You are on page 1of 96

rudolf Staineri

Teosofia

Sesavali adamianis daniSnulebisa da samyaros


zegrZnobadi Semecnebis sferoSi

Targmnes
zviad gamsaxurdiam da merab kostavam
1970 wels

redaqtirebulia 1995 wels

1
Sinaarsi

am wignis axali gamocemis gamo


Sesavali
adamianis arseba
I. adamianis sxeulebrivi arseba
II. adamianis mSvinvieri arseba
III. adamianis sulieri arseba
IV. sxeuli, samSvinveli, suli
sulis gardasxeuleba da bedi (reinkarnacia da karma)
sami samyaro
I. mSvinvieri samyaro
II. samSvinveli mSvinvier samyaroSi sikvdilis Semdeg
III. suleTi
IV. suli suleTSi sikvdilis Semdeg
V. fizikuri samyaro da misi kavSiri samSvinvelisa da sulis samyaroebTan
VI. formaazrebisa da adamianis auris Sesaxeb
Semecnebis gza
calkeuli SeniSvnebi da damatebani

am wignis axali gamocemis gamo

2
1918 wels, vidre gamovidoda mecxre gamocema am wignisa, me igi safuZvlianad
gadavamuSave. mas aqeT mniSvnelovnad gaizarda literatura, romelic mimarTulia am wignSi
gadmocemuli antroposofiuli msoflmxedvelobis winaaRmdeg. 1918 wels am gadamuSavebis
Sedegad warmosdga mravali damateba da zogi ram ganvrcobil iqna. awindeli gamocemis
gadamuSavebas ki ar dasWirvebia es. vinc moisurvebs yuradRebis mipyrobas im faqtze, rom me
Cemi Sromebis sxvadasxva nawilebSi xSirad mravalgvarad vekamaTebi xolme Cemsave Tavs,
raTa ganvsazRvro amgvari sawinaaRmdego azrebis Zala da davauZluro isini, igi dainaxavs, Tu
ra meTqmis Cemi oponentebis Sromebze. rac Seexeba kvlavindeburad Sinaarsis Sevsebas,
gansxvavebiT 1918 wlisgan, saamisod aRar gamaCnia iseTive Sinagani safuZvlebi, miuxedavad
imisa, rom ukanaskneli oTxi wlis manZilze antroposofiuli msoflmxedveloba mravalmxriv
gafarTovda da gaRrmavda Cems sulSi. Tumca aseTma gafarToebam da gaRrmavebam rodi
Searyia am wignis debulebani, aramed damarwmuna, rom amis Semdgom gaweuli Sromis
nayofi srul uflebas iZleva arsebiTad ucvleli darCes am wignis Zireuli Sinaarsi.

rudolf Staineri
Stutgarti, 24 noemberi, 1922 weli

Sesavali

rodesac iohan gotlib fixtem 1813 wlis Semodgomaze gamoaqveyna Tavisi


`moZRvreba~, romelic warmodagenda WeSmaritebis samsaxurisadmi miZRvnili mTeli
cxovrebis nayofs, dasawyisSive waumZRvara mas Semdegi sityvebi: `am moZRvrebis
aTvisebas sWirdeba sruliad axali Sinagani grZnobis organo, romelic aRiqvams axal samyaros,
Cveulebrivi adamianisaTvis ararsebuls~. Semdeg fixte migviTiTes magaliTis meSveobiT, Tu

3
raoden gaugebari unda iyos es moZRvreba im kacisaTvis, romelsac surs msjeloba mis Sesaxeb
Cveulebrivi SegrZnebebiT miRebuli warmodgenebis safuZvelze: `warmoidgineT brmadSobilTa
samyaro, sadac icnoben mxolod iseT sagnebs da maT Soris iseT urTierTmimarTebebs, romelnic
arseboben mxolod Sexebis organoTaTvis. midiT maTTan da esaubreT ferebze an sxva
urTierTmimarTebebze, romelTa aRqmasac sWirdeba sinaTle da mxedveloba. Tqveni saubari
maTTan iqneba saubari araras Sesaxeb da ukeTes SemTxvevaSi isini pirdapir getyvian amas.
ase rom, Tu ver auxelT maT Tvals, male mixvdebiT Tqvens Secdomas da moeSvebiT maTTan
amao saubars~. amgvar mdgomareobaSi aRmoCndeba yoveli kaci, romelic dauwyebs
adamianebs saubars iseT sagnebze, romelTac fixte gulisxmobs am SemTxvevaSi. igi
daemsgavseba Tvalxiluls, romelic moxvda brmadSobilTa Soris. magram gana es sagnebi ar
esaubrebian adamians Tavisi uzenaesi miznisa da WeSmariti raobis Sesaxeb? ra Tqma unda,
kacobriobaze gulayrili kaci ueWvelad gaifiqrebs, uTuod unda SevwyvitoTo `amao saubari~.
Tumca erTi wuTiTac ar unda Segveparos eWvi, rom yvelasaTvis SesaZloa `axela Tvalisa~,
yvelasaTvis, vinc gamoamJRavnebs saTanado survils. am Tvalsazrisidan gamomdinareobda
yvela is adamiani, vinc swerda an saubrobda am Temaze, mas Semdeg, rac SeigrZnobda Tavis
TavSi aRmocenebul `Sinagan organos grZnobisas~. am organos meoxebiT SesaZloa Semecneba
adamianis WeSmariti arsisa, romelic dafarulia garegan SegrZnebaTaTvis. odiTganve bevri ram
iTqmoda am `faruli da idumali~ sibrZnis gamo. is, vinc Caswvda mas ramdenadme, isevea
darwmunebuli Tavisi saunjis flobaSi, rogorc jansaRi Tvalebis mqone adamiani feradi aRqmebis
TvalsaCinoebaSi, misTvis es faruli sibrZne ar moiTxovs araviTar `dasabuTebas~. man agreTve
uwyis, rom is adamiani, visac mis msgavsad gaexsna `umaRlesi SegrZneba~, ar saWiroebs
aRaraviTar sabuTebs. mas SeuZlia iseve esaubros amgvar adamians, rogorc mogzauri esaubreba
amerikis Sesaxeb iseT xalxs, romelTac, marTalia Tavad ar unaxavT amerika, magram ZaluZT
warmodgenis Seqmna mis Sesaxeb, vinaidan pirvel xelsayrel SemTxvevisTanave naxavdnen
yovelives, mis mier naxuls.
magram zegrZnobadis damkvirvebeli mxolod sulieri samyaros mkvlevars rodi unda
esaubrebodes. man unda mimarTos yvela adamians, vinaidan man unda imsjelos iseTi
ambebisaTvis, romelnic exebian yvela adamians; diax, man uwyis, rom amgvari Semecnebis
gareSe veravin iqneba `adamiani~ am sityvis WeSmariti gagebiT. ase rom, igi mimarTavs yvela
adamians, Tumc amave dros uwyis, rom arseboben gansxvavebuli doneebi misi naTqvamis
gagebisa. man icis agreTve, rom iseT adamianebsac ZaluZT garkveuli unaris gamomJRavneba,
romelnic jer friad Sors arian im wuTisgan, rodesac maT gaexsnebaT sakuTari sulieri kvlevis
SesaZlebloba. vinaidan WeSmaritebis SegrZnebisa da gagebis unari arsebobs yovel adamianSi.
da upirveles yovlisa igi mimarTavs swored am unars gagebisas, romelic SesaZloa
aRmobrwyindes yovel adamianSi, visac gaaCnia jansaRi samSvinveli. man uwyis agreTve, rom
am gagebaSi aris Zala, romelic miiyvans adamians Semecnebis umaRles safexuramde. es aris
grZnoba, romelic Tavdapirvelad verafers xedavs yovelive imaSi, rasac mas eubnebian, magram
swored es grZnobaa is jadosani, romelsac ZaluZs `sulieri Tvalis~ axela adamianisTvis.
bundovnad aRiZvris es grZnoba. samSvinveli verafers xedavs Tavidan. magram am grZnobis
meSveobiT mas moicavs Zala WeSmaritebisa; amis gamo WeSmariteba TandaTan uaxlovdeba
samSvinvels da masSi ixsneba umaRlesi SegrZneba. erT adamians SesaZloa naklebi dro

4
dasWirdes, meores – meti; visac aRmoaCndeba moTmineba da gamZleoba – miaRwevs mizans.
marTalia, SeuZlebelia operireba yoveli brmadSobilisa, magram sulieri Tvalis axela SeiZleba
yvelasTvis, drois sakiTxia, Tu rodis moxdeba es.
swavluloba da mecnieruli ganaTleba ar warmoadgenen winapirobebs am `umaRlesi
SegrZnebis~ gaxsnisas. ubralo adamiansac SesaZloa iseve gaexsnas es SegrZneba, rogorc
mecnierebaSi winwasuls. is, rasac Cvens droSi xSirad `erTaderT~ mecnierebas uwodeben,
SesaZloa ufro xelisSemSleli aRmoCndes am miznis misaRwevad, vidre xelisSemwyobi.
vinaidan es mecniereba, rogorc wesi, mxolod imas miiCnevs `sinamdviled~, rac mxolod
Cveulebrivi SegrZnebebisTvisaa misawvdomi. marTalia, didia misi damsaxureba am
sinamdvilis Semecnebis saqmeSi; mxolod roca igi Seiracxeba yovelgvari adamianuri codnis
sazomad, rac misi mecnierulobis TvalsazrisiT aucilebeli da sasikeToa, igi imavdroulad qmnis
ufro maRalisinamdvilisken adamianis damabrkolebel crurwmenebs.
yovelive zemoTqmulis sawinaaRmdegod xSirad amboben: adamianis Semecnebas
dasmuli aqvs `gadaulaxavi sazRvrebi~. adamians ar ZaluZs am sazRvrebze gadabijeba, amitom
unda ukuvagdoT yovelgvari Semecneba, romelic angariSs ar uwevs am `sazRvrebs~. amitom
kadniers uwodeben iseT adamians, romelic raimes amtkicebs iseTi ambebis gamo, romelnic
mravalTaTvis adamianuri Semecnebis farglebs miRma imyofebian. maTTvis es yovelive
gadawyvetilad iTvleba. amgvari gamodavebisas isini mTlad uyuradRebod stoveben im faqts,
rom umaRles Semecnebas win unda uZRodes ganviTareba adamianis SemecnebiTi Zalebisa.
mas Semdeg, rac adamianSi gaiRviZebs mTvlemare unari, amgvar ganviTarebamde yovelive
Semecnebis sazRvars gadaRma arsebuli ukve mTlianad moeqceva Semecnebis sferoSi. Tumc
erT ambavsac unda mivaqcioT yuradReba. SesaZloa vinmem ikiTxos: ra sargebloba moaqvs
adamianTaTvis iseT sagnebze saubars, romelTa Semecnebis unars jer ar gauRviZnia maTSi da
romelTaganac Tavad gaTiSulni arian? magram amgvari msjeloba ar iqneboda swori. adamiani
xssenebuli sagnebis aRmosaCenad iyenebs garkveul unarebs; xolo am aRmoCenis Semdeg,
rodesac xdeba sxvaTaTvis maTi gaziareba, yovel adamians ZaluZs maTi gageba, visac gaaCnia
miudgomeli logika da WeSmaritebis jansaRi grZnoba. yovel adamianze, visac gaaCnia
mravalmxrivi, crurwmenebiT daubnelebeli azrovneba da gulwrfeli, Tavisufali SegrZneba
WeSmaritebisa, am wignSi Tqmuli moaxdens iseT STabeWdilebas, rom miRebul iqneba
damakmayofilebeli pasuxi adamianuri cxovrebisa da msoflio yofis gamocanaze. sakiTxi
amgvarad unda daisvas: Semodis Tu ara damakmayofilebeli garkveuloba cxovrebaSi, Tu
davuSvebT, rom marTlac imgvaria saganTa wesi, rogorc es wigni gvimtkicebs? Cven
davinaxavT, rom TiToeuli adamianis cxovreba gvimowmebs amas.
yofierebis am umaRles sferoSi `maswavleblobisaTvis~ ubralod rodi kmara adamianSi
am axali SegrZnebis aRmoceneba. amisTvis saWiroa mecnieruli ganswavlis miReba am
sferoebis Sesaxeb, iseve rogorc Cveulebriv sinamdvileSi maswavleblobas sWirdeba mecnieruli
codna. `umaRlesi xedva~ rodi kmara imisTvis, rom adamiani gaxdes `mecnieri~ sulieri sferosi,
iseve rogorc saRi gansja ar kmara imisTvis, rom kaci swavluli gaxdes grZnobad sinamdvileSi.
rogorc umdablesi, ise umaRlesi sulieri sinamdvile mxolod da mxolod ori mxarea erTi da imave
Zireuli arsisa, umecari umdablesis SemecnebaSi TiTqmis yovelTvis aseTive darCeba umaRlesi
sagnebis SemecnebaSic. amitomac im adamianSi, romelic grZnobs sulieri mowodebiT, rom man

5
unda isaubros yofierebis sulieri sferoebis Sesaxeb, iRviZebs grZnoba ganuzomeli
pasuxismgeblobisa. es grZnoba mJRavndeba mokrZalebasa da TavSekavebaSi. magram unda
iTqvas, rom yovelive zemoTqmulma ar unda daabrkolos adamiani umaRles WeSmaritebaTa
Semecnebis gzaze, TviT iseTi adamianic ki, romelsac ar hqonda SesaZlebloba cxovrebaSi
moekida xeli Cveulebrivi mecnierebisaTvis. vinaidan adamians ZaluZs aRsruleba Tavisi
adamianuri daniSnulebisa botanikis, zoologiis, maTematikis da sxva mecnierebaTa gagebis
gareSec; magram ver iqnebi `adamiani~ am sityvis sruli gagebiT, Tu ar Caswvdi nawilobriv
mainc adamianis raobasa da daniSnulebas, romelsac gvawvdis zegrZnobadi Semecneba.
adamiani `RvTaebrivs~ uwodebs im uzenaess, romliskenac ZaluZs mas mzeris
mipyroba. man unda gaiazros Tavisi uzenaesi daniSnuleba am RvTaebrivTan mimarTebaSi.
amitom SesaZloa grZnobad saufloze amaRlebul am sibrZnes, romelSic adamians exsneba Tavisi
raoba da daniSnuleba, ewodos `RvTaebrivi sibrZne~, anu YTeosofia. adamianis cxovrebasa da
samyaroSi mimdinare sulier xdomilebaTa Sesaxeb msjelobas SesaZloa daerqvas sulieri
mecniereba. am wignidan gamomdinare adamianis sulieri arsebis Sesaxeb gamotanili
daskvnebis safuZvelze SesaZloa vixmaroT am sferosaTvis gamoTqma `Teosofia~, romelic
ixmareboda saukuneTa manZilze amave mniSvnelobiT.
xsenebuli Tvalsazirisis safuZvelzea moxazuli am wignSi Teosofiuri msoflmxedvelobis
eskizi. am wignis damweri iseTs verafers asaxavs, rac misTvis ar aris faqti imgvarive gagebiT,
rogorc Tvalisa da yurisTvis, agreTve Cveulebrivi gansjisTvis faqtia gare samyaros aRqma. aq
adamiani Sexvdeba iseT gamocdilebas, romelic yvelasTvis misawvdomi gaxdeba, visac
gadauwyvetia daadges am wignis sagangebo TavSi aRweril `Semecnebis gzas~. adamiani swor
damokidebulebaSi iqneba zena samyaros movlenebTan, Tu igi dauSvebs, rom jansaR azrsa da
SegrZnebas ZaluZs yovelive imis gageba, rac SeiZleba momdinareobdes zena samyaros
WeSmariti Semecnebidan, da rom kaci, romelic amgvar gagebas gaixdis amosaval wertilad da
safuZvlad daudebs yovelives, gadadgams did nabijs sakuTari xedvis miRwevis mxriv. Tumc am
xedvis misaRwevad unda moxdes sxva raimec. is, vinc gverds auvlis am gzas da moisurvebs
zena samyaroebSi sxvagvarad SeRwevas, uketavs Tavis Tavs WeSmariti sazeo Semecnebis
karibWes. imis mtkiceba, TiTqos mxolod maSin SeiZlebodes zena samyaros aRiareba, rodesac
mas dainaxav, warmoadgens dabrkolebas Tavad am danaxvisaTvis. amgvari xedvis
ganviTarebisTvis Zalze sasargeblo iqneba, Tuki movindomebT jer saRi azrovnebiT gavigoT is,
rac SemdgomSi unda davinaxoT. es yovelive samSvinvelSi hbadebs mniSvnelovan Zalas,
romelsac mivyavarT amgvari `naTelxilvisaken~.

adamianis arseba

goetes Semdegi sityvebi mSvenivrad gansazRvraven erT-erT im gzaTagans, romliTac


SesaZloa Secnobil iqnas adamianis arseba: `rogorc ki adamiani amCnvs sagnebs Tavis garSemo,
igi ganixilavs maT Tavis TavTan mimarTebaSi; es marTebulia, vinaidan mTeli misi bedi

6
damokidebulia imaze, moswons Tu ara mas es sagnebi, izidaven isini mas Tu ganizidaven,
sargebloba moaqvT misTvis Tu ziani. es sruliad bunebrivi gzaa saganTa ganxilvisa da maT
Sesaxeb msjelobisa. igi imdenadve iolia TiTqos, rogorc aucilebeli; da miuxedavad amisa,
adamians aTasobiT Secdoma mosdis am ambavTan dakavSirebiT, romelTa gamoc igi egzom
xSirad Sercxvenila da moSxamvia sawuTroeba. – gacilebiT ufro mZime Sromas kisruloben
isini, visac gaaCnia cocxali midrekileba codnisaken da vinc mieltvis dakvirvebas bunebiseuli
sagnebisas TavisTavad yofasa da urTierTmmimarTebaSi; vinaidan male hkargaven im sazoms,
ris meSveobiTac isini rogorc adamianebi, sagnebs Tavis TavTan mimarTebaSi ganixilavdnen.
maTTvis hqreba sazomi saamurobisa da usiamobisa, mimzidvelobisa da antipaTiisa,
sargeblobisa da zianisa; maT unda uarhyon amgvari sazomi da rogorc ganurCevelma
adamianebma an rogorc erTgvarma RvTaebrivma arsebebma unda eZion da gamoikvlion is, rac
namdvilad aris, da ara is, rac siamovnebas mohgvriT. ase rom, WeSmarit botanikoss ar unda
exebodes arc silamaze mcenarisa da arc misi sargeblianoba, igi unda ikvlevdes mis agebulebas,
mis mimarTebas danarCen mcenareul samyarosTan; da rogorc mze aRmoacenebs maT da
naTels hfens, aseTive mSvidi mzeriT unda ganixilos isini. sazomi amgvari Semecnebisa da
monacemebi msjelobisTvis man unda aiRos ara sakuTari Tavidan, aramed im saganTa wridan,
romelsac igi akvirdeba~.
goetes es azri sami mxriT mimarTavs adamianis yuradRebas. pirvelni arian sagnebi,
romelTaTvisac igi Rebulobs cnobebs SegrZnebaTa karidan, romelTac igi gemos usinjavs, exeba,
ynosavs, ismens da xedavs. meorea warmodgenebi, romelnic eqmneba mas saganTa Sesaxeb da
romelnic vlindebian siamovnebis da usiamovnebis, midrekilebis da zizRis saxiT. ase rom, amis
Sedegad erT sagans igi Tvlis mimzidvelad, meores – zizRis momgvrelad, erTs – sargeblianad,
meores ki – mavneblad. mesame ambavia Semecneba, igi rom Rebulobs saganTa Sesaxeb,
rogorc erTgvari `RvTaebrivi arseba~; es aris saidumlo am saganTa yofisa da qmedebisa, romelic
ixsneba misTvis.
adamianuri cxovrebis es sami sfero mkveTrad ganirCeva urTierTisagan, amitom cxadia
adamianisTvis, rom igi samgvari aspeqtiT ukavSirdeba samyaros. pirvelia is, rasac adamiani
hpovebs rogorc ukve mocemul faqts. meorea is ambavi, rom samyaro garkveul mimarTebaSia
masTan da garkveuli mniSvneloba aqvs misTvis. mesame ki gulisxmobs mizans, romelsac igi
unda mieltvodes gamudmebulad.
rad evlineba adamians samyaro am samgvar aspeqtSi? sruliad martivi magaliTiT
SeiZleba amis garkveva. me mivdivar yvavilebiT mofenil mindorze. yvavilebi mamcnoben
TavianT ferebs TvalTa meSveobiT. es aris faqti, romelsac me aRviqvam rogorc ukve mocemuls.
CemSi Svebas aRZravs ferTa didebuleba. amiT iqceva es faqti CemTvis mniSvnelovan
movlenad. SegrZnebiT me vukavSireb am yvavilebs Cems sakuTar yofas. erTi wlis Semdeg me
kvlav mixdeba gavla imave mindorze. axla sxva yvavilebi izrdebian mand. maTi Sexedvisas
axali Sveba aRmocendeba CemSi. Cemi SarSandeli Sveba kvlav aRmocendeba rogorc
mogoneba. igi CemSia; sagani, romelmac warmoSva igi, ukve gardasulia, xolo yvavilebi,
romelTac me amJamad vumzer, igiveni arian, rac SarSandelni. isini imave kanonebiT
aRmocendnen, rogorc SarSandelni. Tu CemTvis naTelia es kanonebi, me iseve aRmovaCen am
yovelives wlevandel yvavilebSi, rogorc Sevicani isini SarSandel yvavilebSi. da SesaZloa CemSi

7
daibados aseTi mosazreba; SarSandeli yvavilebi dasWknen; maTgan mogvrili Sveba ki jerac
xmianebs Cems mogonebaSi. igi dakavSirebulia Cems arsebobasTan. xolo is, rac me Sevityve
am yvavilebis Sesaxeb SarSan da kvlavac Sevityob wleuls, darCeba, vidre amgvari yvavilebi
izrdebian saerTod. es ukve iseTi ram aris, rac cxaddeba CemTvis, oRond es imgvarad rodia
dakavSirebuli Cems arsebobasTan, rogorc Cemi Sveba, Svebis grZnoba rCeba CemSi, xolo arsi
yvavilisa da zrdis kanonebi rCebian samyaroSi Cems gareSe.
ase rom, adamiani gamudmebulad ukavSirdeba samyaros sagnebs samgvarad. jerjerobiT
Cven verafers vumatebT am faqts, aramed aRvniSnavT mas TavisTavadobaSi. aqedan ki
gamomdinareobs is, rom adamians gaaCnia sami mxare Tavis arsebaSi. amjerad mxolod da
mxolod amas aRvniSnavT Cven Semdgi sami sityviT: sxeuli, samSvinveli da suli. ra Tqma
unda, vinc am sam sityvaSi Casdebs raime winaswar aRebul mniSvnelobas an hipoTezas,
arasworad gaigebs Semdgom daskvnebs. sxeulis qveS igulisxmeba is, riTac adamianisaTvis
ixsneba garesamyaros sagnebi, rogorc amas adgili hqonda zemoxsenebuli yvavilebiani mindvris
magaliTSi. sityva samSvinveli aRniSnavs imas, riTac adamiani ukavSirebs sagnebs Tavis
sakuTar arsebobas, riTac igi SeigrZnobs maTgan miRebul kmayofilebas da ukmayofilebas,
sixaruls da tkivils, siamovnebasa da usiamovnebas. suli ki aris is, rac cxaddeba adamianSi
maSin, rodesac igi, goetes TqmiT, sWvrets sagnebs, `rogorc erTgvari RvTaebrivi arseba~. ai, am
gagebiT Sedgeba adamiani sxeulisagan, samSvinvelisagan da sulisagan.
sxeulis meSveobiT adamians ZaluZs wuTieri kavSiris damyareba sagnebTan.
samSvinvelis meSveobiT inarCunebs igi saganTagan miRebul STabeWdilebebs, xolo sulis
meSveobiT misTvis cxaddeba is, rasac Seicaven Tavad sagnebi. mxolod am sami mxaris
ganxilvis Semdgom unda viqonioT imedi, rom SevZlebT axsnas adamianis arsisas. vinaidan es
sami mxare warmogvidgens adamianis sami sxvadasxvagvari saxis kavSirs danarCen
samyarosTan.
sxeuliT adamiani enaTesaveba im sagnebs, romelnic ixsnebian misi SegrZnebebisaTvis
garedan. garesamyaros nivTierebani hqmnian mis sxeuls; garesamyaros Zalebi moqmedeben
masSi. mas SeuZlia SegrZnebaTa meoxebiT ganixilos garesamyaros sagnebi. aseve ZaluZs mas
sakuTari sxeulebrivi yofis dakvirvebac. magram SeuZlebelia amgvaradve ganxilva mSvinvieri
yofisa. yovelive is, rac xdeba CemSi sxeulebrivad, SesaZloa aRqmul iqnes sxeulebrivi
SegrZnebebiT. magram Cems siamovnebas da usiamovnebas, sixarulsa da tkivils verc me da
verc sxva ver aRviqvamT sxeulebrivi SegrZnebebiT. mSvinvieri sfero miuwvdomelia
sxeulebrivi dakvirvebisaTvis. sxeulebrivi arseboba yvelas TvalTaxedvisTvis misawvdomia;
mSvinviers ki adamiani atarebs Tavis TavSi, rogorc sakuTar samyaros; xolo sulis meSveobiT
adamianisaTvis ufro maRali saxiT cxaddeba gare samyaro. Tumca mis Sinagan arsebaSi
gacxaddebian garesamyaros saidumloebani, magram rogorc ukve sulis wiaR myofi, igi gamodis
Tavisi Tavidan da alaparakebs sagnebs TavianT arsze, imis Sesaxeb, rasac swored am
saganTaTvis aqvs mniSvneloba da ara misTvis. adamiani umzers varskvlavebiT moWedil cas:
aRtaceba, romelsac ganicdis misi samSvinveli, ekuTvnis Tavad adamians; magram vaskvlavTa
maradiuli kanonebi, romelTac igi swvdeba azrovnebiT da suliT, mas rodi ekuTvnian, aramed
Tavad varskvlavebs.

8
ase rom, adamiani sami samyaros moqalaqea. sxeuliT igi ekuTvnis im samyaros,
romelsac igi aRiqvams sxeuliTve; samSvinveliT igi iqmnis Tavis sakuTar samyaros; suliT ki
misTvis cxaddeba samyaro, romelic am oriveze aRmatebulia.
cxadia, rom es samive samyaro arsebiTad ganirCeva urTierTisagan. aqedanve
gamomdinareobs sami sxadasxva saxeoba kvlevisa, romelic arkvevs maTs raobas. unda
gavarkvioT agreTve is, Tu ra zomamde SesZlebs adamiani monawileobas am samive saxis
kvlevaSi.

I. adamianis sxeulebrivi arseba

adamianis sxeuli Seicnoba sxeulebrivi SegrZnebebiT. dakvirvebis wesic am


SemTxvevaSi iseTivea, rogoric saerTod gaaCnia adamians sxva grZnobadi aRqmisaTvis
misawvdomi sagnebis Secnobisas. ase ganixileba mineralebi, mcenareebi, cxovelebi da aseve
SeiZleba adamianis ganxilvac. igi enaTesaveba arsebobis am samive formas: mineralebis
msgavsad igi agebs Tavis sxeuls bunebismier nivTierebaTagan; mcenareTa msgavsad igi izrdeba
da mravldeba; cxovelTa msgavsad igi aRiqvams garemos sagnebs da maTgan miRebuli
STabeWdilebebis safuZvelze agebs Tavis Sinagan gancdebs. amitom SesaZloa ganvasxvaoT
adamianSi mineraluri, mcenareuli da cxoveluri yofiereba.
mineralebis, mcenareebis da cxovelebis agebulebebs Soris gansxvaveba Seesatyviseba
yofierebis am sam formas. es agebuleba-forma aris is, rasac adamiani aRiqvams SegrZnebebiT.
amas da mxolod amas SeiZleba vuwodoT sxeuli. magram adamianis sxeuli gansxvavdeba
cxovelis sxeulisagan. am gansxvavebas yoveli kaci aRiarebs, miuxedavad imisa, Tu ras fiqrobs
igi adamianisa da cxovelis naTesaobis Sesaxeb. TviT ukiduresi materialisti, romelic uarhyofs
yovelive mSvinviers, SeuZlebelia ar daeTanxmobs karusis mier gamoTqmul azrs wignSi
`Organon der Erkanntnis der Natur und des Geistes~1: `marTalia, jerac amouxsneli amocanaa
fiziologisa da anatomisTvis ufaqizesi Sinagani agebuleba nerviuli sistemisa da gansakuTrebiT
tvinisa, magram es koncentracia qsovilebisa ufro da ufro matulobs cxovelebSi da adamianSi
aRwevs iseT safexurs, romelsac ver SexvdebiT verc erT sxva arsebaSi. es aris ueWveli da
sabolood damtkicebuli faqti. amas udidesi mniSvneloba aqvs adamianis sulieri
ganviTarebisaTvis da SesaZloa pirdapir iTqvas, rom es TavisTavad axsna iqneboda am
ganviTarebisa. amitom iq, sadac tvinis agebuleba arasakmarisadaa ganviTarebuli, sadac vlindeba
simcire da ukmaroba tvinisa, rogorc, magaliTad, mikrocefalebisa da idiotebis SemTxvevaSi,
TavisTavad cxadia, ar SeiZleba laparaki TviTmyofadi ideebis aRmocenebaze da saerTod
Semecnebaze, zustad iseve, rogorc gadagvarebuli an dasaxiCrebuli sasqeso organoebis mqone
adamians ar SeuZlia STamomavlobis gagrZeleba. marTalia, Zlieri da kargad ganviTarebuli
agebuleba mTliani adamianisa da misi tvinisa jerac ar iwvevs geniosobas, magram, yovel
SemTxvevaSi, igi Seadgens upirveles da aucilebel pirobas umaRlesi Semecnebisas.~

1
`bunebisa da sulis organoebi~ (mTargmnelTa SeniSvna)

9
iseve, rogorc adamianis sxeulSi vansxvavebT yofierebis samgvar formas, mineralurs,
mcenareuls da cxovelurs, aseve unda ganvasxvaoT kidev meoTxe, sakuTriv adamianuri forma.
Tavisi yofierebis mineraluri formiT adamiani enaTesaveba yovelive xiluls, Tavisi mcenareuli
formiT – yovelive imas, rac izrdeba da mravldeba; cxoveluriT – yovelive imas, rac SeigrZnobs
garemos da garegani STabeWdilebebis safuZvelze iqmnis Tavis Sinagan gancdebs; xolo Tavisi
adamianuri formiT igi iqmnis ukve sxeulebrivi gagebiTac Tavis damoukidebel sauflos.

II. adamianis mSvinvieri arseba

10
rogorc TavisTavadi Sinagani samyaro, adamianis mSvinvieri arseba gansxvavdeba
sxeulebriobisagan. es TavisTavadoba warmoCindeba maSinve, rogorc ki mivapyrobT
yuradRebas sruliad ubralo grZnobad aRqmas. aravis ZaluZs miaxloebiT mainc Seityos, zustad
misebr SeigrZnobs Tu ara sxva adamiani imave sagans. cnobilia, rom arseboben adamianebi,
romelnic brmani arian ferebis mimarT. aseTni xedaven sagnebs mxolod ruxi feris sxvadasxva
niuansebSi. arsebobs agreTve sibrmave garkveuli ferebisadmi. aseTebs ZaluZT mxolod garkveul
ferTa aRqma. samyaros suraTi, romelsac aZlevs maT Tvali, gansxvavdeba egreT wodebuli
normaluri adamianis mier danaxuli suraTisagan. daaxloebiT igive SeiZleba iTqvas sxva
SegrZnebebis gamoc. aqedan ki gamomdinareobs is, rom TviT ubralo SegrZnebac Sinagan
samyaros ekuTvnis. Cemi sxeulebrivi SegrZnebebiT me ZalmiZs aRviqva wiTeli magida,
romelsac sxva adamianic aRiqvams, magram me ar ZalmiZs aRviqva SegrZneba siwiTlisa,
romelic gaaCnia sxvas. _ amitom SegrZnebebi unda mivakuTvnoT mSvinvier sferos. Tu kargad
gavarkvevT Cven am faqts, maSin aRar ganvixilavT Sinagan gancdebs, rogorc mxolod
tvinismier procesebs an raRac amdagvars. _ SegrZnebas ukavSirdeba, uwinares yovlisa,
grZnoba. erTi saxis SegrZneba adamians siamovnebas hgvris, meorenairi – usiamovnebas. es
gaxlavT Zvrebi misi mSvinvieri cxovrebisa. amas emateba kidev mesame ram: es aris neba. misi
meSveobiT adamiani ukuqmedebas axdens garesamyaroze, misive meSveobiT igi Tavisi arsebis
kvals amCnevs garesamyaros. adamianis qmedebani swored imiT gansxvavdebian garegani,
bunebismieri movlenebisagan, rom isini atareben Sinagani cxovrebis tvifars. amrigad,
samSvinveli, rogorc adamianis Tavisebureba, upirispirdeba garesamyaros. am ukanasknelidan ki
adamiani Rebulobs stimulebs, ris Sesabamisadac igi agebs sakuTar samyaros. ase rom,
sxeulebrioba xdeba niadagi mSvinvierebisa.

III. adamianis sulieri arseba

adamianis mSvinvieri mxare martooden sxeuliT rodi ganisazRvreba. adamiani rodi


mieqaneba umiznod da uwesrigod erTi grZnobadi STabeWdilebidan meorisaken. igi rodi
moqmedebs garedan Semosuli an misi sakuTari sxeulidan momdinare nebismieri STabeWdilebis
gavleniT. igi iazrebs Tavis aRqmebs da qcevebs. Tavis aRqmaTa gaazrebiT igi aRwevs sagnebis
Semecnebas; Tavisi qcevebis gaazrebiT ki mas Seaqvs gonebismieri wesrigi Tavis cxovrebaSi.
man uwyis, rom mxolod maSin ZaluZs Rirseulad aRasrulos Tavisi adamianuri daniSnuleba,
rodesac igi xelmZRvanelobs swori azriT rogorc Tavis SemecnebaSi, ise saqcielSi. ase rom,
mSvinvieri sawyisi dgas ormagi aucileblobis winaSe. igi ganisazRvreba sxeulebriv kanonTa

11
mier bunebismieri aucileblobis ZaliT. xolo kanonebi, Cveni warmmarTvelni swori
azrovnebisken, Cvenive TanxmobiT gvsazRvraven Cven, ramdenadac vaRiarebT maT
aucileblobas. buneba uqvemdebarebs adamians nivTierebaTa cvlis kanonebs; azrovnebis
kanonebs ki adamiani Tavad eqvemdebareba. maTi meSveobiT adamiani akuTvnebs Tavis Tavs
ufro maRali ganwesebis sauflos, vidre imas, romelsac igi sxeuliT ekuTvnis. es aris sulieri
ganweseba. sxeulebrivi imdenadve gansxvavdeba mSvinvierisagan, ramdenadac mSvinvieri
gansxvavdeba sulierisagan. vidre adamiani saubrobs mxolod naxSirorJangis, wyalbadis, azotisa
da Jangbadis nawilakebze, romelnic moZraoben sxeulSi, manamde igi ver xedavs samSvinvels.
mSvinvieri cxovreba iwyeba mxolod maSin, rodesac amgvar moZraobebTan erTad iSvis
SegrZneba: me vgrZnob tkbil gemos, me msiamovnebs. aseve naklebad xedavs adamiani suls,
sanam igi mxolod mSvinvier gancdebs akvirdeba. es gancdebi ibadebian iseT adamianSi,
romelic mTlianad eZleva garesamyaros da Tavis sxeulebriv cxovrebas. es mSvinvieri, uwinares
yovlisa, niadagia sulierebisTvis, iseve rogorc sxeulebrivi niadagia mSvinvierisTvis. bunebis
mkvlevars saqme aqvs sxeulTan, samSvinvelis mkvlevars (fsiqologs) saqme aqvs
samSvinvelTan, xolo sulis mkvlevars saqme aqvs sulTan. adamianma azrovnebiT unda
ganasxvaos Tavis sakuTar arsebaSi sxeuli, samSvinveli da suli, es aris aucilebeli winapiroba
misTvis, visac surs azrovnebiT Caswvdes adamianis arsebas.

IV. sxeuli, samSvinveli da suli

adamiani maSin Seicnobs sworad sakuTar Tavs, rodesac igi gaarkvevs azrovnebis
mniSvnelobas mis sakuTar arsebasTan mimarTebaSi. tvini aris sxeulebrivi iaraRi
azrovnebisTvis. iseve, rogorc ferebis danaxva ZaluZs mxolod saRi Tvalebis mqone adamians,
aseve sWirdeba azrovnebas saRi agebulebis tvini. adamianis mTeli sxeuli imgvarad aris
mowyobili, rom misi dagvirgvinebaa sulis organo – tvini. adamiani mxolod maSin gaigebs tvinis
agebulebas, Tu ganixilavs mas im amocanasTan mimarTebaSi, romelic Tavad tvins gaaCnia. es
amocana imaSi mdgomareobs, rom tvini aris sxeulebrivi safuZveli moazrovne sulisTvis. amas
naTelhyofs CvenTvis cxovelTa samyaros SedarebiTi mimoxilvac. amfibiebis tvini jerac mcirea
maTsave zurgis tvinTan SedarebiT; ZuZumwovrebisa ki SedarebiT ufro didia. adamianis tvini ki
udidesia mTels danarCen sxeulTan SefardebiT.
mravali winaswaraRebuli sawinaaRmdego azri arsebobs im SeniSvnebTan dakavSirebiT,
romelic Cven gamovTqviT azrovnebis Sesaxeb. adamianebs sCveviaT xolme damcireba
azrovnebisa, raTa ufro maRla `Sinagani grZnobismieri cxovreba~, `gancda~ daayenon. xSirad
iTqmis: adamiani mxurvale grZnobiT, gancdis uSualo ZaliT aRwevso umaRles Semecnebas da
ara fxizeli azrovnebiT. amgvari adamianebi niadag SiSoben, rom naTeli azrovneba grZnobas
dauClungebs maT. yoveldRiuri azrovnebis SemTxvevaSi, rodesac saqme mxolod yofiTi

12
moxmarebis sagnebs exeba, es marTlac rom SesaZlebelia, magram swored sawinaaRmdego ram
xdeba iseTi azrovnebisas, romelsac mivyavarT yofierebis zena sferoebisaken. ar arsebobs iseTi
grZnoba da enTuziazmi, romelic Tavisi mgznebarebiT, simSvenieriTA da sidiadiT Seedrebodes
im grZnobebs, romelnic aRenTebian CvenSi im wminda, kristalurad gamWvirvale azrTa
meoxebiT, zena samyaroebs rom gvicxadeben. uzenaesi grZnobaa ara is, romelic `TavisTavad~
iSvis, aramed is, romelsac vaRwevT azris energiuli muSaobiT.
adamianis sxeulis agebuleba Seesatyviseba azrovnebas. is nivTierebani da Zalni,
romelnic moipovebian mineralur samyaroSi, imgvarad arian ganawilebulni adamianis sxeulSi,
rom am ganawilebisa da SekavSirebis Sedegad SesaZloa aRmocendes azrovneba. am mineralur
agebulebas, Tavisi amocanis Sesabamisad mowyobils, Semdgomi ganxilvisas vuwodebT
adamianis fizikur sxeuls.
es mineraluri nageboba, romlis centric aris tvini, aRmocendeba gamravlebis gziT da
Rebulobs Tavis dasrulebuls saxes zrdis meSveobiT. gamravleba da zrda adamians anaTesavebs
mcenareebTan da cxovelebTan. gamravlebiTa da zrdiT gansxvavdeba cocxali sawyisi usicocxlo
mineralisagan. cocxali hbadebs cocxals Casaxvis meSveobiT. STamomavali emateba winapars
cocxalTa rigSi. mineralis warmomqmneli Zalebi im nivTierebebSi moqmedeben, romlebic mas
Seadgenen. mTis kristali iqmneba im Zalebisagan, romelTac Seicaven siliciumi da Jangbadi. es
Zalebi erTdebian masSi. is Zalebi ki, romelnic hqmnian muxas, unda veZeboT arapirdapiri gziT,
Teslis meSveobiT, deda da mama muxebSi. ase rom, forma muxisa SenarCunebulia.
gamravlebis Semdeg igi gadadis winapridan STamomavalze. yovelive, rac cocxalia, Seicavs
Sinagan, Tandayolil pirobebs. arsebobda erTi uxeSi sabunebismetyvelo Sexeduleba, romelic
sTvlida, rom zogierTi umdablesi cxoveli, magaliTad, Tevzi SesaZloa warmoSobiliyo Slamidan.
cocxali formebi mravldebian memkvidreobiT. cocxali arsebis ganviTareba mTlianad
damokidebulia imaze, Tu romeli ded-mamisagan warmosdgeba is, an, sxvagvarad rom vTqvaT,
romel saxeobas ganekuTvneba igi. nivTiereba, romlisganac igi Sedgeba, gamudmebiT icvleba.
saxeoba ki igive rCeba mTeli cxovrebis manZilze da gadaecema STamomavlobas. saxeoba aris
is, rac gansazRvravs nivTierebaTa SenaerTs. Zalas, romelic qmnis saxeobas, unda ewodos
sasicocxlo Zala. iseve, rogorc kristalSi vlindebian mineraluri Zalebi, aseve vlindeba
warmomqmneli sasicocxlo Zala mcenareuli da cxoveluri yofis saxeobebSi da formebSi.
adamiani mineralur Zalebs sxeulebrivi SegrZnebebiT aRiqvams da mas ZaluZs mxolod
iseTi ramis aRqma, risTvisac mas gaaCnia Sesabamisi grZnobaTa organoebi. Tvalis gareSe ar
arsebobs sinaTlis SegrZneba, xolo yuris gareSe – bgeris SegrZneba. umdables organizmebs
gaaCniaT mxolod garkveuli unari Sexebis SegrZnebisa. maTTvis arsebobs mxolod erTgvari
saxeoba mineralTa SegrZnebisa, romelTA aRqmac Cven Sexebisas gveZleva. ramdenadac
viTardebian sxva SegrZnebebi ufro maRali ganviTarebis cxovelebSi, maTTvis miT ufro
mdidrdeba da mravalferovani xdeba garesamyaro, romelsac, Tavis mxriv, adamianic aRiqvams.
ase rom, Tavad arsebis organoebzea damokidebuli, gadaiqceva Tu ara misTvis aRqmad da
SegrZnebebad yovelive is, rac mocemulia garesamyaroSi. is, rac arsebobs haerSi, rogorc
garkveuli moZraoba, adamianisaTvis gadaiqceva bgeris SegrZnebad. sasicocxlo Zalis
gamovlenas ki adamiani ver aRiqvams Cveulebrivi SegrZnebebiT. igi xedavs fers mcenarisas,
iynosavs mis surnels; xolo sasicocxlo Zala dafarulia aseTi dakvirvebisaTvis. magram ise rogorc

13
brmadSobils ara aqvs ufleba ferTa uaryofisa, aseve Cvebulebrivi SegrZnebebis mqone
adamianebs ara aqvT ufleba sasicocxlo Zalis uaryofisa. brmadSobilisaTvis iarsebeben ferebi, Tu
igi gaikeTebs operacias. aseve iarsebeben adamianisaTvis SegrZnebebis saxiT sasicocxlo Zalis
mier warmoSobili nairgvari saxeobani da ara mxolod mcenareTa da cxovelTa individebi; xolo
es moxdeba maSin, rodesac mas gaexsneba organo maTi aRqmisaTvis. – sruliad axali samyaro
aRmocendeba adamianis winaSe am organoTa gaxsnis Sedegad. igi aRiqvams ukve aramarto
cocxal arsebaTa ferebs, surnelebas da a.S., aramed sicocxles TviT am arsebebSi. yovel
mcenareSi, yovel cxovelSi SeigrZnobs igi fizikuri saxis garda meore, sicocxliT aRsavse sulier
saxes. imisTvis rom viqoniT amis Sesaferisi gamoTqma, davarqvaT am sulier saxes eTeruli
sxeuli, anu sasicocxlo sxeuli.1 sulieri cxovrebis mkvlevarisaTvis es yovelive arsebobs Semdegi
saxiT: misTvis eTeruli sxeuli ar aris ubralo produqti fizikuri sxeulis ZalTa da nivTierebaTa,
aramed igi aris sruliad TviTmyofadi, namdvili arsi, romelic iwvevs sicocxles zemoxsenebul
fizikur ZalebSi da nivTierebebSi. rodesac amboben, rom ubralo fizikuri sxeuli – magaliTad,
kristali – Rebulobs Tavis saxes im formadmqmnel ZalTa meSveobiT, romelic gaaCnia
araorganul bunebas, es yovelive eTanxmeba sulieri mecnierebis Tvalsazriss. cocxali sxeuli ki
formas ar Rebulobs am Zalebis meSveobiT, vinaidan maSinaTve, rogorc ki sicocxle stovebs
sxeuls da igi rCeba fizikuri Zalebis anabara, sxeuli iSleba. sasicocxlo sxeuli aris arsi, romelic
yovel wams icavs cocxal fizikur sxeuls daSlisagan. am sasicocxlo sxeulis dasanaxad. sxva
arsebaSi mis aRsaqmelad saWiroa mRviZare sulieri mxedveloba. SesaZloa amis gareSec
davuSvaT misi arseboba, logikis safuZvelze misi Wvreta ki SesaZlebelia sulieri TvaliT, iseve
rogorc adamiani Wvrets ferebs fizikuri TvaliT. ar unda Segvacbunos gamoTqmam `eTeruli
sxeuli~: `eTeri~ am SemTxvevaSi imas rodi niSnavs, rac igulisxmeba fizikis hipoTekuri eTeris
gagebaSi. miviRoT es rogorc mxolod aRniSvna imisa, rac aq aris aRwerili. iseve rogorc
adamianis fizikuri sxeuli Tavisi agebulebiT gamoxatavs amocanas am sxeulisas, asevea
adamianis eTeruli sxeulic. misi gageba SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi, Tu ganvixilavT mas
1
am wignis avtori imas, rasac aq ewodeba eTeruli, anu sasicocxlo sxeuli, ufro mogvianebiT uwodebda agreTve
`formadmqmnel ZalTa sxeuls~ (Sdr. Jurnali `Das Riech~, wigni me-4, gamocemis pirveli weli). igi iZulebuli iyo
gamoeyenebina es saxelwodeba, raTa Tavidan aecdina gaugebroba, romelic SesaZloa moxdes aq nagulisxmevi
eTeruli sxeulisa da Zveleburi bunebismetyvelebis `sasicocxlo Zalis~ urTierTaRrevisas. iq, sadac Tanamedrove
bunebismetyvelebis TvalsazrisiT saqme exeba sasicocxlo Zalis am Zveleburi warmodgenis uaryofas, avtori
garkveuli gagebiT iziarebs amgvari warmodgenis mowinaaRmdegeTa Sexedulebas, ramdenadac am Zalis arsebobiT
surdaT aexsnaT organizmSi araorganuli Zalebis moqmedebis gansakuTrebuli saxeoba. is, rac organizmSi
moqmedebs araorganulad, iseve moqmedebs masSi, rogorc araorganuli samyaros sferoSi. araorganuli bunebis
kanonebi organizmSi igiveni arian, rac kristalSi da a.S. magram organizmSi aris iseTi ram, rac ar aris araorganuli.
es aris formadmqmneli sicocxle. swored mis safuZvlad gvevlineba eTeruli sxeuli, anu `formadmqmnel ZalTa~
sxeuli. am eTeruli sxeulis aRiarebiT rodi irRveva bunebismetyvelebis kanonieri amocana: rasac igi akvirdeba
araorganul bunebaSi ZalTa moqmedebasTan dakavSirebiT, igives dakvirveba SeuZlia agreTve cocxali
organizmebis saufloSic. WeSmarit sulier mecnierebas gamarTlebulad miaCnia uaryofa im Sexedulebisa, romelic
amgvar moqmedebas organizmSi gansakuTrebuli sasicocxlo Zalis mier saxecvlilad miiCnevs. sulis mkvlevari
saubrobs eTeruli sxeulis Sesaxeb, ramdenadac organizmSi vlindeba kidev sxva ram, araorganulisagan
sansxvavebiT. – miuxedavad yovelive amisa, am wignis avtori saWirod ar Tvlis aq xmarebuli cneba `eTeruli
sxeuli~ Secvalos `formadmqmnel ZalTa sxeuliT~, vinaidan mTels aq mocemul mimarTebebSi gamoricxulia
gaugebroba nebismieri adamianisTvis, visac surs amis danaxva. gaugebloba SesaZloa aRmocendes im
SemTxvevaSi, Tu vixmarT saxelwodebas. imgvar adgilas, sadac SeuZlebeli iqneba Cveni amgvari kavSirisa (Sdr.
aq naTqvami agreTve wignis boloSi `calkeul SeniSvnebsa da damatebebs~).

