότερα ερεθίσματα
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Το ανακλαστικό τόξο
Υποδοχείς (π.χ. δέρμα) → αισθητικός νευρώνας
→ διάμεσος νευρώνας (στο νωτιαίο μυελό)
→ κινητικός νευρώνας → μύες (κάμψη,
έκταση)
Βασίζεται στην επικοινωνία μεταξύ των
νευρώνων και όχι στην απλή μετάδοση
δυναμικών ενέργειας
Αυτόματες αντιδράσεις στο ερέθισμα
Νωτιαίος μυελός
Γάγγλιο
Υποδοχέας πόνου
στο δέρμα
Αισθητικός νευρώνας
μυς
Κινητικός νευρώνας
Διάμεσος νευρώνας
NEYPOEΠIΣTHMH KAI ΣYMΠEPIΦOPA – ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ
Συναπτική καθυστέρηση
Βραδύτερη μετάδοση μέσω σύναψης από τη
μετάδοση ερεθισμού κατά μήκος του
νευράξονα.
Ταχύτητα κατά μήκος του νευράξονα: 40 m/s.
Ταχύτητα δια μέσου ανακλαστικού τόξου: 15
m/s.
Άθροιση στο χρόνο
Ελαφρό τσίμπημα→ δεν κουνιέται το πόδι.
Διέγερση μικρότερη του ουδού πυροδότησης του
μετασυναπτικού νευρώνα, δεν ανοίγει αρκετούς
διαύλους νατρίου. Μερική εκπόλωση: τοπικά
διαβαθμιζόμενο δυναμικό. Το Διεγερτικό
Μετασυναπτικό Δυναμικό (ΔΜΔ) δεν υπερβαίνει
ουδό πυροδότησης, εξασθενεί.
Ελαφρό τσίμπημα μερικές φορές→ κίνηση
Η διέγερση εξασθενεί γρήγορα, αλλά συνδυαζόμενη με
μια δεύτερη μικρή διέγερση αμέσως μετά,
υπερβαίνει ουδό πυροδότησης του μετασυναπτικού
νευρώνα. Δυναμικό ενέργειας
Αρχικό
επίπεδο
χρόνος
Ερεθίσματα ίσης έντασης & διάρκειας
Άθροιση
Άθροιση στο χώρο
Ελαφρό τσίμπημα ταυτόχρονα σε 2 διαφορετικά
σημεία→ κίνηση
Ενεργοποιήθηκαν 2 αισθητικοί νευρώνες, ο καθένας
από τους οποίους εξέτεινε ένα νευράξονα στον ίδιο
διάμεσο νευρώνα. Δημιουργία μεγαλύτερου
Διεγερτικού Μετασυναπτικού Δυναμικού.
Μυοτατικό ανακλαστικό
Κτύπημα κάτω από την επιγονατίδα: διάταση
τετρακέφαλου, έκταση κνήμης
Μεταφορά αισθητικής πληροφορίας της διάτασης του
τετρακέφαλου από προσαγωγούς νευρώνες στο
ΚΝΣ
Στο νωτιαίο μυελό: σύσπαση του τετρακέφαλου
Διάμεσοι νευρώνες: αναστολή κινητικών νευρώνων
που θα συσπούσαν ανταγωνιστές μυς (οπίσθιους
μηριαίους)
Ανακλαστική συμπεριφορά
NEYPOEΠIΣTHMH KAI ΣYMΠEPIΦOPA – ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ
Μυοτατικό ανακλαστικό
Νευρωνικά δίκτυα
Ομάδες νευρώνων που λειτουργούν μαζί για να
διεξάγουν μια εργασία
Η κατανόηση της συνδεσμολογίας & λειτουργίας των
δικτύων αυτών είναι ο επόμενος ερευνητικός
στόχος
Το Πρόγραμμα Χαρτογράφησης Ανθρώπινων
Νευρωνικών Συναπτικών Συνδέσεων (Human
Connectome Project) είναι μια μεγάλης κλίμακας
πολυπανεπιστημιακή προσπάθεια για τη
χαρτογράφηση των κυκλωμάτων του εγκεφάλου
Νευρωνικά δίκτυα
Οι νοητικές διεργασίες επιτελούνται από
νευρωνικά δίκτυα, στα οποία οι νευρώνες
συνεργάζονται συντονισμένα, σε τοπικά δίκτυα
αλλά και σε δίκτυα που εκτείνονται σε ολόκληρο
τον εγκέφαλο
Νευρωνικά δίκτυα
Η απεικόνιση της λευκής ουσίας του εγκεφάλου
(Diffusion Tensor Imaging) δείχνει τις διαφορετικές
ισχύς των συνδέσεων
Χημικές διεργασίες στη σύναψη
Συναπτικό χάσμα
Προσυναπτικά κυστίδια
Προσυναπτική μεμβράνη
Μετασυναπτική μεμβράνη
NEYPOEΠIΣTHMH KAI ΣYMΠEPIΦOPA – ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ
Είδη συνάψεων
Νευροαξονοδενδριτικές
συνάψεις
Νευροαξονοαξονικές
συνάψεις
Νευροαξονοσωματικές
συνάψεις
Ρύθμιση της δραστηριότητας στη σύναψη
Απόληξη από άλλον
νευρώνα σχηματίζει Προσυναπτικός νευρώνας
νευροαξονοαξονική
σύναψη, ρυθμίζει
ποσότητα
νευροδιαβιβαστή που
εκλύεται
Κυστίδια
Αυτοϋποδοχείς
ανιχνεύουν την
ποσότητα του
νευροδιαβιβαστή και Οι υποδοχείς αλλάζουν
ρυθμίζουν την έξοδο ως προς τον αριθμό και
την ευαισθησία τους
Νευροδιαβιβαστές –συν.
(Βιογενείς) αμίνες
Αμινοξέα
Πεπτίδια
(Βιογενείς) αμίνες
Ντοπαμίνη
Νορεπινεφρίνη
Επινεφρίνη
(αδρεναλίνη)
Αμινοξέα
Γλουταμινικό οξύ
GABA
Γλυκίνη
Ισταμίνη
Πεπτίδια
Ενδορφίνες
Εγκεφαλίνες
Δυνορφίνες
Νευροδιαβιβαστές
• Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί πολλούς
νευροδιαβιβαστές. Ο κάθε νευρώνας
απελευθερώνει ορισμένους μόνο, αλλά τον ίδιο
συνδυασμό νευροδιαβιβαστών σε όλες τις
διακλαδώσεις του.
• Ο κάθε νευρώνας ανταποκρίνεται σε έναν μεγάλο
αριθμό νευροδιαβιβαστών στις διάφορες συνάψεις
του, διαφορετικούς νευροδιαβιβαστές σε
διαφορετικές συνάψεις. Διαθέτει αρκετά είδη
υποδοχέων.
• Η επίδραση του νευροδιαβιβαστή εξαρτάται από το
είδος του υποδοχέα που θα τον δεσμεύσει.
Ακετυλοχολίνη (ACh)
• Η ακετυλοχολίνη δεσμεύεται σε υποδοχείς στη
μετασυναπτική μεμβράνη
• Μπορεί να έχει ταχεία & σύντομη δράση σε ένα
νευρώνα, βραδεία & παρατεταμένη δράση σε έναν
άλλο, καμία δράση σε έναν τρίτο.
