See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/337570676

Porównanie kondycji finansowej PKN Orlen SA oraz Grupy Lotos SA w świetle

analizy ekonomiczno-finansowej wyników finansowych spółek za lata 2012 –
2017 [Comparison of the financial...

Conference Paper · November 2019

CITATIONS READS

0 1,690

1 author:

Dariusz Tomasz Grala

Greater Poland Academy of Social and Economic Sciences in Środa Wlkp
93 PUBLICATIONS   26 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Gospodarowanie zasobami naturalnymi w Polsce w XX i XXI wieku View project

zarządzanie finansami korporacji View project

All content following this page was uploaded by Dariusz Tomasz Grala on 28 November 2019.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Dr Dariusz Tomasz Grala
Financial Controller

Porównanie kondycji finansowej PKN Orlen SA oraz Grupy Lotos SA

w świetle analizy ekonomiczno-finansowej wyników finansowych spółek
za lata 2012 – 2017
Wstęp
W niniejszym raporcie zostały poddane analizie dwie najważniejsze spółki paliwowe na
rynku petrochemicznym Polski. Analiza została zamówiona pod kątem oceny kondycji
finansowej obu graczu rynkowych oraz rozważenie potencjalnego połączenia tychże spółek,
którego proces został zainicjowany w roku 2018 przez właściciela pakietów kontrolnych akcji
Skarb Państwa. PKN Orlen posiadał w Polsce w 2018 roku 1779 stacji paliw, a Lotos 493.
Łącznie jest w kraju 7 769 stacji, czyli połączone siły nowej wielkiej spółki paliwowej
obejmą 29-procentowy udział w rynku sprzedaży paliw. W roku 2017 sprzedano w Polsce
33,5 mln m.sześc. paliw - z czego z rafinerii Orlenu pochodziło ponad 14 mln m3. a z Lotosu
prawie 6 mln m3 , czyli łącznie obie rafinerie dostarczyły 60 % paliw do polskich
samochodów1.

Analiza dynamiki i struktury aktywów GK PKN Orlen i Grupy Lotos SA

Analiza dynamiki składników aktywów ma na celu zbadać, jak zmieniały się wartości
bilansowe w analizowanym czasie lat 2012 - 2017. Dzięki temu możliwa jest ocena trendów i
innych prawidłowości w obszarze majątkowym przedsiębiorstwa. Aktywa trwałe dla
przedsiębiorstw przemysłowych ogrywają fundamentalna rolę w procesie tworzenia
infrastruktury produkcyjnej. W pierwszej kolejności zostały rozpatrzone zmiany w aktywach
grupy kapitałowej PKN Orlen ze względu na fakt, iż jest to lider rynku oraz firma, która
najprawdopodobniej dokona przejęcia Lotosu w latach 2020-2021.

1
Por. J. Frączyk, Fuzja koncernów Orlen i Lotos. Komisja Europejska wstrzymuje połączenie. "Chcemy więcej
informacji", https://www.money.pl/gielda/fuzja-koncernow-orlen-i-lotos-komisja-europejska-wstrzymuje-
polaczenie-chcemy-wiecej-informacji-6427923686406273a.html ;
https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1434769,orlen-i-lotos-gotowe-do-fuzji.html;

