Professional Documents
Culture Documents
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΣΙΟΚΑΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΣΙΟΚΑΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Περιεχόμενα ενότητας
• Γενικά
• Κυτταρική δομή
• Κυτταρική μεμβράνη
• Κυτταρόπλασμα
• Οργανίδια του κυτταροπλάσματος
• Πυρήνας
• Λειτουργίες του κυττάρου
• Κύκλος ζωής του κυττάρου
3
Γενικά
• Το κύτταρο είναι η βασική δομική και λειτουργική μονάδα της
ζωής.
• Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν 50 με 100
τρισεκατομμύρια κύτταρα.
• Το μέγεθος του κυττάρου διαφέρει ανάλογα με το είδος και τον
ιστό που ανήκει (4-40 μ., 1 μ = 10-3 mm). Υπάρχουν και κύτταρα
με μεγάλο μήκος (μυϊκά, νευρικά).
• Υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί τύποι κυττάρων στον
ανθρώπινο οργανισμό. Το σχήμα τους είναι ανάλογο της
λειτουργίας τους (κυλινδρικό, ατρακτοειδές, πολυεδρικό,
αστεροειδές, κλπ).
• Οι κυτταρικές δομές δημιουργούνται από μεγαλομοριακές
ουσίες (πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες, νουκλεϊνικά οξέα, λιπίδια).
4
Γενικά
• Όλα τα κύτταρα προέρχονται από το ίδιο αρχικό κύτταρο, το
ζυγωτό (γονιμοποιημένο ωάριο).
• Στη διάρκεια της εξέλιξής τους τα κύτταρα σιγά-σιγά
μεταμορφώνονται και εξειδικεύονται (κυτταρική
διαφοροποίηση), αποκτούν την ικανότητα να επιτελούν μόνο
ειδικές λειτουργίες, με μεγάλη όμως αποδοτικότητα.
• Τα αδιαφοροποίητα αρχέγονα κύτταρα παρουσιάζουν πολλές
λειτουργίες με μικρή αποτελεσματικότητα.
• Στη διάρκεια της ζωής τους τα κύτταρα καταστρέφονται και
αναπαράγονται. Τα κύτταρα με μικρό βαθμό διαφοροποίησης
(π.χ. επιθηλιακά) έχουν μεγάλη αναγεννητική ικανότητα, ενώ
μικρή τα κύτταρα με υψηλή διαφοροποίηση (μυϊκά, νευρικά,
κλπ). 5
Κυτταρική δομή
• Τρία κύρια μέρη: κυτταρική ή πλασματική μεμβράνη,
κυτταρόπλασμα με τα οργανίδια, πυρήνας.
Κυτταρική μεμβράνη
• Λειτουργίες:
• Η πλασματική μεμβράνη λειτουργεί ως εύθραυστος φραγμός που προστατεύει το
περιεχόμενο του κυττάρου. Καθορίζει τι εισέρχεται στο κύτταρο και τι εξέρχεται
από αυτό (εκλεκτική διαπερατότητα).
• Μερικές πρωτεΐνες της πλασματικής μεμβράνης λειτουργούν ως υποδοχείς για
εξωκυττάρια σηματοδοτικά μόρια. Δέχονται ορμονικά ή άλλα ερεθίσματα με
σκοπό τη ρύθμιση του μεταβολισμού και τη γενικότερη λειτουργία του κυττάρου,
καθώς και τη συνεργασία του με άλλα κύτταρα. 8
Κυτταρόπλασμα
• Γνωστό και ως κυττοσόλιο, είναι ένα παχύρευστο υγρό που περιέχει νερό,
διαλυμένα ιόντα και ένζυμα. Τα κυτταροπλασματικά οργανίδια και τα έγκλειστα
και άλλα συστατικά πλέουν μέσα στο κυττοσόλιο. 9
Κυτταρόπλασμα
• Τα οργανίδια είναι:
• Το Ενδοπλασματικό δίκτυο
(αδρό και λείο)
• Τα Ριβοσώματα
• Η Συσκευή Golgi
• Τα Μιτοχόνδρια
• Τα Λυσοσώματα
Το ενδοπλασματικό δίκτυο
Τα ριβοσώματα
13
H συσκευή Golgi
Τα μιτοχόνδρια
16
• Βρίσκεται στο κέντρο του κυττάρου (κοντά στον πυρήνα) και έχει
την μορφή ενός ή δύο κοκκίων.
• Οργανώνει τους μικροσωληνίσκους για να σχηματίσουν την
μιτωτική άτρακτο. 18
Πυρήνας
Χρωματίνη και
χρωμοσώματα
• Το κάθε νουκλεοτίδιο
αποτελείται από ένα
σάκχαρο, μια φωσφορική
ρίζα και μια από τις
αζωτούχες βάσεις: θυμίνη,
αδενίνη, κυτοσίνη,
γουανίνη.
21
Χρωματίνη και
χρωμοσώματα
22
23
Ο κύκλος ζωής του κυττάρου
26
Περιεχόμενα διάλεξης
• Γενικά
• Εγκεφαλικό κρανίο
• Προσωπικό κρανίο
• Ανατομική θέση του ανθρώπου
• Επίπεδα κίνησης
• Άξονες κίνησης
• Ονοματολογία κινήσεων των μελών του
σώματος
3
Γενικά
Εγκεφαλικό κρανίο
Οπίσθια άποψη
Προσωπικό κρανίο
Προσωπικό κρανίο
Προσωπικό κρανίο
15
Επίπεδα αναφοράς
στο ανθρώπινο
σώμα
16
17
Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα
18
Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα
19
Ονοματολογία κινήσεων
στο ανθρώπινο σώμα
20
Ονοματολογία κινήσεων
στο ανθρώπινο σώμα
21
Ονοματολογία
κινήσεων στο
ανθρώπινο
σώμα
22
Περιεχόμενα διάλεξης
• Γενικά
• Επιθηλιακός ιστός
• Συνδετικός ιστός
• Μυϊκός ιστός
• Νευρικός ιστός
3
Γενικά
• Οι ιστοί είναι αθροίσματα κυττάρων που έχουν την ίδια
κατασκευή και επιτελούν την ίδια λειτουργία.
