Հին եգիպտացիներն ամենակրոնավոր ազգերից են եղել, որոնք

երբևէ ապրել են Երկիր մոլորակի երեսին: Նրանց գիտելիքներն

ընդհանուր առմամբ մարդկության այսօրվա ունեցած
գիտելիքների մի կաթիլն էին ընդամենը, այդ պատճառով էլ նրանք
շատ բաներից վախենում էին և հավատում էին գերբնական
ուժերի: Հենց այս հավատն էլ հին եգիպտացիներին ստիպում էր
ստեղծել մի շարք աստվածներ: Ձեզ ենք ներկայացնում
ամենահետաքրքիր փաստերը հին եգիպտական աստվածների և
կրոնական համակարգերի մասին: Հին Եգիպտոսի կրոնը շատ չէր
տարբերվում ներկայիս կրոնից, քանի որ նույնպես քարոզում էր
այս կյանքում բարություն գործել՝ հանգուցյալ կյանքում արժանի
տեղ գտնելու համար: Ինչպես և շատ այլ կրոնական
ավանդույթներ, Հին Եգիպտոսի կրոնը ևս մինչդինաստյան
ժամանակաշրջանում գերազանցապես հեթանոսական էր.
եգիպտացիները հավատում էին, որ հոգիներ ունեն նաև
կենդանիները, բույսերը և այլ առարկաները: Այսօր մարդկությանը
հայտնի եգիպտական աստվածներից շատերն ի հայտ են եկել
դեռևս այդ ժամանակաշրջանում: Օրինակ՝ Անուբիս աստվածը՝
հանգուցյալների և գերեզմանների հովանավորը և մեռյալներին
մյուս աշխարհ ուղեկցողը, պատկերվում էր մարդու մարմնով և
շնագայլի գլխով, քանի որ այս կենդանուն հաճախ տեսնում էին
անապատների եզրերին՝ այնտեղ, որտեղ եգիպտացիները
թաղում էին մեռյալներին:
Լավ նորություն կոկորդիլոսների սիրահարների համար. հին
եգիպտացիներն ունեին կոկորդիլոս-աստված: Սեբեկն
ամենահզոր և հիշվող աստվածներից մեկն էր: Ջրի և Նեղոսի
աստվածը պաշտում էր միս, ինչպես և անում էր կոկորդիլոսների
մեծ մասը: Որպես այս աստծուն հավատալու խորհրդանիշ, հին
եգիպտական շատ տաճարներում կոկորդիլոսներ էին պահվում
հատուկ կառուցված ջրամբարների մեջ: Հին եգիպտական
աստվածների պաշտամունքը չափազանց երկար է տևել. այս
կրոնը գոյություն է ունեցել ավելի քան 3,000 տարի: Օրինակ՝
բուդդայականությունը գործել է 2,500 տարի, քրիստոնեությունը՝
2000, մորմոնիզմը՝ ընդամենը 200: Բացի հեթանոսական
նշանակությունից՝ կենդանիների պատկերները՝ որպես
աստվածության մի մաս, մի կարևոր նշանակություն ևս ունեին.
