“RELATYWIZM ETYCZNY”

PROBLEM:

Relatywizm etyczny a absolutyzm etyczny: jaki pogląd na istotę

moralności jest lepszy? Wady i zalety o obydwóch teorii.

SŁOWNIK:

Co ludzie powinni czynić w życiu, żeby byc moralnymi? Jakimi

zasadami moralnymi powinni się kierować?

1. Relatywizm Etyczny - koncepcja, która głosi, że wartości moralne mają swoje

znaczenie jedynie w kontekście danego systemu kulturowego.

2. Absolutyzm Etyczny - koncepcja, która zakłada, że istnieją wartości moralne,

które posiadają charakter uniwersalny i niepodważalny, niezależny od kontekstu.

Co ludzie robią, co uważają za moralne?Jakimi zasadami

moralnymi się kierują?

3. Relatywizm Socjologiczny - ten sam rodzaj zachowania, który jest oceniany jako
moralnie pozytywny w jednym kraju i okresie, jest uważany za zły w innym; ludzie
z różnych kultur mają odmienne poglądy na kwestie moralne. (Co ludzie z różnych
kultur myślą o moralnej wartości pewnego czynu i jak różnią się te idee między
sobą)

TREŚĆ:
- Autor tekstu przedstawia argumenty za i przeciw poszczególnym koncepcjom.

KONCEPCJA: RELATYWIZM ETYCZNY ABSOLUTYZM ETYCZNY

● Nie wartościowuje ● Systemy moralne

OGÓLNA systemu moralnego
CHARAK poszczególnych kultur.
TERYSTY
KA ● Jedynym źródłem
moralnych standardów
jest grupa społeczna,
która je wyznaje ● Istnieje uniwersalna
(relatywistyczny
standard moralny)
poszczególnych kultur są
wartościowane w oparciu
o ustalony model
idealnego systemu
moralnego.
moralność, która nie jest
ograniczona do żadnego
miejsca, ani czasu.
(absolutystyczny standard
moralny)

WADY ● Wchodzi w konflikt z

● Jest oskarżany o antropologią i socjologią,
dążenie do kulturowego podważa wyniki badań
i etycznego prowadzonych przez te
izolacjonizmu. dziedziny.

● Pozostając pod ● Powinność zachowywania

wpływem tej koncepcji
musimy przyjąć
wniosek, że nie
jesteśmy w stanie
zrozumieć innych kultur,
ponieważ systemów
wartości każdych z nich
nie da się przełożyć na
systemy wartości
innych kultur.
● Stanowisko etycznego
izolacjonizmu możliwe ● Wyjaśnienia żródła norm
jest do zrealizowania
tylko na poziomie
teoretycznym,
ponieważ przyrodzoną
cechą człowieka jako
istoty racjonalnej jest
wydawanie sądów. ● W skrajnej formie może
● Koncepcja ta nie
akceptuje pojęcia
postępu moralnego. ● Jest “wrogiem” twórczej
● Mylność przekonania,
że to większość ma
rację w swoich
przekonaniach
moralnych (mniejszość
jest zawsze błędna)
się w taki, a nie inny
sposób musi być poparta
autorytetem, żeby być
zaakceptowana, a jako, że
normy postulowane przez
absolutystów istnieją
niezależnie od ludzkiej
świadomości, to
niemożliwe jest wskazanie
na “rozkazującego”.
(argument relatywistów)
moralnych nie opierają się
na racjonalnej i naukowej
podstawie, są produktem
aktywności mitotwórczej
(świat ideii lub Bóg)
być oskarżany o
nietolerancję
postawy wobec życia
(Jeśli posiadamy
absolutną prawdę, to nie
musimy już być czujni
wobec możliwości
popełnienia błędu w
moralnych wyborach)

● Problematyczna w tej
 koncepcji jest kwestia
wyboru osób, które
miałyby zajmować się
konstytuowaniem norm
w społeczeństwie.
Dokładniej: na jakiej
podstawie powinna ta
mniejszość być
wybierana spośród
większości?
-

WNIOSKI Z LEKTURY:
- Za równo jedna, jak i druga opcja jest wadliwa. Wybranie skrajnej wersji,
którejkolwiek z nich zamyka nas w bańce, która sprawia, że metoda badania
moralności, w kulturze zostaje ograniczona do wąskiego zakresu.

27.04.2022
● Utylitaryzm miał duży potencjał emancypacyjny (opowiadał się za włączaniem
marginalizowanych grup), podkreślał rolę wolności

● Zasada krzywdy - zakazane powinny być te zachowania, które godzą w inne

jednostki

● Czemu ludzie pragną ograniczyć innym wolność?

