Tunay na Sikreto

“Paano nangyari iyon? Totoo ba? Imposible! Tignan mo parang kailan

lang, ano kaya ginawa ng batang yan!”. Iilan lamang yan sa mga salitang
madalas marinig ni Emma sa kanyang paligid.

Isang kolehiyala sa pampublikong paaralan si Emma, kung ang

panlabas na kaanyuan nya ang ilalarawan tunay nga naman simple at
maganda siya. Kaya madalas, pinagseselosan ng ibang kababaihan. Sa pag-
uugali naman, napakamagalang nang dalaga. Siya ay masipag at maaasahan
din. Kung ang estado ng kanyang buhay ang ating huhungkatin, mahirap
lamang sila. Sila ay limang magkakapatid, si Emma ang panganay. Ang
nanay niya ay si Edna, siya ay labandera at ang tatay naman niya ay si
Manuel, kung saan mayroon pwedeng pagkakitaan, makikipagtrabaho sya
para lamang matustusan ang kanilang pangangailangan. Kahit sila ay kapos
sa pera, masaya naman sila dahil buo silang pamilya. Ngunit madalas silang
mapintasan o husgahan, dahil sa estado ng kanilang buhay. Masakit man
paniwalaan ngunit kung sino pa ang mga kamag-anak o kakilala nila ay sila
pa ang humihila sa kanila pababa.

Isang araw, habang papasok sa eskwelahan si Emma. Narinig niya ang

kanyang Tita, aniya “Naku! Bakit pa nag-aaral yang si Emma, tignan mo
hindi niya magagawang makatapos sa pag-aaral mabubuntis na yan”. Ngunit
nagbingi-bingihan lamang si Emma, nilagpasan nya lamang ito at kunwari
wala siyang narinig. Hindi mawari ni Emma kung bakit ganoon na lamang
siya husgahan, dahil alam niyang kahit minsan wala siyang ginawa sa kanila
na posibleng maging dahilan upang magalit sila. Kahit nga pagsabihan siya
ng masasama hindi siya gumaganti o sumasagot sa kanila. Madalas
hinahayaan nalang niya, pasok sa isang tenga at labas sa kabilang tenga.

Ganito ang araw-araw na buhay ni Emma, maagang gumigising sa

umaga si Emma upang maglinis ng bahay, makatulong kay Nanay Edna at
maasikaso ang mga kapatid niya. Kapag nakaalis na ang kanyang Tatay
Manuel dahil may bago itong raket na papasukan sunod naman na aalis ay
ang kanyang Nanay Edna, pupunta naman sa kabilang bahay ang kanyang
nanay upang makipagtrabaho ng labada. At kapag okay na lahat at ang
kapatid ay ihahatid nya ito sa kanilang eskwelahan sa elementarya at
sekondarya. Pagkatapos, siya naman ay didiretso na sa kanyang eskwelahan.