• Υπάρχουν 4 βασικά είδη ιστών:
• Ο επιθηλιακός ή επιθήλιο (καλυπτικός και αδενικός)
• Ο συνδετικός (ιδίως συνδετικός, συνδετικός με ειδικές
ιδιότητες, στηρικτικοί συνδετικοί ιστοί)
• Ο μυϊκός (λείες και γραμμωτές ίνες)
• Ο νευρικός
Γενικά
• Πολλά όργανα μαζί εξυπηρετούν την ίδια βασική λειτουργία
του οργανισμού, και αποτελούν ένα οργανικό σύστημα.
• Τα συστήματα διακρίνονται σε:
• Ερειστικό
• Μυϊκό
• Αναπνευστικό
• Πεπτικό
• Κυκλοφορικό
• Νευρικό
• Ουροποιητικό
• Γεννητικό
• Σύστημα ενδοκρινών αδένων
• Καλυπτήριο (ή καλυπτικό)
5
Επιθηλιακός ιστός
• Τα επιθήλια είναι στρώματα κυττάρων που καλύπτουν τις
επιφάνειες του σώματος και επενδύουν τις κοιλότητές του.
• Τα επιθήλια σχηματίζουν επίσης τους περισσότερους αδένες τους
οργανισμού.
• Τα επιθήλια εντοπίζονται στο όριο ανάμεσα σε δύο διαφορετικά
περιβάλλοντα.
• Στις λειτουργίες τους περιλαμβάνονται:
• Η προστασία των υποκείμενων ιστών
• Η έκκριση (απελευθέρωση μορίων από τα κύτταρα)
• Η απορρόφηση (είσοδος μικρών μορίων μέσα στα κύτταρα)
• Η διάχυση (διέλευση μορίων ανάλογα με την κλίση συγκέντρωσης)
• Η διήθηση (διέλευση μικρών μορίων μέσω μια μεμβράνης
(ηθμός))
• Υποδοχή αισθητικών ερεθισμάτων 6
Επιθηλιακός ιστός
10
11
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού
12
13
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού
14
15
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού
16
17
Ταξινόμηση του επιθηλιακού ιστού
18
19
Αδενικό επιθήλιο
• Το αδενικό επιθήλιο σχηματίζεται από εξειδικευμένα κύτταρα που
παράγουν ουσίες είτε χρήσιμες για τον οργανισμό (εκκρίματα) είτε
άχρηστες (απεκκρίματα).
• Επίφυση • Νεφροί
• Υπόφυση • Γεννητικοί αδένες
• Δακρυικοί αδένες • Μήτρα
• Σιελογόνοι αδένες • Σμηγματογόνοι αδένες
• Θυρεοειδής • Ιδρωτοποιοί αδένες
• Παραθυρεοειδής • Μαστοί
• Θύμος • Ήπαρ
• Στόμαχος • Επινεφρίδια
• Πάγκρεας
21
Συνδετικός ιστός
• Είναι ο πιο ετερογενής και εκτεταμένος ιστός του σώματος. Προσφέρει
και διατηρεί τη μορφή του σώματος. Χρησιμεύει για τη σύνδεση και τη
συνένωση των κυττάρων και των οργάνων και υποβαστάζει το σώμα.
Συνδετικός ιστός
Συνδετικός ιστός
• Στους συνδετικούς ιστούς απαντώνται τρεις τύποι ινών: κολλαγόνες
ίνες που ανθίστανται στην τάση, δικτυωτές ίνες που παρέχουν δομική
στήριξη και ελαστικές ίνες που επιτρέπουν την επαναφορά των
διατεταμένων ιστών.
25
Χαλαρός συνδετικός ιστός, αραιός
26
27
Χαλαρός συνδετικός ιστός, δικτυωτός
28
29
Πυκνός συνδετικός ιστός, κανονικός
30
31
Χόνδρος: υαλοειδής
32
Χόνδρος: ελαστικός
33
Χόνδρος: ινώδης χόνδρος
34
35
Συνδετικός ιστός: αίμα
36
Μυϊκός ιστός
• Ο μυϊκός ιστός αποτελείται από επιμήκη μυϊκά κύτταρα τα οποία είναι
εξειδικευμένα στη συστολή και στην κινητικότητα.
• Τα μυϊκά κύτταρα διαχωρίζονται μεταξύ τους από ελάχιστο χαλαρό
συνδετικό ιστό.
• Οι τύποι του μυϊκού ιστού είναι τρεις:
• Ο σκελετικός μυϊκός ιστός εντοπίζεται στους μυς που κινούν το
σκελετό. Τα κύτταρά του είναι κυλινδρικά και εμφανίζουν γραμμώσεις.
• Ο καρδιακός μυϊκός ιστός εντοπίζεται στα τοιχώματα της καρδιάς και
εξωθεί το αίμα. Τα κύτταρά του διακλαδίζονται και διαθέτουν
γραμμώσεις.
• Ο λείος μυϊκός ιστός εντοπίζεται στα τοιχώματα των κοίλων οργάνων
και ρόλος του είναι η επίτευξη προωθητικών κινήσεων μέσω εναλλαγής
σύσπασης και χάλασης. Τα κύτταρά του είναι ατρακτοειδή και δεν
έχουν γραμμώσεις. 37
Σκελετικός μυς
38
39
Καρδιακός μυς
40
Λείος μυς
41
Νευρικός ιστός
• Ο νευρικός ιστός, που αποτελεί τον κυρίαρχο ιστό του νευρικού
συστήματος, αποτελείται από νευρώνες και στηρικτικά κύτταρα τα
οποία ονομάζονται νευρογλοιακά.
