Helmand Institute of Higher Education

Faculty of veterinary
Department of Clinic

Ministry of Higher Education

Helmand Institute of Higher Education
Faculty of Veterinary
Department of clinic

S.Ah.waziri

4th Year/2nd Semester 13۹5-13۹6

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫لومړی فصل‪ :‬د اپیډیمولوژی اساسی مفاهیم‪ ،‬تعریفات‪ ،‬د اپیډیمولوژی څانګې‬
‫دوهم فصل‪ :‬د اپیډیمولوژی اساسی اصطالحات‬
‫دریم فصل‪ :‬د ناروغیو انتقال‬
‫څلورم فصل‪ :‬د عضویت دفاعی قوه‪ ،‬موضوعی دفاعی قوه‪ ،‬د عضویت د بیالبیلو سیستمونو دفاعی قوه‪،‬‬
‫مقاومت او معافیت‪ ،‬انټیجن او انټي باډي‪.‬‬
‫پنځم فصل‪ :‬بکتریایی امراض‪...........‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬ ‫‪Contd.‬‬

 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د اپٌدمٌولوژي تعرٌفات‪ :‬د اپٌدمٌولوژي اصطالح د وخت په تېرېدو سره په‬

‫الندې شرح تغٌرات درلودل‪.‬‬
‫• په ‪ 1۹۷۰‬کال کې ماک ماهون‪ :‬اپٌدمٌولوژي په انسان کې د ناروغٌو د تعٌن‬
‫کونکو عواملو او توزٌع له مطالعې څخه عبارت ده‪.‬‬
‫• په ‪ 1۹۷۵‬کال کې هاپٌن‪ :‬د ناروغٌو د نمونو مطالعې ته اپٌدمٌولوژي وٌل‬
‫کٌږي‪.‬‬
‫• په ‪ 1۹۷۷‬کال کې شوابه‪ :‬اپٌدمٌولوژي په ټولنه کې د ناروغٌو له مطالعې‬
‫څخه عبارت ده‪.‬‬
‫• په ‪ 1۹۸2‬کال کې فلچر‪ :‬په ټولنو کې د ناروغٌو په تعٌن کونکو عواملو او‬
‫توزٌع پورې د اړونده اصولو بررسً کولو ته اپٌدمٌولوژی واًٌ‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫لومړی فصل‬

Epizootology:…
Epidemiology:…
Epiphytology:…

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫توصٌفی اپٌډٌمولوژی‬
‫توصٌفً اپٌدمٌولوژي له هغه صحراًٌ لٌدنو څخه عبارت دی چې تر اړتٌا وړ د ٌوې ناروغۍ‬
‫ٌا ٌوې واقعې د توصٌف په منظور ترسره کٌږي‪.‬‬
‫واقعه ٌا پٌښه څه وخت منځ ته راغلې‪ ،‬کوم څاروی په ناروغۍ اخته دی؟ دا واقعه ٌا پٌښه څه‬
‫شی ده؟ په کوم ځای کې پٌښه شوې ده؟ بالخره څرنګه او ولې پٌښه شوېده؟‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫تشرٌحی اپٌډٌمولوژی‬
‫له تشرٌحً اپٌدمٌولوژي څخه اصلً موخه په ٌوه ټولنه کې د ناروغۍ واقعې او ٌا حادثې له‬
‫صحٌح تشرٌح څخه عبارت ده‬
‫بناًء الندې پوښتنې مطرح کٌږي څه ډول څاروي ناروغ شوي دي؟ ناروغً څه وخت خپره‬
‫شوې ده؟ په کوم ځای کې ناروغً خپره شوې ده؟ ځنګه او څه ډول ناروغً واقع شوې ده؟‬
‫په همدې ډول د مٌزبان د خصوصٌاتو په اړه (لکه جنس‪ ،‬نسل‪ ،‬عمر) او د وخت ‪ ،‬کال ‪ ،‬فصل‬
‫مٌاشتې په اړه هم معلومات ورکول کٌږي د ناروغۍ واقعً تشخٌص د البراتوار معاٌناتو‪،‬‬
‫تجزٌوي او تجربوي تستونو په مرسته تر سره کٌږي‪ ،‬د ناروغۍ د درملنې‪ ،‬وقاٌې او کنترول په‬
‫مرسته الرښونه کٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫تحلٌلی اپٌډٌمولوژی‬

‫په دې پړاو کې له مخکٌنٌو پړاوونو څخه الس ته راغلې پاٌلې ٌو له بل سره ٌو‬
‫ځای کوي له تحلٌل او تجزٌې څخه وروسته ٌوې واحدې پاٌلې ته رسٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫تجربوی اپٌډٌمولوژی‬

‫تجربوي اپٌدمٌولوژي له هغه اپٌدمٌولوژي څخه عبارت ده چې د تجربو پر‬

‫بنسټ په ٌوه ټولنه کې د ناروغۍ ارقام او شواهد تر کنترول شوٌو شراٌطو‬
‫الندې الس ته راځً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د اپٌډٌمولوژی وٌشنه‬

‫‪ -1‬عمومً اپٌدمٌولوژي‪ :‬عمومً اپٌدمٌولوژي په بشري او حٌوانً ټولنه کې د روغتٌا او‬

‫ناروغۍ له عمومی اړخونو سره سروکار لري‪ .‬د عمومً اپٌدمٌولوژی له نظره د ناروغٌو د‬
‫عواملو‪ ،‬د ناروغٌو خپرېدل د ناروغٌو د محٌطً عواملو او د هغه عواملو پېژندل ضروري دي‬
‫‪ -2‬خصوصً اپٌدمٌولوژي‪ :‬خصوصً اپٌدمٌولوژي سر بېره پر دې چې له عمومً‬
‫اپٌدمٌولوژي سره سروکار لري بلکه له اختصاصً ناروغٌو ٌا اختصاصً حوادثو سره چې په‬
‫ٌوه بشري ٌا حٌوانً ټولنه کې واقع کٌږي هم تړاو لري‪.‬‬
‫په دي صورت کې موږ د غواګانو د طاعون )‪(Rinderpest‬لٌونً سپً ناروغۍ )‪(Rabies‬‬
‫طبق )‪ (F.M.D‬چرګ مری ٌا ټوغکی (‪ )New Castle‬او نورو ناروغٌو د اپٌدمٌولوژي په‬
‫برخه کې لنډه څېړنه کوو‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫اصطالحات‬ ‫ په ټولنه کې ناروغۍ‬-

Population unit ‫ د ټولنې واحد‬-
Population at risk ‫ په خطر کې ټولنه‬-
Sporadic disease ‫ سپورادیکه ناروغی‬-
Endemic disease ‫ اندمیکه ناروغی‬-
Epidemic diseas ‫ اپیدیمیکه ناروغی‬-
Prevention ‫ د ناروغي مخنوي‬-
Isolation ‫ جال کول‬-
Control of Disease ‫ د ناروغۍ کنترول‬-
Quarantine ‫ قرنطین‬-
Eradication ‫ د ناروغۍ پوره نابودی‬-
Incubation period ‫ پټه دوره‬-
Chemotherapy ‫ په درملونو درملنه‬-
Infection ‫ عفونت‬-
Pathogenicity ‫ د ناروغۍ د تولید توان‬-
Susceptibility ‫ حساسیت‬-
Resistance ‫ مقاومت‬-
Virulent ‫ ویرو النس‬-
Disinfection ‫ ضد عفونی‬-
Pollution ‫ چټلتیا‬-
Toxigenicity ‫ د زهریتوب د تولید خاصیت‬-
Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫په ټولنه کې ناروغۍ‪:‬‬