14
moazrovne sulTan mimarTebaSi. adamianis eTeruli sxeuli imiT gansxvavdeba mcenareTa da
cxovelTa eTeruli sxeulebisagan, rom igi eqvemdebareba moazrovne suls. – iseve, rogorc
adamiani Tavisi fizikuri sxeuliT ekuTvnis mineralur samyaros, aseve ekuTvnis igi Tavisi eTeruli
sxeuliT sicocxlis samyaros. sikvdilis Semdeg fizikuri sxeuli ganzavdeba mineralur samyaroSi,
xolo eTeruli sxeuli sicocxlis samyaroSi.1 sityva `sxeuliT~ aRiniSneba is, rac warmoadgens ama
Tu im arsebis `saxes~, formas~. gamoTqma `sxeuli~ ar unda avurioT grZnobad, fizikur,
sxeulebriv formaSi. cneba `sxeuli~, rogorc am wignSia nagulisxmevi, gamoyenebulia ara
mxolod fizikurTan, aramed mSvinvierTan da sulierTa dakavSirebiTac.
sasicocxlo sxeuli jerac garegani ram aris adamianisaTvis. SegrZnebis pirvel
gaRviZebisTanave adamianis Sinagani mxare pasuxs iZleva garesamyaros gamaRizianeblebze.
ra Sorsac ar unda wavides adamiani garesamyaros kvlevaSi, igi mainc ver ipovnis SegrZnebas.
sinaTlis sxivebi Semodian TvalSi da vrceldebian rqovan garsamde. Semdeg iwveven mand
qimiur procesebs (e. w. Tvalis mewamul nivTierebaSi); am gaRizianebaTa moqmedeba
grZeldeba mxedvelobiTi nervis meSveobiT tvinamde; mand ki aRmocendebian Semdgomi
fizikuri procesebi. maTi dakvirveba rom SesZleboda adamians, aRmoaCenda iseTsave fizikur
procesebs, rogorsac yvelgan vxvdebiT garesamyaroSi. me rom SemZleboda dakvirveba
sasicocxlo sxeulze, aRviqvamdi imasac, rom tvinSi mimdinare fizikuri procesi sasikvdilo
procesia amave dros, magram sinaTlis sxivTa aRqmisas cisferi feris SegrZnebebs, romelnic
aRmocendebian adamianSi, me am gziT ver vpoveb. isini aRmocendebian mxolod da mxolod
mimRebi adamianis samSvinvelSi. amrigad, sinaTlis mimRebi adamianis arseba mxolod fizikuri
da eTeruli sxeulebisgan rom yofiliyo Semdgari, SegrZneba ver iarsebebda. is moqmedeba,
romlis meSveobiTac aRmocendeba SegrZneba, arsebiTad gansxvavdeba sasicocxlo Zalis
moqmedebisagan. ase rom, sasicocxlo Zalis amgvari moqmedebiT aRmocendeba Sinagani
gancda. es qmedeba rom ar yofiliyo, iarsebebda mxolod ubralo sasicocxlo procesi, rogorsac
vakvirdebiT mcenareebSi. warmoidgineT adamiani, romelic yoveli mxridan Rebulobs
STabeWdilebebs. igi unda warmovidginoT amave dros zemoxsenebuli moqmedebis wyarod,
romelic mimarTulia iqiT, saidanac igi Rebulobs STabeWdilebebs. am yovelis mxridan
momdinare STabeWdilebebze pasuxoben SegrZnebebi. amjerad wyaros amgvari moqmedebisas
davarqmevT SegrZnebad samSvinvels. es SegrZnebadi samSvinveli iseTive realobaa, rogorc
fizikuri sxeuli. Tu Cems winaSe mdgom adamianSi me gamovricxav SegrZnebad samSvinvels
da aRviqvam mas mxolod fizikur sxeulad, es igive iqneba, rac suraTSi mxolod tilos danaxva.
ase rom, SegrZnebadi samSvinvelis aRqmis Sesaxeb daaxloebiT igive unda iTqvas, rac
eTeruli sxeulis aRqmis Sesaxeb. igi fizikuri organoebiT ver aRiqmeba. brmaa mis mimarT
agreTve is organo, romliTac aRviqvamT sicocxles, rogorc aseTs. magram iseve rogorc am
organos meSveobiT SesaZloa aRqma eTeruli sxeulisa. sxva ufro maRali organos meSveobiT
SesaZloa aRqma TviT SegrZnebaTa Sinagani samyarosi. am dros adamiani SeigrZnobs
aramarto fizikur da sasicocxlo samyaroTa STabeWdilebebs, aramed sWvrets SegrZnebebsac.
amgvari organos mqone adamianis winaSe sxva arsebis SegrZnebaTa samyaro gadaSlilia rogorc
garegani sinamdvile. magram unda ganvasxvaoT Cvens sakuTar SegrZnebaTa samyaro sxva
arsebis SegrZnebaTa samyaros Wvretisagan. Tavis sakuTar SegrZnebaTa samyaroSi Caxedva,
1
e. i. kosmiur eTerSi (mTargmnelTa SeniSvna).

15
ra Tqma unda, yovel adamians ZaluZs; xolo sxva arsebis SegrZnebaTa samyaros Wvreta
ZaluZs mxolod mxilvels, romelsac aexila `sulieri Tvali~. adamiani, romelic jer ar aris mxilveli,
SegrZnebaTa samyaros Seimecnebs rogorc `Sinagans~, rogorc sakkuTari samSvinvelis Sinagan
gancdebs; xolo axelili `sulieri Tvalis~ SemweobiT garegani sulieri mzeris winaSe aRmocendeba
is, rac mkvidrobs sxva arsebis `SinaganSi~.

***

gaugebrobis Tavidan asacileblad aq garkveviT unda iTqvas, rom mxilveli rodi ganicdis
Tavis TavSi zustad imasve, rasac sxva arseba – Tavis SgrZnebaTa samyaros Sinaarsis saxiT. am
ukanasknels gaaCnia SegrZnebebi Tavisi Sinagani TvalTaxedvis kuTxidan; mxilveli ki
aRiqvams gamocxadebas, rac SegrZnebaTa samyaros gamovlinebaa.
SegrZnebadi samSvinveli Tavis moqmedebaSi damokidebulia eTerul sxeulze. vinaidan
igi eTeruli sxeulidan iRebs imas, rac man SegrZnebis saxiT unda aRmoacenos. da ramdenadac
eTeruli sxeuli aris sicocxle fizikur sxeulSi, amdenidve SegrZnebadi samSvinveli arapirdapiraa
damokidebuli fizikur sxeulzec. mxolod kargad ganviTarebuli da swori funqciis mqone Tvalis
meSveobiT SeiZleba ferTa SegrZneba. amis meSveobiT sxeulebrioba zegavlenas axdens
SegrZnebad samSvinvelze.a mrigad Tavis moqmedebaSi igi ganisazRvreba da Semoifargleba
sxeuliT. amitomac mkvidrobs igi im farglebSi, romelsac uqmnis mas sxeulebrioba – amrigad
sxeuli igeba mineraluri nivTierebisagan, cocxldeba eTeruli sxeulis meSveobiT da TavisTavad
warmoqmnis farglebs SegrZnebadi samSvinvelisas. amrigad, visac gaaCnia organo SegrZnebadi
samSvinvelis `Wvretisa~, sWvrets mas sxeuliT Semofargluls, magram SegrZnebadi
samSvinvelis sazRvrebi rodi emTxveva fizikuri sxeulis sazRvrebs, es samSvinveli scildeba
fizikur sxeuls. aqedan Cans, rom igi ufro mZlavria, vidre fizikuri sxeuli, magram is Zala,
farglebSi rom moaqcevs mas, modis fizikuri sxeulidan. amis Sedegad, erTis mxriv, fizikuri da
eTeruli sxeulebi warmogviCndeba, meores mxriv ki – SegrZnebadi samSvinveli; maT Soris ki
CarTulia kidev erTi gansakuTrebuli nawili adamianis arsebisa. es aris mSvinvieri sxeuli, anu
SegrZnebadi sxeuli. SeiZleba iTqvas agreTve, rom eTeruli sxeulis erTi nawili ufro faqizia, vidre
sxva danarCeni nawilebi da es ufro faqizi nawili eTeruli sxeulisa erTianobas qmnis SegrZnebad
samSvinvelTan. xolo misi ufro uxeSi nawili erTianobas qmnis fizikur sxeulTan. magram,
rogorc ukve iTqva, SegrZnebadi samSvinveli aWarbebs mSvinvier sxeuls, aRmatebulia masze.
is, rasac aq vuwodebT SegrZnebebs, aris mxolod nawili mSvinvieri arsebisa (gamoTqma
`SegrZnebadi samSvinveli~ SerCeulia aq meti ubraloebisaTvis). SegrZnebebs zed erTvian
siamovnebisa da usiamovnebis grZnobebi. ltolvebi, instinqtebi, vnebebi. yovelive es atarebs
pirovnuli cxovrebis iseTsave xasiaTs, rogorc SegrZnebebi da maT msgavsad damokidebulia
sxeulebriobaze.

***

16
SegrZnebadi samSvinveli iseTsave urTierTqmedebaSia azrovnebasTan, sulTan, rogorc
sxeulTan. uwinares yovlisa mas emsaxureba azrovneba. adamiani iqmnis azrebs Tavisive
SegrZnebebis Sesaxeb. amis meoxebiT igi arkvevs garesamyaros raobas. bavSvi, romelmac xeli
daiwva, iwyebs fiqrs da midis Semdeg daskvnamdis: `cecxli mwvavs~. Tavis ltolvebs,
instinqtebs da vnebebsac brmad rodi misdevs adamiani; fiqris Sedegad mas ZaluZs maTi
dakmayofileba. is, rasac uwodeben materialur kulturas, viTardeba am mimarTulebiT. igi
Sedgeba im momsaxurebaTagan, romelTac uwevs azrovneba SegrZnebad samSvinvels.
ganuzomlad didi azrovnebismieri Zalebia mimarTuli am miznisaken. am azrovnebismierma
Zalam aago gemebi, rkinigzebi, telegrafebi da telefonebi; ase rom, es yovelive, umetes
SemTxvevaSi, emsaxureboda SegrZnebadi samSvinvelis moTxovnaTa dakmayofilebas. iseve,
rogorc sasicocxlo Zala ganmsWvalavs fizikur sxeuls. aseve ganmsWvalavs azrovnebis Zala
SegrZnebad samSvinvels. sasicocxlo Zala ukavSirebs fizikur sxeuls Tavis winaprebs da
STamomavlobas da amiT Seaqvs masSi kanonzomiereba, romelic mxolod mineralurs rodi
exeba. aseve azrovnebis Zala imgvar kanonzomierebaSi moaqcevs samSvinvels, romelsac es
ukanaskneli martooden SegrZnebadi samSvinvelis saxiT ar ganekuTvneba. SegrZnebadi
samSvinveliT adamiani enaTesaveba cxovels. cxovelSiac vamCnevT SegrZnebebs, ltolvebs,
instinqtebs da vnebebs, magram cxoveli maT uSualod, pirdapir misdevs. masSi isini rodi
ukavSirdebian damoukidebel azrebs, romelnic scildebian uSualo gancdebs. ganuviTarebel
adamiansac garkveulwilad igive emarTeba, amitom ubralo SegrZnebadi samSvinveli
gansxvavdeba samSvinvelis ufro maRalganviTarebuli nawilisagan, romelsac emsaxureba es
azrovneba. am samSvinvels, romelsac emsaxureba azrovneba, davarqvaT gansjiTi
samSvinveli. mas SeiZleba ewodos agreTve guneba-ganwyobismieri samSvinveli, anu
guneba-ganwyoba.
gansjiTi samSvinveli ganmsWvalavs SegrZnebad samSvinvels. amis gamo is, visac
gaaCnia samSvinvelis `Wvretis~ organo, xedavs gansjiT samSvinvels, rogorc SegrZnebadi
samSvinvelisgan gancalkavebul arsebas.

***

azrovnebas gahyavs adamiani pirovnuli cxovrebis farglebs gareT. igi iZens iseT rasmes,
rac aRemateba missave samSvinvels. misTvis TavisTavad igulisxmeba, rom azrovnebis
kanonebi eTanxmebian msoflio ganwesebas. is Tavs SeigrZnobs samyaroSi, rogorc sakuTar
saxlSi, radgan es Tanxmoba arsebobs. amgvari Tanxmoba erT-erTi umniSvnelovanesi faqtia,
romlis meSveobiTac swavlobs adamiani Tavisi sakuTari arsebis Secnobas. adamiani eZiebs
WeSmaritebas Tavis samSvinvelSi; da am WeSmaritebaSi gamoxatulebas hpovebs ara mxolod
samSvinveli, aramed samyaroseuli sagnebic. is, rac azrovnebiT WeSmaritebad Seimecneba,
damoukidebel mniSvnelobas atarebs, romelsac garkveuli mniSvneloba aqvs samyaroseuli
sagnebisadmi da ara mxolod adamianis samSvinvelisadmi. varskvlavebiani cis qveS Cemi
aRtacebiTurT me vmkvidrob CemSive; xolo azrebi, romelic me Seviqmeni ciur sxeulTa
orbitebis Sesaxeb, sxva adamianTaTvisac imave mniSvnelobas inarCuneben, rasac CemTvis;

17
uazroba iqneboda Cems aRtacebaze saubari, Tavad me rom ar varsebuliyav; magram arc Tu
iseTi uazroba iqneboda Cems azrebze saubari, CemTan yovelive mimarTebis gareSe. vinaidan
WeSmariteba, romelsac me viazreb dRes, guSinac igive WeSmariteba iyo da xvalac igive
WeSmariteba iqneba, Tumca me amiT mxolod dResa var dakavebuli. Tu me raime Semecneba
Svebas maniWebs, am Svebas mxolod manamdisa aqvs mniSvneloba, vidre igi mkvidrobs
CemSi; xolo WeSmaritebas Semecnebisas gaaCnia Tavisi mniSvneloba am sixarulisagan
sruliad damoukideblad. WeSmaritebis dauflebiT samSvinveli eziareba iseT rasme, rasac gaaCnia
TavisTavadi Rirebuleba. es Rirebuleba ar hqreba mSvinvier SegrZnebasTan erTad, iseve rogorc
igi ar aRmocenebula am SegrZnebidan. is, rac WeSmaritebaa sinamdvileSi, arc iqmneba da arc
hqreba. mas gaaCnia waruvali mniSvneloba, _ Tumca amas rodi ewinaaRmdegeba is
garemoeba, rom zogierT adamianur `WeSmaritebebs~ warmavali xasiaTi aqvT, vinaidan isini
garkveul dros Seimecnebian, rogorc nawilobrivi an mTliani Secdomebi. adamianma unda uTxras
Tavis Tavs, rom WeSmariteba arsebobs TavisTavad, Tundac misi azrebi warmoadgendnen
mxolod da mxolod warmaval formebs maradiuli WeSmaritebisa. ase rom, adamiani, romelic
lessingis msgavsad ambobs, rom igi kmayofildeba martooden WeSmaritebisaken maradiuli
ltolviT, ramdenadac sruli, wminda WeSmariteba mxolod RvTisTvis arsebobs, amiT rodi
uarhyofs WeSmaritebis maradiul Rirebulebas. piruku, msgavsi naTqvamiT igi ganamtkicebs am
Rirebulebas. vinaidan mxolod iseT raimes ZaluZs aRmoacenos Tavisi Tavisadmi maradiuli
ltolva, rasac TavisTavad gaaCnia maradiuli mniSvneloba. WeSmariteba rom ar yofiliyo
TavisTavadi da damoukidebeli, misi Rirebuleba da mniSvneloba adamianis mSvinvieri
SegrZnebiT rom yofiliyo ganpirobebuli, maSin igi veRar iqneboda erTiani mizani mTeli
kacobriobisa. ase rom, misadmi ltolviT Cven vaRiarebT mas damoukidebel arsebad.
is, rac iTqmis WeSmaritebaze, iTqmis WeSmarit sikeTezec. zneobrivi sikeTe ar aris
damokidebuli midrekilebebsa da vnebebze. vinaidan igi rodi abatonebs maT Tavis Tavze,
aramed piruku, Tavad mbrZaneblobs am midrekilebebsa da vnebebze. siamovneba da
usiamovneba, survili da zizRi ekuTvnian kerZod adamianis samSvinvels; movaleoba
siamovnebaze da usiamovnebaze maRla dgas. adamianma SesaZloa imdenad maRla daayenos
movaleoba, rom sicocxlec ki Seswiros mas. da ramdenadac ufro maRla dgas adamiani, miT ufro
metad akeTilSobilebs igi Tavis midrekilebebs, Tavis siamovnebas da usiamovnebas, ase rom,
iZulebis gareSe, damonebis gareSe isini emorCilebian aRiarebul movaleobas. zneobriv sikeTes,
iseve rogorc WeSmaritebas, gaaCnia TavisTavadi, maradiuli Rirebuleba, romelsac igi
SegrZnebadi samSvinvelisagan rodi Rebulobs.
adamiani amaRldeba ubralo SegrZnebad samSvinvelze imiT, rom aRmoacenebs Tavis
TavSi damoukidebel WeSmaritebas da sikeTes. mas naTliT ganmsWvalavs maradiuli suli.
masSi aRmobrwyindeba waruvali naTeli. samSvinveli imdenadaa wilnayari maradiulTan,
ramdenadac is mkvidrobs am naTelSi. maradiul yofierebas ukavSirebs igi Tavis yofierebas.
ukvdavia samSvinvelSi is, rasac igi atarebs Tavis TavSi WeSmaritebisa da sikeTis saxiT. –
maradiuli ram, gabrwyinebuli samSvinvelSi, Cvens mier gansazRvruli iqneba rogorc cnobieri
samSvinveli. samSvinvelSi TviT umdablesi Zvrebisasac ki SesaZloa cnobierebaze laparaki.
yvelaze ubralo SegrZnebac ki obieqtia cnobierebisa, amdenadve gaaCnia cnobiereba cxovels.
cnobieri samSvinvelis gagebaSi ki Cven vgulisxmobT aq adamianuri cnobierebis birTvs, e.i.

18
samSvinvels samSvinvelSi. amrigad, cnobieri samSvinveli, rogorc gansakuTrebuli nawili
samSvinvelisa, gansxvavdeba gansjiTi samSvinvelisagan. es ukanaskneli jerac gaxveulia
ltolvebSi, afeqtebSi da a.S. yoveli adamianisTvis cnobilia, rom mas WeSmaritebad eCveneba
is, rasac igi amjobinebs Tavisi SegrZnebebidan (da a.S.) gamomdinare; magram mxolod is
WeSmaritebaa waruvali, romelic Tavisufalia simpaTiebisa da antipaTiebis SegrZnebebisagan
da saerTod yovelgvari minarevebisagan. WeSmariteba rCeba WeSmaritebad, Tundac yvela
piradi grZnoba amxedrdes mis winaaRdeg, samSvinvelis im nawils, sadac mkvidrobs es
WeSmariteba, unda ewodos cnobieri samSvinveli.
amrigad, rogorc sxeulSi, ise samSvinvelSi unda ganvasxvaoT sami wevri: SegrZnebadi
samSvinveli, gansjiTi samSvinveli da cnobieri samSvinveli. da iseve, rogorc samSvinvels
qvevidan zeviT sazRvravs sxeuli, aseve zevidan qveviT mas afarToebs suli. vinaidan rac ufro
metad aRivseba samSvinveli WeSmaritebiTa da sikeTiT, miT ufro Rrmad gansWvalavs mas
maradiuli. misTvis, visac ZaluZs `Wvreta~ samSvinvelisa, adamianis mier gamocemuli naTeba
iseTive sinamdvilea, rogorc grZnobadi TvalisTvis cecxlis alismieri naTeba. es imitom xdeba,
rom maradiuls ganvrcobadoba axasiaTebs. `mxilvelisaTvis~ sxeulebrivi adamiani mxolod
nawilia mTliani adamianisa. sxeuli, rogorc yvelaze uxeSi warmonaqmni, imyofeba sxva
warmonaqmnTa Soris, romelnic ganmsWvalaven masac da urTierTsac. rogorc sasicocxlo forma,
fizikuri sxeuli aRvsilia eTeruli sxeuliT; mis farglebs gareT yovelis mxriv mosCans mSvinvieri
sxeuli (astraluri xateba). yovelive amis garSemo mosCans agreTve SegrZnebadi samSvinveli,
Semdeg gansjiTi samSvinveli, romelic miT ufro izrdeba, rac ufro metad Rebulobs adamiani
Tavis TavSi WeSmaritebasa da sikeTes, vinaidan WeSmariteba da sikeTe afarToeben gansjiT
samSvinvels. im adamianis gansjiTi samSvinveli, romelic mxolod Tavisi midrekilebiT,
siamovnebiT da usiamovnebiT cxovrobs, zustad emTxveva farglebs mis SegrZnebadi
samSvinvelisas. am warmonaqmnebs, romlebic RrubeliviT moicaven adamianis fizikur sxeuls,
ewodeba adamianis aura. Tu es aura im gagebiT iqneba danaxuli, risi warmoCenac am wignis
mizania, maSin igi swored isaa, rac `adamianis arsebas~ gaamdidrebda.

***

bavSvobisas, adamianuri cxovrebis ganviTarebaSi dgeba Jami, rodesac adamiani


pirvelad SeigrZnobs Tavis Tavs damoukidebel arsebad mTels danarCen samyarosTan
mimarTebaSi. faqizi SegrZnebis adamianisaTvis es momenti warmoadgens mniSvnelovan
gancdas. ai, ras mogviTxrobs mwerali Jan-poli Tavis avtobiografiaSi: `arasodes damaviwydeba
CemSi momxdari erTi ambavi, romelic jer aravisTvis momiTxria. es iyo momenti, rodesac me
gavxdi Tanadamswre Cemive TviTSegnebis dabadebisa; maxsendeba TviT dro da adgili. erTxel
diliT, jer kidev bavSvi videqi saxlis karTan da vuyurebdi iqve dalagebul SeSas; uecrad,
elvisebur gamonaTebasaviT, gamexsna Sinagani xilva: me var me, da mas Semdeg darCa ase
gabrwyinebuli. aq pirvelad dainaxa Cemma `me~-m sakuTari Tavi da ase darCa erTxel da
samudamod. aq dauSvebelia raime Secdoma mexsierebisa, vinaidan veraviTari garegani
monaTxrobi ver Semoereoda iseT ambavs, romelic moxda adamianis uSinaganes

19
wmidaTawmidaSi, romlis moulodnelobamac SeminarCuna mexsierebaSi esoden yoveldRiuri,
meorexarisxovani ambebi~. – cnobilia, patara bavSvebi amboben xolme TavianT Tavze: `karli
kargi biWia~, `marias unda esa da es~. isini laparakoben TavianT Tavze, rogorc ucxo pirebze,
vinaidan maTSi jerac ar dabadebula TviTcnobiereba. TviTcnobierebis gziT adamiani
gansazRvravs Tavis Tavs, rogorc damoukidebeli, sxva yovelivesgan gamoyofili arseba, rogorc
`me~. `me~_Si Semoikrebs adamiani yovelive imas, rasac igi ganicdis, rogorc sxeulebrivi da
mSvinvieri arseba. sxeuli da samSvinveli `me~_s matarebelni arian; `me~ moqmedebs maTSi.
rogorc fizikur sxeuls aqvs Tavisi centri tvinSi, aseve gaaCnia samSvinvels Tavisi centi `me~_Si.
adamians SegrZnebebis stimuli eZleva garedan; grZnobebi vlindebian, rogorc garesamyaros
zemoqmedebani; neba exeba garesamyaros, ramdenadac igi xorcieldeba garegan qmedebebSi.
`me~, rogorc WeSmariti arsi adamianisa, sruliad uxilavia. amitomac Jan-poli kargad uwodebs
sakuTari `me~_s gacnobierebas iseT ambavs, romelic xdeba mxolod da mxolod `adamianis
wmidaTawmidaSi~. adamiani martoa sakuTari `me~_s pirispir da es `me~ aris Tavad adamiani.
es aniWebs mas uflebas uyuros am `me~_s, viTarca Tavis WeSmarit arss, amitomac uwodebs
igi Tavis sxeulsa da samSvinvels garsebs, romlebSiac igi mkvidrobs; mas SeuZlia uwodos am
garsebs agreTve iaraRebi, romelTa meSveobiTac igi moqmedebs. rac ufro viTardeba adamiani,
miT ufro swavlobs igi moxmaras am iaraRebisas Tavisive `me~_s samsaxurSi. sityva `me~,
magaliTad, germanul enaSi aris saxeli, romelic gansxvavdeba sxva danarCeni saxelebisagan.
mas, vinc jerovnad Caufiqrdeba am saxelis bunebas, gaexsneba gza adamianis arsebis ufro Rrma
Semecnebisaken. yvela sxva saxeli SesaZloa ewodos Sesabamis sagans. magaliTad, magidas
yvelam SeiZleba uwodos `magida~, skams _ `skami~, xolo saxeli `me~_s SemTxvevaSi
sxvagvaradaa saqme, veravin SesZlebs mis gamoyenebas sxva adamianis aRsaniSnavad; yvelam
unda uwodos igi mxolod sakuTar Tavs. sityva `me~ verasodes moesmeba Cems yurs garedan
Cemive Tavis aRmniSvnelad. mxolod Signidan, mxolod Tavis Tavidan gamomdinare ZaluZs
samSvinvels gansazRvros sakuTari Tavi, rogorc `me~. ase rom, rodesac adamiani Tavis Tavs
`me~_s uwodebs, masSi metyvelebs iseTi ram, rasac araferi aqvs saerTo im samyaroebTan,
saidanac aRebulia misi zemoxsenebuli `garsebi~. `me~ sul ufro da ufro xdeba mbrZanebeli
sxeulisa da samSvinvelisa. _ ase rom, es yovelive hpovebs gamoxatulebas auraSi, rac ufro metad
ganmgeblobs `me~ sxeulsa da samSvinvelSi, miT ufro danawevrebulia, mravalsaxovani da
ferebiT gamdidrebuli adamianis aura. `mxilvels~ ZaluZs aRiqvas `me~_s amgvari zegavlena
auraze. Tavad `me~ uxilavia mxilvelisTvisac; igi WeSmaritad imyofeba `adamianis uSinaganes
wmidaTawmidaSi~. _ me Rebulobs sxivebs adamianSi gabrwyinebuli maradiuli naTlisas;
adamiani aerTebs `me~_Si sxeulisa da samSvinvelis gancdebs, aseve uSvebs igi `me~_Si
WeSmaritebisa da sikeTis azrebs. grZnobadi movlenebi ixsnebian `me~_sTvis erTis mxriv; suli
ki _ meores mxriv. sxeuli da samSvinveli eZlevian `me~_s, raTa emsaxuron mas; `me~ ki, Tavis
mxriv, eZleva suls, raTa sulma aRavsos igi. `me~ mkvidrobs sxeulsa da samSvinvelSi; suli ki
mkvidrobs `me~_Si, rac sulismieria `me~_Si, ukvdavia, vinaidan `me~ iZens arssa da
mniSvnelobas imisagan, rasac igi ukavSirdeba. ramdenadac igi mkvidrobs fizikur sxeulSi, igi
eqvemdebareba mineralur kanonebs; eTeruli sxeulis meoxebiT – gamravlebisa da zrdis
kanonebs; SegrZnebadi samSvinvelisa da gansjismieri samSvinvelis meoxebiT _ samyaros
kanonebs; xolo ramdenadac igi Rebulobs Tavis TavSi suliers, igi eqvemdebareba sulis kanonebs.

20
is, rac iqmneba mineraluri kanonebisa da sasicocxlo kanonebis Sedegad, aRmocendeba da
ispoba; suls ki araferi aqv saerTo aRmocenebasTan da mospobasTan.

***

me mkvidrobs samSvinvelSi. marTalia `me~_s umaRlesi gamovlineba cnobier


samSvinvels ekuTvnis, magram mainc unda iTqvas, rom es `me~ asxivebs cnobieri
samSvinvelidan da aRavsebs mTels samSvinvels, xolo samSvinvelis meoxebiT zemoqmedebs
sxeulze. `me~_s wiaR suli aRsavsea cxovelmyofelobiT. suli asxivebs `me~_s wiaR da masSi
mkvidrobs, rogorc Tavis `garsSi~; aseve `me~ mkvidrobs sxeulsa da samSvinvelSi, rogorc Tavis
`garsebSi~. suli formad hqmnis `me~_s Signidan gareT, mineraluri sauflo ki – garedan
SigniT. `me~_s warmomqmnel, `me~_s saxiT mcxovreb suls vuwodoT `Tavadi suli~,
ramdenadac igi gvevlineba rogorc `me~, rogorc `TavisTavadoba~ adamianSi. `Tavad sulsa~ da
cnobier samSvinvels Soris gansxvaveba SeiZleba gavarkvioT Semdegnairad. cnobieri
samSvinveli exeba simpaTiebisgan da antipaTiebisgan damoukidebel, TavisTavad arsebul
WeSmaritebas; Tavadi suli ki matarebelia imave WeSmaritebisa, romelsac igi aRiqvams da
iTvisebs `me~-s saSualebiT; `me~ axdens mis individualizebas da Rebulobs mas adamianis
damoukidebel arsebaSi. da radgan maradiuli WeSmariteba xdeba damoukidebeli da `me~-sTan
erTarsi, `me~-s xelewifeba miaRwios TviT maradisobas.
erTis mxriv, Tavadi suli aris `me~-s wiaR sulieri samyaros gamocxadeba, iseve rogorc,
meores mxriv, grZnobadi aRqma fizikuri samyaros gamocxadebaa `me~-s wiaR. yovelive imaSi,
rac gvevlineba wiTlad, mwvaned, bnelad, rbilad, myarad, civad da cxelad, Cven vecnobiT
sxeulebrivi samyaros gamocxadebas; xolo imaSi, rac WeSmaritia da keTili, _ Cven vecnobiT
sulieri samyaros gamocxadebebs. sulieri samyaros gamocxadebas unda vuwodoT intuicia imave
gagebiT, rogorc sxeulebrivi samyaros gamocxadebas vuwodebT SegrZnebas. TviT yvelaze
ubralo azrSic ki aris intuicia, ramdenadac misi xeliT SegrZneba an TvaliT danaxva SeuZlebelia;
unda miviRoT misi gamocxadeba sulidan, `me~-s saSualebiT. rodesac mcenares uyurebs ori
adamiani – erTi ganviTarebuli, xolo meore ganuviTarebeli – erTi maTganis `me~-s wiaR
meorisagan sruliad gansxvavebuli ram sufevs, Tumc orives SegrZnebebi gamowveulia erTi da
imave sagniT. gansxvaveba isaa, rom erT maTgans SesaZloa hqondes gacilebiT srulyofili azrebi
am saganze, vidre meores. sagnebi rom mxolod SegrZnebaTa saSualebiT gvecxadebodnen, aRar
iarsebebda progresi sulier ganviTarebaSi. bunebas veluric SeigrZnobs; bunebis kanonebi ki
mxolod maRalganviTarebuli adamianis intuiciiT ganayofierebuli azrebisaTvis ixsnebian.
garesamyarodan momdinare gaRizianebebs bavSvic SeigrZnobs, rogorc misi nebisken mimarTul
impulsebs; magram zneobrivi sikeTis mcnebebi ixsnebian misTvis ganviTarebis Sesabamisad,
rodesac igi swavlobs sulier cxovrebas da mis gamocxadebaTa gagebas.
rogorc Tvalis gareSe ver gveqneboda ferTa SegrZneba. aseve Tavadi sulis uzenaesi
azrovnebis gareSe ver gveqneboda intuicia. da iseve rogorc SegrZneba ver Sehqmnis mcenares,
romelsac gaaCnia Seferiloba, aseve intuicia ver Sehqmnis im suliers, romlis Sesaxebac igi
gvawvdis mxolod codnas.

21
samSvinvelSi gacocxlebuli adamianis `me~ intuiciis meSveobiT Rebulobs codnas
zevidan, sulieri samyarodan, iseve rogorc SegrZnebaTa meSveobiT igi Rebulobs cnobebs
fizikuri samyarodan. amis meoxebiT igi gadaaqcevs sulier samyaros Tavis samSvinveliseul
cxovrebad, iseve rogorc SegrZnebaTa meoxebiT fizikur samyaros aqcevs igi Tavis cxovrebad.
samSvinveli, anu masSi aRmocenebuli `me~ oris mxriv aRebs kars: sxeulebrivisaken da
sulierisaken.
fizikuri samyaro amcnobs Cvens `me~-s Tavis raobas mxolod imis meoxebiT, rom Tavis
nivTierebaTagan da ZalTagan igi agebs sxeuls, romelSiac ZaluZs damkvidreba cnobier
samSvinvels da romelSic mas gaaCnia organoebi, raTa aRiqvas sxeulebrivi yofa Tavis gareSe;
aseve sulieri samyaro Tavisi sulieri nivTierebebiTa da ZalebiT hqmnis sulier sxeuls, romelSiac
ZaluZs `me~-s damkvidreba da sulieri aRqma intuiciiT. (TavisTavad cxadia, rom gamoTqmebi:
sulieri nivTiereba, sulieri sxeuli TavianTi mniSvnelobiTve Seicaven winaaRmdegobas, magram
aq isini ixmarebian, raTa miuTiTon iseT rameze, rac sulierSi Seesabameba adamianis fizikur
sxeuls.)
fizikuri samyaros farglebSi yoveli calkeuli adamianuri sxeuli igeba rogorc
gansakuTrebuli arseba, aseve igeba sulieri sxeuli sulieri samyaros farglebSi. sulier samyaroSi
adamianisaTvis iseve arsebobs Sinagani da garegani, rogorc fizikurSi, iseve, rogorc adamiani
iRebs nivTierebebs garemomcveli fizikuri samyarodan da gadaamuSavebs maT Tavis fizikur
sxeulSi, aseve iRebs igi suliers misi garemomcveli sulieri samyarodan da aqcevs mas Tavis
sakuTrebad. sulieri warmoadgens mudmiv sakvebs adamianisTvis. da iseve, rogorc adamiani
ibadeba fizikuri samyarodan,1 aseve ibadeba igi sulidan WeSmaritebisa da sikeTis maradiuli
kanonebis ZaliT. igi isevea gamoyofili misi garemomceli sulieri samyarosgan, rogorc,
damoukidebeli arsebis saxiT, _ mTeli danarCeni fizikuri samyarosgan. am damoukidebel sulier
arsebas vuwodoT `suli–adamiani~.
rodesac Cven vikvlevT adamianis fizikur sxeuls, Cven vpoulobT masSi danarCeni
fizikuri samyaros nivTierebebsa da Zalebs. igive xdeba suli-adamianis SemTxvevaSic. masSi
feTqaven garemomcveli sulieri samyaros elementebi, masSi moqmedeben danarCeni sulieri
samyaros Zalebi. fizikuri kani garemoicavs arsebas, romelic cocxlobs da SeigrZnobs. asevea
sulier samyaroSic: arsebobs sulieri kani, riTic suli-adamiani gamoyofilia saerTo sulieri
samyarosgan, sadac igi xdeba damoukidebeli sulieri arseba, Tavis TavSi mcxovrebi da samyaros
sulieri Sinaarsis intuitiurad mimRebi – am sulier kans vuwodoT sulieri garsi (auruli garsi).
oRond mtkiced unda gvaxsovdes is, rom es `sulieri kani~ adamianis ganviTarebasTan erTad
farTovdeba, vinaidan adamianis sulier individualobas (mis aurul garss) gaaCnia unari usazRvro
zrdisa.
am sulier garsSi cxovrobs suli-adamiani. es ukanaskneli igeba sulieri cxovrebis ZaliT
imave gagebiT, rogorc fizikuri sxeuli igeba fizikuri sasicocxlo ZaliT. iseve, rogorc Cven
vsaubrobT eTerul sxeulze, aseve unda visaubroT eTerul sulze suli-adamianTan mimarTebaSi.
am eTerul suls ki vuwodebT suls cxovrebisas. _ amrigad, adamianis sulieri arseba ganiyofa
samgvarad, eseni arian: suli-adamiani, suli cxovrebisa da Tavadi suli.

1
fizikurad, sxeulebrivad (mTargmnelTa SeniSvna).

22
sulier sferoebSi `mxilvelisaTvis~ adamianis es sulieri arseba, rogorc uzenaesi, sakuTriv
sulieri nawili aurisa, warmoadgens xilul sinamdviles. mxilvelis `WvretisTvis~ sulier garsSi
TvalsaCinoa suli-adamiani, rogorc suli cxovrebisa; igi `sWvrets~, Tu rogor izrdeba gamudmebiT
`suli cxovrebisa~ imis Sedegad, rom igi Rebulobs sakvebs garemomcveli sulieri samyarodan.
Semdgom igi xedavs, Tu viT farTovdeba sulieri garsi am miRebisas, ris Sedegadac ufro da ufro
izrdeba suli-adamiani. ramdenadac es `zrda~ sivrculadaa `danaxuli~, es yovelive, rasakvirvelia,
mxolod suraT-xatia sinamdvilisa. magram, miuxedavad amisa, am suraT-xatis warmodgenisas
adamianis yuradReba warimarTeba Sesabamisi sulieri sinamdvilisaken. vinaidan swored amaSi
mdgomareobs gansxvaveba adamianis suliersa da sxeulebriv arsebas Soris: am ukanasknelis
zoma Semofarglulia, xolo pirvels ZaluZs usasrulod zrda. imas, rac miiReba sulieri sakvebis
saxiT, gaaCnia maradiuli Rirebuleba. amis gamo adamianis aura Sesdgeba ori
urTierTganmsWvalavi nawilisagan. erT nawils formas da fers aZlevs adamianis fizikuri
arseboba, xolo meores – sulieri. `me~ acalkevebs am or nawils Semdegnairad: fizikuri
Taviseburad eZleva samSvinvels da agebs sxeuls, romelSiac cocxldeba samSvinveli; `me~ ki,
Tavis mxriv, eZleva da acocxlebs suls Tavis TavSi; xolo suli, Tavis mxriv, ganmsWvalavs
samSvinvels da usaxavs mizans sulier samyaroSi. sxeulis meSveobiT samSvinveli Caketilia
fizikurSi, xolo suli-adamianis meSveobiT mas eZleva frTebi sulier samyaroSi samoZraod.1

***

Tu Cven gvsurs gavigoT sruli adamiani, unda warmovidginoT igi zemoxsenebuli


Semadgeneli nawilebisagan Semdgarad. sxeuli agebulia fizikuri samyaros nivTierebaTagan
imgvarad, rom es agebuleba Seesabameba moazrovne `me~-s. sxeuli ganmsWvalulia sasicocxlo
ZaliT da amitom gadaiqceva eTerul sxeulad, anu sasicocxlo sxeulad. rogorc aseTi, igi ixsneba
garesamyaros mimarT grZnobaTa organoebis meSveobiT da amiT iqceva mSvinvier sxeulad.
SegrZnebadi samSvinveli ganmsWvalavs da uerTdeba mas. SegrZnebadi samSvinveli marto
SegrZnebebad rodi aRiqvams garesamyaros STabeWdilebebs; mas gaaCnia sakuTari cxovreba,
romelsac igi anayofierebs azriT, iseve rogorc SegrZnebebiT. amrigad gadaiqceva igi gansjismier
samSvinvelad. amas igi aRwevs imiT, rom uxsnis Tavis Tavs zeviT intuiciebs, xolo qveviT
SegrZnebebs. amiT igi xdeba cnobieri samSvinveli. es SesaZlebeli xdeba misTvis, vinaidan
sulieri samyaro iseve hqmnis masSi intuiciis organos, rogorc fizikuri sxeuli hqmnis grZnobaTa
organoebs. iseve, rogorc grZnobaTa organoebi mSvinvieri sxeulis meSveobiT gadascemen mas
SegrZnebebs, aseve suli intuiciis organos meSveobiT gadascems mas intuiciebs. amis meoxebiT
suli-adamiani uerTdeba cnobier samSvinvels iseve, rogorc fizikuri sxeuli ukavSirdeba
SegrZnebad samSvinvels mSvinvier sxeulSi. cnobieri samSvinveli da Tavadi suli warmoqmnian
erTianobas. am erTianobaSi cxovrobs suli-adamiani, rogorc suli cxovrebisa, iseve rogorc
eTeruli sxeuli hqmnis sxeulebriv, sasicocxlo niadags mSvinvieri sxeulisaTvis. da rogorc fizikuri

1
fizikuri sxeuli da suli-adamiani aq gvevlinebian rogorc ori polaroba adamianis erTi arsebisa: erTi ukiduresi
sxeulebrioba, meore ki ukiduresi suliereba (mTargmnelTa SeniSvna).

23
sxeulia Caketili fizikur kanSi, asevea Caketili suli-adamiani sulier garsSi. amrigad, sruli
adamiani iyofa Semdgnairad:
A. fizikuri sxeuli
B. eTeruli sxeuli, anu sasicocxlo sxeuli
C. mSvinvieri sxeuli
D. SegrZnebadi samSvinveli
E. gansjiTi samSvinveli
F. cnobieri samSvinveli
G. Tavadi suli
H. suli cxovrebisa
I. suli-adamiani.
mSvinvieri sxeuli (C) da SegrZnebadi samSvinveli (D) miwier adamianSi gaerTianebulni
arian, iseve rogorc cnobieri samSvinveli (F) da Tavadi suli (G). _ amrigad vRebulobT Svid
nawils miwieri adamianisas:
1. fizikuri sxeuli
2. eTeruli, anu sasicocxlo sxeuli
3. SegrZnebadi, anu mSvinvieri sxeuli
4. gansjiTi samSvinveli
5. suliT aRvsili cnobieri samSvinveli
6. suli cxovrebisa
7. suli-adamiani.
samSvinvelSi aRmobrwyindeba `me~, igi Rebulobs impulss sulisagan da amis meoxebiT
xdeba matarebeli suli-adamianisa. amiT adamiani xdeba `sami samyaros~ Tanaziari (fizikuris,
mSvinvieris da sulieris). fizikuri sxeuliT, eTeruli sxeuliT da mSvinvieri sxeuliT mas fesvebi
aqvs gadgmuli fizikur samyaroSi, xolo Tavadi suliT, cxovrebis suliT da suli-adamianiT igi
iSleba sulier samyaroSi. Rero Tavad samSvinvelia, romelic, erTis mxriv, fesvebs idgams, xolo
meores mxriv, yvavilebs Slis.
adamianis amgvar danawevrebasTan sruli TanxmobiT SesaZloa mogveces ufro ubralo
danawevrebac. marTalia, adamianis `me~ aRmobrwyindeba cnobier samSvinvelSi, magram igi
mainc ganmsWvalavs mTels mSvinvier arseba. am mSvinvieri arsebis nawilebi iseve mkveTrad
rodi arian ganTvisebulni, rogorc sxeulis nawilebi; isini ganmsWvalaven uerTierTs ufro maRali
gagebiT. Tu amave dros ganvixilavT gansjiT samSvinvels da cnobier samSvinvels, rogorc `me~-
s or urTierTSerwymul garss, xolo `me~-s, rogorc maT marcvals, maSin adamiani SeiZleba
davyoT fizikur sxeulad, eTerul sxeulad, astralur sxeulad da `me~-d. gamoTqma `astraluri
sxeulis~ qveS aq igulisxmeba urTierTSerwymuli mSvinvieri sxeuli da SegrZnebadi
samSvinveli. am gamoTqmas ufro Zvel literaturaSi vxvdebiT da aq Tavisuflad SegviZlia misi
xmareba yovelive imis aRsaniSnavad, rac SegrZnebebiT aRqmulze ufro maRla dgas adamianis
arsebaSi. marTalia, SegrZnebadi samSvinveli ganmsWvalulia `me~-s ZalebiT, magram igi
mainc imdenad mWidrodaa dakavSirebuli mSvinvier sxeulTan, rom orives aRsaniSnavad, Tu

24
maT SeerTebulad gaviazrebT, ufleba gvaqvs vixmaroT es gamoTqma. rodesac `me~
ganimsWvaleba Tavadi suliT, es Tavadi suli vlindeba imaSi, rom xdeba astraluri sxeulis
gadamuSaveba mSvinvieris zegavleniT. astralur sxeulSi, uwinares yovlisa, moqmedeben
adamianuri ltolvebi, survilebi da vnebebi, ramdenadac isini SeigrZnobian; masSive
moqmedeben grZnobadi STabeWdilebani. grZnobadi STabeWdilebani aRmocendebian
mSvinvieri sxeulis meoxebiT, romelic erT-erTi nawilia adamianisa, garesamyarodan miRebuli.
ltolvebi, survilebi, vnebebi da a.S. aRmocendebian SegrZnebad samSvinvelSi, ramdenadac igi
ganmsWvalulia samSvinveliseuli ZalebiT, vidre es ukanaskneli ar miecema Tavad suls. rodesac
`me~ ganimsWvaleba Tavadi suliT, samSvinveli kvlav ganmsWvalavs astralur sxeuls am Tavadi
suliT. es yovelive imaSi vlindeba, rom ltolvebi, survilebi da vnebebi ganaTlebulni arian imiT,
rac miiRo sulisagan `me~-m. maSin imdenad, ramdenadac igi monawileobs sulier samyaroSi
`me~ batondeba survilTa, ltolvaTa da a.S. samyaroSi. amis gamo Tavadi suli vlindeba astralur
sxeulSi, xolo es ukanaskneli amis Sedegad icvleba kidec maSin astraluri sxeuli Tavad
gvevlineba orgvamovan arsebad, romelic nawilobriv Secvlilia da nawilobriv – ucvleli. amis
gamo Tavad suls, adamianSi misi gamovlenis Sesabamisad, SeiZleba vuwodoT gardaqmnili
astraluri sxeuli. igive xdeba adamianSi, rodesac igi Rebulobs Tavis `me~-Si suls cxovrebisas.
aseT dros gardaiqmneba sasicocxlo sxeuli. igi ganimsWvaleba cxovrebis suliT. es ukanaskneli ki
vlindeba imaSi, rom sasicocxlo sxeuli gardaiqmneba. amrigad SeiZleba iTqvas, rom suli
cxovrebisa igive gardaqmnili sasicocxlo sxeulia, xolo rodesac suli-adamiani miRebul iqneba
`me~-s mier, maSin igi iZens diad Zalas, raTa ganmsWvalos amiT Tavisi fizikuri sxeuli.
marTalia, is, rac amrigad gardaiqmneba fizikur sxeulSi, ver iqneba aRqmuli fizikuri
SegrZnebebiT. fizikur sxeulSi suli-adamiani gaxdeba is, rac gasulierdeba masSi. grZnobadi
aRqmisaTvis ki fizikuri sxeuli kvlav grZnobadad rCeba; magram ramdenadac es grZnobadi
gasulierdeba, misi aRqma SeiZleba mxolod sulierad garegan SegrZnebaTaTvis sulieriT
ganmsWvaluli fizikuri mxolod da mxolod grZnobadad vlindeba. _ yovelive amis safuZvelze ki
SeiZleba mowodebul iqnes Semdegnairi dayofa adamianisa:
1. fizikuri sxeuli
2. sasicocxlo sxeuli
3. astraluri sxeuli
4. me, rogorc samSvinvelis marcvali
5. Tavadi suli, rogorc gardaqmnili astraluri sxeuli
6. suli cxovrebisa, rogorc gardaqmnili sasicocxlo sxeuli
7. suli-adamiani, rogorc gardaqmnili fizikuri sxeuli.

25
sulis gardasxeuleba da bedi

samSvinveli cxovrobs sxeulsa da suls Soris. STabeWdilebani, romelTac igi Rebulobs


sxeulis meSveobiT, warmavalni arian. isini mxolod manamdis arseboben, vidre sxeulis
organoebi gaxsnilia garesamyaros sagnebisaTvis. Tvali aRiqvams fers vardisas mxolod
manamdis, sanam vardi Cems winaSea da vidre Riaa es Tvali. STabeWdilebis, SegrZnebis an
aRqmis aRmosaceneblad iseve aucilebelia sagnis arseboba garesamyaroSi, rogorc arseboba
sxeulebrivi organosi. – magram is, rac me Sevimecne suliT, rogorc WeSmariteba vardis
Sesaxeb, rodi hqreba awmyosTan erTad. Tavisi WeSmaritobiT igi rodia Cemze damokidebuli.
es yovelive darCeboda WeSmaritebad, me rom sulac arasodes menaxa vardi. imas, rasac me
Sevimecneb suliT, fesvi aqvs gadgmuli samSvinveliseuli cxovrebis im elementSi, romlis
meoxebiTac samSvinveli dakavSirebulia masSi gacxadebul samyaroeul SinaarsTan, Tavisi
warmavali sxeulebrivi niadagisgan damoukideblad. saqme is rodia, iqneba Tu ara es
gamocxadeba TavisTavad yvelaferSi waruvali; mTavaria, es gamocxadeba imgvarad moxdes
samSvinvelisaTvis, rom aseT dros rols asrulebdes ara misi warmavali, sxeulebrivi niadagi,
aramed is, rac samSvinvelSi damoukidebelia am warmavalobisagan. samSvinvelSi
waruvalobaze dakvirveba SesaZloa swored maSin, rodesac vamCnevT, rom saqme gvaqvs iseT
gancdebTan, romelnic warmavlobiT ar arian Semofarglulni. saqme agreTve is rodia,
cnobierdebian Tu ara es gancdebi Tavdapirvelad sxeulebrivi organizaciis warmavali funqciebiT.
saqme is gaxlavT, rom maTSi aris iseTi ram, rac, marTalia, mkvidrobs samSvinvelSi, magram
Tavisi WeSmariti azriT ar aris damokidebuli warmavali aRqmiTi procesisagan. – awmyo drosa

26
da yofads1 Soris dgas samSvinveli, rogorc saSualo ram sxeulsa da suls Soris; magram igi amave
dros gvevlineba rogorc Suamavali awmyo drosa da yofads Soris. igi inarCunebs awmyos
mogonebisTvis. amiT igi gamostacebs awmyos warmavalobas da uaxlovebs yofadobas
sulierisas. amasTan erTad igi aRbeWdavs yofads warmaval-JamierSi, Tu igi ar eZleva
cxovrebaSi mxolod wuTier aRgznebebs, aramed gansazRvravs sagnebs Tavisive Tavidan da
avlens Tavis arsebas Tavissave qmedebebSi. mogonebiT samSvinveli inarCunebs guSindel
dRes, xolo qmedebebiT igi imzadebs xvalindels.
Cems samSvinvels kvlav da kvlav unda aReqva wiTeli feri vardisa, rom ar SesZleboda
misi SenarCuneba mexsierebaSi. is, rac rCeba garegani STabeWdilebebidan, samSvinvelma
SesaZloa SeinarCunos rogorc warmodgena. warmodgenis unaris meSveobiT samSvinveli
imgvarad gardahqmnis sxeulebriv samyaros Tavis sakuTar Sinagan samyarod, rom Semdeg
mexsierebis saSualebiT ZaluZs misi SenarCuneba mogonebisaTvis, mermed ki igi kvlav
ganagrZobs sakuTar cxovrebas am mogonebasTan erTad, miRebuli STabeWdilebebisagan
damoukideblad. amrigad, mSvinvieri cxovreba xdeba gangrZobili Sedegi garesamyaros
warmavali warmodgenisa.
magram moqmedebac gangrZobili xdeba, ramdenadac igi STaibeWdeba garesamyaroSi.
me xis tots movWri, amiT Cemi samSvinveli Caidens iseT rames, rac mTlianad Sescvlis
garesamyaroSi garemoebaTa mimdinareobas, xis am tots sruliad sxvagvari ram moeloda, me
rom ar Cavreuliyav Cemi qmedebiT. me gamoviwvie mTeli rigi Sedegebisa, romelnic ver
iarsebebdnen Cems gareSe. is, rac me Cavidine dRes, darCeba xvalisTvisac. igi SeiZens
gangrZobil xasiaTs moqmedebis Sedegad, iseve rogorc Cemi guSindeli STabeWdilebebi iZenen
gangrZobil xasiaTs Cemi samSvinvelisTvis mexsierebis wyalobiT.
Cveulebriv cnobierebaSi qmedebis Sedegad aRmocenebuli gangrZobadobisaTvis rodi
iqmnian iseTsave warmodgenas, rogorc `mexsierebisaTvis~, e.i. aRqmis niadagze aRmocenebuli
raime gancdis gangrZobisaTvis. magram gana qmedebis Sedegad adamianis `me~ imgvaradve ar
ukavSirdeba samyaroSi momxdar cvlilebas, rogorc warmodgenidan aRmocenebul mogonebas?
`me~ sxvadasxvagvarad msjelobs axal-axal STabeWdilebebze, imisda mixedviT, gaaCnia Tu ara
mas esa Tu is mogoneba. msgavsad amisa, `me~ ukve sxvagvarad ukavSirdeba samyaros, imisda
mixedviT, Caidina Tu ara man esa Tu is qmedeba. movaxdine Tu ara me Cemi qmedebiT raime
STabeWdileba meore adamianze, _ amazea damokidebuli is ambavi, arsebobs Tu ara garkveuli
ram samyaros damokidebulebaSi Cems `me~-sTan. me samyarosTan damokidebulebaSi ukve
sxva var mas Semdeg, rac movaxdine Cems garemocvaze garkveuli STabeWdileba. Tu yovelive
aq nagulisxmevi ar SeimCneva im zomamde, rogorc SeimCneva `me~-s cvlileba mogonebis
SeZeniT, es mxolod imitom xdeba, rom mogoneba aRmocenebisTanave erwymis mSvinvier
cxovrebas, romelsac adamiani adrec gamudmebiT SeigrZnobda Tavis sakuTrebad; qcevis
garegani moqmedeba ki mimdinareobs am mSvinvieri cxovrebis gareSe, qcevis SedegebSi, es
ukanasknelni ki sruliad gansxvavebul rames warmoadgenen da ganirCevian imisgan, rac
SemorCa am qcevisgan mexsierebas. miuxedavad amisa unda vaRiaroT, rom Cadenili qcevis
Semdeg samyaroSi xdeba raRac, risi xasiTic `me~-s mier aris aRbeWdili. rodesac aq ganxiluls
1
yofadi, e.i. drois gareSe arsebuli. am wignis adrindel gamocemaSi avtors hqonda amgvari gansazRvra: `is rasac me
Sevimecneb suliT, drois gareSea, anu yofadia~ (mTargmnelTa SeniSvna).