42
Νευρικός ιστός
43
Διάλεξη 4: Σπονδυλική στήλη
Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της σπονδυλικής στήλης και του θωρακικού
κλωβού.
2
Περιεχόμενα διάλεξης
• Σπονδυλική στήλη (ΣΣ)
• Κυρτώματα ΣΣ
• Λειτουργίες ΣΣ
• Δομή και τύποι σπονδύλων
• Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι
• Σύνδεσμοι ΣΣ
• Θωρακικός κλωβός
• Κινήσεις ΣΣ
• Μύες που κινούν τη ΣΣ
• Αναπνευστικοί μύες
3
Η σπονδυλική στήλη
• Η σπονδυλική στήλη
αποτελείται από 33-34
σπονδύλους.
4
Μοίρες σπονδυλικής στήλης
8
Λειτουργίες σπονδυλικής στήλης
Δομή σπονδύλου
12
Τύποι σπονδύλων (αυχενικοί)
14
Τύποι σπονδύλων (οσφυϊκοί)
15
Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι
Μεσοσπονδύλιοι δίσκοι
Ο θωρακικός κλωβός
26
Κινήσεις της σπονδυλικής στήλης
• Για την κάμψη και στροφή της κεφαλής και του τραχήλου
ευθύνονται ο στερνοκλειδομαστοειδής και οι σκαληνοί μύες, οι
οποίοι εντοπίζονται πρόσθια και πλάγια στον τράχηλο. Για την
έκταση της σπονδυλικής στήλης και της κεφαλής ευθύνονται οι εν
τω βάθει μύες της ράχης και του αυχένα.
27
28
Κοιλιακοί μύες
29
Κοιλιακοί μύες
30
Μύες του θώρακα
• Μείζων θωρακικός
• Ελάσσων θωρακικός
• Πρόσθιος οδοντωτός
• Μεσοπλεύριοι μύες (κύριοι εισπνευστικοί μύες)
31
Αναπνευστικοί μύες
• Διάφραγμα
• Μεσοπλεύριοι μύες
• Κοιλιακοί μύες
• Επικουρικοί αναπνευστικοί
• Πλατύς ραχιαίος 32
Επικουρικοί αναπνευστικοί μύες
• Σκαληνοί μύες
• Στερνοκλειδομαστοειδής
• Μείζων θωρακικός
• Ελάσσων θωρακικός
• Ορθωτήρας μυς του κορμού
33
Το διάφραγμα
35
Μύες του
σώματος
(οπίσθια
όψη)
36
Διάλεξη 5: Ωμική ζώνη
Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της ωμικής ζώνης και της άρθρωσης του
ώμου.
2
Περιεχόμενα διάλεξης
• Οστά της ωμικής ζώνης (ΩΖ)
• Σύνδεσμοι της ωμικής ζώνης
• Μύες από τον κορμό, κεφαλή και λαιμό προς την ωμική ζώνη
• Μύες της ωμικής ζώνης προς τον βραχίονα
• Μύες του στροφικού πετάλου του ώμου (Ratator cuff)
• Μύες από τον κορμό προς τον βραχίονα με επενέργεια στον
ώμο
• Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην άρθρωση του ώμου
• Βραχιόνιο πλέγμα
• Μασχαλιαία κοιλότητα
3
4
Η κλείδα
• Η κλείδα συντάσσεται με τη
λαβή του στέρνου προς τα έσω
και την ωμοπλάτη προς τα έξω.
• Οι κλείδες συγκρατούν τα άνω
άκρα προς τα έξω στα πλάγια
του θώρακα και μεταβιβάζουν
τις οστικές δυνάμεις από τα
άνω άκρα προς το θώρακα.
Η ωμοπλάτη
Το βραχιόνιο οστό
• Ο σκελετός του βραχίονα
αποτελείται μόνο από το
βραχιόνιο οστό.
• Η κεφαλή του βραχιονίου
συντάσσεται με την ωμογλήνη
της ωμοπλάτης σχηματίζοντας
τη διάρθρωση του ώμου.
• Στο άνω άκρο του (ημισφαιρική
κεφαλή, ανατομικός αυχένας,
μείζον και έλασσον βραχιόνιο
όγκωμα).
• Στο μέσον το δελτοειδές
τράχυσμα.