‫د طب علم په لومړي پړاو کې د ناروغو څاروٌو په درملنه تکٌه کوي او په‬
‫دوهم قدم کې د ټولنً د ګلې ٌا رمې عالج ته اهمٌت ورکوي‪.‬‬
‫)‪:(Population unit‬‬
‫تر نظر الندې واحد ممکن په ٌوه قفس کې شپږ آلوتونکې ٌا په ٌوه اکوارٌوم کې‬
‫موجود ‪ 2۰‬کبان وي او ٌا ‪.......‬‬
‫)‪ٌ(Population at Risk‬ا له خطر سره مخامخ ټولنه‪:‬‬
‫دې موضوع ته الندې مثالونه روښانتٌا ورکوي‪ ،‬که چېرې زمونږ تر نظر‬
‫الندې جمعٌت د کابل په ښار کې د غواګانو ٌو لوٌه ګله وي او د بحث موضوع‬
‫د جنٌن سقط وی ‪....‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د ناروغۍ د منځ ته راتلو شکلونه‬

‫‪ :sporadic‬داسی ٌو مرض چی په عادی ډول ٌو ځای کی موجود نه وی بلکه‬
‫کله کله په محدود ډول پٌدا کٌږي لکه ‪Food poisoning‬‬
‫‪ :Endemic‬داسی ٌو مرض چی همٌشه ٌو تعداد انسانان او ٌا حٌوانات په ٌو‬
‫محٌط کی په دی مرض مبتال وی‬
‫‪Holoendemic, hyperendemic, mesoendemic, hypoendemic‬‬
‫‪ :Epidemic‬دفعتا ً منځ ته راځً وروسته څو والٌتونو او ٌا څو ملکونو ته‬
‫سراٌت کوي‪.‬‬
‫‪ :Pandemic‬هغه مرض چً ټولی نړۍ ته سراٌت کوي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪ :Prevention‬روغو څاروٌو ته د ناروغۍ له سراٌت څخه‬

‫مخنٌوی وشً‬
‫‪:Isolation‬که چېرې ٌوه ناروغً منځ ته راغلې وي د ناروغۍ د‬
‫ال زٌات خپرېدو د مخنٌوي لپاره باٌد روغ څاروی له ناروغو‬
‫څاروٌو څخه جال شً‬
‫‪ :Control‬ټول هغه تدابٌر چې د ناروغۍ د واقعاتو په ښکته‬
‫راوستلو کې کارول کٌږي د ناروغۍ د کنترول په نوم ٌادٌږي‪.‬‬
‫‪ :Quarantine‬قرنطٌن ٌوه اٌټالوي کلمه ده چې د ‪ ۴۰‬ورځو‬
‫معنی لري‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫ کله چې مٌزبان او محٌط د ٌوې ناروغۍ له عامل څخه په‬:Eradication

‫ٌا‬Rabies ‫ملً او بٌن المللً سطح پاک شً لکه انګلستان او استرالٌا چې د‬
.‫لٌونً سپً له ناروغۍ څخه پاک دي‬
:Incubation period
Peracut
acute
Sub acute
Chronic

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪ :Chemotherapy‬د ناروغۍ د درملنې په منظور د کٌمٌاوي موادو کارول‬

‫ٌا تطبٌق کول په هغه صورت کې چې انسان ٌا څاروی کلٌنٌکً نښې له خپل‬
‫ځانه ښکاره کړي د ‪chemo therapy‬په نوم ٌادٌږي‬
‫‪ :Infection‬کوچنی ماٌکرو اورګانٌزمونه چی د ناروغۍ د تولٌد سبب کٌږي‪.‬‬
‫‪ :Pathogenicity‬د ناروغۍ د تولٌد توان‬
‫)‪(non pathogenic, pathogenic‬‬
‫‪ :Susceptibility‬حساسٌت‬
‫‪ :Resistance‬مقاومت‬
‫‪ :Virulence‬د پاتوجن عواملو د ناروغۍ د تولٌد درجه‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫ موږګانو او نورو‬،‫ پرازٌتونو‬،‫ د ژوند په چاپٌلایر کې د حشراتو‬:Infestation

ًٌ‫تکثر او ځای پر ځای کٌدو ته وا‬
‫ ضد عفونی کول‬:Disinfection
‫ چټلتٌا‬:Pollution
‫ د زهرٌت د تولٌد خاصٌت‬:Toxigenicity
Endotoxin
Exotoxin
‫ ساری ناروغۍ‬:Infections disease(contagious disease)
‫ دوهم ځل عفونت‬:Reinfection
:Super infection

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

:Mixed infection
:Endogen infection
Exogen infection
Treatment
Causal treatment
Symptomatic treatment
Secret infection(latent, inapparent)

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د ناروغٌو انتقال‬

‫د اړیکی په مرسته د ناروغۍ انتقال‬

‫مستقٌمه اړٌکه‬
‫غٌر مستقٌمه اړٌکه‬
‫افرازات‬
‫د وسایلو په مرسته د ناروغۍ انتقال‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Horizontal (lateral) transmission

Vertical transmission

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Contact infection
‫کله چی د عفونت انتقال له ملوثو حٌواناتو څخه روغو حٌواناتو ته د تماس له‬
‫ په نوم ٌادٌږي‬contact infection ‫الری صورت ونٌسی د‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Direct contact

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Indirect contact
(vector, fomites)

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Airborne transmission
(aerosol)
Dust
droplet

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Droplet transmission

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Dust transmission

Dust
Droplet

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Alimentary infection

‫د غذا او اوبو د ککړتٌا درجه‬

‫د محٌطی عواملو په مقابل کی د پاتوجن مقاومت‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د ژوندٌو وکتورونو پواسطه د عفونت انتقال‬

‫‪Mechanical transmission‬‬
‫په دی حالت کی د ناروغی عامل د وکتور په وخت کی کوم تغٌر نه کوی‬
‫‪Propagative transmission‬‬
‫د ناروغی عامل د وکتور په وجود کی تکثر کوی‪.‬‬
‫‪Developmental transmission‬‬
‫د ناروغی عامل د وکتور په وجود کی د تکامل ٌوه مرحله تر سره کوی‬
‫‪Cyclopropagative transmission‬‬
‫د ناروغی عامل د وکتور په وجود کی هم تکثر کوی او هم تکاملی مرحله‬
‫سرته رسوي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫ناقلٌن په دوه برخو وٌشل شوی‬

Biological vectors
Mechanical vectors

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫د پالسنتا له الری د ناروغٌو انتقال‬

Transplacental infection
Transovarian infection

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫د پاتوجن بکترٌا خواص‬

More virulent
Less virulent
New castle ( velogenic, mesogenic, centogenic)
.‫نظر د څاروی نوعٌت ته هم توپٌر کوي‬
attenuation of virulence ‫د وٌروالنس ضعٌفه کول‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫په بدن کی د ماٌکروبونو فعالٌت او د تکثر ځای‬

Local (black leg)
General (pasterlusis)

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Source of infection‬‬
‫ژوندی اجسام‪ :‬په ژوندي اجسامو کې انسان‪ ،‬څاروي‪ ،‬خزندګان‪ ،‬حشرات او‬
‫نور شامل دي‪ ،‬چې د مٌکروبونو د ژوند منبع تشکٌلوي‪ ،‬باکترٌاٌې‬
‫ماٌکروفلوراوې سبت وٌروسونوته د څاروي په بدن کې ډېري لٌدل کېږي‪.‬‬
‫هرکله چې زمٌنه ورته مساعده شً‪ ،‬ناروغً منځته راوړي‪......‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫غٌر ژوندی اجسام‬

‫د عضوٌت افرازات‪ :‬د پوزې افرازات‪ ،‬د رحم افرازات‪ ،‬د خولې الرې ادرار‪ ،‬غاٌطه‬ ‫–‬
‫مواد او نور‪.‬‬
‫خوراکً مواد ٌا خواړه‪ :‬هغه خواړه چې په چاپېلایر کې ککړ شً او ٌا له ناروغ‬ ‫–‬
‫څاروي څخه السته راشً‪.‬‬
‫د څاروٌو محصوالت‪ :‬هګۍ‪ ،‬شٌدې‪ ،‬غوښه‪ ،‬وٌښتان‪ ،‬پوستکً‪ ،‬وړۍ‪ ،‬هډوکً او نور‪.‬‬ ‫–‬
‫وساٌل او سامان آالت‪ :‬چاقو‪ ،‬د جراحً سامان‪ ،‬کلٌنٌکً سامانونه او نور‪.‬‬ ‫–‬
‫چټلې اوبه‪ :‬هغه اوبه چې له مخکې څخه ککړې وي اوٌا وروسته ککړې شً‪.‬‬ ‫–‬
‫د څاروي د اوسېدلو ځای‪ :‬غوجله او سامانونه ٌې‪.‬‬ ‫–‬
‫هغه واکسٌن چې پوره او مطمئن ډول نه وي ضعٌف شوي د ناروغۍ د خپرېدو باعث‬ ‫–‬
‫ګرځً‪.‬‬
‫ککړې خاورې‪ ،‬د څاروٌو غاٌطه مواد او نور‪.‬‬ ‫–‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫هغه حٌوانات چی په عفونت باندی ملوث وی‬