1
Tabela 1: Analiza dynamiki aktywów –GK Orlen SA
dynamika rok bazowy 2012 ROK poprzedni = 100
Aktywa
2 013 2 014 2 015 2 016 2 017 2013 2014 2015 2016 2017
SUMA AKTYWÓW -2,43% -11,22% -8,54% 5,56% 15,26% 97,57% 90,99% 103,02% 115,42% 109,19%
Aktywa trwałe 0,36% -6,86% 2,06% 13,09% 18,38% 100,36% 92,80% 109,58% 110,81% 104,68%
Rzeczowe aktywa trwałe 0,65% -8,49% -0,84% 11,83% 17,49% 100,65% 90,93% 108,36% 112,78% 105,06%
Nieurchomości inwestycyjne (inwestycje długoterminowe) 0,47% -100,00% -100,00% -100,00% -100,00% 100,47% 0,00%
Wartość firmy 0,00% 0,00% -100,00% -100,00% -100,00% 100,00% 100,00% 0,00%
Pozostałe wartości niematerialne -43,12% -51,42% -10,30% -4,84% -12,09% 56,88% 85,42% 184,64% 106,09% 92,37%
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych 5025,00% 5500,00% 6350,00% 6258,33% 5858,33% 5125,00% 109,27% 115,18% 98,58% 93,71%
Aktywa z tytułu podatku odroczonego -49,16% 29,63% 22,90% -43,77% -83,50% 50,84% 254,97% 94,81% 45,75% 29,34%
Długoterminowe aktywa finansowe -2,44% 697,56% -100,00% -100,00% -100,00% 97,56% 817,50% 0,00%
Pozostałe aktywa finansowe 187,27% 336,36% 361,82% 403,64% 500,00% 287,27% 151,90% 105,83% 109,06% 119,13%
Długoterminowe instrumenty pochodne - - - - - 48,89% 459,09%
Aktywa obrotowe -5,14% -15,67% -19,71% -2,24% 12,01% 94,86% 88,91% 95,20% 121,76% 114,58%
Zapasy -8,41% -34,52% -28,62% -25,51% -17,13% 91,59% 71,49% 109,01% 104,36% 111,25%
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności
(należności krótkoterminowe) -3,80% -12,17% -18,30% 5,92% 17,87% 96,20% 91,30% 93,02% 129,65% 111,28%
Aktywa finansowe -55,16% 134,24% -100,00% -100,00% -100,00% 44,84% 522,42% 0,00%
Pozostałe aktywa finansowe 90,48% 87,50%
Aktywa z tytułu bieżącego podatku -34,44% -100,00% -51,11% 34,44% -11,11% 65,56% 0,00% 275,00% 66,12%
Instrumenty pochodne 12,03% 447,42%

Środki pieniężne i ich ekwiwalenty (inwestycje krótkotermnowe) 84,78% 29,77% 220,39% 177,49% 615,79% 184,78% 70,23% 246,89% 86,61% 257,95%
Należności z tytułu podatku dochodowego
Aktywa przeznaczone do zbycia i działalność zaniechana -76,92% -47,69% 49,23% -6,15% 15,38% 23,08% 226,67% 285,29% 62,89% 122,95%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata

2013-2017.
Spółka Orlen za wyjątkiem lat 2013 i 2014 notuje regularny wzrost aktywów
ogółem. W latach 2016-2017 odnotowujemy znaczny wzrost majątku firmy. Świadczy to o
rozwoju przedsiębiorstwa. Bardzo duże zmiany zauważyć można w kategorii inwestycji w
jednostkach podporządkowanych, należących do grupy kapitałowej, w których odbywał się
dynamiczny wzrost inwestycji rozwojowych. Wynika to z tego, iż Orlen stara się umocnić
swoją pozycję zarówno na rynku krajowym, jak i w państwach ościennych, szczególnie w
Czechach i w państwach bałtyckich. W latach 2015-2017 wystąpił szybszy wzrost aktywów –
trwałych, a więc tej planowanych do wykorzystania długoterminowo i decydujących o
zwiększeniu zdolności produkcyjnych całego koncernu z Płocka.

2
Wykres nr 1 Zmiany w wartości i strukturze aktywów całkowitych w latach 2012 - 2017

AKTYWA OGÓŁEM
70 000,00
Tysiące

60 664,00
60 000,00
55 559,00
52 631,00
51 352,00
50 000,00 48 137,00
46 725,00
28 849,00
25 177,00
40 000,00 25 755,00 24 430,00
20 678,00
21 720,00

30 000,00

20 000,00

30 321,00 31 740,00
26 811,00 26 907,00 27 362,00
24 971,00
10 000,00

0,00
2012 2013 2014 2015 2016 2017

TRWAŁE OBROTOWE SUMA

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata

2013-2017.
Analiza struktury majątku pozwala ocenić, jak dane składniki bilansowe stanowią w odsetku
całej sumie bilansowej. W badanym okresie zauważalna jest pewna prawidłowość – maleje
udział majątku obrotowego w sumie bilansowej a rośnie odsetek aktywów trwałych. Oznacza
to, że spółka w większym stopniu (w relacji do sumy bilansowej) unieruchomia swój majątek.
Wyraźny jest szczególnie dodatni trend w obszarze rzeczowych składników aktywów – w
roku 2015 odsetek tego składnika w relacji do sumy bilansowej wzrósł do 50% ogółem
aktywów trwałych, by w kolejnych latach obniżyć udział w strukturze do 49% (2016) i 48%
(2017). Związane jest to prawdopodobnie z kolejnymi inwestycjami zwiększającymi moce
produkcyjne (np. infrastruktura).