դրանք խորհրդանշում էին աստծու տրամադրությունը: Եթե
աստվածը զայրացած էր, ապա նրա գլխի փոխարեն պատկերում
էին կատաղի առյուծի գլուխ, իսկ եթե նա հանգիստ էր և խաղաղ,
ապա կատվի գլխով էին պատկերում: Հին եգիպտական
աստվածները հիմնականում պատկերվում էին մարդկային
մարմնով ու կենդանու գլխով: Փարավոնները, ընդհակառակը,
պատկերվում էին կենդանու մարմնով ու մարդկային գլխով: Հին
Եգիպտոսի աստվածների պատկերներում հաճախ նկատվում է
անհ կոչվող ատրիբուտը, որը գտնվում է նրանց ձեռքերում:
Խորհրդանշելով հավերժական կյանք՝ այս խաչը, որի վերևից
օղակ է ամրացված, հայտնի էր որպես «կյանքի բանալի» և
ամրապնդում էր աստվածների հավերժությունն ու
գերակայությունը: Առաջին հայացքից դժվար կլինի հասկանալը,
թե պատկերված աստվածն ինչ սեռի է պատկանում, սակայն կա
այսպիսի մի նրբություն. աստվածները պատկերվում էին
կարմրաշագանակագույն երանգ ունեցող մուգ մաշկով, մինչդեռ
աստվածուհիներն ունեին դեղնավուն մաշկ, որը խորհրդանշում
էր նրանց փակ կենսակերպը: Բես աստվածը, ով պատկերվում էր
թզուկի տեսքով, Եգիպտոսի «ամենագործարար» աստվածներից
էր. նա երեխաների, ապագա մայրերի և տան օջախի
հովանավորն էր, գիշերային մղձավանջներից և կարիճների,
օձերի, կոկորդիլոսների խայթոցներից պաշտպանողը: Հին
Եգիպտոսում հավատը երկար ժամանակ հիմնված էր
բազմաստվածության վրա՝ բացառությամբ մի կարճ
ժամանակահատվածի, երբ Էխնաթոն փարավոնը, գալով
իշխանության, միաստվածություն սահմանեց: Նրա իշխանության
ժամանակ հավատքը կենտրոնացած էր Աթոն աստծու վրա, ով
արևի աստվածն էր, և ում դերը հին եգիպտացիները
համեմատում էին Ռա աստծու դերի հետ: Բացի աստվածներից՝
հին եգիպտացիների հավատալիքների մեջ մեծ դեր էին
զբաղեցնում նաև սատանաները: Եվ չնայած նրանք առավել հզոր
էին, քան մարդիկ, միևնույն է, նրանք իրենց ուժով զիջում էին
աստվածներին: Միաժամանակ նրանք անմահ էին և տարբեր
վայրերում հայտնվում էին միաժամանակ: Հին Եգիպտոսի
ամենահայտնի խորհրդանիշերից մեկը Սրբազան բզեզն էր, որը
խորհրդանշում էր վերածնունդ ու անվտանգություն:
Պաշտպանված լինելու համար եգիպտացիները հաճախ այս
բզեզի տեսքով թալիսմաններ էին կրում, ինչպես նաև Կեպրի
աստծուն՝ երկրի և մարդկության արարչին, պատկերում էին
բզեզի գլխով: Հին հույները շատ զուգահեռներ են տարել իրենց և
հին եգիպտական աստվածների միջև: Իր զորքով Եգիպտոսով
անցնելիս Ալեքսանդր Մակեդոնացին կանգ է առել Սիվա
օազիսում, որպեսզի «բանակցի» Ամոնի հետ, ով հին հույների մոտ
նույնանում էր Զևս աստծու հետ: Ալեքսանդրն այնքան հայտնի էր
Հին Եգիպտոսում, որ նրան անվանում էին անգամ Ամոնի որդի:
Աստվածների կյանքում լինում էին նաև անհամատեղություններ.