• Κουράριο: ανταγωνιστής (ανασταλτής) της ACh
(δηλητήριο – Αμαζόνιος)
• Μουσκαρίνη: αγωνιστής της ACh (δηλητήριο –
amanita muscaria)
• Νικοτίνη: αγωνιστής της ACh
• Νικοτινικοί και μουσκαρινικοί υποδοχείς της ACh:
στον εγκέφαλο οι περισσότεροι είναι μουσκαρινικοί,
στο ΑΝΣ. Στη νευρομυϊκή σύναψη: νικοτινικοί
Ιοντοτρόπος
Μεταβολοτρόπος (μεταβολοτροπικός)
(συστήματα 2ου αγγελιοφόρου)
Τροποποιητική
Ιοντοτρόπος-1
Ο νευροδιαβιβαστής δεσμεύεται σε έναν ιοντοτρόπο
υποδοχέα και ανοίγει διαύλους κάποιου ιόντος.
Ιοντοτρόπος-2
Η ACh ασκεί ιοντοτρόπο δράση σε ορισμένες συνάψεις,
τις νικοτινικές.
Πρωτεΐνη G
Δεύτερος αγγελιοφόρος
Μεταβολοτρόπος (μεταβολοτροπικός)-2
• Το μήνυμα που στέλνεται στο μετασυναπτικό
κύτταρο μπορεί να είναι διεγερτικό ή ανασταλτικό
(αυξάνει ή μειώνει την πιθανότητα να
δημιουργήσει δυναμικό ενέργειας)
• Ο ρυθμός της πυροδότησης εξαρτάται από τα
διεγερτικά ή ανασταλτικά αποτελέσματα που
δημιουργούνται στις συνάψεις με το σώμα ή τους
δενδρίτες του νευρώνα
Τροποποιητική
• Οι νευροτροποποιητές μεταβάλλουν τη δράση των
νευροδιαβιβαστών. Ασκούν μικρή επίδραση στους
νευρώνες. Συνήθως απελευθερώνονται στις
απολήξεις. Επηρεάζουν όλα τα γειτονικά κύτταρα
που έχουν υποδοχείς γι’ αυτούς. Μειώνεται η
συγκέντρωση του νευροτροποποιητή με την
απόσταση.
• Συνήθως ασκούν δράση μέσω δευτέρων
αγγελιοφόρων.
• Συχνά είναι πεπτίδια (2 ή περισσότερες αλυσίδες
αμινοξέων).
Υποδοχείς
• Ο υποδοχέας στον προσυναπτικό νευρώνα μπορεί
να είναι ευαίσθητος στον νευροδιαβιβαστή που
απελευθερώνει ο νευρώνας, ή σε άλλον
νευροδιαβιβαστή
Επαναπρόσληψη-1
• Οι νευροδιαβιβαστές αδρανοποιούνται ή
επαναπροσλαμβάνονται.
• Π.χ. ACh→ διασπάται από το ένζυμο
ακετυλοχολιναστεράση→ οξικό οξύ & χολίνη
• Χολίνη→ διαχέεται πίσω στον προσυναπτικό
νευρώνα, που την ενανασυνδέει με το οξικό οξύ
που ήδη υπάρχει στο κύτταρο, για να σχηματίσει
ακετυλοχολίνη. Ανακύκλωση της χολίνης.
Προσυναπτικός
νευρώνας
ACh
χολίνη
Οξικό οξύ
Ακετυλοχολιναστεράση Μετασυναπτικός
νευρώνας
Υποδοχέας ACh
Επαναπρόσληψη-2
• Διαδοχική μείωση της χολίνης, διότι το κύτταρο
καταναλώνει ακετυλοχολίνη ταχύτερα από ότι
μπορεί να την επανασυνθέσει (Νόσος Alzheimer).
• Όταν η ακετυλοχολιναστεράση υπάρχει σε μικρή
ποσότητα, η ακετυλοχολίνη παραμένει στη σύναψη
για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και συνεχίζει να
την διεγείρει
• Φάρμακα που αναστέλλουν τη δράση της
ακετυλχολιναστεράσης αποτελούν τη βάση της
φαρμακευτικής (συμπτωματικής) αντιμετώπισης
της βαριάς μυασθένειας & της νόσου Alzheimer
Επαναπρόσληψη-3
• Σεροτονίνη, κατεκολαμίνες (ντοπαμίνη, επινεφρίνη,
νορεπινεφρίνη): δεν διασπώνται αλλά
επαναπροσλαμβάνονται
• Ορισμένα μόρια σεροτονίνης και κατεκολαμινών
μετατρέπονται σε μη δραστικές χημικές ουσίες από
ένζυμα (όπως η μονοαμινοξειδάση ή ΜΑΟ)
Επαναπρόσληψη-3
MAO inhibitors:
αντικαταθλιπτικά
Επαναπρόσληψη-3
SSRIs:
αντικαταθλιπτικά
Νευροδιαβιβαστές
• Για κάθε νευροδιαβιβαστή υπάρχουν πολλά είδη
υποδοχέων. Υποδοχείς της ακετυλοχολίνης:
νικοτινικοί, μουσκαρινικοί
• Διαφορετικοί νευροδιαβιβαστές ελέγχουν
διαφορετικές παραμέτρους της συμπεριφοράς
• Η χημεία των συνάψεων και των υποδοχέων μπορεί
να είναι υπεύθυνη για ορισμένες ψυχικές
αποκλίσεις
Φάρμακα
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Ντοπαμίνη
Νορεπινεφρίνη
Ρεζερπίνη
Τρικυκλικά
αντικαταθλιπτικά
Αμφεταμίνη
Αμφεταμίνη
Υπερκινητικά παιδιά
Χάπια διαίτης
Κοκαΐνη
Κοκαΐνη –συν.
Αρνητική ανάδραση
• Σε υψηλά επίπεδα αναστέλλεται η απελευθέρωση
επί πλέον ντοπαμίνης
• Δεν γίνεται επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης από
τον προσυναπτικό νευρώνα (ανακύκλωση), με
αποτέλεσμα αυτή να διαχέεται
• Η δημιουργία καινούριων αποθεμάτων ντοπαμίνης
είναι αργή διαδικασία κατάθλιψη
Crack: κοκαίνη που έχει μετατραπεί στη μορφή της
ελεύθερης βάσης (έχει αφαιρεθεί μια υδροχλωρική
ομάδα). Καπνίζεται. Ταχύτατη είσοδος στον
εγκέφαλο, λίγα δευτερόλεπτα.
Κοκαΐνη –συν.