27
marTla gaviazrebT, SesaZloa mivideT Semdeg kiTxvamde: ar SeiZleba Cadnili saqme,
arsebiTad aRbeWdili `me~-s mier, tendencias iZendes kvlav `me~-sTan dabrunebisa – iseve
rogorc mexsierebaSi CarCenili STabeWdileba cocxldeba, Tuki garegani sababi iqneba
saamisod? is, rac mexsierebaSia Semonaxuli, moelis amgvar sababs. iqneb isic, rasac `me~-s
xasiaTi gaaCnia, rac Semonaxulia garesamyaroSi, aseve icdis, raTa msgavsadve kvlav
daubrundes garedan adamianis samSvinvels, iseve rogorc mocemuli sababis SemTxvevaSi
mogoneba Signidan ubrundeba mas? es yovelive sakiTxis saxiTaa dasmuli, vinaidan SesaZloa
arasodes gamoCndes imis sababi, rom `me~-s xasiaTiT aRbeWdili qcevis Sedegebma uwion
samSvinvels adamianisas. magram es Sedegebi arseboben rogorc aseTni da TavianTi arsebobiT
gansazRvraven `me~-s urTierTobas samyarosTan; es yovelive cxadi xdeba rogorc SesaZlo
warmodgena, Tuki gavadevnebT azrs yovelive zemoTqmuls. momdevno ganxilvebSi
gamokvleuli iqneba – arsebobs Tu ara iseTi ram adamianis cxovrebaSi, rac am `SesaZlebeli~
warmodgnidan gamomdinare migviTiTebs sinamdvileze.

***

axla, uwinares yovlisa, ganvixiloT mexsiereba. rogor iqmneba igi? rogorc sCans, igi
iqmneba sul sxvagvari gziT, vidre SegrZneba da aRqma. Tvalis gareSe me ver meqneboda `lurji
feris~ gancda, magram mxolod Tvalis meoxebiT me aseve ver gamoviwvevdi mogonebas `lurji
ferisas~. Tu Cemi Tvali amjerad iZleva am SegrZnebas, amisaTvis saWiroa Sexvedra lurj
saganTan. sxeulebrioba isev araraSi, ukanve miaqcevda yvela STabeWdilebas, rom
garesamyarosa da samSvinvels Soris – aRqmis aqtis Sedegad aRmocenebul, ukve arsebul
warmodgenasTan erTad – ar momxdariyo iseTi ram, rasac Sedegad mohyveboda adamianSive
mimdinare procesebis meoxebiT kvlav garedan gamowveva warmodgenisa. samSvinvelze
dakvirvebaSi gamocdili adamiani askvnis, rom arasworia Semdegnairi Sexeduleba: dRes Cven
gvaqvs warmodgena, xval ki mexsierebis meoxebiT es warmodgena kvlav amotivtivdeba,
manamdis ki imyofeba sadRac, adamianis arsebis romeliRac kunWulSi. ara, es warmodgena,
romelic me axla gamaCnia, aris movlena, romelic hqreba am `axlasTan~ erTad. mogonebisas ki
CemSi mimdinareobs procesi, romelic aris Sedegi iseTi ramisa, rac moxda calke, yovelive imis
gareSe, rac xdeboda garesamyarosa da Cems Soris arsebuli warmodgenis gamowvevisas.
mogonebiT gamowveuli warmodgena axalia da ara Semonaxuli Zveli. mogonebis arsi imaSi
mdgomareobs, rom ZalgviZs xelaxla warmovidginoT raime; ar aris swori, TiTqos Tavad
warmodgenas Zaledvas gacocxleba. is, rac vlindeba xelaxla, gansxvavdeba Tavad
warmodgenisagan. (es SeniSvna keTdeba aq, vinaidan sulier-mecnierul sferoSi aucilebelia
garkveul ambebTan dakavSirebiT Seiqmnas ufro zusti warmodgenebi, vidre es xdeba
Cveulebriv cxovrebaSi da Cveulebriv mecnierebaSi.) – me vigoneb, e.i. ganvicdi iseT rames, rac
ukve aRar aris. me vukavSireb warsulis gancdas Cems awmyo cxovrebas. ase xdeba yoveli
mogonebisas. davuSvaT, me vxvdebi adamians da vcnob imitom, rom guSin Sevxvdi mas. igi
sruliad ucnobi iqneboda CemTvis, me rom ar damekavSirebina Cemi dRevandeli
STabeWdilebebisaTvis is xati, romelic me Seviqmeni guSin aRqmis Sedegad. dRevandel xats

28
maZlevs me aRqma, e.i. Cemive SegrZnebaTa organizacia, magram vin Caaqsova guSindeli
Cems samSvinvelSi, TiTqosda raRac manqanebiT? imave Cemma arsebam, romelic imgvaradve
arsebobda Cemi guSindeli gancdisas, rogorc arsebobs dRevandel gancdaSi. Cven mas vuwodeT
samSvinveli. warsulis am erTguli Semnaxvelis gareSe yoveli garegani STabeWdileba axali
iqneboda adamianisaTvis. eWvgareSea, samSvinveli TiTqosda tvifariT aRbeWdavso
warmodgenas sxeulSi, romlic SemdgomSi mogonebad iqceva; magram swored samSvinvelma
unda aRbeWdos is, raTa Semdgom aRiqvas Tavis mierve aRbeWdili, rogorc igi aRiqvams
garegan rasme. amrigad, igi gvevlineba rogorc mogonebaTa Semnaxveli.
samSvinveli, rogorc warsulis Semnaxveli, gamudmebiT agrovebs sulisTvis saunjes. is
faqti, rom es ZalmiZs ganvasxvao swori arasworisgan, damokidebulia Semdegze: me, rogorc
adamiani, warmovadgen moazrovne arsebas, romelsac ZaluZs suliT Caswvdes WeSmaritebas.
WeSmariteba maradiulia; igi kvlav da kvlav gacxaddeboda CemTvis sagnebSi, Tundac
gamudmebiT damekarga mxevelobidan warsuli da yoveli STabeWdileba axali yofiliyo
CemTvis. magram CemSi arsebuli suli ar Semoifargleba mxolod awmyosmieri
STabeWdilebebiT; samSvinveli moicavs TvalsawieriT warsulsac da rac ufro metis SeZenas
SesZlebs igi am warsulidan, miT ufro amdidrebs igi am Tvalsawiers. amrigad, samSvinveli suls
gadascems imas, rac man SeiZina sxeulis meSveobiT. – amis Sedegad adamianis suli Tavisi
cxovrebis TiToeul momentSi Seicavs Tavis TavSi orgvar rasme: uwinares yovlisa –
WeSmaritebisa da sikeTis maradiul kanonebs, Semdeg ki – mogonebebs warsuli gancdebisas.
yovelive is, rasac adamiani akeTebs, xdeba am ori faqtoris zegavleniT. ase rom, Tu gvsurs
gavigoT adamianis sulis raoba, Cven unda vicodeT mis Sesaxeb ori ram: uwinares yovlisa,
ramdenad aris gancxadebuli masSi maradiuli da Semdgom, warsulis rogori saunjea masSi.
es saunje sulisaTvis ucvleli rodia. warmodgenebi, romelTac adamiani gancdebidan
Rebulobs, TandaTan hqrebian mexsierebidan, magram rCeba maTi nayofi. Cven rodi gvaxsovs
yvela gancda, romelic gvqonda bavSvobaSi, wera-kiTxvis swavlisas, magram Cven ver
SevZlebdiT verc kiTxvas da verc weras, is gancdebi rom ar gamogvevlo da ar
SegvenarCunebina maTi nayofi niWis saxiT. aseve gardahqmnis suli mexsierebis saunjes.
calkeuli gancdebis suraTebs igi ar inarCunebs, igi iRebs maTgan mxolod Zalas Tavisi niWis
gansaviTareblad. amrigad eWvsgareSea, rom arcerTi gancda ar ikargeba unayofod; samSvinveli
inaxavs mas, rogorc mogonebas, xolo suli iRebs misgan iseT rasme, rac amdidrebs mis niWs,
misi cxovrebis Sinaarss. adamianis suli izrdeba gadamuSavebuli gancdebis meoxebiT. – amitom
marTalia SeuZlebelia warsuli gancdebis, rogoc sardafSi gadanaxuli nivTebis Zieba sulSi,
magram vpoulobT maT zemoqmedebebs im TvisebebSi, romelTac iZens adamiani.

***

aqamde Cven ganvixilavdiT suls da samSvinvels mxolod im farglebSi, romelsac


hqmnian dabadeba da sikvdili, magram SeuZlebeli iqneboda amiT Semofargvla. amiT
Semofargluli kaci daemsgavseboda im adamians, romelsac surs adamianis sxeulic mxolod am
farglebSi ganixilos. ra Tqma unda, am farglebSi SeiZleba aRmovaCinoT mravali ram, magram

29
verasgziT ver avxsniT adamianis saxes mxolod imis safuZvelze, rac moqceulia dabadebasa da
sikvdils Soris. es saxe adamianisa ver aigeba mxolod fizikuri nivTierebebisgan da Zalebisgan.
igi warmosdgeba Tavisive msgavsi saxisgan, romelic gamravlebis gziT gadmoeca mas
memkvidreobiT. fizikuri nivTierebani da Zalebi ageben sxeuls cxovrebis manZilze; gamravlebis
ZalTa meSveobiT sxva sxeuli iSvis misgan da memkvidreobiT Rebulobs mis saxes, e.i. iseTs,
romelic gaxdeba matarebeli imave sasicocxlo sxeulisa. – yoveli sasicocxlo sxeuli ganmeorebaa
Tavisi winaprisa. swored amitom ar Rebulobs igi nebismier saxes, aramed iseTs, romelic
memkvidreobiT gadmoeca mas. is Zalebi, romelTac Semmoses me adamianuri saxiT,
imyofebodnen Cems winaprebSi, magram adamianis sulic xom gansazRvruli saxiT gvevlineba
(sityva `saxe~ am SemTxvevaSi ixmareba, ra Tqma unda, sulieri gagebiT). ase rom, sxvadasxva
adamianebs aqvT sxvadasxvagvari sulieri saxeebi. ar arsebobs ori adamiani erTi da imave sulieri
saxis mqone, Tumca am sferoSi saWiroa iseTive mSvidi da zusti dakvirveba, rogorc fizikurSi. ar
SeiZleba iTqvas, rom adamianebs Soris sulieri gansxvaveba momdinareobs mxolod maTi
garemosagan, aRzrdisagan da a.S. sruliadac ara; vinaidan ori adamiani sruliad sxvadasxvagvarad
viTardeba cxovrebis erTsa da imave pirobebSi, erTsa da imave aRzrdisas da a.S. amitom
aucileblad unda aRiniSnos, rom isini daadgnen cxovrebis gzas sruliad sxvadasxva
monacemebiT. – aq Cven vdgavarT mniSvnelovani faqtis winaSe, romelic naTels hfens arss
adamianisas, Tu sruliad vaRiarebT mis mniSvnelobas. visac surs Tavisi yuradRebis mipyroba
mxolod materialuri yofisaken, igi ra Tqma unda ityvis, rom individualuri sxvaobani adamianur
pirovnebaTa Soris gamowveulia fizikur CanasaxTa Tvisebebs Soris gansxvavebebiT. (ase rom,
memkvidreobis kanonebis gaTvaliswinebiT, romelic aRmoaCina gregor mendelma da Semdgom
sxvebmac daamuSaves, amgvari Tvalsazrisi ityvis bevr rasme, rac warmoaCens mis
moCvenebiT siswores TviT mecnieruli msjelobis TvalSiac ki.) magram is, vinc amrigad
msjelobs, mxolod imas amtkicebs, rom igi jerac ver Caswvda adamianis WeSmarit mimarTebas
Tavis gancdasTan. vinaidan WeSmariti dakvirveba gviCvenebs, rom garegani garemoebani
zemoqmedebas axdenen sxvadasxva pirovnebebze sxvadasxvanairad, raRac iseTi faqtoris
meSveobiT, romelic ar Semodis uSualo kavSirSi materialur ganviTarebasTan. iseTi mkvlevari,
romelic jerovani sizustiT ikvlevs am sferos, aRmoaCens, rom is, rac momdinareobs fizikuri
monacemebidan, SesaZloa ganvasxvaoT meore ambisgan, rac marTalia aRmocendeba adamianis
mimarTebidan Tavisi gancdebisadmi, magram Rebulobs Tavis saxes mxolod imis meoxebiT,
rom TviT samSvinveli amyarebs amgvar urTierTdamokidebulebas. aq samSvinveli aSkarad
ukavSirdeba raRac iseTs garesamyaroSi, rasac Tavisi arsebiT ar ZaluZs araviTari mimarTebis
qona Canasaxis fizikur monacemebTan.
TavianTi fizikuri saxiT adamianebi gansxvavdebian TavianTi TanamoZme
cxovelebisagan dedamiwaze, magram garkveul sazRvrebSi am saxeebiT isini hgvanan urTierTs.
arsebobs mxolod erTi modgma kacobriobisa. ra didic ar unda iyos gansxvaveba rassebs Soris,
Taobebs Soris, xalxebsa da pirovnebebs Soris, msgavseba adamiansa da adamians Soris metia,
vidre adamiansa da cxovelis romelime saxeobas Soris. yovelive is, rac aRbeWdilia adamianur
modgmaSi, winaprebidan memkvidreobiT gadaecema STamomavlobas. adamianis saxec am
memkvireobasTanaa dakavSirebuli. rogorc loms ZaluZs Tavisi saxe miiRos mxolod lomi

30
winaprebisagan memkvidreobiT, aseve adamianic mxolod Tavisi adamianuri winaprebisgan
Rebulobs memkvidreobiT Tavis fizikur saxes.
ramdenadac TvalsaCinoa adamianebs Soris fizikuri msgavseba, amdenadve eWvgareSea
miudgomeli sulieri xedvisTvis gansxvaveba maT sulier fizionomiebs Soris. – arsebobs erTi
aSkara faqti, romlis meoxebiTac mtkicdeba es. es aris arseboba adamianuri biografiisa. adamiani
rom mxolod iseTi arseba yofiliyo, romelic ekuTvnis garkveul saxeobas, maSin biografia ver
iarsebebda. lomi an mtredi interess aRZraven imdenad, ramdenadac ekuTvnian lomis an mtredis
saxeobas. Cven arsebiTad gavigebT TiToeul maTgans calk-calke, Tu aRvwerT saxeobas.
TiTqmis sul erTi iqneba, mamasTan gveqneba saqme, SvilTan Tu SviliSvilTan. is, rac Cven
gvainteresebs maTSi, saerToa mamasa, Svilsa da SviliSvils Soris. adamianis mniSvneloba ki iq
iwyeba, sadac igi gvevlineba ara mxolod garkveuli saxeobis an gvaris warmomadgenlad, aramed
calkeul arsebad. me veras gavugeb krevinkeleli batoni Sulcis arsebas, Tu aRvwer mxolod mis
mamas an Svils. me unda Sevityo misi sakuTari biografia. vinc sworad daufiqrdeba biografiis
arss, Seityobs, rom sulieri gagebiT yoveli adamiani aris calkeuli gvari. is, vinc biografiis
gagebaSi gulisxmobs mxolod garegan aRweras cxovrebiseuli faqtebisas, ra Tqma unda daiwyebs
mtkicebas, rom igi imave gagebiT daswerda ZaRlis biografias, rogorc adamianisas, xolo is, vinc
biografiaSi asaxavs WeSmarit, TviTmyofad bunebas adamianisas, gebulobs, rom erTi adamianis
biografiaSi aris iseTi ram, rac Seesabameba aRweras mTeli saxeobisas cxovelTa saufloSi.
marTalia, cxovelis Sesaxeb – gansakuTrebiT Wkviani cxovelis Sesaxeb – SeiZleba moyola
raime biografiis msgavsi ambisa, magram saqme is aris, rom adamianuri biografia Seesabameba
ara amgvar `biografias~, aramed aRweras cxovelTa mTeli saxeobisas. ra Tqma unda,
gamoCndebian adamianebi, romelnic Seecdebian yovelive amis sawinaaRmdego azris
gamoTqmas. isini gvetyvian, rom, magaliTad, zooparkis patronebma ician, Tu rarig
gansxvavdebian urTierTisagan individualurad erTi da imave jiSis cxovelebi, magram amis
mTqmeli mxolod imas daamtkicebs, rom mas ar ZaluZs garCeva individualuri gansxvavebisa
individis mier SeZenili gansxvavebebisgan.
rogorc saxeoba an gvari fizikuri gagebiT CvenTvis gasagebi xdeba, Tuki maT
ganvixilavT rogorc memkvidreobismier movlenebs, aseve SeiZleba gavigoT sulieri arseba
mxolod aseTive sulieri memkvidreobis safuZvelze. Cemi fizikuri saxe me miviRe Cemi
adamianuri winaprebisgan. magram saidanaa CemSi yovelive is, rac vlindeba Cems biografiaSi?
rogorc fizikuri adamiani, me vimeoreb saxes Cemive winaprebisas. magram ras vimeoreb me,
rogorc sulieri adamiani? SesaZloa vinmem daiwyos mtkiceba, araviTari axsna ar sWirdebao
imas, rac ariso Cems biografiaSi, es yovelive sruliad ubralod unda miviRoTo. aseT kacs ZaluZs
aseve amtkicos, rom sadRac unaxavs miwayrili, romelzedac miwis goroxebi TavisTavad
erTdebodnen da hqmnidnen cocxal adamians.
me, rogorc fizikuri adamiani, warmovdgebi sxva fizikuri adamianebisagan, vinaidan me
gamaCnia igive saxe, rac mTels modgmas kacobriobisas. ase rom, modmis Tvisebebi me
SemeZlo mimeRo memkvidreobiT am modgmisave farglebSi. rogorc sulier adamians, me
agreTve gamaCnia Cemi sakuTari saxe, iseve rogorc sakuTari biografia. aqedan gamomdinare,
es saxe me ZalmiZs miviRo mxolod sakuTari Tavisagan da sxva aravisgan. ramdenadac me
Semovedi samyaroSi ara gaurkveveli, aramed garkveuli monacemebiT, ramdenadac es

31
monacemebi ganapirobeben gzas Cemi cxovrebisas, rogorc igi areklilia Cems biografiaSi,
amdenad Cemi muSaoba Cemsave Tavze ver daiwyeboda Cemi dabadebiT. rogorc sulieri
admaiani, me unda varsebuliyav Cemsave dabadebamde. cxadia, me ver viarsebebdi adre Cems
winaprebSi, ramdenadac isini, rogorc sulieri adamianebi, ganirCevian Cemgan. Cemi biografia
ver aixsneba maTi biografiebiT. me, rogorc sulieri arseba, ufro viRacis ganmeoreba unda viyo,
visi biografiiTac ixsneba Cemi biografia. SeiZleboda meore ambavic dagveSva: TiTqos
yovelive is, rac Cems biografiaSi, momdinareobdes mxolod dabadebamdeli (an Casaxvamdeli)
sulieri cxovrebidan, magram aseTi Sexeduleba swori iqneboda mxolod im SemTxvevaSi, Tu
davuSvebdiT, rom is, rac gavlenas axdens adamianis samSvinvelze fizikuri garemocvidan,
igivea rac samSvinvelze sulieri samyarodan ganxorcielebuli zemoqmedeba. aseTi daSveba
ewinaaRmdegeba zust dakvirvebas, vinaidan fizikur garemocvaSi adamianis samSvinvelis
ganmsazRvreli ram imgvaria, rom igi, rogorc fizikur cxovrebaSi gvian gancdili, zemoqmedebas
axdens imave cxovrebaSi ufro adre gancdilze, am mimarTebebze swori dakvirvebisaTvis unda
SeviqmnaT garkveuli Tvalsazrisi adamianis cxovrebaSi iseTi warmodgenebis arsebobaze,
romelnic zemoqmedebas axdenen samSvinvelis monacemebze imgvarad, rogorc Casadeni
qmedebebis winaSe dgoma zemoqmedebas axdens fizikur cxovrebaSi ukve Cadenilze; oRond
aseTi STabeWdilebani xvdebian ara imas, rac ukve gamomuSavebulia uSualod am cxovrebaSi,
aramed mSvinvier monacemebs, romelnic iseve mgrZnobiareni arian STabeWdilebaTa mimarT,
rogorc varjiSiT ganviTarebuli unarebi. vinc Caswvdeba amgvar ambebs, igi midis am miwieri
cxovrebebis warmodgenamde, romelnic win unda uZRodnen mocemuls. Tavis azrovnebaSi igi
ver SeCerdeba mxolod wminda sulier gancdebze, romelnic win uZRodnen am miwier
cxovrebas. – Sillerma Tavisi fizikuri saxe memkvidreobiT miiRo Tavis winaparTagan. magram
iseve, rogorc es fizikuri saxe ver amovidoda TavisiT miwidan, aseve ver SesZlebda amas Silleris
sulieri arseba. igi unda iyos ganmeoreba sxva sulieri arsebisa, romlis biografiiTac ixsneba misi
biografia, iseve rogorc Silleris fizikuri saxe ixsneba adamianuri gamravlebiT. – ase rom, rogorc
adamianis fizikuri saxe ganmeorebaa, gardasxeulebaa adamianuri gvaris arsebisa, aseve unda
iyos sulieri adamiani gardasxeuleba imave sulieri adamianisa, vinaidan yvela sulieri adamiani
warmoadgens Tavis gansakuTrebul gvars.
yovelive zemoTqmulis sawinaaRmdegod SeiZleba Tqvan, rom es mogonili ambebia da
iTxovon garegani damamtkicebeli sabuTebi, romelTac esoden mieCvia Cveulebrivi
sabunebismetyvelo mecniereba. amaze SeiZleba iTqvas, rom sulieri adamianis gardasxeuleba
aris movlena, romelic ar ekuTvnis fizikuri faqtebis sferos, aramed mTlianad miekuTvneba sulier
sferos. am sferos ki ver miswvdeba verc erTi Cveni Cveulebrivi unari, garda azrovnebisa, xolo
visac ar surs endos azrovnebis Zalas, verasodes gaerkveva uzenaes sulier faqtebSi, _ sulierad
Tvalaxelili adamianisaTvis zemoxsenebuli dineba azrisa moqmedebs iseTive ZaliT, rogorc
fizikuri mzerisTvis TvalsaCino raime movlena. vinc Cveulebrivi sabunebismetyvelo mecnierebis
meTodebis mixedviT miRebul `mtkicebebs~ ufro damajereblad miiCnevs da ufro endoba, vidre
zemoxsenebul mosazrebebs biografiis mniSvnelobis Sesaxeb, igi SesaZloa didi mecnieric iyos,
am sityvis Cveulebrivi gagebiT, magram igi metad Sors idgeba WeSmaritad sulieri kvlevisagan.
erT-erTi yvelaze mavne crurwmena is aris, rodesac adamianis sulieri Tvisebebis axsnas
cdiloben mamisagan, dedisagan an sxva winaprebisagan miRebuli memkvidreobiT. masTan,

32
vinc emxroba im crurwmenas, rom goetem memkvidreobiT miiRo dedisagan da mamisagan
Tavisi namdvili arsi, veras gaawyob dasabuTebebiT, vinaidan masSi aris Rrma antipaTia
miudgomeli dakvirvebisadmi. materialisturi hipnozi xels uSlis mas, raTa WeSmaritebis naTelSi
dainaxos movlenaTa Soris urTierTmimarTebebi.
msgavs ganmartebebSi mocemulia miTiTebebi, romlebic gvaZleven saSualebas
gavadevnoT Tvali adamianis arsebas dabadebisa da sikvdilis farglebs miRma. dabadebiTa da
sikvdiliT gansazRvrul farglebSi adamiani ekuTvnis sam samyaros: sxeulebrivs, mSvinviersa da
suliers. samSvinveli hqmnis saSualo wevrs sxeulsa da suls Soris da ganmsWvalavs sxeulis
mesame wevrs, mSvinvier sxeuls, SegrZnebis unariT da aRwevs sulis pirvel wevramde, anu
Tavad sulamde, rogorc cnobieri samSvinveli. amitom sicocxlis manZilze samSvinveli ekuTvnis
rogorc sxeuls, aseve suls. es monawileoba oriveSi mTels mis yofierebaSi mJRavndeba. Tu rogor
SesZlebs SegrZnebadi samSvinveli gaSlas Tavisi Tvisebebisas, es damokidebulia mSvinvieri
sxeulis organizaciaze. meores mxriv, cnobieri samSvinvelis cxovrebazea damokidebuli, Tu
ramdenad SesZlebs masSi ganviTarebas Tavadi suli. rac ufro ukeTaa agebuli mSvinvieri sxeuli,
miT ufro srulyofili xdeba SegrZnebadi samSvinvelis urTierToba garesamyarosTan. msgavsad
amisa, miT ufro mdidrdeba da Zlierdeba Tavadi suli, rac ufro met sazrdos awvdis mas cnobieri
samSvinveli. Cven ukve aRvniSneT, rom cxovrebis msvlelobaSi Tavadi suli Rebulobs am
sazrdos gadamuSavebuli gancdebisa da am gancdaTa nayofis saxiT. rasakvirvelia, aRniSnuli
urTierTqmedeba samSvinvelsa da suls Soris SesaZloa mxolod iq, sadac suli da samSvinveli
urTierTSi imyofebian, ganmsWvalaven urTierTs `Tavadi sulisa da cnobieri samSvinvelis~
gaerTianebis farglebSi.
uwinares yovlisa ganvixiloT urTierTqmedeba mSvinvier sxeulsa da SegrZnebad
samSvinvels Soris. marTalia, rogorc gamoirkva, mSvinvieri sxeuli aris ufaqizesi warmonaqmni
sxeulebriobisa, magram igi mainc sxeulebriobas ekuTvnis da maszea damokidebuli. fizikuri
sxeuli, eTeruli sxeuli da mSvinvieri sxeuli garkveuli mimarTebebiT hqmnian erT mTlianobas;
amitom mSvinvieri sxeulic eqvemdebareba kanonebs fizikuri memkvidreobisas, romlis
meoxebiTac sxeuli iZens Tavis sxes. da ramdenadac igi aris moZravi da yvelaze metad
warmavali forma sxeulebriobisa, igi gamoavlens yvelaze metad moZrav da warmaval movlenebs
memkvidreobisas. amitomaa, rom fizikuri sxeuli naklebad gansxvavdeba rassebSi, xalxebSi da
TaobebSi; asevea eTeruli sxeulic, Tumc igi ufro met sxvaobas gviCvenebs, magram calkeul
adamianebs Soris metia ucilo msgavseba. – es gansxvaveba uaRresad didia mSvinvieri sxeulis
SemTxvevaSi. masSi gamoixateba is, rasac Cven aRviqvamT rogorc garegan, pirovneul
Taviseburabas adamianisas. amitom igi aris agreTve matarebeli yovelive imisa, rac am piradi
Taviseburebebidan memkvidreobiT miiRes STamomavlebma mSoblebisgan, winaprebisgan da
a.S. marTalia, zemoTqmulis Tanaxmad samSvinveli, rogorc aseTi, eweva sruliad gankerZoebul
sakuTar cxovrebas; igi iketeba Tavis TavSi Tavisi midrekilebebiTA da antipaTiebiTurT. Tavisi
grZnobebiTA da vnebebiTurT, magram mainc igi moqmedebs rogorc mTlianoba da amitom es
mTlianoba gamoixateba SegrZnebad samSvinvelSi, xolo ramdenadac SegrZnebadi samSvinveli
ganmsWvalavs mSvinvier sxeuls, _ TiTqosda aRavsebso mas, _ es ukanaskneli igeba
samSvinvelis bunebis Sesabamisad da amrigad, rogorc memkvidreobis matarebels, mas ZaluZs
gadacema midrekilebebisa, vnebebisa da a.S. winaprebisgan STamomavlebisaTvis. am faqts

33
efuZneba goetes naTqvami: `mamisagan gamomyva ieri da cxovrebisadmi seriozuli
damokidebuleba, dedisagan ki mxiaruli xasiaTi da midrekileba werisadmi~. bunebrivia, genia
goetes rodi gamohyolia maTgan. amrigad, CvenTvis naTeli xdeba, rom adamianma SeiZleba
mxolod Tavisi mSvinvieri Tvisebebi gadasces STamomavlobas fizikuri memkvidreobis xaziT. –
fizikuri sxeulis nivTierebani da Zalni, rogorc aseTni, imyofebian garegani fizikuri bunebis
mTels garemocvaSi. gamudmebiT xdeba bunebidan maTi miReba da kvlav ukan dabruneba.
ramdenime wlis ganmavlobaSi xdeba sruli ganaxleba nivTierebebisa, rac hqmnis Cvens fizikur
sxeuls. is ambavi, rom nivTierebis es Semadgenloba Rebulobs adamianuri sxeulis formas da
ganicdis mudmiv ganaxlebas am sxeulis SigniT, damokidebulia imaze, rom am Semadgenlobis
mTlianobas inarCunebs eTeruli sxeuli. eTeruli sxeulis forma ganisazRvreba aramarto im
movlenebiT, romelTac adgili aqvT dabadebidan an Casaxvidan – sikvdilamde, aramed igi
damokidebulia memkvidreobis im kanonebze, romelnic scildebian farglebs dabadebisas da
sikvdilisas. faqtia is garemoeba, rom memkvidreobis gziT SesaZloa moxdes gadacema
mSvinvieri Taviseburebebisac, es ki imas niSnavs, rom fizikuri memkvidreoba Tavisi
gagrZelebisas Rebulobs mSvinvier wils. amis safuZveli ki is aris, rom mSvinvieri sxeuli
SesaZloa imyofebodes SegrZnebadi samSvinvelis gavlenis qveS.
maS, rogor myardeba urTierTqmedeba samSvinvelsa da suls Soris? cxovrebis manZilze
suli imgvarad ukavSirdeba samSvinvels, rogorc zemoT aRiniSna. samSvinveli ZRvnad
Rebulobs sulisagan imas, rom mas eZleva SesaZlebloba icxovros WeSmaritebasa da sikeTeSi da
amiT gamoavlinos suli sakuTar cxovrebaSi, midrekilebebSi, ltolvebSi, vnebebSi da a.S. Tavadi
suli moutans `me~-s WeSmaritebisa da sikeTis maradiul kanonebs sulis sauflodan. es kanonebi
cnobieri samSvinvelis meoxebiT ukavSirdebian sakuTriv mSvinvieri cxovrebis gancdebs. Tavad
es gancdebi warmavalni arian, magram rCebian maTi nayofni. is faqti, rom Tavadi suli maTTan
iyo dakavSirebuli, waruSlel daRs amCnevs maT. rodesac adamianis suli uaxlovdeba raime
gancdas, romelic Tavis mxriv, sxva gancdas Camohgavs, masTan odesRac dakavSirebuls, igi
xedavs am gancdaSi raRac nacnobs da ukve sxvagvar damokidebulebaSia masTan. es
damokidebuleba aRar aris imgvari, rogoric iqneboda pirveli Sexvedris dros. yovelgvari
swavlebac xom amas emyareba, vinaidan swavlebis nayofad gvevlinebian aTvisebuli unarni, _
amrigad, maradiul sulSi aRibeWdebian warmavali cxovrebis nayofni. gana TvalsaCinoni ar
arian CvenTvis es nayofni? ras efuZnebian zemoaRniSnuli monacemebi, rogorc sulieri
adamianisaTvis damaxasiaTebeli Tvisebebi? ras warmoadgenen isini, Tu ara ama Tu im unars,
romelic Tan moaqvs adamians miwieri gzis dawyebisas? garkveuli mimarTebiT es unarni
hgvanan im unarebs, romelnic SeiZleba aviTvisoT agreTve Cveni cxovrebis manZilze.
magaliTisaTvis aviRoT adamianis genia. mocartis Sesaxeb cnobilia, rom mas jer kidev
bavSvobisas SeeZlo Caewera erTgzis mosmenili vrceli musikaluri nawarmoebi. es xdeboda
mxolod imis gamo, rom mas Zaledva Tvalis erTi gadavlebiT moecva mTeli nawarmoebi.
cxovrebis manZilze adamiani garkveulwilad ifarToebs unars yovlismomcveli mzerisas, raTa
amrigad Caswvdes urTierTdamokidebulebebs da SeiZinos axali unarni. xom ambobs lessingi
Tavisi Tavis Sesaxeb, rom man kritikuli dakvirvebis unaris meoxebiT SeiZina iseTi ram, rac
geniosobas uaxlovdeba. Tu garkveul monacemebze dafuZnebuli amgvari unarni ar gvsurs
miviRoT saswaulebad, unda CavTvaloT isini im gancdaTa nayofad, romelnic moiwia Tavadma

34
sulma samSvinvelis meoxebiT. isini odesRac aRibeWdnen am Tavad sulSi. ramdenadac es
ambavi am cxovrebaSi ar momxdara, es unda momxdariyo erT-erT wina cxovrebaSi. adamianis
suli Tavisi sakuTari gvarisaa da rogorc garkveuli gvaris fizikuri arseba, adamiani
memkvidreobiT Rebulobs Tvisebebs amave gvaris farglebSi, aseve sulic memkvidreobiT
Rebulobs Tvisebebs Tavisi gvaris, e.i. Tavisi Tavis farglebSi. cxovrebaSi suli aris ganmeoreba
Tavisive Tavisa, im gancdaTa nayofiTurT, romelnic mas hqonda warsul cxovrebaSi.
amrigad, es cxovreba ganmeorebaa sxva cxovrebisa, mas moaqvs is, rac Tavadma sulma
gamoimuSava warsul cxovrebaSi TavisTvis. rodesac Tavadi suli gaiSinagnebs iseT rasme, rac
SeiZleba gadaiqces nayofad, maSin igi imsWvaleba cxovrebis suliT. rogorc sasicocxlo sxeuli
saxeobidan saxeobaSi imeorebs formas, zustad aseve gadahyavs cxovrebis suls samSvinveli erTi
pirovnuli yofidan meoreSi.
winare mosazrebaTa meoxebiT naTeli xdeba, rom Tvalsazrisi, romelic daeZebs
adamianis garkveuli sasicocxlo procesebis safuZvels ganmeorebiT cxovrebebSi, mkvidrdeba
sinamdvilis sferoSi. am Tvalsazrisma, ra Tqma unda, Tavisi sruli mniSvneloba SesaZloa
SeiZinos mxolod imgvari dakvirvebis Sedegad, romelic gamomdinareobs sulieri
ganWvretisagan, romelic miiRweva am wignis bolos aRweril Semecnebis gzaze dadgomiT, aq
ki saWiro iyo mxolod imis Cveneba, rom sworad orientirebuli azrovnebisas Cveulebriv
dakvirvebasac ki mivyavarT am Tvalsazrisisaken. SesaZloa msgavsma dakvirvebam jer mxolod
siluetis msgavsad warmogviCinos es Tvalsazrisi. amis gamo igi ver daicavs am Tvalsazriss iseTi
sawinaaRmdego Sexedulebisagan, romelic momdinareobs arazusti dakvirvebisagan da romelsac
ar xelmZRvanelobs swori azrovneba. meores mxriv isic sworia, rom vinc iZens amgvar
Tvalsazriss ubralo gonebismieri dakvirvebis gziT, amiT amzadebs Tavis Tavs zegrZnobadi
dakvirvebisaTvis. igi TiTqosda gamoimuSavebs iseT rasme, rac aucilebelia amgvari
zegrZnobadi dakvirvebisTvis, iseve rogorc Tvalebia aucilebeli grZnobadi aRqmisTvis. is, vinc
ityvis, rom amgvari Tvalsazrisis SeqmniT SesaZloa STavagonoT Cvens Tavs es zegrZnobadi
dakvirveba, amiT mxolod daamtkicebs, rom mas ar ZaluZs Tavisufali azrovnebiT kvleva
sinamdvilisa da swored amis gamo STaagonebs Tavis Tavs sawinaaRmdego azrebs.

***

amrigad, mSvinvieri gancdebis SenarCuneba xdeba aramarto dabadebisa da sikvdilis


farglebSi, aramed sikvdilis Semdegac. magram aramarto Tavissave wiaR aRmobrwyinvebul
sulSi aRbeWdavs samSvinveli sakuTar gancdebs, aramed garesamyarosac daamCnevs Tavisi
moqmedebis kvals. is, rac adamianma guSin Caidina, dResac arsebobs Tavisi SedegiT. mizezsa
da Sedegs Soris amgvar kavSirs asaxavs msgavseba sikvdilisa da Zilisa. xSirad Zils sikvdilis
umcros Zmas uwodeben. me vdgebi diliT. RamiT Sewyvetili iyo Cemi gamudmebuli
moqmedeba. Cveulebriv pirobebSi CemTvis SeuZlebeli iqneba diliT kvlav imgvarad daviwyo
saqmianoba, rogorc me momexasiaTeba. imisTvis, rom Cems cxovrebaSi arsebobdes wesrigi da
Tanmimdevruloba, me unda davukavSiro igi Cems guSindel saqmianobas. Cemi guSindeli
saqmeebi gansazRvraven im saqmeebs, romelnic dRes momelian. imiT, rac guSin Cavidine, me
Seviqmeni Cemi dRevandeli bedi. droebiT me gamoveTiSe Cems saqmianobas, magram igi

35
mainc me mekuTvnis da kvlav mizidavs Tavisken, Tumc me droebiT gamoveTiSe mas. Cemi
warsuli dakavSirebulia CemTanve; igi mkvidrobs Cems awmyoSi da gamomyveba momavalSic.
Cemi guSindeli dRis Sedegebi rom ar qceuliyvnen dRes Cems bediswerad, maSin ki ar unda
gameRviZa dRes diliT, aramed xelaxla unda Sevqmniliyavi araraisgan. cxovrebis normalur
pirobebSi xom uazroba iqneboda, rom ar davsaxlebuliyav im saxlSi, romelic CemTvis aviSene.
iseve, rogorc adamiani ar iqmneba xelaxla, aseve ar iqmneba xelaxla adamianis suli
Tavisi miwieri cxovrebis gzis dasawyisSi. SevecadoT gaverkveT, Tu ra xdeba am cxovrebis gzis
dasawyisSi. aRmocendeba fizikuri sxeuli, romelic Rebulobs Tavis xatebas memkvidreobiTi
kanonebis Sedegad. es sxeuli xdeba sulis matarebeli, romelic axleburad imeorebs warsul
cxovrebas. am ors Soris imyofeba samSvinveli, romelic eweva sakuTar cxovrebas, Tavis TavSi
Caketils. misi midrekilebebi da antipaTiebi, survilebi da vnebebi masve emsaxurebian; igi Tavis
samsaxurSi Caayenebs azrovnebasac. rogorc SegrZnebadi samSvinveli, igi Rebulobs
garesamyaros STabeWdilebebs da gadascems maT suls, raTa sulma miiRos maTgan maradiuli
nayofni. igi erTgvari Suamavlis rols asrulebs; ase rom, misi amocana Sesrulebulia, Tu igi
akmayofilebs moTxovnilebebs am rolisas. sxeuli uqmnis mas STabeWdilebebs. igi gardahqmnis
maT SegrZnebebad, inaxavs mexsierebaSi warmodgenebis saxiT da Semdgom gadascems maT
suls, raTa am ukanasknelma aziaros isini maradisobas. sakuTriv rom vTqvaT, samSvinveli aris
is, riTac adamiani ekuTvnis Tavis miwier cxovrebas. Tavisi sxeuliT igi ekuTvnis agreTve
fizikur modgmas kacobriobisas. am sxeulis meoxebiT igi aris wevri am modgmisa. Tavisi suliT
adamiani cxovrobs ufro maRal samyaroSi. samSvinveli ki Jamierad akavSirebs am or samyaros.
magram fizikuri samyaro, romelSic Semodis adamianis suli, ar aris misTvis ucxo adgili.
masSi aRbeWdilia kvali saqmeTa misTa. am sferodan garkveuli ram ukve ekuTvnis suls. igi
atarebs anabeWds adamianis arsebisas da enaTesaveba mas. iseve, rogorc samSvinvelma
gadasca mas erT dros garesamyaros STabeWdilebani, raTa yofiereba gaxangrZlivebodaT masSi,
zustad aseve gardahqmna samSvinvelma saqmeebad sulisagan miRebuli unarni, romlebic amave
wesiT grZeldebian TavianT SedegebSi. amis gamo samSvinveli namdvilad STaiRvara am
saqmeebSi. sakuTar qcevaTa SedegebSi ganagrZobs adamianis samSvinveli cxovrebas meore,
damoukidebeli cxovrebiT. yovelive es SegvaZlebinebs cxovrebis kvlevas imasTan
dakavSirebiT, Tu rarig iCenen Tavs am cxovrebaSi bedisweris procesebi. adamians `emarTeba~
raime, Tavdapirvelad igi cdilobs axsnas yovelive is, rac mas `daemarTa~, ubralo
`SemTxveviTobiT~. Tumc man SesaZloa SeamCnios, rom igi Tavad warmoadgens msgavs
`SemTxveviTobaTa~ Sedegs. vinc ganixilavs Tavis Tavs ormoci wlis asakSi da sakuTari
mSvinvieri arsebis sakiTxSi ar Semoifargleba `me~-s uSinaarso, abstraqtuli warmodgeniT, mas
aqvs sruli ufleba, Tqvas: me – sxva araferi var, Tu ara is, radac viqec yovelive imis meoxebiT,
rac dRevandel dRemde `meweoda~ me, rogorc bediswera. gana me sxvagvari ar viqnebodi,
magaliTad, oci wlis asakSi gamovlili gancdebis nacvlad sxvagvari gancdebi rom gamomeara?
ase rom, igi mxolod Tavisi ganviTarebis `Signidan~ momdinare impulsebSi ki ar dauwyebs
Zebnas Tavis `me~-s, aramed imaSi, rac `garedan~ Semodis mis cxovrebaSi da formadqmnis
mas. imaSi, rac mas `emarTeba~, igi Seimecnebs Tavis sakuTar `me~-s. Tu miukerZoebeli
viqnebiT msgavsi Semecnebisas, aucilebeli gaxdeba Semdgomi nabijis gadadgma cxovrebaze
intimuri dakvirvebis gzaze, raTa yovelive imaSi, adamians bedis garkveul gancdebSi rom

36
eZleva, danaxul iqnas iseTi ram, rasac `me~ swvdeba garedan, rac mogonebisdarad moqmedebs
SigniT da rac xelaxla aRmoabrwyinebs warsul gancdas. amrigad SeiZleba SeviZinoT unari
imisa, rom bedis mier motanil gancdebSi aRviqvaT, Tu rarig poulobs samSvinvelis warsuli
moqmedeba gzas Cveni `me~-saken; aseve mogonebisas warsuli gancda poulobs gzas
warmodgenisaken, Tu arsebobs raime garegani sababi saamisod. zemoT naxsenebi `SesaZlebeli~
warmodgenis Sesaxeb ukve iTqva, rom moqmedebebis Sedegebi Sedegi SesaZloa kvlav
Sexvdnen adamianis samSvinvels. calkeuli miwieri cxovrebis farglebSi, namoqmedaris
garkveuli Sedegebis SemTxvevaSi amgvari Sexvedra gamoricxulia, vinaidan es miwieri
cxovreba emsaxureba saqmis aRsrulebas, am aRsrulebaSia swored gancda. maSin
namoqmedaris garkveuli Sedegi iseve ver Sexvdeba samSvinvels, rogorc SeuZlebelia mogoneba
gancdisa, romelSic jerac imyofebi. am SemTxvevaSi SesaZloa saubari namoqmedaris mxolod
iseT Sedegebze, romelnic xvdebian `me~-s maSin, rodesac mas gaaCnia sxvagvari Tvisebebi da
ara iseTi Tviseba, romlidan gamomdinarec iqceva igi am miwier cxovrebaSi. mzera SesaZloa
mivapyroT mxolod sxva miwieri cxovrebebidan momdinare saqcielis Sedegebs. sakmarisia
SevigrZnobT, rom is, rac `gveweva~ bedisweris saxiT, dakavSirebulia `me~-sTan, rogorc Tavad
am `me~-s SigniT warmoqmnili ram, _ mxolod aseT dros SeiZleba vifiqroT, rom bedisweris
amgvar gancdaSi saqme gvaqvs saqcielis iseT SedegebTan, romelnic winare miwieri
cxovrebebidan momdinareoben. amrigad vxedavT, rom cxovrebis intimur azrovnebiT
warmarTul gagebas mivyavarT Cveulebrivi cnobierebisaTvis paradoqsul debulebamde, rom erTi
miwieri cxovrebis gancdebi kavSirSi imyofebian winare miwieri cxovrebebis qcevaTa
SedegebTan. am warmodgenam mTeli Tavisi savseba SesaZloa SeiZinos mxolod zegrZnobadi
Semecnebis gziT; mis gareSe igi mxolod siluetad rCeba, magram miuxedavad imisa, rom es
warmodgena Cveulebrivi cnobierebidan momdinareobs, igi amzadebs samSvinvels imisTvis,
raTa man SesZlos ganWvreta, Tu ramdenad WeSmaritia es warmodgena namdvili zegrZnobadi
dakvirvebisas.
garesamyaroSi aris mxolod nawili Cemi qmedebisa; meore nawili ki Tavad CemSia.
amis naTelyofa SeiZleba bunebismetyvelebidan aRebuli ubralo SedarebiT. cxovelebma,
romelnic odesRac Tvalxilulni Sevidnen kentakis gamoqvabulebSi, dahkarges mxedvelobis unari
am gamoqvabulebSi cxovrebis Sedegad. sibneleSi yofnam waarTva Tvals moqmedebis unari.
amis gamo am TvalebSi aRar mimdinareobs is fizikuri da qimiuri procesi, romelsac adgili aqvs
mxedvelobis dros. sakvebis nakadi, romelic adre xmardeboda am process, amJamad midis sxva
organoebSi. axla am cxovelebs SeuZliaT mxolod am gamoqvebulebSi cxovreba. TavianTi
moqmedebiT, TavianTi gadasaxlebiT maT Seiqmnes pirobebi Semdgomi cxovrebisaTvis. es
gadasaxleba gadaiqca maTi bedis nawilad. arsebam, romelic erT dros iyo moqmedi, daukavSira
sakuTari Tavi Tavisive moqmedebis Sedegebs. asevea adamianis sulis SemTxvevaSi.
samSvinvelma SesZlo gadaeca misTvis garkveuli unarebi mxolos imis meoxebiT, rom igi
moqmedebda. ase rom, es unarni Seesabamebian namoqmedars, samSvinvelis mier Cadenili
qmedebis Sedegad masSi mkvidrobs Zalumi midrekleba meore qmedebis Casadenad, romelic
iqneba nayofi wina qmedebisa. vidre ukanaskneli ar aRsruldeba, samSvinveli atarebs mas Tavis
TavSi rogorc aucileblobas. SeiZleba iTqvas agreTve, rom saqcielis wyalobiT samSvinvelSi
inergeba aucilebloba am saqcielis Sedegebis ganxorcielebisa.

