MODULE 1: KAHULUGAN AT ● Sucesos delas Islas Filipinas -

kasulatan ukol sa literasing mataas ng

KASAYSAYAN NG WIKANG
katutubo dahil ng baybayin
PAMBANSA ○ Antonio De Morga
○ Alpabetong Romano - 200 yrs
1.1 Kahulugan at Kasaysayan ng after bumaba ang literasi ng
Wikang Pambansa katutubo

Wikang Filipino sa Panahon ng Kalakalang Galyon

Internasyonalisasyon at ● Kalakang Galyon - unang anyo ng

Globalisasyon globalisasyon

● Ingles ang wika ○ Acapaulco Mexico at China at ang

● Wikang Filipino - di maaaring gamitin Pilipinas

sa pandaigdigang talastasan ● Pandaigdigang Kalakalan - Inglatera

● WF - lingua franca; galing wikang ● Local Exportation - Britanya

Austronesian ● multilingual at multicultural = green

● Cognates - kapuluang wika ay politics – pag-aaral ng kultura =

magkakapareho ng anyo at kahulugan pag-aaral ng wika

● Ilocano, Bisaya, Kapampangan ● Negatibong mentalidad sa WF

● UN Mother Tongue Rights 2008

Paano naimuhon ang salalayan ng WF? ● Pag-unlad ng edukasyon

● Laguna Copperplate Inscription:

○ Pinakaunang ebidensya Paano nagiging wikang global ang

○ Pinakamatandang dokumento Filipino dahil sa internationalization?

○ Kawi Script ● MOA / MOU Partnership

○ Lumang salita sa malay, sanskrit, ● Hindi kinakalimutan

java at tagalog ● Dayuhang mag-aaral

● Baybayin - matandang pagsulat ● Itinuturo sa mga unibersidad

● Baybaying Tagalog - kawi script ● Pagsasalin ng akda sa Filipino

● Alibata - alif-bata: Arabic ● Pakikipagkalakal

● Vocabulario de la Lengua Tagala mula ● Creolized

kay Fray Buenaventura - kodipikasyon ● Intercultural perspective

ng unang anyo ng WF ● Pagpapakilala ng wika sa ibang

bansa

Kahulugan ng Wika
● Henry Gleason - Sistematikong
balangkas ng mga sinasalitang tunog
● Hemphill - masistemang kabuuan ng
mga sagisag
● Sapiro - likas at makataong
pamamaraan
● Edgar Sturvevent - isang sistema ng
mga arbitraryong simbolo
● Webster - kalipunan ng mga salitang
ginagamit
● Archibald Hill - pangunahin at
pinakaelaboreyt
Mga Konseptong Pangwika
● Wikang Opisyal
○ Filipino at English
○ Pakikipagtalastasan
○ Midyum sa pagtuturo
● Bilinggwalismo:
○ Edukasyong Bilinggwal 1974 -
magkahiwalay na paggamit ng
Pilipino at Ingles bilang midyum ng
pagtuturo
○ Penomenang pangwika
○ Kautusang Pangkagawaran Blg 52
ng 1987
● Multilinggwalismo:
○ Paggamit ng maraming wika
○ WF - nakabatay sa lahat ng mga
dayalekto at wikang banyagang
ginagamit
○ MLE o Multilingual Langauge
Education - paggamit ng unang
wika ng bata bilang wikang
panturo sa Filpino, English at
Mathematics sa elementarya
○ Pagsulong ng globalisasyon
● Unang Wika:
○ Mother tongue
○ ginamit ng isang tao
pagkapanganak hanggang sa
lubos na nauunawaan at
nagagamit ng tao
● Ikalawang Wika:
○ Wikang labas pa sa kanyang
unang wika
Kasaysayan ng Wikang Pambansa
● Saligang Batas 1935 - gagawa ng
isang wikang pambansa
● 1936 - pinagtibay ang Batas
Komonwelt Blg. 1936
● 1937 - Wikang Tagalog - batayan
● 1940-1950 - masiglang pagsulong ng
isang Wikang Pambansa batay sa
Tagalog
○ Nailathala ang ortograpiya,
gramatika, at diksiyonaryo
● Agosto 13, 1959 - Jose E. Romero;
“Pilipino” ang wikang pambansa
● 1973 - Konstitusyon ng 1973:
pagbabago sa pagtawag sa wikang
Pambansa
 ● Konstitusyon 1987 - ginawang wikang
“Filipino” ang WP batay sa mga
katutubong wika sa Pilipinas
Ang Wikang Filipino
● 1987 - Artikulo XIV Seksyon 6-9:
wikang FILIPINO ang WP
● F - simbolo ng protestang sosyo-
pulitikal (1972)
● TAGALOG:
○ Dayalekto o wikain sa PH sa mga
lalawigan
○ Etnolingguwistikong wika
○ Batayan ng WP
● PILIPINO:
○ WP noong 1959
○ Nakabatay sa Tagalog at Kastila
● FILIPINO:
○ Lingua franca
○ Batay sa mga wikain at mga
wikang banyaga
● UP:
○ Paglapastangan
○ Kompetisyon
○ Hindi lehitimong dominyo
○ Sariling wika - pinkamabisang
daluyan
○ Karahasang pangkamalayan
● BIENVENIDO LUMBERA:
○ Wika ay identidad
○ Wika sa edukasyon - ideya sa
pagmamahal sa bayan
○ Panitikan at wika
○ Nag-uugnay sa estudyante sa mga
tao
○ Lipunang hinubog ng kolonyal na
pananakot
○ CHED Memo - bunga ng kolonyal
na edukasyon
○ Kawalang trabaho
○ Problema sa edukasyon

