5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

I. ÑAËC TÍNH THUÛY LÖÏC MAÏNG LÖÔÙI DAÃN NÖÔÙC
1. Maïng löôùi daãn nöôùc
Ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï bôm nöôùc phuïc vuï nhöõng nhu caàu khaùc nhau
cuûa con ngöôøi trong trong caáp nöôùc töôùi, tieâu thoaùt nöôùc, caáp nöôùc
SÖÛ DUÏNG BÔM LY TAÂM sinh hoaït, coâng nghieäp…caùc haïng muïc coâng trình trong heä thoáng traïm
bôm nhö: coáng, keânh, ñöôøng oáng, maùy bôm vaø nhaø traïm cuøng caùc
TRONG LÓNH VÖÏC CAÁP THOAÙT NÖÔÙC thieát bò treân ñöôøng oáng ñöôïc lieân keát vôùi nhau vaø taïo thaønh maïng löôùi
thuûy löïc.

2 3

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

I. ÑAËC TÍNH THUÛY LÖÏC MAÏNG LÖÔÙI DAÃN NÖÔÙC I. ÑAËC TÍNH THUÛY LÖÏC MAÏNG LÖÔÙI DAÃN NÖÔÙC

1. Maïng löôùi daãn nöôùc 2. Thuûy löïc maïng löôùi daãn nöôùc – Caùc phöông trình caên baûn
Maïng löôùi thuûy löïc ñoái vôùi heä thoáng bôm coù theå chia thaønh 3 phaàn - Phöông trình lieân tuïc
chính: - Phöông trình ñoäng löôïng
a. Phaàn daãn nöôùc vaøo tôùi mieäng huùt cuûa bôm: bao goàm keânh daãn vaøo, - Phöông trình naêng löôïng
coâng trình treân keânh daãn (coáng, van, löôùi chaén raùc, beå laéng caùt…), beå - Toån thaát naêng löôïng treân ñöôøng oáng
huùt vaø oáng huùt.
b. Phaàn maùy bôm: doøng chaát loûng ñöôïc caùc BXCT cuûa bôm truyeàn
naêng löôïng vaø ñaåy ra maët caét ra cuûa maùy bôm.
c. Phaàn daãn nöôùc töø mieäng ra cuûa maùy bôm ñeán nôi tieâu thuï nöôùc:
bao goàm oáng ñaåy, beå xaû, keânh chính vaø keânh nhaùnh cuøng caùc coâng
trình treân keânh (heä thoáng hôû); hoaëc sau oáng ñaåy laø heä thoáng ñöôøng
oáng kín daãn nöôùc cuøng caùc thieát bò treân ñöôøng oáng (heä thoáng kín)
4 5

1
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM

1. Khaùi nieäm caûn doøng trong heä thoáng bôm 1. Khaùi nieäm caûn doøng trong heä thoáng bôm
Moãi boä phaän trong heä thoáng laø moät caûn doøng chaát loûng daãn tôùi vieäc  Caûn doøng noái tieáp:
maát maùt chieàu cao ñaåy cuûa chaát loûng trong töøng boä phaän cuûa heä Toång thaát thoaùt chieàu cao ñaåy trong heä thoáng coù nhieàu boä phaän noái
thoáng. tieáp laø toång caùc thaát thoaùt chieàu cao ñaåy trong töøng boä phaän.
Coâng thöùc toång quaùt:

Ngöôøi ta phaân ra 2 loaïi caûn doøng chính:

- Caûn doøng noái tieáp
- Caûn doøng song song
Toång thaát thoaùt coät nöôùc ñöôïc tính the coâng thöùc:

6 7

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM

1. Khaùi nieäm caûn doøng trong heä thoáng bôm 1. Khaùi nieäm caûn doøng trong heä thoáng bôm
 Caûn doøng noái tieáp:  Caûn doøng song song:
Nhaän xeùt: Caûn doøng trong heä thoáng caøng cao thì ñöôøng heä thoáng Keát noái caùc boä phaän song song mang laïi ñöôøng heä thoáng baèng phaúng
caøng doác hôn. Caùc boä phaän laép song song laøm giaûm toång söùc caûn doøng chaûy
trong heä thoáng vaø do ñoù giaûm thaát thoaùt chieàu cao ñaåy.