‫د هغه حٌواناتو جسد چی د ساری امراضو پواسطه تلف شوی وی‬
‫د مبتال حٌواناتو محصوالت‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫د ناروغٌو عوامل‬
Predisposing factors
Determining
‫عمر‬
‫نسل‬
‫جنس‬
‫اقلٌم‬
‫غذا‬
‫اوبه‬
‫درملنه‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د بدن دفاعی قوه‬

‫د بدن د سٌستمونو دفاعی قوه‬
‫موضعی دفاعی قوه (پوستکی او مکوزا پردی)‬
‫د پوستکی دفاعی قوی مٌخانٌکٌت‪:‬‬
‫(‪)Treponema( )Leptospira( ،)Brocella‬‬
‫پوستکی په دوه طرٌقو د مکروبونو د داخلٌدو مخنٌو کوی‬
‫الف‪ :‬له فزٌکی قوی څخه په ګټې اخستلو سره (شحمی طبقه او خولی)‬
‫ب‪ :‬مکوزا پرده ‪ : mucus membrane‬سرٌښناک مواد‪ ،‬د مکوزی پردی‬
‫او مٌکروبونو ترمنځ نازک جدار موجودٌت‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د بدن د مختلفو سٌستمونو دفاعی قوه‬

‫د هضمی سٌستم دفاعی قوه‬
‫د تنفسی سٌستم دفاعی قوه‬
‫د بولی اوتناسلی سٌستم دفاعی قوه‬
‫د سترګی دفاعی قوه‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Immunity & Resistance

natural
active
artificial
acquired
immunity
Immunity natural
inherited passive
artificial

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Inherited immunity
• Species immunity (FMD, measel)
• Racial immunity ‫تور اوسپٌن نژادونه‬
• Individual differences

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Acquired immunity
‫ بدن ٌی د خپلو انساجو پواسطه منځ ته‬:Active immunity
‫راوړي‬
‫ د طبعی امراضو په نتٌجه کی‬:Natural active immunity •
‫منځ ته راځً لکه شری‬
‫ په مصنوعی ډول بدن ته د‬:Artificial active immunity •
‫امراضو عوامل زرق کٌږی لکه واکسٌن‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Passive immunity
‫په خپله د بدن انساج ٌی نه جوړوی بلکه جوړ شوی معافٌت ورته د‬
‫بل حٌوان څخه انتقالٌږي‬
‫ لکه د پالسنتا له الری د مور‬:Natural passive immunity
‫څخه بچی ته انتقالٌدل‬
‫ د بل حٌوان جوړ شوی‬:Artificial passive immunity
anti toxin ‫معافٌت په مصنوعی ډول انتقالٌږي لکه‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Antibody and antigen

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪antigen‬‬
‫انتً جن‪ :‬له هغه مادې څخه عبارت ده چې کله د انسان ٌا څاروي د عضوٌت‬
‫داخل ته پٌچکاري ٌا زرق شً‪ ،‬په بدن کې د انتً باډۍ د تولٌد باعث ګرځً‪،‬‬
‫ٌا هغه ماده چې په عضوٌت کې د انتً بادۍ د تولٌد باعث ګرځً‪ ،‬د انتً جن‬
‫په نوم ٌادٌږي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪antibody‬‬

‫انتً بادي له هغه موادو څخه عبارت دي چې په عضوٌت کې د انتً جن د‬

‫زرق له امله تولٌدٌږي‬
‫انتً بادي په عضوٌت کې د هم نوعه ماٌکروارګانٌزمونو د ودې او تکثر مانع‬
‫ګرځً‪ ،‬او د هغه توکسٌن (‪ )Toxin‬خنثی کوي‪،‬‬
‫هغه حجرات چې د انتً بادۍ په تولٌد کې رول لري‪ ،‬د پالزما له حجراتو‪ ،‬د‬
‫هډوکً له مغز‪ ،‬د تلً ٌا ترٌخې له حجراتو‪ ،‬او لمفاوي غوټو څخه عبارت دی‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د انټی باډي دندی‬

‫انتً بادي د ساري ناروغٌو د وقاٌې او مخنٌوی لپاره کارول کېږي‪.‬‬ ‫•‬
‫د وٌنې د ګروپ په تشخٌص کې کارول کېږي‪.‬‬ ‫•‬
‫د بېالبېلو ماٌکروارګانٌزمونو د هوٌت د تعٌٌن او تشخٌص لپاره ورڅخه ګټه‬ ‫•‬
‫اخٌستل کېږي‪.‬‬
‫په عدلً طب کې (دارثٌت) د تشخٌص لپاره کارول کېږي‪.‬‬ ‫•‬
‫د وٌروسونو او باکترٌاوو د پٌژندګلوي او طبقه بندي لپاره کارول کٌږي‪.‬‬ ‫•‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪vaccine‬‬
‫تعرٌف‪ :‬واکسٌن د‬ ‫د واکسٌن‬
‫ماٌکروارګانٌزمونو د ژوندي وٌروالنت‪،‬‬
‫ضعٌف شوي او غٌرفعال شوي‪ ،‬تلف شوي‬
‫او غٌر فعال توکسٌن له هغه غٌر متجانس‬
‫مخلوط ٌا محلول څخه عبارت دی چې د‬
‫انتً جن په ډول د ځانګړو ناروغٌو په‬
‫وړاندې د معافٌت د تولٌد په موخه‬
‫عضوٌت ته تطبٌق کېږي‪.‬‬
‫واکسٌن له هغه انتً جنٌک موادو څخه‬
‫عبارت دی چې د عضوٌت حجرې د انتً‬
‫بادې د تولٌد لپاره هڅوي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫د واکسٌنونو ډولونه‬
‫ژوندی واکسٌنونه‬
‫مړه واکسٌنونه‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫د واکسٌنونو د تطبٌق الر‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫مخلوط واکسٌنونه‬
‫د کار د آسانتٌا لپاره څو ماٌکروارګانٌزمونه په ٌوه واکسٌن کې کارول کېږي‪،‬‬
‫مثالً د غواګانو د تنفسً ناروغٌو په ضد چې کوم واکسٌن جوړٌږي‪ ،‬د غواګانو‬
‫هرپس وٌروس‪ ،‬وٌروسً اسهال‪ ،‬پارا انفلوزا او حتی پاستورالر هٌمولٌتٌکا‬
‫لري‪،‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

streptococci
)Rosen bach( ‫ کال کې د‬1۸۸۰ ‫په‬
‫په واسطه پېژندل شوې دي‬
‫ درجو ښکته تودوخه کې‬۶1 - ۶۰ ‫له‬
ً‫ دقٌقو په موده کې لمنځه ځ‬3۰ ‫د‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د سټرٌپټوکوکس لنس فلډ ګروپونه ‪Lancefield groups‬‬