37
ase rom, Tavisi moqmedebiT adamianis sulma WeSmaritad Seiqmna Tavisi bedi. Tavis
axal cxovrebaSi igi dakavSirebulia imasTan, rasac sCadioda warsulSi. marTalia, SeiZleba
ikiTxoT: rogor xdeba es, Tavisi axali gansxeulebisas adamianis suli xom sruliad sxvagvar
samyaroSi aRmoCndeba xolme, vidre is samyaroa, romelic man erT dros dastova: aseTi
SekiTxva miuTiTebs bedisweris kavSirTa metad zerele gagebaze. Tu Cemi moqmedebis
asparezs me gadavitan evropidan amerikaSi, mec aRmovCndebi sruliad axal garemoSi da mainc,
Cemi cxovreba amerikaSi mTlianad iqneba damokidebuli Cems wina cxovrebaze evropaSi. Tu
evropaSi me viyavi meqnikosi, amerikaSi Cemi cxovreba miiRebs garkveul saxes. sxvagvar
saxes miiRebda igi, me rom bankis moxele vyofiliyavi. pirvel SemTxvevaSi amerikaSi me albaT
momixdeboda saqmis qona manqanebTan, xolo meore SemTxvevaSi – bankis saqmeebTan,
yovel SemTxvevaSi, Cemi winare cxovreba gansazRvravs Cems garemos; igi TiTqosda izidavso
garesamyarodan im sagnebs, romlebic mas enaTesavebian. igive mosdis Tavad suls. Tavis axal
cxovrebaSi igi aucileblad ikrebs Tavis garSemo yovelive imas, rasac igi enaTesaveboda warsul
cxovrebaSi. imitomac aris Zili sikvdilis namdvili xati, vinaidan Zilis dros adamiani moswydeba
xolme im samoqmedo asparezs, romelzedac elodeba mas sakuTari bedi. vidre adamians sZinavs,
mis samoqmedo asparezze movlenebis mimdinareoba TavisTavad grZeldeba. garkveuli drois
manZilze adamians ara aqvs araviTari gavlena am mimdinareobaze; da mainc, yoveli axali dRis
cxovreba damokidebulia waruls dReebSi Cadenil saqmeTa Sedegebze. Cveni pirovneba yovel
diliT WeSmaritad xelaxla sxeuldeba Cvens moqmedebaTa samyaroSi. is, rac Ramis
ganmavlobaSi daSorebuli iyo Cvengan, dRisiT kvlav Cvens garSemoa _ igive xdeba adamianis
warsul gansxeulebaTa saqmeebTan dakavSirebiT. isini ukavSirdebian mas rogorc misi
bediswera, isev rogorc bnel gamoqvabulebSi cxovreba aris im cxovelTa xvedri, romelTac am
gamoqvabulebSi gadmosaxlebis Sedegad dahkarges mxedvelobis unari. iseve, rogorc am
cxovelebs ZaluZT cxovreba mxolod im garemoSi, romelSiac isini TavianTi surviliT
aRmoCndnen, aseve adamianis suls ZaluZs cxovreba mxolod iseT garemoSi, rogoric man
Tavad Seiqmna Tavisi saqmianobiT. is faqti, rom diliT me kvlav im mdgomareobaSi vimyofebi,
romelic Seviqmeni wina dRiT, warmosdgeba movlenaTa uSualo mimdinareobisagan. is, rom
Cemi axali gansxeulebisas me vpoulob Cems garSemo samyaros, romelic Seesabameba Cemi
moqmedebis rezultatebs warsul cxovrebaSi, _ es gamomdinareobs iqidan, rom Cemi axlad
gansxeulebuli suli enaTesaveba misi garemomcveli samyaros sagnebs. aqedan gasagebia, Tu
rarig aris STanergili samSvinveli adamianis arsebaSi. fizikuri sxeuli memkvidreobis kanonebs
eqvemdebareba, adamianis suli ki kvlav da kvlav unda gansxeuldes; misi kanoni imaSi
mdgomareobs, rom gadmoitanos warsul cxovrebaTa nayofni Semdgom cxovrebebSi.
samSvinveli cxovrobs awmyoSi, magram es awmyoSi cxovreba damoukidebeli rodia wina
cxovrebisagan. gansxeulebisas suls xom warsuli gansxeulebebidan mohyveba Tavisi bediswera
da es bediswera gansazRvravs cxovrebas. rogori STabeWdilebebi eqneba samSvinvels, rogori
survilebi dakmayofildebian, rogori sixaruli da mwuxarebebi xvdebian mas wilad, rogor xalxs
Sexvdeba igi – es yovelive damokidebulia imaze, Tu rogori iyo misi moqmedeba sulis wina
gansxeulebebSi. is adamianebi, romlebTanac samSvinveli dakavSirebuli iyo erT-erT
cxovrebaSi, man kvlav unda ipovos romelime Semdgom cxovrebaSi, vinaidan maT Soris
momxdar ambebs unda mohyves Tavisi Sedegebi. iseve, rogorc es erTi samSvinveli, agreTve

38
sxvebic, masTan dakavSirebulnic, unda ecadon masTan erTad gansxeulebas. amrigad,
samSvinvelis cxovreba aris bedis Sedegi, romelic Tavad Sehqmna adamianis sulma. ase rom,
samgvarad aris ganpirobebuli adamianis cxovrebis gza dabadebasa da sikvdils Soris.
samgvaradvea igi damokidebuli im faqtorebze, romlebic imyofebian dabadebisa da sikvdilis
farglebs miRma. sxeuli eqvemdebareba memkvidreobis kanons. samSvinveli eqvemdebareba
Tavis mier Seqmnil bedisweras. am bedisweras, adamianis mierve Seqmnils, Cven vuwodebT
Zvelebur saxels – karmas. xolo suli eqvemdebareba kanons gardasxeulebisas, anu
reinkarnaciisas – ganmeorebadi miwieri cxovrebebisas, _ amis Sesabamisad urTierToba sulsa,
samSvinvelsa da sxeuls Soris SeiZleba Semdegnairad gamoixatos: suli waruvalia; dabadeba da
sikvdili fizikuri samyaros kanonebisamebr batonoben sxeulebriobaze; mSvinvieri cxovreba ki,
romelsac ganapirobebs bedi, aris Suamdgomeli am ors Soris miwieri cxovrebis manZilze. mTels
Semdgom codnas adamianis arsebis Sesaxeb win unda uZRodes `sami samyaros~ codna,
romelTac ekuTvnis adamiani. amis Sesaxeb saubari gveqneba SemdgomSi.
azrovneba, romelic miukerZoeblad ganixilavs cxovrebis movlenebs da romelic ar
ufrTxis, cocxali ganxilvidan miRebul msjelobaTa wyebas bolomde mihyves, SesZlebs ubralo
logikis meSveobiTac Seiqmnas warmodgena ganmeorebadi miwieri cxovrebebisa da bedisweris
kanonebis Sesaxeb. ramdenadac simarTles warmoadgens is, rom sulierad Tvlaxelili
mxilvelisTvis warsuli cxovrebebi, rogorc gancda, wigniviTaa gadaSlili, aseve marTalia isic,
rom yovelive zemoTqmulis sinamdvile SesaZloa gamoubrwyindes damkvirvebel gonebasac.1

sami samyaro
1
amis Sesaxeb naTqvamia agreTve wignis bolos `SeniSvnebsa da damatebanSi~.

39
1. mSvinvieri samyaro

adamianis ganxilvam gviCvena, rom igi ekuTvnis sam samyaros. fizikuri sxeulebriobis
samyarodan aRebulia is Zalebi da nivTierebani, romelnic hqmnian mis sxeuls. igi Seicnobs am
samyaros Tavisi garegani SegrZnebebis meoxebiT. is, vinc endoba mxolod am SegrZnebebs da
anviTarebs Tavis TavSi mxolod maTTan dakavSirebul unars aRqmisas, ver miaRwevs ori sxva
samyaros gagebas: mSvinvieri da sulieri samyaroebis gagebas. imisaTvis rom adamiani
darwmundes romelime sagnis an arsebis arsebobaSi, mas unda hqondes misaTvis aRqmis
organo, SegrZneba. – marTalia, iolad SeiZleba daibados gaugebroba, Tu umaRlesi SegrZnebis
organoebs sulier SegrZnebas davarqmevT, vinaidan rodesac laparakia SegrZnebebze, amasTan
Zalauneburad akavSireben azrs fizikuris Sesaxeb. adamiani swored fizikur samyaros uwodebs
`grZnobads~ `sulierTan~ dapirispirebisas. am gaugebrobis Tavidan asacileblad unda viqonioT
mxedvelobaSi, rom aq umaRles SegrZnebebzea saubari mxolod gadataniT, SedarebisTvis.
rogorc fizikuri SegrZnebebi aRiqvamen fizikurs, aseve mSvinvierni da sulierni – mxolod
mSvinviersa da suliers. gamoTqma `SegrZneba~ gamoiyeneba mxolod `aRqmis organos~
gagebiT. adamians ar eqneboda warmodgena sinaTlesa da ferze, mas rom ar hqonoda Tvali,
romelic xedavs sinaTles. mas araferi ecodineboda xmebis Sesaxeb, rom ar hqonoda yuri,
romelsac esmis xmebi. amasTan dakavSirebiT sworad SeniSna germanelma filosofosma lotcem:
`Tvalis gareSe, romelic xedavs sinaTles da yuris gareSe, romelsac esmis xma, mTeli samyaro
iqneboda bneli da munji. masSi iseve SeuZlebeli iqneboda sinaTle da bgera, rogorc SeuZlebelia
kbilis tkivili kbilis nervis gareSe, romelic SeigrZnobs tkivils~. _ imisTvis, rom sworad gavigoT
es naTqvami, sakmarisia warmovidginoT, Tu adamianisgan ramdenad gansxvavebulad unda
aRiqvamdnen samyaros umdablesi arsebani, romelTac mxolod erTi SegrZneba gaaCniaT, anu
mTeli maTi sxeulis zedapiris momcveli Sexebis SegrZneba. sinaTle, feri, xma maTTvis, yovel
SemTxvevaSi, sul sxvagvaria, vidre im arsebebisaTvis, romelTac aqvT Tvalebi da yurebi. haeris
rxevebma, romelTac iwvevs Tofis gasrola, SeiZleba maTzedac moaxdinon zegavlena, Tuki
uweven maT. magram imisTvis, rom haeris rxevebi samSvinvelis mier aRqmul iqnes rogorc
gasrola, saWiroa yuri. imisTvis, raTa gaiSviaTebuli materiis garkveuli movlenebi, romelsac
uwodeben eTers, gamovlindnen sinaTlis da feris saxiT, aucilebelia Tvali. – adamians aqvs codna
romelime arsebis an sagnis Sesaxeb im mizeziT, rom Tavisi romelime organos meSveobiT igi
aRiqvams maT zemoqmedebas. adamianis es damokidebuleba sinamdvilis samyarosTan
SesaniSnavad gamoxata goetem Semdgom naTqvamSi: `sakuTriv rom vsTqvaT, Cven amaod
vcdilobT gadmocemas raime sagnis arsisas. Cven aRviqvamT zemoqmedebebs da am
zemoqmedebaTa mTels istorias SesaZloa moecva am sagnis arsi. Cven amaod vcdilobT
gadmovceT adamianis xasiaTi: saWiroa mxolod erTad warmovidginoT misi yoveli saqcieli,
agreTve qmedebani da Cvens winaSe Tavs iCens mTliani suraTi misi xasiaTisa. ferebi sinaTlis
moqmedebaa, moqmedeba da tanjva... Tumc ferebi da sinaTle uaxloes kavSirSi imyofebian
urTierTTan, magram Cven mainc unda CavTvaloT isini mTeli bunebis sakuTrebad, vinaidan am
SemTxvevaSi Tavad bunebas surs gansakuTrebulad gamoecxados Tvals. zustad aseve ecxadeba

40
buneba meore SegrZnebas... aseve esaubreba buneba sxva SegrZnebebsac, nacnob, jer ar
aRiarebul, jerac ucnob SegrZnebebs. agre esaubreba igi Tavis Tavs aTasgvari movlenebiT.
dakvirvebuli adamianisaTvis igi arsad ar aris mkvdari da munji~. araswori iqneboda goetes
es gamoTqma gagvego ise, rom aq TiTqos sadao xdeba saganTa arsis Secnobadoba. goete sulac
ar ambobs, rom SeiZleba aRviqvaT mxolod zemoqmedeba, xolo sagnis arsi imalebao mis
miRma. misi azriT sruliadac ar aris saWiro saubari amgvar `dafarul arsze~. arsi rodi imaleba
Tavisi gamovlenis ukan; igi am gamovlenaSi ixsneba umal, magram es arsi xSirad imdenad
mdidaria, rom SesaZloa igi gaexsnas sxva SegrZnebebsac, kidev ufro sxvagvari saxiT. is,
rac ixsneba, ekuTvnis arss, _ mxolod SegrZnebaTa SezRudulebis gamo es ar aris mTliani
arsi. goetes es Sexeduleba amave dros yovelmxriv sulier-mecnierulia.
rogorc sxeulSi viTardebian Tvali da yuri, viTarca aRqmis, SegrZnebis organoebi
sxeulebrivi movlenebisTvis, aseve SeuZlia adamians ganiviTaros Tavis TavSi aRqmis
mSvinvieri da sulieri organoebi, romelTa meoxebiTac mas gaexsneba samSvinvelis samyaro da
sulis samyaro. misTvis ki, visac ar gaaCnia amgvari umaRlesi SegrZnebebi, es samyaroni
`bnelni~ arian da `munjni~. iseve rogorc uTvalo da uyuro arsebebisaTvis bnelia da munji
sxeulebrivi samyaro. ra Tqma unda, adamianis mimarTeba am umaRlesi SegrZnebebisadmi
ufro sxvagvaria, vidre sxeulebriv SegrZnebebTan. am ukanasknelTa gansaviTareblad adamianSi
zrunavs Tavad qveli dedabuneba. isini warmoiqmnebian adamianis Tanamoqmedebis gareSe,
xolo Tavisi umaRlesi SegrZnebebis ganviTarebaze man unda imuSaos Tavad; Tu mas surs
aRiqvas samSvinvelisa da sulis samyaro, man unda ganiviTaros samSvinveli da suli, iseve,
rogorc bunebam ganaviTara misi sxeuli, raTa man aRiqvas misi garemomcveli sxeulebrivi
samyaro da SesZlos masSi orientireba. umaRlesi organoebis msgavsi ganviTareba, romelic jer ar
ganuviTarebia Tavad bunebas, ar aris arabunebrivi procesi, vinaidan umaRlesi TvalsazrisiT
yovelive is, rasac akeTebs adamiani, ekuTvnis bunebasac. vinc moisurvebda mtkicebas, rom
adamiani unda darCes ganviTarebis im safexurze, romelzec dastova igi bunebis xelma – mxolod
aseTi adamiani daarqmevda arabunebriv ambavs umaRlesi SegrZnebebis ganviTarebas. igi ar
scnobs am organoebs da maT mniSvnelobas zemoTmoyvanili goeteseuli gamoTqmis
TvalsazrisiT, magram aseTi adamiani win unda aRdgomoda agreTve yovelgvar aRzrdas
adamianisas, vinaidan aRzrdac xom agrZelebs bunebis saqmes; gansakuTrebiT win unda
aRdgomoda igi brmadSobilTa operirebas, vinaidan TiTqmis igive, rac mosdis operaciis Semdeg
brmadSobils, emarTeba imasac, vinc gaaRviZebs Tavis TavSi umaRles SegrZnebebs imgvarad,
rogorc es aRwerili iqneba am wignis bolos. samyaro evlineba mas axali TvisebebiT, axali
movlenebiTa da axali faqtebiT, romelTa Sesaxebac fizikuri SegrZnebebi mas aras eubnebodnen.
misTvis cxadia, rom am umaRlesi organoebiT igi TviTneburad arafers umatebs sinamdviles,
magram am organoebis gareSe am sinamdvilis arsebiTi nawili dafaruli darCeboda misTvis.
samSvinvelisa da sulis samyaroebi rodi imyofebian fizikuris gverdiT an mis gareT. sivrculad
isini ganuyofelni arian misgan. iseve, rogorc operirebuli brmadSobilisaTvis manamdis bneli
samyaro gabrwyinebulia sinaTliTa da ferebiT. aseve sulierad da mSvinvierad gaRviZebuls
sagnebi, romelnic adre evlinebodnen mxolod sxeulebrivad, uxsnian amJamad Tavis mSvinvier
da sulier Tvisebebs. ra Tqma unda, es samyaro Seivseba iseTi movlenebiTa da arsebebiT,
romelTac sruliad ar icnobs is, vinc ar aris gaRviZebuli sulierad da mSvinvierad. _ (mogvianebiT

41
am wignSi ufro zustad iqneba naTqvami mSvinvieri da sulieri SegrZnebebis formirebaze.
jerjerobiT ki aq iqneba mocemuli aRwera TviT am zena samyaroebisa. is, vinc uarhyofs am
samyaroebs, amiT mxolod amtkicebs imas, rom mas jer ar ganuviTarebia Tavis TavSi umaRlesi
organoebi. kacobriobis ganviTareba ver gaiyineba romelime safexurze; igi mudam win unda
midiodes.)
xSirad uneburad warmoidgenen xolme `umaRles organoebs~ fizikuris msgavsad,
magram unda davimaxsovroT, rom am organoebSi saqme gvaqvs sulier da mSvinvier
warmonaqmnebTan, amitomac nu moveliT, rom is, rasac aRviqvamT zena samyaroebSi, iqneba
mxolod bundovnad gaiSviaTebuli nivTiereba. vidre amgvar rames moveliT, Cven ver SevZlebT
veraviTari naTeli warmodgenis Seqmnas imaze, Tu ra igulisxmeba aq, am `zena samyaroebis~
gagebis qveS. bevrisaTvis arc Tu ise Zneli iqneboda, rogorc es amJamad gveCveneba, raimes
gageba am `zena samyaroebis~ Sesaxeb, _ ra Tqma unda, Tavdapirvelad sruliad elementaruli
ambebisa – Tuki ver warmoidgnen, rom sagani maTi aRqmisa aris igive gafaqizebuli fizikuri
samyaro. ramdenadac isini ukve winaswar fiqroben raRac amis msgavsze, umetes SemTxvevaSi
sulac ar surT aRiaron is, razedac maT esaubrebian sinamdvileSi. isini yovelive amas sTvlian
araWeSmaritad, ar surT miiRon es, rogorc damakmayofilebeli ram da a.S. ra Tqma unda, Znelia
miRweva sulieri ganviTarebis uzenaesi safexurebisa, magram dabali safexurebis miRweva, rac
ukve sakmaod bevrs niSnavs, arc ise Zneli iqneboda, Tuki imTaviTve ganTavisufldebodnen
crurwmenisgan, TiTqos mSvinvieri da sulieri warmoadgenen mxolod gafaqizebul fizikurs.
iseve, rogorc Cven ar vicnobT adamians sruliad, Tu mxolod mis fizikur garegnobaze
gvaqvs warmodgena, aseve arafers vuwyiT Cvens garemomcvel samyaroze, Tu mis Sesaxeb
viciT mxolod is, rasac gvaZleven fizikuri SegrZnebebi. iseve, rogorc fotosuraTi gaxdeba
CvenTvis gasagebi da cocxali masze gadaRebul pirovnebasTan daaxloebisa da misi
samSvinvelis gacnobis Semdeg, aseve sxeulebrivi samyaros namdvili gageba SeiZleba mxolod
maSin, rodesac gavecnobiT mis mSvinvier da sulier safuZvlebs. amitom aucilebelia jer
visaubroT zena samyaroebze, sulier da mSvinvier samyaroebze da Semdeg ganvixiloT fizikuri
samyaro sulieri mecnierebis TvalsazrisiT.
Tanamedrove kulturul epoqaSi mravali siZnele aRmocendeba zena samyaroebze
saubrisas, vinaidan es epoqa upirveles yovlisa diadia sxeulebrivi samyaros SemecnebaSi da
flobaSi. Cveni sityvebi1 umTavresad iZenen mniSvnelobas sxeulebriv samyarosTan
mimarTebaSi. Cven mainc gviwevs am sayovelTaod miRebuli sityvebis xmareba, raTa moxdes
dakavSireba ukve nacnob TemasTan. amitom yvelasaTvis, visac surs endos mxolod garegan
SegrZnebebs, farTodaa xsnili gza gaugebrobebisken. _ mravali ram jerjerobiT mxolod moxazuli
iqneba da gamoiTqmeba simboloebSi. magram es asec unda moxdes, vinaidan amgvari
simboloebi warmoadgenen saSualebas, romelTa meoxebiTac adamiani iqmnis warmodgenas am
zena samyaroebis Sesaxeb. es warmodgena xels uwyobs mis aRmasvlas zena samyaroebisaken.
(am aRmasvlis Sesaxeb saubari iqneba Semdgom TavSi, sadac ganxiluli iqneba Camoyalibeba
aRqmis sulieri da mSvinvieri organoebisa. manamdis ki adamianma unda miiRos codna zena
samyaroTa Sesaxeb mxolod simboloebiT. Semdeg ki mas SeuZlia imaze fiqri, Tu rogor
miaRwios am samyaroebs.)
1
Tanamedrove enis sityvebi (mTArgmnelTa SeniSvna)

42
iseve, rogorc nivTierebani da Zalebi, romelnic hqmnian da warmarTaven Cvens kuWs,
guls, filtvebs, tvins da a.S., momdinareoben sxeulebrivi samyarodan, aseve Cveni mSvinvieri
Tvisebebi, Cveni ltolvebi, survilebi, grZnobebi, vnebebi, gulisTqmani, SegrZnebebi da a.S.
momdinareoben mSvinvieri samyarodan. adamianis samSvinveli aris wevri am mSvinvieri
samyarosi iseve, rogorc misi sxeuli aris nawili fizikuri sxeulebrivi samyarosi. Tu mivuTiTebT
sxeulebriv da mSvinvier samyaroebs Soris gansxvavebaze, SesaZloa iTqvas, rom es ukanaskneli
gacilebiT ufro faqizi, moZravi da plastiuria yvela Tavis sagnebSi da arsebebSi, vidre pirveli,
magram cxadad unda gavigoT, rom mSvinvier samyaroSi Sesvlisas SevdivarT fizikurisagan
sruliad gansxvavebul axal samyaroSi. amrigad, rodesac am mimarTebiT vsaubrobT ufro uxeSad
da ufro faqizze, ar unda daviviwyoT, rom aq mimsgavsebisTvis mxolod miniSneba xdeba
imaze, rac erTmaneTisgan ukiduresad gansxvavebulia. yovelive es exeba agreTve imas, rac
iTqmis samSvinvelTa samyaroze fizikuri sxeulebriobidan nasesxebi sityvebiT. yovelive amis
gaTvaliswinebiT Cven SegviZlia vTqvaT, rom samSvinvelTa samyaros warmonaqmnebi da
arsebebi zustad iseve Sesdgeba mSvinvieri nivTierebebisagan da zustad iseve warmarTaven
maT mSvinvieri Zalebi, rogorc es xdeba fizikur samyaroSi fizikur nivTierebebTan da ZalebTan
dakavSirebiT.
iseve, rogorc sxeulebriv warmonaqmnebs axasiaTebs ganfeniloba da sivrceSi moZraoba,
aseve mSvinvier sagnebsa da arsebebs axasiaTebT aRgznebadoba da qmediTi ltolva, amitomac
samSvinvelTa samyaros agreTve uwodeben vnebebisa da survilebis samyaros, anu `ltolvaTa
samyaros~. es gamoTqmebi aRebulia adamianuri samSvinveliseuli samyarodan. amitom kargad
unda gvaxsovdes, rom samSvinvelTa samyaros im nawilebSi myofi sagnebi, romelnic
mdebareoben adamianis samSvinvelis gareT, iseve ganirCevian misi mSvinvieri Zalebisagan,
rogorc fizikuri nivTierebebi da Zalebi ganirCevian adamianis fizikuri sxeulis Semadgeneli
nawilebisagan. (ltolvebi, survilebi, midrekilebebi – es yovelive Seesabameba nivTierebas
samSvinvelTa samyaroSi. am nivTierebas vuwodoT `astrali~. Tu samSvinvelTa samyaros
Zalebs eqceva meti yuradReba, maSin SeiZleba laparaki `ltolvis arsze~. magram ar unda
daviviwyoT, rom gansxvaveba `nivTierebasa~ da `Zalas~ Soris aq ver iqneba iseTi mkveTri,
rogorc fizikur samyaroSi ltolvas, erTsa da imave dros, SeiZleba ewodos `Zalac~ da
`nivTierebac~.)
vinc pirvelad Seixedavs mSvinvier samyaroSi, masze SemaSfoTeblad moqmedeben is
gansxvavebani, romelnic arseboben mSvinviersa da fizikur samyaros Soris. magram gana igive
ar xdeba xolme, rodesac ixsneba romelime adre umoqmedo fizikuri SegrZneba? operirebulma
brmadSobilmac jer unda iswavlos orientireba im samyaroSi, romelic misTvis nacnobi iyo
mxolod Sexebis SegrZnebaTa meoxebiT. magaliTad, igi jer xedavs sagnebs Tavis TvalSi,
Semdeg igi maT xedavs Tavis garSemo, magram pirvelad isini mas eCvenebian TiTqosda erT
sibrtyeze daxatulad, mxolod TandaTan iwyebs igi aRqmas siRrmisas, sivrculi daSorebisas
sagnebs Soris da a.S. _ samSvinvelTa samyaroSi ki ganmgebloben sruliad sxva kanonebi, vidre
fizikurSi. ra Tqma unda, mSvinvier warmonaqmnTa Soris mravalni dakavSirebulni arian sxva
samyaroTa warmonaqmnebTan. amrigad, is movlenebi, romelTac akvirdebian mand, imyofebian
amave dros sxeulebrivi da sulieri samyaroebis gavlenis qveS. es unda gaviTvaliswinoT
samSvinvelTa samyaros dakvirvebisas da ar unda CaiTvalos mSvinvier kanonebad is, rac

43
momdinareobs sxva samyaros zegavlenebidan. – magaliTad, rodesac adamiani gamosTqvams
raime survils, am survils ganamtkicebs azri, romelic warmomadgenelia sulisa da eqvemdebareba
mis kanonebs, magram zustad iseve, rogorc SeiZleba fizikuri samyaros kanonebis dadgena im
gavlenaTa gauTvaliswineblad, romelTac axdens mis movlenebze, magaliTad, adamiani, aseve
SeiZleba mSvinvier samyarosTan mimarTebaSic misi kanonebis dadgena.
mniSvnelovani gansxvaveba mSvinvier da fizikur movlenebs Soris aris is, rom
pirvelTaTvis maTi urTierTqmedeba aris gacilebiT ufro Sinagani. fizikur sivrceSi, magaliTad,
batonobs biZgis kanoni. Tu spilos Zvlis burTulas daajaxebT meores, mis gverdiT mdebares, es
ukanasknelic amoZravdeba im mimarTulebiT, romlis gamoTvlac SeiZleba pirvelis moZraobisa
da elastiurobis mixedviT; mSvinvier sivrceSi ki ori urTierTSemxvedri warmonaqmnis
urTierTqmedeba damokidebulia maT Sinagan Tvisebebze. Tu isini enaTesavebian urTierTs,
TiTqosda Seezrdebian da ganmsWvalaven erTmaneTs, – magram Tu maTi arsebebi mtrulad
arian ganwyobilni urTierTisadmi, isini ganizidebian. – sxeulebriv sivrceSi arseboben,
magaliTad, garkveuli kanonebi mxedvelobisa. daSorebul sagnebs xedaven perspeqtiul
SemcirebaSi. Tu Cven gavxedavT xeivans, perspeqtivis kanonebis Sesabamisad ufro daSorebuli
xeebi mogveCveneba urTierTisagan ufro mcire manZiliT daSorebulad, vidre uaxloesni.
mSvinvier sivrceSi ki piriqiTaa: yovelive Soreuli da maxlobeli naTelmxilvels warmoudgeba
iseT manZilze, romelic Seesabameba mis Sinagan bunebas. amiT, bunebrivia, ixsneba wyaro
yovelgvari Secdomisa imisTvis, visac mSvinvier sivrceSi Sesvlisas surs misdios im kanonebs,
romelnic man moitana fizikuri samyarodan.
pirveli, rac unda iqnes aTvisebuli mSvinvier samyaroSi orientaciisaTvis, es aris garCevis
unari mis sxvadasxva warmonaqmnTa saxeobebisa, iseve rogorc fizikur samyaroSi Cven
varCevT mkvriv, Txevad, haerovan, anu gazisebr sxeulebs. mSvinvier samyaroSi amis
misaRwevad unda gavecnoT or mTavar Zalas, romelTac aq gansakuTrebuli mniSvneloba aqvT.
maT SeiZleba vuwodoT simpaTia da antipaTia. imisda mixedviT, Tu rogor moqmedeben es
ZiriTadi Zalebi garkveul mSvinvier warmonaqmnSi, ganpirobebulia misi saxeoba. simpaTia
unda vuwodoT im Zalas, romliTac erTi mSvinvieri warmonaqmni izidavs sxvebs, mieltvis
maTTan Serwymas, amJRavnebs maTTan naTesaobas, antipaTia ki aris Zala, romlis
meoxebiTac mSvinvieri warmonaqmnebi ganizidebian urTierTisgan, gamoricxaven urTierTs,
ganamkvidreben TavianT gancalkavebulobas. mSvinvieri warmonaqmnis roli mSvinvier
samyaroSi damokidebulia imaze, Tu ra zomiT moqmedebs es ori Zireuli Zala masSi. uwinares
yovlisa, simpaTiisa da antipaTiis mixedviT unda ganvasxvaoT sami saxeoba mSvinvieri
warmonaqmnebisa. da es saxeobani urTierTisagan gansxvavdebian imiT, rom maTSi simpaTia
da antipaTia urTierTsawinaaRmdego damokidebulebaSi imyofebian erTmaneTTan. samiveSi
mocemulia es ori ZiriTadi Zala. aviRoT jer pirveli saxis warmonaqmni. igi izidavs yvela sxva
warmonaqmns Tavis garemodan masSi moqmedi simpaTiis meoxebiT, magram am simpaTiis
garda masSi aris antipaTiac, romliTac igi ganizidavs Tavis garemomcvel sagnebs. garegnulad ki
amgvari warmonaqmni gamoCndeba ise, TiTqosda mas mxolod antipaTiis Zalebi aqvso,
magram es ar aris swori, masSi aris simpaTiac da antipaTiac, oRond ukanaskneli Warbobs,
ametebs pirvels. amgvari warmonaqmnebi TamaSoben TavkerZa rols mSvinvier sivrceSi. isini
bevr rames ganizidaven Tavisagan da mxolod mcireds izidaven siyvaruliT. amitomac

44
moZraoben isini mSvinvier sivrceSi, rogorc ucvleli formebi. simpaTiis im Zalis meoxebiT,
romelic aris maTSi, isini gvevlinebian xarbebad, sixarbe ki amave dros gaumaZRaria, ver
hpovebs dakmayofilebas, vinaidan moWarbebuli antipaTia ukuagdebs mraval rasme, rac misken
modis; amitomac SeuZlebeli xdeba dakmayofileba. amgvar mSvinvier warmonaqmnebs Tu
raimes SevadarebT fizikur samyaroSi, unda vTqvaT: isini Seesabamebian mkvirv fizikur
sagnebs. mSvinvieri nivTierebis am sferos unda daerqvas gulisTqmaTa cecxli. _ imas, rac am
gulisTqmaTa cecxlidan Sereulia adamianebisa da cxovelebis samSvinvelebSi, unda vuwodoT
mdabali grZnobadi ltolvebi, romlebSic sWarbobs TavkerZoobis instinqtebi. – mSvinvier
warmonaqmnTa meore saxeobaSi orive ZiriTadi Zala wonasworobaSi imyofeba. e.i. maTSi
Tanabari ZaliT moqmedeben simpaTia da antipaTia. isini uaxlovdebian sxva warmonaqmnebs
garkveuli neitralobiT; isini moqmedeben maTze rogorc monaTesaveni, magram arc izidaven
maT da arc ganizidaven. isini TiTqosda ar avleben mkveTr sazRvars Tavis Tavsa da
garemomcvel samyaros Soris. isini gamudmebulad aZleven saSualebas sxva warmonaqmnebs
imoqmedon maTze; da amitom isini SeiZleba SevadaroT fizikuri samyaros Txevad
nivTierebebs. am mSvinvieri warmonaqmnebis mier sxvaTa mizidvaSi sruliadac ar aris sixarbe.
aq nagulisxmevi zemoqmedeba xdeba maSin, rodesac, magaliTad, adamianis samSvinveli
aRiqvams fers. Tu me maqvs SegrZneba wiTeli ferisa, uwinares yovlisa Cemi garemodan me
aRviqvam neitralur aRgznebas, rodesac am aRgznebas SeuerTdeba wiTeli ferisgan mogvrilis
siamovneba, mxolod maSin SeiZleba aRvniSnoT kidev sxvagvari mSvinvieri zemoqmedeba. is,
rac ganapirobebs neitralur aRgznebas, aris mSvinvieri warmonaqmnebi, romelnic imyofebian
iseT urTierT mimarTebaSi, rodesac simpaTia da antipaTia awonasworeben urTierTs. is
mSvinvieri nivTiereba, romelzedac aq aris laparaki, SeiZleba gansazRvrul iqnes rogorc sruliad
plastiuri, denadi. igi mSvinvier sivrceSi pirvelisdarad TavkerZad rodi moqmedebs, aramed ise,
rom misi yofa yvelgan Rebulobs STabeWdilebebs da enaTesaveba bevr gzadSemxvedr rasme.
yvelaze ufro Sesaferisi gamoTqma iqneboda mis gadmosacemad denadi aRgznebadoba.
mesame safexuri mSvinvieri warmonaqmnebisa aris is, romelSic simpaTia sWarbobs antipaTias.
antipaTias mivyavarT TavkerZoobamde, TviTdamkvidrebamde, es ukanaskneli ki ukan ixevs
garemomcveli samyaros sagnebis winaSe, ara aqvs maTken midrekileba. warmovidginoT aseTi
warmonaqmni mSvinvier sivrceSi. igi aris centri mizidulobis sferosi, romelic, vrceldeba
garemomcveli samyaros sagnebze. aseTi warmonaqmnebi unda aRvniSnoT, rogorc survilis
nivTiereba. es saxelwodeba sworia, vinaidan simpaTiasTan SedarebiT ufro susti antipaTiis
miziduloba moqmedebs ise, rom miziduli sagnebi unda iyvnen Seyvanilni am warmonaqmnis
sakuTar sferoSi. amis meoxebiT simpaTia iZens ZiriTad tons TavkerZoobisas. es survilis
nivTiereba SeiZleba Seedaros fizikuri samyaros gazisebur, anu haerisebur sxeulebs; iseve,
rogorc gazi mieltvis yovelmxriv gafarToebas, aseve vrceldeba yvela mimarTulebiT survilis
nivTiereba.
mSvinvieri nivTierebis umaRlesi safexurebi saxiaTdeba imiT, rom maTSi sruliad ukan
ixevs erTi Zireuli ZalTagani, saxeldobr antipaTia da sakuTriv moqmedebs mxolod simpaTia. igi
uwinares yovlisa SeiZleba gamovlindes TviT mSvinvieri warmonaqmnis nawilebSi. es nawilebi
moqmedeben urTierTze mimzidvelad. simpaTiis Zala mSvinvier warmonaqmnSi vlindeba
xolme imaSi, rasac uwodeben sixaruls. da yoveli Semcireba am simpaTiisa aris mwuxareba.

45
mwuxareba aris mxolod Semcirebuli sixaruli, iseve rogorc sicive aris mxolod Semcirebuli siTbo.
sixaruli da mwuxareba aris is, rac viwro gagebiT cxovrobs adamianSi, rogorc grZnobaTa
samyaro. grZnoba aris mSvinvieris qsova Tavis TavSi. mSvinvierSi siarulisa da mwuxarebis
qsovazea damokidebuli is, rasac Cven vuwodebT kmayofilebas.
kidev ufro maRal safexurs ekuTvnian is mSvinvieri warmonaqmnebi, romlebSiac
simpaTia ar rCeba Caketili Tavisi skuTari cxovrebis farglebSi. es mSvinvieri warmonaqmnebi,
ise rogorc meoTxe safexuri, ukve gansxvavdebian sami qvena safexurisagan imiT, rom maTSi
simpaTiis Zalas ar uxdeba brZola antipaTiis mowinaaRmdege ZalasTan. mSvinvieri nivTierebis
mxolod am umaRlesi saxeobebidan erTiandeba mSvinvier warmonaqmnTa mravalferovneba erT
saerTo mSvinvier samyarod. ramdenadac saxezea antipaTia, mSvinvieri warmonaqmni mieltvis
sxva rasme Tavisi sakuTari cxovrebisaTvis, raTa gaaZlieros da gaamdidros Tavisi Tavi sxvisi
meoxebiT. sadac sdums antipaTia, iq meore sagani aRiqmeba rogorc gamocxadeba, rogorc
movlena. mSvinvieri nivTierebis es umaRlesi forma imave rols asrulebs mSvinvier sivrceSi,
rasac sinaTle fizikur sivrceSi. igi ganapirobebs imas, rom erTi mSvinvieri warmonaqmni
TiTqosda isrutavs Tavis TavSi maTive gulisTvis sxvaTa arsebas da yofierebas, anu, SesaZloa
vTqvaT, naTldeba maTi meoxebiT. mSvinvieri arsebebi mxolod imis meoxebiT iRviZeben
WeSmariti mSvinvieri cxovrebisaTvis, rac momdinareobs am umaRlesi sferoebidan, maTi
uRimRamo cxovreba bnelSi vlindeba gareT, naTldeba da Tavadac anaTebs mSvinvier sivrceSi;
uRimRamo, yru cxovreba SinaganSi, _ lamobs ra Caiketos Tavis TavSi antipaTiis meoxebiT,
rodesac saxezea mxolod qvena sferoTa nivTierebebi, _ gadaiqceva Zalad da moZraobad, romelic
gamodis Signidan da iRvreba gareT. meore sferos denadi aRgznebadoba moqmedebs mxolod
sxva warmonaqmnebTan Sexvedrisas. maSin erTi marTlac iRvreba meoreSi. aq aucilebelia
Sexeba. umaRles sferoebSi batonobs Tavisufali gamosxiveba, mCqefareba. (marTebulia am
sferos gansazRvra rogorc `gamosxivebisa~, vinaidan ganviTarebuli simpaTia moqmedebs ise,
rom aq SeiZleba vixmaroT sinaTlis moqmedebidan aRebuli suraT-xatovani gamoTqma.) rogorc
mcenare Wkneba sardafSi, aseve mSvinvieri warmonaqmnebi Wknebian umaRlesi sferoebis
ganmacxovelebeli mSvinvieri nivTierebebis gareSe. mSvinvieri naTeli, qmediTi mSvinvieri
Zala da sakuTriv mSvinvieri cxovreba mWidro gagebiT ekuTvnian am sferoebs da aqedan
eZlevian mSvinvier arsebebs.
amrigad unda ganvasxvaoT sami umdablesi da sami umaRlesi sfero mSvinvieri
samyarosi, romelnic ukavSirdebian urTierTs meoTxe sferos meSveobiT, ase rom, mSvinvieri
samyaro Semdegnairad daiyofa:
1. gulisTqmaTa cecxlis sfero
2. denadi aRgznebadobis sfero
3. survilebis sfero
4. sixarulisa da mwuxarebis sfero
5. samSvinveliseuli naTlis sfero
6. qmediTi samSvinveliseuli Zalis sfero
7. samSvinveliseuli cxovrebis sfero.
pirveli sami sferos meoxebiT mSvinvieri warmonaqmnebi Rebuloben TavianT Tvisebebs
simpaTiis da antipaTiis Sefardebisda mixedviT; meoTxe sferos meSeobiT simpaTia iqsoveba

46
mSvinvieri warmonaqmnebis SigniT; sami umaRlesi sferos meSvebiT simpaTiis Zala ufro da
ufro Tavisufali xdeba; am sferos mSvinvieri nivTierebani cxovelmyoflad anaTeben mSvinvier
sivrces, aRviZeben imas, rac maT gareSe Tavs dahkargavda karCaketil pirovnul cxovrebaSi.
SesaZloa TavisTavad es zedmetadac mogveCvenos, magram ufro meti
garkveulobisaTvis Cven xazgasmiT unda aRvniSnoT aq, rom mSvinvieri samyaros es Svidi
qvedanayofi ar warmoadgens urTierTisagan gaTiSul sferoebs. rogorc fizikur samyaroSi mkvrivi,
Txevadi da gaziseburi ganmsWvalaven urTierTs, aseve mSvinvierSi urTierTs ganmsWvalaven
gulisTqmaTa cecxli, denadi aRgznebadoba da survilTa samyaros Zalebi. da rogorc fizikur
sferoSi siTbo ganmsWvalavs sxeulebs, sinaTle gananaTlebs, igive emarTebaT mSvinvierad
sixaruls, mwuxarebas da mSvinvier naTels. daaxloebiT igive emarTebaT qmediT mSvinvier
Zalas da sakuTriv mSvinvier cxovrebas.

II. samSvinveli mSvinvier samyaroSi sikvdilis Semdeg

samSvinveli aris damakavSirebeli wevri adamianis sulsa da sxeuls Soris. misi simpaTiisa
da atipaTiis Zalebi, romelnic TavianTi urTierTqmedebiT ganapirobeben mSvinvier
gamovlinebebs, rogorc, magaliTad: ltolvas, aRgznebas, survils, sixaruls, mwuxarebas da a.S. _
moqmedeben aramarto sxvadasxva mSvinvier warmonaqmnTa Soris, aramed vlindebian
agreTve sxva samyaroTa arsebebTan mimarTebaSi, fizikur da sulier samyaroebSi. vidre
samSvinveli cxovrobs sxeulSi, igi garkveul zomamde Rebulobs monawileobas yovelive imaSi,
rac xdeba am sxeulSi. Tu fizikuri sxeulis funqciebi moqmedeben, samSvinvelSi aRmocendeba
Sveba da kmayofileba, da Tu es funqciebi darRveulia, iwyeba usiamovneba da tkivili. _
aseTsave monawileobas Rebulobs samSvinveli sulis moqmedebaSi: erTi azri aRavsebs mas
SvebiT, xolo meore – zizRiT; swori msjeloba iwvevs samSvinvelis mxriv mowonebas, mcdari
msjloba – armowonebas. adamianis ganviTarebis safexuric damokidebulia imaze, Tu saiTaa
mimarTuli ufro metad misi mSvinvieri midrekileba. rac ufro met simpaTias iCens
samSvinveli sulis gamovlinebebisadmi, miT ufro srulyofilia adamiani; miT ufro

47
arasrulyofilia igi, rac ufro metad kmayofildebian misi midrekilebebi sxeulebrivi
moTxovnilebebis dakmayofilebiT.
suli aris adamianis uSinagnesi arsi. sxeuli iaraRia, romlis saSualebiTac suli ganixilavs da
Seimecnebs fizikur samyaros da romlis saSualebiTac igi moqmedebs am samyaroSi.
samSvinveli ki aris orives SemaerTebeli. im fizikur STabeWdilebas, romelic mohyveba haeris
rxevas da romelsac aRiqvams yuri, samSvinveli gardahqmnis xmis SegrZnebad, igi ganicdis am
xmiT gamowveul Svebas. yovelive amas igi acnobebs suls, romelic amis meoxebiT aRwevs
fizikuri samyaros gagebas; sulSi aRmocenebuli azri samSvinvelis meoxebiT gardaiqmneba
survilad, raTa igi ganxorcieldes sxeulis meSveobiT da iqces saqcielad. _ adamianma
SeiZleba Seasrulos Tavisi daniSnuleba mxolod maSin, Tu igi miscems mTels Tavis
moqmedebas sulidan gansazRvrul mimarTulebas. samSvinvels TavisTavad SeuZlia hqondes
midrekileba rogorc fizikurisaken, ise sulierisaken. igi TiTqosda ganapyrobs grZnobaTa sacecebs
rogorc qveviT, fizikurisken, ise zeviT, sulierisken. fizikur samyaroSi Caflvis Sedegad misi
sakuTari arseba ganimsWvaleba fizikuriT da Rebulobs mis elfers. ramdenadac suls SeuZlia
imoqmedos fizikur samyaroSi mxolod misi saSualebiT, amiT fizikurisken warimarTeba Tavad.
misi warmonaqmnebi samSvinvelis ZalebiT miiqcevian fizikurisken. davukvirdeT
ganuviTarebel adamians. misi samSvinvelis midrekilebani damokidebulni arian sxeulis
moTxovnilebebze. igi siamovnebas Rebulobs mxolod im STabeWdilebebidan, romelTac axdens
mis SegrZnebebze fizikuri samyaro. misi sulieri cxovreba amiT mTlianad CaTreulia am sferoSi.
misi azrebic emsaxurebian mxolod fizikuri moTxovnilebebis dakmayofilebas. ramdenadac
sulieri `me~ ganicdis gardasxeulebas gardasxeulebaze. igi sul ufro da ufro sulieri sferodan unda
warimarTebodes. mis Semecnebas unda ganapirobebdes maradiuli WeSmaritebis suli, xolo
mis saqciels _ maradiuli sikeTe.
sikvdili, rogorc fizikuri samyaros faqti, niSnavs sxeulis funqciebis Secvals. sikvdilis
Semdeg sxeuli Tavisi organizaciiT aRar aris iaraRi samSvinvelisa da sulisa. SemdegSi, Tavisi
procesebiT igi mTlianad eqvemdebareba fizikur samyaros da mis kanonebs; igi gadadis am
samyaroSi, raTa gazavdes masSi. sikvdilis Semdeg fizikuri sxeulis mxolod am procesebis
dakvirveba SeiZleba fizikuri SegrZnebebiT. is, rac maSin emarTeba samSvinvelsa da suls, am
SegrZnebaTaTvis miuwvdomelia, vinaidan sicocxlis ganmavlobaSi samSvinvelis da sulis
grZnobadi dakvirveba SeiZleba mxolod imdenad, ramdenadac isini aRweven garegan
gamoxatulebas fizikur gamovlinebebSi. sikvdilis Semdeg aseTi gamovlineba SeuZlebelia.
amitom fizikuri SegrZnebebiT warmoebuli dakvirvebani da maTze dafuZnebuli mecniereba ver
iqneba miRebuli mxedvelobaSi, rodesac saubaria samSvinvelisa da sulis bedze sikvdilis
Semdeg. aseT dros Sedis ZalaSi umaRlesi Semecneba, romelic dafuZnebulis samSvinvelisa da
sulis samyaros movlenaTa dakvirvebaze.
rogorc ki suli Tavisufldeba sxeulisagan, igi jerac dakavSirebulia samSvinvelTan. da
rogorc fizikuri cxovrebis manZilze sxeuls mijaWvuli hyavda igi fizikur samyaroze, aseve
samSvinveli ajaWvavs mas amjerad mSvinvier samyaroze. _ magram am mSvinvier samyaroSi
SeuZlebelia povna misi pirvelarsisa. es samyaro unda SeuerTos man Tavisi moqmedebis
asparezs, fizikur samyaros. imisaTvis, rom axal gansxeulebaSi igi gamovlindes ufro srulyofili
saxiT, man unda aiRos Zala da simtkice sulieri samyarodan. magram samSvinvelis meoxebiT igi

48
CaxlarTulia fizikur samyaroSi. igi dakavSirebulia mSvinvier arsebasTan, romelic mTlianad
ganmsWvalulia da Seferilia fizikuri bunebiT da romlis meoxebiTac Tavad suli iZens am
mimarTulebas. sikvdilis Semdeg samSvinveli ukve aRar aris dakavSirebuli sxeulTan, aramed
mxolod sulTan. igi amJamad mkvidrobs mSvinvier garemocvaSi. mxolod am samyaros Zalebs
SeuZliaT jerac iqonion masze zegavlena. sulic agreTve dakavSirebulia samSvinvelis am
cxovrebasTan mSvinvier samyaroSi. igi isevea dakavSirebuli masTan, rogorc fizikuri
gansxeulebisas iyo dakavSirebuli sxeulTan. rodesac sxeuli kvdeba, amas ganapirobeben misi
kanonebi. saerTod unda iTqvas: samSvinveli da sxeuli ki ar stoveben sxeuls, aramed es
ukanaskneli ganutevebs maT, rodesac misi Zalebi ukve veRar moqmedeben adamianuri
organizaciis gagebiT. aseTivea mimarTeba samSvinvelsa da suls Soris. samSvinveli ganutevebs
suls umaRles samyaroSi, rodesac misi Zalebi veRar imoqmedeben ukve adamianuri mSvinvieri
organizaciis gagebiT. suli Tavisufldeba im wamsve, rogorc ki samSvinveli moiSorebs yovelive
imas, risi gancdac mas ZaluZs mxolod sxeulSi da SeinarCunebs mxolod imas, ramac SesaZloa
icxovros SemdgomSic sulTan erTad. es SenarCunebuli ram, rac sxeulSi iqna gancdili, magram
miuxedavad amisa, nayofis saxiT SeiZleba aRibeWdos sulSi, _ ai, ra akavSirebs samSvinvels
sulTan wminda sulier samyaroSi. _ amrigad, imisTvis, rom SevicnoT samSvinvelis
sikvdilisSemdgomi bedi, unda ganvixiloT misi gazavebis procesi. misi amocana mdgomareobda
imaSi, rom mieca sulisaTvis mimarTuleba fizikurisaken. xolo im momentidan, rodesac man
Seasrula es amocana, igi Rebulobs mimarTulebas sulierisaken. Tavisi amocanis amgvari
bunebis meoxebiT mas sakuTriv unda emoqmeda mxolod da mxolod sulierad maSinve, rogorc
ki mas moSordeboda sxeuli, vinaidan amis Semdeg samSvinveli veRar iqneboda
damakavSirebeli wevri. da igi asec moiqceoda, sxeulSi cxovrebis Sedegad rom ar
daqvemdebareboda mis gavlenebs da Tavis midrekilebebSi rom ar hqonoda ltolva sxeulisaken.
am Seferilobis gareSe, romelic man miiRo sxeulebriobasTan SeerTebis Sedegad, igi sxeulidan
gasvlis Semdeg maSinve gahyveboda mxolod da mxolod sulier-mSvinvieri samyaros kanonebs
da aRar ganiviTarebda metad midrekilebas grZnobadisaken. ase iqneboda, sikvdilTan erTad
adamians mTlianad rom daekarga yovelgvari interesi miwieri samyarosadmi, yvela survilebi,
ltolvebi da a.S., mis mier mitovebul yofasTan dakavSirebulni, rom dakmayofilebuliyvnen.
magram ramdenadac es ase ar aris, samSvinvels sWirdeba yovelive is, rac jer ar amowurula am
mimarTulebiT.
aq Secdomis Tavidan asacileblad mkveTrad unda ganvasxvaoT erTmaneTisagan, Tu ra
miajaWvavs adamians am sofels imgvarad, rom amis gamosworeba mxolod erT-erT Semdgom
gansxeulebaSi gaxdeba SesaZlebeli da, Tu ra miajaWvavs mas romelime erT garkveul
gansxeulebas, saxeldobr, ukanasknels. pirvelis gasworeba xdeba bedisweris kanoniT, karmiT;
meore ki unda gaswordes samSvinvelis mier sikvdilis Semdeg.
sikvdilis Semdeg adamianis sulisTvis dgeba Jami, rodesac samSvinveli iwyebs
gamosyidvas Tavis midrekilebebisas fizikuri yofisadmi, raTa kvlav misdios mxolod sulier-
mSvinvieri samyaros kanonebs da gaaTavisuflos suli. bunebrivia, rom es dro miT ufro
xangrZlivi iqneba, rac ufro metad iyo mijaWvuli samSvinveli fizikurze. igi xanmokle iqneba
adamianisaTvis, romelic naklebad iyo mijaWvuli fizikur cxovrebaze; da piriqiT, xangrZlivi

49
iqneba maTTvis, vinc mTlianad daukavSira Tavisi ineresebi am cxovrebas, ase rom, sikvdilis
wuTSi mis samSvinvelSi jerac mkvidroben bevri survilebi, vnebebi da a.S.
im mdgomaroebis Sesaxeb warmodgenis Seqmna, romelSiac samSvinveli imyofeba
uSualod sikvdilis Semdeg, yvelaze ufro iolia Semdegi msjelobis safuZvelze. aviRoT odnav
uxeSi magaliTi: gemoTmoyvare kacis siameni. rarig did siamovnebas aniWebs mas gemrieli
saWmliT piris Catkbaruneba. es siamovneba, raRa Tqma unda, aRar aris sxeulebrivi ram. es aris
mSvinvieri movlena. samSvinvelSi mkvidrobs siamovneba da agreTve ltolva siamovnebisaken,
xolo am siamovnebis dasakmkayofileblad aucilebelia Sesabamisi sxeulebrivi organo, sasa da
a.S. sikvdilis Semdeg samSvinveli maSinaTve rodi kargavs am ltolvas, Tumca mas aRar aqvs is
sxeulebrivi organo, romelic saWiroa am ltolvis dasakmayofileblad. da ai, amJamad, Tumc sul
sxva mizeziT, magram amis msgavsiT da kidev ufro mZlavrad moqmediT, adamiani ganicdis
imasve, rasac ganicdis mwyurvali iseT adgilas, sadac ar aris wveTi wyali. amrigad ganicdis
samSvinveli mZime tanjvas siamovnebis dakargviT, ramdenadac mas aRar aqvs sxeulebrivi
organo, romelic mohgvrida mas siamovnebas. es ase xdeba yvelaferTan mimarTebaSi, rasac
moiTxovs samSvinveli da ris dakmayofilebac SesaZlebelia sxeulebrivi organoebis meoxebiT. es
mwveli daukmayofilebloba grZeldeba manam, sanam samSvinveli ar Seignebs, rom aRar unda
aReZras iseTi ltolva, romlis dakmayofilebac mxolod sxeuliTaa SesaZlebeli. drois im
monakveTs, romlis ganmavlobaSiac es xdeba, SeiZleba davarqvaT survilTa adgili, Tumc, ra
Tqma unda, araviTar `adgilTan~ ara gvaqvs saqme.
sikvdilis Semdeg mSvinvier samyaroSi Sesvlisas samSvinveli eqvemdebareba mis
kanonebs. es kanonebi moqmedeben masze da am zemoqmedebazea damokidebuli, Tu rarig
gamoidevneba misgan fizikurisaken midrekileba, zegavlenebi sxvadasxvagvari unda iyos imisda
mixedviT, Tu rogori mSvinvieri Zalebisa da mSvinvieri nivTierebebis sferoSi Sedis igi. am
saxeobaTagan TiToeuli gamoavlens Tavis ganmwmend, ganmanaTlebel zegavlenas. aq
mimdinare procesi imgvarad warimarTeba, rom samSvinvelSi yovelgvar antipaTiur sawyiss
TandaTanobiT amarcxeben simpaTiis Zalebi. da TviT es simpaTiac aRwevs Tavis umaRles
mwvervals. vinaidan simpaTiis am umaRlesi xarisxis meSveobiT, romelic aqvs samSvinvels
danarCeni mSvinvieri samyarosadmi, igi TiTqosda zavdeba am samyaroSi, uerTdeba mas;
maSin misi TavkerZooba mTlianad amowurulia, igi aRar aris arseba, romelic mieltvis fizikur
grZnobad yofas. suli gaTavisuflebulia mis mier, amitom samSvinveli naTldeba mSvinvieri
samyaros zemoaRniSnul sferoebSi. vidre igi ar SeuerTdeba mTlianad saerTo mSvinvier
samyaros, srulyofili simpaTiis sferoSi. is garemoeba, rom samSvinvelis gaTavisuflebis am
ukanasknel wuTamdis Tavad sulic mijaWvulia samSvinvelze, ganpirobebulia imiT, rom igi
sruliad daunaTesavda mas Tavisi cxovrebis manZilze. es naTesaoba gacilebiT ufro didia, vidre
sxeulTan naTesaoba, vinaidan am ukanasknelTan igi dakavSirebulia samSvinvelis meoxebiT.
samSvinvelTan ki igi dakavSirebulia uSalod. samSvinveli xom misi sakuTari cxovrebaa, amitom
suli xrwnad sxeulTan ki ar aris dakavSirebuli, aramed samSvinvelTan, romelic TandaTan
Tavisufldeba. – sulisa da samSvinvelis am uSualo kavSiris meoxebiT suls mxolod maSin ZaluZs
igrZnos Tavi samSvinvelisagan Tavisuflad, rodesac es ukanaskneli Tavad Seerwymis mSvinvier
samyaros.