Καφεΐνη
• Σύνθετη δράση
• Διεγερτική, αλλά πολλοί την εισπράττουν σαν
χαλαρωτική
• Αύξηση ή μείωση του ρυθμού της αναπνοής
• Διεγείρει τους νικοτινικούς χολινεργικούς υποδοχείς
(ΚΝΣ, νευρομυϊκές συνάψεις)
• Μπορεί να αντικαταστήσει την ακετυλοχολίνη
(νευρομυϊκές συνάψεις)
(Το κουράριο αναστέλλει τους νικοτινικούς
υποδοχείς)
Οπιούχα
• Αναισθητικό
• Εριστικότητα, κατατονία
• Σύγχυση, ψύχωση
• Ανταγωνιστής υποδοχέα NMDA
• Διεγείρει απελευθέρωση ντοπαμίνης
Οινόπνευμα
Ανασκόπηση νευροδιαβιβαστών
Κατηγορίες;
Κατηγορίες
Αμίνες
Αμινοξέα
(Νευρο)Πεπτίδια
Πεπτιδορμόνες
Αέρια
Η επίδραση του νευροδιαβιβαστή στην
μετασυναπτική απόληξη έχει να κάνει
με τη φύση των μετασυναπτικών
υποδοχέων
Ακετυλοχολίνη –πού;
Βασικός
πυρήνας του
Meynert
Ακετυλοχολίνη: διάσπαση
Ακετυλοχολίνη→ ακετυλοχολιναστεράση→
οξικό οξύ & χολίνη
Χολίνη → προσυναπτικό νευρώνα
Ακετυλοχολίνη: υποδοχείς
Μονοαμίνες
Ντοπαμίνη
Νορεπινεφρίνη & Κατεκολαμίνες
Επινεφρίνη
Σεροτονίνη
Μονοαμίνες
Η υπερπαραγωγή των μονοαμινών
εμποδίζεται από την μονοαμινοξειδάση ή
ΜΑΟ (ένζυμο), το οποίο καταστρέφει τις
έξτρα ποσότητες του νευροδιαβιβαστή.
Ντοπαμίνη–πού;
Νορεπινεφρίνη–πού;
Νορεπινεφρίνη
• Στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και στον
εγκέφαλο.
• Έλεγχος εγρήγορσης.
• Η επινεφρίνη παράγεται από τα
επινεφρίδια. Είναι λιγότερο σημαντική από
τη νορεπινεφρίνη.
• Η σύνθεση της νορεπινεφρίνης γίνεται
μέσα στα συναπτικά κυστίδια, από τη
ντοπαμίνη.
Νορεπινεφρίνη
• Επηρεάζει μεγάλα τμήματα του εγκεφάλου,
επίδραση στην προσοχή, εγρήγορση, στον
έλεγχο της απόκρισης, στο μηχανισμό
ενίσχυσης & ανταμοιβής
• Ενέργεια, απώλεια ύπνου, όρεξης
Σεροτονίνη–πού;
Σεροτονίνη
• Από την τρυπτοφάνη (αμινο-οξύ). Ρύθμιση
της διάθεσης (χαλάρωση), του ύπνου, της
λήψης τροφής, της εγρήγορσης, της
επιθετικής συμπεριφοράς, του πόνου.
• Ρυθμίζει θυμό, επιθετικότητα,
θερμοκρασία σώματος, διάθεση, ύπνο
• Αυξάνει εσωστρέφεια, σεξουαλικότητα,
όρεξη, αίσθηση πληρότητας
• Μειώνει αίσθηση πόνου
Αμινο-οξέα
Γλουταμινικό οξύ
Πιο διαδεδομένος, ταχύς, διεγερτικός νευροδιαβιβαστής
Σε πολύ απλούς οργανισμούς
ίσως ο πρώτος νευροδιαβιβαστής που να εξελίχθηκε
Σε φαγητά της Ασίας (MSG)
ήπια νευρολογικά συμπτώματα, όπως ζαλάδα
πονοκέφαλος
δεν διαπερνάει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό (δράση στο
περιφερικό νευρικό σύστημα
Ο εγκέφαλος περιέχει διαφορετικούς γλουταμινικούς
υποδοχείς. Οι περισσότεροι είναι μεταβολοτρόποι
και ελέγχουν τα ιόντα νατρίου.
Υποδοχέας NMDA: βασικός για τη μνήμη, μάθηση και
ανάπτυξη.
GABA (γ amino-butyric acid)
Ο κύριος ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής (ανοίγει
διαύλους Cl- ή K+)
Φάρμακα εναντίον του άγχους (ηρεμιστικά) επιδρούν
στους υποδοχείς αυτούς
Νόσος Huntington (Huntington’s Chorea): αποτέλεσμα
του εκφυλισμού των GABA-εργικών νευρώνων στα
βασικά γάγγλια
Χωρίς ανασταλτικές συνάψεις, η διέγερση στον
εγκέφαλο θα ήταν συνεχής μέχρις ότου όλος ο
εγκέφαλος θα ήταν σε κατάσταση διέγερσης,
προξενώντας δυναμικά ενεργείας. Επιληπτική
κρίση. Οι GABA-εργικοί νευρώνες αναστέλλουν την
ανεξέλεγκτη διέγερση.
Γλυκίνη
Ανασταλτικός
Στο νωτιαίο μυελό και κατώτερο μέρος του
εγκεφάλου
Τα βακτηρίδια του τετάνου δημιουργούν ένα
δηλητήριο που εμποδίζει τη δραστηριότητα
των υποδοχέων γλυκίνης. Οι υποδοχείς
γλυκίνης συνήθως αναστέλλουν τη
δραστηριότητα των κινητικών νευρώνων.
Όταν η δράση τους αναστέλλεται, οι μύες
κάνουν συνεχείς συσπάσεις και το άτομο
αδυνατεί να κινηθεί.
Πεπτίδια
Ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, ουσία Ρ
Αλυσίδες αμινο-οξέων, π.χ. ορμόνες της
υπόφυσης, ινσουλίνη.
Ελέγχουν την ευαισθησία στον πόνο, βασικές
λειτουργίες λήψης τροφής, άμυνα
Συνθέτονται στο σώμα του νευρώνα και
μεταφέρονται στη συναπτική απόληξη
Δεν επαναπροσλαμβάνονται
Δράσεις
Μακροπρόθεσμη ενίσχυση
Γλουταμινικό – υποδοχείς AMPA (Mg2+ αποκλείουν υποδοχείς NMDA)
Διέγερση AMPA – μερική εκπόλωση μετασυναπτικού νευρώνα, αφαίρεση Mg2+
Υποδοχείς NMDA αποκρίνονται στο γλουταμινικό
Υποδοχείς NMDA ενεργοί όταν: (α) εκπόλωση άλλων υποδοχέων, (β) παρουσία
γλουταμινικού (τασεο & χημειο εξαρτώμενοι, συνδυασμένη πυροδότηση)
Η συναπτική ενίσχυση καταγράφει την ύπαρξη δραστηριότητας σε δύο τουλάχιστον
εισόδους στο μετασυναπτικό νευρώνα
Διάρκεια μακροπρόθεσμης ενίσχυσης
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Υπερχείλιος
έλικα
Κεντρική
αύλακα
Γωνιώδης
έλικα Πλάγια
αύλακα
Άνω κροταφική
έλικα
Σωματαισθητικός
φλοιός
Κινητικός
φλοιός
Οπτικός
φλοιός Ακουστικός
φλοιός
Έλικα
προσαγωγείου Βρεγματο-
ινιακή αύλακα
Μεσολόβιο
Θάλαμος
Πληκτραία
Υποθάλαμος σχισμή
Γέφυρα
Προμήκης
μυελός
Οσφρητικό
νεύρο Ι
Επιμήκης
σχισμή Προσωπικό
νεύρο VII
Χιασμός των
Οπτικό πυραμίδων
νεύρο ΙΙ
Οπτικοκινητικό
νεύρο ΙΙΙ
Στατικοακουστικό
νεύρο VIII
Δ ημισφαίριο
Επιμήκης
σχισμή
Μετωπιαίος λοβός
Παρεγκεφαλίδα
Λιμβικό σύστημα
Έλικα προσαγωγίου
Ψαλίδα
Μεσολόβιο
Θάλαμος
Οσφρητικός βολβός
Μαστία
Ιππόκαμπος
Αμυγδαλή
Ανάπτυξη
• Μάθηση (εμπειρία)
• Ωρίμανση
Ανάπτυξη του εγκεφάλου –συν.