Ang lalaking nakabangga ni Emma noong isang araw ay si Eduardo,

namumuhayTunay ng ngamag-isa
namangsikay hirap ng
Eduardo at kanilang
may-ari buhay,
siya ngkayaisangnaman upang
restaurant.
siya ay makatulong
Napakabait sa kanyang
at matulungin mga magulang
ni Eduardo lalo na sanaghanap
mga bata.din siyanaman
Kaya ng trabaho.
may
Sa kanyang paghahanap
tinutulungan din siyang ng trabaho, may
orphanage. nakasalubong
Minsan, sumasagisiyang
sa isiplalaki.
niyaKung
ang
susuriin parang
dalagang si Emma. kasing
Hindi edad
niyasiya o matandakung
maintindihan ng kaunti sa kanyang
bakit ganoon Nanay
na lamang
Edna. Nagkabungguhan
kagaan ang loob niya kaysila Emma.sa isang
Iniisip palikong daan, niya
niya, nakikita sa di malamang
sa bata kung
pagtatagpo
paano ay nagkatitigan
siya namuhay noon, kungsila.paano
Para bang
lumaki nangungusap ang kanilang
sa hirap. Umaasa mga
siya na sana
mata
ay na parang
makilala niya pamatagal na silang magkakilala. Nang napagtanto nilang
ito ng lubos.
nalaglag ang mga aklat at kwaderno ni Emma ay sabay nilang pinulot ang
mga gamit. “Pasensya po”, sabi ni Emma. “Naku! Pasensya na din hija” saad
ArawPagkatapos,
ng lalaki. ng sabado, biglang
nagtanong nagkasakit
ang lalaki,ang "saan
dalawangka bakapatid ni Emma.
tutungo hija?”.
Hindi alam sumagot
Nahihiyang ng kanyangsi Emma, mga“kahit
magulang
saan po, kung saan sila
naghahanap po hahanap
kasi ako ng o
manghihiram
trabaho”. “Ahh ng ganon
pera. Lalo
ba”, na’t
sagotalam nil anaDagdag
ng lalaki. mahihirapan silang
pa niya, paramakahanap
makabawi
ng
akopera
sayodahil sa estado
kung gusto ng kanilang ka
mag-apply buhay. Hindi alamnani pagmamay-ari
sa restaurant Emma kung paano ako.
siya makagagawa
“Naku! Hindi na ng paraan.
po Sir, Nang bigla niyo
hindi nyang naman
naisip angponumerung
kasalanan nakaipit
kung
sa kanyang kwaderno.
nagkabungguhan po tayo,Kinuha niya iyon
pasensya na po at nakitawag
kayo”, saad sa kanyang
ni Emma.kaibigan.
“Osige,
Mabuti na lamang
ganito nalang hija, at
hetokaagad din sinagot
ang numero ang kanyang
ko pag-isipan mo tawag. “Sir, pasensya
ang trabahong inaalok
na po kung
ko sayo” sabay bigla
bigay ng po maliit
akong napatawag,
na papel kay Emma. ako “Sige
po iyong
po, Sir. babae
Maraming na
nakabungguhan
salamat po!”, ang niyo
sabiponiisang
Emma araw”,
sabaypagpapakilala
umalis na ito. ni Emma. “Ahh, oo hija
natatandaan kita, napatawag ka pala hija?’’ tanong Eduardo. “Nakakahiya
man oh, pero maaari po ba akong mag-apply ng trabaho sa restaurant niyo
Habangninasa
po?” tanong Emma.eskwelahan, marahang
Sagot naman tinititigan“Aba!
ni Eduardo, ni Emma Oo ang nakasulat
naman hija,
sa maliit ka
pumunta na na
papel. Lumipas
lamang ang ilangnaaraw
sa restaurant ay pinag-iisipan
nakasulat niya ito
diyan sa papel ng kailan
kung maigi.
Inipit
mo nya pumunta.”
gusting muna sa Sagot kanyang namankwaderno
ni Emma, ang“Maraming
maliit namaraming
papel. Sapagkat,
salamat
kailangan
po!”. mu nang
At pinatay n ani seryosohin ni Emma ang kanyang pag-aaral sapagkat
Emma ang telepono.
nakasalalay dito ang kanyang scholarship. Lalu na’t papalapit nanaman ang
pagsusulit.
Sinabihan niya ang kanyang Nanay Edna na magtatrabaho siya upang
makatulong sa mga gastusin sa bahay at lalo na sa mga kapatid nya na may
Si Emma
sakit. Ayaw ay masasabing
ng kanyang nanay sapagkatscholarship
nag-aalala ng siya
bayan. Sa mapabayaan
na baka eskwelahan,
kailangan
nito ang nyang
kanyangpaghusayan
pag-aaral.upang hindi maalis
Ngunit sinugurosa Scholarship
ni Emma- President’s
na hindi
List o full scholarship.
maaapektuhan ang kanyang Sumali din siya
pag-aaral. sa scholarship
At nakumbinsi namanna ang
binibigay
kanyang sa
munisipyu.
nanay Mahilig din
at nagkasundo silasiyang sumali sakahit
sa pangakong mga anong
paligsahan lalo na
mangyari kung ang
magtatapos
magiging
siya gantimpala ay pera. Lahat ay gagawin niya at pagsusumikapan niya
sap ag-aaral.
dahil determinado siyang matapos at maiahon sa kahirapan ang kanyang
pamilya.
 Kinabukasan, maagang pumunta sa restaurant si Emma. Nagkausap
sila ni Sir Eduardo tungkol sa trabahong gagawin niya. Napagkasunduan nila
na papasok si Emma sa hapon, dahil may pasok siya sa eskwelahan sa
umaga. Maaari din siyang bukas ng sabado o lingo kung gugustuhin niya.
Kahit nahihiya man si Emma dahil napakabuti ni Sir Eduardo, naglakas-loob
siyang mag-advance kahit di pa siya nagsisimula. Ipinaliwang niya na
kasalukuyang may sakit ang kanyang mga kapatid at kailangan na kailangan
nila ng pera. Nangako siya kay Sir Eduardo na pagbubutihin niya ang
kanyang trabaho. “Ganoon ba, sige hija ibibigay ko sayo, may tiwala naman
ako sayo” saad ni Sir Eduardo. “Maraming-maraming salamat po, Sir” sagot
ni Emma.