50
ramdenadac mSvinvieri samyaro xdeba adamianis adgilsamyofeli uSualod sikvdilis
Semdgom, mas ewodeba `gulisTqmaTa adgili~. sxvadasxva religiuri sistemebi, romelTa
moZRvrebebSic gacnobierebulia es mimarTebani uwodeben am gulisTqmaTa adgils
`salxinebels~, `ganmwmend cecxls~, `lxenis cecxls~ da a.S.1
mSvinvieri samyaros umdablesi sfero aris sfero gulisTqmaTa cecxlisa. misi meoxebiT
sikvdilis Semdeg samSvinvelidan gamoidevneba yovelive is, rac aris masSi ukiduresad uxeSi,
mdabal, sxeulebriv cxovrebasTan da TavkerZa vnebebTan dakavSirebuli. vinaidan aseTi
vnebebis meoxebiT mas SeuZlia am mSvinvieri sferos ZalTa zemoqmedebis gancda.
daukmayofilebeli vnebebi da survilebi, romelnic warmoadgenen fizikuri cxovrebis
gadmonaSTebs, Setevis obieqtebia. aseT samSvinvelTa simpaTia mimarTulia mxolod imisken,
ramac SeiZleba misces sakvebi maT TavkerZa arsebas; mas gacilebiT aWarbebs antipaTia,
romelic yovelive danarCens faravs. es ltolvebi mimarTulia fizikuri siamovnebebisaken, romelTa
dakmayofilebac SeuZlebelia mSvinvier samyaroSi. am SeuZleblobis Sedegad sixarbe izrdeba
umaRles xarisxamde, magram amave dros isev am dakmayofilebis SeuZleblobis gamo sixarbe
TandaTan unda dacxres. mgznebare vnebebi TandaTanobiT iRvelfebian; samSvinvelma
Seimecna, rom amgvari vnebebis Tavidan moSoreba erTaderTi saSualebaa maTgan momdinare
tanjvaTaTvis Tavis aridebisa. fizikuri cxovrebis manZilze xom kvlav da kvlav SesaZlebelia
dakmayofileba. amis meoxebiT am mgznebare sixarbis mier moyenebuli tkivili Sefarvulia
erTgvari iluziiT. sikvdilis Semdeg `ganmwmend cecxlSi~ es tkivili gvevlineba yovelgvari
safarvelis gareSe. naklulobis Sesabamisi gancdebi iCenen Tavs. Semzaravia da sasowamgvreli is
mdgomareoba, romelSiac imyofebian samSvinvelni amis gamo. rasakvirvelia, am
mdgomareobaSi SesaZloa Cavardnen is adamianebi, romelTa gulisTqmani fizikur cxovrebaSi
mimarTulni iyvnen uaRresad uxeSi sagnebisaken. imgvari bunebis adamianebi, romelTac mcire
vnebebi gaaCniaT, SeumCnevlad gaivlian am mdgomareobas, ramdenadac isini ar
enaTesavebian mas. saerTod unda aRiniSnos, rom samSvinvelni miT ufro didxans darCebian
gulisTqmaTa cecxlis gavlenis qveS, rac ufro metad daunaTesavdnen TavianT fizikur cxovrebaSi
am cecxls, vinaidan swored amitom aris maTTvis aucilebeli masSi ganwmenda. ar SeiZleba
amgvar ganwmendas tanjva davarqvaT imave gagebiT, rogorc grZnobad samyaroSi gancdil
satanjvels mxolod, vinaidan samSvinveli sikvdilis Semdeg moiTxovs ganwmendas, radgan
swored am gziT Tu SeiZleba gamoidevnos masSi arsebuli arasrulyofileba.
mSvinvieri samyaros procesTa meore saxeoba imgvaria, rom simpaTia da antipaTia
imyofebian aq wonasworobaSi. ramdenadac sikvdilis Semdeg adamianis samSvinveli imyofeba
aseT mdgomareobaSi, igi garkveuli drois manZilze moeqceva amgvari ambebis zegavlenis qveS.
Sveba, romelsac iZlevian grZnobaTa warmavali STabeWdilebani, garegani cxovrebis amao
SfoTvaSi CaZirva, ganapirobebs am mdgomareobas. adamianebi mkvidroben masSi. isini
Tavisive nebiT eZlevian yoveldRiuri wvrilmani ambebis zemoqmedebas. magram ramdenadac
maTi simpaTia gansakuTrebiT arafrisken ar aris mimarTuli, es STabeWdilebebi male hqrebian.
yovelive is, rac ar ekuTvnis am araraobis sauflos, antipaTiuria aseTi adamianebisaTvis. rodesac
sikvdilis Semdeg samSvinveli ganicdis aseT mdgomareobas, aRar gaaCnia ra grZnobad-fizikuri
1
Zvel qarTul sasuliero teqstebSi samyaros im saufloebs, romelTac micvalebis Semdgom ganvles suli kacisa,
ewodebaT `sazuereebi~ (redaqtoris SeniSvna).

51
sagnebi Tavis dasakmayofileblad, es mdgomareobac unda gahqres. rasakvirvelia, am sruli
gaqrobis win samSvinvelSi aRmocenebuli grZnoba danakargisa tkivilis momgvrelia. es
mtkivneuli mdgomareoba aris skola iluziaTa msxvrevisa, romlebSic adamiani mTlianad Caflulia
fizikuri cxovrebis manZilze.
mesame ambavia is, rom samSvinvelTa samyaroSi vxvdebiT movlenebs, romlebSiac
sWarbobs simpaTia, sWarbobs survilTa buneba. maT zemoqmedebas Seimecneben
samSvinvelni yovelive imiT, rasac inarCunebs sikvdilis Semdgomac survilTa atmosfero. es
survilebic TandaTan hqrebian maTi dakmayofilebis SeuZleblobis gamo.
zemoaRniSnuli meoTxe sfero, sixarulis da mwuxarebisa samSvinvelTa samyaroSi,
warmoadgens samSvinvelisaTvis gansakuTrebuli gamocdis adgils. vidre igi mkvidrobs sxeulSi,
Rebulobs monawileobas yovelive imaSi, rac exeba am sxeuls. sixarulisa da mwuxarebis
moZraoba dakavSirebulia masTan. igi iwvevs samSvinvelSi siamovnebasa da gancxromas,
usiamovnebas da zizRs. Tavisi fizikuri cxovrebis manZilze adamiani SeigrZnobs Tavis sxeuls,
rogorc Tavis Tavs. am faqts emyareba is ambavi, rasac ewodeba sakuTari Tavis SegrZneba. da
rac ufro grZnobadia adamiani, miT ufro Rebulobs amgvar xasiaTs mis mier Tavis Tavis
SegrZneba. _ sikvdilis Semdeg aRara gvaqvs sxeuli, rogorc sagani sakuTari Tavis amgvari
SegrZnebisa. amitom samSvinveli, romelsac jer kidev SerCa es grZnoba, TiTqosda daclilad
grZnobs Tavs. mas eufleba grZnoba, TiTqos man dahkarga Tavisi Tavi. es grZnoba darCeba,
vidre igi ar Seignebs, rom namdvili adamiani fizikurSi rodi imyofeba. amitom am meoTxe sferos
gavlenebi anadgureben iluzias sxeulebrivi TavisTavadobisas. samSvinveli Seimecnebs am
sxeulebriobas, rogorc araarsebiT rasme. igi ganikurneba. ganiwmindeba sxeulebriobisadmi
midrekilebisagan. amiT igi sZlevs imas, rac kidev ufro magrad ajaWvavda mas fizikur
samyaroze, da mas ukve ZaluZs mTlianad gaSalos garemswrafi Zala simpaTiisa. igi, ase
vsTqvaT, ganudga Tavis Tavs, TanagrZnobiT aRsavsea da mzad aris gazavdes saerTo
mSvinvier samyaroSi. aq unda aRiniSnos, rom am sferos gancdebs gansakuTrebiT ganicdian
TviTmkvlelni. isini xelovnuri gziT toveben TavianT fizikur sxeuls, maSin rodesac masTan
dakavSirebuli yvela SegrZneba ucvleli rCeba. bunebrivi sikvdilis SemTxvevaSi sxeulis
daSlasTan erTad xdeba agreTve nawlobrivi kvdoma masTan dakavSirebuli SegrZnebebisa;
TviTmkvlelTaTvis ki im tanjvas, romelsac iwvevs maTSi uecari sicarielis gancda, emateba
kidev daukmayofilebeli ltolvebi da survilebi, romelTaTvisac man moikla Tavi.
mexuTe safexuri mSvinvieri samyarosi aris safexuri mSvinvieri naTlisa. sxvisadmi
simpaTias am sferoSi aqvs uzarmazari mniSvneloba. mas enaTesavebian samSvinvelni,
romelnic fizikuri cxovrebis manZilze ar kmayofildebodnen qvena moTxovnilebaTa
dakmkayofilebiT, aramed phovebdnen Svebas da siamovnebas maT garemomcvel samyaroSi. aq
unda ganiwmindos, magaliTad, meocnebe kacis damokidebuleba bunebasTan, ramdenadac igi
atarebs grZnobad xasiaTs. magram meocnebeobis es gageba unda gavarCioT im uzenaesi
cxovrebisagan bunebaSi, romelic sulieria Tavisi arsiT da romelic eZiebs suls, bunebis sagnebsa
da movlenebSi ganxadebuls. bunebis amgvari SegrZneba ekuTvnis iseT sagnebs, romelnic
aviTareben Tavad suls da STabeWdaven am sulSi raRac maradiuls. magram bunebis amgvari
SegrZnebebisagan unda ganvasxvaoT bunebiT tkboba, romelsac safuZveli aqvs adamianis
SegrZnebebSi. amasTan dakavSirebiT samSvinvels esaWiroeba ganwmenda, iseve rogorc sxva

52
midrekilebebTan dakavSirebiT, romelnic mxolod fizikur yofaze arian dafuZnebulni. mravali
adamiani xedavs erTvar ideals iseT dawesebulebebSi, romelnic emsaxurebian grZnoba
keTildReobas, aRzrdis iseT sistemebSi, romelnic uwinares yovlisa zrunaven grZnobad
gancxromaze. maTze ver vityviT, rom isini emsaxurebian mxolod TavianT TavkerZa
midrekilebebs, magram maTi samSvinveli mainc mimarTulia grZnobadi samyarosaken da unda
ganikurnos mSvinvieri samyaros mexuTe sferoSi gabatonebuli simpaTiis Zalebi, romelsac aRar
aqvs es garegani saSualebebi dakmayofilebisa. aq samSvinveli TandaTan gebulobs, rom am
simpaTiam sxagvari gzebi unda amoirCios. da am gzebs igi poulobs imiT, rom samSvinveli
iRvreba mSvinvier samyaroSi, rac xdeba samSvinvelTa garemocvisadmi misi simpaTiis
Sedegad. _ aq ganiwmindebian agreTve is samSvinvelni, romelnic religiuri
movaleobebisagan uwinares yovlisa moiTxoven TavianTi grZnobadi keTildReobis
amaRlebas. es xdeba imisagan ganurCevlad, Tu saiTaa maTi midrekileba mimarTuli, miwieri
samoTxisken, Tu zeciuri samoTxisken. `mSvinvier samyaroSi~ isini hpoveben am samoTxes,
oRond imitom, rom darwmundnen mis usageblobaSi da umiznobaSi. yovelive es, ra Tqma unda,
erTeuli magaliTebia ganwmendis SemTxevebisa, romelTac adgili aqvT aq, mexuTe sferoSi.
survilebisda mixedviT SeiZleba maTi gamravleba.
meeqvse sferoSi, qmediTi mSvinvieri Zalis sferoSi, xdeba saqme mowyurebul
samSvinvelTa ganwmenda, romelTa moqmedebac ar atarebs egoistur xasiaTs, magram mainc
motivirebulia im grZnobadi dakmayofilebiT, romelsac isini am saqmianobiT iReben. amgvari
bunebis mqoneni garegnulad stoveben STabeWdilebas srulyofili idealistebisas; isini
amJRavneben mzadyofnas yovelgvari msxverplisadmi. magram ufro Rrma gagebiT es yovelive
maTTvis daiyvaneba erTgvari grZnobadi siamovnebis momatebaze. am kategorias ekuTvnian
xelovanni da isinic, vinc eZleva mecnierul moRvaweobas mxolod imitom, rom moswons es. is,
riTac isini mijaWvulni arian fizikur samyaroze, aris imis rwmena, rom xelovneba da mecniereba
arseboben am samyaroSi mxolod amgvari siamovnebisaTvis.
meSvide sfero, WeSmariti mSvinvieri cxovrebis sfero, aTavisuflebs adamians fizikur-
grZnobadi samyarosadmi misi ukanaskneli midrekilebebisagan. TiToeuli sfero Rebulobs
samSvinvelisagan imas, rac misi monaTesavea. is, rac jerac garemoicavs suls, es aris
Sexeduleba, rom misi moqmedeba mTlianad unda mieZRvnas grZnobad samyaros. arseboben
maRalniWieri adamianebi, romelnic araferze fiqroben, garda fizikuri samyaros movlenebisa.
amgvar mrwamss SeiZleba ewodos materialisturi. es mrwamsi unda ganadgurdes da swored es
xdeba meSvide sferoSi. aq es samSvinvelni xedaven, rom maT aRar gaaCniaT sagnebi
materialisturi SexedulebebisTvis. rogorc yinuli mzis gulze, ise dneba aq samSvinvelis amgvari
mrwamsi. amis Semdeg mSvinvieri arseba Tavis samyaroSi gazavdeba, xolo suli Tavisufldeba
yovelgvari borkilebisagan. igi miemarTeba im sferosken, sadac igi cxovrobs mxolod sakuTar
garemocvaSi. _ samSvinvelma Seasrula Tavisi uwindeli miwieri amocana. sikvdilis Semdeg
ganadgurda is, rac kidev rCeboda im amocanisagan, rogorc borkili sulisaTvis. daamarcxa Tu ara
samSvinvelma miwieri yofis narCenebi, igi Tavad daubrunda sakuTar stiqias.
am aRweridan cxadia, rom mSvinvieri samyaros gancdebi da masTan erTad sikvdilis
Semdgomi mSvinvieri cxovrebis mdgomareobani ufro da ufro naTel iers Rebuloben imisda
mixedviT, Tu ramdenad sTmobs adamiani yovelie mdabals, rac jer kidev darCenila masSi

53
fizikur sxeulebriobasTan kavSiris Sedegad. _ fizikur cxovrebaSi warmoqmnili winapirobebis
Sesabamisad cxovrobs samSvinveli met-naklebi xangrZlivobiT ama Tu im sferoSi, sadac
grZnobs naTesaobas, igi rCeba iq manamde, vidre es naTesaoba ar moispoba. iq ki, sadac ar aris
naTesaoba, igi SeuCnevlad gaivlis, SesaZlo Sedegebis gverdis avliT. aq Cven unda agvesaxa
mSvinvieri samyaros Zireuli Taviseburebani, raTa zogadad warmogveCina samSvinvelis
cxovrebis xasiaTi am samyaroSi. igive iTqmis suleTis aRweris Sesaxeb, romelic amas
mohyveba. am zena samyaroTa Tvisebebis Sesaxeb Semdgomi ganvrcoba saubrisa niSnavs im
sazRvrebis gadalaxvas, romelnic am wignSi unda iqnen daculni. amadac gasagebi saubari
sivrculi urTierTmimarTebebis da drois mimdinareobis Sesaxeb, romelic aq sul sxvagvaria, vidre
fizikur samyaroSi, SesaZlebeli gaxdeboda ufro dawvrilebiTi aRweris pirobebSi. zogierTi
mniSvnelovani miTiTeba am ambebze SeiZleba moZiebul iqnes Cems `idumalTmetyvelebaSi~.

III. suleTi

vidre gavyvebodeT suls mis Semdgom mogzaurobaSi, jer unda ganvixiloT is sfero,
romelSiac igi Sedis. es aris `sulis samyaro~. es samyaro imdenad gansxvavdeba fizikurisagan,
rom yovelive, mis Sesaxeb Tqmuli, fantaziad moeCveneba imas, vinc endoba mxolod Tavis
fizikur SegrZnebebs. aq kidev ufro metad ZalaSia is, rac iTqva `samSvinvelis samyros
ganxilvisas~ mis aRsawerad saWiroa SedarebaTa moSvelieba. vinaidan Cveni ena, romelic
upirvelesad grZnobad sinamdviles emsaxureba, arc Tu ise mdidaria gamoTqmebiT, romelnic
Sesaferisi iqnebodnen suleTis aRsawerad. metadre axla mogviwevs Txovna, rom zogi ram, rac
aq iTqmeba, miniSnebad iqnes gagebuli. yovelive is, rac aq iqneba aRwerili, imdenad
gansxvavdeba fizikuri samyarosagan, rom misi aRwera SesaZlebelia mxolod amgvari gziT. am
wignis avtors mxedvelobidan arasdros gamorCenia is, rom mxolod fizikur samyaroze
misadagebuli Cveni enis arasrulyofilebis gamo misi miTiTebebi sinamdvileSi odnav Tu
Seesabamebian sulier samyaroSi miRebul gamocdilebas.
uwinares yovlisa unda aRiniSnos, rom es samyaro Seqmnilia iseTi nivTierebebisagan
(rasakvirvelia, sityva `nivTiereba~ ixmareba aq Zalze miaxloebiTi gagebiT), romlisganac
Sedgeba adamianis azri, magram azri imgvarad, rogorc igi cxovrobs adamianSi, aris mxolod
aCrdili, anarekli Tavisi WeSmariti arsisa. iseve, rogorc kedelze sagnis Crdili Seesabameba
Tavad sagans, aseve azric, romelic aRmocendeba adamianis TavSi, Seesabameba im arss
`suleTSi~, romlisganac momdinareobs es azri. rodesac adamianSi gaiRviZebs sulieri
SegrZneba, maSin igi aRiqvams sinamdviles am azr-arsisas, iseve rogorc grZnobadi Tvali
aRiqvams magidas an skams. igi imyofeba azr-arsTa garemocvaSi. grZnobadi Tvali aRiqvams
loms, xolo grZnobadi azrovneba iazrebs mxolod azrs lomis Sesaxeb, rogorc aCrdils, rogorc

54
anarekls, sulieri Tvali ki xedavs `sulTa samyaroSi~ azrs lomis Sesaxeb isev realurad, rogorc
grZnobadi Tvali xedavs fizikur loms. aq isev unda gavixsenoT is Sedareba, romelic ukve
vixmareT `samSvinvelis samyarosTan~ dakavSirebiT. iseve, rogorc operirebuli
brmadSobilisaTvis misi garemocva uecrad warmoaCens axal Tvisebebs ferisas da sinaTlisas,
aseve misTvis, vinc iswavla xedva sulieri TvaliT, mTels garemocvaSi cxaddeba axali samyaro
_ cocxal azrTa, anu sulier arsTa samyaro. _ am samyaroSi uwinares yovlisa sacnauria sulieri
pirvelxatebi yvela saganTa da arsebaTa, romelnic imyofebian fizikur an mSvinvier samyaroebSi.
warmovidginoT suraTi, romelic imyofeba jer mxatvris sulSi, vidre igi daxatavdes mas. maSin
gveqneba imis msgavseba, rac igulisxmeba sityva pirvelxatSi. am SemTxvevaSi sulerTia,
mxatvars xatvis dawyebamde hqonda es pirvelxati TavSi, Tu igi TandaTan aRmocenda
praqtikuli muSaobis manZilze. WeSmarit `sulis samyaroSi~ amgvari pirvelxatebi arseboben
yvela sagnisaTvis da fizikuri sagnebi da arsebani warmoadgenen mxolod anareklebs am
pirvelxatebisas. cxadia, rom is, vinc endoba mxolod Tavis garegan grZnobebs, uaryofs
pirvelxatebis am samyaros da amtkicebs, rom pirvelxatebi mxolod abstraqciebia, romelTac
goneba Sedarebisas Rebulobso grZnobadi sagnebisagan; aseT adamians ar ZaluZs amis aRqma
zena samyaroSi; igi icnobs azris samyaros mxolod mkrTali abstraqciis saxiT, man ar icis, rom
sulierad mxedveli iseve zustad da iseve axlos icnobs sulier arsebebs, rogorc igi Tavis sakuTar
ZaRls an katas; da rom pivelxatTa samyaros gaaCnia usasrulod ufro didi intensiuroba realobisa,
vidre fizikur-grZnobads.
marTalia, pirvelad Tvalis Sevleba `suleTisTvis~ kidev ufro damabnevelia, vidre
mSvinvieri samyaros xilva, vinaidan pirvelxatebi TavianTi WeSmariti saxiT sruliadac ar
hgvanan TavianT grZnobad anareklebs, magram aseve ar hgvanan isini TavianT aCrdilebs.
abstraqtul azrebs. _ sulier samyaroSi yovelive gamudmebiT moqmedebs. aq mimdinareobs
ganuwyveteli Semoqmedeba. aq ar aris simSvide. erT adgilze SeCereba, rogorc es xdeba xolme
fizikur samyaroSi, vinaidan pirvelxatni arian Semoqmedi arsebebi. isini arian Semqmnelni
yovelive imisa, rac aRmocendeba fizikur da mSvinvier samyaroebSi. maTi formebi swrafad
icvleba da TiToeul pirvelxatSi Sefarvulia SesaZlebloba uricxvi kerZo saxeebis miRebisa. isini
TiTqosda Soben calkeul saxeebs; warmoiSvis Tu ara erTi, pirvelxati kvlav mieltvis imas, rom
aRmoacenos Semdegi saxe. ase rom, pirvelxatebs met-naklebad monaTesave
urTierTdamokidebuleba aqvT. isini gankerZoebulad ar moqmedeben. erTi Txoulobs Tavis
SemoqmedebaSi meoris daxmarebas. xSirad uricxvi pirvelxatni moqmedeben erTad, raTa
aRmocendes esa Tu is arseba mSvinvier an fizikur samyaroSi.
garda imisa, risi aRqmac SesaZloa `suleTSi~ sulieri xedviT, aris mand agreTve sxva
ram, rac SesaZloa ganxilul iqnes `sulieri smenis~ gancdad. kerZod, rogorc ki `naTelmxilveli~
adis mSvinvieri samyarodan suleTSi, mis mier aRqmuli pirvelxatni iZenen agreTve
xmovanebas. es `xmovaneba~ wmindad sulieri movlenaa. igi unda warmovidginoT ise, rom
odnavadac ar gavivloT azri fizikuri xmis Sesaxeb. damkvirvebeli SeigrZnobs Tavis Tavs
TiTqosda xmovanebaTa zRvaSi. am xmebSi, am sulier xmovanebaSi hpouloben gamoxatulebas
sulieri samyaros arsebebi. maT harmoniebSi da melodiebSi STabeWdilia maTi yofis pirveladi
kanonebi, maTi urTierTmimarTebani da naTesaoba. `sulieri yurisTvis~ sulier-musikaluria is,
rasac fizikur samyaroSi goneba aRiqvams rogorc kanons, rogorc ideas, (da amitomac

55
uwodebdnen piTagorelebi sulieri samyaros amgvar aRqmas `sferoTa musikas~, `sulieri yuris~
mqone adamianisaTvis es `sferoTa musika~ ar aris mxolod raRac xatovan-alegoriuli gageba,
aramed kargad nacnobi sulieri sinamdvile.) oRond imisTvis, rom SevimuSaoT gageba am
`sulieri musikisa~ unda ukuvagdoT yovelgvari warmodgena materialuri yuriT aRqmuli
grZnobadi musikis Sesaxeb. aq saubaria `sulier aRqmaze~, e.i. iseT aRqmaze, romelic
`grZnobadi yurisTvis~ sdums. suleTis Semdgom aRwerebSi gamotovebulia miTiTebebi am
sulier musikaze, raTa ufro gaioldes aRwera. unda warmovidginoT, rom yovelive, Cvens mier
`xatad~, `sxivosan~ sagnad daxasiaTebuli, amave dros xmovanicaa. yovel fers, yovel
sinaTlismier aRqmas Seesabameba sulieri xma, xolo ferTa yovelgvar urTierTobas Seesabameba
harmonia, melodia da a.S. aucilebelia agreTve mxedvelobaSi miReba imisa, rom iq, sadac
sufevs xmovaneba, ar swydeba agreTve aRqma `sulieri Tvalisa~. xma ubralod erwymis naTebas.
SemdgomSi, rodesac saubari iqneba `pirvelxatebze~, unda vigulisxmoT agreTve
`pirvelbgerebic~. amas erwymian sxva aRqmebic, romelnic mimsgavsebisaTvis unda
aRvniSnoT rogorc `sulieri gemo~ da a.S. magram Cven aRar SevudgebiT am movlenebis
ganxilvas, radganac aq umTavresia gavaRviZoT warmodgena suleTze CvenSi arsebuli zogierTi
aRqmis meSveobiT, romelnic gamomdinareoben am mTlianobisagan.
axla uwinares yovlisa unda davadginoT gansxvaveba pirvelxatTa nairgvar saxeobebs
Soris. `suleTSi~ orientaciisTvis aucilebelia agreTve garkveuli raodenobis safexurebisa da
sferoebis garCeva. iseve rogorc samSvinvelTa samyaroSi, aq ar unda warmovidginoT calkeuli
sferoebi erTimeoreze dawyobil Sreebad, aramed urTierTganmsWvalavad da urTierTgamtarad.
pirveli sfero Seicavs fizikuri samyaros pirvelxatebs, ramdenadac es ukanaskneli moklebulia
sicocxles. aq Cven vpoulobT mineralTa pirvelxatebs; Semdeg vpoulobT mcenareTa
pirvelxatebsac, oRond gamomdinare maTi wmindad fizikuri saxis arsebobidan, anu imgvarad,
rom sicocxles maTSi ar gavuwevT angariSs. aqve vxvdebiT fizikur formebs cxovelebisas da
adamianebisas. amiT ar amoiwureba yovelive is, rac arsebobs am sferoSi. Cven ubralod
viSveliebT uTvalsaCinoes magaliTebs. _ es sfero hqmnis Zireul ConCxs `suleTisas~. igi
SeiZleba SevadaroT Cveni fizikuri miwis myar niadags. es aris `suleTis~ materikis massa.
misi mimarTeba fizikur-sxeulebriv samyarosTan SeiZleba aRiweros mxolod Sedarebis gziT.
amis Sesaxeb Semdegnairad SeviqmniT warmodgenas: warmovidginoT raime Semofargluli
sivrce, sxvadasxvagvari saxis fizikuri sxeulebiT aRvsili. axla warmovidginoT, rom es fizikuri
sxeulebi gahqrnen da maT adgilas darCa carieli adgilebi, romelTac aqvT maTi formebi. maT
Soris manamde carieli manZilebi ki warmovidginoT Sevsebulad nairgvari formebiT, romelnic
sxvadasxvagvar urTierTmimarTebaSi imyofebian uwindel sxeulebTan. _ daaxloebiT amgvarad
gamoiyureba pirvelxatTa samyaros qveda sfero. _ sagnebi da arsebebi, romelnic gansxeulebulni
arian fizikur samyaroSi, mosCanan masSi rogorc carieli adgilebi. Sualedur sivrceebSi ki
gacxovelebiT moqmedeben pirvelxatni (da `sulieri musika~). fizikuri gansxeulebisas es carieli
formebi TiTqosda ivsebao fizikuri materiiT. is, vinc erTdroulad sWvrets sivrces fizikuri da
sulieri TvaliT, xedavs fizikur sxeulebs da maT SualedebSi moqmedebiTi pirvelxatebis
gamalebul `moqmedebas~. meore sfero `suleTisa~ Seicavs cxovrebis pirvelxatebas, magram aq
es cxovreba warmoadgens srulyofil erTianobas. igi Txevadi elementiviT mdinarebs sulTa
samyaroSi da yvelgan feTqavs, rogorc sisxlis mimoqceva. igi SeiZleba SevadaroT fizikuri

56
dedamiwis zRvebsa da wylebs, Tumca misi ganawileba ufro hgavs sisxlis ganawilebas cxovelur
organizmSi, vidre zRvebisa da mdinareebis ganawilebas. azris qsovilisgan Seqmnili mCqefare
cxovreba _ ase SeiZleba vuwodoT am meore safexurs `suleTisas~. am elementSi iSvian
SemoqmedebiTi pirvelZalebi yovelive imisa, rac fizikur sinamdvileSi warmoiqmneba cocxali
arsebebis saxiT. aq cxadi xdeba, rom mTeli cxovreba aris erTianoba, rom adamianis cxovreba
enaTesaveba yvela masTan erTad Seqmnil TanamoZmeTa cxovrebas.
suleTis mesame sfero unda ewodos pirvelxatebs yovelive mSvinvierisas. aq vpovebT
Cvens Tavs gacilebiT ufro faqiz da gamWvirvale elementSi, vidre pirvel or sferoSi. Tu vixmarT
Sedarebas, igi SeiZleba ganvsazRvroT rogorc haeris sfero `suleTisa~. yovelive imas, rac xdeba
ori danarCeni samyaros samSvinvelebSi, gaaCnia aq Tavisi sulieri sapirispiro Sesatyvisi.
yovelgvari SegrZneba, grZnoba, instinqti, vneba da a.S. kidev erTxel arsebobs aq sulierad. am
`haeris sferos~ atmosferuli movlenebi Seesabamebian sxva samyaroebSi moqmedebis tanjvasa
da sixaruls. aq nazi niavis saxiT aRiqmeba adamianis mSvinvieri sevda, qariSxlis saxiT _
vnebebis feTqeba. is, visac ZaluZs aRqma am samyaroSi, gaigonebs TiToeuli arsebis oxvras, Tu
igi warmarTavs misken yuradRebas. zogjer, magaliTad, SeiZleba naxva grigalebisa, elva-
quxilebisa; Tu CavuRrmavdebiT mocemuli sferos kvlevas, Cven vnaxavT, rom am sulier Weqa-
quxilebSi gamoxatulia vnebebi miwaze momxdari romelime omisa an brZolisa.
meoTxe sferos pirvelxatebs ar gaaCniaT uSualo mimarTeba sxva samyaroebTan. isini
arian garkveuli gagebiT arsebebi, romelnic batonoben sami qveda sferos pirvelxatebze da
exmarebian maT erTobliv qmedebaSi. isini ewevian am damoukidebeli pirvelxatebis
ganawilebas da dajgufebas. amitom am sferodan momdinareobs ufro yovlismomcveli
moRvaweoba, vidre qveda sferoebidan.
mexuTe, meeqvse da meSvide sferoebi arsebiTad gansxvavdebian sxvebisgan, vinaidan
maTSi damkvidrebuli arsebebi ubiZgeben qveda sferoebis pirvelxatebs qmedebisaken. maTSia
Tavad pirvelxatebis SemoqmedebiTi Zalebi. is, visac ZaluZs asvla am sferoebamde, ecnoba im
`Canafiqrebs~1, romelnic daedvnen safuZvlad Cvens samyaros. rogorc cocxali, Canasaxiseuli
Teslebi, iseve arian aq pirvelxatebi da mzad arian miiRon uaRresad nairgvari formebi azr-
arsebebisa, rodesac es Canasaxiseuli Teslebi Semodian qveda sferoebSi, maSin isini TiTqosda
iwyebeno zrdas, vlindebian uaRresad nairgvar saxeebSi. ideebi, romelTa meoxebiTac adamianis
suli SemoqmedebiTad vlindeba fizikur samyaroSi, arian mxolod anareklebi am Canasaxiseuli
azr-arsebebisa, romelnic zena sulier samyaroSi mkvidroben. damkvirvebeli, romelsac gaaCnia
`sulieri smena~ da romelic adis `suleTis~ qveda sferoebidan am maRal sferoebSi, aRiqvams, Tu
rogor gardaiqcevian xmovanebani da bgerebi `sulier enad~. igi iwyebs aRqmas `sulieri
sityvisas~, romlis meoxebiTac sagnebi da arsebebi ukve `sityvebiTac~ uxsnian mas Tavis
bunebas da ara mxolod musikiT; isini eubnebian mas TavianT `maradiul saxelebs~, rogorc
amas amboben sulier mecnierebaSi.
unda warmovidginoT, rom es Canasaxiseuli azr-arsni rTuli bunebisani arian. azrismieri
samyaros elementebidan xdeba aReba, ase vsTqvaT, Canasaxis mxolod garsisa. Tavad igi ki

1
iseTi sityvebi, rogoricaa, magaliTad `Canafiqri~, mxolod simbolurad arian nagulisxmevni da es TavisTavad cxadi
gaxdeba, gamomdinare zemoTqmulidan enobriv gamoxatvasTan dakavSirebul siZneleTa gamo. kvlav wamoweva
`mizanSewonilebis Sesaxeb moZRvrebisa~ aravis ufiqria.

57
moicavs WeSmarit marcvals cxovrebisas. aq Cven vuaxlovdebiT sazRvars `sami samyarosas~,
vinaidan es marcvali warmoiSvis kidev ufro maRali samyaroebidan. rodesac zeviT aRwerili iyo
adamianis Semadgeneli nawilebi, aq iyo miTiTeba cxovrebis am marcvalze, xolo `cxovrebis
sulze~ da `adamianur sulze~ iyo naTqvami, rom isini warmoadgenen mis komponentebs.
samyaros sxva arsebebisaTvisac aris amgvari cxovrebiseuli marcvlebi. isini momdinareoben
zena samyaroebidan da gadmoadgildebian am sam aRniSnul samyaroSi, raTa Seasrulon aq
TavianTi amocana. – axla Cven unda ganvixiloT adamianis sulis Semdgomi mogzauroba
`suleTSi~ or gansxeulebas, anu inkarnacias Soris. amasTan, Cvens winaSe kidev erTxel naTlad
warmosdgebian Taviseburebani da urTierTmimarTebani am `qveynisa~.

58
IV. suli suleTSi sikvdilis Semdeg

rodesac adamianis suli Tavis gzaze or gansxeulebas Soris gaivlis `samSvinvelTa


samyaros~, aqedan igi Sedis `suleTSi~ da imyofeba mand, sanam ar momwifdeba axali
sxeulebrivi yofisaTvis. `suleTSi~ yofnis azri gasagebi xdeba mxolod maSin, rodesac Cven
SevZlebT sworad gavarkvioT is amocana, romelic gaaCnia adamianis cxovrebiseul
mogzaurobas gardasxeulebis gavliT. vidre adamiani gansxeulebulia fizikur sxeulSi, igi
moqmedebs da hqmnis fizikur samyaroSi rogorc sulieri arseba. is, rasac igonebs misi suli,
aRibeWdeba mis mier fizikur formebSi, sxeulebriv nivTierebebsa da ZalebSi. amrigad man,
rogorc sulieri samyaros macnem, unda ganasxeulos suli sxeulebriv samyaroSi. mxolod
gansxeulebis Sedegad SeuZlia adamians moqmedeba sxeulebriv samyaroSi. man unda miiRos
Tavisi fizikuri sxeuli, rogorc iaraRi imisTvis, rom sxeulebrivis meSveobiT imoqmedos
sxeulebrivze da raTa am ukanasknelmac imoqmedos masze. magram is, rac moqmedebs
adamianis am sxeulebriobis meSveobiT, aris suli. misgan momdinareoben Canafiqrebi,
romelnic warmarTaven moqmedebas fizikur samyaroSi. _ magram vidre suli moqmedebs fizikur
sxeulSi, igi ver icxovrebs rogorc suli Tavisi WeSmariti saxiT, mas ZaluZs mxolod gamosxiveba
fizikuri yofis safaridan. saqme is aris, rom adamianis azrovnebiTi cxovreba sinamdvileSi
ekuTvnis sulier samyaros da ramdenadac es cxovreba vlindeba fizikur arsebobaSi, misi
WeSmariti saxe dafarulia. SeiZleba iTqvas agreTve, rom fizikuri adamianis azrovnebiTi
cxovreba aris mxolod aCrdili, anarekli WeSmariti sulieri arsebisa, romelsac igi ekuTvnis.
amrigad, fizikuri cxovrebis manZilze suli iwyebs urTierTqmedebas miwier sxeulebriv
samyarosTan fizikuri sxeulis meSveobiT. Tumc adamianis sulis amocana gansxeulebidan
gansxeulebisken svlisas swored am fizikur, sxeulebriv samyaroze zemoqmedebaSi
mdgomareobs, magram igi mainc versodes Seasrulebda Rirseulad amocanas, mxolod sxeulebriv
yofaSi rom ecxovra. vinaidan miwieri amocanis ganzraxvebi da miznebi iseve naklebad
iqmnebian da moipovebian fizikur gansxeulebis dros, rogorc saxlis gegma mSeneblobis adgilze,
sadac ukve muSebi muSaoben, rogorc es gegma iqmneba, xuroTmoZRvris kabinetSi, zustad
aseve iqmnebian miwieri Semoqmedebis miznebi da ganzraxvebi `suleTSi~. _ adamianis suli or
gansxeulebas Soris kvlav da kvlav unda mkvidrdebodes am samyaroSi, raTa aRiWurvos imiT,
riTac kvlav SesZlebs muSaobas fizikur cxovrebaSi. iseve, rogorc xuroTmoZRvari Tavis
samuSao kabinetSi agurisa da kiris gareSe amzadebs gegmas saxlisas, aseve adamianuri
Semoqmedebis xuroTmoZRvari, suli, anu umaRlesi `me~ suleTSi unda anviTarebdes unarebsa
da miznebs am qveynis kanonTa Sesabamisad, raTa Semdeg gadaitanos isini miwier samyaroSi.
rodesac adamianis suli isev da isev ubrundeba Tavis sakuTar sauflos, amiT igi iZens Zalas,
itvirTos suli miwier samyaroSic fizikur-sxeulebrivi iaraRebis meSveobiT. fizikur asparezze
adamiani ecnoba fizikuri samyaros Tvisebebs da Zalebs. mand moqmedebisas igi agrovebs
gamocdilebas imis Sesaxeb, Tu ra moTxovnilebebs uyenebs fizikuri samyaro masSi

59
moqmedebis mosurneT. imavdroulad ecnoba materiis Tvisebebs, romelSic mas surs
ganaxorcielos Tavisi azrebi da ideebi. mas ar ZaluZs Tavad azrebisa da ideebis miReba
materiisagan. amrigad miwieri samyaro erTdroulad gadaiqceva qmedebisa da swavlis asparezad.
Semdeg yovelive Seswavlili `suleTSi~ gardaiqmneba sulis cocxal unarad. Cveni azris ukeT
gasarkvevad SesaZloa kidev ganvavrcoT zemoTqmoyvanili Sedareba. xuroTmoZRvari muSaobs
saxlis gegmaze. gegma mzad aris. amiT xuroTmoZRvari Rebulobs uaRresad nairgvar
gamocdilebas. mTeli es gamocdileba zrdis mis unarebs. rodesac igi iwyebs Semdgomi gegmis
damuSavebas, mTeli es gamocdileba STaiRvreba am gegmaSi. da pirvelTan SedarebiT es
Semdgomi gegma aRmoCndeba gamdidrebuli yovelive imiT, rac aswavla xuroTmoZRvars
pirvelma gegmam. igive xdeba urTierTmomdevno adamianur cxovrebebSic.
gansxeulebaTaSoris SualedebSi suli mkvidrobs Tavis sakuTar saufloSi. mas ZaluZs mTlianad
daeqvemdebaros sulieri cxovrebis moTxovnilebebs; fizikuri sxeulebriobidan ganTavisuflebuli,
igi muSaobs Tavis Tavze yvela mimarTulebiT da sakuTari Tavis am mSeneblobas igi umatebs
Tavis wina cxovrebebis gamocdilebaTa nayofs. amrigad, misi TvalTaxedva mudam mipyrobilia
miwier amocanaTa asparezze, raTa gamudmebiT imuSaos dedamiwis, rogorc misi amJamindeli
moRvaweobis asparezis, srulyofisaTvis. igi muSaobs Tavis Tavze, raTa yoveli gansxeulebisas
SesZlos ufro da ufro srulhyos samsaxuri miwieri cxovrebisa. magram, ra Tqma unda, es mxolod
zogadi suraTia urTierTmomdevno adamianuri cxovrebebisa. sinamdvilec arasodes Seesabameba
mTlianad am suraTs, aramed mudam met-nakleb TanxmobaSi iqneba masTan. zogjer
garemoebebi SesaZloa imgvarad warimarTon, rom adamianis momdevno cxovreba iyos
gacilebiT arasrulyofili, vidre wina cxovreba, magram saerTo jamSi aseTi Seusabamobani kvlav
gamoswordebian bunebrivad urTierTmomdevno gansxeulebebSi.
sulis ganviTareba `suleTSi~ imis meoxebiT xdeba, rom adamiani TandaTanobiT
Seesisxlxorceba am sauflos sxvadasxva sferoebs. misi sakuTari cxovreba TandaTanobiT
zavdeba am sferoebSi. igi droebiT Rebulobs maT Tvisebebs. amiT isini ganmsWvalaven mis
arsebas Tavisi arsebiT, raTa pirvelma, meoriT galZierebulma, SesZlos moqmedeba miwierSi.
`suleTis~ pirvel sferoSi adamiani garsSemortymulia miwieri sagnebis sulieri pirvelxatebiT.
miwieri cxovrebis manZilze igi xom ecnoba am pirvelxatebis mxolod anareklebs, romelTac igi
swvdeba azrebiT. am sferoSi xdeba yovelive imis gancda, rasac miwaze mxolod viazrebT.
adamiani mogzaurobs azrebSi, magram es azrebi realuri arsebebia. is, rac man aRiqva miwieri
cxovrebis manZilze Tavisi grZnobebiT, amJamad moqmedebs masze Tavisi azrismieri formiT,
magram azri vlindeba ukve ara rogorc saganTa miRma mimaluli aCrdili, aramed igi gadaiqceva
cxovelmyofel realobad, romelic warmoSobs sagnebs. adamiani TiTqosda imyofeba azris
saxelosnoSi, romelSiac xdeba warmoqmna da formireba miwieri sagnebisa, radgan `suleTSi~
yovelives cxovelmyofeli moqmedeba da moZraoba moicavs. aq TvalsaCinoa, Tu rogor iqmneba
is, rac Cven ganvicadeT miwier yofaSi. rogorc fizikur sxeulSi aRiqvamT sinamdviled grZnobad
sagnebs, aseve axla, sulad qceulni ganvicdiT sulier formadmqmnel ZalTa sinamdviles. aqaur
azr-arsebaTa Soris imyofeba agreTve azri Cveni sakuTari fizikuri sxeulebriobisa. iseTi grZnoba
gvaqvs, TiTqos mowyvetili varTo mas. Cvens sakuTrebad ganvicdiT mxolod sulier arss da
rodesac TiTqosda mogonebiT aRviqvamT datovebul sxeuls, ukve ara rogorc fizikurs, aramed
rogorc azr-arsebas, maSin TvalsaCino xdeba is, rom igi ekuTvnis garesamyaros. vswavlobT mis

60
ganxilvas, rogorc garesamyaros sakuTrebisas, rogorc erTgvar wevrs garesamyarosas. aqedan
gamomdinare, Cvens sakuTar sxeulebriobas aRar gamovyofT danarCeni garesamyarodan,
rogorc CvenTvis ufro maxlobel rasme. ganvicdiT erTianobas mTeli garesamyarosas, Cvenive
xorcieli gansxeulebis CaTvliT. aq Cveni gansxeulebebi Seerwymian mTels danarCen samyaros
rogorc erTi mTlianoba. amrigad, aq sWvreten fizikur-sxeulebrivi sinamdvilis pirvelxatebs,
rogorc erTianobas, romelsac Tavad ekuTvnian. amis meoxebiT, dakvirvebis gziT TandaTan
naTeli xdeba Cveni naTesaoba, Cvenive erTianoba garemomcvel samyarosTan. TandaTan
swavloben Semdegs: is, rac aq aris Sens garSemo, es Sen iyavi Tavad. – es aris erT-erTi
umTavresi azri Zvelindur vedantas sibrZneSi. `brZeni~ jer kidev miwier cxovrebaSi iTvisebs
imas, rasac sxvani ganicdian mxolod sikvdilis Semdgom, kerZod im azris gagebas, _ rom igi
Tavad enaTesaveba yvela sagnebs. amas ki gamoxatavs Semdegi azri: `es Sen xar~. miwier
cxovrebaSi es aris ideali, romelsac SesaZloa mieltvodes azrovnebiTi cxovreba; `suleTSi~ ki es
aris uSualo faqti, romelic CvenTvis ufro da ufro cxadi xdeba sulieri gamocdilebis meoxebiT. _
TviT adamiani am samyaroSi ufro da ufro Seignebs imas, rom Tavisi WeSmariti arsebiT igi
ekuTvnis sulTa samyaros. igi aRiqvams Tavis Tavs rogorc suls sulTa Soris, rogorc pirvelsulTa
nawils da Tavad grZnobs sakuTar TavSi sityvas pirvelsulisas: `me var pirvelsuli~. (vedantas
sibrZne ambobs: `me var brahmani~, e.i. me vekuTvni rogorc wevri im pirvelarss, romlisganac
iSvian yvela arsni.) aq TvalsaCinoa: is, rac miwier cxovrebaSi aCrdilisebr azrad aRiqmeba da
saiTac iswrafis yovelgvari sibrZne, `suleTSi~ yovelive es uSualod ganicdeba. Cven mxolod
imitomac vfiqrobT mis Sesaxeb miwieri cxovrebis manZilze, rom igi aris faqti sulier yofaSi.
amrigad sulier yofaSi adamiani TiTqosda garedan, ufro maRali TvalsazrisiT xedavs im
mimarTebebs da faqtebs, romlebSiac igi imyofeba miwieri cxovrebis manZilze. amgvarad
cxovrobs igi `suleTis~ yvelaze ufro dabal sferoSi im miwier mimarTebaTa winaSe, romelnic
uSualod arian dakavSirebulni fizikur sxeulebriv sinamdvilesTan. _ dedamiwaze adamiani
ibadeba garkveul ojaxSi, garkveul xalxSi; igi cxovrobs garkveul qveyanaSi. yvela am
mimarTebiTaa ganpirobebuli misi miwieri yofa. igi hpoulobs ama Tu im megobars imitom, rom
amrigad ewyobian garemoebani fizikur samyaroSi. igi misdevs ama Tu im saqmianobas.
yovelive es gansazRvravs mis miwier, cxovrebiseul urTierTobebs. es yovelive warmoudgeba
mas `suleTis~ pirvel sferoSi cxovrebisas, rogorc cocxali azr-arseba. igi garkveuli gagebiT
xelaxla ganicdis yovelive amas. igi ganicdis yovelive amas qmediTi sulieri aspeqtiT. ojaxisadmi
siyvaruli, romelsac igi avlenda, megobroba cocxldebian masSi Signidan, ase rom, misi Tvisebebi
Zlierdebian am mimarTulebiT. Zlierdeba is, rac moqmedebs adamianis sulSi, rogorc Zala
ojaxur-megobruli siyvarulisa. igi Semodis Semdgom miwier cxovrebaSi am TvalsazrisiT ufro
srulyofil adamianad. _ garkveuli gagebiT miwieri cxovrebis es yoveldRiuri mimarTebani
nayofTa msgavsad mwifdebian `suleTis~ yvelaze qveda sferoSi. aris adamianSi raRac iseTi,
romlis interesebic mTlianadaa mimarTuli am yoveldRiur mimarTebebze, amdenad igi Tavisi
sulieri cxovrebis yvelaze met xans or gansxeulebas Soris SeigrZnobs am sferosTan naTesaobas.
_ adamianebs, romlebTanac vcxovrobT fizikur samyaroSi, kvlav vpovebT sulier samyaroSi.
rogorc samSvinvels Sordeba yovelive, rac damaxasiaTebeli iyo misTvis fizikuri sxeulis
meoxebiT, aseve fizikur cxovrebaSi or samSvinvels Soris arsebuli kavSiri Tavisufldeba im
pirobebisagan, romelTac Zala da mniSvneloba aqvT mxolod fizikur samyaroSi, magram