• Στο κάτω άκρο προς τα έσω η
τροχιλία και προς τα έξω ο
κόνδυλος. 8
Σύνδεσμοι της ωμικής ζώνης
• Ακρωμιοκλειδικός
• Ακρωμιοκορακοειδής
• Κορακοκλειδικός
• Κορακοβραχιόνιος 9
• Στερνοκλειδομαστοειδής μυς
• Τραπεζοειδής μυς
• Ανελκτήρας μυς της ωμοπλάτης
• Ρομβοειδής μυς
• Ελάσσων θωρακικός μυς
• Πρόσθιος οδοντωτός μυς
13
14
Μύες από τον κορμό, την κεφαλή και το
λαιμό προς τον ώμο
15
• Δελτοειδής μυς
• Μείζων στρογγύλος μυς
• Μακρά κεφαλή του τρικεφάλου μυός
• Κορακοβραχιόνιος μυς
• Δικέφαλος βραχιόνιος μυς
• Μύες του στροφικού πετάλου
16
Μύες από την ωμική ζώνη προς τον
βραχίονα
17
• Υπερακάνθιος μυς
• Υπακάνθιος μυς
• Υποπλάτιος μυς
• Ελάσσων στρογγύλος μυς 18
Μύες του στροφικού πετάλου του ώμου
(Rotator cuff)
• Υπερακάνθιος μυς • Υπακάνθιος μυς
19
• Μείζων θωρακικός
• Πρόσθια ανύψωση
(κάμψη) • Πρόσθια μοίρα δελτοειδούς
• Κορακοβραχιόνιος 21
• Μείζων θωρακικός
• Πλατύς ραχιαίος
• Προσαγωγή • Ελάσσων στρογγύλος
• Μείζων στρογγύλος 24
Κινήσεις και συμμετέχοντες μύες στην
άρθρωση του ώμου
Βραχιόνιο πλέγμα
• Μέσο νεύρο
• Ωλένιο νεύρο
• Κερκιδικό νεύρο
• Μασχαλιαίο νεύρο
• Μυοδερματικό νεύρο
26
Μασχαλιαία κοιλότητα
• Πρόσθιο τοίχωμα • Μείζων, ελάσσων θωρακικός μυς
27
Περιεχόμενα διάλεξης
• Διάρθρωση του αγκώνα
• Συντασσόμενες επιφάνειες βραχιονίου
• Συντασσόμενες επιφάνειες του πήχη
• Κερκίδα και ωλένη
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του αγκώνα
• Καμπτήρες μύες
• Εκτείνοντες μύες
• Πρηνιστές μύες
• Υπτιαστές μύες
• Ειδικά θέματα
3
Διάρθρωση του αγκώνα
• Σύνθετη τροχογίγγλυμος άρθρωση (κάμψη-έκταση).
• Διαιρείται σε τρεις επιμέρους αρθρώσεις που
περιέχονται σε έναν κοινό αρθρικό θύλακα και που
επιτρέπουν στροφικές και γωνιώδεις κινήσεις.
• Βραχιονωλενική: η αρθρική τροχιλία του
βραχιονίου συντάσσεται με την μηνοειδή αρθρική
επιφάνεια της ωλένης (μόνο γωνιώδεις κινήσεις:
κάμψη και έκταση).
• Βραχιονοκερκιδική: είναι μία άρθρωση ανάμεσα
στον κόνδυλο του βραχιονίου οστού και στην
κεφαλή της κερκίδας. Εκτελούνται μόνο στροφικές
κινήσεις και κάμψης και έκτασης. Η περιστροφή της
κεφαλής της κερκίδας γίνεται μέσα στο
δακτυλιοειδή σύνδεσμο.
• Κερκιδωλενική: στρέφεται η κεφαλή όπως
παραπάνω στην κερκιδική εντομή της ωλένης.
4
5
Συντασσόμενες επιφάνειες βραχιονίου
• Στο κάτω άκρο του βραχιονίου έχουμε δύο
αρθρικές επιφάνειες, την τροχιλία προς τα
έσω που συντάσσεται με την ωλένη και τον
κόνδυλο προς τα έξω που συντάσσεται με
την κερκίδα.
• Η τροχιλία μοιάζει με οριζοντιωμένη
κλεψύδρα και ο κόνδυλος με μισή μπάλα.
• Στα πλάγια αυτών, προς τα έσω βρίσκονται
η παρατροχίλια απόφυση και προς τα έξω
η παρακονδύλια απόφυση. Πάνω από
αυτές η υπερπαρατροχίλια και η
υπερπαρακονδύλια ακρολοφία.
• Στην οπίσθια επιφάνεια του βραχιονίου,
πάνω από τη τροχιλία βρίσκεται ο
ωλεκρανικός βόθρος. Στο αντίστοιχο
μέρος της πρόσθιας επιφάνειας, προς τα
έσω ο κορωνοειδής βόθρος και προς τα
έξω το κερκιδικό βοθρίο. 6
7
Συντασσόμενες επιφάνειες του πήχη
9
Συντασσόμενες επιφάνειες βραχίονα - πήχη
10
11
Κερκίδα και ωλένη
• Η κερκίδα προς τα έξω και η ωλένη προς
τα έσω είναι τα δύο παράλληλα οστά
του πήχη. Στο κάτω μέρος συντάσσονται
με τα οστά του καρπού. Συντάσσονται
επίσης μεταξύ τους στην άνω και κάτω
κερκιδωλενική άρθρωση.
• Συνδέονται μεταξύ τους σε όλο το μήκος
τους με τον μεσόστεο υμένα
(αποπεπλατυσμένος σύνδεσμος).
• Η ωλένη είναι ογκωδέστερη προς τα
πάνω και λεπτότερη προς τα κάτω, ενώ
η κερκίδα το αντίστροφο.
• Η ωλένη συμμετέχει περισσότερο στη
διάρθρωση του αγκώνα και η κερκίδα
περισσότερο στην πηχεοκαρπική
διάρθρωση. 12
1
3
Κερκίδα και ωλένη
• Ωλένη:
• Στο άνω άκρο το ωλέκρανο και η μηνοειδής
εντομή. Κάτω από την μηνοειδή εντομή η
κωρονοειδής απόφυση και προς τα έξω
αυτής η κερκιδική εντομή για τη σύνταξη με
την κεφαλή της κερκίδας.
• Στο κάτω άκρο η ωλένη καταλήγει στην
υποστρόγγυλη κεφαλή που συντάσσεται με
την κερκίδα. Εσωτερικά της κεφαλής
βρίσκεται η στυλοειδής απόφυση της
ωλένης.
14
15
Κερκίδα και ωλένη
• Κερκίδα:
• Στο κάτω άκρο της κερκίδας, προς τα
έσω βρίσκεται η ωλένια εντομή (για να
συνταχθεί με την ωλένη στην κάτω
κερκιδωλενική άρθρωση).
• Στην έξω επιφάνεια του κάτω άκρου
της κερκίδας η στυλοειδής απόφυση
της κερκίδας.