○ Chcą poddać ich swojej władzy

○ pragną jednolitości

○ są przekonani, że na pytanie, jak żyć może istnieć tylko jedna odpowiedź

● Mill mocno akcentował to, że człowiek powinien mieć wolność wyboru

● Kant: Zanim prawo zostanie przyjęte, powinno zostać poddane testowi

uniwersalizacji (czy każda racjonalna jednostka byłaby w stanie je przyjąć jako
obowiązujące)

● Mill: Prawo powinno korygować życie społeczne w taki sposób, żeby ludzie nie
wchodzili sobie w drogę, nie przeszkadzali sobie nawzajem w realizowaniu swojej
wolności
● Kant i Mill: Paternalizm jest czymś niepoprawnym, ponieważ traktuje on ludzi jak
środek do celu

● Historia społ. dowodzi, że zmiany prawne nie wpłynęły na rozpad społeczeństwa

Roland Dworkin

● Często jest tak, że przekonania społeczne są wynikiem uprzedzeń, są arbitralne

04.05.2022

● Emotywizm jako przykład nonkognitywizmu antynaturalistycznego

● Oceny moralne służą ekspresji przeżyć osoby dokonującej oceny
● Emotywizm wyrasta z empiryzmu logicznego - przypisuje zdaniom oceniającym brak
wartości prawdy czy fałszu (zdania bezsensowne)
● McIntyre - każda etyka ma swoją socjologię
● Moralność gęsta i moralność rozrzedzona (moralność ogólna, oparta na abstraktach
niewypełnionych treścią)

● Etyka wspólnoty - podkreśla rolę wspólnot w życiu człowieka, człowiek jest

postrzegany jako część większych całości, rola człowieka jest wyznaczona przez
jego obecność w wspólnocie OBOWIĄZEK, HIERARCHIA, SZACUNEK DLA
STARSZYCH, to że każdy człowiek mógłby sobie wybierać własną drogę byłoby
tragiczne dla wspólnoty, ponieważ miałoby to doprowadzić do rozpadu tkanki
społecznej; rodzicom należy się posłuszeństwo nawet po uzyskaniu wieku dorosłego

● Etyka boskości:

○ ludzie są naczyniami, w których umieszczono boskie dusze, ludzie są dziećmi

boga

○ Etyka zachodnia oparta na zasadzie krzywdy Milla jest niewystarczająca -

“ludzkie ciało, to świątynia, a nie plac zabaw”

● Etyka autonomii:

○ ludzie powinni się skupiać na realizacji swoich pragnień, nie krzywdząc się
nawzajem

● Szahaj: “należy być tolerancyjnym wobec innych kultur, ale bez naiwności”, granicą
tolerancji innych kultur jest prawo
 18.05.2022

CZY ISTNIEJĄ JAKIEŚ WSPÓLNE WARTOŚCI, NORMY, NIEZALEŻNIE OD KULTURY,

TRADYCJI?

● Potępianie morderstwa

● zasada wzajemności

● zakaz kazirodztwa

● zobowiązania między rodzicami i dziećmi

MINIMALNA TREŚĆ PRAWA NATURY - HERBERT HART

● prawo i moralność muszą posiadać pewną treść bez której nie byłoby możliwe
przetrwanie człowieka

● ludzie są skłonni do poświęceń, ale ta skłonność jest mocno ograniczona

● człowiek ma dosyć dużą skłonność do agresji

KŁAMSTWO
● wg. Kanta kłamstwo jest czymś niepodważalnie złym

○ kłamstwo największą zbrodnią człowieka jakie może popełnić wobec samego

siebie

○ kłamstwo może mieć wymiar zewnętrzny i wewnętrzny (jeżeli człowiek

okłamuje kogoś, to traci w oczach tej osoby, jeżeli okłamuje siebie samego, to
traci w swoich oczach)

○ poprzez kłamstwo człowiek unicestwia swoją godność (człowiek powinien

traktować swoje wypowiedzi jako środek do przekazywania rzeczywistości -
człowiek powinien być wierny swojemu przekazowi)

● dla protestantów kłamstwo jest czymś dopuszczalnym

● Nonsensem jest nazywanie prawdy społeczną konwencją - Peter Winch

● Czy kłamcy uznają zasadę, że kłamstwo jest czymś złym?

○ kłamca sam nie chce być okłamywany, więc zależy mu na tym, żeby w
społeczeństwie istniała ta zasada
● Kłamstwo jako element pewnej retoryki może być skuteczne (np. w sferze miłosnej,
czy politycznej)