61
yovelive is, rasac warmoadgenda samSvinveli fizikur cxovrebaSi, grZldeba sikvdilis Semdegac,
suleTSi. bunebrivia, rom sityvebi, romelnic Seqmnilni arian fizikuri urTierTmimarTebebisaTvis,
mxolod uzustod gadmoscemen imas, rac xdeba sulier samyaroSi. magram ramdenadac angariSs
vuwevT amas, unda vaRiaroT siswore Semdegi gamonaTqvamisa: is samSvinvelni, romelnic
fizikur samyaroSi ekuTvnodnen erTmaneTs, kvlav hpouloben erTmaneTs sulier samyaroSi.
magram ramdenadac angariSs vuwevT amas, unda vaRiaroT siswore Semdegi
gamonaTqvamisa: is samSvinvelni, romelnic fizikur samyaroSi ekuTvnodnen erTmaneTs, kvlav
hpouloben erTmaneTs sulier samyaroSi, raTa iq Sesabamisad ganagrZon erTad cxovreba. _
Semdegi sfero aris is, sadac miwieri samyaros sayovelTao cxovreba moedineba rogorc azr-
arseba, rogorc medini elementi `suleTisa~. vidre samyaros vakvirdebiT fizikur gansxeulebaSi,
cxovreba gvevlineba calkeul cocxal arsebebTan dakavSirebulad. suleTSi ki igi
ganTavisuflebulia amisgan da miedineba rogorc cxovelmyofeli sisxli mTels samyaroSi. igi aris
is cxovelmyofeli erTianoba, romelic ganfenilia yoveliveSi. miwier cxovrebaSi ki adamians
warmoudgeba mxolod anarekli am erTianobisa. es gamoixateba mowiwebis yovelgvar formaSi,
romelsac adamiani amJRavnebs samyaros mTlianobis, erTianobisa da harmoniis winaSe.
adamianTa religiuri cxovrebac am anareklidan momdinareobs. adamianisaTvis cxadi xdeba, rom
yofierebis azri ar aris warmavalSi, ar aris kerZoSi, erTeulSi. igi uyurebs am warmavals rogorc
`simbolos~, rogorc anarekls maradiuli, harmoniuli erTianobisas. sasoebiT da locviT miapyrobs
igi mzeras am erTianobas. mas swiravs ZRvnad religiuri kultis ritualebs. _ `suleTSi~ es yovelive
anarekli rodia, aramed WeSmariti saxe, cxovelmyofeli azr-arseba. aq adamiani SesaZloa
namdvilad SeuerTdes im erTianobas, romelsac igi Tayvans scemda dedamiwaze. am sferoSi
gareganad vlindebian religiuri cxovrebisa da masTan dakavSirebuli sxva ambebis nayofni.
adamiani swavlobs amjerad sulieri gamocdilebiT imis Secnobas, rom misi calkeuli bedi ar unda
iyos mowyvetili im erTianobisagan, romelsac igi ekuTvnis. aq iqmneba unari am erTianobis
wevrad sakuTari Tavis Secnobisa. religiuri SegrZnebani da yovelive is, rac eswrafoda wminda,
keTilSobil morals, or gansxeulebas Soris arsebul sulier mdgomareobaSi swored am sferodan
ikrebs Zalebs. da adamiani kvlav gansxeuldeba am TvalsazrisiT kidev ufro ganviTarebuli
unarebiT.
pirvel sferoSi adamianis samSvinveli imyofeba im samSvinvelebTan erTad,
romlebTanac gadajaWvuli iyo ganvlil miwier cxovrebaSi fizikuri samyarosTvis uaxloesi
kavSirebiT. meore sferoSi ki adamiani Sedis kontaqtSi imaTTan, visTanac grZnobda erTianobas
ufro farTo gagebiT: saerTo Tayvaniscemis meoxebiT, saerTo religiuri aRmsareblobiT da a.S.
unda SevniSnoT, rom wina sferoTa sulieri gancdebi ZalaSi rCebian momdevno sferoebSic. ase
rom, adamiani rodi swydeba ojaxiT, megobrebiT da a.S. Seqmnil kavSirebs, rodesac igi Sedis
meore sferos cxovrebaSi da Semdgom sferoebSi. _ `suleTis~ sferoebi rodi mdebareoben
urTierTisagan `daSorebulad~; isini erTmaneTs ganmsWvalaven da adamiani ganicdis Tavis
Tavs axal sferoSi ara imitom, rom man rogorRac garegnulad `Seadga fexi~ masSi, aramed
imitom, rom moipova imisi aRqmis unari, rac uwin misTvis Seucnobadi rCeboda aq.
`suleTis~ mesame sfero Seicavs mSvinvieri samyaros pirvelxatebs. yovelive is, rac
mkvidrobs am samyaroSi, gvevlineba rogorc cocxali azr-arseba. adamiani aq hpoulobs
pirvelxatebs survilebisas, vnebebisas, grZnobebisas da a.S. magram aq, sulTa samyaroSi,

62
mSvinviers mocilebuli aqvs yovelgvari TavkerZooba. iseve, rogorc meore sferoSi cxovrebiseuli
mTlianoba, aseve am mesame sferoSic yovelgvari survilebi, vnebebi, sixaruli da mwuxareba
Seadgenen erT mTlianobas. sxvaTa vneba da survili ar gansxvavdeba aq Cemi vnebisa da
survilisagan. yvela arsebaTa SegrZnebebi da grZnobebi hqmnian erT saerTo samyaros, romelic
moicavs yovelive danarCens, iseve rogorc Cveni fizikuri haeris sfero moicavs dedamiwas. es
sfero aris TiTqosda atmosfero `suleTisa~. – aq Tavis nayofs moiRebs yovelive is, rac
adamianma gaakeTa miwieri cxovrebis manZilze zogadis samsaxurSi, sxva adamianTaTvis
uangaro TavdadebiT. vinaidan am msaxurebis meoxebiT, am TavdadebiT, igi ukve mkvidrobda
`suleTis~ am mesame sferos anareklSi. kacobriobis udidesma qvelmoqmedebma, udidesi
msxverplis gamRebma adamianebma, romelTac udidesi Rvawli miuZRviT sazogadoebriv
asparezze, moipoves TavianTi Tvisebebi am sferoSi mas Semdeg, rac wina gansxeulebaSi
miiRes SesaZlebloba masTan gansakuTrebuli danaTesavebisa.
cxadia, rom `suleTis~ zemoTaRwerili sami sfero garkveul mimarTebaSi imyofeba
maTze dabla mdgom samyaroebTan: fizikurTan da mSvinvierTan. vinaidan isini Seicaven
sakuTar TavSi pirvelxatebs da cocxal azr-arsebebs, romelnic ar samyaroebSi Rebuloben
sxeulebriv an mSvinvier yofas. mxolod meoTxe sfero gvevlineba `namdvil suleTad~, magram es
sfero ar aris aseTi am sityvis namdvili gagebiT. igi ganirCeva sami qveda sferosagan imiT, rom
masSi gvxvdeba pirvelxatebi im fizikuri da mSvinvieri mimarTebebisa, romelTac adamiani
hpovebs fizikur da mSvinvier samyaroebSi manamdis, vidre Tavad daiwyebdes muSaobas am
samyaroebSi. yoveldRiuri cxovrebis garemoebebi dakavSirebulni arian sagnebTan da
arsebebTan, romelTac adamiani hpoulobs samyaroSi; am soflis warmavali sagnebi mimarTaven
mis mzeras TavianTi maradiuli pirvelsafuZvlebisken; agreTve misi Sesaqmismieri
TanamoZmeni, romelTac igi swiravs uangaro grZnobebs, misi saSualebiT rodi warmoiSvnen.
misi saSualebiT aRmocendnen samyaroSi xelovnebis, mecnierebis, teqnikis da
saxelmwifoebriobis qmnilebani da a.S., mokled rom vTqvaT, yovelive is, rasac igi axorcielebs
samyaroSi, rogorc Tavisi sulis originalur Semoqmedebas. misi Tanamonawileobis gareSe
samyaroSi ar iqneboda fizikuri anabeWdi yovelive amisa. `suleTis~ meoTxe sferoSi imyofebian
pirvelxatebi am wminda adamianuri qmnilebebisa. _ is, rasac adamiani hqmnis miwieri
cxovrebis manZilze mecnieruli aRmoCenebis, mxatvruli ideebis da saxeebis, teqnikuri
Canafiqrebis saxiT, _ es yovelive iRebs nayofs am meoTxe sferoSi. ase rom, am sferodan
iReben mxatvrebi, mecnierni da didi gamomgoneblebi TavianT impulsebs suleTSi yofnisas, aq
maRldeba maTi genia, raTa axal gansxeulebebSi ufro mZlavri zemoqmedeba moaxdinon
adamianuri kulturis Semdgom ganviTarebaze. _ ar unda warmovidginoT, rom suleTis am
meoTxe sferos mniSvneloba aqvs mxolod gansakuTrebiT gamoCenili adamianebisaTvis. mas
mniSvneloba aqvs yvela adamianisaTvis. yovelive imas, rac fizikur cxovrebaSi aRamaRlebs
adamians yoveldRiuri cxovrebis survilebsa da ltolvebze, am sferoSi aqvs Tavisi pirvelwyaro.
adamians rom ar gaeara igi sikvdilsa da dabadebas Soris arsebul periodSi, Semdeg cxovrebaSi
mas aRar eqneboda interesebi zogadkacobriulisadmi, romelic scildeba viwro pirovnuli cxovrebis
farglebs. _ zemoT ukve iTqva, rom am sferosac ar SeiZleba ewodos sruli gagebiT `wminda
suleTi~. es xdeba imitom, rom adamianTa sulier yofaSi did rols asrulebs agreTve kulturuli
ganviTarebis mdgomareobac, rogorSiac maT dastoves dedamiwa. suleTSi maT SeuZliaT

63
igemon mxolod imis nayofni, risi gakeTebac maT SesZles TavianTi monacemebis mixedviT im
xalxis, im saxelmwifos ganviTarebis Sesabamisad, da a.S., romelSiac isini daibadnen.
suleTis kidev ufro maRal sferoebSi adamianis suli Tavisufldeba yvela miwieri
borkilisagan. igi aRzevdeba `wminda suleTSi~, sadac ganicdis im Canafiqrebs da miznebs,
romelTac isaxavda suli miwier cxovrebaSi. yovelive, samyaroSi ukve ganxorcielebuli,
cxovrebaSi amkvidrebs umaRlesi miznebisa da Canafiqrebis met-naklebad sust anarekls. yoveli
kristali, yoveli xe, yoveli cxoveli da yvelaferi, rac xorcieldeba adamianuri Semoqmedebis
sferoSi _ es yovelive iZleva mxolod anabeWds imisas, rasac winaswar sWvrets suli. adamiansac
Tavis gardasxeulebaTa manZilze ZaluZs Seexos am arasrulyofil anareklebs srulyofili
Canafiqrebisas da miznebisas. amrigad, Tavisi erTaderTi gansxeulebis farglebSi Tavad
adamians ZaluZs gaxdes mxolod amgvari anarekli imisa, rac winaswar gansazRvrulia misTvis
`suleTSi~. amis gamo is, rasac is warmoadgens `suleTSi~ rogorc suli, vlindeba mxolod maSin,
rodesac or gansxeulebas Soris igi aRzevdeba suleTis mexuTe sferomdis. is, rasac igi
warmoadgens aq, aris misi WeSmariti raoba. es aris is, rac sxvadasxvagvar gansxeulebebSi
Rebulobs garegan yofas. am sferoSi adamianis WeSmarit `me~_s ZaluZs yovelmxriv Tavisuflad
icxovros da gamovlindes. ase rom, es `me~ aris erTianoba, romelic kvlav da kvlav vlindeba
TiToeul gansxeulebaSi, am `me~-s moaqvs Tan is unarni, romelnic iqmnebian `sulTa samyaros~
qveda sferoebSi. aqedan gamomdinare mas gadmoaqvs wina cxovrebebis nayofni Semdgom
cxovrebaSi. _ es aris matarebeli warsul cxovrebaTa Sedegebisa.
ase rom, rodesac `me~ cxovrobs `suleTis~ mexuTe sferoSi, igi imyofeba CanafiqrTa da
mizanTa saufloSi. rogorc arqiteqtori swavlobs Tavis namuSevarSi aRmoCenil
arasrulyofilebebze da iRebs Tavisi axali gegmebisaTvis mxolod imas, rac am arasrulyofilebidan
man srulyofilebad gadaaqcia, aseve `me~ ukuagdebs mexuTe sferoSi Tavisi wina cxovrebis
rezultatebidan yovelive imas, rac dakavSirebulia qveda samyaroTa arasrulyofilebebTan da
anayofierebs Canafiqrebs `suleTisas~, romelSiac igi mkvidrobs amieridan Tavisi wina cxovrebis
SedegebiTurT. _ cxadia, rom Zala, romlis mopovebac SesaZloa am sferodan, damokidebuli
iqneba imaze, Tu ramdenad SeiZina `me~-m gansxeulebebis manZilze iseTi rezultatebi, romelTa
miRebac SeiZleba CanafiqrTa samyaroSi. `me~, romelic miwieri yofis manZilze mieltvoda sulis
Canafiqrebis ganxorcielebas, gamococxlebuli azrovnebismieri cxovrebiT an brZnuli, qmediTi
siyvaruliT aRwevs did uflebebs am sferoSi. mas ki, vinc mTlianad Cafluli iyo yoveldRiur
urTierTobebSi, vinc mxolod warmavalSi cxovrobda, mas ar dauTesia Tesli, romelsac ZaluZs
Seasrulos raime roli samyaros maradiuli ganwesebis CanafiqrebSi. `suleTis~ am maRal sferoSi
SesaZloa gaiSalos nayofis saxiT mxolod is mcire ram, rac scildeboda yoveldRiuri interesebis
farglebs mis namoqmedarSi. magram ar unda vifiqroT, TiTqos aq, uwinares yovlisa, iseTi ram
miiReba mxedvelobaSi, rasac `amqveyniuri dideba~ an msgavsi ram moaqvs. ara, aq swored
imis gaTvaliswineba xdeba, rasac cxovrebis TviT xanmokle periodSic ki mivyavarT
cnobierebamde, rom yovelives, calke arsebuls, aqvs Tavisi mniSvneloba yofierebis maradiuli
qmnadobisaTvis. unda miveCvioT im azrs, rom am sferoSi adamiani sxvagvarad msjelobs
sakuTar Tavze, vidre es fizikur cxovrebaSia SesaZlebeli misTvis. Tu man, magaliTad, SeiZina
sruliad mcire naTesaoba am mexuTe sferosTan, maSin masSi aRmocendeba midrekileba,
STabeWdos sakuTar TavSi impulsi Semdgomi fizikuri cxovrebisaTvis. ase rom, mis bedSi

64
(karmaSi) aRmocendeba Sesabamisi Sedegi am naklis gamosasworeblad. is, rac Semdgom
miwier cxovrebaSi amave cxovrebis TvalsazrisiT gveCveneba rogorc savalalo bedi – romelsac
SesaZloa Zlier vuCiviT kidevac _ suleTis am sferoSi mosCans rogorc aucilebeli ram
adamianisaTvis. ramdenadac mexuTe sferoSi adamiani cxovrobs Tavisi sakuTari `me~-s wiaR,
igi amaRlebulia agreTve yovelive imaze, rac gansxeulebaTa manZilze mosavda mas qveda
samyaroebidan. igi aris is, rac iyo mudam da iqneba mudam Tavisi gansxeulebebis manZilze.
masze gamgebloben is Canafiqrni, romelnic Cadebulni arian am gansxeulebebSi da romelTac igi
nergavs Tavisi sakuTari `me~-s wiaR. igi uyurebs Tavis sakuTar warsuls da grZnobs, rom
yovelive is, rac man ganicada, Caqsovili iqneba im CanafiqrebSi, romelnic man unda
ganaxorcielos momavalSi. mis mexsierebaSi ielvebs warsul cxovrebaTa mogoneba da
winaswarmetyveluri ganWvreta momavali cxovrebebisa. _ amrigad, is, rasac zemoT am
naSromSi ewoda Tavadi suli, am sferoSi mkvidrobs Tavisi ganviTarebis Sesabamis
sinamdvileSi. igi iqmneba da mzaddeba imisTvis, rom axal gansxeulebaSi misTvis aRmocendes
SesaZlebloba sulieri Canafiqrebis ganxorcielebisa miwier sinamdvileSi.
Tu es `Tavadi suli~ `suleTSi~ xSiri yofnis Semdeg imdenad ganviTardeba, rom SesZlebs
Tavisufal moZraobas am samyaroSi, maSin igi ufro da ufro ipovis aq Tavis WeSmarit
samSoblos. sulierSi cxovreba iseTive maxlobeli gaxdeba misTvis, rogorc miwieri
adamianisaTvis fizikur sinamdvileSi cxovreba. amieridan `suleTis~ Tvalsazrisebi erTaderTni
iqnebian, romelTa miRebasac igi SesZlebs momdevno miwieri cxovrebebis manZilze. `me~
SeigrZnobs sakuTar Tavs RvTaebrivi ganwesebis wevrad. miwieri cxovrebis farglebi da
kanonebi aRar exebian mis uSinaganes arss. sulieri samyarodan modian masTan Zalebi yovelive
imisaTvis, rasac igi hqmnis. magram sulieri samyaro aris erTianoba. man, vinc cxovrobs masSi,
icis, Tu rogor hqmnida maradisoba waruls da maradiulidan gamomdinare mas SeuZlia
gansazRvros momavlis mimarTulebac. warsulze mipyrobili mzera farTovdeba iqamde, vidre
srulyofili ar gaxdeba. adamiani, romelic miaRwevs am safexurs, Tavad isaxavs miznebs,
romelTac man unda miaRwios Semdeg gansxeulebaSi. suleTidan igi gavlenas axdens Tavis
momavalze, raTa igi aRsruldes sulierad da WeSmaritad. adamiani or gansxeulebas Soris
yofnisas mkvidrobs yvela im maRal arsebaTa Soris, romelTa TvalSic RvTaebriv sibrZnes ar
gaaCnia safarveli. vinaidan man miaRwia im safexurs, romelzedac igi SesZlebs maT gagebas.
`suleTis~ meeqvse sferoSi adamiani Tavis yvela qmedebebSi ganaxorcielebs imas, rac
gansakuTrebiT axasiaTeba samyaros WeSmarit arss. vinaidan mas aRar ZaluZs imis Zieba,
rac sasargebloa misTvis, aramed mxolod imisa, rac unda moxdes msoflio ganwesebis swor
mimdinareobasTan SeTanxmebiT. suleTis meSvide sferos mivyavarT `sami samyaros~
sazRvarTan. adamiani aq warsdgeba `cxovelmyofel marcvalTa~ winaSe, romelnic zena
samyaroebidan Semotanilni arian am sam zemoTaRweril samyaroSi, raTa Seasrulon mand
TavianTi amocanebi. sami samyaros sazRvarze yofnisas adamiani Seicnobs Tavis Tavs sakuTari
cxovrebis marcvalSi. es ki moitans imas, rom am sami samyaros amocana amoxsnili iqneba. ase
rom, igi sWvrets mTels cxovrebas am samyaroebisas. fizikur cxovrebaSi samSvinvelis unarebi,
romelTa saSualebiTac Rebulobs igi sulieri samyaros zemoTaRweril gancdebs, ar arian
gacnobierebulni yoveldRiuri cxovrebis mimarTebaTa gamo. qvecnobier siRrmeebSi es unarni
muSaoben sxeulebriv organoebze, romelnic hqmnian fizikuri samyaros cnobierebas. swored es

65
aris mizezi, ris gamoc isini Seucnobelni rCebian am samyarosaTvis. Tvalic ver xedavs sakuTar
Tavs, vinaidan masSi moqmedeben Zalebi, romelnic warmoaCenen sxva sagans. im sakiTxis
ganxilvisas, Tu ramdenad SeiZleba iyos cxovreba dabadebasa da sikvdils Soris ganvlil miwier
cxovrebaTa Sedegi, unda miviRoT mxedvelobaSi, rom Tavad am cxovrebis farglebSi
SemuSavebuli Tvalsazrisi, rogorc mas, bunebrivia, iReben, ar iZleva araviTar SesaZleblobas
msjelobisTvis. amgvari TvalsazrisisTvis erTi miwieri cxovreba, magaliTad, SesaZloa iyos
aRsavse mwuxarebiT, arasrulyofilebiT da a.S. amave dros meore TalsazrisisaTvis, romelic
Tavad am cxovrebis miRma SemuSavdeba. igi SesaZloa ganvlili cxovrebis Sedegs
warmoadgendes. Semecnebis gzaze dadgomis Sedegad, romelic aRwerilia erT-erT Semdgom
TavSi, samSvinveli Tavisufldeba sxeulebrivi cxovrebis pirobebisagan. amis Sedegad mas
ZaluZs xatovnad aRiqvas is gancdebi, romelTac igi gaivlis sikvdilsa da xelaxal dabadebas Soris.
amgvari aRqma SesaZleblobas iZleva aRvweroT `suleTis~ movlenebi imgvarad, rogorc es aris
aq mocemuli Canaxatebis saxiT. Tu ar daviviwyebT, rom fizikur sxeulSi samSvinvelis mTeli
ganwyobileba sxvagvaria, vidre wminda sulier gancdaSi, maSin zemoTaRwerili warmogvidgeba
Tavisi WeSmariti saxiT.

V. fizikuri samyaro da misi kavSiri samSvinvelisa da sulis samyaroebTan

mSvinvieri samyarosa da suleTis movlenebi miuwvdomelia garegani grZnobadi


aRqmisaTvis. am grZnobadi aRqmisaTvis misawvdomi sagnebi unda davayenoT
zemoTaRwerili ori samyaros gverdiT, rogorc mesame samyaro.
Tavisi sxeulebrivi arsebobis manZilze adamiani erTdroulad cxovrobs sam samyaroSi. igi
aRiqvams grZnobadi samyaros sagnebs da zemoqmedebas axdens maTze. mSvinvieri samyaros
Zalebi moqmedeben masze simpaTiisa da antipaTiis ZalebiT, xolo misi sakuTari samSvinveli
Tavisi dadebiTi da uaryofiTi grZnobebiT, Tavisi survilebiT da vnebebiT aRZravs talRebs
mSvinvier samyaroSi; saganTa sulieri arsi ki airekleba mis azrTa samyaroSi; Tavad igic, rogorc
moazrovne sulieri arseba, gvevlineba suleTis moqalaqed da yovelive imis Tanaziarad, rac
mkvidrobs samyaros am sferoSi. _ aqedan cxadia, rom grZnobadi samyaro aris mxolod nawili
imisa, rac gars erwymis adamians. adamianis garemomcvel samyaros es nawili gvevlineba
garkveul zomamde damoukideblad, vinaidan SesaZlebelia misi aRqma im SegrZnebebiT,
romelnic ganze stoveben mSvinviersa da suliers, amave samyaros sakuTrebas. iseve, rogorc
yinulis natexi, romelic dacuravs wylis zedapirze, aris igive nivTiereba garemomcveli wylisa,
zogierTi TvisebebiT misgan gansxvavebuli, aseve grZnobadi sagnebi warmoadgenen maT
garemomcvel mSvinvier da sulier samyaroTa nivTierebas; isinic gansxvavdebian am
garemocvisagan zogierTi TvisebiT, romlebiTac isini xdebian misawvdomni grZnobadi
aRqmisaTvis. isini – xatovnad Tu vityviT _ arian gamkvrivebuli sulieri da mSvinvieri
warmonaqmnebi; es gamkvriveba moqmedebs ise, rom grZnobebs ZaluZT maTi aRqma. diax,

66
rogorc yinuli warmoadgens mxolod wylis arsebobis formas, aseve grZnobadi sagnebi
warmoadgenen formas mSvinvieri da sulieri arsebebis yofierebisas. amis Semdeg gasagebi
gaxdeba, rom sulis samyaro SeiZleba gadaiqces samSvinvelis samyarod, xolo es ukanaskneli –
grZnobad samyarod, iseve rogorc wyali gadaiqceva yinulad.
am TvalsazrisiT gasagebi xdeba, Tu rad ZaluZs adamians Seiqmnas azrebi grZnobadi
sagnebis Sesaxeb, vinaidan arsebobs kiTxva, romelic unda dausvas sakuTar Tavs yovelma
moazrovne adamianma, saxeldobr: ra mimarTebaSi imyofeba azri, romelsac adamiani iqmnis
qvis Sesaxeb, Tavad am qvasTan? garesamyaros bunebaze Rrmad damkvirvebeli
adamianebisTvis maTi sulieri mzeris winaSe mTeli sicxadiT ibadeba es kiTxva. SesaniSnavad
ambobs, magaliTad, am harmoniis Sesaxeb didi astronomi kepleri: `samyaroSi WeSmaritad
RvTaebrivi mowodebaa STabeWdili, dabejiTebiT rom mouwodebs adamians astronomiis
Seswavlisaken; sityvebisa da marcvlebisagan rodi Sedgeba es mowodeba, aramed Seesabameba
adamianur cnebebsa da grZnobebs, romelnic mimarTulni arian ciuri sxeulebisa da maTi
mdgomareobebisaken~. radgan grZnobadi samyaros sagnebi sxva araferia, Tu ara gamkvrivebuli
sulieri arsebebi, amdenad sakuTar azrTa maTze mimarTvis Sedegad adamians ZaluZs am
saganTa wvdoma, grZnobadi sagnebi sulis samyarodan momdinareoben, isini warmoadgenen
mxolod sxvagvar formas sulieri arsebebisas; da rodesac adamiani azrovnebs saganTa Sesaxeb,
igi ubralod mimarTavs Tavis Sinagan mzeras grZnobadi formis nacvlad am saganTa sulieri
pirvelxatebisken. sagnis wvdoma azriT aris procesi, romelic SeiZleba SevadaroT myari
sagnis winaswar cecxlSi gadadnobas, raTa qimikosma Semdeg gamoikvlios es sagani
Txevad mdgomareobaSi.
suleTis sxvadasxva sferoebSi vlindebian grZnobadi samyaros sulieri pirvelxatebi.
mexuTe, meeqvse da meSvide sferoebSi es pirvelxatebi gvxvdebian rogorc jer kidev cocxali
Canasaxiseuli marcvlebi; oTx qveda sferoSi ki isini gardaiqmnebian sulier warmonaqmnad. am
sulier warmonaqmns adamianis suli aCrdilisebri anareklis saxiT aRiqvams, rodesac surs
azrovnebiT SeimuSaos gageba grZnobadi sagnebisa. rogor gamkvrivdnen es sulieri
warmonaqmnebi grZnobadi samyaros mdgomareobamde – ai, sakiTxi yvelasTvis, vinc mieltvis
sulier wvdomas Tavisi garemomcveli samyarosas. _ uwinares yovlisa adamianis grZnobadi
xedvisaTvis es garemomcveli samyaro ganiyofeba oTx aSkarad gansxvavebul safexurad:
mineralurad, mcenareulad, cxovelurad da adamianurad. mineraluri samyaro aRiqmeba
SegrZnebebiT, xolo azrovneba swvdeba mas. raime mineraluri sxeulis Sesaxeb azris Seqmnisas
orgvar movlenasTan gvaqvs saqme: grZnobad saganTan da azrTan. amis Sesabamisad unda
warmovidginoT, rom es grZnobadi sagani aris gamkvirvebuli azr-arseba. magram erTi
mineraluri arseba garegani saxiT moqmedebs meoreze. igi ejaxeba mas da moZraobaSi
mohyavs; igi axurebs mas, anaTebs, adnobs da a.S. es garegani saSualeba zemoqmedebisa
SeiZleba gamovxatoT azrebis saxiT. adamiani iqmnis azrebs imis Sesaxeb, rom mineraluri
sagnebi garegani kanonzomierebis ZaliT zemoqmedebas axdenen urTierTze. amis meoxebiT
misi calkeuli azrebi gadaizrdebian mTeli mineraluri samyaros azrismier suraTSi. da es azrismieri
suraTi aris anarekli mTeli mineraluri grZnobadi samyaros pirvelxatisa. sulier samyaroSi
SeiZleba misi povna, rogorc mTlianobisa. _ mcenareTa saufloSi erTi sagnis garegan
zemoqmedebas meoreze emateba zrdisa da gamravlebis movlenebi. mcenare izrdeba da

67
warmoqmnis Tavis msgavs arsebebs imas, rasac adamiani xvdeba mineralur samyaroSi, emateba
sicocxle. am faqtis Sesaxeb ubralo dafiqrebac ki migviyvans daskvnamde, romelic naTels
mohfens yovelives. mcenares gaaCnia Zalebi, raTa misces Tavis Tavs cocxali saxe da Sehqmnas
amave saxis Tavisi msgavsi arseba. gazebis, siTxeebis da a. S. arsebul uformo mineralur
nivTierebebsa da mcenareul samyaros cocxal saxes Soris arseboben kristalTa formebi.
kristalebSi Cven gvaqvs gadasvla uformo mineraluri samyarodan mcenareuli samyaros cocxali
warmomqmneli unarisaken. _ am garegan-grZnobadi qmnadobis procesSi _ rogorc mineralur,
ise mcenareul saufloSi _ TvalsaCinoa grZnobadi gamkvriveba wminda sulieri procesebisa,
romelic mimdinareobs maSin, rodesac sulieri Canasaxebi suleTis sami zeda sferosi
gardaiqmnebian qveda sferoebis sulier saxeebad. kristalizaciis procesis Sesabamisi pirvelxatia
sulier samyaroSi gadasvla uformo sulieri Canasaxidan saxedqmnili warmonaqmnisaken. Tu es
gadasvla imdenad gamkvrivdeba, rom igi misawvdomi gaxdeba SegrZnebaTaTvis, maSin igi
gvevlineba grZnobad samyaroSi kristalizaciis mineralur procesad. _ magram mcenareul
samyaroSic xom aris saxedqmnili sulieri Canasaxi, magram aq saxedqmnil arsebaSi jer kidev
SenarCunebulia cocxali unari formis warmoqmnisa. kristalSi ki sulierma Canasaxma
Camoyalibebisas dahkarga unari formadqmnisa. man amoswura Tavisi Tavi ukve warmoqmnil
formaSi. mcenaresac aqvs saxe, da garda amisa – saxedqmnis unari. suleTis zeda sferoebSi
arsebul sulier CanasaxTa Tviseba SenarCunebulia mcenareul yofaSi. ase rom, mcenare aris saxe,
iseve rogorc kristali, da ufro metic, igi saxis warmomqmneli Zalaa. im formis garda, romelic
pirvelarsebebma miiRes mcenareul saxeSi, maTze muSaobs kidev erTi forma, romelic atarebs
anabeWds zeda sferoebis sulieri arsebebisas. magram mcenareSi grZnobadad aRiqmeba mxolod
is, rac avlens Tavis Tavs dasrulebuli saxiT; saxedmqmneli arsebebi, romelnic aniWeben
sicocxles am saxes mcenareul saufloSi, grZnobadad ar aRiqmebian. grZnobadi Tvali xedavs
patara SroSans da ramdenime dRis Semdeg hxedavs mas gazrdils. saxedmqmnel Zalas, romelic
pirvelidan am ukanasknels warmoqmnis, es Tvali ver xedavs. es saxedqmneli, Zalismieri arseba
aris grZnobadad uxilavi qmediTi nawili mcenareul samyaroSi. sulieri Canasaxebi
CamoqveiTdnen erTi safexuriT dabla, raTa emoqmedaT saxeebis saufloSi. sulismetyvelebaSi
SesaZlebelia saubari elementarul saufloebze. Tu im pirvelformebs, romelTac jer ar gaaCniaT
araviTari saxe, davarqmevT pirvel elementarul sauflos, maSin grZnobadad uxilavi Zalismieri
arsebebi, romelnic moqmedeben rogorc muSakni mcenareTa zrdaze, miekuTvnebian meore
elementarul sauflos. _ cxovelTa samyaroSi zrdasa da gamravlebis unars emateba SegrZneba da
ltolva. eseni arian mSvinvieri samyaros gamovlinebani. arseba, romelsac gaaCnia SegrZneba
da ltolva, ekuTvnis am samyaros, Rebulobs misgan STabeWdilebebs da awarmoebs masze
zemoqmedebas. yoveli SegrZneba, yoveli ltolva, warmoqmnili cxovelur arsebaSi,
momdinareobs cxoveluri samSvinvelis qvena nawilidan. saxe ufro mdgradia, vidre SegrZneba
an ltolva. SesaZloa iTqvas, rom mcenaris cvladi saxe iseTsave damokidebulebaSia kristalis
uZrav formasTan, rogorc SegrZnebadi cxovreba _ ufro mdgrad cocxal saxesTan. mcenare
garkveul zomamde izrdeba saxedmqmneli Zalis meoxebiT; Tavisi cxovrebis manZilze igi
gamudmebiT iZens axal-axal saxeebs. Tavdapirvelad igi fesvs idgams, Semdeg isxams foTlebs,
Semdeg yvavilebs da a.S. cxoveli gvevlineba TviTdasrulebuli saxiT da am saxis SigniT
anviTarebs cvalebad cxovrebas SegrZnebisas da ltolvebisas. am cxovrebasac aqvs Tavisi yofa

68
mSvinvier samyaroSi. rogorc mcenare aris iseTi ram, rac izrdeba da mravldeba, aseve cxoveli
aris iseTi ram, rac SeigrZnobs da aviTarebs ltolvebs. es ukanasknelni warmoadgenen
sxeulisaTvis im uformo elements, romelic gamudmebulad viTardeba axal-axal formebSi. maTi
pirveladi warmomqmneli procesebi suleTis zeda sferoebSi imyofebian, magram isini
moqmedeben mSvinvier samyaroSi. amrigad, cxovelTa saufloSi im Zalismier arsebebs, romelnic
grZnobadad uxilavni arian da warmarTaven mcenareebis zrdas da ganviTarebas, uerTdebian
kidev sxvebi, romelnic erTi safexuriT dabla CamoqveiTdnen mSvinvier samyaroSi. cxovelTa
saufloSi SegrZnebebisa da ltolvebis mamoZravebel muSakebad gvevlinebian uformo arsebani,
romelnic imosebian mSvinvieri garsebiT. isini arian WeSmariti mSeneblebi cxoveluri formebisa.
is sfero, romelsac isini ekuTvnian, sulismetyvelebaSi iwodeba mesame elementarul sauflod. _
adamiani am unarTa garda, romelic mcenareebsac da cxovelebsac gaaCniaT, hflobs kidev sxva
unarebs, raTa gadaamuSaos SegrZnebebi warmodgenebad da azrebad da azrovnebiT warmarTos
Tavisi midrekilebebi. azri, romelic mcenareSi gvevlineba saxed, cxovelSi _ mSvinvier Zalad,
adamianSi vlindeba rogorc Tavad azri Tavisi sakuTari formiT. cxoveli aris samSvinveli;
adamiani aris suli. sulieri arseba CamoqveiTda kidev erTi safexuriT dabla. cxovelTan igi hqmnis
samSvinvels, adamianSi ki igi Semovida Tavad grZnobad-nivTier samyaroSi. suli imyofeba
adamianuri grZnobadi sxeulis wiaRSi da amitom, ramdenadac igi gvevlineba grZnobad samosSi,
mas ZaluZs gamovlindes rogorc mxolod mkrTali anarekli, rogoricaa azri sulier arsebasTan
SedarebiT. adamianSi suli vlindeba fizikuri tvinis organizaciis meSveobiT. _ magram
samagierod suli gaxda agreTve Sinagani arsi adamianisa. azri aris forma, romelsac Rebulobs
adamianSi uformo sulieri arseba, iseve rogorc mcenareSi igi iZens saxes, xolo cxovelSi
gadaiqceva samSvinvelad. amitom adamianisaTvis, rogorc moazrovne arsebisTvis, ar arsebobs
mis gareSe myofi misi aRmSenebeli elementaruli sauflo. misi elementaruli sauflo muSaobs mis
grZnobad sxeulSi. ramdenadac adamiani aris arseba, romelsac gaaCnia saxe da SegrZneba,
masze muSaoben igivenairi elementaruli arsebani, romelnic muSaoben mcenareebsa da
cxovelebze. xolo azrismieri organizmi muSavdeba adamianSi Tavad misi fizikuri sxeulis
Signidan. adamianis sulier organizmSi, nervul sistemaSi, romlis srulyofis umaRlesi safexuria
tvini, CvenTvis grZnobadad TvalsaCinoa is, rac muSaobs mcenareebSi da cxovelebSi, rogorc
zegrZnobadi Zalismieri arseba. swored amis mizezia is, rom cxovelSi vlindeba TviTSegrZneba,
xolo adamianSi _ TviTSegneba. cxovelSi suli SeigrZnobs sakuTar Tavs samSvinvelad; igi jerac
ar aRiqvams Tavs sulad. adamianSi ki suli Seimecnebs sakuTar Tavs sulad da ramdenadac es
xdeba fizikuri pirobebis meSveobiT, igi Seimecnebs mxolod sulis aCrdilisebr anarekls, mxolod
azrs. _ am gagebiT samgvari samyaro ganiyofa Semdegnairad: 1. pirvelqmnili uformo arsebebis
sauflo (pirveli elementaruli sauflo); 2. saxedmqmnel arsebaTa sauflo (meore elementaruli
sauflo); 3. mSvinvier arsebaTa sauflo (mesame elementaruli sauflo); 4. Seqmnil saxeTa sauflo
(kristalTa formebi); 5. sauflo, romelic grZnobadad TvalsaCinoa saxeebSi da romelzedac
muSaoben saxedmqmneli arsebebi (mcenareTa sauflo); 6. suflo, romelic grZnobadad
TvalsaCinoa saxeebSi, magram romelSic garda amisa saxedmqmneli arsebebi moqmedeben
mSvinvierad (cxovelTa sauflo); 7. sauflo, romelSic grZnobadad TvalsaCinoa saxeebi, romelSic
mSvinvierad moqmedeben saxedmqmneli arsebebi da romelSic Tavad suli iqmnis azrismier
formas grZnobad samyaroSi (adamianTa sauflo).

69
axla TvalsaCinoa, Tu rogor ukavSirdebian sulier samyaros sxeulSi mcxovrebi adamianis
Semadgeneli nawilebi. fizikur sxeuls, eTerul sxeuls, SegrZnebad-mSvinvier sxeuls da
gansjismier samSvinvels ganixilaven rogorc grZnobad samyaroSi gamkvrivebul pirvelxatebs
suleTisas. fizikuri sxeuli aRmocendeba imis Sedegad, rom adamianis pirvelxati mkvrivdeba
grZnobad gamovlinebamde. amis Sesabamisad fizikur sxeuls SesaZloa ewodos pirveli
elementaruli sauflos arseba, romelic imdenad gamkvrivda, rom misawvdomi gaxda grZnobadi
aRqmisaTvis. eTeruli sxeuli aRmocendeba imis Sedegad, rom es zemoTaRniSnuli gziT
warmoqmnili saxe inarCunebs moZrav xasiaTs im arsebis meoxebiT, romelic ganavrcobs Tavis
moqmedebas grZnobad sauflozec, magram misi grZnobadi aRqma SeuZlebelia. Tu Cven
movisurvebdiT srulad gansazRvras am arsebisas, unda gveTqva, rom uwinares yovlisa igi iRebs
sawyiss suleTis uzenaes sferoebSi da Semdeg, meore sferoSi gardaiqmneba sicocxlis
pirvelxatad. rogorc sicocxlis amgvari pirvelxati, igi moqmedebs grZnobad samyaroSi. aseve
arseba, romelic agebs SegrZnebad mSvinvier sxeuls, iRebs sawyiss suleTis zena sferoebSi. xolo
suleTis mesame sferoSi igi gardaiqmneba mSvinvieri samyaros pirvelxatad da rogorc aseTi
moqmedebs grZnobad samyaroSi. gansjismieri samSvinveli ki iqmneba imis mixedviT, rom
moazrovne adamianis pirvelxati suleTis meoTxe sferoSi gardaiqmneba azrad da am saxiT,
rogorc moazrovne adamianuri arseba, uSualod moqmedebs grZnobad samyaroSi. _ aseTia is
adgili, romelsac ikavebs adamiani grZnobad samyaroSi. amgvarad muSaobs suli mis fizikur
sxeulze, mis eTerul sxeulze da mis SegrZnebad mSvinvier sxeulze. amrigad mJRavndeba es suli
gansjismier samSvinvelSi. _ amrigad, adamianis sam qveda nawilze muSaoben pirvelxatebi im
arsebaTa formiT, romelnic garkveulwilad garedan miudgebian mas; Tavis gansjismier
samSvinvelSi igi (cnobierad) muSaobs sakuTar Tavze. _ xolo arsebani, romelnic moqmedeben
fizikur sxeulze, igiveni arian, romelnic hqmnian mineralur bunebas. mis eTerul sxeulze
muSaoben imave saxis arsebani, rac mcenareTa saufloSi. xolo mis SegrZnebad mSvinvier
sxeulze moqmedeben imaTi msgavsi arsebani, rogornic mkvidroben cxovelTa saufloSi garegan
grZnobaTaTvis miuwvdomeli saxiT da romelTa moqmedebac vrceldeba am saufloebze.
amgvar urTierTqmedebaSi arian sxvadasxvagvari samyaroebi. samyaro, romelSic
mkvidrobs adamiani, aris gamoxatuleba am urTierTSeTanxmebuli qmedebisa.

***

grZnobadi samyaros amgvari gagebis Semdeg iwyeba gageba sxvagvari arsebebisac,


romelnic gansxvavdebian bunebis zemoxsenebul oTx sferoSi damkvidrebul arsebaTagan.
amgvari arsebebis magaliTad aviRoT is, rasac uwodeben eris suls (nacionalur suls). igi ar
vlindeba uSualod grZnobadi saxiT. igi mJRavndeba SegrZnebebSi, grZnobebSi, midrekilebebSi
da a.S., romelnic warmoadgenen erTi garkveuli erovnebis kuTvnilebas. es aris arseba, romelic ar
sxeuldeba grZnobadad. magram iseve, rogorc adamiani iqmnis grZnobad TvalsaCino sxeuls,
aseve es arsebac iqmnis sxeuls mSvinvieri samyaros nivTierebisgan. es mSvinvieri sxeuli eris
sulisa hgavs Rrubels, romelSiac mkvidroben eris warmomadgenlebi da romlis gavlenebic Tumc
sacnauria mocemul adamianTa samSvinvelebSi, magram es gavlenebi ar momdinareoben Tavad

70
am samSvinvelebidan. visac amrigadar warmoudgenia eris suli, misTvis igi rCeba sqematur
azrad yovelgvari, sicocxlisa da Sinaarsis gareSe, cariel abstraqciad. igive SeiZleba iTqvas imis
Sesaxeb, rasac Cven vuwodebT drois suls. amrigad moicavs Cveni sulieri mzera simravles sxva
zena da qvenaarsebebisas, romelnic mkvidroben adamianis garemomcvel samyaroSi da romelTa
aRqmac SeuZlebelia grZnobaTa saSualebiT. sulieri mzeris mqones ki ZaluZs aRqma da aRwera
amgvari arsebisa. amgvari arsebebis umdables saxeobas ekuTvnian isini, romelTac sulieri
samyaros mkvlevarni uwodeben salamandrebs, silfebs, undinebsa da gnomebs. saWiro ar unda
gaxdes Tqma imisa, rom amgvari aRwerebi ver CaiTvleba im sinamdvilis anareklad, romelic
maT safuZvlad udevT. xolo aseTic rom yofiliyo, maSin misi saSualebiT warmodgenili samyaro
iqneboda ara sulieri, aramed uxeS-grZnobadi. amgvari aRwerani mxolod aTvalsaCinoebs iseT
sulier sinamdviles, risi warmoCenac SesaZlebelia mxolod am saxiT, anu simboloebis meoxebiT.
sruliad gasagebia, rodesac mxolod grZnobad mxedvelobas mindobili adamiani am arsebebs
sTvlis veluri fantaziisa da crurwmenis monaCmaxad. ra Tqma unda, grZnobadi TvalisTvis isini
arasodes iqnebian saxilvelni, vinaidan maT ar gaaCniaT grZnobadi sxeuli. crurwmena is ki araa,
rom amgvar arsebebs Tvlian sinamdviled, aramed is, rom hgoniaT, TiTqosda isini grZnobadi
saxiT vlindebodnen. _ msgavsi arsebebi monawileoben samyaros aRmSeneblobaSi da maT
vxvdebiT maSinve, rogorc ki SevdivarT fizikur SegrZnebaTaTvis daxSul samyaros zena
sferoebSi. unda vaxsenoT agreTve is arsebanic, romelnic ar Camodian mSvinvier samyaromde
da romelTa garsic moqsovilia mxolod suleTis warmonaqmnebisagan. adamiani aRiqvams maT,
xdeba maTi Tanaziari, rodesac mas gaexsneba sulieri mxedveloba da sulieri smena. amgvari
gaxsnis Sedegad adamianisaTvis gasagebi xdeba mravali ram, rasac igi uamisod mxolod
sWvretda gagebis gareSe. irgliv naTldeba yovelive; igi xedavs yovelive imis mizezebs, rac
grZnobad samyaroSi airekleba Sedegebis saxiT. igi gebulobs imas, rasac am sulieri mxedvelobis
gareSe an savsebiT uarhyofda, an iZulebuli iqneboda eTqva: `bevri ram xdeba caze da
dedamiwaze iseTi, rac Tqvens Skolarul sibrZnes arc ki dasizmrebia~. adamianebi, romelTac
gaaCniaT ufro faqizi sulieri aRqma, SeSfoTebas ganicdian, rodesac grZnoben TavianT garSemo
sxva aragrZnobad samyaros. bundovnad aRiqvamen mas da iZulebulni arian imoZraon masSi
xelebis faTuriT, rogorc brma moZraobs xilul sagnebs Soris. yofierebis am sferoebSi mxolod
naTel Semecnebas ZluZs Caswvdes imas, rac mand xdeba, ZaluZs namdvilad ganamtkicos
adamiani da miiyvanos is Tavis WeSmarit daniSnulebasTan. mxolod grZnobaTagan dafaruli
sinamdvilis wvdomis Sedegad ganavrcobs adamiani Tavis arsebas imgvarad, rom Semdeg
amgvar ganvrcobamde mis mier ganvlili cxovreba misTvis gadaiqceva `samyaros Sesaxeb
ocnebad~.

71
VI. formaazrebisa da adamianis auris Sesaxeb

rogorc ukve iTqva, sami samyarodan TiToeulis warmonaqmnebi mxolod maSin iqcevian
sinamdviled adamianisaTvis, rodesac mas gaaCnia maTi aRqmis unari an organoebi. garkveul
sivrcul movlenebs adamiani aRiqvams sinaTlismier movlenebad mxolod imitom, rom mas aqvs
kargad mowyobili Tvali, Tu ra zomamde gaixsneba am arsebisTvis is, rac sinamdvileSi
arsebobs, damokidebulia misi aRqmis unarze. amitom adamianma arasodes ar unda Tqvas:
realuria mxolod is, risi aRqmac me SemiZlia. SesaZloa bevri ram iyos realuri, risi
aRqmisaTvisac mas aklia organoebi. _ mSvinvieri samyaro da suleTi iseve realuria, rogorc
grZnobadi samyaro, Tanac realuri ufro maRali gagebiT. marTalia, araviTar grZnobad Tvals ar
ZaluZs grZnobaTa da warmodgenaTa danaxva, magram isini mainc realurni arian. iseve, rogorc
Tavisi garegani SegrZnebebiT adamians ZaluZs iqonios aRqmis saxiT Tavis winaSe sxeulebrivi
samyaro, aseve misi sulieri organoebisTvis aRqmebad iqcevian grZnobebi, ltolvebi, instinqtebi,
azrebi da a.S. iseve, rogorc, magaliTad, sivrculi movlenebi SesaZloa aRviqvaT grZnobadi
TvaliT ferad movlenebad, amgvaradve zemoxsenebuli mSvinvieri da sulieri movlenebi Sinagani

72
grZnobebis meSveobiT SesaZloa gadaiqcnen aRqmebad, romelnic iqnebian grZnobadi feradi
movlenebis analogiurni. sruli gageba imisa, Tu ra TvalsazrisiT aris es naTqvami, ZaluZs mxolod
imas, vinc daadga ukanasknel TavSi aRweril gzas Semecnebisas da amis meoxebiT ganiviTara
sakuTar TavSi Sinagani SegrZnebebi. misTvis zegrZnobadad TvalsaCinoni xdebian misi
garemomcveli mSvinvieri samyaros mSvinvieri movlenebi da sulieri sferos sulieri movlenebi.
grZnobebi, romelTac igi ganicdis sxva arsebaSi, misTvis asxiveben rogorc sinaTlismieri
movlenebi; talRebi, romelTac igi miapyrobs yuradRebas, miedinebian sulier sivrceSi. misTvis
erTi adamianis azri, romelic exeba meore adamians, ar warmoadgens iseT rasme, risi aRqmac
mas ar ZaluZs, aramed aRqmad process. azris Sinaarsi, rogorc aseTi, mkvidrobs moazrovne
adamianis samSvinvelSi; sulier samyaroSi ki es Sinaarsi iwvevs garkveul Sedegebs. es Sedegebi
sulieri mxedvelobisTvis warmoadgenen TvalsaCino procesebs. azri, rogorc ucilobeli sinamdvile,
gamodis erTi adamianidan da miiwevs meore adamianisken. da am azris zemoqmedeba meore
adamianze gancdil iqneba sulier samyaroSi, rogorc aRqmaSi movlena. ase rom, im
adamianisaTvis, romelsac gaxsnili aqvs sulieri SegrZnebebi, fizikurad TvalsaCino adamiani aris
mxolod nawili mTeli adamianisa _ es fizikuri adamiani iqceva mSvinvieri da sulieri dinebebis
centrad. SesaZloa mxolod gakvriT mivuTiToT im mdidar, mravalferovan samyaroze, romelic
ixsneba aq mxilvelisaTvis. magaliTad, adamianis azri, romelic sxva SemTxvevaSi mkvidrobs
mxolod msmenelis azrismier gagebaSi, gvevlineba rogorc sulierad TvalsaCino, feradi movlena.
misi Seferiloba Seesabameba xasiaTs azrisas. azri, romelic aRmocendeba adamianis grZnobadi
ltolvidan, sxvagvaradaa Seferili. vidre is azri, romelic wminda Semecnebis, keTilSobili
mSvinvierebis an maradiuli sikeTis samsaxurSi warmoiqmna. nairgvar wiTel ferebSi livliveben
mSvinvier samyaroSi azrebi, romelTac warmoSobs grZnobadi cxovreba. 1 mSvenieri, Ria-
yviTeli feriT gvevlineba azri, romliTac moazrovne aRzevdeba umaRles Semecnebamde.
saucxoo vardisfer-mewamuli feri aqvs azrs, romelic momdinareobs Tavdadebuli siyvarulidan.
azris Sinaarsis msgavsad agrTve misi met-naklebi garkveuloba Tavis gamoxatulebas hpovebs
zegrZnobadi formiT gamovlinebisas. moazrovnis zusti azri gvevlineba rogorc mkafio
moxazulobis mqone warmonaqmni; aRreuli warmodgena mosCans rogorc bundovani
Rrublisebri warmonaqmni.
amrigad, rogorc mSvinvieri, ise sulieri arseba adamianisa gvevlineba mTeli adamianuri
arsebis zegrZnobad nawilad.
is feradi movlenebi, romelnic garemoicaven fizikur adamians kvercxisdari Rrublis
msgavsad, asxiveben mis garSemo da xilulni arian `sulieri TvalisTvis~, iwodebian adamianis
aurad. sxvadasxva adamianebs sxvadasxva sididis aura gaaCniaT. magram mainc unda
warmovidginoT, rom saSualod sruli adamiani orjer ufro grZelia da oTxjer ufro ganieri, vidre
fizikuri adamiani.
auraSi livliveben aTasgvari ferebi. amdenad, es talRiseburi dineba aris zusti asaxva
adamianis Sinagani cxovrebisa. garkveuli elferni iseTive cvalebadni arian, rogorc Tavad es

1
aq mocemuli ganmartebani, cxadia, gamoiwveven udides gaugebrobebs. amitom am axal gamocemaSi aucilebelia
mokled isev davubrundeT maT calkeul SeniSvnaSi (Sdr. wignis bolos moTavsebuli `calkeuli SeniSvnebi da
damatebani~, gv. 178).