16
20
21
Καμπτήρες μύες – δικέφαλος βραχιόνιος
• Εντονότερη λειτουργία έχουν οι
καμπτήρες μύες.
• Ο δικέφαλος βραχιόνιος εκφύεται: η
βραχεία κεφαλή από την κορακοειδή
απόφυση και η μακρά από το
υπεργλήνιο φύμα της ωμοπλάτης.
Καταφύεται στο κερκιδικό όγκωμα.
• Κάμπτει και υπτιάζει τον πήχη.
• Τη μεγαλύτερη δύναμη την
αναπτύσσει στην κάμψη σε ορθή
γωνία και σε θέση υπτιασμού.
22
23
Καμπτήρες μύες – βραχιονοκερκιδικός
24
25
Εκτείνοντες μύες – τρικέφαλος βραχιόνιος
26
28
Πρηνιστές μύες
στρογγύλος και τετράγωνος πρηνιστής
• Ο στρογγύλος πρηνιστής εκφύεται
από την παρατροχίλια απόφυση του
βραχιόνιου και την κορωνοειδή
απόφυση της ωλένης και καταφύεται
στο μέσο τριτημόριο της κερκίδας.
• Εκτός από πρηνιστής είναι και ισχυρός
καμπτήρας του πήχη.
• Ο τετράγωνος πρηνιστής εκφύεται
από το κάτω τεταρτημόριο της
πρόσθιας επιφάνειας της ωλένης και
καταφύεται στο κάτω τεταρτημόριο
της πρόσθιας επιφάνειας της κερκίδας.
29
Υπτιαστές μύες
Υπτιαστής και δικέφαλος βραχιόνιος
• Ο υπτιαστής μυς εκφύεται από την
παρακονδύλια απόφυση του
βραχιόνιου, τον έσω πλάγιο σύνδεσμο
του αγκώνα και τον δακτυλιοειδή
σύνδεσμο και την ωλένη και
καταφύεται στο μέσο της κερκίδας.
• Ο δικέφαλος βραχιόνιος μυς υπτιάζει
τον πήχη τρεις φορές ισχυρότερα από
τον υπτιαστή μυ.
30
Ειδικά θέματα
• ΥΠΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ
ΚΕΡΚΙΔΑΣ (ΕΠΩΔΥΝΟΣ ΠΡΗΝΙΣΜΟΣ)
• Στα μικρά παιδιά η ανώριμη κεφαλή
της κερκίδας είναι δυνατό να υποστεί
υπεξάρθρημα όταν το άνω άκρο του
παιδιού έλκεται προς τα πάνω.
• Η κεφαλή της κερκίδας είναι δυνατό να
ολισθήσει κάτω από το δακτυλιοειδή
σύνδεσμο, ο οποίος μπορεί να
παγιδευτεί μεταξύ της κερκίδας και
του κονδύλου.
• Ο υπτιασμός του αγκώνα σε κάμψη
ανατάσσει την άρθρωση
31
Διάλεξη 8: Άκρο χέρι
Σκοποί διάλεξης
• Σκοπός της διάλεξης να εισάγει βασικές
γνώσεις γύρω από τη δομή και τη λειτουργία
της καρπικής άρθρωσης και του άκρου χεριού
(της άκρας χειρός).
2
Περιεχόμενα διάλεξης
• Άνω και κάτω καρπική άρθρωση
• Καρπός
• Μετακάρπιο
• Φάλαγγες και οστά των δακτύλων
• Καμπτήρες μύες του καρπού
• Εκτείνοντες μύες του καρπού
• Μύες των δακτύλων
• Ειδικά θέματα: σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
10
Καρπός και άκρο χέρι
11
12
Καρπός και άκρο χέρι
13
14
Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου
• Στρογγύλος πρηνιστής
• Κερκιδικός καμπτήρας του καρπού
• Μακρός παλαμικός
• Ωλένιος καμπτήρας του καρπού
• Επιπολής κοινός καμπτήρας των δακτύλων
• Εν τω βάθει κοινός καμπτήρας των δακτύλων
• Μακρός καμπτήρας μυς του αντίχειρα
• Τετράγωνος πρηνιστής
15
16
Μύες πρόσθιας επιφάνειας αντιβραχίου
17
19
21
9. Βραχιονοκερκιδικός
10. Μακρός κερκιδικός εκτείνων τον καρπό
11. Βραχύς κερκιδικός εκτείνων τον καρπό
23
Δακτυλικές αρθρώσεις
• Μετακαρπιοφαλαγγικές
• Εγγύς φαλαγγικές
• Άπω φαλαγγικές
24
Μύες των δακτύλων
• Η κάμψη όλων των δακτυλικών
αρθρώσεων γίνεται από έναν
αντίστοιχο καμπτήρα μυ, ενώ η
έκταση από μια κοινή ραχιαία
απονεύρωση, την οποία σχηματίζουν
οι εκτείνοντες μύες.
25
1. Προσαγωγός του
αντίχειρα
2. Βραχύς απαγωγός
του αντίχειρα
3. Βραχύς καμπτήρας
του αντίχειρα
4. Αντιθετικός του
αντίχειρα
27
Μύες οπισθέναρος
5. Αντιθετικός του
μικρού δακτύλου
6. Βραχύς καμπτήρας
του μικρού δακτύλου
7. Απαγωγός μικρού
δακτύλου
Βραχύς παλαμικός
28
Αυτόχθονες μύες παλάμης
30
Ειδικά θέματα
Ειδικά θέματα
Περιεχόμενα διάλεξης
• Πυελική ζώνη
• Μηρός
• Άρθρωση του ισχίου
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του ισχίου
• Μύες που διέρχονται της άρθρωσης του ισχίου
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού
• Προσαγωγοί μύες
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού
• Ειδικά θέματα: κάταγμα του ισχίου
3
Πυελική ζώνη
Πυελική ζώνη
• Αποτελείται από τα δύο ανώνυμα οστά και το ιερό οστό που μαζί
σχηματίζουν την οστέινη πύελο που έχει σχήμα λεκάνης
5
Πυελική ζώνη
• Η κυπελλοειδής κοτύλη
βρίσκεται στη σχήματος Υ
συμβολή μεταξύ αυτών των
τριών οστών.