Hieäu aùp trong caùc boä phaän noái song song luoân baèng nhau.

8 9

2
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM

1. Khaùi nieäm caûn doøng trong heä thoáng bôm 2. Heä thoáng kín vaø heä thoáng môû

 Caûn doøng song song: Heä thoáng bôm thöôøng ñöôïc chia thaønh 2 loaïi cô baûn: HT kín vaø HT môû

Ñöôøng ñaëc tính heä thoáng ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch coäng taát caû caùc löu  Heä thoáng kín: thöôøng laø heä thoáng taûi nhieät löôïng trong heä thoáng

löôïng cuûa töøng boä phaän cuï theå. gia nhieät,heä thoáng ñieàu hoøa, heä thoáng laøm laïnh quaù trình…. Tính chaát
chung cuûa heä thoáng kín laø chaát loûng ñöôïc tuaàn hoaøn vaø laø chaát mang
nhieät löôïng. Ñaëc tröng cuûa heä thoáng laø caùc maùy bôm chæ phaûi vöôït qua
toång thaát thoaùt do ma saùt taïi caùc boä phaän.

10 11

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM
2. Heä thoáng kín vaø heä thoáng môû • Heä thoáng môû vôùi möùc naâng traéc ñòa döông:
Heä thoáng bôm thöôøng ñöôïc chia thaønh 2 loaïi cô baûn: HT kín vaø HT môû - Bôm phaûi cung caáp chieàu cao ñaåy lôùn hôn chieàu cao traéc ñòa cuûa
 Heä thoáng môû: bôm duøng ñeå taûi chaát loûng töø ñieåm naøy sang ñieåm nöôùc
khaùc; ví duï heä thoáng caáp nöôùc, heä thoáng töôùi tieâu, … - Bôm phaûi cung caáp chieàu cao ñaåy caàn thieát ñeå vöôït qua toång toån thaát
Trong caùc heä thoáng ñoù bôm phaûi giaûi quyeát caùc möùc naâng traéc ñòa cuûa do ma saùt, ñaàu noái, van,…
chaát loûng vaø vöôït qua caùc thaát thoaùt do ma saùt treân ñöôøng oáng vaø caùc
boä phaän heä thoáng.
- Möùc naâng traéc ñòa döông
- Möùc naâng traéc ñòa aâm

12 13

3
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM

• Heä thoáng môû vôùi möùc naâng traéc ñòa döông: • Heä thoáng môû vôùi möùc naâng traéc ñòa aâm:
Nhaän xeùt: - Ñoä cao traéc ñòa (h) töø beå chöùa cung caáp nöôùc cho ngöôøi tieâu duøng,
- Nöôùc khoâng chaûy neáu chieàu cao ñaåy cöïc ñaïi Hmax cuûa bôm nhoû hôn nöôùc töï chaûy duø bôm khoâng hoaït ñoäng
chieàu cao traéc ñòa - Cheânh cao möïc nöôùc trong beå vaø cao ñoä cöûa ra cuûa nöôùc taïo ra moät
- Löu löôïng caøng thaáp thì toån thaát do ma saùt thaáp, theo ñoù möùc tieâu thuï löu löôïng Q0
coâng suaát cuûa bôm cuõng caøng thaáp

Vì vaäy löu löôïng Q1 vaø kích thöôùc bôm phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa
moät heä thoáng cuï theå. Quy taéc thöïc teá cuûa heä thoáng taûi chaát loûng: löu
löôïng caøng lôùn thì thaát thoaùt aùp suaát caøng lôùn, trong khi löu löôïng nhoû
thì thaát thoaùt aùp suaát vaø möùc tieâu thuï coâng suaát nhoû hôn.