Εξώδερμα
Επιδερμίδα, μαλλιά
ΚΝΣ
ΠΝΣ
Εξώδερμα
Νευρική
πλάκα Νωτιαία χορδή
Νευρική ακρολοφία
Νευρική
αύλακα
Νευρικός
σωλήνας
Εγκέφαλος
Νωτιαίος σωλήνας
Νωτιαίος μυελός
Μετανάστευση νευρώνων
Εξωτερικό στρώμα
Μεταναστεύων
νευρώνας
Ζώνη
μετανάστευσης
Γλοιακή ίνα
Εσωτερικό στρώμα
Μετανάστευση νευρώνων
• Πρόδρομα κύτταρα (μοιάζουν με ευθεία γραμμή)
• Διαφοροποίηση κυττάρων στον προορισμό τους
Επιρροές στη διαφοροποίηση
– Ενδογενής αυτό-οργάνωση
– Επαγωγή (η επιρροή ενός συνόλου κυττάρων στη μοίρα
γειτονικών κυττάρων), εκτενής αλληλεπίδραση μεταξύ
των κυττάρων, μια σύνθετη και ευέλικτη διαδικασία
Στα σπονδυλωτά η επαγωγή είναι ιδιαίτερα σημαντική
Μετανάστευση νευρώνων
• Πρόδρομα κύτταρα (μοιάζουν με ευθεία γραμμή)
– Βλαστοκύτταρα (μη διαφοροποιημένα κύτταρα)
• Διαφοροποίηση κυττάρων στον προορισμό τους
Επιρροές στη διαφοροποίηση
– Ενδογενής αυτό-οργάνωση
– Επαγωγή (η επιρροή ενός συνόλου κυττάρων στη μοίρα
γειτονικών κυττάρων), εκτενής αλληλεπίδραση μεταξύ
των κυττάρων, μια σύνθετη και ευέλικτη διαδικασία
Στα σπονδυλωτά η επαγωγή είναι ιδιαίτερα σημαντική
Στάδια ανάπτυξης νευρώνων
• Η δημιουργία συνάψεων αρχίζει νωρίς στην
κύηση, στο 2ο τρίμηνο, στο διάστημα που η
μετανάστευση των νευρώνων τελειώνει.
• Αύξηση των συνάψεων μετά την γέννηση. Η
μεγαλύτερη αύξηση γίνεται μεταξύ 2-12 μηνών.
Μεγάλη πλαστικότητα σε αυτή την περίοδο.
Ευπλαστότητα
• Κατώτερα ζώα: τα γονίδια καθορίζουν την
συναρμολόγηση του ΝΣ με μεγάλη ακρίβεια γιατί η
εμπειρία τους είναι προβλέψιμη.
• Στα σπονδυλωτά η εμπειρία είναι λιγότερο
προβλέψιμη, αναδιοργάνωση του εγκεφάλου
βάσει της εμπειρίας (εντός ορίων). Τα γονίδια
καθορίζουν κατά προσέγγιση τον τρόπο
συναρμολόγησης του νευρικού μας συστήματος.
• Στα ζώα, εμπλουτισμένα περιβάλλοντα δύνανται
να επηρεάσουν τις δενδριτικές διακλαδώσεις και
των αριθμό νευρογλοιών του εγκεφάλου.
Κρίσιμες περίοδοι
• Το κελάηδημα στα πουλιά: Μια περιοχή του
εγκεφάλου των πουλιών περιέχει νευρώνες με
πολλές δενδριτικές άκανθες στον 1ο χρόνο ζωής.
• Στο τέλος του 1ου χρόνου ο κάθε νευρώνας έχει
πολύ λιγότερες άκανθες από την αρχή του χρόνου.
Οι άκανθες που παραμένουν είναι όμως πολύ
μεγαλύτερες.
• Οι πολλές δενδριτικές άκανθες συμβάλλουν ώστε
το πουλί να μάθει να κελαηδάει μια ποικιλία
καινούριων σκοπών. Στο τέλος του χρόνου, το
πουλί χάνει την ικανότητα να μάθει καινούριους
σκοπούς, χάνοντας τις υπόλοιπες άκανθες.
Ευαίσθητες περίοδοι
• Ανάπτυξη του ανθρώπου…
Βαριά μυασθένεια
Myasthenia gravis
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Περιγραφή
• Νευρομυϊκή αναπηρία από ελάττωση του αριθμού
των υποδοχέων ACh στη νευρομυϊκή σύναψη
• Διαταραχή αυτοανοσίας: Ο ασθενής παράγει
αντισώματα κατά του νικοτινικού υποδοχέα της
ακετυλοχολίνης
• Τα αντισώματα διαταράσσουν τη συναπτική
διαβίβαση: Μειώνουν τον αριθμό των υποδοχέων
ή εμποδίζουν την αλληλεπίδραση της
ακετυλοχολίνης με τους υποδοχείς της
• Η ακετυλοχολίνη είναι ο μοναδικός διαβιβαστής
στη νευρομυϊκή σύναψη
Αιτία;
• Τι προκαλεί την έναρξη παραγωγής αντισωμάτων
κατά των υποδοχέων ACh;
• Δεν ανιχνεύονται αντισώματα κατά των
υποδοχέων σε όλους τους ασθενείς. Ετερογενές
σύνδρομο.
Συχνότητα
10/100.000, με αύξηση (λόγω καλύτερης διάγνωσης;)
Μηχανισμός-1
• Όταν ένα κινητικό νεύρο ερεθιστεί με ηλεκτρικό
ρεύμα, η ηλεκτρική δραστηριότητα μιας ομάδας
μυϊκών ινών ονομάζεται σύνθετο δυναμικό
ενέργειας, και μπορεί να μετρηθεί με ηλεκτρόδια
• Στον φυσιολογικό μυ, το εύρος ενός προκλητού
δυναμικού ενεργείας παραμένει σταθερό
• Στη βαριά μυασθένεια, το εύρος ελαττώνεται
γρήγορα
Μηχανισμός-3
• Η μυασθένεια επιδρά και στη μορφολογία της
μετασυναπτικής μεμβράνης, ελαττώνοντας ακόμα
περισσότερο την πιθανότητα αλληλοεπίδρασης της
ACh με τους εναπομείναντες υποδοχείς
• Αναστολείς ACh-ase: περισσότερα μόρια ACh
παραμένουν στη συναπτική σχισμή χωρίς να
υποστούν υδρόλυση
• Ο υποδοχέας της ACh αποτελείται από πεπτιδικές
ακολουθίες (πρωτεΐνες)
• Το αίμα ατόμων με μυασθένεια περιέχει αντισώματα
τα οποία επιτίθενται σε αυτές τις ακολουθίες
Μηχανισμός-4
Δυναμικό ενέργειας
Ιστορία της νόσου-1
• Πρώτη περιγραφή: Thomas Willis, 1672 (ιατρός)
• Αναγνώριση ως νόσος το 1880 από τους Erb & Jolly
(Γερμανοί νευρολόγοι)
• 1895: όνομα «Myasthenia Gravis»
• 1850: Claude Bernard: το κουράριο (curare) εμποδίζει
την ενεργοποίηση των μυών από τους νευρώνες
Κατηγορίες
• Είναι πιθανόν να υπάρχουν δύο τύποι
μυασθένειας:
– μια επίκτητη αυτοάνοση μορφή (εκδηλούμενη σε
μεγαλύτερα παιδιά και ενηλίκους)
– μια μη άνοση, κληρονομήσιμη, συγγενής
μυασθένεια (χωρίς αντισώματα κατά του
υποδοχέα ACh)
Θεραπεία
• Τα συμπτώματα υποχωρούν με τη χορήγηση
αναστολέων της ACh-ase. Με αυτό τον τρόπο
παρατείνουν τη δράση του διαβιβαστή (ACh).