3
 Wykres 2: Analiza struktury aktywów - PKN Orlen S.A.

STRUKTURA % AKTYWÓW TRWAŁYCH

0,00% 0,00% 0,00% 0,28% 0,12% 100%
0,50%
0,56% 0,29% Długoterminowe instrumenty
0,30% pochodne
0,76% 0,08% 98%
Pozostałe aktywa finansowe
0,82%

2,75% 96%
Długoterminowe aktywa finansowe
1,60%
94% Aktywa z tytułu podatku
2,48% 2,10%
0,42% odroczonego
0,41%
1,50% 2,70% 92% Inwestycje w jednostkach
0,00%
0,00% stowarzyszonych
0,00%
90% Pozostałe wartości niematerialne
0,00%

48,50% Wartość firmy

47,01% 47,92% 88%
49,80%
48,46%
50,97% Nieurchomości inwestycyjne
86% (inwestycje długoterminowe)
Rzeczowe aktywa trwałe
84%
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata

2013-2017.
Wykres nr 3. Struktura aktywów obrotowych w PKN Orlen

0,25% 0,06% 0,16% 0,47% 0,26%

100% 1,04% 2,96% Aktywa przeznaczone do zbycia i
2,03% 1,60% 0,24% działalność zaniechana
4,16%
90% 6,66%

Należności z tytułu podatku

80% 31,35% 31,80% dochodowego
32,65% 31,90% 33,97%
70% 32,99%
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty
60% (inwestycje krótkotermnowe)

50% Instrumenty pochodne

40%

30% 58,28% 56,28% Aktywa z tytułu bieżącego podatku

45,25% 51,82% 44,41% 43,12%
20%
Pozostałe aktywa finansowe
10%

0%
2012 2013 2014 2015 2016 2017

4
 Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata
2013-2017.

W strukturze majątku obrotowego widoczny jest spadek udziału zapasów z 58,3% (2012) do
43,12% w 2017 r. i nieznaczny wzrost drugiej pod względem wagi w strukturze kategorii
należności handlowych, których udział w całości majątku obrotowego zwiększył się z 31%
(2012) do 32,9 % na koniec 2017 r.

Tabela 2: Analiza dynamiki aktywów - Lotos S.A w latach 2012 - 2017

AKTYWA GK LOTOS ROK DO ROKU (w tys. PLN) ROK DO ROKU %, rok poprzedni =100

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017
Aktywa
w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN w tys. PLN
SUMA AKTYWÓW 20 027 565,00 20 284 754,00 18 947 157,00 19 169 332,00 19 326 300,00 21 171 200,00 257 189,00 -1 337 597,00 222 175,00 156 968,00 1 844 900,00 101,28% 93,41% 101,17% 100,82% 109,55%
Aktywa trwałe 11 509 743,00 11 979 871,00 11 781 817,00 12 437 769,00 12 330 700,00 12 462 100,00 470 128,00 -198 054,00 655 952,00 -107 069,00 131 400,00 104,08% 98,35% 105,57% 99,14% 101,07%
Rzeczowe aktywa trwałe 9 685 850,00 10 009 073,00 9 481 883,00 10 568 422,00 10 651 700,00 11 165 700,00 323 223,00 -527 190,00 1 086 539,00 83 278,00 514 000,00 103,34% 94,73% 111,46% 100,79% 104,83%
Nieurchomości inwestycyjne
(inwestycje długoterminowe) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Wartość firmy 46 688,00 46 688,00 46 688,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -46 688,00 0,00 0,00 100,00% 100,00% 0,00%
Pozostałe wartości niematerialne 548 659,00 658 797,00 557 458,00 664 419,00 651 800,00 468 000,00 110 138,00 -101 339,00 106 961,00 -12 619,00 -183 800,00 120,07% 84,62% 119,19% 98,10% 71,80%
Inwestycje w jednostkach
stowarzyszonych 0,00 0,00 99 599,00 70 745,00 98 100,00 106 500,00 0,00 99 599,00 -28 854,00 27 355,00 8 400,00 71,03% 138,67% 108,56%
Aktywa z tytułu podatku
odroczonego 1 121 314,00 924 534,00 1 488 901,00 924 478,00 596 000,00 415 400,00 -196 780,00 564 367,00 -564 423,00 -328 478,00 -180 600,00 82,45% 161,04% 62,09% 64,47% 69,70%