73
cxovreba. magram garkveuli mdgradi Tvisebani: talanti, Cvevebi, xasiaTis Taviseburebani,
vlindebian mdgrad ZiriTad ferebSi.
im adamianebs, romelnic jerac Sors arian am wignisSemdgom TavSi aRwerili
`SemecnebiTi gzis~ gancdebisagan, SesaZloa aReZraT gaugebroba imasTan dakavSirebiT, rac
aq auris saxiTaa aRwerili. SesaZloa warmovidginoT, TiTqos is, rac aRwerilia aq rogorc
`ferebi~, iseve warmoudgeba samSvinvelT, rogorc fizikuri feri warmoudgeba Tvals; magram
msgavsi `mSvinvieri feri~ iqneboda mxolod halucinacia da sxva araferi. sulismetyvelebas araferi
aqvs saerTo `halucinatorul~ STabeWdilebebTan. yovel SemTxvevaSi aq mocemul aRweraSi
isini ar igulisxmebian. adamiani swor warmodgenas iqmnis maSin, rodesac iTvaliswinebs
Semdegs. fizikur ferSi samSvinveli ganicdis ara mxolod grZnobad STabeWdilebas, aramed
mSvinvier gancdasac. es mSvinvieri gancda sxvagvaria, rodesac igi aRiqvams lurj zedapirs.
davarqvaT am gancdas `yviTelSi cxovreba~ an `lurjSi cxovreba~. ase rom, samSvinvels, romelic
daadga Semecnebis gzas, aqvs amgvari `siyviTlis gancda~ sxva arsebebis aqtiur mSvinvier
gancdebTan mimarTebaSi; `silurjis gancda~ ki _ TavdadebiT aRsavse mSvinvier
ganwyobilebebTan mimarTebaSi. arsebiTia ara is, rom `mxilveli~ meore samSvinvelis
warmosaxvisas iseve xedavs `lurjs~, rogorc igi dainaxavda am lurjs fizikur samyaroSi, aramed
gancda, romelic aZlevs mas uflebas daarqvas warmosaxvas `lurji~, rogorc fizikuri adamiani
uwodebda `lurjs~, magaliTad, fardas. garda amisa samSvinveli arsebiTia mxilvelis mier imis
gacnobierebac, rom am gancdisas igi imyofeba sxeulebriobisgan Tavisufal mdgomareobaSi.
amrigad, igi Rebulobs SesaZleblobas isaubros samSvinvelis iseT samyaroSi cxovrebis
mniSvnelobasa da Rirebulebaze, romlis aRqmis gadmocemac SeuZlebelia adamianis sxeulis
saSualebiT. da Tuki aucilebelia gaTvaliswineba amgari daxasiaTebis mniSvnelobisa,
`mxilvelisTvis~ saubari `auraSi~ arsebuli `lurjis~, `yviTelis~, `mwvanis~ da sxva ferTa Sesaxeb
mainc TavisTavad cxadi iqneba.
aura Zalze sxvadasxvagvaria imisda mixedviT, ramdenadac nairgvaria adamianTa
temperamentebi da mSvinvieri Tvisebebi; aseve sxvadasxvagvaria igi sulieri ganviTarebis
safexurTa Sesabamisad. adamians, romelic mTlianad eZleva Tavis cxovelur midrekilebebs,
savsebiT sxvagvari aura aqvs, vidre imas, vinc cxovrobs azrovnebiT. religiurad ganwyobili
adamianis aura arsebiTad gansxvavdeba iseTi adamianis aurisagan, romelic Caflulia yoveldRiur
trivialur gancdebSi. ufro metic: auraSi gamoxatulebas hpovebs yoveli cvalebadi ganwyobileba,
midrekilebani, sixaruli da mwuxareba.
ferTa niuansebis mniSvnelobis gasagebad aucilebelia SevadaroT urTierTs sxvadasxva
adamianuri tipebis aurebi. Tavdapirvelad aviRoT adamianebi, romelTac aqvT uaRresad
mkveTrad gamoxatuli afeqtebi. isini ganiyofebian or saxeobad: erTni ganicdian umetes
SemTxvevaSi cxoveluri bunebidan momdinare afeqtebis zemoqmedebas, xolo meoreni ufro
daxvewili formis, ase vsTqvaT, azris mZlavri zegavlenis mqone afeqtebis zemoqmedebas.
pirveli tipis adamianebis auras garkveul adgilebSi ganmsWvalavs metwilad yavisfer da wiTel-
yviTel ferTa nakadebi, romelTac aqvT mravali niuansi. ufro daxvewili afeqtebis mqone
adamianebs auris imave adgilebSi mouCanT ufro naTeli mewamul-moyviTalo da mwvane ferTa
niuansebi. aqve unda aRiniSnos, rom inteleqtis zrdasTan erTad sul ufro metad iCens Tavs
momwvano ferebi. Zlier Wkvian adamianebs, romelnic mTlianad TavianTi cxoveluri

74
moTxovnilebebis dakmayofilebiT arian garTulni, Warbad aqvT mwane feri TavianT auraSi.
magram am mwvane fers mudam eqneba met-naklebad moyavisfro an yavisfer-mowiTalo elferi.
arainteleqtualuri adamianebis auris umetesi nawili ganmsWvalulia yavisfer-mowiTalo an muqi
sisxlisferi dinebebiT.
afeqtebisken midrekili adamianebis aurisagan arsebiTad gansxvavdeba yvelafris amwon-
damwoni. dafiqrebuli adamianebis aura. moyavisfro da mowiTalo ferebi hqrebian da Tavs
iCenen sxvadasxvagvari momwvano elferni. Zalumi azrovnebisas adamianis aura avlens
sasiamovno mwvanes, rogorc ZiriTad fers. ase gamoiyurebian umetes SemTxvevaSi iseTi
bunebis mqoneni, romelTa Sesaxebac SeiZleba iTqvas: maT ZaluZT orientacia cxovrebis
yovelgvar mdgomareobaSi.
TavdadebiT aRsavse mSvinvieri ganwyobisas Tavs iCenen lurji ferebi, rac ufro metad
swiravs adamiani Tavis `me~-s romelime saqmisadmi samsaxurs, miT ufro garkveviT mosCans
lurji elferni. aqac ori sxvadasxvagvari saxeoba gvxvdeba adamianebisa. mavanT gaaCniaT
azrovnebis SezRuduli unari, pasiuri samSvinvelebi, romelnic TiTqos verafers SesZenen msoflio
movlenebis saerTo dinebas, garda TavianTi `qveli grZnobebisa~. maTi aura mSvenieri lurji
feriT elvarebs. es iCens Tavs religiuri bunebis mqone, Tavdadebul adamianebTan. aseTive aura
aqvT agreTve TanagrZnobiT aRsavse sulebs da imaT, vinc siamovnebiT atareben TavianT
cxovrebas qvelmoqmedebaSi. Tu es adamianebi garda amisa inteleqtualurnic arian, maSin
monacvleoben lurji da mwvane dinebebi, an lurji Tavad Rebulobs momwvano elfers. aqtiuri
sulebis damaxasiaTebeli Tviseba pasiurTa sapirispirod aris is, rom maTi silurje Signidan
ganmsWvalulia naTeli ferebiT. gamomgonebluri bunebis mqoneni, romelTac aqvT nayofieri
azrebi, TiTqosda Sinagani centridan asxiveben naTel ferebs. umaRles xarisxSi SeiniSneba es im
pirovnebebSi, romelTac uwodeben `brZenkacebs~ da romelnic gansakuTrebiT aRsavseni arian
nayofieri ideebiT. saerTod yovelive is, rac miuTiTebs sulier aqtivobaze, hgavs sxivebs, romelnic
vrceldebian Signidan gareT; maSin rodesac yovelive is, rac warmoiSvis pirutyvuli cxovrebisgan,
atarebs uswormasworo Rrublebis formas, romelnic moicaven auras.
SesaZloa mSvinvieri aqtivobidan momdinare warmodgenebi emsaxurebodnen cxovelur
ltolvebs an idealur, dadebiT interesebs. _ amisda mixedviT Sesabamis aurul warmonaqmnebs
aqvT sxvadasxva Seferiloba. sazriani adamianis Tavs, romelic Tavis yvela azrebs iyenebs
grZnobadi vnebebis dasakmayofileblad, aqvs muqi molurjo-mowiTalo Seferiloba; imas ki, vinc
uangarod swiravs Tavis azrebs pozitiur interesebs, aqvs Ria molurjo-mowiTalo ferebi. sulieri
cxovreba, romelsac Tan sdevs qveli Tavdadeba an Tavganwirvis unari, vlindeba movardisfro-
mewamul an Ria iisfer ferebSi.
magram aramarto Zireuli ganwyobileba samSvinvelisa, aramed wamieri afeTqebis
ganwyobilebebi da Sinagani gancdebic avlenen auraSi TavianT ferad talRebs. mZlavri risxvis
uecari afeTqeba warmoSobs wiTel talRebs; Seuracxyofili Rirsebis grZnoba, romelic vlindeba
uecar aRSfoTebaSi, SesaZloa aRviqvaT muqi mwvane Rrublebis saxiT. _ magram feradi
movlenebi aRmocendebian aramarto uwesrigo Rrublisebr warmonaqmnebSi, aramed isini
agreTve vlindebian garkveuli moxazulobis mqone, sworad CamonakvTul figurebSi. magaliTad,
adamianSi SeniSnuli SiSis emocia mosCans mis auraSi zemodan qvemoT, rogorc lurji feris
talRisebri dinebebi, romelnic gadaikraven mowiTalo elfers, adamians, romelSiac SeimCneva

75
daZabuli molodini romelime movlenisa, auraSi mouCans wiTeli da molurjo dinebebi radiusebis
saxiT, romelnic Signidan gareT iswrafian.
zusti sulieri aRqmisas SeiniSneba yoveli SegrZneba, romelic Semodis adamianSi
garedan. im adamianTa auraSi, romelTac Zlier aRelvebT TiToeuli garegani STabeWdileba,
gamudmebulad feTqaven molurjo-mowiTalo wertilebi da laqebi. im adamianebTan, romelTac ar
gaaCniaT grZnobis sicxovele. es laqebi gadaikraven narinjisfer-moyviTalo an lamaz yviTel
elfers. adamianTa egreTwodebuli `dabneuloba~ vlindeba molurjo laqebSi, romelTac gaaCniaT
met-naklebad cvalebadi forma.
ufro maRalganviTarebuli `sulieri mxedvelobisTvis~ am adamianis garemomcvel
`auraSi~ urTierTisagan ganirCeva samgvari feradi movlenebi. jer aq mosCanan iseTi ferebi,
romelnic met-naklebad zrqelni arian da mkrTalni, magram Tu SevadarebT am ferebs imaT,
romelTac xedavs Cveni fizikuri Tvali, es ferebi mogveCvenebian livlivad da gamWvirvaled.
Tavad zegZnobad samyaroSi ki isini warmoqmnian sivrces, romelsac aRavseben SedarebiT
zrqeli elementiT; isini aRavseben mas TiTqosda nisliseburi warmonaqmnebiT. _ meore tipis
ferebia isini, romelnic TiTqosda mTlianad sinaTles warmoadgenen. isini gananaTleben sivrces,
romelsac aRavseben. es sivrce Tavad iqceva sinaTlismier sivrced. _ am orivesagan sruliad
gansxvavdeba mesame saxis ferTa movlenebi. saxeldobr, maT gaaCniaT elvare, livliva, mociage
elferni, isini ubralod rodi ganmsWvalaven naTebiT im sivrces, romelsac aRavseben; isini
ganasxivosneben da ariliT aRavseben mas. am ferebSi aris raRac qmediTi, TviTmoZravi. sxva
ferebi mSvidni arian da Camqralni. es ferebi ki TiTqosda ganuwyvetliv hbadeben Tavisive Tavs.
_ pirveli ori saxeoba ferebisa TiTqosda aRavsebs sivrces gamWvirvale siTxiT, romelic mSvidad
imyofeba am sivrceSi; mesame ki aRavsebs mas mudam mCqefare cxovrebiT, daucxromeli
moZraobiT.
ferTa es sami saxeoba erTimeoris miyolebiT rodi aris ganlagebuli adamianis auraSi; isini
rodi imyofebian sivrcis sxvadasxva nawilebSi, aramed metad mravalferovnad msWvalaven
urTierTs. auris erT adgilas SeiZleba urTierTaRreulad davinaxoT samive saxis feri, iseve rogorc
SesaZlebelia erTdroulad danaxvac da gagonebac romelime fizikuri sagnisa, magaliTad, zarisa.
amis Sedegad aura gvevlineba uaRresad rTul movlenad. vinaidan, sakuTriv, saqme gvaqvs
imavdroulad sam erTmaneTis aRmvseb aurasTan, romelnic ganmsWvalaven urTierTs,
magram amaSi SesaZloa garkveva, Tu morigeobiT mivmarTavT Cvens yuradRebas am sam
auraTagan erT romelimeze. amasTan zegrZnobad samyaroSi akeTeben iseT rames, rac hgavs,
magaliTad, grZnobad samyaroSi Tvalebis daxuWvas, rodesac surT mTlianad dauTmon gulisyuri
musikalur nawarmoebs. mxilvels gaaCnia samgvari tipis organoebi ferTa sami saxeobis
Sesabamisad. daubrkolebeli dakvirvebisaTvis, man unda gauRos warmodgenebs erTi an meore
organo da daxuros danarCenebi. _ `mxilvels~ SesaZloa jer mxolod erTi organo ganuviTardes
pirveli saxis ferTa aRsaqmelad. maSin man SesaZloa dainaxos mxolod erTi aura; ori danarCeni
ki uxilavi iqneba misTvis. zustad aseve vinmes SesaZloa hqondes pirveli ori saxeobis aRqma,
mesame ki sruliad ver aRiqvas. _ mxedvelobis unaris ufro maRali safexuri imaSi mdgomareobs,
rom adamians ZaluZs dakvirveba samive auraze da Seswavlis miznis yuradRebis mimarTva xan
erTze da xan meoreze.

76
sammagi aura warmoadgens adamianis arsebis zegrZnobadad TvalsaCino
gamoxatulebas. masSi warmoCndeba adamianis sami nawili: sxeuli, samSvinveli da suli.
pirveli aura aris sarkisebri anarekli im gavlenisa, romelsac axdens adamianis
samSvinvelze sxeuli; meore gamoxatavs samSvinvelis kerZo cxovrebas, romelic amaRlebulia
yovelive imaze, rac uSualod aRZravs grZnobebs, magram man jerac ver miuZRvna Tavi
maradiulis samsaxurs; mesame asaxavs im meufebas, romelsac miaRwia maradiulma sulma
warmaval adamianze. rodesac amrigad gveZlevian auris aRwerebi, unda aRvniSnoT, rom es
ambebi Znelad misawvdomia aramarto dakvirvebisaTvis, aramed aRwerisaTvisac. amitom
amgvari aRwerebi gagebul unda iqnas mxolod rogorc SemecnebisTvis impulsis mimcemi ram.
amrigad `mxilvels~ ZaluZs msjeloba adamianis ganviTarebis safexuris Sesaxeb misi
auris Tvisebebis mixedviT. Tu mas xvdeba ganuviTarebeli adamiani, romelic mTlianad Caflulia
warmaval grZnobad ltolvebSi, vnebebSi da wuTier garegan gamRizianeblebSi, maSin igi xedavs
pirvel auras uaRresad myviral, ferad tonebSi; meore aura, amis sapirispirod, sustad aris
ganviTarebuli, masSi mxolod Raribi feradi warmonaqmnebi mosCanan; mesame ki sul odnav
aris Casaxuli, mxolod aqa iq Tu gakrTebian feradi naperwklebi, romelnic miuTiTeben, rom
TviT amgvari mSvinvieri ganwyobis drosac ki adamianSi maradiuli mkvidrobs Canasaxovani
saxiT, magram grZnobadis xsenebuli zemoqmedebis Sedegad ukugdebuli iqneba. rac ufro metad
Trgunavs adamiani Tavis ltolvebisadmi midrekil bunebas, miT ufro naklebad TvalsaCino xdeba
pirveli nawili aurisa. auris meore nawili ufro da ufro izrdeba da sul ufro metad aRavsebs Tavisi
SuqmTovi ZaliT ferad sxeuls, romelSic mkvidrobs fizikuri adamiani, _ xolo
maRalganviTarebuli adamianebi, `maradiulis msaxurni~, avlenen saucxoo mesame auras, im
nawils, romelic metyvelebs, Tu ra zomamde gaxda adamiani sulieri samyaros moqalaqe;
RvTaebrivi `me~ asxivebs adamianis auris am nawilidan miwier samyaroSi. adamianebi,
romelTac CamouyalibdaT es aura, arian Suqurvarskvlavni, romelTa meoxebiTac RvTaeba
gananaTlebs am sofels. maT iswavles cxovreba ara sakuTari TavisTvis, aramed maradiuli
WeSmaritebisaTvis, keTilSobili mSvenierebisaTvis da sikeTisaTvis; TavianTi Tavis msxverplad
mitanis SesaZleblobas didi msoflio mRvaweobis sakurTxevelze.
amrigad airekleba auraSi, Tu rad aqcia adamianma Tavisi Tavi gansxeulebaTa manZilze.
auris samive nawilSi imyofebian metad nairgvari ferebi, magram am elferTa xasiaTi
icvleba adamianis ganviTarebis safexuris Sesabamisad. _ ganuviTarebeli, impulsuri auris pirvel
nawilSi SesaZloa davakvirdeT yovelgvar fers wiTlidan lurjamde. masSi es elferni amRvreulni
da zrqelni arian. gamaRizianebeli wiTeli elferni miuTiTeben grZnobad ltolvebze, xorciel
vnebebze, kuWis siamovnebebze da pirisgemoze. mwvane elferni vlindebian umetesad im qvena
bunebis mqoneebSi, vinc midrekilni arian siClungisaken, gulgrilobisaken, xarbad etanebian
yovelgvar siamovnebas, magram mainc eSiniaT im garjisa, romelic aucilebelia maT
dasakmayofileblad. iq, sadac vnebebi mZlavrad mieltvian raime mizans, romlis misaRwevadac
jerac ar aris sakmarisi SeZenili unarni, mosCanan yavisfer-mowiTalo da mwvane-moyviTalo
auruli ferebi. Tanamedrove cxovrebis zogierTi pirobebi gansakuTrebiT uwyoben xels swored
amgvari auris ganviTarebas.
pirovnuli TavisTavadobis SegrZneba, romelic momdinareobs qvena midrekilebebidan da
amitom warmoadgens egoizmis umdables safexurs, gamoxatulia amRvreul, yviTel, TiTqmis

77
moyavisfro ferSi. magram cxadia, rom TviT instinqtebis erTgulma pirutyvulma cxovrebamac
SeiZleba miiRos SvebiT aRsavse xasiaTi. arsebobs wminda bunebrivi unari Tavganwirvisa,
romelic maRalganviTarebuli saxiT gvxvdeba TviT cxovelTa samyaroSic, bunebriv, dedobriv
siyvarulSi. am cxoveluri instinqtis gamovlineba hpovebs Tavis umSvenieres srulyofas. es
uangaro bunebrivi ltolva vlindeba pirvel auraSi Ria-mewamul an vardisfer-moyviTalo ferebSi.
sulmokle SiSi, simfrTxale grZnobadi STabeWdilebebis mimarT vlindeba auraSi moyavisfro-
molurjo an rux-molurjo ferebSi.
meore aurac agreTve amJRavnebs metad nairgvar ferad safexurebs. yavisferi da
narinjisferi warmonaqmnebi miuTiTeben mZlavrad ganviTarebul TavisTavadobis SegrZnebaze,
ampartavnebaze da pativmoyvareobaze. cnobismoyvareobac agreTve wiTel-moyviTalo laqebSi
mJRavndeba. Ria yviTeli feri asaxavs naTel azrovnebas da inteleqts; mwvane gamoxatulebaa
cxovrebisa da samyros wvdomisa. gonebagaxsnil bavSvebs Warbad aqvT mwvane feri TavianTi
auris am nawilSi. kargad ganviTarebuli mexsiereba vlindeba meore auraSi `mwvane-
moyviTalo~ feris saSualebiT. vardisfer-mewamuli feri miuTiTebs keTilganwyobil, siyvaruliT
aRsavse arsebaze; lurji _ RvTismosaobis niSania. rac ufro uaxlovdeba RvTismosaoba religiur
gznebas, lurji miT ufro gadadis iisferSi. idealizmi da cxovrebasTan seriozuli damokidebuleba,
am sityvis umaRlesi gagebiT, mosCans rogorc indigosferi lurji.
mesame auris ZiriTadi ferebia yviTeli, mwvane da lurji. Ria yviTeli mosCans iq, sadac
azrovneba aRsavsea maRali, yovlismomcveli ideebiT, romelnic Seimecneben kerZo movlenebs
samyaros RvTaebrivi ganwesebis mTlianobidan gamomdinare. rodesac azrovneba intuitiuria da
mTlianad ganwmendilia grZnobadi warmodgenebisagan, am yviTels oqrovani elferi dahkravs.
mwvane miuTiTebs yvela arsebisadmi siyvarulze; lurji aris yvela arsebisTvis Tavganwirvisa da
Tavdadebis niSani. Tu es Tavganwirvis unari imdenad izrdeba, rom gadaiqceva kacobriiobis
msaxurebis mZlavr survilad, maSin lurjs ganabrwyinebs naTeli iisferi. Tu maRalganviTarebul
adamianSi pirovnuli egoizmis ukanaskneli naSTebis saxiT kidev rCeba ampartavneba da
pativmoyvareoba, yviTeli elferis gverdiT Cndeba narinjisferSi gardamavali elferi. – saerTod
unda aRiniSnos, rom gansakuTrebiT auris am nawilSi ferebi Zlier gansxvavdebian im
elferTagan, romelTa cqerasac adamiani mieCvia grZnobaTa samyaroSi. aq `mxilvelis~ winaSe
ixsneba iseTi mSveniereba da sidiade, romelsac araferi Seedreba Cveulebriv samyaroSi. _
`auris~ am aRweras sworad ver Seafasebs adamiani, Tu ar gaigebs, rom `auris xedvis~
umTavres RirebulebaSi igulisxmeba gafarToeba da gamdidreba fizikur samyaroSi aRqmulisa.
am gafarToebis mizania Seimecnos samSvinvelis arsebobis is forma, romelsac gaaCnia sulieri
realoba grZnobadi samyaros gareSec. am aRweras araferi aqvs saerTo adamianis xasiaTisa da
azrebis axsnasTan, romelic momdinareobs halucinatorulad aRqmuli auridan. mas surs
gaafarToos Semecneba sulieri samyaros mimarTulebiT da ara aqvs survili raime saerTo iqonios
im saeWvo xelovnebasTan, romelic eweva adamianTa samSvinvelebis gamocnobas maTi
aurebis meSveobiT.

78
Semecnebis gza

yovel adamians Tavad ZaluZs sulismetyvelebis am wignSi nagulisxmevi Semecnebis


mopoveba. am wignSi mocemuli aRwerebi gvixataven azrismier suraTs zena samyaroebisas.
garkveuli gagebiT isini warmoadgenen pirvel nabijs damoukidebeli Wvretisaken. vinaidan
adamiani aris azrismieri arseba da mas ZaluZs povna Tavisi Semecnebismieri gzisa mxolod
maSin, rodesac igi gamomdinareobs azrovnebidan. rodesac mis gonebas eZleva suraTi zena
samyaroebisa, es ar rCeba misTvis unayofo TviT im SemTxvevaSic ki, Tu Tavdapirvelad es
warmoadgens mxolod naambobs zena faqtebis Sesaxeb, romelTa Wvreta jerac miuRwevelia
misi xedvisaTvis. rameTu azrebi, romelnic mas eZlevian, Tavad warmoadgenen Zalas, romelic
ganagrZnobs moqmedebas misi azrovnebis samyaroSi. es Zala imoqmedebs masSi; igi
gaaRviZebs mTvlemare monacemebs. scdeba igi, vinc fiqrobs, rom sruliad zedmetia miece
Wvretas amgvari azrismieri suraTisas. aseTi adamiani uyurebs azrs, rogorc abstraqtul rasme,
romelsac ar gaaCnia arsi. magram azrs safuZvlad udevs cocxali Zala. zegrZnobadis Semecnebas
naziarebi adamianisaTvis igi warmoadgens suliT ganWvretilis uSualo gamovlinebas; xolo mas
Semdeg, rac es adamians euwyeba, masze moqmedeba rogorc Canasaxi, Semecnebis nayofis
momtani. vinc moisurvebda umaRlesi Semecnebis misaRwevad miemarTa adamianSi arsebuli

79
sxva ZalebisaTvis da gverdi aeara azrovnebisaTvis, igi ver dainaxavda imas, rom swored
azrovneba aris umaRlesi im unarTa Soris, romelTac hflobs adamiani grZnobad samyaroSi. ase
rom, SesaZloa vinmem dasvas kiTxva: rarig mivaRwev me sulismetyvelebis umaRles
Semecnebas? _ aucilebeli iqneba amgvari pasuxi: uwinares yovlisa am Semecnebas sxvaTa
monaTxrobidan gaecani. SesaZloa igi Segvedavos: me Tavad msurs vixilo yovelive, me ar
msurs arafris gageba imis Sesaxeb, Tu ra naxes sxvebma, magram amaze unda mivugoT mas:
sakuTari Semecnebis pirveli safexuria swored sxvaTa monaTxrobis aTviseba. amaze SeiZleba
iTqvas: ho, magram Tavdapirvelad me xom iZulebuli viqnebi brmad virwmuno yovelive. Tumca
aseT dros saqme is rodia, virwmunebT Tu ar virwmunebT, aramed, ramdenad miukerZoebelni
viqnebiT imis miRebaSi, rac gvesmis. WeSmariti sulis mkvlevari arasodes moelis, rom mis
naubars brmad irwmuneben. igi mudam ase azrovnebs: me ganvicade es yovelive yofierebis
sulier sferoSi, axla me movuTxrob sxvebs Cemi gancdebis gamo. magram man uwyis agreTve,
rom sxva adamianisTvis misi am gancdis aRqma da amiT azrovnebis ganayofiereba
warmoadgens cxovelmyofel Zalas sulieri ganviTarebisaTvis.
yovelive zemoTqmuls mxolod igi gaigebs sworad, vinc gaiTvaliswinebs, rom yovelgvari
codna mSvinvieri da sulieri samyaroebis Sesaxeb arsebobs adamianis samSvinvelis siRrmiseul
safuZvlebSi. misi gamovlineba SesaZloa `Semecnebis gzis~ meSveobiT. adamians ZaluZs
`gaigos~ aramarto is, rasac igi Tavad gamoavlens, aramed isic, rac gamoavlina samSvinvelis
siRrmiseuli safuZvlebidan sxva adamianma; es SeuZlia iseT adamiansac, romelsac jer ar
dauwyia samzadisi Semecnebis gzaze dasadgomad. jerovani sulieri dafiqreba crurwmenebiT
daubnelebel gonebaSi aRviZebs mixvedris unars; gaucnobierebeli codna exmianeba sxvis mier
aRmoCenil faqts. es Sexmianeba ar aris brma rwmena, es aris jansaRi adamianuri gasjis jerovani
gamovlineba. am jansaR wvdomaSi unda veZioT saukeTeso amosavali wertili sulieri samyaros
damoukidebeli SemecnebisaTvis da ara saeWvo mistiur `CaRrmavebebSi~ da sxva msgavs
ambebSi; Tumca swored am ukanasknelSi cdiloben xolme ufro metad raime ukeTesis povnas,
vidre WeSmariti sulieri kvlevis SedegebSi, risi gagebac ZaluZs adamianur gansjas.
sagangebod unda gaesvas xazi im garemoebas, rom adamians, romelsac surs ganiviTaros
umaRlesi SemecnebiTi unarebi, aucileblad mouwevs uaRresad didi da mkacri SemecnebiTi
azrovnebiTi muSaoba. amas mkveTrad unda gaesvas xazi, vinaidan mravali adamiani, romelsac
surs gaxdes `mxilveli~, arafrad agdebs am mkacr, Tavgadadebul azrovnebiT muSaobas. isini
amboben: me xom ver miSvelis `azrovneba~; mTavaria `SegrZneba~, `grZnoba~ an kidev raRac
amgvari. amaze unda iTqvas, rom veravin gaxdeba `mxilveli~ umaRlesi gagebiT (e.i.
namdvilad), vinc manamde ar yofila qmediTad CarTuli azrovnebiT cxovrebaSi. mraval
adamianSi araxelsayrel rols asrulebs aseT SemTxvevaSi garkveuli Sinagani komforti. isini
Tavad ver acnobiereben am midrekilebas komfortisaken, vinaidan igi gvevlineba `abstraqtuli
azrovnebis~, `carieli spekulaciis~ da a.S. ugulebelhyofis niRbiT. magram swored maSin ver
afaseben azrovnebas, rodesac mas ureven cariel, ganyenebul azrTa blandvaSi. am `abstraqtulma
azrovnebam~ SesaZloa iolad mohklas zegrZnobadi Semecneba; sicocxliT savse azrovneba
SeiZleba gaxdes amgvari zegrZnobadi Semecnebis safuZveli. gacilebiT ufro mosaxerxebeli
iqneboda, rom yofiliyo SesaZlebloba naTelxilvis umaRlesi unaris miRwevisa azrovnebiTi
muSaobis gareSe. amas swored rom bevri isurvebda, magram aq aucilebelia Sinagani simtkice,

80
mSvinvieri dajerebuloba, romelTanac mxolod azrovneba Tu migviyvans. sxvagvar
SemTxvevaSi iqneba mxolod gaelveba da wamotivtiveba uarso xatebaTa, usazmno mSvinvieri
TamaSi, romelmac SesaZloa vinmes mohgvaros siamovneba, magram yovelive amas araferi
aqvs saerTo zena samyaroebSi namdvil SeRwevasTan. _ dafiqrebisas imaze, Tu romeli
wmindad sulieri gancda eufleba adamians WeSmaritad zena samyaroSi Sesvlisas, gasagebi
gaxdeba isic, rom am yovelives aqvs Tavisi meore mxarec. `mxilvels~ unda axasiaTebdes
mSvinvier cxovrebaSi absoluturi sijansaRe. da ar arsebobs ufro kargi gza am sijansaRis
SenarCunebisa, vidre WeSmariti azrovneba. es sijansaRe SesaZloa seriozulad daziandes, Tu
umaRlesi ganviTarebis savarjiSoebi ar iqnebian dafuZnebulni azrovnebaze. ra Tqma unda,
adamians, romelic jansaRad da sworad azrovnebs, naTelxilvis unari kidev ufro gaajansaRebs,
uwindelze ukeT Seaguebs cxovrebas; marTebulia isic, rom Tuki ganviTarebis survils axlavs
Zalumi azrovnebisadmi SiSi, agreTve yovelgvari meocnebeoba am sferoSi, xeli Seewyoba
mxolod fantaziorobas da cxovrebisadmi araswor midgomas. xolo vinc mieltvis umaRles
Semecnebas yovelive aq Tqmulis dacviT, mas arafris ar unda eSinodes; magram es ltolva
dasaSvebia mxolod zemoxsenebuli pirobis dacviT. es piroba exeba mxolod adamianis
samSvinvelsa da suls; absurduli iqneboda saubari sxeulebriv janmrTelobaze raime mavne
zegavlenebis Sesaxeb, rodesac es piroba daculia.
usafuZvlo urwmunoeba mavnebelia yvela SemTxevaSi, vinaidan mimReb adamianSi igi
moqmedebs rogorc ukugdebis Zala. igi xels uSlis mas ganayofierebuli azrebis miRebaSi.
umaRles grZnobaTa gaxsnas esaWiroeba ara brma rwmena, aramed miReba sulismetyvelebis
azrovnebiTi samyarosi. sulis mecnieri Semdeg moTxovnas uyenebs mowafes: Sen nuki daijereb
Cems naTqvams, aramed gaiazre yovelive es, aqcie Seni sakuTari azrovnebiTi samyaros
Sinaarsad da maSin Cemi azrebi ukve Tavad imoqmedeben SenSi imgvarad, rom Sen
Seimecneb maT TavianT WeSmaritebaSi. aseTia sulismetyvelis ganwyobileba. igi iZleva biZgs;
rac Seexeba Zalas WeSmaritebis Semecnebisas, igi aRmocendeba mimRebi adamianis Sinagani
arsebidan. amgvaradve unda veZeboT sulier-mecnieruli Tvalsazrisebi. is, vinc mtkiced
gadawyvita maTi Rrmad gaazreba, darwmunebuli unda iyos, rom adre Tu gvian isini miiyvanen
mas sakuTar Wvretamdis.
zemoTqmulSi ukve igulisxmeba pirveli Tviseba, romelic unda ganaviTaros Tavis TavSi
iman, visac surs Tavad sWvretdes zena faqtebs. es aris mizanmimarTuli, miukerZoebeli
Tavgadadeba yovelive imisTvis, rasac avlens adamianis cxovreba an adamianis gareSe arsebuli
samyaro. is, vinc samyaros romelime faqts ganixilavs iseTi msjelobiT, romelic aRebulia misi
warsulidan, amgvari msjelobiT iketeba sakuTar TavSi da emijneba im mSvid, mravalmxriv
gavlenas, romelsac moaxdenda masze es faqti. mowafe mudam mzad unda iyos imisTvis, rom
gadaiqces sruliad daclil WurWlad, romelSiac iRvreba aqamde ucxo, arnaxuli samyaro.
Semecnebis wuTebi iseTi wuTebia, rodesac sdums Cvengan momdinare yovelgvari gansja,
yovelgvari kritika. magaliTad, rodesac vxvdebiT adamians, mTavari is rodia, Cven ufro brZeni
varT masze Tu is Cvenze. sruliad ugunurma bavSvmac ki SeiZleba gauxsnas raRac brZenTa
Soris udidess. da Tu es ukanaskneli Tavisi brZnuli msjelobiT daupirispirdeba bavSvs, maSin

81
misi sibrZne zrqel minasaviT aRimarTeba yovelive imis winaSe, rac unda gauxsnas bavSvma. 1
ucxo samyaros gamocxadebaTa misaRebad aucilebelia sruli Sinagani TviTdaTmoba. da rodesac
adamiani gamoiZiebs, Tu ramxelaa masSi es TviTdaTmobis unari, igi gasaocar aRmoCenebs
moaxdens sakuTar TavSi. visac surs daadges umaRlesi Semecnebis gzas, man unda ivarjiSos,
raTa yovel wuTs SesZlos gamoTiSva sakuTari Tavisa mTeli Tavisi azrobribi
mikerZoebebiTurT. da vidre igi TiSavs Tavis Tavs, masSi Semodis sxva ram. mxolod amgvari
TviTdaTmobis maRal safexurze ZalgviZs miveaxloT uzenaesi sulieri faqtebis Wvretas, romelnic
yoveli mxridan ertymian adamians. SesaZloa cnobierad aRvzardoT CvenSi es unari. magaliTad
unda vecadoT Tavi SevikavoT Cvens garemomcvel adamianebze yovelgvari msjelobisagan;
unda movspoT sazomi simpatiuris da antipaTiurisa, suleluris da Wkvianurisa, romliTac
vzomavdiT sxvebs; da unda vecadoT gavugoT adamianebs am sazomis gareSe, maTganve
gamomdinare. saukeTeso varjiSebis Catareba SeiZleba im adamianebze, romelTa mimarTac
zizRs ganvicdiT. unda vecadoT ZaliT davTrgunoT es zizRi da miukerZoeblad davuTmoT Cveni
Tavi yovelive imis zegavlenas, rasac isini sCadian. an Tu vimyofebiT iseT garemocvaSi, romelic
iwvevs ama Tu im msjelobas, Cven Tavi unda SevikavoT msjelobisagan da miukerZoeblad
miviRoT STabeWdilebebi.2 umjobesia neba mivceT sagnebs da movlenebs ufro meti ilaparakon
sakuTari Tavis Sesaxeb, vidre Cven vilaparakoT maTze. amasTan unda ganvavrcoT es yovelive
Cvens azrovnebiT samyaroze. Cvens TavSi unda davTrgunoT is, rac warmohqmnis ama Tu im
azrs da saSualeba mivceT garesamyaroSi arsebuls, warmoqmnas azrebi CvenSi. – amgvar
varjiSebs mxolod maSin mihyavT adamiani Semecnebis umaRles mizanTan, rodesac igi
axorcielebs maT saRvTo seriozulobiT da gulmodgineobiT, vinc amgvar varjiSebs umniSvnelod
sTvlis, man araferi icis maTi Rirebulebis Sesaxeb; xolo gamocdilebis mqonem am ambebSi
uwyis, rom TviTdaTmoba da miukerZoebloba Zalis namdvili wyaroebia. iseve, rogorc orTqlis
qvabSi Segrovili siTbo gardaiqmneba lokomotivis mamoZravebel Zalad, aseve sulieri
TavgadadebiT Sesrulebuli varjiSebi gardaiqmnebian adamianSi sulier samyaroTa xedvis Zalad.
am varjiSis meoxebiT adamiani iTvisebs yovelive imis aRqmis unars, rac mas gars
ertymis. magram aRqmis am unars unda daematos swori Sefasebac. vidre adamiani aWarbebs
sakuTari Tavis SefasebaSi garemomcveli samyaros xarjze, igi iRobavs umaRlesi
Semecnebisaken mimaval gzas. vinc yovel sagans, garesamyaros yovel movlenas ganixilavs im
sixarulisa Tu mwuxarebis TvalsazrisiT, romelsac es movlenebi an sagnebi umzadeben mas,
amgvari damokidebulebis wyalobiT igi tyvea Tavisive mikerZoebisa. vinaidan Tavisi
sixarulidan da Tavisi mwuxarebidan igi sagnebis Sesaxeb ki ar gebulobs raimes, aramed mxolod
sakuTari Tavis Sesaxeb. rodesac me vgrZnob adamianisadmi simpaTias, maSin, uwinares
yovlisa, me vgrZnob mxolod Cems damokidebulebas masTan. Tu Cems msjelobaSi, Cems
damokidebulebaSi me mxolod am sixarulis, am simpaTiis grZnobaze var damokidebuli, maSin
amiT wina planze gamomyavs Cemi pirovneuli buneba; am ukanasknels Tavs vaxvev samyaros.
me msurs CaverTo samyaroSi iseTad, rogoric var, ar msurs miviRo samyaro mikerZoebis
gareSe, vacxovro igi CemSi masSi moqmedi Zalebis Sesabamisad. sxvagvarad rom vsTqvaT,
1
aqedan cxadia, rom `pirdapiri Tavgadadebis~ moTxovnisas saqme sakuTari msjelobis gamoTiSvaSi an brmad
rwmenaSi rodia; bavSvis mimarT amas xom arc eqneboda araviTari azri.
2
am miukerZoebel midgomas araferi aqvs saerTo `brma rwmenasTan~. saqme brma rwmenaSi rodia, aramed
imaSi, rom cocxali STabeWdilebis adgilas ar davsvaT `brma msjeloba~.

82
me Semwynareblobas viCen mxolod imis mimarT, rac Seesabameba Cems pirovnul bunebas.
yovelive danarCenisadmi me vamJRavneb ukugdebis Zalas. vidre adamiani grZnobadi samyaros
tyvea, igi gansakuTrebuli SeurigeblobiT ukuagdebs yovelive aragrZnobad gavlenebs. mowafem
unda ganaviTaros Tavis TavSi Semdegi Tviseba: igi unda epyrobodes adamianebsa da sagnebs
maTi Taviseburebis mixedviT da amoqmedos yoveli maTgani Tavisi Rirebulebis, Tavisi
mniSvnelobis mixedviT. simpaTiam da antipaTiam, sixarulma da mwuxarebam unda SeiZinon
sruliad axali rolebi. es srulebiTac ar hgulisxmobs imas, TiTqos adamianma unda aRmofxvras
isini Tavis TavSi, gaxdes yru simpaTiisa da antipaTiis mimarT. piriqiT, man unda ganaviTaros
Tavis TavSi imis unari, rom maSinve ar upasuxos msjelobiT an qceviT yovelgvar simpaTias da
antipaTias. amiT igi ganaviTarebs Tavis TavSi kidev ufro faqiz mgrZnobelobas. adamiani
gebulobs, rom masSi iRviZeben simpaTiebisa da antipaTiebis umaRlesi saxeobani. es xdeba
maSin, rodesac igi alagmavs im simpaTiebs da antipaTiebs, romelnic ukve arian masSi. yvelaze
ufro arasimpaTiuri sagani atarebs Tavis TavSi dafarul Tvisebebs. igi gaamJRavnebs am
Tvisebebs, Tu adamiani masTan damokidebulebaSi ar ahyveba TavkerZa grZnobebs. visac
umuSavia sakuTar Tavze am mimarTulebiT, igi sxvebze ufro gamaxvilebulad aRiqvams
yovelives, vinaidan ar aZlevs Tavs grZnobierad gauxeSebis uflebas. yoveli midrekileba,
romelsac igi brmad misdevs, aClungebs mis mzeras, ris gamoc ar SeuZlia sworad dainaxos
garemomcveli sagnebi. midrekilebas ayolilni, Cven TiTqosda viWrebiT Cvens garemoSi,
nacvlad imisa, rom davuTmoT mas Cveni Tavi da SevigrZnoT igi Tavisi RirebulebebiT.
da rodesac yovel sixarulsa da mwuxarebas, yovel simpaTiasa da antipaTias adamiani
aRar gascems TavkerZa pasuxs, aRar gaamJRavnebs Tavis egoistur damokidebulebas, igi
damoukidebeli gaxdeba agreTve garesamyaros cvalebad STabeWdilebaTaganac. rodesac raime
sagani gvaniWebs sixaruls, amiT Cven damokidebulni vxdebiT masze. saganSi adamiani
hkargavs Tavis Tavs. adamiani, romelic cvalebadi STabeWdilebebis kvalobaze hkargavs Tavis
Tavs sixarulsa da mwuxarebaSi, ver ivlis umaRlesi Semecnebis gziT. sixaruli da mwuxareba
man unda miiRos simSvidiT. maSin igi aRar dahkargavs Tavis Tavs maTSi; samagierod igi
iwyebs maT gagebas. rodesac me veZlevi sixaruls, is maSinve STanTqavs Cems yofas. magram
me unda gamoviyeno sixaruli imisTvis, raTa misi meoxebiT mivide im sagnis gagebamde,
romelic maxarebs. CemTvis aRar unda hqondes mniSvneloba imas, rom sagani maniWebs me
sixaruls. me unda Sevimecno sixaruli da misi meSveobiT sagnis arsi. CemTvis sixaruli unda
iyos mxolod imis macne, rom saganSi aris Tviseba, romelsac ZaluZs Cveni gaxareba. me unda
viswavlo am Tvisebis Semecneba. Tu me mTlianad veZlevi sixaruls, maSin me araferi
memateba; Tu sixaruli CemTvis aris mxolod sababi, raTa ganvicado raime Tviseba sagnisa,
maSin am gancdiT me vamdidreb Cems Sinagan arsebas. maZieblisTvis sixaruli da mwuxareba,
Sveba da tanjva unda iqcnen iseT SemTxvevebad, romelTa meoxebiTac igi Rebulobs codnas
sagnebisagan. amis Sedegad maZiebeli rodi Clungdeba sixarulisa da mwuxarebis mimarT; igi
maRldeba maTze, raTa maT gauxsnan saganTa buneba. is, vinc viTardeba am mimarTulebiT,
dainaxavs, Tu rogori maswavleblebia sixaruli da mwuxareba. igi SeuerTdeba TiToeul arsebas
grZnobaSi da amis meoxebiT miiRebs gamocxadebas misi Sinaganisas. maZiebeli arasodes
eubneba Tavis Tavs: o, rogor vitanjebi, o, rarig vxarob, aramed mudam ambobs: rogor saubrobs
tanjva, rogor saubrobs sixaruli. igi sTmobs sakuTar Tavs, raTa amoqmedos masze gare

83
samyaroseuli Sveba da sixaruli. amis Sedgad adamianSi xdeba sruli cvlileba. uwin ama Tu im
STabedilebas igi pasuxobda ama Tu im qceviT, vinaidan es STabeWdilebani axarebdnen mas an
hgvridnen mwuxarebas. amjerad ki misTvis sixaruli da mwuxareba mxolod is organoebi arian,
romelTa meoxebiTac es sagnebi Tavis enaze mouTxroben mas TavianT raobas. sixaruli da
mwuxareba ubralo SegrZnebebidan gadaiqcevian im grZnobaTa organoebad, romelTa
meoxebiTac igi aRiqvams garesamyaros. rodesac Tvali raimes xedavs, Tavad rodi moqmedebs,
aramed amoqmedebs xels; aseve sixaruli da mwuxareba Tavad rodi moqmedeben sulierad
maZiebel adamianSi, aramed Rebuloben STabeWdilebebs da is, rasac Cven vRebulobT
sixarulisa da mwuxarebis meSveobiT, aris mizezi Cveni qcevisa. rodesac adamiani sixarulsa da
mwuxarebas gadaaqcevs mxolod – da mxolod gamtar organoebad, maSin mis samSvinvelSi isini
ageben im namdvil organoebs, romelTa meSveobiTac mas exsneba mSvinvieri samyaro. Tvals
ZaluZs emsaxuros sxeuls mxolod imitom, rom igi aris grZnobad STabeWdilebaTa gamtari
organo; sixaruli da mwuxareba gadaiqcevian samSvinvelis Tvalebad, rodesac isini aRar arian
TavisTavadni da TandaTanobiT gvxsnian sxvis samSvinvels.
zemoaRniSnul TvisebaTa meoxebiT Semecnebis gzaze mdgoms saSualeba eZleva misi
pirovnebiseuli xelisSemSleli gavlenebis gareSe mieces imis zemoqmedebas, rac WeSmaritad
arsebobs mis garemomcvel samyaroSi. magram man Tavis Tavsac unda miuCinos Sesaferisi
adgili mis garemomcvel sulier samyaroSi. rogorc moazrovne arseba, igi xom sulieri samyaros
moqalaqea. igi mxolod maSin gaxdeba aseTi, rodesac miscems Tavis azrebs mimarTulebas,
romelic Seesabameba WeSmaritebis maradiul kanonebs, suleTis kanonebs. vinaidan mxolod
amgvarad Tu SesZlebs suleTi zemoqmedeba moaxdinos masze da gaumxilos Tavisi sinamdvile.
adamiani ver miaRwevs WeSmaritebas, vidre igi mxolod Tavis `me~-Si gamudmebiT
gamdinare azrebs eZleva; vinaidan maSin es azrebi Rebuloben garkveul mimarTulebas da
iZulebulni arian idinon am mimarTulebiT imitom, rom isini aRmocenebulni arian sxeulebrivi
bunebis farglebSi. uwesrigoa da qaoturi im adamianis azrTa samyaro, vinc miscemia misi
sxeulebrivi tviniT ganpirobebul azrovnebiseul qmedebas. aRmocendeba erTi azri, Semdeg
wydeba, mas aZevebs meore azri. mas, vinc gamomcdelad ugdebs yurs ori adamianis saubars,
vinc miukerZoeblad akvirdeba sakuTar Tavs, Seeqmneba garkveuli warmodgena
naperwklebiviT moxetiale azrTa am masis Sesaxeb. vidre adamiani dakavebulia martooden
grZnobadi cxovrebis amocanebiT, mis azrTa aRreul mimdinareobas gamudmebiT aZleven swor
gezs sinamdvileSi momxdari faqtebi. SesaZloa me vazrovnebde Zalze aRreulad. yoveldRiuroba
maiZulebs me Cems qcevaSi Sevitano sinamdvilis Sesabamisi kanonzomiereba; is azrovnebiTi
suraTi, romelic gamaCnia qalaqTan dakavSirebiT, SesaZloa iyos metad aRreuli. Tu me
movisurveb qalaqSi gavlas, me unda Seveguo arsebul faqtebs. meqnikosi SesaZloa Sevides
Tavis saxelosnoSi uaRresad qaoturi warmodgenebiT, magram misi manqanebis kanonebi
aiZuleben mas imoqmedos jerovnad. grZnobadi samyaros farglebSi faqtebs gamudmebiT
SeaqvT TavianTi Sesworebebi azrovnebaSi. Tu me Seviqmni yalb warmodgenas romelime
fizikur movlenaze an romelime mcenaris ier-saxeze, sinamdvile SemewinaaRmdegeba da
gamoasworebs Cems azrovnebas. magram sxvagvaradaa saqme, rodesac me ganvixilav Cems
damokidebulebas yofierebis zena sferoebTan. isini ixsnebian CemTvis mxolod im
SemTxvevaSi, Tu me Sevdivar am samyaroebSi ukve mkacrad mowesrigebuli azrovnebiT; iq

84
Cemma azrovnebam unda momces swori da saimedo biZgi; winaaRmdeg SemTxvevaSi me ver
vipovi Sesabamis gzebs, vinaidan am samyaroebSi moqmedi sulieri kanonebi jerac ar
gamkvrivebulan, jerac ar miuRiaT fizikur-grZnobadi saxe da amitom isini ar axdenen Cemze
zemoxsenebul dawolas. me SemiZlia mivsdio am kanonebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu isini
enaTesavebian Cemi, rogorc moazrovne arsebis, sakuTar kanonebs. aq me Tavad unda viyo
Cemive Tavis saimedo winamZRoli. amrigad, Semecnebis gzaze mdgomma mkacrad unda
moawesrigos Tavisi azrovneba. misi azrebi TandaTan unda gadaeCvion Cveulebrivi,
yoveldRiuri mimarTulebiT dinebas. TavianT mimdinareobaSi maT unda miiRon sulieri
samyaros Sinagani xasiaTi. is gamudmebiT unda adevnebdes Tvalyurs da unda hflobdes Tavis
Tavs; azrebi TviTneburad rodi unda misdevdnen urTierTs, aramed ise, rogorc es Seesabameba
zustad azrismieri samyaros Sinaarss. erTi warmodgenidan meorisaken gadasvla unda
Seesabamebodes azrovnebis mkacr kanonebs. adamiani, rogorc moazrovne, unda iyos
garkveulwilad anarekli azrovnebis am kanonebisa. yovelive is, rac ar momdinareobs am
kanonebidan, unda akrZalos man Tavis warmodgenaTa msvlelobaSi. vTqvaT, gzad Sexvda
Tavisi daCemebuli azri. man unda ukuagdos igi, Tu igi arRvevs swor mimdinareobas. man unda
CaaxSos pirovnuli grZnoba, Tu es ukanaskneli cdilobs naZaladevad misces mis azrebs iseTi
mimarTuleba, romelic ar gamomdinareobs maTganve. _ platoni moiTxovda im
adamianebisagan, romelTac surdaT mis skolaSi Sesvla, Tavdapirvelad maTematikuri kursis
gavlas. da WeSmaritad, maTematika Tavisi mkacri kanonebiT, romelnic ar misdeven grZnobad
movlenaTa yoveldRiur dinebas, Zlier kargi Semzadebaa Semecnebis maZieblisaTvis. Tu mas
surs winsvla maTematikaSi, man unda ukuagdos yovelgvari pirovnuli TviTneboba, sxva
dabrkolebani. Semecnebis maZiebeli emzadeba Tavisi amocanis gadasawyvetad imiT, rom is
sakuTari nebiTve sZlevs azrovnebis yovelgvar TviTnebobas. is eCveva uSualod azris
moTxovnilebidan gamomdinare cxovrebas. amrigad unda iswavlos man gaarTvas Tavi
yovelgvar azrovnebas, rac sulier Semecnebas emsaxureba. misi azrismieri cxovreba Tavad
unda iqces myari maTematikuri msjelobebisa da daskvnebis anareklad. sadac ar unda wavides,
sadac ar unda idges, is mudam unda cdilobdes swored amgvarad azrovnebas. maSin masSi
STaiRvrebian sulieri samyaros kanonzomierebani, romelnic ukvalod hqrebian masSi, Tu misi
azrovneba yoveldRiur, uwesrigo xasiaTs atarebs. mowesrigebul azrovnebas saimedo amosavali
wertilebidan mihyavs igi uaRresad farul WeSmaritebebTan. msgavsi miTiTebebi, ra Tqma unda
ar unda miviRoT calmxrivad. Tumc maTematika kargi wvrTna aris azrovnebisTvis, magram
wminda, jansaR da sicocxliT savse azrovnebasTan misvla SesaZloa maTematikis gareSec.
Semecnebis maZiebeli Tavis qcevebSic unda mieltvodes imis miRwevas, rasac mieltvis
azrovnebaSi. miuxedavad misive pirovnebis xelisSemSleli gavlenebisa, igi unda misdevdes
RvTaebrivi mSvenierebisa da maradiuli WeSmaritebis kanonebs. am kanonebma mudam
mimarTuleba unda miscen mas. Tu igi iwyebs ramis keTebas, rac mas miaCnia sworad, da Tu
am moqmedebis dros ar aris dakmayofilebuli misi pirovnuli grZnoba, mxolod amis gamo man
ar unda daagdos is gza, romelsac igi daadga. magram amave dros igi ar unda gahyves mas
mxolod imitom, rom igi aniWebs sixaruls, Tuki aRmoaCens, rom es gza ar Seesabameba
maradiuli mSvenierebisa da WeSmaritebis kanonebs. Cveulebriv cxovrebaSi adamianebi
TavianT qcevebSi xelmZRvaneloben imiT, rac maT piradad akmayofilebT da moutans nayofs.