• Η χορήγηση νεοστιγμίνης αναστέλλει τη δράση της
ACh-ase & αυξάνει τη διάρκεια της ACh στη
νευρομυϊκή σύναψη
• Συνήθης θεραπεία: αφαίρεση του θύμου αδένα.
Υποχώρηση των συμπτωμάτων μετά την αφαίρεση.
Το 15% των ενηλίκων ασθενών παρουσιάζουν
καλοήθη όγκο.
• Χρησιμοποιώντας μοντέλα ζώων, ερευνητές έχουν
κατορθώσει να από-ευαισθητοποιήσουν το
ανοσοποιητικό σύστημα ώστε αυτό να μην
καταστρέφει τους υποδοχείς της ACh
Ο θύμος
Μελλοντικές κατευθύνσεις
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Ιδεοδεκτικότητα
•Η αίσθηση που μας ενημερώνει για τη θέση και την
κίνηση των μερών του σώματός μας
•Οι αισθητήρες της ιδεοδεκτικότητας ανιχνεύουν
τάση και έκταση μυών, γωνία των άκρων στις
κλειδώσεις
•Χωρίς την αίσθηση αυτή, θα βασιζόμασταν μόνο
στην όραση για τη στάση, τη βάδιση, τον έλεγχο των
κινήσεων
Αισθήσεις δέρματος
Μας πληροφορούν για τα εξωτερικά ερεθίσματα
αλλά και για το σώμα μας
Ελεύθερες νευρικές απολήξεις: ζέστη, κρύο, πόνος
Πόνος: θερμικός, χημικός (πχ., καψαϊκίνη), μηχανικός
Ενθυλακωμένοι υποδοχείς: αφή, υφή
Το δέρμα: υποδοχείς
Επιδερμίδα: το πιο λεπτό στρώμα
Κυρίως δέρμα: πλέγμα νευρικών ινών σε ένα δίκτυο
συνδετικού ιστού, αιμοφόρων αγγείων
•Σωμάτια του Pacini (δόνηση)
•Σωμάτια του Meissner (αφή, σχήμα, περισσότερα
σωμάτια αλλά με λιγότερη ανάλυση, αλλαγές σε
ερεθίσματα, κίνηση)
•Δίσκοι του Merkel (άκρες δακτύλων, γλώσσα, υψηλή
διακριτική ικανότητα και ανάλυση, Braille)
•Απολήξεις του Ruffini (τάση-τέντωμα δέρματος)
Υποδοχείς δόνησης, αφής
Στο σώμα, δέρμα, στους μυς
Ελεύθερες απολήξεις
Ενθυλακωμένοι υποδοχείς
Σωμάτια Meissner Ελεύθερες νευρικές απολήξεις
(ζέστη, κρύο, πόνος)
Απολήξεις Ruffini
Δίσκοι του Merkel
Σωμάτια Pacini Σωμάτιο Meissner
(αφή)
Απολήξεις Ruffini
(τάση, τέντωμα)
Σωμάτιο Meissner
(αφή)
Σωμάτιο Pacini
(δόνηση)
Εξοικείωση
Εξοικείωση
Προοδευτική απώλεια της αντίδρασης παρ’ όλη τη
διατήρηση του ερεθίσματος
Τονικοί υποδοχείς: βραδεία ή μη ελάττωση
συχνότητας νευρικών ώσεων παρουσία του
ερεθίσματος (μικρή εξοικείωση)
Φασικοί υποδοχείς: ταχεία ελάττωση συχνότητας
ώσεων παρουσία του ερεθίσματος (εξοικείωση)
Διάκριση 2 σημείων
Δερμοτόμια
Αυχενική μοίρα
Θωρακική μοίρα
Οσφυϊκή μοίρα
Ιερή μοίρα
Δερμοτόμια
Σωματαισθητικός φλοιός
Σωματαισθητικός χάρτης του σώματος
Ιεραρχική επεξεργασία των σωματαισθήσεων:
Θάλαμος → πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός
→ δευτεροταγής σωματαισθητικός φλοιός
(συνδιάζει πληροφορίες από τον Δ & Α πρωτοταγή
σωματαισθητικό φλοιό)
Θάλαμος → πρωτοταγής σωματαισθητικός φλοιός
→ οπίσθιος βρεγματικός φλοιός (θέση του σώματος
στο χώρο, προσανατολισμός στο χώρο)
Σωματαισθητικός φλοιός
Πρωτοταγής σωματαισθητικός
φλοιός
Δευτεροταγής σωματαισθητικός
φλοιός
Σωματαισθητικός φλοιός
Πλάγια αναστολή
Μέλη φαντάσματα
Συναισθησία
Ο πόνος
Βραχείας διάρκειας: απόσυρση από την πηγή,
προλαβαίνει περαιτέρω βλάβη
Μακράς διάρκειας: προάγει ύπνο, αδράνεια,
περιποίηση, τροφή, λήψη υγρών, προάγει
ανάρρωση
.
Ο πόνος: ανιούσες οδοί διαβίβασης
Πρωτοταγής
σωματαισθητικός
φλοιός
Θάλαμος
(ενδοπετάλιοι και
οπίσθιοι κοιλιακοί
πυρήνες)
Προμήκης μυελός
Ραχιαίες ρίζες
νευραξόνων
Νωτιαίο-θαλαμική οδός
Στο νωτιαίο μυελό οι
νευρώνες για τον πόνο Η νωτιαιο-θαλαμική οδός
απελευθερώνουν (πόνος, θερμοκρασία)
γλουταμινικό & ουσία P, ένα
νευροπεπτίδιο που αυξάνει Νωτιαίος μυελός
την ευαισθησία στον πόνο
Προμήκης μυελός
Νωτιαίος μυελός
Ραχιαίο κέρας
Η κατιούσα οδός επηρεάζει την περί τον υδραγωγό φαιά ουσία (που προκαλεί
αναλγησία διότι έχει υποδοχείς για ενδορφίνες αλλά και για κανναβινοειδή), η οποία
επηρεάζει τους πυρήνες της ραφής, οι οποίοι ρυθμίζουν τη ροή της αλγαισθητικής
πληροφορίας από τα ραχιαία κέρατα του νωτιαίου μυελού.
Η θεωρία ελέγχου της πύλης (Gate control theory)
Γέφυρα
Προμήκης μυελός
Garrett 2018
Η αφή και ο πόνος
Ραχιαία στήλη
Νωτιαίο-θαλαμικό σύστημα
Όραση
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Το φως
Αντιλαμβανόμαστε ένα πολύ μικρό τμήμα του
ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, μεταξύ 380-760 nm
(1/δισεκατομυριοστό του μέτρου).