14 15

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

II. ÑAËC TÍNH HEÄ THOÁNG BÔM LY TAÂM III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG
• Heä thoáng môû vôùi möùc naâng traéc ñòa aâm: Ñeå naâng thoâng soá hoaït ñoäng cuûa maùy bôm trong heä thoáng, bôm

Nhaän xeùt: thöôøng ñöôïc keát noái vôùi nhau theo 2 caùch sau:

- Bôm caàn cung caáp aùp suaát ñeå naâng chieàu cao ñaåy leân möùc H1 ñeå buø + Bôm gheùp song song
thaát thoaùt do ma saùt Hf + Bôm gheùp noái tieáp
- Ñöôøng ñaëc tính heä thoáng laø ñöôøng cong parabol baét ñaàu töø truïc H taïi
ñieåm (0,-h)
- Löu löôïng trong heä thoáng phuï thuoäc möïc nöôùc trong beå chöùa. Neáu
chuùng ta giaûm möïc nöôùc trong beå chöùa, ñoä cao h bò giaûm ñieàu naøy
laøm thay ñoåi ñaëc tính heä thoáng vaø laøm giaûm löu löôïng chaûy trong heä
thoáng.

16 17

4
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG

1. Bôm gheùp song song 1. Bôm gheùp song song

Thoâng thöôøng bôm noái song song coù cuøng loaïi vaø kích côõ. Tuy nhieân
bôm coù theå coù kích côõ khaùc nhau; hoaëc moät hay nhieàu bôm coù theå coù
ñieàu khieån toác ñoä quay vaø do ñoù coù caùc ñöôøng thoâng soá hoaït ñoäng
khaùc nhau.

Thöôøng ñöôïc söû duïng khi:
+ Löu löôïng yeâu caàu lôùn hôn löu löôïng maø moät bôm coù theå cung caáp
+ Heä thoáng coù yeâu caàu löu löôïng thay ñoåi vaø caùc yeâu caàu naøy ñöôïc
ñaùp öùng baèng caùch taét môû caùc maùy bôm.
18
Ñeå traùnh hieän töôïng hoài nöôùc qua caùc maùy bôm khoâng hoaït ñoäng,
van moät chieàu ñöôïc gaén noái tieáp ôû töøng bôm. Ñöôøng cong thoâng soá
hoaït ñoäng cuûa heä thoáng coù nhieàu bôm gheùp song song ñöôïc xaùc ñònh
baèng toång caùc löu löôïng maø caùc bôm cung caáp ôû moät chieàu cao ñaåy
nhaát ñònh
19

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG
1. Bôm gheùp song song
1. Bôm gheùp song song
Heä thoáng coù 2 bôm khaùc nhau, khi coäng Q1 vaø Q2 sao cho cuøng chieàu
Heä thoáng coù 2 bôm gioáng nhau neân caùc ñöôøng cong bôm coù cuøng
cao ñaåy thì ñöôøng cong thoâng soá hoaït ñoäng ñöôïc xaùc ñònh.
chieàu cao ñaåy cöïc ñaïi Hmax nhöng löu löôïng cöïc ñaïi Qmax thì lôùn gaáp
Vuøng toâ ñaäm cho thaát P1 laø bôm duy nhaát cung caáp cho vuøng ñoù
hai laàn.

Hai bôm vôùi ñöôøng cong thoâng soá hoaït ñoäng gioáng nhau Hai bôm vôùi ñöôøng cong thoâng soá hoaït ñoäng khaùc nhau
20 21

5
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG

2. Bôm gheùp noái tieáp 2. Bôm gheùp noái tieáp

Ñöôøng cong thoâng soá hoaït ñoäng chung ñöôïc taïo thaønh baèng caùch
coäng chieàu cao ñaåy caùc maùy bôm cho moãi giaù trò löu löôïng trong heä
truïc toïa ñoä. Ñieàu naøy taïo ra moät ñöôøng cong coù chieàu cao ñaåy cöïc
ñaïi (2Hmax) vaø cuøng löu löôïng cöïc ñaïi Qmax töông öùng cuûa moãi bôm.