Pananaw ng mga Paaralan sa CMO Paglingon sa Ugat ng Komisyon sa

20 ,s.2013 Wikang Filipino ni Dir. Hen. Roberto
● DLSU: T. Añonuevo
○ Asignaturang Filipino sa kolehiyo ● Bangko Sentral ng Pilipinas - “Filipino
○ WF - wika ng ordinaryong as the National Language 1935”
mamamayan ● Batas Komonwelt Blg. 184 -
○ Filipino sa pananaliksik Romualdez: Surian ng WP
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
● ATENEO: (1937) - pagtibayin ang Tagalog
○ Disiplina “bilang batayan ng wikang pambansa
○ sariling larang ng karunungan ng Filipinas.”
○ marhinalisasyon
 ● 1956 - WF ang pambansang awit
bago naging opisyal
● 1950 - Panatang Makabayan
○ Linggo ng Wika
● Saligang Batas 1973 - linangin,
paunlarin, at pagtibayin ang Filipino
● 1959 - “Pilipino” ang WP
● Saligang Batas ng 1986 - wikang
Filipino na ang WP
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117
- Linangan ng mga Wika sa Pilipinas
(LWP) na pumalit sa SWP
● Batas Republika 7104 (1991) -
nagtatag sa Komisyon sa Wikang
Filipino
Mga Probisyong Pangwika Saligang
Batas
● Saligang Batas ng Biyak-na-Bato
(1896) - Wikang Tagalog ang wikang
opisyal
● Saligang Batas ng 1935 - Kongreso ay
gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng
isang wikang pambansa (WP).
● Saligang Batas ng 1973 - Batasang
Pambansa sa paglinang at pormal na
adopsiyon ng WP na tatawaging
Filipino.
EBOLUSYON NG WIKANG
PAMBANSA
● Dec. 30, 1937 - Tagalog ang batayan
ng WP
● 1940 - pagtuturo ng WP sa ikaapat na
taon sa lahat ng paaralan
● Hunyo 4, 1946 - Batas Komonwelt Blg.
570: Pilipino ay isa nang wikang
opisyal
● 1959 - Jose B. Romero: ang WP na ay
Pilipino
● 1987 - Filipino na ang WP
EBOLUSYON NG ALPABETONG
FILIPINO
● Nang dumating ang mga Kastila, may
sarili nang palatitikan ang ating mga
ninuno - Alibata o Baybayin
○ 14 katinig, 3 patinig
● 1940 - Santos; Abakada
○ 20 titik: a, b, k, d, e, g, h, i, I, m, n,
ng, o, p, r, s, t, u, w, y.
● 1971 - Pinayamang Alpabeto
○ SWP, 31: a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i,
j, k, l, ll, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, rr, s,
t, u, v, w, x, y, z
○ Repormang Ortograpiko, 28: a, b,
c, d, e, f, g, h, i, j, k, I, m, n, ñ, ng,
o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z
● 2001 - leksikal
○ c, f, j, ñ, q, v, x, z
● 2006 - DEPED memorandum
● 2007 - KWF; borador ng Ortograpiya
● 2008 - KWF; Gabay sa Ortograpiya
MODULE 2: WIKA AT ● Patuloy na ginagamit:
○ Gamitin = wika’y di mamamatay
KOMUNIKASYON

