You are on page 1of 7

 Ver 5.

0
प म सं रण
त ात् योगी भवाजुन olqnsolqra¼u~½ nsoa¼³~½] oaÿlpk.kwjenZue~A
nsodhijekuUna¼³~½] o`ÿ".ka¼e~½ oUns txn~xq#e~AA

      





~ ि तीय  


Learngeeta.com

ॐ ीपरमा ने नम:
ीम गव ीता
अथ ि तीयोऽ ायः
स य उवाच

तं(न्) तथा कृपयािव म्, अ ुपूणाकुले णम्।


िवषीद िमदं (म्) वा म्, उवाच मधुसूदनः ॥1॥
ीभगवानुवाच

कुत ाक लिमदं (म्), िवषमे समुप थतम्।


अनायजु म म्, अकीितकरमजुन॥2॥
ै ं(म्) मा गमः (फ्) पाथ, नैत ुपप ते ।
ु ं (म्) दयदौब ं(न्), ोि पर प॥3॥
अजुन उवाच

कथं(म्) भी महं (म्) सङ् े, ोणं(ञ्) च मधुसूदन।


इषुिभः (फ्) ित यो ािम, पूजाहाव रसूदन॥4॥
गु नह ा िह महानुभावान्,
ेयो भो ुं(म्) भै मपीह लोके।

Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
ह ाथकामां ु गु िनहै व,
भु ीय भोगा िधर िद ान्॥5॥
न चैति ः (ख्) कतर ो गरीयो,
य ा जयेम यिद वा नो जयेयुः ।
यानेव ह ा न िजजीिवषाम:(स्),
तेऽव थताः (फ्) मुखे धातरा ाः ॥6॥
काप दोषोपहत भावः (फ्),
पृ ािम ां(न्) धमस ूढचेताः ।
य े यः (स्) ाि ि तं(म्) ूिह त े,
िश ेऽहं (म्) शािध मां(न्) ां(म्) प म्॥7॥
न िह प ािम ममापनु ाद् ,
य ोकमु ोषणिम याणाम्।
अवा भूमावसप मृ ं (म्),
रा ं(म्) सुराणामिप चािधप म्॥8॥
स य उवाच
Learngeeta.com

एवमु ा षीकेशं(ङ् ), गुडाकेशः (फ्) पर प।


न यो इित गोिव म्, उ ा तू ी(ंम्) बभूव ह॥9॥

ात् योगी भवाजुन


तमुवाच षीकेशः (फ्), हसि व भारत।
सेनयो भयोम े, िवषीद िमदं (म्) वचः ॥10॥
ीभगवानुवाच
अशो ान शोच ं(म्), ावादां भाषसे।
गतासूनगतासूं , नानुशोच प ता:॥11॥
न ेवाहं (ञ्) जातु नासं(न्), न ं(न्) नेमे जनािधपाः ।
न चैव न भिव ामः (स्), सव वयमतः (फ्) परम्॥12॥
दे िहनोऽ था दे हे, कौमारं (म्) यौवनं(ञ्) जरा।
तथा दे हा र ा :(र् ), धीर न मु ित॥13॥
मा ा शा ु कौ ेय, शीतो सुखदःु खदाः ।
आगमापाियनोऽिन ा:(स्), तां ित भारत॥14॥
यं(म्) िह न थय ेते, पु षं(म्) पु षषभ।
समदःु खसुखं(न्) धीरं (म्), सोऽमृत ाय क ते॥15॥

Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
नासतो िव ते भावो, नाभावो िव ते सतः ।
उभयोरिप ोऽ :(स्), नयो दिशिभः ॥16॥
अिवनािश तु ति , येन सविमदं (न्) ततम्।
िवनाशम य ा , न कि तुमहित॥17॥
अ व इमे दे हा, िन ो ाः (श्) शरी रणः ।
अनािशनोऽ मेय , त ा|q भारत॥18॥
य एनं(म्) वेि ह ारं (म्), य ैनं(म्) म ते हतम्।
उभौ तौ न िवजानीतो, नायं(म्) ह न ह ते॥19॥
न जायते ि यते वा कदािचन्,
नायं (म्) भू ा भिवता वा न भूयः ।
अजो िन ः (श्) शा तोऽयं(म्) पुराणो,
न ह ते ह माने शरीरे ॥20॥
वेदािवनािशनं(न्) िन ं(म्), य एनमजम यम्।
कथं(म्) स पु षः (फ्) पाथ, कं(ङ् ) घातयित ह कम्॥21॥
Learngeeta.com