Thöôøng ñöôïc söû duïng khi heä thoáng coù yeâu caàu aùp suaát cao. Ñieàu
naøy töông töï nhö bôm ña taàng laø bôm döïa treân nguyeân lyù noái tieáp,
moät taàng ñaåy töông ñöông vôùi moät bôm.
Hai bôm cuøng kích côõ gheùp noái tieáp
22 23

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

III. KEÁT NOÁI BÔM LY TAÂM TRONG HEÄ THOÁNG IV. ÑIEÀU CHÆNH THOÂNG SOÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BÔM
2. Bôm gheùp noái tieáp
Khi choïn moät bôm cho moät öùng duïng, ñieàu quan troïng laø choïn
Hai bôm coù kích côõ khaùc nhau gheùp noái tieáp, ñöôøng cong thoâng soá
bôm coù ñieåm hoaït ñoäng naèm trong vuøng coù hieäu suaát cao. Tuy nhieân,
hoaït ñoäng chung ñöôïc taïo thaønh baèng caùch coäng H1 vaø H2 ôû cuøng
trong moät soá tröôøng hôïp khoâng theå choïn bôm khôùp vôùi ñieåm hoaït
möùc löu löôïng chung Q1=Q2
ñoäng toái öu bôûi vì yeâu caàu cuûa heä thoáng thay ñoåi hay ñöôøng cong cuûa
Vuøng toâ ñaäm cho thaáy P2 laø bôm duy nhaát cung caáp trong vuøng ñoù vì
heä thoáng thay ñoåi theo thôøi gian.
bôm naøy coù löu löôïng cöïc ñaïi lôùn hôn P1
Do ñoù caàn thieát phaûi hieäu chænh thoâng soá hoaït ñoäng cuûa bôm sao
cho thoûa caùc yeâu caàu chòu thay ñoåi.

 Caùc caùch thoâng duïng nhaát ñeå thay ñoåi thoâng soá hoaït ñoäng bôm laø:
- Ñieàu khieån tieát löu
- Ñieàu khieån baèng ñöôøng hoài
- Thay ñoåi ñöôøng kính bôm
Hai bôm cuøng kích côõ gheùp noái tieáp - Ñieàu khieån toác ñoä quay BXCT
24 25

6
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

IV. ÑIEÀU CHÆNH THOÂNG SOÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BÔM
1. Ñieàu khieån tieát löu
Moät van tieát löu ñöôïc ñaët noái tieáp vôùi bôm coù theå ñieàu chænh ñieåm
hoaït ñoäng. Keát quaû tieát löu laø söï giaûm löu löôïng.
Van tieát löu theâm trôû khaùng cho heä thoáng vaø naâng ñöôøng cong heä
thoáng tôùi vò trí cao hôn.
Van tieát löu coù theå ñöôïc duøng ñeå haïn cheá löu löôïng cöïc ñaïi trong heä
thoáng.
Neáu khoâng coù van tieát löu, löu löôïng laø Q2, neáu coù van maéc noái tieáp
vôùi bôm löu löôïng giaûm coøn Q1.
1. Ñieàu khieån tieát löu
Khi thoâng soá cuûa bôm ñöôïc ñieàu chænh baèng van tieát löu, bôm seõ
cung caáp moät chieàu cao ñaåy cao hôn möùc caûn caàn thieát cho moät heä
thoáng cuï theå.
Neáu bôm vaø van tieát löu ñöôïc thay baèng moät bôm nhoû hôn, bôm ñoù
coù theå ñaït möùc löu löôïng mong muoán nhöng ôû moät chieàu cao ñaåy
thaáp hôn vaø heä quaû laø möùc tieâu thuï coâng suaát thaáp hôn.

