Manazıran görünüş
1939 Nev-York d ü n y a s e r g i s i n d e t ü r k pavyonu projesi
Y. M i m a r Muallim S e d a t H a k k ı
1(J30 Nevvork sergisiııdeki pavyonlarımız iki adettir : Türk
sitesi, ve devlet paviyonu. Ayrıca bir de Türk çeşmesi inşa
edilmiştir.
Türk sitesi binası ve çeşme daha inşası esnasında şöhret
bulmağa başlamış, binanın kendisine hâs milli karakteri her
milletin paviyonundan fazla nazarı dikkati celbetmiştir.
Site, umumiyetle tek katlıdır, yalnız esas cephenin sağına
isabet eden kısım iki katlı düşünülmüştür. Eski sivil mimari-
mizin hünkâr köşklerinin güzel bir numunesi olan bu kısım
ayni zamanda, sergi binasının abidevî uzvunu, adeta bir kalesi-
ni teşkil etmektedir. iBnanın harici bütün zeng'nliği bu köşk
üzerinde toplanmıştır: Geniş altın yaldızlı saçakları, alçı pen-
cereleri, kapakları, ve hususî surette hazırlanan ve başlı ba-
şına bir kompozisyon olan çinilerile bu paviyon çok nazarı dik-
kati celbetmiştir.
Binanın diğer kısımları söylenildiği gibi tek katlıdır: Mer-
kezde havuzlu bir avlu ve bunun etrafını hetogonale bir ga-
Eldem
leri çevirir, muhtelif mahalleri bu galeri birbirine bağlar.
Binada bulunan kısımlar şunlardır: Lokanta, kahve, ban-
ka servisi, inhisarlar, dükkânlar ve kütüphane. Lokanta, kah-
ve, t a n k a (plânda inhisarların yerindedir.) Binanın sağ kıs-
mında bir hol etrafında toplanmıştır. Yine bu holden bir mer-
divenle kütüphaneye çıkılır, burası daha ziyade periodique
sergilere tahsis olunmuş bir mahaldir: Müzelerden getirilen
muhtelif tarihi eşya burada teşhir olunmuştur. Binanın sol
tarafında inhisarlar (plânda banka olarak yazılıdır.) ve dük-
kânlar bulunmaktadır. İnhisarlarda, idarenin muhtelif m a -
mulâtı satılmıştır; standlarda ise Türkiyede yetişen mahsulât,
sanat 'eşyaları ve saire satılmıştır.
Mimar, binada eski Türk mimarisinde olduğu gibi - suya
hususî bir ehemmiyet vermiştir, havuzlar, havuz taşları, sebil-
ler ve bunların geceleri projektörlerle ziya oyunları yapması,
binanın dekoratif unsurları meyanındadır. Site Türk binasın-
dan maada site önündeki meydanın ortasında Nevyork be-
 Zemin kat p l â n

leöiyesine hediye olarak bir çeşme yapılmıştır. Bu çeşme de

Türk karakterinde düşünülmüştür, çeşmenin ortası havuzdur.
Türk sitesi binasının çinileri Kütabyada, alçı pencereleri,
tavan göbekleri, havuz taşlan, bronz parmaklıkları, İstanbul -
da Türk san'atkâr'arı tarafından hazırlanmıştır.
Çeşmenin bronş, (âlemi), ve havuz taşı İstanbulda imâl
edilmiştir.
Sitenin ve devlet pavyonunun fotoğrafları henüz Nevyork-
tan dergimize vasıl olmadığından bu nüshamızda, yalnız pro-
jesini neşiı ile iktifa ediyoruz. Dokümanların elimize geçme-
sinden sonra Nevyork sergisindeki Türk pavyonundan mufas-
salan bahsedeceğiz,

Birinci kat plânı

Sergide Türk çeşmesi

Başka bir me nazır