Bài 3 Giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số

BÀI 3 GIÁ TRỊ LỚN NHẤT VÀ NHỎ NHẤT CỦA HÀM SỐ

Cho hàm số y  f  x  xác định trên tập D.

+ Số M được gọi là giá trị lớn nhất (GTLN) của hàm số y  f  x  trên tập D , nếu f  x   M với x  D
và tồn tại x0  D sao cho f  x0   M .
Kí hiệu: M  max f  x  .
D

+ Số m được gọi là giá trị lớn nhất (GTNN) của hàm số y  f  x  trên tập D , nếu f  x   m với x  D
và tồn tại x0  D sao cho f  x0   m .
Kí hiệu: m  min f  x  .
D

Dạng 1. Tìm GTLN-NN của hàm số

Bài toán 1: Tìm GTLN và GTNN của hàm số y  f  x  trên tập D .
Phương pháp: Lập bảng biến thiên của hàm số rồi kết luận.

Bài toán 2: Cho hàm số y  f  x  liên tục trên  a; b  .

Bước 1: Tính f   x  .
Bước 2: Tìm các điểm xi   a ; b  mà tại đó f   x   0 hoặc f   xi  không xác định.
Bước 3: Tính f  a  , f  xi  , f  b  .
Bước 4: Tìm số lớn nhất M và số nhỏ nhất m trong các số trên.
Kết luận: Khi đó M  max f  x  và m  min f  x  .
 a ,b   a ,b 

Bài toán 3: Tìm GTLN và GTNN của hàm số y  f  x   g  x  trên tập D .

Bước 1: Tính GTNN và GTLN của hàm số y  g  x  trên D . Giả sử ta có m  min g  x  , M  max g  x 
D D
Bước 2: Xét 2 trường hợp:
TH1. M .m  0 . Khi đó min f  x   min  m ; M  ; max f  x   max  m ; M  .
D D

TH2. M .m  0 . Khi đó min f  x   0 ; max f  x   max  m ; M  .

D D

x 1
Ví dụ 1. Cho hàm số y  . Khẳng định nào sau đây là khẳng định đúng?
x  x 1 2

A. min y  0; max y  1 .
1
B. min y   ; max y  1 .
3
1
C. min y   ; max y  0 .
3
D. Hàm số không có giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất
x 1
Ví dụ 2. Mệnh đề nào sau đây là đúng về hàm số y  trên tập xác định của nó?
x2  5
A. Hàm số không có giá trị lớn nhất và không có giá trị nhỏ nhất.
B. Hàm số không có giá trị lớn nhất và có giá trị nhỏ nhất.
C. Hàm số có giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất.
D. Hàm số có giá trị lớn nhất và không có giá trị nhỏ nhất.

GV. Nguyễn Thanh Hải - THPT Bùi Thị Xuân - 0906.686.989 Trang 1
 Bài 3 Giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số

Cho hàm số y  x  2x  5x  1. Mệnh đề nào dưới đây đúng?

3 2
Ví dụ 3.
A. Có GTLN và không có GTNN trên khoảng  ;1 .
B. Có GTNN và không có GTLN trên khoảng  ;1 .
C. Không có GTLN và GTNN trên khoảng  ;1 .
D. Có GTNN trên khoảng  ;1 bằng 9.

Ví dụ 4. Giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số y  2 x3  3x 2  1 trên đoạn  2;1 lần lượt là
A. 4 và 5 B. 7 và 10 C. 1 và 2 D. 0 và 1
Ví dụ 5. Giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m của hàm số y  x4  8x2  3 trên đoạn  1; 2 là
A. M  3, m  0 . B. M  3, m   13 . C. M  5, m  0 . D. M  5, m  1 .

x 1
Ví dụ 6. Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số y  trên đoạn  2 ; 0  .
2x 1
Giá trị của 15M  m bằng
76 74
A. 0 . B. 2 . C. . D. .
5 5
Ví dụ 7. Giá trị lớn nhất của hàm số y   x2  4x  m trên đoạn  1;3 là 10. Khi đó, giá trị của tham số
m bằng bao nhiêu.
A. 3 . B. 15 . C. 6 . D. 7 .
x  m2
Ví dụ 8. Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m đề giá trị lớn nhất của hàm số y  trên đoạn
x 1
 2,3 bằng 11 .
A. m  3 . B. m   19 . C. m  3 . D. m   19 .

Ví dụ 9. Tìm giá trị nhỏ nhất của hàm số y  x 3  9 x 2  24 x  68 trên đoạn  1; 4 .
A. 48 . B. 52 . C. 102 . D. 0 .
1 3  9 10  a a
Ví dụ 10. Gọi M là giá trị lớn nhất của hàm số y  x  2 x 2  1 trên   ;  . Biết M  với là
2  8 3 b b
phân số tối giản và a  , b   . Tính S  a  b 2 .
*

A. S  830 . B. S  2 . C. S  122 . D. S  127 .

Ví dụ 11. Gọi S là tập hợp tất cả các giá trị của tham số m sao cho giá trị lớn nhất của hàm số
y  x 3  3 x 2  9 x  m trên đoạn  2; 4 bằng 16 . Số phần tử của S là
A. 0 . B. 2 . C. 4 . D. 1 .

Dạng 2. Các bài toán thực tế

Ví dụ 1. Một loại thuốc được dùng cho một bệnh nhân và nồng độ thuốc trong máu của bệnh nhân được
giám sát bởi bác sĩ. Biết rằng nồng độ thuốc trong máu của bệnh nhân sau khi tiêm vào cơ thể trong t giờ
t
được tính theo công thức c  t   2 (mg/L). Sau khi tiêm thuốc bao lâu thì nồng độ thuốc trong máu của
t 1
bệnh nhân cao nhất?
A. 4 giờ. B. 1 giờ. C. 3 giờ. D. 2 giờ.
GV. Nguyễn Thanh Hải - THPT Bùi Thị Xuân - 0906.686.989 Trang 2
 Bài 3 Giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số

Ví dụ 2. Sau khi phát hiện một bệnh dịch, các chuyên gia y tế ước tính số người nhiễm bệnh kể từ ngày
t4
xuất hiện bệnh nhân đầu tiên đến ngày thứ t là f  t   4t 3  (người). Nếu xem f   t  là tốc độ truyền bệnh
2
(người/ ngày) tại thời điểm t với t   0;6 . Tốc độ truyền bệnh lớn nhất sẽ lớn nhất vào ngày thứ mấy?
A. 6 . B. 3 . C. 4 D. 5 .
Ví dụ 3. Một công ty muốn làm một đường ống dẫn dầu từ một kho A ở trên bờ biển đến một vị trí B trên
một hòn đảo. Hòn đảo cách bờ biển 6 km . Gọi C là điểm trên bờ sao cho BC vuông góc với bờ biển. Khoảng
cách từ A đến C là 9 km . Người ta cần xác định một vị trí D trên AC để lắp ống dẫn theo đường gấp khúc
ADB . Tính khoảng cách AD để số tiền chi phí thấp nhất, biết rằng giá để lắp đặt mỗi km đường ống trên bờ
là 100.000.000 đồng và dưới nước là 260.000.000 đồng

A. 6 km B. 6.5 km C. 7 km D. 7.5 km

GV. Nguyễn Thanh Hải - THPT Bùi Thị Xuân - 0906.686.989 Trang 3