Πυελική ζώνη
Πυελική ζώνη
• Η ανώνυμη γραμμή χωρίζει την άνω ψευδή πύελο από την κάτω
αληθή πύελο.
10
Πυελική ζώνη
Πυελική ζώνη
14
Τα κάτω άκρα
15
Ο μηρός
• Αποτελείται από το
μηριαίο οστό, το
μεγαλύτερο,
μακρύτερο και
ισχυρότερο οστό του
σώματος.
16
Μηριαίο οστό
• Το μηριαίο πορεύεται προς τα έσω
καθώς κατέρχεται προς το γόνατο
(αυτό είναι περισσότερο έκδηλο
στις γυναίκες, λόγω ευρύτερης
πυέλου).
• Η κεφαλή του μηριαίου μοιάζει με
μπάλα και εμφανίζει ένα μικρό
εντύπωμα στο κέντρο, το βοθρίο
της κεφαλής.
• Ο αυχένας συνδέει την κεφαλή με
τη διάφυση του μηριαίου
(σχηματίζοντας γωνία με τον
επιμήκη άξονα του οστού).
• Ο αυχένας είναι το ασθενέστερο
τμήμα του μηριαίου και υφίσταται
συχνά κάταγμα (κάταγμα ισχίου). 17
Μηριαίο οστό
• Διακρίνονται στο άνω άκρο του
οστού ο μείζων τροχαντήρας προς
τα έξω και ο ελάσσων τροχαντήρας
προς τα πίσω και έσω (σημεία
πρόσφυσης μυών).
Μηριαίο οστό
• Το μηριαίο οστό διογκώνεται προς το
κάτω άκρο και καταλήγει στον έσω και
έξω κόνδυλο (μοιάζουν με μεγάλους
τροχούς) που συντάσσονται με το
κνημιαίο οστό.
• Η διάρθρωση του ισχίου σχηματίζεται από την κεφαλή του μηριαίου και
την κοτύλη του ανώνυμου οστού.
• Το βάθος της κοτύλης διευρύνεται από τον επιχείλιο χόνδρο.
21
Διάρθρωση του ισχίου
22
23
Διάρθρωση του ισχίου
25
Μύες που ενισχύουν το ισχίο από μπροστά
• Ο τείνων την
πλατεία περιτονία Ο
οδηγεί τον μηρό του
κινούμενου ποδιού
εμπρός και τον
απάγει.
• Επιπρόσθετα ο μυς
επιτελεί σημαντική
• Ο λαγονοψοΐτης ενέργεια στο δέσιμο
κάμπτει τον μηρό του μηρού, μέσω της
προς την κοιλιά, ενεργητικής τάσης
προσάγει και της πλατιάς
στρέφει προς τα έξω περιτονίας.
τον μηρό.
26
29
Ραχιαίοι ισχιακοί μύες
• Μέγας γλουτιαίος μυς
• Η σημαντικότερη ενέργειά
του είναι η έκταση στην
άρθρωση του ισχίου
(έγερση από θέση
ημικαθίσματος, τρέξιμο,
άλματα).
• Το άνω τμήμα του ενεργεί
με απαγωγή και το κάτω
τμήμα με προσαγωγή.
Προκαλεί επίσης μια ισχυρή
έξω στροφή.
30
1. Ραπτικός
2. Ορθός μηριαίος
3. Έσω πλατύς
4. Έξω πλατύς
5. Μέσος πλατύς
33
Μύες της πρόσθιας και έσω επιφάνειας
του μηρού
34
Προσαγωγοί μύες
1. Δικέφαλος μηριαίος
2. Ημιυμενώδης
3. Ημιτενοντώδης
38
39
Ειδικά θέματα
40
Περιεχόμενα διάλεξης
• Γόνατο
• Κνήμη
• Επιγονατίδα
• Άρθρωση του γόνατος
• Μηνίσκοι
• Σύνδεσμοι της άρθρωσης του γόνατος
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας του μηρού
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού
3
Γόνατο
Κνήμη
• Αποτελείται από το κνημιαίο οστό
και την περόνη.
• Το κνημιαίο βρίσκεται προς τα
έξω και είναι μεγαλύτερο από την
περόνη που μοιάζει με ράβδο.
• Συντάσσονται μεταξύ τους στο
πάνω και στο κάτω μέρος και σε
όλο το μήκος τους συνδέονται με
τον μεσόστεο υμένα.
• Το κνημιαίο συντάσσεται με το
μηριαίο στη διάρθρωση του
γόνατος και με τον αστράγαλο
στην ποδοκνημική άρθρωση.
• Η περόνη δεν συμμετέχει στην
άρθρωση του γόνατος, ενώ στην
ποδοκνημική απλώς βελτιώνει τη
σταθερότητα της άρθρωσης.
5
Κνήμη
Κνημιαίο οστό
• Στο άνω άκρο έχει τον, έσω και έξω
κνημιαίο κόνδυλο, εκατέρωθεν του
άνω άκρου της διάφυσης.
Χωρίζονται μεταξύ τους με το
μεσοκονδύλιο έπαρμα.
• Στο κάτω μέρος του έξω κονδύλου
βρίσκεται η αρθρική επιφάνεια με
την περόνη (άνω κνημοπερονιαία
άρθρωση).