‫ګروپ ‪ A‬د انسانانو پاتوجن‬

‫ګروپو ‪ B‬د حٌواناتو پاتوجن‬
‫ګروپ ‪ C‬د انسانانو او حٌواناتو پاتوجن‬
‫ګروپ ‪ D‬د انسان او حٌوان په فضله وو کی پٌداکٌږي‪.‬‬
‫نور ګروپونه هم لری ‪ A‬څخه تر ‪ O‬پوری وٌشل شوی دی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

beta hemolytic ‫ په دی ګروپ کی د‬:Hemolytic streptococcus •

.‫ پوری رسٌږي‬O ‫ څخه تر‬A ‫سټرپټوکوکس اورګانٌزمونه شامل دی چی د‬
flrora ‫ دا اورګانٌزمونه اکثراً د تنفسی جهاز‬:Viridian streptococcus •
،meningitis ،subacut bacterial endocarditis ‫ ځٌنی وخت د‬.‫دي‬
.‫ انفکشن سبب کٌږي‬urinary tract
‫ چی اکثره په غاٌطه موادو‬:Enterococcus (streptococcus faecalis) •
urinary tract infection, ‫کی دی او پتوجن خواص نلری کله کله‬
‫ او د انټً بٌوټٌک په مقابل کی‬،ً‫ او د غذاٌی تسمم سبب ګرځ‬meningitis
.‫مقاومت لري‬
‫ دا اورګانٌزمونه مرض نه تولٌدوی لٌکن په شٌدو‬:Lactic streptococcus •
.‫کی موجود دی‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

mastitis
:‫تعرٌف‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Contagious galactic (mycoplasma)

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

History of mastitis

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪etiology‬‬
‫‪ -1‬داخلً فکتورونه‪ :‬د ښځٌنه غواګانو د بدن په غړو کې هر ډول بې نظمً‪ ،‬د‬
‫غوالنځې د فعالٌت کډودي ٌا بې نظمً منځ ته راوړي‪ .‬چې سن‪ ،‬تولٌد‪ ،‬ارث او‬
‫د شېدو ورکولو موقع ټول داخلً فکتورونه دي‪.‬‬
‫‪ -2‬مٌکروبونه ‪ :‬باکترٌاوې (سترپتوکوکونه) او فنجٌان‪.‬‬
‫‪ -3‬محٌطً فکتورونه‪ :‬دا فکتورونه ډېر مهم دي چې د ساتلو شراٌط‪ ،‬تغذٌه‪،‬‬
‫روزنه او نور د چاپېلایر عوامل پکې شامل دي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Clinical signs
Acute and chronic
‫ګوډوالی‬
‫د غوالنځً سوروالی او ګرموالی‬
‫تبه‬
‫درد‬
‫د سترګو څخه د اوښکو بهٌدل‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

diagnosis
‫د کلٌنٌکی نښو په اساس‬
‫د مړٌنی څخه وروسته معاٌنات‬
‫د ناروغۍ د عامل د جدا کولو پا اساس‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪prevention‬‬
‫د ماشٌن په واسطه د هر ډول ټپ له منځ ته راتلو څخه باٌد‬ ‫•‬
‫مخنٌوی وشً‪.‬‬
‫د هغه ټپونو درملنه چې د مختلفو عواملو په نتٌجه کې منځ ته‬ ‫•‬
‫راغلً دي‪.‬‬
‫د شٌدو لوشونکو کسانو په السونو باٌد ټپ موجود نه وي‪.‬‬ ‫•‬
‫د شٌدو لوشونکی کس په ګډون هغه کسان چې له څاروٌو سره‬ ‫•‬
‫سروکار لري باٌد په کومه ناروغۍ اخته نه وي‪.‬‬
‫د څاروٌو د اسٌدلو د ځای پاکوالی‬ ‫•‬
‫له لوشلو څخه مخکی د السونو وٌنځل‬ ‫•‬
‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

treatment

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Vibriosis in cattle
:‫تعرٌف‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

etiology
‫ باکترٌا د ناروغۍ‬Vibrio fetus
،ً‫عامل وي چې د ګرام منف‬
ًٌ ‫ لنډو باسٌلونو او کامه‬،‫هوازي‬
.‫باکترٌاوؤ له جملې څخه ده‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪epizootolgy‬‬

‫د غواګانو وٌبرٌوز معموالً د جنسً فعالٌت طبٌعً القاح ٌا مصنوعً القاح په‬
‫مرسته له ٌوه څاروي څخه بل څاروي ته انتقالٌږي‪ ،‬دا ناروغً په نورو مختلفو‬
‫الرو هم انتقالٌږي‪ ،‬مثالً د چټلو وساٌلو او سامان آالتو په ذرٌعه‪ ،‬همدارنګه‬
‫ملوث ٌا چټل سپرم (‪ )Semen‬هم د ناروغۍ په خپرېدو کې پوره ونډه اخلً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Clinical signs

‫شنډ والی‬
‫د جنٌن سقط‬
‫د تناسلی سٌستم التهابات‬
‫د پالسنتا بندوالی‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫له مړٌنی وروسته معاٌنات‬

‫د غواګانو په غورځېدلً (سقط) امبرٌو په معده کې ژېړ رنګه ٌا په وٌنو ککړ‬
‫مخاط لٌدل کېږي‪ ،‬همدارنګه په سٌروزي غشأ کې سور رنګه ٌا تٌاره ماٌع لٌدل‬
‫کېږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪diagnosis‬‬
‫ناروغۍ د کلٌنٌکً نښو او له مړٌنې وروسته معاٌناتو په واسطه تشخٌص‬
‫کېږي‪ ،‬مګر دقٌق تشخٌص له التهابې ساحو او غورځېدلً جنٌن په ځانګړي‬
‫توګه د سقط شوي بچً له معدې څخه د عامل په جدا کولو سره سر ته‬
‫رسٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

control
‫مصنوعً القاح‬
‫ سترپتوماٌسٌن) سره ٌو ځای‬،‫سمٌن باٌد له انتً بٌوتٌکونو (پنسلٌن‬
ً‫ش‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

treatment
Vaccination
antibiotics

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪salmonellosis‬‬
‫تعریف‪ :‬د ټولو اهلً او وحشً څاروٌو او انسانانو هغه باکترٌاًٌ ساري‬
‫ناروغۍ ده چې د کولمو په التهاب او اسهال ځانګړي کېږي‪ ،‬دا ناروغً د دې‬
‫توان لري چې سقط ٌا ‪ Abortion‬او وژونکً ‪ Septicemia‬رامنځ ته کړي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪epidemiology‬‬
‫ناروغً په هغه وخت کې بٌابٌا تکرارٌږي‪ ،‬چې څاروي ٌو بل ته‬
‫نٌږدې په ٌوه کوټه کې وساتل شً‬
‫د حفظ الصحې نه مرعات کول او د څاروٌو په غوجله کې د فاضله‬
‫موادو غونډول د ناروغۍ د خپرېدو باعث ګرځً‬
‫انسان له څاروٌو سره د مستقٌم تماس او چټل محٌط په واسطه په‬
‫ناروغۍ اخته کېږي‬
‫انسانان د غوښې‪ ،‬هګٌو او نورو محصوالتو په کارولو سره چې په‬
‫پوره توګه پاخه شوي او پاستورٌزه شوي نه وي په ناروغۍ اخته‬
‫کېږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

etiology

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

symptoms
• Fever
• Shock
• Lethargy
• Diarrhea
• Vomiting
• Anorexia
• Weight loss
• dehydration
• Mucus in stool
• Abnormally fast heart rate
• Swollen lymph nodes
• Spontaneous abortion

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Animals at risk
• Age of animals
• Low immunity
• Dos receiving antibiotic therapy

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د ناروغۍ سراٌت‬
‫د کولمو نوی عفونت اکثراً د غاٌطه موادو له الری محٌط ته دفع کٌږی‪...‬‬
‫ناروغً تولٌدونکً ارګانٌزم د نفوذ توان لري‪ ،‬بناًء د کولمو د مخاط له الرې‬
‫تٌرٌږي (‪ )Septicemia‬او (‪ )Enteritis‬د تولٌد باعث ګرځً‪.‬‬
‫په بدن کې د مٌکروب تفرٌحً دوره له ‪ ۴۸ – 12‬ساعتو پورې رسٌږي‪ ،‬د دې‬
‫ناروغۍ په وړاندې څاروی په ټول عمر کې حساسٌت لري‪ ،‬د ‪Septicemia‬‬
‫احتمال په نوٌو زٌږٌدلو څاروٌو کې ډېر دي‪ ،‬اما ‪ Enteritis‬په ټولو څاروٌو‬
‫کې وژونکً وي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

diagnosis
• Gastro enteritis
• Acute vomiting and diarrhea
• Low albumin
• Low platelet levels
• Anemia
• Electrolyte imbalance (sodium, potassium)
• Fecal sample analysis
• Blood culture