Masayang pauwi si Emma sa kanilang bahay dadala ang binili nyang

gamot sa kanyang kapatid. Ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon,
natiempuhan niyang masinsinang nag-uusap ang kanyang magulang. Hindi
niya masyadong maintindihan ang kanilang pinag-uusapan, tanging narinig
niya lamang ay “panahon na siguro para malaman niya, walang sikretong
hindi nabubunyag”. Ang daming pumasok sa kanyang isipan, ano kaya ang
tinutukoy ng kanyang mga magulang. Pinagsawalang-bahala na muna niya
ito dahil naniniwala siyang dadating din ang panahon na sasabihin ito ng
kanyang magulang sakanya.

Nag-umpisa nan gang magtrabaho si Emma sa restaurant. Kinakaya

naman niya kahit na pinagsasabay niya ang trabaho. Lalo na’t mapabait at
madaling kausapin ang may-ari ng restaurant, si Sir Eduardo. Marami siyang
natutunan sa paaralan pati na din sa pagtatrabaho niya sa restaurant.
Nagkakilala din ng lubos sina Emma at Sir Eduardo. Marami pala silang
pagkahalintulad, tulad nalang sa pagkain. Pareho silang may allergy sa sea
foods, pareho din sila na mahilig mag-aral at magaling sa Math. Tuwing
magkasama nga sila, binibiro sila ng mga kasama nila sa restaurant na
magkahawig sila. Kung titignan mo nga naman para silang mag-ama.
 Dumaan ang mga araw, maganda ang takbo ng lahat. Malaki na ang
naitutulong ni Emma sa kanyang mga magulang kahit ito ay kasalukayan na
nag-aaral. Madaming mga mata ang humuhusga nab aka iba na ang
trabahong pinasukan niya kaya nakakatulong siya sa kaniyang mga
magulang. Narinig niya ang minsan, ang sabi, “Tignan mo yang si Emma,
may bitbit nanaman siguro may kasintahan na yan, hindi pa nga natatapos sa
pag-aaral anu-ano na inaatupag”. Ang hindi nila alam, mga sobrang pagkain
sa restaurant ang inuuwi niya para may makain lamang ang kanyang pamilya.
Hindi din nila alam na, rumaraket siya sa eskwelahan. Nagtitinda siya ng
kung anu-ano, para pandagdag sa baon niya. Kahit pagod at konti lang ang
tulog niya, kinakaya niyang mag-aral ng mabuti, nagsusunog siya ng kilay
lalo na kung may pagsusulit. Pinagsisikapan niya lahat dahil may pangarap
siya sa buhay.

Isang araw, habang namamalengke si Nanay Edna. Sa hindi malayo ay

may natanaw siyang pamilyar na lalaki. Alam niya at sigurado siya na
kilalang-kilala niya ang lalaki. Mabilis siyang tumalikod at nagdesisyun ng
umuwi. Madali niya itong sinabi sa asawa niya, sabi niya “Nakita ko siya
kanina, tatakot ako na baka makita niya ako at kunin niya sa akin ang anak
ko”. “Huwag kang mag-alala, walang sinuman ang makakawasak sa pamilya
natin”, saad ni Tatay Manuel. “Ngunit, panahon na siguro para malaman
niya, walang sikretong hindi nabubunyag, alam mo yan” sagot naman ni
Nanay Edna. “Hindi niya tayo magagambala at matutunton”, pagtigas na
sagot ni Tatay Manuel.