Το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου που
αποκαλούμε φως δεν είναι ποιοτικά διαφορετικό
από το υπόλοιπο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο – είναι
απλώς το τμήμα που μπορούμε να δούμε.
Μήκος κύματος
Στοιχεία του φωτός
Ακτινοβολία: σε πολύ μικρά φορτία ενέργειας (quanta)
Quantum: αντιπροσωπεύει το μήκος κύματος του
φορτίου ενέργειας
Φωτόνια: τα quanta της φωτεινής ενέργειας μεταξύ 380-
800 nm που μπορούμε να δούμε
Κάθε φωτόνιο είναι μια πολύ μικρή ποσότητα ενέργειας
(η οποία εξαρτάται από το μήκος κύματος)
Αυξανόμενη ενέργεια
Μήκος κύματος
Αμφιβληστροειδής
φακός
Κεντρικό βοθρίο
Ωχρή κηλίδα
Οπτικό νεύρο
κερατοειδής
Ο οφθαλμός-1
Το φως εισέρχεται μέσω ενός ανοίγματος του
οφθαλμικού βολβού, την κόρη (pupil)
Εστιάζεται με τη βοήθεια του κερατοειδούς (cornea)
και του κρυσταλλοειδή φακού (lens) στον
αμφιβληστροειδή (retina)
Ο κερατοειδής (κυρίως) και ο φακός κάμπτουν τις
ακτίνες του φωτός – σχηματισμός εικόνας στον
αμφιβληστροειδή
Ο οφθαλμός-2
Το σχήμα του φακού ελέγχεται από τους ακτινωτούς
μύες, που μπορούν να αλλάξουν το σχήμα του
(προσαρμογή).
Οι φακοί γίνονται λιγότερο ελαστικοί με την ηλικία.
Ο βαθμός του φωτός που εισχωρεί εξαρτάται από το
μέγεθος της κόρης.
Η κόρη ανοίγει στην ίριδα.
Ο οφθαλμός-3
Η διαστολή των κορών ελέγχεται από τους
συμπαθητικούς κλάδους του ΑΝΣ
Η συστολή των κορών ελέγχεται από τους
παρασυμπαθητικούς κλάδους του ΑΝΣ.
Φάρμακο που παρεμποδίζει τη διαβίβαση της
ακετυλοχολίνης (νευροδιαβιβαστής του ΠΝΣ)
χαλαρώνει τις ίνες του σφιγκτήρα μυός, ανοίγει την
κόρη (belladona)
Οι κινήσεις των οφθαλμών ελέγχονται από τους
οφθαλμοκινητικούς μύες
Τυφλό σημείο
Κόρη
κερατοειδής
φακός
αμφιβληστροειδής Οπτικό νεύρο
Ο οφθαλμός-4
Δεν έχουμε συναίσθηση του τυφλού σημείου.
Ο εγκέφαλος συμπληρώνει τις λεπτομέρειες που
λείπουν από το οπτικό ερέθισμα.
Ο οφθαλμός-6
Κεντρικό βοθρίο (fovea): η περιοχή του
αμφιβληστροειδούς που είναι εξειδικευμένη για την
οξεία όραση. Δεν υπάρχουν αιμοφόρα αγγεία και
νευράξονες των γαγγλιακών κυττάρων σε αυτό το
σημείο να την παρεμποδίσουν. Οι υποδοχείς στο
κεντρικό βοθρίο έχουν πυκνή διάταξη.
Η πιο ευαίσθητη περιοχή δεν βρίσκεται στο ίδιο μέρος
σε όλα τα είδη.
Γεράκια: μεγαλύτερη πυκνότητα φωτοϋποδοχέων
στο άνω ήμισυ του αμφιβληστροειδούς (κάτω ήμισυ
του οπτικού πεδίου). Οξύτητα όρασης όταν πετάνε.
Το αντίθετο συμβαίνει στους αρουραίους.
ραβδία
κωνία
Οριζόντια κύτταρα
Δίπολα κύτταρα
Βραχύινα κύτταρα
Γαγγλιακά κύτταρα
Ίνες οπτικού νεύρου
Φως
Ο οφθαλμός-7
Το φως πρέπει να περάσει διαμέσου των
γαγγλιακών και δίπολων κυττάρων πριν φτάσει
στους υποδοχείς. Τα γαγγλιακά και τα δίπολα
κύτταρα είναι σχεδόν διαφανή.
Κωνία
Εξειδικευμένα για την χρωματική όραση. Μικρή
ευαισθησία στο αμυδρό φως.
Φωτωπικό σύστημα, απαιτεί περισσότερο φως (η
φωτοχρωστική ιωδοψίνη απαιτεί υψηλό
επίπεδο έντασης φωτός).
Περισσότερο ευαίσθητα στις λεπτομέρειες
(λιγότερα κωνία συγκλίνουν προς ένα
μετασυναπτικό νευρώνα).
Μεγαλύτερη πυκνότητα στο κέντρο το
αμφιβληστοειδούς (κεντρικό βοθρίο).
Ραβδία
Περισσότερο ευαίσθητα στα αμυδρά φωτεινά
ερεθίσματα. Δεν συμβάλλουν στην χρωματική
όραση.
Σκοτωπικό σύστημα (η φωτοχρωστική ροδοψίνη
απορροφά το φως πολύ γρήγορα).
Λιγότερο ευαίσθητα στις λεπτομέρειες (περισσότερα
ραβδία συγκλίνουν προς ένα μετασυναπτικό
νευρώνα).
Μεγαλύτερη πυκνότητα στην περιφέρεια του
αμφιβληστοειδούς.
(Σε έντονο φως η ροδοψίνη διασπάται και η ανασύνθεσή της απαιτεί χρόνο.
Αυτός είναι ο λόγος που οι οφθαλμοί καθυστερούν να προσαρμοστούν
σε μια σκοτεινή αίθουσα.)
ραβδία κωνία
Η διέγερση των υποδοχέων-1
Η μεμβράνη των φωτοϋποδοχέων περιέχει δίαυλους
ιόντων οι οποίοι είναι συνήθως ανοικτοί. Οι
δίαυλοι αυτοί δέχονται ανιόντα. Έτσι, το δυναμικό
υποδοχέα είναι η υπερπόλωση.
Σε αντίθεση με άλλους νευρώνες, οι φωτοϋποδοχείς
συνεχώς διαχέουν τον νευροδιαβιβαστή τους.
Όταν το φως απελευθερώνει ενέργεια, οι δίαυλοι
ιόντων του φωτοϋποδοχέα κλείνουν. Τα ανιόντα
δεν μπορούν να διαπεράσουν την μεμβράνη, η
οποία υπερπολώνεται περισσότερο, και ο
νευροδιαβιβαστής δεν διαχέεται.
Υπερπόλωση
φωτοϋποδοχέα
Εκπόλωση δίπολου
κυττάρου
Εκπόλωση
γαγγλιακού κυττάρου
φως
Οι 2 θεωρίες της χρωματικής όρασης
(συμπληρωματικές)
Η τριχρωματική θεωρία
(Young-Helmholtz)
Κάθε κωνίο είναι ευαίσθητο σε ένα ευρύ φάσμα
μηκών κύματος, αλλά περισσότερο ευαίσθητο σε
ορισμένα. Διακρίνουμε το μήκος κύματος βάσει της
σχετικής διέγερσης των 3 ειδών κωνίων:
Βραχέος μήκους
Μεσαίου μήκους
Μακρού μήκους κύματος
Η ποσοστιαία σχέση της αντίδρασης των 3 κωνίων
καθορίζει την αντίληψη του χρώματος. Συγκριτική
διεργασία. Όταν και τα 3 είδη ενεργοποιούνται στον
ίδιο βαθμό, βλέπουμε άσπρο ή γκρι.