Wika ● Daynamik:
Ano ang wika ○ Salitang di ginagamit napapalitan
● pagpapahayag ng kaisipan at ng bago
damdamin sa pamamagitan ng salita
● Archibald Hill - pangunahin at Ang Wika
pinakamabusising anyo ● Pangunahing sangkap ng
● Constantino Zafra - kalipunan ng mga komunikasyon
salita ● Ipinasa ng pasalita at pasulat
● Henry Gleason - sistematik na ● Adwitori na tsanel; dynamik
balangkas ● Anyong pasulat - di nababagong set
ng materyal
Katangian ng Wika ● Wika; kasangkapan - komunikasyon;
● Sistematik na balangkas: karanasan
○ Nakaayos sa tiyak na balangkas
○ Ponolohiya, morpolohiya, sintaks Komunikasyon
at diskors
Ano ang Komunikasyon?
● Sinasalitang Tunog:
● Latin: communicare -
○ Hindi lahat ng tunog ay wika
magbahagi/magbigay
○ Nagpapaiba ng kahulugan
● Pagpapalitan ng ideya
○ Ponetik - tunog na di
● Paghatid at pagtanggap ng mensahe
makapagpaiba ng kahulugan
● Aristotle - siklo na binubuo ng 3
● Pinili at isinaayos:
elemento:
○ Wastong pagpili at pag-aayos
○ Sender
● Arbitrari:
○ Mensahe
○ Ukol sa layunin
○ Resiber
○ Batay sa napagkasunduan
● Kapantay ng kultura:
○ Pagkatuto sa wika - pagtuklas ng
kultura
○ leksikon
Komunikasyon
● 55% kilos/galaw ng katawan
● 38% tono ng boses
● 7% salita
Antas ng Komunikasyon
1. Intrapersonal
● Pansariling komunikasyon
● Replektibong pag-iisip
2. Interpersonal
● Dalawang interlokyutor
● Maliliit na grupo
3. Pampublikong Komunikasyon
● Malaking bilang ng tao
● Pagkamit ng layunin
Anyo ng Komunikasyon
1. Pampublikong Komunikasyon
● Pinakamalayunin; mas pormal
2. Pangkatang Komunikasyon
● Tatlo o higit pang tao
● Personal na nagaganap o ibang
platform
3. Pangmadlang Komunikasyon
● Makipag-ugnayan at maghatid ng
mensahe
● Palathala o electronic media
● Magpakalat ng kontent
Uri ng Komunikasyon
● Berbal
1. Pasalita (paano)
– pinakapundasyon
– sinaunang kalinangan
– nakabatay sa oral na tradition
2. Pasulat (ano)
– panliterasi at edukasyon
– batayan: alpabeto, gramatika,
estruktura ng wika, kumbensyon
– anyong liham, fax, email, ulat,
memo, at patalastas
3. Computer-mediated
– aktwal at tuluyang komunikasyon
– Pasalita o pasulat
● Di-Berbal (sinasabi ng katawan)
○ Di gumagamit ng wikang berbal
○ Ekspresyon ng mukha, kilos, at
galaw
○ Abstrak na anyo
Uri ng Di-Berbal
1. Oculesics - mata
2. Haptics - paghaplos
3. Kinesics - galaw ng katawan
4. Objectics - paggamit ng bagay
5. Olfactorics - pang-amoy
6. Colorics - kulay
7. Pictics - facial expression
8. Chronemics - panahon o oras
9. Vocalics – tunog
10. Proximics - distansya
11. Iconics - symbolismo
Komponent ng Komunikasyon
1. Sender/source/pinagmulan ng
mensahe
● Nagmumula dito ang kaalaman,
saloobin o mensahe
● May sapat na kaalaman
2. Mensahe
● Ipinapaabot ng sender sa resiber
● Anumang paksang napagtuunan ng
pansin o panahon
● Malinaw, maigsi, kumpleto, at tiyak
3. Tsanel/daluyan
● Paraan ng pagpapaabot ng mensahe
● Berbal, biswal, o awral
4. Resiber/tumatanggap ng mensahe
● katalastas/kausap
● Sa pagtanggap ng mensahe - fidbak
5. Fidbak
● Pagtugon ng tagapakinig/mambabasa
sa mensaheng tinanggap
● Berbal o di berbal
6. Hadlang
● Makakapagpabago ng kahulugan ng
usapan
7. Kapaligiran
● Pag-uugali…relasyon ng nag-uusap
8. Konteksto - sitwasyon ng komunikas
Modelo ng Komunikasyon
● Proseso kung paanong nagaganap
ang komunikasyon
Klasipikasyon:
○ Linear - tuwiran
○ Interaktibo - may feedback
○ Transaksyon - face-to-face
Pangunahing Modelo:
1. Aristotle - pinakamatanda
2. Berlo - sors, mensahe, tsanel,
resiber (4)
3. Shannon at Weaver - sender,
enkoder, tsanel, dekoder, resiber (5)
4. Schramm - pantay at resiprokal,
sinkronus
Wika at Komunikasyon
● Pakikipagtalastasan
○ pangunahing pangangailangan
○ Sa pamamagitan ng wika
● Mas malawak ang sakop ng
komunikasyon
● Wika - binubuo ng mga pasulat at
pasalitang simbolong ginagamit sa
pagsasalita at pagsulat
● Komunikasyon - pagpapadala at
pagtanggap ng mensahe
○ Pagkokoda at pagdedekowd ng
lingguwistikong impormasyon
● Tunay na komunikasyon; gumagamit
ng wika; maiituring na linggwistik
Apat na Pamantayan para sa 3. Ends (layunin)