Sa restaurant, nagkapalagayan ng loob sina Emma at Sir Eduardo.

Magdiriwang na ng kaarawan sa susunod na lingo si Emma. Inimbitahan niya
si Sir Eduardo na pumasyal sa kanilang bahay upang personal na din
makapagpasalamat ang pamilya ni Emma sa kabutihang loob ni Sir Eduardo.
At sabik din ang pamilya ni Emma na makita ang may-ari ng restaurant ng
dahil sa kagandahang loob nito.
 Dumating na ang pinakahihintay na araw, ang kaarawan ni Emma.
Naghanda ang pamilya niya ng maliit na salu-salo. Hinihintay nilang ang
pagdating nina Emma at si Sir Eduardo. Makalipas ang ilang minute,
dumating na sa bahay sina Emma, Sir Eduardo at mga kasamahan niya sa
trabaho. Laking gulat ng kanyang mga magulang at ganun din si Sir Eduardo
ng magkita-kita sila. nagtataka si Emma sa mga naging reaksyon nila at
pumukaw sa lahat ang tanong ni Emma, “magkakilala po ba kayo ni Sir
Eduardo?”. Hindi alam nang aking nanay kung ano ang isasagot niya. Nang
marinig kong sumagot si Sir Eduardo, “Oo, magkakilala kami”, habang titig
na titig sa aking nanay. Sagot naman ng aking nanay, “Oo anak, ngunit
matagal na iyon”. Hindi ko maintindihan pero parang may mali sa mga
nangyayari. Nakita kong nag-uusap sina Sir Eduardo, Nanay at Tatay ngunit
ramdam mo ang tensyon sa kanilang pag-uusap. Minabuti ko muna
ipagpabukas na lamang at patapusin ang aking kaarawan. Bukas,
magtatanong ako dahil sa kutob ko ay may dapat akong malaman.