Η τριχρωματική θεωρία
(Young-Helmholtz)
φώτα μπογιές
Η θεωρία της ανταγωνιστικής (αντίθετης)
επεξεργασίας
Η αχρωματοψία –συν.
Οι δύο αυτές μορφές έχουν να κάνουν με υπολειπόμενα
γονίδια που βρίσκονται στο χρωμόσωμα Χ.
Υπάρχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό στους άνδρες
διότι αυτοί έχουν ένα χρωμόσωμα Χ (8% έναντι 1%).
Η 3η μορφή είναι πολύ σπάνια και δεν έχει να κάνει με
γονίδιο του χρωμοσώματος Χ. Δεν υπάρχουν μπλε
κωνία. Ο κόσμος φαίνεται σαν αποχρώσεις του
πράσινου και κόκκινου. Ο ουρανός φαίνεται
πράσινος και το κίτρινο φαίνεται ροζ. Η διακριτική
ικανότητα δεν επηρεάζεται διότι ο
αμφιβληστροειδής περιέχει λίγα μπλε κωνία.
Μπορεί να υπάρχει έλλειψη δύο ειδών κωνίων.
Είδη αχρωματοψίας
Είδη αχρωματοψίας
Το Ishihara τεστ αχρωματοψίας
Αχρωματοψία
Οι οπτικές οδοί
Οπτικές οδοί
Μονόπλευρη
απώλεια
οπτικού πεδίου
Ομώνυμη
ημιανοψία
Έξω Γονατώδες Σώμα
Οπτικός Φλοιός
1. Αμφιβληστροειδής Οπτικές οδοί
2. Οπτικό νεύρο
3. Οπτικό χίασμα
4. Οπτικά δεμάτια
5. Άνω διδύμια
6. Έξω γονατώδες σώμα
7. Οπτική ακτινοβολία
8. Οπτικός φλοιός
Τυφλή όραση
(Αμυγδαλή)
Προσκέφαλο Οπίσθιος βρεγματικός λοβός
(θαλάμου)
Άνω διδύμια
Αμφιβληστροειδής
Τυφλή όραση
Τυφλή όραση
• Απουσία οπτικού φλοιού
• Μη συνειδητή όραση
• Αποφυγή αντικειμένων
• Μη συνειδητή συναισθηματική αντίδραση
Το οπτικό πεδίο
Πλάγια αναστολή
Η οπτική πλάνη πλέγματος του Hermann
Μηχανισμός
Κάθε φωτοϋποδοχέας διεγείρει δύο ή περισσότερα
δίπολα κύτταρα. Διεγείρει επίσης ένα οριζόντιο
κύτταρο. Το οριζόντιο κύτταρο αναστέλλει κάπως
το δίπολο κύτταρο και αναστέλλει τα γειτονικά
δίπολα κύτταρα (πλάγια αναστολή).
Το τελικό αποτέλεσμα της διέγερσης και της
σχετικής αναστολής είναι η διέγερση του δίπολου
κυττάρου που έχει διεγερθεί από τον
φωτοϋποδοχέα και η αναστολή των γειτονικών
δίπολων κυττάρων.
Μηχανισμός –συν.
Τα κύτταρα στο εξωτερικό του τετραγώνου
δέχονται μεγαλύτερη διέγερση
- + -
Μηχανισμός –συν.
Μηχανισμός –συν.
Εστίαση στο πορτοκαλί: λίγη πλάγια αναστολή του κέντρου
από το περιβάλλον, διότι τα υποδεκτικά πεδία των
γαγγλιακών κυττάρων στο κεντρικό βοθρίο είναι μικρά,
ακρίβεια στην κεντρική όραση
Πράσινο: ισορροπία μεταξύ σκοτεινών & φωτεινών σημείων,
λευκό χρώμα
Μωβ: πλάγια αναστολή
Πληκτραία σχισμή
Οπτικές περιοχές
Οπτικές περιοχές
Απλά
Στον κύριο οπτικό φλοιό. Διέγερση από ένα
φωτεινό ερέθισμα μορφής κηλίδας σε οποιοδήποτε
σημείο του διεγερτικού υποδεκτικού πεδίου.
Αναστολή από ένα φωτεινό ερέθισμα μορφής
κηλίδας σε οποιοδήποτε σημείο του ανασταλτικού
υποδεκτικού πεδίου.
Ο βαθμός της διέγερσης ή αναστολής είναι
συνάρτηση του βαθμού του φωτός που προσπίπτει.
Απλά
Σύνθετα
Στην περιοχή V1 ή V2. Ευρύτερο υποδεκτικό πεδίο από
τα απλά κύτταρα.
Δεν έχουν διεγερτικές και ανασταλτικές ζώνες.
Αντιδρούν σε πρότυπο φωτός συγκεκριμένου
προσανατολισμού, κινούμενο κάθετα στον άξονα του
κυττάρου (κάθετη ράβδος, κτλ.). Οποιοδήποτε
ερέθισμα με κατάλληλο προσανατολισμό & κίνηση
εντός του μεγάλου υποδεκτικού πεδίου διεγείρει το
κύτταρο, ανεξάρτητα από την ακριβή θέση του μέσα
στο πεδίο.
Σύνθετα
Πολυσύνθετα
Σαν τα σύνθετα αλλά με ισχυρή ανασταλτική
περιοχή στο ένα άκρο του ορθογώνιου υποδεκτικού
τους πεδίου.
Το ερέθισμα δεν πρέπει να εκτείνεται πέραν ενός
ορισμένου σημείου.
Πολυσύνθετα
Στήλες
Κύτταρα με ίδιες ιδιότητες ομαδοποιούνται σε
στήλες.
Όλα τα κύτταρα μιας στήλης αντιδρούν στα ίδια
χαρακτηριστικά του ερεθίσματος (ίδιο χρώμα,
πληροφορίες και από τα 2 μάτια, κτλ.).
Αντίληψη πληροφοριών από τον φλοιό
V1 (πρωτοταγής οπτικός φλοιός): αντίληψη,
σχηματισμός νοερών εικόνων (πληκτραίος φλοιός)
V2: παρόμοιες ιδιότητες με V1, περιγράμματα
V4: χρωματική όραση
V5 (έσω κροταφική περιοχή): αντίληψη κίνησης
Κάτω κροταφικός φλοιός: αντίληψη μορφής
Αντίληψη χρώματος
Περιοχή V4
Υποδεκτικά πεδία: περιοχές γύρω από το κεντρικό βοθρίο.
Χρωματιστά γυαλιά ηλίου: σύγκριση των χρωμάτων με τα
γειτονικά χρώματα και αφαίρεση μιας ποσότητας του χρώματος
από το χρώμα του κάθε αντικειμένου.
ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΕΙΝΑΙ ΓΚΡΙΖΑ! ΚΟΙΤΑΞΤΕ ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΤΡΥΠΑ ΓΙΑ
ΝΑ ΤΟ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΕΤΕ.