Kahusayang Pangkomunikatibo ● nagtutulak sa tao upang magsagawa

ng interaksyon
● Grammatical/ Linguistic Competence o
● Mensahe - kumakatawan sa layuning
kakayang panglinggwistika
nais maisakatuparan
○ pag-alam sa koda ng wika
○ Nakatuon sa mahusay at tamang
4. Act (daloy)
pagsasalita
● Pagbabago sa takbo ng usapan
● Sociolinguistic Competence o
kakayahang pangsosyo-linggwistika
5. Keys (ants)
○ paano gagamitin at uunawain
● konteksto ng komunikasyon
ang wika sa iba’t ibang konteksto
● Naiiba ang salitang ginagamit ayon sa
○ estruktura at kahulugan
antas ng usapan
● Discourse Competence o kakayahang
pandiskurso
6. Instrumentalities (midyum)
○ pag-uugnay ng mga element
● Daluyan
○ kaisahan sa diwa
● Strategic Competence o kakayahang
7. Norms (paksa)
pang-estratehiya
● Kaangkupan ng paksa sa klase ng
○ magamit at manipulahin ang
kasangkot
wika
○ Berbal at di berbal na simbolo
8. Genre (uri o anyo ng teksto)
○ mapigilan at masolusyonan ang
● Kaanyuan - gabay sa kung paano o
bigong komunikasyon
ano ang angkop na genre sa ibibigay
na tugon
Mga Salik sa Mabisang
● nagtatanong, nakikipagtalo o
Pakikipagtalastasan
naglalarawan ba ang uri ng teksto o
● Dell Hymes mensahe
● SPEAKING
1. Setting (lunan)
● lugar/ sitwasyon/ scene ng
pangkomunikasyon
2. Partisipant (sangkot)
● Sinumang bahagi ng komunikasyon
KASAYSAYAN NG WIKANG FILIPINO
1. 1934
● KUMBENSYONG
KONSTITUSYONAL
● Mga delgado
● Anong wika ang itatatag bilang WP
● Wikang katutubo o wikang Ingles
2. 1935
● Saligang Batas ng 1935
● Mga hakbang tungo sa pagpapaunlad
at pagpapatibay ng isang WP batay sa
mga katutubong wika
3. 1936
● Batas Komonwelt Blg. 184
● Pangulong Manuel L. Quezon
● Pagtatag ng Surian ng Wikang
Pambansa
○ Mamuno sa pag-aaral at
pagpili ng WP
● Jaime De Veyra - pinuno ng komite
4. 1937
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
● Pangulong Manuel L. Quezon
● Wikang Tagalog - batayan ng WP
5. 1940
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263
● Pagpapalimbag ng talatanigang
Tagalog-Ingles at Bararila
● Pagtuturo ng WP sa lahat ng paaralan
dito sa bansa
6. 1946
● Batas Komonwelt Blg. 570
● Tagalog at Ingles - opisyal na wika ng
bansa
7. 1954
● Linggo ng wikang pambansa
● Pangulong Ramon Magsaysay
● Proklamasyon Blg. 12
8. 1955
● Proklamasyon Blg. 186
● ilipat ang Linggo ng Wika mula sa
ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto
● Paggunita sa kaarawan ni Pangulong
Quezon
9. 1959
● Kautusang Pangkagawaran Blg. 7
● Pilipino na ang Wikang Pambansa
10. 1963
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60
● Pangulong Macapagal
● Kantahin ang Pambansang awit sa
tiktik nitong Filipino
11. 1967
● Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96
● Dating Pangulong Marcos
● Lahat ng gusali ay pangangalanan sa
Filipino
 12. 1973
● Saligang Batas ng 1973
● pagpapaunlad at pormal na adapsyon
ng panlahat na Wikang Pambansa na
tatawaging Filipino

13. 1987
● Saligang Batas ng 1987
● Wikang Filipino - wikang pambansa
● Pangkagawaran Blg. 81 - alpabetong
filipino na may 28 letra

14. 1997
● Proklamasyon Blg. 104
● Agosto - buwan ng wikang Filipino