• Ακριβώς κάτω από τους κονδύλους,
στο μπροστινό μέρος βρίσκεται το
κνημιαίο κύρτωμα (κατάφυση
επιγονατιδικού συνδέσμου).
• Το κάτω μέρος είναι πεπλατυσμένο.
Προς τα έσω σχηματίζει το έσω
σφυρό, στην εσωτερική προεξοχή
του αστραγάλου.
• Στην κάτω άκρο του στην περονιαία
εντομή σχηματίζεται η κάτω
κνημοπαρονιαία άρθρωση.
7
Περόνη
Επιγονατίδα
9
Διάρθρωση του γόνατος
11
Μηνίσκοι
Μηνίσκοι
• Ο έσω μηνίσκος τραυματίζεται 20 φορές περισσότερο από τον έξω, λόγω των
συμφύσεών του με τον αρθρικό θύλακο και τον έσω πλάγιο σύνδεσμο.
15
Χιαστοί σύνδεσμοι
• Κατά την κίνηση του γόνατος ο πρόσθιος χιαστός παρεμποδίζει την προς τα
πίσω παρεκτόπιση του μηριαίου οστού πάνω στην κνήμη. Ο οπίσθιος χιαστός
παρεμποδίζει την προς τα εμπρός παρεκτόπιση του μηριαίου οστού επί της
κνήμης.
• Όταν το γόνατο βρίσκεται σε πλήρη έκταση και οι δύο χιαστοί τεντώνονται και
το γόνατο ακινητοποιείται.
16
Χιαστοί σύνδεσμοι
17
Πλάγιοι σύνδεσμοι
• Εκτός από την ανάσχεση της έκτασης της κνήμης και την αποτροπή της
υπερέκτασης, οι σύνδεσμοι αυτοί παρεμποδίζουν την προς τα πλάγια
παρεκτόπιση της κνήμης σε σχέση με το μηρό.
• Στην κάμψη του γονάτου είναι χαλαροί, ενώ κατά την έκτασή του σε μέγιστη
τάση.
18
Πλάγιοι σύνδεσμοι
19
Μύες της άρθρωσης του γόνατος
20
• Τετρακέφαλος μυς
• Τείνων την πλατεία περιτονία
• Ραπτικός μυς
21
Μύες πρόσθιας επιφάνειας του μηρού
1. Ραπτικός
2. Ορθός μηριαίος
3. Έσω πλατύς
4. Έξω πλατύς
5. Μέσος πλατύς
22
24
25
Μύες της οπίσθιας επιφάνειας του μηρού
• Δικέφαλος μηριαίος
• Ημιτενοντώδης
• Ημιυμενώδης
26
1. Δικέφαλος μηριαίος
2. Ημιυμενώδης
3. Ημιτενοντώδης
27
Οπίσθια επιφάνεια μηρού - Δικέφαλος μηριαίος
• Οι οπίσθιοι μηριαίοι ονομάζονται και
ισχιοκνημιαίοι και έχουν κυρίως
δυναμικά κινητικά καθήκοντα.
• Έκφυση: Η μακρά κεφαλή από το
ισχιακό κύρτωμα και η βραχεία από το
έξω χείλος της τραχείας γραμμής.
• Κατάφυση: Κεφαλή της περόνης.
• Ενέργεια: Ως διαρθρικός μυς βοηθάει
στην έκταση του ισχίου (πόδι
στήριξης) αλλά κάμπτει και στρέφει
την κνήμη προς τα έξω (κινούμενο
πόδι) έχοντας το γόνατο λυγισμένο.
28
29
Οπίσθια επιφάνεια μηρού – Ημιυμενώδης μυς
30
Περιεχόμενα διάλεξης
• Άκρο πόδι (άκρος πόδας)
• Ποδοκνημική άρθρωση
• Υπαστραγαλική άρθρωση
• Σύστημα συνδέσμων – θυλάκων στην ποδοκνημική
• Μύες της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης
• Μύες της πρόσθιας επιφάνειας της κνήμης
• Ειδικά θέματα: αθλητικές κακώσεις στην ποδοκνημική
3
Άκρο πόδι
• Το άκρο πόδι αποτελείται από τα οστά του ταρσού, τα μετατάρσια οστά και τις
φάλαγγες. Το άκρο πόδι χρησιμεύει για τη στήριξη του βάρους του σώματος και
ως μοχλός για την προώθηση του σώματος κατά τη βάδιση, το τρέξιμο ή το άλμα.
• Το ότι αποτελείται από πολλά οστά το κάνει πιο ευλύγιστο και πιο λειτουργικό.
4
• Η πτέρνα ακουμπάει στο έδαφος με το κύρτωμα της πτέρνας και προς τα έσω έχει
μια προεξοχή το υπέρεισμα του αστραγάλου.
• Το κυβοειδές βρίσκεται προς τα έξω, το σκαφοειδές προς τα έσω και τα τρία
σφηνοειδή προς τα μπροστά. 6
• Το μετατάρσιο αποτελείται από τα πέντε μετατάρσια οστά (I –V, από τα έσω προς
τα έξω, παράλληλα μεταξύ τους). Το 1ο μετατάρσιο καταλήγει στη βάση του
μεγάλου δακτύλου.
• Υπάρχουν 14 φάλαγγες των δακτύλων (κεντρική ή εγγύς, μέση και περιφερική ή
άπω φάλαγγα). Ο μεγάλος δάκτυλος έχει μόνο δύο φάλαγγες.
7
Άκρο πόδι
• Η διάταξη των οστών του άκρου ποδιού είναι τέτοια, ώστε να σχηματίζουν έναν
έσω και έναν έξω άξονα (επίμηκες τόξο).
• Ο έσω άξονας αποτελείται από τα τρία πρώτα δάκτυλα, από τα τρία σφηνοειδή
οστά, το σκαφοειδές και καταλήγει στον αστράγαλο.