वासांिस जीणािन यथा िवहाय,


ात् योगी भवाजुन
नवािन गृ ाित नरोऽपरािण।
तथा शरीरािण िवहाय जीणा-
ािन संयाित नवािन दे ही॥22॥
नैनं(ञ्) िछ श ािण, नैनं(न्) दहित पावकः ।
न चैनं(ङ् ) ेदय ापो, न शोषयित मा तः ॥23॥
अ े ोऽयमदा ोऽयम्, अ े ोऽशो एव च।
िन ः (स्) सवगतः (स्) थाणु:(र् ), अचलोऽयं(म्) सनातनः ॥24॥
अ ोऽयमिच ोऽयम्, अिवकाय ऽयमु ते।
त ादे वं(म्) िविद ैनं(न्), नानुशोिचतुमहिस॥25॥
अथ चैनं(न्) िन जातं(न्), िन ं(म्) वा म से मृतम्।
तथािप ं(म्) महाबाहो, नैवं(म्) शोिचतुमहिस॥26॥
जात िह ुवो मृ ु:(र् ), ुवं(ञ्) ज मृत च।
त ादप रहायऽथ, न ं(म्) शोिचतुमहिस॥27॥
अ ादीिन भूतािन, म ािन भारत।
अ िनधना ेव, त का प रदे वना॥28॥

Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
आ यव ित कि दे नम्,
आ यव दित तथैव चा ः।
आ यव ैनम ः (श्) णोित,
ु ा ेनं(म्) वेद न चैव कि त्॥29॥
दे ही िन मव ोऽयं(न्), दे हे सव भारत।
त ा वािण भूतािन, न ं(म्) शोिचतुमहिस॥30॥
धममिप चावे , न िवक तुमहिस।
ध ा यु ा े योऽ त्, ि य न िव ते॥31॥
य या चोपप ं(म्), ग ारमपावृतम्।
सु खनः ि याः (फ्) पाथ, लभ े यु मी शम्॥32॥
अथ चे िममं(न्) ध (म्), सङ् ामं(न्) न क र िस।
ततः (स्) धम(ङ् ) कीित(ञ्) च, िह ा पापमवा िस॥33॥
अकीित(ञ्) चािप भूतािन, कथिय तेऽ याम्।
स ािवत चाकीित:(र् ), मरणादित र ते॥34॥
Learngeeta.com


भया णादपरतं
ु (म्), मं े ां(म्) महारथाः ।

ात् योगी भवाजुन


येषां(ञ्) च ं(म्) ब मतो, भू ा या िस लाघवम्॥35॥
अवा वादां ब न्, विद तवािहताः ।
िन व साम (न्), ततो दःु खतरं (न्) नु िकम्॥36॥
हतो वा ा िस ग(ञ्), िज ा वा भो से महीम्।
त ादिु कौ ेय, यु ाय कृतिन यः ॥37॥
सुखदःु खे समे कृ ा, लाभालाभौ जयाजयौ।
ततो यु ाय यु , नैवं(म्) पापमवा िस॥38॥
एषा तेऽिभिहता साङ् े, बु य गे मां(म्) णु।
बु ा यु ो यया पाथ, कमब ं(म्) हा िस॥39॥
नेहािभ मनाशोऽ , वायो न िव ते।
म धम , ायते महतो भयात्॥40॥
वसाया का बु :(र् ), एकेह कु न न।
ब शाखा न ा , बु योऽ वसाियनाम्॥41॥
यािममां(म्) पु तां(म्) वाचं(म्), वद िवपि तः ।
वेदवादरताः (फ्) पाथ, ना द ीित वािदनः ॥42॥
Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
कामा ानः (स्) गपरा, ज कमफल दाम्।
ि यािवशेषब लां(म्), भोगै यगितं(म्) ित॥43॥
भोगै य स ानां(न्), तयाप तचेतसाम्।
वसाया का बु ः (स्), समाधौ न िवधीयते॥44॥
ैगु िवषया वेदा, िन ैगु ो भवाजुन।
िन ो िन स थो, िनय ग ेम आ वान्॥45॥
यावानथ उदपाने, सवतः (स्) स ुतोदके।
तावा वषु वेदेषु, ा ण िवजानतः ॥46॥
कम ेवािधकार े, मा फलेषु कदाचन।
मा कमफलहे तुभू:(र् ), मा ते स ोऽ कमिण॥47॥
योग थः (ख्) कु कमािण, स ं (न्) ा धन य।
िस िस ोः (स्) समो भू ा, सम ं(म्) योग उ ते॥48॥
दरे
ू ण वरं (ङ् ) कम, बु योगा न य।
Learngeeta.com