Kinaumagahan, habang naglilinis si Nanay sa bahay naglakas loob

akong magtanong sa kanya. “Nay, huwag niyo po sanang mamasamahin
itong itatanong ko”. “Sige anak, ano iyo?” sagot ni Nanay sabay tingin kay
Tatay. Tanong ko naman, “Nay, ano po ba pinag-uusapan niyo kagabi?
Mukhang napakasiryoso po at paano niyo po nakilala si Sir Eduardo?”.
Nagkatitigan sina Nanay at Tatay, at ng tumango si Tatay na para bang
binabasbasan niya na magsalita na si Nanay ay hinarap ako ni Nanay. Sabi
niya, “Anak, patawarin moa ko”. Sabi ko naman, “Bakit po nanay? Wala
naman po kayong ginawang mali”. “Hindi anak, meron at matagal ko na
dapat sinabi ito”, saad ni nanay. Bigla akong kinabahan sa sasabihin ni
nanay. “Anak, si Sir Eduardo matagal na naming siya kilala ng Tatay mo”
sabi ni nanay. Tanong ko naman, “Po?, pero paano po”.
 Umupo kami ni nanay habang hawak-hawak niya ang aking kamay,
naluluha na siya at hindi ko mawari kung bakit siya naluluha. “Anak, si Sir
Eduardo ay dati kong kasintahan. Kagaya mo, masipag siya mag-aral at
habang kami pa ay pinili niyang mag-aral sa Maynila at magtapos doon.
Hindi niya alam na ikaw ang naging bunga ng aming pagmamahalan.
Sinubukan kong sabihin sa kanya ngunit hindi siya naniwala. Kaya naman,
hindi ko na siya kinausap mula at nakilala ko ang Tatay Manuel mo.
Tinanggap niya tayo kahit alam niyang hindi kanya anak.” Hindi ako
makapaniwala sa sinabi ng aking nanay. Hindi ako makaimik o
makapagsalita, nakikinig lamang ako kay Nanay. Dagdag pa niya, “kagabi,
habang kausap namin si Eduardo nangungulit siyang malaman ang
katotohanan sapagkat ramdam niya sayon a para kanyang anak at marami
ko,iyon pagkakatulad.
kayong pala ay dahil parti
Inaminka ng
kobuhay
na ang ko lahat
– dahilsa anak
kanyakita.
at Sana matanggap
matagal na din
mo ako bilang ama mo bigyan mo sana ako ng pagkakataon
naming napag-usapan ng tatay mo na kung dumating man ang panahon na ito para makabawi.
Alam
ay ko marami
sasabihin akongang
na naming pagkukulang sayo atnggusto
totoo. Humihingi kongang
patawad mapunan
ama mo, lahat
si
iyon.” Sagot ko naman, “maaari naman po at pinapatawad
Eduardo dahil hindi niya ako pinaniwalaan noon. Galit na galit ako noon, ko na po kayo,
kung gusto
ngunit ngayonniyo po makabawi
dahil iniisip ko nahayaan niyo pamong
Karapatan din po ako magtrabaho
malaman ang totoobilang
kaya
trabahador niyo po dito. Gusto ko pong pagsumikapan
naman sinabi ko na sa tatay Eduardo mo na anak ka niya.” at paghirapan lahat
para po maabot lang ng pangarap ko”. Biglang tanong ni Sir Eduardo,
Sabibako,
“maaari “kayatawaging
kitang po pala ang gaan-gaan
anak?”. Tumingin ng pakiramdam
ako sakanyakoatsasinabing,
kanya”
habang patuloy
“Opo, Tay.” na tumutulo
Sabay sabi niya,ang luha ko.anak!”.
“Salamat, “Anak, huwag ka sanang magalit sa
amin ng tatay mo kung matagal naming inilihim sa iyo ito”, sabi ni nanay.
“Nanay, Tatay, hindi po ako galit sa inyo. Napakaswerte ko po dahil mahal
na mahal niyo maganda
Naging po ako. Lalo na po ng
ang daloy kayo tatay kahit
kanilang buhay,alam niyong hindi
nagkasundo niyo
ang tunay
ako tunayat na
na tatay anak ni
pamilya ay Emma.
pinalakiTinanggap
niyo pa din niyapong ako. Maraming
buung-buo maraming
ang mga mahal
salamat
ni Emma. po Tama
Tatayngaat Nanay”, naghihikahos
ang kasabihan na walang na sagot ko. hindi
sikretong “Anak, sana kahit
mabubunyag.
alam
At samo
mganataong,
ang totoo,
humapak ituriomo pa rinsaakong
nagduda tunay at
kakayahan mong tatay. Dahil
mararating kahit
sa buhay ni
hindi
Emma.kitaHeto
tunay ang
na anak,
tunay mahal
na na mahal upang
sikreto din kita”, saad ni tatay. sa
magtagumpay Natapos
buhayang–
aming usapan ng
PAGSISIKAP. nag-iiyakan
Dahil at matiwasay.
hindi dahilan ang kawalan Gumaan
ng peraang pakiramdam
sa taong ng
pursigidong
aking mga magulang
makatapos mulaKapag
sa pag-aaral. ng nasabi
maynapangarap
nila ang sa matagal
buhay,namaynilang sikreto.
paraan. Kung
wala naman, maraming dahilan.

Dumating ang hapon, papasok na si Emma sa trabaho. Pagpasok niya

niyakap siya ng mahigpit ni Sir Eduardo. Habang yakap niya si Emma,
patuloy naman tumutulo ang luha niya. “Emma, patawarin mo ko kung
nagawa kong hindi paniwalaan ang nanay mo at pinili ang lumayo” saad ni
Sir Eduardo. “Naiintindihan ko po kung nagawa niyo man po iyon”, sagot ko.
Dagdag ni Sir Eduardo, “Kaya pala noong una palang kitang makita ay iba na
pakiramdam