• Ο έξω άξονας αποτελείται από τα δύο έξω δάκτυλα, το κυβοειδές οστό και από
την πτέρνα.
9
Τόξα του άκρου ποδιού
• Επειδή ο έσω άξονας του άκρου ποδιού είναι τοποθετημένος λοξά πάνω στον
έξω άξονα, σχηματίζεται το επίμηκες τόξο του άκρου ποδιού, όπου ο έσω άξονας
είναι πάνω από το έδαφος (η νέα επαφή με το έδαφος γίνεται με τη βασική
άρθρωση του μεγάλου δακτύλου) και μόνο ο έξω άξονας εφάπτεται με το
έδαφος σε όλο το μήκος του.
• Επίσης με την τοποθέτηση του ενός άξονα πάνω στον άλλο δεν σχηματίζεται
μόνο ένα επίμηκες τόξο, αλλά και ένα εγκάρσιο τόξο. 10
• Η καμάρα του άκρου ποδιού οφείλεται στα οστά και διατηρεί μια έντονη
τάση και σταθεροποιείται παθητικά και ενεργητικά.
Ποδοκνημική άρθρωση
• Σχηματίζεται από την κνήμη και την περόνη καθώς και από την τροχιλία
του αστραγάλου.
• Η κνήμη και η περόνη περικλείουν την τροχιλία του αστραγάλου ως
τανάλια με τα σφυρά τους (έσω και έξω) σχηματίζοντας έτσι την
περοκνημική γλήνη (δίκρανο της ποδοκνημικής).
13
Ποδοκνημική: σύστημα συνδέσμων – θυλάκων
Ποδοκνημική - σύνδεσμοι
17
Ποδοκνημική - σύνδεσμοι
18
Ποδοκνημική - σύνδεσμοι
19
Μηχανική της ποδοκνημικής άρθρωσης
• Από την κεντρική θέση του άκρου
ποδιού είναι δυνατή μια ραχιαία
κάμψη κατά 20ο περίπου και μια
πελματιαία κατά 30ο περίπου.
• Το πρόσθιο τμήμα της τροχιλίας του
αστραγάλου είναι ευρύτερο από το
οπίσθιο, ενώ η περονοκνημική
γλήνη έχει αντίθετη μορφολογία.
• Έτσι στη ραχιαία κάμψη το
φαρδύτερο πρόσθιο τμήμα της
τροχιλίας του αστραγάλου
σφηνώνεται στο στενότερο οπίσθιο
τμήμα της περονοκνημικής γλήνης
και η ποδοκνημική είναι
σταθερότερη απ΄ότι στην
πελματιαία κάμψη.
20
Υπαστραγαλική άρθρωση
• Σχηματίζεται από δύο τελείως ξεχωριστές
ανατομικά αρθρώσεις, οι οποίες από
λειτουργική άποψη αποτελούν μια
ενότητα.
• Την αποτελούν:
αστραγαλοπτερνοσκαφοειδής άρθρωση
(πρόσθια αστραγαλοπτερνική και
αστραγαλοσκαφοειδής) και η οπίσθια
αστραγαλοπτερνική άρθρωση.
• Η υπαστραγαλική άρθρωση επιτρέπει
κινήσεις γύρω από έναν άξονα που
διέρχεται λοξά μέσα από τον ταρσό από
έσω – πάνω – εμπρός προς τα έξω – κάτω
– πίσω. Η έσω στροφή του ποδιού
(πρηνισμός) είναι εφικτή έως τις 30ο, η
μέγιστη τιμή της έξω στροφής (υπτιασμός)
φτάνει τις 60ο. 21
Μύες της οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης
22
Γαστροκνήμιος μυς
• Ο γαστροκνήμιος μαζί με τον υποκνημίδιο
σχηματίζουν τον τρικέφαλο της γαστροκνημίας
μυ που ανήκει στην επιπολής στιβάδα των
καμπτήρων μυών.
Υποκνημίδιος μυς
• Έκφυση: Κεφαλή της περόνης και οπίσθια
επιφάνεια της περόνης και της κνήμης.
• Κατάφυση: Με τον αχίλλειο τένοντα στο
κύρτωμα της πτέρνας.
• Νεύρωση: Κνημιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Λειτουργεί και αυτός κυρίως με
πελματιαία κάμψη. Η δύναμη σύσπασής του
όμως είναι μικρότερη από εκείνη του
γαστροκνήμιου και γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη
σημασία όχι τόσο για τα αγωνίσματα μέγιστης
δύναμης ή ταχυδύναμης, όσο για τα
αγωνίσματα αντοχής.
• Ο μυς αποτελείται κατά κύριο λόγο από ST
μυϊκές ίνες.
• O τρικέφαλος της γαστροκνημίας μυς λόγω της
οπίσθιας κατάφυσής του στην πτέρνα δεν
προσφέρει μεγάλη σταθεροποίηση στην
ποδοκνημική παρά τη μεγάλη δύναμή του. 25
Τρικέφαλος της γαστροκνημίας μυς
26
29
Μύες που βοηθούν στην πελματιαία κάμψη
30
32
33
Μακρός εκτείνων τον μεγάλο δάκτυλο μυς
• Έκφυση: Περόνη, μεσόστεος υμένας.
• Κατάφυση: Ραχιαία απονεύρωση του
μεγάλου δακτύλου.
• Νεύρωση: Εν τω βάθει περονιαίο νεύρο.
• Ενέργεια: Ραχιαία κάμψη του άκρου ποδιού
και έκταση του μεγάλου δακτύλου.
• Στο πόδι στήριξης ο μυς, όπως και οι δυο
προαναφερθέντες, υποστηρίζει το πάτημα
του ποδιού, έλκοντας την κνήμη προς το
άκρο πόδι.
36
37