85
amis gamo isini Tavs axveven msoflio movlenebis mimdinareobas TavianT pirovnul tendencias.
isini ar aRasruleben simarTles, romelic winaswar aRbeWdilia sulieri samyaros kanonebSi; isini
aRasruleben sakuTari TviTnebobidan gamomdinare moTxovnilebebs. isini moqmedeben sulieri
samyaros gagebiT mxolod maSin, rodesac mxolod am ukanasknelis kanonebs misdeven.
Semecnebis maZiebelma arasodes ar unda dasvas aseTi kiTxva: ra momitans me sargeblobas,
riT mivaRwev me warmatebas? aramed mas unda SeeZlos Semdegi kiTxvis dasma: ras vaRiareb
me sikeTed? qmedebis nayofze uaris Tqma, yovelgvar TviTnebobaze uaris Tqma, _ ai, is mkacri
kanonebi, romelnic man unda dausaxos Tavis Tavs. maSin igi daadgeba sulieri samyaros gzas,
maSin mTeli misi arseba ganimsWvaleba am kanonebiT. igi Tavisufldeba grZnobadi samyaros
yovelgvari dawolisagan: misi suli-adamiani aRzevdeba grZnobad garsze. amrigad Sedis igi
ganviTarebaSi, romelic sulierisakenaa mimarTuli; amrigad asulierebs igi Tavis Tavs. ar SeiZleba
Tqma: `ra sargebloba moaqvs CemTvis WeSmaritebis kanonTa dacvas, iqneb me vcdebi am
WeSmaritebasTan mimarTebaSi?~ amjerad mTavaria ltolva, mTavaria ganwyoba azrisa. TviT
Secdomilsac WeSmaritebisken ltolvaSi gaaCnia Zala, romelic ixsnis mas araswori gzisagan. Tu
is cdomilebaSi aRmoCndeba, es Zala daeufleba mas da gamoiyvans WeSmarit gzaze. ase rom,
gamoTqma `me xom SesaZloa Sevcde~, ukve warmoadgens xelisSemSlel urwmunoebas. igi
gviCvenebs, rom aseT adamians ar gaaCnia araviTari ndoba WeSmaritebis Zalisadmi. saqme
xom isaa, rom man daisaxos ara TavkerZa miznebi, aramed uangarod dasTmos Tavi da neba
darTos suls, raTa warumarTos mas gza. adamianis TavkerZa nebam ki ar unda misces
WeSmaritebas miTiTebebi, aramed Tavad es WeSmariteba unda gaxdes meufe adamianisa,
man unda ganmsWvalos mTeli misi arseba da gadaaqcios igi suleTis maradiuli kanonebis
anareklad. igi unda aRivsos am maradiuli kanonebiT, raTa STaRvaros isini cxovrebaSi.
Semecnebis maZiebelma mkacrad unda adevnos Tvalyuri aramarto Tavis azrovnebas, aramed
nebasac. amis meoxebiT cxovrebaSi igi gadaiqceva mTeli TavmdablobiT _ moklebuli yovelgvar
ampartavnebas _ WeSmaritebisa da mSvenierebis samyaros macned. amiTve aRzevdeba igi
sulieri samyaros moqalaqeobamde. amis meoxebiT igi gadadis ganviTarebis erTi safexuridan
meoreze, vinaidan SeuZlebelia sulieri cxovrebis miRweva martooden WvretiT. mas unda
mivaRwioT sulieri cxovrebis gancdiTac.
Tuki Semecnebis maZiebeli icavs am zemoTaRweril kanonebs, misi mSvinvieri
gancdebi miiReben sruliad axlebur saxes. igi aRar icxovrebs am gancdebSi. maT aRar eqnebaT
mniSvneloba martooden misi piradi cxovrebisaTvis. isini ganviTardebian da gadaiqcevian zena
samyaros mSvinvier aRqmebad. sixarulisa da mwuxarebis SegrZnebebi, Sveba da tanjva
gadaiqcevian mis samSvinvelSi mSvinvier organoebad, zustad iseve, rogorc mis sxeulSi
Tvalebsa da yurebs aqvT aramarto TavianTi sakuTari cxovreba, aramed isini warmoadgenen
garegani STabeWdilebebis uangaro gamtarebsac. da amis meoxebiT Semecnebis maZieblis
mSvinvier ganwyobilebaSi mkvidrdeba simSvide da rwmena, sulieri samyaros kvlevisTvis
metad saWiro. didi sixaruli ukve aRar aRitacebs mas, aramed iqneba misTvis samyaros iseTi
Tvisebebis macne, romelTac igi ar icnobda manamdis. igi veRar waarTmevs mas simSvides; ase
rom simSvidis meoxebiT misTvis gaixsneba im arsebaTa Taviseburebani, romelTac moaqvT es
siaruli. mwuxareba ukve aRar aRavsebs mas vaebiT, aramed mouTxrobs, Tu ra Tvisebebi aqvs
mwuxarebis momtan arsebas. iseve, rogorc Tvals araferi surs TavisTvis, aramed mxolod

86
miuTiTebs adamians gzis mimarTulebas, romliTac man unda iaros, zustad aseve sixruli da
mwuxareba waiyvanen samSvinvels swori gziT. swored es aris mSvinvieri wonasworobis
mdgomareoba, romelTanac unda mivides Semecnebis maZiebeli. rac ufro naklebi sixaruli da
mwuxareba daixarjeba im talRebSi, romelTac isini aRZraven Semecnebis maZieblis Sinagan
cxovrebaSi, miT ufro meti warmatebiT Camoqnian isini mxedvelobis organoebs zegrZnobadi
samyarosaTvis. vidre adamiani sixarulsa da mwuxarebaSi cxovrobs, igi ver Seimecnebs maTi
meoxebiT. rodesac maTi meoxebiT igi swavlobs cxovrebas, rodesac maTgan aTavisuflebs
sakuTar TviTSegrZnebas, maSin isini gadaiqcevian aRqmis organoebad, maSin igi xedavs da
Seimecnebs maTi meSveobiT. arasworia imis fiqri, TiTqos Semecnebis maZiebeli gadaiqceva
mSral, ugrZnob adamianad, romelic ver ganicdis sixarulsa da mwuxarebas. sixaruli da
mwuxareba mkvidroben masSi, mxolod gardaqmnili saxiT, isini gadaiqcnen mis `Tvalebad~ da
`yurebad~.1
vidre adamiani pirovnulad cxovrobs samyaroSi, sagnebi mas uxsnian mxolod imas, rac
mis pirovnebasTanaa dakavSirebuli, magram es warmavali ram aris adamianSi. Tu Cven
ganveSorebiT Cvensave warmavals da sakuTari TviTSegrZnebiT Cvens `me~-sTan erTad
vmkvidrdebiT waruvalSi, maSin Cveni warmavali nawilebi gadaiqcevian Suamavlebad; da is,
rac gvexsneba maTi meSveobiT, aris waruvali da maradiuli ram yovel saganSi. Semecnebis
maZiebelma unda daadginos mimarTeba masSi davanebul maradiulsa da sagnebSi arsebul
maradiuls Soris, vidre igi daiwyebdes sxva, zemoaRniSnulis msgavs varjiSebs; am varjiSis
drosac man unda miapyros Tavisi goneba am waruvals. rodesac me vakvirdebi qvas, mcenares,
cxovels, adamians, me unda maxsovdes, rom yovel maTganSi vlindeba maradiuli. me unda
SevekiTxo Cems Tavs, ra mkvidrobs rogorc waruvali warmaval qvaSi, warmaval adamianSi? ra
darCeba warmavali grZnobadi movlenidan? ar unda vifiqroT, TiTqos sulis amgvari mipyroba
maradiulisken anadgurebs CvenSi guldasmiT dakvirvebis unars, yoveldRiurobis TvisebaTa
wvdomas da gvaucxovebs uSualo sinamdvilisagan. piriqiT, yoveli foToli, yoveli mweri
gagvixsnis auracxel saidumloebas, Tu maT mivapyrobT ara mxolod Tvals, aramed Tvalis
meSveobiT sulsac. yoveli gaelveba, yoveli Seferiloba, yoveli xma SeinarCunebs sicocxles
Cveni SegrZnebebisa da aRqmisaTvis; araferi ar daikargeba; mxolod yovelive amas daemateba
usazRvro axali cxovreba da visac ar ZaluZs TvaliT dakvirveba TviT yvelaze umniSvnelo
movlenisa, igi miva mxolod usicocxlo azrebTan da ara sulier WvretasTan. _ yovelive
damokidebulia azris wyobaze, romelsac Cven am mxriv movipovebT. Tu raoden Sors wavalT
Cven am gzaze, es damokidebuli iqneba Cvens unarze. Cvenzea mxolod swori moqmedeba,
danarCeni ki unda mivandoT samyaros ganviTarebas. Tavdapirvelad sakmarisi iqneba Cveni
grZnobebis mimarTva waruvalisken. Tuki movimoqmedebT amas, swored misi meoxebiT
gagvexsneba gza waruvalis Semecnebisaken. Cven mogviwevs cda, vidre ar mogvemadleba es.
Tavis droze ki igi miemadleba yvelas, vinc moTminebiT moelis da muSaobs. amgvari varjiSebis

1
aqve Sdr. rusTvliseuli daxasiaTeba brZenisa:
anu aris brZeni vinme, maRali da maRla mxedi,
arca lxini lxinad uCans, arca Wiri zeda-zedi;
viT zRapari, asre esmis ubedoba, Tunda bedi,
sxvagan ari,sxvagan frinavs, goneba uc viTa tredi.
(redaqtoris SeniSvna)

87
Sesrulebisas adamiani male SeamCnevs, Tu raoden didi cvlileba xdeba masSi. igi swavlobs
sagnis met-naklebi mniSvnelobis gansazRvras imisda mixedviT, ramdenadac Seimecna man am
sagnis mimarTeba waruvalTan, maradisobasTan. igi midis samyaros sxvagvar SefasebasTan da
samyaros winaSe sxvagvar mowiwebasTan, vidre es gaaCnda manamdis. misi grZnoba sruliad
sxvagvar mimarTebas iZens garemomcvel samyarosTan. warmavloba uwindeliviT aRar izidavs
mas, rogorc TavisTavadi ram. warmavloba gadaiqceva misTvis maradiulis nawilad da simbolod
da igi swavlobs im maradiulis siyvaruls, romelic mkvidrobs yvela saganSi. maradisoba xdeba
misTvis axlobeli, iseve rogorc uwin misTvis maxlobeli iyo warmavloba. magram amis
meoxebiT igi rodi gaucxovdeba cxovrebisgan, aramed mxolod swavlobs yoveli sagnis Sefasebas
misi WeSmariti mniSvnelobis mixedviT. TviT cxovrebiseuli amao wvrilmanic ki ar Caivlis
misTvis ukvalod. mxolod egaa, rom sulieris Ziebisas adamiani Tavs ki aRar dahkargavs masSi,
aramed Seimecnebs mas Tavis SezRudul RirebulebaSi. igi xedavs mas WeSmaritebis sinaTleSi.
is, visac mousurvebia martooden RrublebSi frena, verasodes gaxdeba kargi Semmecnebeli. is,
vinc WeSmaritad imecnebs samyaros naTeli Tvalsawierisa da yvelafris swori SegrZnebis
meoxebiT, Tavisi mwvervalis simaRlidan SesZlebs adgili miuCinos yvela sagans.
amrigad, Semecnebis maZieblisTvis ixsneba SesaZlebloba, aRar misdios garegani
grZnobadi samyaros gaurkvevel zegavlenebs, romelnic mimarTaven mis survils xan erT, xan
meore mxares. Semecnebis meoxebiT man ixila saganTa maradiuli arsi. sakuTari Sinagani
samyaros gardaqmnis meoxebiT masSi aRmocendeba unari am maradiuli arsis aRqmisa.
Semmecnebeli adamianisaTvis Semdeg azrebs gansakuTrebuli mniSvneloba aqvT. amjerad,
rodesac igi moqmedebs Tavisi Tavidan gamomdinare, mas Segnebuli aqvs isic, rom moqmedebs
amave dros saganTa maradiuli arsidan gamomdinare. vinaidan Tavad sagnebi cxaddebian masSi
TavianTi arsiT. amrigad, rodesac masSi damkvidrebuli maradiulidan gamomdinare igi aZlevs
mimarTulebas mTels Tavis moRvaweobas, igi moqmedebs samyaros maradiuli wesrigis
mixedviT. amis meoxebiT mas ukve aRar marTaven sagnebi. igi Tavad marTavs sagnebs im
kanonebis mixedviT, romelnic Tavad am sagnebSia da romelnic gadaiqcnen misi sakuTari
arsebis kanonebad. _ es Signidan momdinare qmedeba SesaZloa iyos mxolod ideali,
romlisakenac unda miiltvodes adamiani. mizani metad Sorebulia. magram Semecnebis
maZiebelSi unda iyos survili, naTlad dainaxos es gza. es aris misi neba Tavisuflebisadmi.
vinaidan Tavisufleba aris moqmedeba sakuTari Tavidan gamomdinare. ase rom, sakuTari
Tavidan moqmedeba unda gabedos mxolod iman, vinc samoqmedo impulsebs Rebulobs
maradisobidan. is, vinc amgvarad ar iqceva, misTvis impulsebs, romelnic gansxvavdebian
sagnebSi Cadebuli impulsebisagan. aseTi adamiani ujanydeba msoflio ganwesebas. aseT
SemTxvevaSi ki am ukanasknelma unda daamarcxos igi. e.i. ver aRsruldeba is, rasac igi
ganizraxavs Tavisi nebiT. igi ver gaxdeba Tavisufali. calkeuli arsebis TviTneboba anadgurebs
sakuTar Tavs Tavisive qcevaTa SedegebiT.

***

88
is, vinc amrigad ganawyobs Tavis Sinagan cxovrebas, mihyveba sulieri Semecnebis
aRmavali gzis safexurebs. misi varjiSebis nayofi iqneba is, rom misi sulieri aRqmisaTvis
sacnaurni gaxdebian zegrZnobadi samyaros garkveuli gamonaTebebi. igi swavlobs im
WeSmaritebaTa gagebas, romelnic am samyaros exeba; da is Tavisi gamocdilebis meoxebiT
miiRebs kidec maTgan dadasturebas. rodesac es safexuri miRweulia, maSin mas uaxlovdeba
iseTi ram, rac SeiZleba gancdil iqnes mxolod am gzaze. im wesis da rigis mixedviT, romlis
mniSvnelobac mxolod axla gacxaddeba misTvis, igi Rebulobs egreTwodebul xeldasxmas
(iniciacias) `adamianTa modgmis winamZRol, diad sulier xelmwifebaTagan~, igi xdeba
`sibrZnis mowafe~. rac ufro naklebad dainaxaven amgvar xeldasxmaSi iseT rasme, rac
mdgomareobs adamianTa garegnul urTierTobebSi, miT ufro swor warmodgenas Seiqmnian
masze. aq SesaZloa mxolod gakvriT mivuTiToT, Tu ras ganicdis am dros Semmecnebeli. igi
hpovebs axal samSoblos. igi xdeba Segnebuli mkvidri zegrZnobadi samyarosi. amieridan
sibrZnis wyaro moedineba misTvis zena sferoebidan. amJamad Semecnebis naTeli aRar
unaTebs mas garedan, aramed igi Tavad imyofeba am naTlis wyaroSi. im gamocanebs,
romelTac iZleva samyaro, misTvis sruliad axleburad efinebaT naTeli. amieridan igi aRar
esaubreba sulis mier Seqmnil sagnebs, aramed esaubreba Tavad am Semoqmed suls. sulieri
Semecnebis wuTebSi pirovnebis sakuTari cxovreba SenarCunebulia mxolod imitom, rom
gadaiqces maradisobis cnobier simbolod eWvebi, uwin kidev rom krTebodnen xolme masSi,
axla hqrebian, vinaidan eWvi SesaZloa hqondes mxolod mas, vinc sagnebs isev SehyavT
SecdomaSi, maTSi arsebul sulTan dakavSirebiT. xolo ramdenadac `sibrZnis mowafes~ ZaluZs
saubari Tavad sulTan, mis winaSe hqreba agreTve yovelgvari mcdari saxe, rogoradac uwin
warmoedgina mas suli. is mcdari saxe, rogoriTac warmoidgenen xolme suls, crumorwmuneobaa
mxolod. xeldasxmuli crumorwmuneobaze maRla dgas, vinaidan man icis, rogoria sulis
WeSmariti saxe. Tavisufleba yovelgvari eWvisagan da crumorwmuneobisagan _ ai, im
adamianis niSanTviseba, romelmac Semecnebis gzaze miaRwia mowafeobas. Tumc unda
gvaxsovdes, rom sul sxvaa pirovnebis es erTianoba sulis yovlismomcvel cxovrebasTan da sxvaa
pirovnebis gaqroba `sayovelTao sulSi~. amgvar `gaqrobas~ ara aqvs adgili pirovnebis
WeSmariti ganviTarebisas. es ukanaskneli SenarCunebuli iqneba agreTve im mimarTebaSi,
romelic mas suleTTan gaaCnia. ase rom, aq pirovnebis daZlevasTan ki ar gvaqvs saqme, aramed
mis CamoyalibebasTan umaRlesi gagebiT. Tuki gvsurs movZebnoT magaliTi calkeuli sulis
Serwymisa sayovelTao sulTan, rodi unda aviRoT, Tundac, ramdenime wre da movaTavsoT erT
wreSi ise, rom yvela maTgani gahqres masSi; aramed unda warmovidginoT mravali wre,
romelTaganac TiToeuls sakuTari Seferiloba gaaCnia. es sxvadasxvaferi wreebi Tanxvdebian
urTierTs, magram TiToeuli maTganis Seferiloba mTlianobaSic inarCunebs Tavis sakuTar arss.
arc erTi maTgani ar hkargavs savsebas sakuTari Zalisas.
Semdgomi aRwera gzisa aq aRar iqneba gadmocemuli. ramdenadac SesaZlebelia igi
aRwerilia Cems `idumalTmetyvelebaSi~, romelic warmoadgens gagrZelebas am wignisas.
yovelive zemoTqmulSi sulieri Semecnebis gzis Sesaxeb didia cduneba, mcdari gagebis
Sedegad dainaxon rCeva iseTi sulieri ganwyobilebebisken swrafvisa, romelTac mosdevs
yofierebis xalisiani, qmediTi gancdis ukugdeba. amis uarsayofad unda iTqvas, rom samSvinvelis
is ganwyobileba, romelic mas SeaZlebinebs sulis sinamdvilis uSualo gancdas, ar unda iqnas

89
ganvrcobili mTels cxovrebaze, rogorc zogadi moTxovna. sulieri yofierebis mkvlevarma
SesaZloa miaRwios imas, rom am kvlevisaTvis samSvinvelma garkveuli gagebiT dasTmos
grZnobadi sinamdvile, magram am daTmobam igi ar unda gaaucxovos cxovrebisadmi. _ meores
mxriv unda aRiniSnos, rom sulieri samyaros Semecneba aramarto am gzaze SedgomiT, aramed
crurwmenebisgan Tavisufali, jansaRi kacebrivi gansjis mier sulier-mecnierul WeSmaritebaTa
wvdomiTac, adamians gzas uxsnis ufro maRalzneobrivi cxovrebisaken, grZnobadi yofierebis
WeSmariti Semecnebisaken, cxovrebiseuli simtkicisaken da Sinagani mSvinvieri
sijansaRisaken.

calkeuli SeniSvnebi da damatebani

gv. 23-24. jer kidev mcire xnis winaT `sasicocxlo Zalaze~ saubari aramecnieruli
azrovnebis niSan-Tvisebad iTvleboda. amJamad ki mecnierebaSi zoggan ukve aRar uaryofen
ideas sasicocxlo Zalisas imave saxiT, rogoriTac igi aRiarebuli iyo uwin. vinc dahkvirvebia
Tanamedrove mecnierebis ganviTarebis mimarTulebas, dainaxavs Semdegs: gacilebiT ufro
Tanmimdevruli logika gaaCniaT imaT, visac am ganviTarebaze dayrdnobiT ar surT raime
icodnen sasicocxlo Zalaze. `sasicocxlo Zala~ arasgziT ar miekuTvneba imas, rasac amJamad
uwodeben `bunebis Zalebs~. ase rom, adamiani, romelsac ar surs Tanamedrove mecnierebis
azrovnebiseul Cvevebze da warmodgenebze aRzeveba, arc unda saubrobdes `sasicocxlo
Zalaze~. mxolod sulieri mecnierebis wanamZRvrebi da azrovnebis wesi Tu mogvcems
saSualebas SevexoT amgvar sakiTxebs winaaRmdegobebis gareSe. TviT iseTma
moazrovneebmac ki, romelTac surT TavianTi Sexedulebebis dafuZneba mxolod da mxolod
sabunebismetyvelo niadagze, dasTmes dResdReobiT is Sexeduleba, romelsac mecxramete
saukunis meore naxevarSi misaRebad miaCnda daSveba mxolod aracocxal bunebaSi moqmedi
Zalebisa. gamoCenili bunebismetyvelis, oskar hertvigis wigni `organizmebis qmnadoba.
SemTxveviTobis darviniseuli Teoriis uaryofa~ warmoadgens didmniSvnelovan mecnierul
movlenas. igi uarhyofs im debulebas, TiTqos mxolod fizikuri da qimiuri kanonebis
urTierTmoqmedebas Zaledvas Seqmna sicocxlisa. _ mniSvnlovani ambavia isic, rom e.w.
neovitalizmSi gamoTqmuli mosazrebis mixedviT cocxali sawyisis asaxsnelad kvlavac
dasaSvebia gansakuTrebuli Zalis moqmedeba, rogorc amas ambobdnen `sasicocxlo Zalis~
momxreni. magram am sferoSi veravin gaxdeba sqematiur, abstraqtul cnebebs, visac ar surs
aRiareba imisa, rom araorganul ZalTa kidegan moqmedi ram misawvdomia mxolod zegrZnobad
Wvretamde amaRlebuli aRqmisaTvis. saqme mxolod is rodia, rom cxovrebaSi davnergoT
martooden araorganulze mimarTuli sabunebismetyvelo Semecneba, aramed mTavaria
movipovoT sxvagvari Semecneba.

gv. 23. rodesac saubroben dabali ganviTarebis organizmTa `Sexebis SegrZnebaze~, rodi
igulisxmeba is, rac Cveulebrivi gagebiT ukavSirdeba `SegrZnebas~. am gamoTqmis sisworis
sawinaaRmdegod bevri ramis Tqma SeiZleba sulieri mecnierebis TvalsazrisiTac. aq Sexebis

90
SegrZnebis qveS umal igulisxmeba sayovelTao aRqma garegani STabeWdilebebisa, rac
upirispirdeba gansakuTrebul aRqmebs mxedvelobisas, smenisas da a.S.

gv. 21-47. SesaZloa mogveCvenos, rom aq mocemuli danawevreba adamianis arsebisa


emyareba erTiani mSvinvieri cxovrebis TviTnebur dayofas. amis sawinaaRmdegod SesaZloa
iTqvas, rom erTiani mSvinvieri cxovrebis am dayofas iseTive mniSvneloba aqvs, rogorc
cisartyelis Svidi feris gamovlenas sinaTlis prizmaSi gatarebisas. rogorc fizikosi swavlobs am
Svid fers, swavlobs maT Tanmimdevrul gadasvlas urTierTSi, raTa axsnas sinaTlismieri
movlenebi, aseve iqceva sulis mecnieri mSvinvier arsebasTan dakavSirebiT. Svidi wevri
samSvinvelisa mxolod gansjismieri abstrahirebiT miRebuli gansxvaveba rodia. verc Svid ferze
vityviT amas sinaTlesTan mimarTebaSi; orive SemTxvevaSi gansxvaveba efuZneba faqtebis
Sinagan bunebas. sinaTleSi Svidi wevris danaxva SesaZloa garegani xelsawyos daxmarebiT,
xolo samSvinvelis Svidi wevris danaxva SesaZloa samSvinvelis arsebaze mimarTuli sulismieri
dakvirvebiT. samSvinvelis WeSmariti arsis garkveva SeuZlebelia am dayofis Semecnebis
gareSe. vinaidan samSvinveli warmavlobas ekuTvnis Tavisi sami wevriT: fizikuri sxeuliT,
sasicocxlo sxeuliT da mSvinvieri sxeuliT; sxva danarCeni wevrebiT ki igi fesvgadgmulia
maradisobaSi. `erTian samSvinvelSi~ ganurCevladaa Serwymuli warmavali da maradiuli. am
dayofis daunaxavad ver SevimecnebT samSvinvelis mimarTebas zogad samyarosTan. SeiZleba
kidev erTi Sedarebis moSveliebac: qimikosi Slis wyals wyalbadad da Jangbadad. am orive
nivTierebas ver davukvirdebiT `erTgvarovan wyalSi~. magram maT gaaCniaT TavianTi
sakuTari arsi, wyalbadic da Jangbadic iZlevian SenaerTebs sxva nivTierebebTan. amgvaradve
uerTdeba samyaros warmaval arss samSvinvelis `sami qveda wevri~; oTxi zena wevri ki
uerTdeba maradiuls. visac ar surs daSveba samSvinvelis danawevrebisa, igi emgvaneba im
qimikoss, romelsac araferi surs icodes imis Sesaxeb, Tu rogor iSleba wyali wyalbadad da
Jangbadad.

gv. 31. sulier-mecnieruli debulebebi unda miviRoT sruli sizustiT, vinaidan maT mxolod
maSin gaaCniaT Rirebuleba, rodesac xdeba ideebis zusti aRbeWdva. magaliTisaTvis aviRoT
fraza: `misTvis (e.i. cxovelisTvis) isini (SegrZnebebi da a.S.) rodi arian gadaxlarTulni
damoukidebel, uSualo gancdaze maRlamdgom azrebTan~. vinc aq uyuradRebod dastovebs
Semdeg sityvebs: `uSualo gancdaze maRladmgom azrebTan~, iolad aRmoCndeba cdomilebaSi
da gaifiqrebs, TiTqos cxovelis SegrZnebebsa da instinqtebSi araviTari azrebi ar arseboben. rac
Seexeba WeSmarit sulier mecnierebas, igi dgas iseTi Semecnebis niadagze, romelic gveubneba,
rom cxovelis yvela Sinagani gancda, iseve rogorc mTeli yofiereba, gadaWdobilia azrebTan.
oRond cxovelTa azrebi ar warmoadgenen cxovelSi damkvidrebul `me~-s damoukidebel azrebs,
aramed arian cxovelis jgufuri `me~-s azrebi; es jgufuri `me~ unda ganvixiloT rogorc arseba,
romelic marTavs cxovels garedan. igi adamianis `me~-s msgavsad rodi imyofeba fizikur
samyaroSi, aramed moqmedebs cxovelze mSvinvieri samyarodan, rac aRwerilia 75-e
momdevno gverdebze (amis Sesaxeb ufro dawvrilebiT moTxrobilia Cems
`idumalTmetyvelebaSi~). rac Seexeba adamians, masSi azrebs gaaCniaT damoukidebeli

91
yofiereba; ase rom, maTi gancda arapirdapir, SegrZnebaSi ki ar xdeba, aramed mSvinvieradac,
uSualod azrebis saxiT.

gv. 36. rodesac aRvniSnavT, rom patara bavSvebi amboben: `karli kargi biWia~, `marias
surs esa da es~, saqme imas rodi exeba, Tu ramdenad adre iwyeben bavSvebi sityva `me~-s
xmarebas, aramed imas, Tu rodis ukavSireben isini am sityvas Sesabamis warmodgenas. rodesac
bavSvebs esmiT es sityva mozrdilebisagan, maT SeiZleba ixmaron igi ise, rom ar hqondeT
araviTari warmodgena `me~-s Sesaxeb. am sityvis xmareba umetes SemTxvevaSi iwyeba
gvian, rac miuTiTebs mniSvnelovan faqtze maT ganviTarebaSi, kerZod imaze, rom meobis
bundovani SegrZnebebidan TandaTanobiT ibadeba `me~_warmodgena.

gv. 39-40. `intuiciis~ WeSmariti arsis daxasiaTeba mocemulia Cems wignebSi `rogor
miiRweva zena samyaroTa Semecneba?~ da `idumalTmetyveleba~. saganTan uyuradRebo
damokidebulebis Sedegad SesaZloa mogveCvenos, TiTqos zemoaRniSnul wignebsa da am
wignis 39-e gverdze gamoyenebul sityvas Soris arsebobdes Sinaarsobrivi winaaRmdegoba. es
winaaRmdegoba gahqreba, Tu zustad miviRebT mxedvelobaSi Semdegs: is, rac sulieri
samyarodan intuiciis meSveobiT srul sinamdviled evlineba zegrZnobad Semecnebas, Tavis
umdables gamocxadebaSi Tavadi sulis winaSe iseve warmoCndeba, rogorc fizikuri samyaros
garegani yofiereba warmoudgeba Cvens SegrZnebas.

gv. 48. `sulis gardasxeulebisa da bedis~ Sesaxeb. am TavTan dakavSirebiT unda


gaviTvaliswinoT Semdegi: aq aris cda adamianuri cxovrebis msvlelobis ganxilvisa azrovnebiT.
sxva TavebSi mocemuli `sulier-mecnieruli codnis gauTvaliswineblad unda SeviqmnaT
warmodgenebi imaze, Tu ra zomamde miuTiTebs adamianis cxovreba da bedi TavisTavad
ganmeorebul miwier cxovrebebze. cxadia, amgvari warmodgenebi metismetad gabedulad
moeCveneba imas, vinc `myar safuZvelze~ mdgomad mxolod Cveulebriv warmodgenebs
CaTvlis, romelnic mxolod erT cxovrebaze arian mimarTulni. Tumc unda gagveTvaliswinebina,
rom es aris mcdeloba im Sexedulebis dasabuTebisa, rom Cveulebrivi warmodgenebi ver
migviyvans cxovrebis gzis safuZvelTa Semecnebamde. amitom saWiroa veZioT sxva
warmodgenebi, romelnic mxolod moCvenebiTad ewinaaRmdegebian Cveulebriv
warmodgenebs. am sxvagvar warmodgenebs ar veZiebT mxolod maSin, rodesac principulad
ukuvagdebT SesaZleblobas mSvinvierad misawvdom procesTa msvlelobas iseve mivuyenoT
azrismieri ganxilva, rogorc fizikur samyaroSi momxdar ambebs. amgvari ukugdebisas,
magaliTad, araviTar mniSvnelobas ar vaniWebT xolme im faqts, rom `me~-s mier nawvnevi
bedisweris dartyma SegrZnebiT enaTesaveba Cvens mogonebaSi iseTi gancdis amotivtivebas,
rac Tavis mxriv ukve enaTesaveba gaxsenebuls. magram vinc Seecdeba aRiqvas, Tu vin
ganicdeba namdvili gancda bediswerisa, mas SeuZlia es gancda ganasxvaos im
gamonaTqvamebisagan, romlebic gaCndeba, Tuki TvalTaxedvis kuTxe garesamyaroSi iqneba.

92
amis Sedegad gamoricxuli iqneboda `me~-s yovelgvari cocxali damokidebuleba am
dartymasTan. Tumc arseboben bedisweris iseTi dartymebic, romlebic garkveulwilad iCenen
Tavs adamianis cxovrebaSi, xolo maT Sedegebs adamiani iwvnevs gvian. amitom didia cduneba
mxolod amgvar SemTxvevebze yuradRebis gamaxvilebisa da meorenairi SesaZleblobis sruliad
uyuradRebod mitovebisa. yuradRebis miqcevas mxolod maSin iwyeben, rodesac cxovrebiseuli
gamocdilebani iwveven iseT warmodgenas, rogoric hqonda goetes megobars, knebels. igi erT-
erT werilSi swers: `zusti dakvirvebisas SeiZleba aRmovaCinoT, rom adamianTa
umravlesobisTvis cxovrebaSi sacnauria garkveuli gegma, romelic maTTvis winaswar
gansazRvrulia maTi sakuTari bunebis meoxebiT, an im garemoebaTa Sedegad, romelnic
warmarTaven maT gezs. raoden cvalebadi da aramyaric ar unda iyos maTi cxovrebis
mdgomareobani, sabolood mainc vlindeba mTlianoba, romelic migviTiTebs garkveul
urTierTSeTanxmebaze... raoden faruladac ar unda moqmedebdes bedisweris xeli garegani
zemoqmedebisas an Sinagani ltolvis Sedegad, mainc cxadia: TviT urTierTsawinaaRmdego
Zalebic ki xSirad misken miiweven. raoden daxlarTulic ar unda iyos mimdinareoba, mainc
yovelTvis gamosWvivis safuZveli da mimarTuleba~. amgvar dakvirvebas SesaZloa advilad
SeewinaaRmdegon iseTi adamianebi, romelTac ar surT dakvirveba am TvalsazrisiTa
warmomSob mSvinvier gancdebze. magram am wignis avtoris azriT man zustad gansazRvra
xsenebul TavSi is farglebi, romlebSiac SeiZleba ganvixiloT cxovrebis warmomqmneli
safuZvlebi. man miuTiTa imaze, rom Sexeduleba, riskenac wargvmarTaven es warmodgenebi,
gansazRvrulia maT mier mxolod `silueturad~, amdenad ZaluZT azrovnebiT Segvamzadon
imisTvis, rac unda moviZioT sulier-mecnierulad. es azrovnebiTi Semzadeba Sinagani
mSvinvieri muSaobaa, romelic swori Sefasebisas `avarjiSebs~ samSvinvels da ar mieltvis
`damtkicebas~. igi aRviZebs adamianSi miukerZoebeli aRqmis unars iseTi SemecnebisaTvis,
romelic amgvari Semzadebis gareSe mas siSleged moeCveneboda.

gv. 81. am wignis TavSi `Semecnebis gza~ gakvriTaa naxsenebi `aRqmis sulieri
organoebi~. maTi dawvrilebiTi aRweris naxva SesaZlebelia Cems wignebSi `rogor miiRweva
zena samyaroTa Semecneba?~ da `idumalTmetyveleba~.

gv. 105. `sulier samyaroSi ar aris simSvide, erT adgilze SeCereba, rogorc es xdeba
fizikur samyaroSi~, _ amis mixedviT ar unda davaskvnaT, TiTqos sulier samyaroSi batonobs
Seuwyveteli moZraoba. iq sadac arian pirvelxatebi, Semoqmedi arsebebi, marTlacda ar aris `erT
adgilze SeCereba~, magram aq aris sxvagvari simSvide, sulieri xasiaTisa, romelic erwymis
qmediT moZraobas. igi SeiZleba SevadaroT sulis mSvid kmayofilebas da netarebas, romelic
iSvis moqmedebaSi da ara umoqmedobaSi.

gv. 109-111. samyaros ganviTarebis ZalebTan dakavSirebiT xSirad ixmareba sityva


`Canafiqri~, Tumc amiT ibadeba cduneba, rom am Zalebs mivaweroT ubralo adamianuri
Canafiqrebi. am cdunebis Tavidan acileba SeiZleba Semdegnairad: es sityvebi aRebulia

93
adamianuri samyaros sferodan, amitom unda avmaRldeT maT im mniSvnelobamde, romelSiac
aRar iqneba araferi viwroadamianuri. samagierod maT unda SevZinoT iseTi ram, rasac adamiani
swvdeba sakuTar Tavze amaRlebisas.

gv. 110. `sulieri sityvis~ Sesaxeb Cemi msjeloba ix. Cems `idumalTmetyvelebaSi~.

gv. 123. rodesac am adgilas vambobT: `maradiulidan gamomdinare mas SeuZlia


gansazRvros momavlis mimarTulebac, es aris miTiTeba adamianis mSvinvieri wyobis
gansakuTrebul saxeobaze sikvdilsa da xelaxal dabadebas Soris cxovrebis garkveul periodSi.
fizikur samyaroSi miRebuli bedisweris dartyma SesaZloa am cxovrebiseuli mSvinvieri
agebulebisTvis adamians moeCvenos iseT ramed, rac diametrulad ewinaaRmdegeba mis nebas;
sikvdilsa da dabadebas Soris cxovrebaSi samSvinvels eufleba nebis msgavsi Zala, romelic
adamians mimarTulebas aZlevs bedisweris am dartymis gancdis Semdeg. samSvinveli
garkveulwilad xedavs, rom mas wina miwieri cxovrebidan mohyveba arasrulyofileba,
momdinare araswori saqcielidan an araswori azridan. sikvdilsa da xelaxal dabadebas Soris
samSvinvelSi aRmocendeba nebis msgavsi impulsi am arasrulyofilebis gamosasworeblad.
amitom Rebulobs igi Tavis arsebaSi tendencias ubedurebaSi `Cavardnisa~ Semdgom miwier
cxovrebaSi, raTa misi gadataniT SesZlos es gamosworeba. fizikur sxeulSi dabadebisas
samSvinveli, romelsac uwia bedisweris dartymam, veRar grZnobs, rom dabadebamde wminda
sulier cxovrebaSi man Tavad misca sakuTar Tavs mimarTuleba bedisweris amgvari
dartymisaken. amrigad is, rac miwieri cxovrebis TvalsazrisiT sruliad arasasurvelia
samSvinvelisTvis, iyo metad sasurveli zegrZnobadSi yofnisas. `adamiani maradiulidan
gansazRvravs Tavis momavals~.

gv. 135. am wignis Tavi `formaazrebisa da adamianis auris Sesaxeb~ yvelaze iolad
iwvevs gaugebrobebs. mowinaaRmdegeTa SegrZnebebi swored am msjelobebSi puloben
yvelaze xelsayrel SemTxvevas TavdasxmisaTvis. ase magaliTad, friad ioli saqmea imis
moTxovna, rom mxilvelis monaTxrobi am sferoSi damtkicdes iseTive cdebiT, romelnic
Seesabamebian sabunebismetyvelo warmodgenebs. SesaZloa moiTxovon Semdegi ram:
ramdenime adamianma, romelnic iCemeben sulieris xedvas auraSi, saSualeba unda miscen sxva
adamianis auras imoqmedos maTze. Semdeg mxilvelebma unda sTqvan, Tu rogori azrebi,
gancdebi da a.S. mosCanan am adamianTa aurebSi. Tu maTi Cvenebebi daemTxveva urTierTs
da aRmoCndeba, rom am adamianebs marTlac hqondaT iseTi azrebi, gancdebi da a.S., rogoric
daasaxeles mxilvelebma, maSin SesaZloa virwmunoT auris arseboba. cxadia, rom savsebiT
sabunebismetyvelo xasiaTisaa amgvari naazrevi. Tumc unda gaviTvaliswinoT Semdegi: sulis
mkvlevaris muSaoba sakuTar samSvinvelze, risi meoxebiTac eZleva mas sulieri xedvis unari,
swored am ukanasknelis miRwevas isaxavs miznad. aRiqvams Tu ara is amis Semdeg cakleul
SemTxvevaSi raimes sulier samyaroSi da ras aRiqvams. es yovelive masze rodia damokidebuli.
es eZleva mas rogorc sulieri samyaros madli. mas ar xelewifeba amis iZuleba, man unda

94
daicados, vidre igi moemadleba. misi ganzraxva aRqmis gamowvevisa arasodes ar gadaiqceva
aRqmis gamomwvev mizezad. sabunebismetyvelo meTodi uwinares yovlisa amgvar
ganzraxvas moiTxovs saeqsperimentod. sulieri samyaro ki ver Seiwynarebs brZanebebs. cdis
dayeneba mxolod maSin iqneboda SesaZlebeli, Tuki sulieri samyarodan moxdeboda dayeneba
amgvari cdisa. amiT romelime arsebas unda ganezraxa erTi an ramdenime mxilvelisaTvis
gaexsna erTi an ramdenime adamianis azrebi. Semdeg es mxilvelebi `sulieri miswrafebiT~ unda
SeerTebuliyvnen dakvirvebisaTvis. aseT SemTxvevaSi maTi Cvenebebi uTuod daemTxveoda
urTierTs. marTalia, sabunebismetyvelo azrovnebas es yovelive SesaZloa paradoqsulad
moeCvenos, magram es mainc asea. sulieri `eqsperimentebi~ ver ganxorcieldebian fizikuris
msgavsad. rodesac mxilvelTan modis, magaliTad, ucnobi piri, mas rodi ZaluZs maSinve
`ganizraxos~ am piris auraze dakvirveba. igi auras dainaxavs mxolod maSin, rodesac sulier
samyaroSi aris saamiso sababi. _ am oriode sityviT unda mivuTiToT im gaugebrobebze,
romelnic aRmoCndebian sakiTxTan zemoxsenebuli midgomisas. sulierma mecnierebam unda
gviCvenos, Tu ra gziT midis adamiani auris xilvamde. e.i. ra gziT SeiZleba darwmundes igi
Tavad cdis meoxebiT auris arsebobaSi. amrigad Semecnebas mowyurebul adamians es
mecniereba eubneba: mimarTe xilvis pirobebi Sens sakuTar samSvinvelze da gaxdebi mxilveli.
cxadia, ukeTesi iqneboda sabunebismetyvelo warmodgenebidan aRmocenebuli zemoxsenebuli
moTxovna rom Sesrulebuliyo. xolo vinc amgvar moTxovnas wamoayenebs, amiT aCvenebs,
rom igi ar xelmZRvanelobs sasulieri mecnierebis uaxlesi SedegebiT.
am wignSi mocemuli `adamianis auris~ aRwera miznad rodi isaxavs `zegrZnobadiT~
gamowveuli sensaciis wyurvilis daokebas, romelic sulieri samyaroTi kmayofildeba mxolod
maSin, Tuki `sulad~ saRdeba iseTi ram, rac warmodgenaSi fizikur-grZnobadisgan ar
gansxvavdeba, vinaidan bevrad ufro iolia sulis Sesaxeb msgavsi warmodgenebiT grZnobad
sferoSi darCena. 137-e da 138-e gverdebze naTqvamia, Tu ra Taviseburad unda warmovidginoT
auruli feri; SesaZloa amiT aviciloT Tavidan msgavsi gaugebrobebi. im adamianisaTvis, vinc
mieltvis swori xedvis SeZenas am sferoSi, cxadi unda gaxdes, rom adamianis samSvinveli
sulierisa da mSvinvieris gancdisas uTuod sWvrets auras sulierad da ara grZnobadad. amgvari
Wvretis gareSe gancda rCeba aracnobierSi. erTmaneTSi ar unda agverios xatovani Wvreta da
Tavad gancda; magram unda vicodeT, rom am xatovan WvretaSi sruliad Sesabamis
gamoxatulebas hpovebs gancda, ara iseTs, romelsac mWvreteli samSvinveli iqmnis
TviTneburad, aramed iseTs, romelic Tavad warmoqmnis sakuTar Tavs zegrZnobadi aRqmisas.
bunebismetyvels dResdReobiT epatieba, rodesac igi iZulebulia isaubros erTvari `adamianuri
auris~ Sesaxeb imgvarad, rogorc saubrobs profesori moric benediqti Tavis wignSi `Ruten – und
Pendellehre”: `marTalia cota, magram mainc arseboben adamianebi, romlebic `sibneleSi
mxedvelebi~ arian. am umciresobis erTi nawili sibneleSi bevr sagans ferebis gareSe xedavs.
zogierTi ki arCevs saganTa Seferilobasac... `sibneleSi mxedvelTa~ ori klasikuri
warmomadgeneli Cems Cabnelebul kameraSi mravalma mecnierma da eqimma gamoikvlia...
cdis damyeneblebs araviTari eWvi ar SehparviaT am dakvirvebis da aRweris sisworeSi...
sibneleSi ferTa mxedvelni Subls da Txems winidan lurjad, danarCen, marjvena mxaresac lurjad
aRiqvamdnen, marcxenas wiTlad, xolo zogierT SemTxvevaSi... narinjisfer-moyviTalod. ukana
mxares igivenair dayofas aqvs adgili da Seferilobac igivea~. sulier mkvlevars ki ase iolad rodi

95
apatieben saubars `auris~ Sesaxeb. Cven rodi vapirebT ama Tu im poziciis dakavebas benediqtis
monaTxrobTan dakavSirebiT, romelic miekuTvneba Tanamedrove bunebismetyvelebis
uaRresad saintereso movlenas. arc isa gvaqvs ganzraxuli, davwvrilmandeT da visargebloT
SemTxveviT, rogorc amas bevrni sCadian, da namusi movwmindoT sulier mecnierebas
bunebismetyvelebis meSveobiT. mxedvelobaSi gvqonda mxolod miTiTeba imaze, rom xSirad
bunebismetyveli uneblieT SeiZleba mivides iseT daskvnamde, romelnic arc Tu ise Sors arian
sulieri mecnierebis daskvnebisagan. imavdroulad unda aRiniSnos, rom is aura, romelsac
swvdebian sulierad da romelzedac saubaria Cvens wignSi, sruliad sxva ramaa; igi gansxvavdeba
fizikuri saSualebebiT gamokvleuli aurisagan, romlis Sesaxebac saubaria benediqtis wignSi.
cxadia, uxeSi Secdoma iqneboda imis gafiqreba, rom `sulieri auris~ wvdoma SesaZlebelia
garegani sabunebismetyvelo saSualebebiT. mas swvdeba mxolod sulieri mzera, romelmac gaiara
Semecnebis gza (aRwerili am wignis bolo TavSi). gaugebrobas daefuZneboda agreTve imis
moTxovna, rom sulierad aRqmuli sinamdvile damtkicdes imave saSualebebiT, riTac mtkicdeba
grZnobadad aRqmuli sinamdvile.

96

You might also like