օդի և արևի լույսի աստված Շուն ամուսնացած էր խոնավության
և անձրևի աստվածուհի Տեֆնուտի հետ: արավոնն աստվածների
և հին եգիպտացիների միջնորդն էր: Նրա դերը մարդկանց՝
աստվածների հետ հարաբերությունների բարելավումն էր: Հին
Եգիպտոսի բնակիչները հավատում էին, որ փարավոնը մահից
հետո ինքն է աստված դառնում, եթե նրա սիրտը կշեռքի վրա
ավելի թեթև է լինում, քան թռչնի փետուրը: Բաստետ
աստվածուհին պատկերվում էր կնոջ մարմնով և կատվի գլխով:
Նրա հավատացյալներն այնքան ուժգին էին երկրպագում
կատուներին, որ այդ կենդանիներին մումիֆիկացնում էին նրանց
մահից հետո: Բաստետի գլխավոր տաճարի դիմաց հնագետներն
անգամ հայտնաբերել են մումիֆիկացված կատուների
հսկայական գերեզման: Հին Եգիպտոսում տաճարներ մտնել
թույլատրվում էր միայն քահանաներին, քահանայապետերին,
փարավոններին և վերջինիս ընտանիքի մի քանի անդամների:
Հասարակ եգիպտացիներն իրավունք չունեին տաճարների
դարպասներից ներս մտնելու: Չնայած իր կարևորությանը՝ հին
եգիպտական հողի աստված Հեբը երբեք կուռք չի դարձել,
ինչպես, օրինակ, Ամոնն ու Օսիրիսը: Քանի որ նա հողի աստվածն
էր, մարդիկ հավատում էին, որ, երբ նա ծիծաղում է, երկրաշարժ է
տեղի ունենում: Հին եգիպտացիներն իրենց աստվածների
բազմաթիվ արձաններ են ստեղծել՝ օծելով դրանք լոտոսի բույր
ունեցող ջրով ու եթերային յուղերով, այնուհետև զարդերով,
թանկարժեք հագուստով զարդարելով ու դիմահարդարում
անելով: Հին եգիպտացիների համար ամենաատելի
աստվածներից մեկը Սեթն էր՝ քաոսի, ավերածությունների,
պատերազմի ու մահվան աստվածը: Նա մարդկային մարմին և
կենդանու գլուխ ուներ, սակայն թե այդ գլուխն ինչ կենդանու է
նմանեցվել, հնագետները մինչ օրս չեն կարողանում պարզել:
Սեթին ատում էին հատկապես այն պատճառով, որ նա սպանել էր
իր եղբայր Օսիրիսին՝ վերջինիս փոխարեն գահ բարձրանալու
համար: Որպես պաշտպանիչ թալիսման հին եգիպտացիները
կրում էին Հորուսի աչք կոչվող զարդը: Այն խորհրդանշում էր
բուժում և վերականգնում ու իր սեփականատիրոջը
պաշտպանում էր շնորհիվ սպիտակ կախարդության: Ավելի քան
3000 տարի բազմաստվածային Հին Եգիպտացիները երկրպագում
էր աստվածների և աստվածուհիների պանթեոնին: Հին
եգիպտացիները հայտնի էին, որ պաշտում էին
շուրջը 2000 աստվածություններ՝ Եգիպտոսի միավորումից մ.թ.ա.
3100թ. մինչև մ.թ.ա. 30թ.Հին Եգիպտոսում կրոնը առօրյա կյանքի
անբաժան մասն էր։ Այն կազմում էր մշակույթի զգալի մասը։
Սակայն, ի տարբերություն այսօրվա, կրոն հասկացությունն
ավելի բարդ էր, քան այն, թե ինչպես ենք այն հասկանում: Մեջ Հին
Եգիպտոս, կրոնն ավելին էր, քան աստվածների ու
աստվածուհիների հանդեպ հավատը։ Այն միավորում էր
հասկացությունները, գործելակերպը և գիտելիքները, որոնք մենք
այսօր գիտենք որպես գիտություն, բժշկություն, հոգևորություն,
մոգություն և առասպելներ:Հին եգիպտացիները, ինչպես այսօր
շատ մշակույթներ, հավատում էին, որ աստվածային զորությունը
ստեղծում և վերահսկում է բնությունը, մարդկանց և
մետաֆիզիկականը: Այս համոզմունքն օգնեց նրանց հասկանալ
իրենց իրականությունը և այն, ինչ նրանք չէին կարող
բացատրել:Այսօր մենք կարողանում ենք բացատրել բնական
երևույթների մեծ մասը: Աշխարհի ստեղծումը, եղանակների
փոփոխությունը կամ անցումը ցերեկից գիշեր, կլիմայի
փոփոխություններ, բնական աղետներ և այլն: Հազարավոր
տարիներ առաջ, սակայն, մարդիկ այդ գիտելիքը չունեին, ուստի
այդ երևույթները թվում էին խորհրդավոր և առեղծվածային:
նույնիսկ վախեցնող.