26 27

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

IV. ÑIEÀU CHÆNH THOÂNG SOÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BÔM
2. Ñieàu khieån baèng ñöôøng hoài
Söû duïng moät van ñi voøng qua bôm coù theå duøng ñeå ñieàu chænh thoâng
soá hoaït ñoäng cuûa bôm.
So vôùi van tieát löu, laép ñaët van ñöôøng hoài seõ taïo ra möùc löu löôïng toái
thieåu nhaát ñònh QBP trong bôm, ñoäc laäp vôùi ñaëc tính heä thoáng.
Löu löôïng Qp laø toång caùc löu löôïng trong heä thoáng Qs vaø löu löôïng
trong van ñi voøng QBP
2. Ñieàu khieån baèng ñöôøng hoài
Van ñöôøng hoài seõ ñöa vaøo giaù trò giôùi haïn cöïc ñaïi cuûa chieàu cao ñaåy
cung caáp cho heä thoáng Hmax. Ngay caû khi löu löôïng mong muoán trong
heä thoáng laø 0, bôm seõ khoâng chaïy nhö trong tình traïng van khoùa.
Löu löôïng mong muoán Qs coù theå ñaït ñöôïc baèng moät bôm nhoû hôn vaø
khoâng coù van ñöôøng hoài; keát quaû laø löu löôïng thaáp hôn vaø do ñoù möùc
tieâu thuï coâng suaát thaáp hôn.

28 29

7
 5/9/2018

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

IV. ÑIEÀU CHÆNH THOÂNG SOÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BÔM
3. Thay ñoåi ñöôøng kính caùnh bôm
Moät caùch khaùc ñeå ñieàu chænh thoâng soá hoaït ñoäng cuûa bôm laø thay ñoåi
ñöôøng kính cuûa caùnh bôm, coù nghóa laø laøm giaûm ñöôøng kính vaø do ñoù
laøm giaûm thoâng soá hoaït ñoäng.
So vôùi 2 phöông phaùp treân, vieäc thay ñoåi ñöôøng heä thoáng thöïc hieän
trong luùc vaän haønh; vieäc thay ñoåi ñöôøng kính caùnh bôm phaûi ñöôïc
thöïc hieän tröôùc khi bôm ñöôïc laép ñaët hau baûo trì.
3. Thay ñoåi ñöôøng kính caùnh bôm
Löu löôïng vaø chieàu cao ñaåy thay ñoåi vôùi cuøng tyû leä-tyû leä thay ñoåi cuûa
ñöôøng kính caùnh bôm laø luõy thöøa baäc 2.
Thay ñoåi möùc tieâu thuï coâng suaát tæ leä theo luõy thöøa baäc 4 cuûa thay ñoåi
ñöôøng kính.

30 31

CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM CHƯƠNG 4: SỬ DỤNG BƠM LY TÂM

IV. ÑIEÀU CHÆNH THOÂNG SOÁ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BÔM 4. Ñieàu khieån toác ñoä quay BXCT
4. Ñieàu khieån toác ñoä quay BXCT Caùc quy luaät quan heä aùp duïng
Ñieàu khieån toác ñoä baèng bieán taàn laø bieän phaùp hieåu quaû nhaát ñeå ñieàu trong ñieàu kieän ñaëc tính heä thoáng
chænh thoâng soá hoaït ñoäng cuûa bôm khi yeâu caàu löu löôïng thay ñoåi. giöõ khoâng ñoåi ñoái vôùi nn vaø nx
Phöông trình moâ taû xaáp xæ söï aûnh höôûng cuûa thay ñoåi toác ñoä bôm leân
caùc thoâng soá hoaït ñoäng:

32 33