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Differential diagnosis

• Compylo bacter infection

• Escherichia coli infection
• Listeriosis
• Shigellosis
• vibriosis

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

prognosis
‫ مګر‬،‫ شکل په جدي درملنه هم ښه عاقبت نه لري‬Septicemia ‫د‬
‫د اسهال په شکل کې که چېرې څاروی بې اوبو ونه ساتل شً ښه‬
.‫عاقبت لري‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Treatment

Sephalosporine
Sulphademidine
Dexamethazone

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪control‬‬
‫زېږېدنه باٌد په پاک ځای کې تر سره شی‬
‫ځوان څاروی باٌد په پاکه او وچه کوټه کې چې سطحه ٌې تازه وي‬
‫وساتل شً‪.‬‬
‫د زٌږدون په وخت کې غوڅ شوی نو (ناف) په اٌودٌن غوټه شً‬
‫ټول څاروي باٌد د هر کٌلوګرام وزن لپاره ‪ ۵۰‬ملً لٌتره کلسترٌوم‬
‫(ورګه) وروسته له هرو ‪ 12‬ساعتو څخه واخلً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪prevention‬‬
‫په ځٌنو هٌوادونو کې داسې واکسٌن تولٌدوي چې د ‪ Ecoli‬وژل شوي‬
‫‪ Enterotoxin‬ولري او غواګانو ته ٌې د بالربتوب په آخري پړاوونو کې‬
‫تطبٌق کوي ترڅو په کلسترٌوم کې د ځانګړي انتً بادي سطحه لوړه کړي او د‬
‫ناروغۍ د اسهال مخه ونٌسً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Fowl typhoid
‫ د کورنً چرګانو او فٌل مرغانو هغه ناروغً ده چې په‬:‫تعرٌف‬
‫ کال کې په‬1۸۸۸ ‫ لومړنً واقعات ٌې په‬،‫ شکل تبارز کوي‬Septicemia
.‫ عالم په واسطه وکتل شول‬Klein ‫انګلستان کې د‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

etiology

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪epizootology‬‬
‫چرګان په هر عمر کې د ناروغۍ په وړاندې حساسٌت لري مګر د ‪ 3‬مٌاشتو په‬
‫عمر او د هګٌو اچولو په لومړي پړاو کې ډېر حساسٌت ښًٌ‪.‬‬
‫ناروغً د چټلو غذاًٌ موادو په پواسطه انتقالٌږی‬
‫د کارکوونکو د جامو او وساٌلو په واسطه هم ناروغً انتقالٌږي‬
‫د چرګانو د جسدونو له الری انتقالٌږی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Clinical signs
• Dejection
• Ruffled father
• Inappetance
• Thirst
• Yellow diarrhea
• Reluctance to move
• Weakness
• Somnolence
• Poor growth
• Lethargy
• Decreased egg production
Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Post mortem
• Bronzed enlarged liver with small necrotic foci.
• Engorgement of kidneys and spleen.
• Anemia.
• Liver, spleen and kidneys may be enlarged
• Lung and heart may have white nodules
• pericardium may be thickened, with yellow or fibrinous exudate.
• Gastro-intestinal tract - may have white nodules on the gizzard,
caeca, large intestinal wall.
• Caseous cores may be seen in the caeca.
• Joints may be swollen with yellow viscous fluid.

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪diagnosis‬‬
‫په ګله کې ناروغً د کلٌنٌکً نښو او له مړٌنې وروسته معاٌناتو په‬
‫واسطه تشخٌص کېږي‪ ،‬مګر د ناروغۍ دقٌق تشخٌص د البراتواري‬
‫وساٌلو په واسطه تر سره کٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Differential diagnosis
Pasteurellosis
pullorum disease
coli-septicaemia.
Fowl cholera

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

treatment
Amoxycillin
Sulponamide
tetracyclines
fluoroquinolones.

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫وقاٌه او کنټرول‬
‫وقاٌه او کنټرول‪ :‬د ‪ 1۰ - ۹‬اونٌو په عمر کې چرګانو ته واکسٌن تطبٌق کېږي‪،‬‬
‫مګر د واکسٌن تطبٌق کول د هګٌو په تولٌد منفً اغٌزه لري‪.‬‬
‫د حفظ الصحی مراعات کول‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Pullorum (bacillary white diarrhea) BWD‬‬

‫تعرٌف‪ :‬د پلوروم ناروغً ٌو عفونً ناروغً ده چې په عامل باندې د ککړو‬
‫هګٌو په واسطه انتقالٌږي‪ ،‬همدارنګه د نورو الرو په واسطه هم دا ناروغً‬
‫انتقالٌږي‪ ،‬دا ناروغً په چورګوړو او د فٌل مرغ په چورګوړو کې ډېره لٌدل‬
‫کېږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

etiology
‫ باکترٌا ده چې حرکت‬Salmonella pullorum ‫د ناروغۍ عامل‬
‫ چورګوړي تر‬،‫ او د ګرام منفً باکترٌاوؤ له جملې څخه ده‬،‫نه لري‬
.‫ اونٌو پورې د دې په وړاندې ډېر حساسٌت لري‬3

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫د ناروغۍ سراٌت‬
‫د ناروغۍ عامل د هګۍ په واسطه په ناروغۍ له اخته مور څخه چورګوړو ته‬
‫انتقالٌږي‪ .‬همدارنګه د دانې د لوښً د اوبو د لوښً او نورو هغه لوازمو په‬
‫واسطه چې د چرګانو لپاره کارول کېږي لکه د چرګوړو اٌستلو ماشٌن کله چې‬
‫د ناروغۍ په عامل ککړ وي ناروغً انتقالوي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical sings‬‬
‫په لوٌو چرګانو کې‪ :‬معموالً په لوٌو چرګانو کې کلٌنٌکً نښې نه لٌدل کېږي‪،‬‬
‫کومې چرګانې چې په ناروغۍ اخته وي د هګٌو تولٌد ٌې راکمٌږي‪.‬‬
‫په چورګوړو کې‪ :‬د ناروغۍ تفرٌحً دوره له ‪ ۷ – ۵‬ورځو پورې رسٌږي‪،‬‬
‫ناروغۍ په چورګوړو کې په حاد ‪ acute‬شکل سٌر کوي‪.‬‬
‫تنفسً ستونزې‪ ،‬د بڼکو مړاوٌوالی‪ ،‬د چورګوړو غونډېدل‬
‫سپٌن اسهال چې د مقعد شاوخوا په بڼکو نښتې‬
‫د چورګوړو مړٌنه د ژوند تر درٌمې اونۍ پورې ډېره وي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Post mortem‬‬
‫د چورګوړي په تنفسً سٌستم کې ترشحات لٌدل کېږي‪ ،‬د صفرا نه جذبېدل‪ ،‬په‬
‫ٌنه‪ ،‬زړه او کولمو کې د سنجاق د سر په اندازه د نکروزي ساحو لٌدل کېدل‬
‫په ٌنه‪ ،‬ګردو (بډوډو) زړه او سږو کې د وٌنې بهېدل‬
‫همدارنګه په کولمو کې د پنٌري شکله موادو غونډېدل د چورګوړي د جسد له‬
‫تغٌراتو څخه ګڼل کېږي‪.‬‬
‫په لوٌو چرګانو کې موجود تغٌرات‪:‬‬
‫تخمدان اتروفً کېږي‪ ،‬په صفرا کې وٌنه بهېدنه شتون لري اوٌدکت او‬
‫پرٌتونٌوم پړسٌږي له پرٌکاردٌم سره ٌو ځای د زړه په سطحه په خاورٌن رنګ‬
‫آبسې او نکروتٌکً ساحې لٌدل کېږي‪ٌ ،‬نه له وٌنو ډکه او شٌن ژېړ ته ماٌل‬
‫رنګ لري‪ ،‬همدارنګه په سٌروزي غشأ فبرٌنً ترشحات تر سترګو کېږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪diagnosis‬‬
‫د ناروغۍ تشخٌص د کلٌنٌکً نښو له مخې په ځانګړي توګه د سپٌن اسهال او‬
‫په داخلً غدو کې د تغٌراتو د رامنځ ته کېدو له مخې سر ته رسٌږي‪ .‬اما د‬
‫ناروغۍ دقٌق تشخٌص د باکترٌا په جدا کولو سره چې وروسته په مناسب محٌط‬
‫کې کرل کېږي تر سره کٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪treatment‬‬
‫په چورګوړو کې د ناروغۍ درملنه ګټوره نده‪ ،‬اما د لوٌو چرګانو د‬
‫درملنې لپاره له ‪۰.22‬ۺ ‪۰.۰4 -‬ۺ فٌصده فورازولٌدون څخه په‬
‫خوړو کې د لسو ورځو لپاره او د ناروغۍ د مخنٌوي لپاره ‪۰.۰1‬ۺ‬
‫فٌصده نومړی درمل د تل لپاره په خوړو کې ورکول کېږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪prevention‬‬
‫‪ -1‬په ناروغۍ اخته چرګان له ګلې جدا او له منځه ٌوړل شً‪.‬‬
‫‪ -2‬چورګوړي باٌد تل له روغ فارم څخه واخٌستل شً‪.‬‬
‫‪ -3‬د فارم سامان االت ضد عفونی کول‬
‫‪ -۴‬که چېرې د چرګانو په ٌوه فارم کې له ۺ‪ 1۰‬څخه زٌات چرګان په ناروغۍ‬
‫اخته وي باٌد ټوله ګله لمنځه ٌوړل شً‪.‬‬
‫‪ -۵‬د واکسٌن جوړولو په مؤسساتو کې د ژوندي واکسٌن د جوړولو لپاره باٌد د‬
‫ناروغو چرګانو له هګٌو څخه ګټه وانه خٌستل شً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Black Quarter (Black leg)

‫م کال کً د بولٌنګر په‬1۸۷5‫ د تورلٌنګً ناروغې په‬-: ‫تاریخچه‬
‫وسٌله وپٌژندل شوه‬
‫ د تورلٌنګً د ناروغۍ د عامل ځانګړتٌاوی‬Hiber ‫ او‬kitt.foth
‫تشرٌح کړل‬
‫ باکټرٌا‬Cl.chauvei ً‫م ک‬1۸۸۷ ‫د لومړي ځل لپاره په‬Roux
‫کلچر کړه‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Definition of black leg‬‬

‫تورلٌنګً د شخوندوهونکو څاروٌو ٌو‬

‫حاد وژونکی او دعضلو دالتهاب تبه‬
‫لرونکً بکترٌاېً ناروغً ده‪ .‬چً په‬
‫ناڅاپً مړٌنه ٌادعضلو په پړسوب ‪،‬‬
‫وٌنه بهٌدنه ‪ ،‬ترق ترق ٌا غژغژ غږ‬
‫اونکروز سره تشخٌص کېږي‪ .‬د دی‬
‫(‪)5-1‬‬ ‫دوره‬ ‫مخفی‬ ‫ناروغی‬
‫ورځــوپوري دوام کوي ولی معموال د ‪3‬‬
‫ورځو څخه مخکی ناروغی ظهور کوی‬
‫اولٌن عالٌم د ‪ 12-2۴‬ساعته ښکاره‬
‫کٌږی که چٌری حٌوان تداوی نه شی له‬
‫منځه ځی‪.‬‬
‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

(Synonyms) ‫د ناروغـــۍ مترادف نومونه‬

، Black quarter ‫دناروغۍ مترادف نومونه عبارت دي له‬
،Asymptomatic anthrax ،Quarter evil،Quarter ill
‫نٌزه باز ٌا‬، ‫ټوپکى‬، ‫سٌاران‬،Emphysematous gangrene
‫څورنګً ٌا چورنګً په نومونوسر ٌادٌږي‬،‫نٌزه باد‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

etiology

Clostridium Neurotoxic
 C. botulinum
 C. tetani
Histotoxic
 C. chauvoei
 C. difficile
 C. haemolyticum
 C. novyi
 C. perfringens
kloster Gr. n. - spindle  C. piliforme
klothein - Gr. v. - to spin
Clotho - Gr. myth. - spinner of  C. septicum
the thread of destiny

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫(‪( Sensitive animals‬‬ ‫حســـاس څاروي‬

‫غواٌان ‪،‬غواګانً اومٌښً په زٌاته‬
‫اندازه پسونه او اوزي په متوسط ډول‬
‫او په لږه اندازه هوسۍ په دي‬
‫ناروغـــۍ اخــــته کېږي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

‫دناروغۍ منبع او دانتقال الري‬

)Transmission and Reservoir of disease (
‫دتورلٌنګً ناروغۍ عامل په مستقٌم او غٌر مستقٌم ډول دٌو حٌوان‬
‫څخه بل حٌوان ته انتقالٌږي‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical sign‬‬
‫د څاروٌو ناڅاپً مړٌنه‬
‫تبه‪ ،‬نا آرامۍ او ګوډوالً‬
‫کومً پښې چې په ناروغۍ اخته شوې وي‬
‫په چټکۍ پړسٌږي‪ ،‬ګرم (تود) او درد‬
‫لرونکی حالت ځانته غوره کوي‪.‬‬
‫که چېرې په ناروغۍ اخته ساحه د الس په‬
‫واسطه لمس شً‪ ،‬ځانګړی ترق ترق‬
‫غږونه اورېدل کېږي‬
‫پوستکٌی خپل رنګ له السه ورکوي‬
‫څاروي ‪ 2۴ – 12‬ساعتو وروسته مړه‬
‫کېږي‪.‬‬
‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Diagnosis‬‬
‫ددي ناروغۍ دتشخٌص په خاطر دالندي څوطرٌقو څخه استفاده کوو‬
‫‪ –1‬دناروغۍ دتارٌخچً او واقعاتو له مخً ‪.‬‬
‫‪–2‬کلٌنکً نښو(‪ (Clinical symptoms‬له مخً ‪.‬‬
‫‪ –3‬په بدن کً دمړٌنً څخه وروسته تغٌراتو (‪ )postmortem‬له‬
‫مخً ‪.‬‬
‫‪ –4‬دالبراتواري معاٌناتو( ‪ (Bacterial tests‬له مخً ‪.‬‬
‫‪ –5‬په تجربوي حٌواناتوکً دمرضً موادو زرق له مخً‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Differential Diagnosis
‫ او‬Gas gangrene،Malignant edema ،) Anthrax( ‫تورټپ‬
ً‫ ناروغٌو سره ورته کلٌنکً نښً لري چ‬Bovine ephemeral fiver
.ً‫دالبراتواري معاٌناتو له مخً ېً قطعً تشخٌص صورت نٌس‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Postmortem‬‬
‫بدن ًٌ پړسٌدالي پښً ًٌ ډډي شخً او ٌوه د بلً څحه لري کش شوي وي‬
‫وٌنه ًٌ کم رنګه اوځګ لري چه د خولً ‪،‬پزي او مقعد څحه خارجٌږي په مړه‬
‫حٌوان کً ‪ prolapse‬لٌدل کٌږي د سترګو په ‪conjunctiva‬کً ټوله شوي‬
‫وٌنه او سوروالً لٌدل کٌږي د پوستکً الندي دوٌنً ټاپً او وغاز لرونکً‬
‫پړسوپ لٌدل کٌږي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪treatment‬‬
‫په پٌشرفته حاالتو کې تداوي نلري اوکومه خاصه نتٌجه هم نه ورکوي اوکه‬
‫چېري ناروغً په کمزوري شکل او په لومړٌو حاالتو کې قرار ولري لومړي‬
‫باٌد اخته ساحه څٌری کړي شً او په څٌري شوي ساحه کې په موضعً شکل‬
‫باٌد پنسلٌن پوډر وپاشل شً او بٌاددې څخه وروسته په سٌستمٌک ډول ځنً‬
‫دواګانً تطبٌق شً چې لمړى باٌد اخته حٌوان ته ( ‪Hyper immune‬‬
‫‪ ) serum‬اوبٌا دهغً څخه وروسته دځٌنً انتً بٌوتٌکونو لکه ‪Penicillin,‬‬
‫‪Streptomycin‬اوٌادنورو ‪ Broad spectrum‬انتً بٌوتٌکونو څخه‬
‫استفاده کوو‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Prevention‬‬

‫حٌوانات باٌد د دی ناروغی په وړاندی‬

‫واکسٌن شً‪ ،‬کوچنٌو خوسکٌانوته‬
‫دشٌدوڅخه دجالکٌدو پرمهال دپوستکې‬
‫الندي په خپل معٌن دوز سره واکسٌن‬
‫تطبٌق شً اوهغه څاروي چې دناروغو‬
‫څاروٌو سره په تماس کې دي هغوي ته‬
‫باٌد واکسٌن وشً اوٌا درنځ دخپرٌدوپه‬
‫وخت کې ورته پنسلٌن اوٌا نور دوا‬
‫ورکول شی‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Infectious necrotic hepatitis (Black disease)

acute toxemia ‫د پسونو ٌوه‬

‫ناروغۍ ده چی بعضی وخت په‬
‫غواګانو کی او په کمه اندازه په‬
‫خوګانو او اسونو کی لٌدل کٌږی چی‬
‫ باکترٌا‬clostridium novyi ‫د‬
.‫پواسطه رامنځ ته کٌږي‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Etiology‬‬
‫د نوموړی ناروغی عامل د ‪ clostridium novyi‬باکترٌا ده‬
‫نوموړی باکترٌا په معمولی ډول په خاوره کی پٌداکٌږی او د ٌو مقاوم سپور تولٌدولو خاصٌت‬
‫لری‪ .‬کله چی د حٌواناتو پواسطه وخوړل شی په بی ضرره توګه د هغوی په ځٌګر کی ځای‬
‫نٌسی کله چی ځٌګر زٌانمن شی نوموړی باکتری فوراً حمله کوی او وژونکی توکسٌن تولٌدوی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical signs‬‬
‫ناڅاپی مړٌنه‬
‫‪depression‬‬
‫دشٌدو په تولٌد کی ٌی کموالی رامنځ ته کٌږی‬
‫خوراک نه کوی او اشتها ٌی له السه ورکړی وی‬
‫نوموړی ناروغی په اوړی او د منی په لومړٌو وختونو کی رامنځ ته کٌږی په‬
‫کوم وخت کی چی د ځٌګر چٌنجی اعظمی حد ته رسٌږی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Postmortem lesion‬‬
‫له مړٌنی څخه وروسته ٌی جسد ژر تخرٌب او خوسا کٌږی‬
‫د پوزی او خولی څخه ٌی وٌنه خارجٌږی‬
‫د سٌنی او پرٌټونٌل خالٌګاوی په زٌاته اندازه ماٌعات لری‬
‫ځٌګر پرړسٌدلی وی‬
‫لمفنوډونه ٌی له خپلی اندازی څخه غټ شوی وی‬
‫د صفرا کڅوړه له افرازاتو څخه ډکه وی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Diagnosis
‫د مړٌنی څخه وروسته د ځٌګر د معاٌناتو څخه تشخٌص کٌدای شی د‬
‫البراتواری معاٌناتو په واسطه او همدارنګه د کلنٌکی عالٌمو او تارٌخچی له‬
.‫مخی او ٌا هغه رمه چی د ځٌګر چٌنجی ولری‬

Differential diagnosis
Anthrax, grass tetany, black leg, enterotoxaemia

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

treatment

.‫ پواسطه صورت نٌسی‬antibiotics ‫تداوی ٌی د‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪control‬‬
‫د نوموړی ناروغی د کنټرول لپاره باٌد حلزون کوم چی د ځٌګر د چٌنٌجی‬
‫لپاره وسطی مٌزبان ده باٌد له منځه ٌوړل شی‪ ،‬د حلزون د کنټرول ٌا له منځه‬
‫وړلو لپاره د دری الرو څخه استفاده کٌږی‬
‫‪-1‬په اوبو او څړځای کی د ‪ copper sulfate‬شٌندل نوموړی طرٌقه زٌات‬
‫مصارفو ته ضرورت لری ځکه چی څړځای په زٌاته اندازه کاپر سلفٌټو ته‬
‫ضرورت لری‬
‫‪ -2‬د پسونو لمبول په ‪ carbon tetra chloride‬او ‪ paraffin oil‬کی‬
‫‪ٌ draining -3‬ا د وچولو عملٌه چی د ٌوی ساحی اوبه او زٌم وچ شی خو په‬
‫دی طرٌقه کی کٌدای شی چی د وښو د شنه کٌدلو مخه ونٌول شی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Bacillary Hemoglobinuria (Red water disease)

clostridium ‫دا ٌوه اکٌوټ ساری توکسٌمٌکه ناروغۍ ده چی د‬

‫ پواسطه منځه ته چی غواګانی په دی ناروغی باندی زٌاتی‬haemolyticum
‫اخته کٌږي په پسونو کی هم لٌدل کٌږی او په ندرت سره په سپٌانو کی هم واقع‬
.‫کٌږی‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪etilogy‬‬
‫د دی ناروغۍ عامل د ‪ C haemolyticum‬څخه عبارت دی چی په خاورو‬
‫کی پٌدا کٌږی او په طبعی ډول د غواګانو په ‪ Gastro intestinal tract‬کی‬
‫موجود وی‪ .‬په خاوره او د جسد په هډوکو کی د اوږدی مودی لپاره ژوندی‬
‫پاتی کٌدای شی‪ .‬انکٌبٌوشن پٌرٌود ٌی په بی ساری توګه بدلٌدونکی دی‬

‫کله چی عامل د حٌواناتو پواسطه د غذاٌی موادو سره ٌوځای وخوړل شی د‬

‫کولمو له الری ځٌګر ته انتقالٌږي او هلته ځای نٌسی کله چی زمٌنه ورته‬
‫مساعده شی د ځٌګر په حجراتو باندی حمله کوی او بٌټا ټوکسٌن تولٌدوی چی‬
‫سبب د ‪ intravascular hemolysis‬کٌږی او ‪ hemolytic anemia‬او‬
‫‪ hemoglobinuria‬رامنځ ته کوی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical sign‬‬
‫په حٌواناتو کی غٌر د کومو عالٌمو څخه مړٌنه لٌدل کٌږی ‪ ،‬تبه‪ ،‬د ګٌډی درد‪،‬‬
‫تنفسی مشکالت‪ ،‬اسهاالت‪ ،‬په ادرارو کی د هٌمو ګلوبٌن موجودٌت‪ ،‬کمخونی ‪،‬‬
‫کٌدای شی چی د سٌنی په برخه کی پړسوب هم واقع شی ‪ ،‬د هٌوموګلوبٌن او‬
‫سروکروٌاتو اندازه کمٌږی‪ ،‬د مړٌنی اندازه ٌی ‪ ۹۵‬ۺ ته رسٌږی‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Postmortem lesions‬‬
‫د ماٌعاتو له السه ورکول‬
‫کمخونی‬
‫د پوستکی الندی برخه کی پړسوب‬
‫د ګٌډی او سٌنی په خالٌګاه کی وٌنه لرونکی ماٌعات وجود لری‬
‫په کوچنٌو او لوٌو کولمو کی وٌنه بهٌدنه لٌدل کٌږی‬
‫پښتورګی تٌاره او ماتٌدونکی حالت غوره کوی‬
‫په مثانه کی ابی سور رنګه ٌورٌن جمع کٌږی‬
‫له مړٌنی څخه وروسته په چټکی سره ‪ rigor mortis‬واقع کٌږی‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Diagnosis
‫د کلٌنٌکی عالٌمو او مړٌنی څخه وروسته معاٌناتو پواسطه ٌی تشخٌص صورت نٌسی‬
‫ تجرٌد کولو پواسطه صورت نٌسی‬C. haemolyticum ‫او ٌا هم د ځٌګر د التهاباتو څه د‬

Copyright © HIoHE
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Control and treatment

‫ په لوړ دوز سره تداوی او‬tetracyclines ‫ ٌا‬penicillin ‫د‬
.‫همدارنګه د ټولی وٌنی بدلول د حٌوان سره مرسته کوالی شی‬
‫په خپل وخت سره د حٌواناتو واکسٌن کول د ناروغۍ په کنټرول کی‬
.‫مرسته کوی‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Malignant edema‬‬
‫نوموړی ناروغۍ ٌوه اکٌوټ‬
‫باکترٌاٌی ناروغی ده چی په‬
‫عمومی ډول وژونکی توکسٌمٌاٌی‬
‫خواص لری‪ ،‬د حٌواناتو په ټولو‬
‫نوعو کی د عمر په هره دوره کی‬
‫تاثٌرات رامنځ ته کوي‪.‬‬
‫د ناروغۍ مترادف نومونه د ‪Gas‬‬
‫‪ Odema‬او‬
‫‪ Gas flagmon‬دی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪etiology‬‬
‫د ناروغۍ المل د ‪ Clostridium septicum‬دی‬
‫چې ٌو ډول غٌر هوازي‪ ،‬ګرام مثبته او سپور داره باکترٌا کڼل کٌږي‪.‬‬
‫نوموړی باکترٌا په خاوره او د کولمو په محتوٌاتو کی پٌدا کٌږي‪.‬‬
‫انفکشن د ملوثو زخمونو له الری واقع کٌږی‪...‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪pathogenesis‬‬
‫الفا او بتٌا توکسٌنونه تولٌدوي‬
‫د ‪ Phagocytes‬فعالٌتونه او د بدن نور دفاعً او ساتونکً سٌستمونه فلجوي‪.‬‬
‫د انساجو نکروتٌک چې د رګونو د پراخېدو سبب کٌږي او د اودٌما تولٌد د‪Cl-‬‬
‫‪ Septicum‬له ځانګړتٌاوو څخه شمېرل کٌږي‪.‬‬
‫دا توکسٌنونه د وٌنې په دوران کې جذبٌږي چې په پاٌله کې د بدن د حرارت درجه‬
‫لوړوي او په اخر کې ‪ Septicaemia‬منځ ته راځً‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical signs‬‬
‫د ناروغۍ تفرٌحً دوره د باکترٌاوو‬
‫شمٌر ‪ ،‬د زخمونو ډول او همدا رنګه د‬
‫ننوتل شوو سپورنو اندازې پورې اړه‬
‫لري‬
‫تبه ‪ Intoxication،‬او بی اشتهاًٌ‬
‫منځ ته راځً په لږ وخت کې پوستکې‬
‫سور او بې حسه او کله چې په‬
‫پوستکې باندې فشار راوړل شً د‬
‫‪( Crepitation‬غژغژ)غږ اورېدل‬
‫کٌږي‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Diagnosis‬‬
‫د کلٌنٌکً له نظره د ‪Black leg‬او ملګننت اودٌما تر منځ توپٌر ستونزمن‬
‫ده‪ .‬باٌد وواٌو چې آس‪ ،‬کچر‪ ،‬خوګ‪،‬غوا د دې ناروغۍ په وړاندې ډېر حساس‬
‫دي‪.‬‬
‫همدارنګه شخوند وهونکً څاروي (پسه‪،‬غوا‪،‬وزه)هم د دې ناروغۍ په وړاندې‬
‫ډېر حساسٌت ښًٌ‬
‫د تفرٌقً تشخٌص لپاره باٌد له ماٌکروبٌولوژٌکً معاٌناتو څخه کار واخٌستل‬
‫شً‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Control and treatment‬‬

‫په لومړي ګام کې د ‪Hyper immune serum‬تطبٌقول د‬
‫څاروي د روغتٌا لپاره اغٌزمند ګڼل کٌږي‪ .‬پٌدا شوي زخمونه باٌد د‬
‫درملنې الندې ونٌول شً‪.‬د انتً بٌوتٌکونو کارول کٌدای شً چې‬
‫ګټور تمام شً همدارنګه د دې ناروغۍ د مخنٌوي لپاره باٌد له هغو‬
‫واکسٌنونو څخه کار واخٌستل شً چی هم ‪ Cl.septicum‬او هم‬
‫‪Cl.chauvoei‬ولري ځکه چې هم ملګننت او دٌما او هم د‬
‫‪ Blackleg‬ناروغۍ وقاٌه کٌږي‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

Botulism
‫بوتولٌزم د ټولو تً لرونکو‬
‫څاروٌو ساري ناروغۍ ده ولې‬
‫په ډېره لږ اندازه انسانان هم په‬
‫دې ناروغۍ اخته کٌږي چې دا‬
Clostridium ‫د‬ ‫هم‬
‫ له توکسٌنونو‬botilinum
.ً‫څخه منځ ته راځ‬

Copyright © HIoHE
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪etiology‬‬
‫د ناروغۍ المل د ‪ Clostridium botilinum‬په نامه ٌادٌږي‬
‫په ‪ٌ2۵‬ا‪ 3۰‬درجو سانتً ګراد کې په خپل تکثر پٌل کوي‬
‫‪ ۷‬ډوله توکسٌنونه تولٌدوي چې عبارت دی له ‪A-B-C-D-E-F-G‬‬
‫د ‪ A,B‬او ‪ E‬ټاٌپونه ٌی د انسانانو لپاره مهم دی‬
‫‪ C‬ټاٌپ ٌی د حٌواناتو د مختلفو نوعو لپاره مهم او خطرناک دی‬
‫‪ D‬ټاٌپ ٌی په غواګانو او اسونو کی مهمه ده‬
‫ډٌر معمولی ټاٌپ په شمالی امرٌکا او اروپا کی د ‪ B‬ټاٌپ ده‬
‫همٌشه د دوی د توکسٌنونو منابع په خراب شوو جسدونو او وراسته شوو وښو‪،‬‬
‫پروړه‪ ،‬دانه باب‪ ،‬او ساٌلٌج کی پٌدا کٌږی‪.‬‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪Clinical signs‬‬
‫کله چې ناروغۍ خپرٌږي په عضالتو کې هم آهنکً له منځه ځً او د عضالتو‬
‫رٌږدېدل په څاروٌو کې انکشاف کوي‬
‫ژبه فلجٌږي او د تنفس د دفعاتو شمٌر لوړٌږي او په اخٌر کې څاروی ضعٌفه‬
‫کٌږي‬
‫د تنفس عمل په سختۍ سره اجرا کٌږي ځکه چې د ٌا فراکم له کار څخه ولٌږي‬
‫او څاروي د زړه تنګً له امله له منځه ځً‪.‬‬
‫له مړٌنی څخه وروسته کوم ځانګړی عالٌم پکی نه لٌدل کٌږی‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪diagnosis‬‬
‫په سٌمه کې د ناروغۍ د تشخٌصولو لپاره ځانګړې کلٌنٌکً نښې او‬
‫په مړي کې د ځانکړو بدلونونو نشتوالی مونږ سره په تشخٌص کې‬
‫مرسته کوي‪.‬‬
‫د دې ناروغۍ تفرٌقً تشخٌص باٌد له ‪ Anthrax‬او ‪ Rabies‬څخه‬
‫وشً‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 ‫‪Helmand Institute of Higher Education‬‬
‫‪Faculty of veterinary‬‬
‫‪Department of Clinic‬‬

‫‪treatment‬‬
‫د بوتو لٌزم ناروغۍ کومه ځانګړې درملنه نه لري ‪.‬ولې کله چې د ناروغۍ‬
‫تشخٌص په موقع سره وشً نو باٌد څاروٌو ته ‪ Anti toxin‬سٌروم چې د‬
‫ناروغۍ ټول ټاٌپونه لري تطبٌق شً خو دا انتً توکسٌنونو ته ډېر لږ الس‬
‫رسی کٌږي او قٌمت ٌې دومره لوړ ده چې د وترنرۍ په طب کې استعمال ٌې‬
‫ناممکنه کړې ده‬

‫‪Copyright © HIoHE‬‬
 Helmand Institute of Higher Education
Faculty of veterinary
Department of Clinic

C.Difficile & C.perfringens infections

Copyright © HIoHE