Długoterminowe aktywa finansowe 0,00 129 798,00 0,00 0,00 0,00 0,00 129 798,00 -129 798,00 0,00 0,00 0,00 0,00%
Pozostałe aktywa finansowe 55 000,00 158 000,00 240 000,00 254 000,00 277 000,00 330 000,00 103 000,00 82 000,00 14 000,00 23 000,00 53 000,00 287,27% 151,90% 105,83% 109,06% 119,13%
Długoterminowe instrumenty
pochodne 0,00 0,00 0,00 8 697,00 20 900,00 2 700,00 0,00 0,00 8 697,00 12 203,00 -18 200,00 240,31% 12,92%
Aktywa obrotowe 8 515 394,00 8 304 089,00 7 154 905,00 6 723 186,00 6 995 100,00 8 709 100,00 -211305 -1149184 -431719 271914 1714000 97,52% 86,16% 93,97% 104,04% 124,50%
Zapasy 5 966 203,00 5 728 884,00 3 917 129,00 3 235 816,00 3 333 600,00 3 559 600,00 -237319 -1811755 -681313 97784 226000 96,02% 68,38% 82,61% 103,02% 106,78%
Należności z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe należności
(należności krótkoterminowe) 1 632 837,00 1 591 649,00 1 406 501,00 1 550 900,00 2 251 700,00 2 677 000,00 -41188 -185148 144399 700800 425300 97,48% 88,37% 110,27% 145,19% 118,89%
Aktywa finansowe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0 0 0 0 0
Pozostałe aktywa finansowe 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0 0 0 0 0
Aktywa z tytułu bieżącego podatku 90 566,00 76 711,00 59 094,00 11 953,00 8 000,00 1 300,00 -13855 -17617 -47141 -3953 -6700 84,70% 77,03% 20,23% 66,93% 16,25%
Instrumenty pochodne 121 334,00 73 935,00 4 430,00 208 482,00 80 000,00 161 800,00 -47399 -69505 204052 -128482 81800 60,94% 5,99% 4706,14% 38,37% 202,25%
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty
(inwestycje krótkotermnowe) 268 333,00 495 839,00 348 215,00 859 699,00 744 600,00 1 920 700,00 227506 -147624 511484 -115099 1176100 184,78% 70,23% 246,89% 86,61% 257,95%
Należności z tytułu podatku
dochodowego 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0 0 0 0 0
Aktywa przeznaczone do zbycia i
działalność zaniechana 2 428,00 794,00 10 435,00 8 377,00 500,00 0,00 -1634 9641 -2058 -7877 -500 32,70% 1314,23% 80,28% 5,97% 0,00%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Lotos za lata

2013-2017.

W koncernie Lotos – inaczej niż u konkurenta Orlenu, widoczny jest stabilny poziom
majątku, którego wartość nieznacznie fluktuowała pomiędzy sumą 19 a 21 mld złotych.
Ujemny wzrost aktywów wystąpił w roku 2014 – 6,6% r/r. W pozostałych latach dynamika
rok do roku była dodatnia powyżej 100%. Bardzo znacząca dynamika notowana jest

5
 szczególnie w obszarze majątku obrotowego firmy, który z początkowego stanu w wysokości
8,15 mld zł (2012) stopniał do 6,7 mld zł w 2015 r. by następnie dynamicznie wzrosnąć w
2017 r. do poziomu 8,7 mld zł (dynamika 124,50% za 2017 r.). Słaba dynamika rzeczowych
aktywów trwałych świadczy, o pewnej stagnacji pod względem zwiększania mocy
produkcyjnych. Jednak z przekazów od spółki wiemy, że w badanym okresie podjęła ona
bardzo kapitałochłonne i czasochłonne inwestycje w segmencie up stream po zakupieniu złóż
na M. Północnym . W roku 2015 i 2017 – szczególnej uwadze podlega silny wzrost
najbardziej płynnych środków majątku – czyli środków pieniężnych. Za rok 2017 dynamika
środków pieniężnych wyniosła aż 257,95% r/r co znakomicie przyczyni się do poprawy
płynności.

Wykres 4: Analiza struktury aktywów trwałych w GK Lotos S.A.

STRUKTURA AKTYWÓW TRWAŁYCH W %

0,00% 0,00% 0,00% 0,05% 0,11% 0,01% 100%
5,60% 4,82% 3,08% 1,96%
4,56%
7,86% 2,21%
3,37% 0,00% 90%
2,74% 3,25% 3,47% 0,00% