Nhà văn Thạch Lam là 1 trong những nhà văn tiêu biểu của nên văn học Việt

Nam giai đoạn

1930-1945. Ông là người đôn hậu và rất đỗi tinh tế, có biệt tài về truyện ngắn. Ông thường viết những
cốt truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác thế giới nội tâm con người với những cảm xúc mong
manh, mơ hồ trong cuộc sống đời thường. Mỗi truyện của TL như 1 bài thơ trữ tình đượm buồn bởi sự
nhạy cảm của tác giả trước sự biến thái của cảnh vật trong lòng người.

Truyện ngắn Hai đứa trẻ đc TL sáng tác vào năm 1938 in trong tập Nắng trong vườn. Đây là 1
trong những truyện ngắn nổi tiếng của TL. Lấy chất liệu từ chính tuổi thơ nghèo khó ở phos huyện Cẩm
Giàng, tỉnh Hải Dương, TL đã nhập thân vào nhân vật Liên để khám phá, thể hiện bức tranh đời sống nơi
phố huyện nghèo. Đó là cái nhìn của 1 tâm hông trẻ thơ tinh tế nhạy cảm, cũng là cái nhìn của người
trong cuộc, nên bức tranh đời sống nơi phố huyện vừa giàu chất thơ, vừa đậm chất hiện thực. Truyện
ngắn của TL thường như những bài thơ trữ tình đượm buồn. Cái buồn tỏa ra từ những bức tranh thiên
nhiên và những rung động tinh vi trong rung động con người. Trong truyện ngắn Hai đứa trẻ bức tranh
thiên nhiên và cuộc sống con người đc miêu tả theo sự dịch chuyển thời gian, từ chiều tà đến đêm
tooiis. Tát cả dều đem đến cho con nguời nỗi buồn man mắc.

Khung cảnh thiên nhiên lúc chiều tà đc cảm nhận ở 2 chiều thời gian và không gian. Thời khắc cuối ngày
thường làm cho người ta buồn. Thi nhân xưa thường dấy lên nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương như 1 cảm
thức sẵn có. Trong truyện, TL chọn thời điểm chiều tàn hiện ra với những âm thanh buồn tẻ của tiếng
trống thu không trên chiếc chòi canh, tiếng ếch nhái râm ran và ánh sáng đỏ rực như hòn than sắp tàn
của vùng trời phía tây cùng dáng hình đen khịt của rặng tre làng in trên bầu trời. Trong sự giao tranh
giữa sáng và tối ấy, ánh sáng dường như đang dồn hết sinh lực cuối cùng để bùng cháy lên một màu rực
rỡ trước khithu hẹp và tắt lịm. Âm thanh quen thuộc của làng quê VN xưa nhưng cũng khơi gợi cho
người đọc ấn tượng về sự rung động rời rạc. Bức tranh chiều tà có cả ánh sáng, âm thanh, màu sắc
nhưng tất cả thống nhất trong sự tĩnh lặng và buồn tẻ. Câu văn đầu tiên mở ra như 1 tiếng thản thốt:
Chiều, chiều rồi, một chiều êm ả như ru. Càng khiến cho thời khắc ngày tàn đêm tối mở ra như 1 nỗi ám
ảnh với tất cả những người dân nơi đây.

Trên cái phông nền bức tranh thiên nhiên ấy, những người dân kiếm ăn ban ngày lần lượt xuất hiện
trong bối cảnh là một phiên chợ nghèo, những người bán hàng về muộn, mấy đứa trẻ nhặt rác bên bãi
chợ và 2 chị em Liên. Chợ phiên thường hợp 1, 2 ngày trong tháng nên thường sẽ rất nhộn nhịp và đông
đúc. Vậy sao ngày phiên chợ trong truyện lại buồn và xác xơ đến vậy. 1 khúc chợ đầy rác rưởi, toàn lá
mía, vỏ nhãn, vỏ bưởi, vỏ thị là những đồ phế thải thảm hại của 1 vùng quê nghèo. Chợ đã vãn từ lâu chỉ
còn vài người đi chợ đang xỏ gánh đối nói với nhau những câu cuối cùng rồi đi dần vào những ngõ quê
đang ngập đầy bóng tối. Lũ trẻ sống quanh chợ vội ùa ra để đào bới, bòn mót tất cả những gì mà người
bán hàng đẻ lại. Những đứa trẻ ấy tìm kiếm sự sống những đồ phế thải của người nghèo, người này
trông vào người kia để có miếng ăn nhưng tất cả đều vô vọng. Ngày phiên mà chị em Liên cũng chỉ bán
đc ít ỏi bao diêm và những bánh xà phòng. Về đêm, cả phố huyện cô đặc bởi bóng tối. Bóng tối len lỏi
vào con đường thẳm thẳm ra sống, con đường qua chợ về nhà, các ngõ về nhà lại càng sẫm đen hơn.
Bóng tối cũng ngập đầy trong đôi mắt của Liên. Bóng tối với Liên không còn đáng sợ nữa. Không đáng sợ
tức là Liên đã từng sống với nó nhưng bây giờ quen lắm rồi. Liên chắc đã từng bị ám ảnh về nó trong
những ngày tháng gd chuyển về quê sống. Bóng tối thực sự như thật sự nhấn chìm cả phố huyện vào
màn đêm không đáy và nó sẵn sàng nuốt những thứ âm thanh, ánh sáng nào hiện ra

Vẫn là tiếng trống cầm canh đều đặn nhưng nó không còn từng tiếng 1 vang ra gọi buổi chiều mà chìm
ngay vào trong bóng tối. Ánh sáng nếu có cũng chỉ là khe sáng, hột sáng, quầng sáng, vệt sáng, nghĩa là
những thứ ánh sáng nhỏ nhoi ko đủ chiếu sáng cả 1 vùng, mà trái lại càng tô thêm bóng tối. Không còn
sự giao tranh giữa sáng và tối, Những bức tranh chiều tà về đêm ánh sáng mong manh yếu ớt hoàn toàn
bị bóng tối đẩy lùi nhưng hai chứ bóng tối còn đc hiểu theo hàm nghĩa ẩn. Nó là cuộc đời, là số phận của
những người dân quê trước cách mạng, những mảnh đời đời tăm tối của 1 vùng đất dần dần chìm
tronmg lãng quên. Trong khong gian đặc quánh bóng tối đó, lần lượt xuất hiện những con người kiếm
sống vào ban đêm quanh góc chợ và sân ga xếp. Mẹ con chị Tý, bà cụ Thi, gia đình bác Xẩm, bác phở
Xiêu họ lầm lũi đi ra từ trong đêm tối sinh hoạt trong đêm tối với những ngọn đền dầu tù mù. Và cuối
cùng lại chìm khuất vào màn đêm thăm thẳm khi những hoẹt ddoognj cuối cùng kết thúc. Chị Tý ban
ngày mò cua, bắt ốc, tối đến lại dọn hàng chè tươi, thắp 1 ngọn đèn dầu loe lét. Tuy chiều nào chị cũng
dọn hàng từ chập tối đến đêm nhưng chả kiếm đc bao nhiêu. Cuộc đời của chị cũng giống như ngọn đền
dầu bé nhỏ, yếu ớt, mong manh. Hình ảnh ấy là biểu tượng cho kiếp người nghèo khổ, lam lũ, sống loe
lét trong màn đêm của xã hội. Gd bác Xẩm góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng,
thằng con bò ra đất ngoài manh chiếu nhệch nhặt những rác bẩn vùi trong các bình đựng. Thêm 1 âm
thanh lạc lỏng rơi ra, rồi chìm vào bóng tối. Thêm 1 mảnh đời hiện ra mà vô vọng. Cầm chừng tựa như
đã rất gần với đất, sự xuất hiện của gd bác Xẩm thực sự đã in hằn cái ảm ảnh về đói nghèo vào tâm trí
người đọc. Bà cục Thi hơi điên điên lại nghiện rượu, lại có tiếng cười khánh khánh, lun làm chị em Liên lo
sợ. Cụ xuất hiện từ trong đêm tối, nốc 1 hơi cạn gút rượu ty, rồi lại đi lẫn vào bóng tối. Sự xuất hiện
chớp nhoáng đó kể ra 1 cuộc sống bí hiểm. Cái mà người đọc chỉ nhìn thấy chỉ là sự tàn tạ của 1 mảnh
đời sắp tàn. Nác phở Siêu với món quà xa xỉ, nhiều tiền, 2 chị em Liên chưa bao h mua đc chính là cái
phông làm nổi cận cảnh đói nghèo như ánh sáng làm nổi bóng tối. Chị em Liên phải thức để trông cửa
hàng tạp hóa nhỏ xíu, hàng hóa bán chẳng ai mua. Liên thương những đứa trẻ nghèo nhưng chính chị
cũng không có tiền để mà cho chúng nó. Tóm lại, cuộc đời của những người nơi phố huyện đó là cuộc
đời đầy tăm tối. Họ như những vụn đời bé nhỏ âm thầm ở 1 vùng đất đang dần bị lãng quên.

Phố huyện khi chuyến tàu êm đi qua. Chuyến tàu với âm thanh ánh sáng, cuộc sống khác hẳn cuộc sống
thường ngày đêm đến cho phố huyện hoạt động đêm cuối cùng. Và rồi tất cả đều mong đợi con tàu. Chị
em Liên, bác Siêu, chị Tý. Không phải ngẫu nhiên mà con tàu đc TL tập trung miêu tả bằng bút lực 1 cách
tỉ mỉ, kĩ lưỡng theo trình tự thời gian qua tâm trạng chờ đợi của 2 chị em Liên đến thế. Con tàu trở thành
sứ giả của 1 thế giới khác và HN là hiện thân cụ thể cho thế giới ấy. Hình ảnh con tàu cũng gắn liền với
nỗi buồn vỡ mộng, nỗi buồn dấy lên từ ước mơ chưa thành sự thật. Bằng cách đó, TL như muốn chuyển
dến đọc giả 1 thông điệp đầy ý nghĩa: muốn có cuộc sống tốt đẹp hơn ko chỉ khát khao trông chờ, mong
đợi, có lẽ là chưa đủ. Sau khi con tàu đi, phố huyện lại chìm sâu vòm trong bóng tối yên tĩnh