बु ौ शरणम , कृपणाः (फ्) फलहे तवः ॥49॥


बु यु ो जहातीह, उभे सुकृतदु ृ ते।

ात् योगी भवाजुन


त ा ोगाय यु , योगः (ख्) कमसु कौशलम्॥50॥
कमजं(म्) बु यु ा िह, फलं(न्) ा मनीिषणः ।
ज ब िविनमु ाः (फ्), पदं (ङ् ) ग नामयम्॥51॥
यदा ते मोहकिललं(म्), बु ितत र ित।
तदा ग ािस िनवदं (म्), ोत ुत च॥52॥
ुितिव ितप ा ते, यदा था ित िन ला।
समाधावचला बु :(स्), तदा योगमवा िस॥53॥
अजुन उवाच
थत का भाषा, समािध थ केशव।
थतधीः (ख्) िकं(म्) भाषेत, िकमासीत जेत िकम्॥54॥
ीभगवानुवाच
जहाित यदा कामान्, सवा ाथ मनोगतान्।
आ ेवा ना तु ः (स्), थत दो ते॥55॥
दःु खे नुि मनाः (स्), सुखेषु िवगत ृहः ।
वीतरागभय ोधः (स्), थतधीमुिन ते॥56॥

Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
यः (स्) सव ानिभ ेह:(स्), त ा शुभाशुभम्।
नािभन ित न ेि , त ा िति ता॥57॥
यदा संहरते चायं(ङ् ), कूम ऽ ानीव सवशः ।
इ याणी याथ :(स्), त ा िति ता॥58॥
िवषया िविनवत े, िनराहार दे िहनः ।
रसवज(म्) रसोऽ , परं (न्) ा िनवतते ॥59॥
यततो िप कौ ेय, पु ष िवपि तः ।
इ यािण माथीिन, हर सभं(म्) मनः ॥60॥
तािन सवािण संय , यु आसीत म रः ।
वशे िह य े यािण, त ा िति ता॥61॥
ायतो िवषया ुंस:(स्), स ेषूपजायते।
स ा ायते कामः (ख्), कामा ोधोऽिभजायते॥62॥
ोधा वित स ोह:(स्), स ोहा मृितिव मः ।
ृित ंशाद् बु नाशो, बु नाशा ण ित॥63॥
Learngeeta.com


राग े षिवयु ै ु, िवषयािन यै रन्।

ात् योगी भवाजुन


आ व ैिवधेया ा, सादमिधग ित॥64॥
सादे सवदःु खानां(म्), हािनर ोपजायते।
स चेतसो ाशु, बु ः (फ्) पयवित ते॥65॥
ना बु रयु , न चायु भावना।
न चाभावयतः (श्) शा :(र् ), अशा कुतः (स्) सुखम्॥66॥
इ याणां(म्) िह चरतां(म्), य नोऽनुिवधीयते।
तद हरित ां(म्), वायुनाविमवा िस॥67॥
त ा महाबाहो, िनगृहीतािन सवशः ।
इ याणी याथ :(स्), त ा िति ता॥68॥
या िनशा सवभूतानां(न्), त ां(ञ्) जागित संयमी।
य ां(ञ्) जा ित भूतािन, सा िनशा प तो मुनेः ॥69॥
आपूयमाणमचल ित ं(म्),
समु मापः (फ्) िवश य त्।
त ामा यं(म्) िवश सव,
स शा मा ोित न कामकामी॥70॥
Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 
िवहाय कामा ः (स्) सवान्, पुमां रित िनः ृहः ।
िनममो िनरह ारः (स्), स शा मिधग ित॥71॥
एषा ा ी थितः (फ्) पाथ, नैनां(म्) ा िवमु ित ।
थ ा ाम कालेऽिप, िनवाणमृ ित॥72॥
ॐत िदित ीम गव ीतासु उपिनष ु िव ायां(म्) योगशा े
ीकृ ाजुनसंवादे साङ् योगो नाम ि तीयोऽ ायः

॥ॐ ीकृ ापणम ु॥

● िवसग के उ ार जहाँ (ख्) अथवा (फ्) िलखे गय ह, वह ख् अथवा फ् नही ं होते, उनका उ ारण 'ख्' या 'फ्' के
जैसा िकया जाता है ।
● संयु वण (दो ंजन वण के संयोग) से पहले वाले अ र पर आघात (ह ा सा जोर) दे कर पढ़ना चािहये। '॥' का
िच आघात को दशाने हे तु िदया गया है ।
● कुछ थानो ं पर र के प ात् संयु वण होने पर भी अपवाद िनयम के कारण आघात नही ं िदये गये ह जैसे एक ही वण
के दो बार आने से, तीन ंजनो ं के संयु होने से, रफार (उपर र् ) या हकार आने पर आिद। िजन थानो ं पर आघात का
िच नही ं वहाँ िबना आघात के ही अ ास कर।

त ात् योगी भवाजुन


Learngeeta.com

गीता प रवार सा ह य का उपयोग कसी अ य थान पर करने हेतु पूवा म त आव यक है।


Śrīmadbhagavadgītā - 2nd Chapter - Sāṅkhyayoga geetapariwar.org ीम गव ीता - ि तीय अ ाय - साङ् योग 

You might also like