Αντίληψη χρώματος
Σταθερότητα του χρώματος
Σύμφωνα με τους Land & Zeki, η αντίληψη του
χρώματος και η αντίληψη του μήκους κύματος
αποτελούν δύο διαφορετικές διαστάσεις.
Η περιοχή V4 έχει νευρώνες, των οποίων η εκπόλωση
συσχετίζεται με το φαινόμενο χρώμα του
αντικειμένου και όχι με τη σύνθεση των μηκών
κύματος του φωτός που αντανακλάται.
Τα κύτταρα διπλού ανταγωνισμού συγκεντρώνονται
κυρίως στην περιοχή V1 - μικροκυτταρικό σύστημα.
Από τη V1 το σύστημα προβάλλει στη V2 και από εκεί
στη V4.
Αντίληψη κίνησης
Εξήγηση: https://www.npr.org/sections/13.7/2014/03/24/293740555/the-rotating-snakes-are-all-in-your-
mind?t=1610289239784
Αντίληψη βάθους
Στερεοσκοπική αντίληψη: βάσει της αντίληψης
διαφορών σε αυτά που βλέπουν τα 2 μάτια.
Τα περισσότερα κύτταρα του φλοιού έχουν διοφθάλμια
υποδεκτικά πεδία.
Ορισμένα κύτταρα της μεγαλοκυτταρικής οδού είναι
πολύ ευαίσθητα στο βαθμό της ασυμφωνίας των
πληροφοριών. Δεν ενεργοποιούνται όταν μόνο το ένα
μάτι κοιτάζει κάτι.
Αντίληψη βάθους
Αντίληψη βάθους
Η αντίληψη του βάθους μπορεί να επιτευχθεί με
πολλούς τρόπους (προοπτική, αχνή εικόνα). Όμως η
στερεοσκοπική αντίληψη είναι πιο ακριβής, ιδίως για
τον συντονισμό των λεπτών κινήσεων του χεριού.
Σύνθεση της αντίληψης
‘ Οφθαλμαπάτες ‘
ή
‘ Όταν οι νευρώνες ερμηνεύουν αυτά
που βλέπουν τα μάτια ‘
Τα πάνω-κάτω
Κοίταξε την εικόνα αυτή προσεκτικά. Τι βλέπεις;
Διάβασε παρακάτω για να δεις τι είδες πραγματικά !
Ενδιαφέρον δεν είναι !
Πλησίαζε και
απομάκρυνε
το κεφάλι σου
από την
οθόνη
εστιάζοντας
στο κεντρικό
σημείο
Μέτρησε τις μαύρες κουκίδες…
Αλεξάνδρα Οικονόμου
Αμνησία
Η ιστορία του H.M.
Σύντομο ιστορικό του ΗΜ
Henry Gustav Molaison (H.M.) (1926-2008, ΗΠΑ)
(Το πραγματικό του όνομα έγινε γνωστό μετά θάνατο)
Ήπια επιληψία (μερικές κρίσεις), ανεξέλεγκτη από
τα 16 έτη (γενικευμένες, τονικο-κλονικές)
Άργησε να αποφοιτήσει από το Λύκειο, απουσίες
Εργάστηκε σε εργοστάσιο, σταμάτησε στα 27 λόγω
των κρίσεων
Το 1953 (27 ετών) ο νευροχειρουργός W. B. Scoville
του αφαίρεσε το μεγαλύτερο τμήμα της πρόσθιας
μοίρας του κροταφικού λοβού (συν αμυγδαλή,
ιππόκαμπο, ενδορινικό φλοιό) αμφοτερόπλευρα
Μείωση κρίσεων, έλεγχος με φαρμακευτική αγωγή
Αλλά: προσθιόδρομη (εμπροσθόδρομη) αμνησία
Πρώτη αναφορά του περιστατικού από τους W. B.
Scoville & B. Milner (νευροψυχολόγο) τo 1957.
Η βλάβη του ΗΜ
Άγκιστρο Ιππόκαμπος
Ενδορινικός φλοιός Αμυγδαλή
Η μνήμη
Έκδηλη (δηλωτική)
Σημασιολογική (μνήμη γνώσεων)
Επεισοδιακή (μνήμη συμβάντων)
Άδηλη
Διαδικαστική (δεξιότητες)
Αντιληπτική (προπαίδευση)
Κλασσική εξαρτημένη μάθηση
Η υπόθεση πολλαπλών μνημονικών ιχνών
Βραχυπρόθεσμη
Μακροπρόθεσμη
Επίδοση
Ανάκληση
Μνήμη εργασίας
Αισθητηριακή τροποποίηση
Βραχυπροπρόθεσμη
αποθήκευση
Απώλεια πληροφοριών
Το υπόστρωμα της έκδηλης μνήμης
Το λιμβικό σύστημα
5
1
3
Ιππόκαμπος Μαστία
Ψαλίδα
Ενδορινικός φλοιός Έλικα προσαγωγείου Πρόσθιος θαλαμικός π.
Διατιτραίνουσα οδός
Η λειτουργία του ιππόκαμπου
3
4 Ενδορινικός φλοιός (EC) → Οδοντωτή έλικα (DG) → CA3
→ CA1 → Υπόθεμα (S) → Ενδορινικός φλοιός (EC)
2
5
1
6
Η μνήμη φόβου
ΠΜΦ, πρόσθια
έλικα
προσαγωγείου
Ιππόκαμπος
Αμυγδαλή
Τελική ταινία
(πυρήνας
Bed)
Θάλαμος
Προς τα κάτω έλεγχος Πληροφορίες πλαισίου για τη Σύνθεση πληροφοριών για Σύνθεση πληροφοριών για τα Επεξεργασία αισθητηριακών
των υποφλοιικών δομών ρύθμιση της δραστηριότητας τα αρνητικά και φοβιστικά αρνητικά και φοβιστικά πληροφοριών για τα
για ρύθμιση αποκρίσεων του λιμβικού συστήματος και ερεθίσματα για την άμεση ερεθίσματα για τη διατήρηση αρνητικά και φοβιστικά
του φλοιού απόκριση φόβου απόκρισης φόβου ερεθίσματα
Η άδηλη μνήμη
Διαδικαστική μνήμη, κινητικές δεξιότητες: βασικά γάγγλια
Προπαίδευση (priming): νεοφλοιός
Κλασσική εξαρτημένη μάθηση: αμυγδαλή (συναισθηματικές αντιδράσεις),
παρεγκεφαλίδα (κινητικές αντιδράσεις)
Ευαισθητοποίηση (sensitization), εξοικείωση (habituation): ανακλαστικές οδοί
Ανακλαστικές οδοί
Η εξέταση συνιστωσών της μνήμης
των ζώων
Η έκδηλη μνήμη
Ακτινωτός λαβύρινθος 8 διαδρομών
Η άδηλη μνήμη
Ο επίμυς στρίβει Δ ή Α
ανάλογα με τον τόνο
Οι νευρωνικές αποκρίσεις των αλλαγών κατά την εκμάθηση μιας διαδικασίας δείχνουν τα στάδια σχηματισμού
μιας συνήθειας. Τα βασικά γάγγλια φαίνεται ότι προσλαμβάνουν τις αισθητηριακές πληροφορίες και στέλνουν
σήματα για τις κινητικές αποκρίσεις.
Jog et al. 1999, Science
Η αναγνώριση αντικειμένων
Μνήμη αναγνώρισης του νέου αντικείμενου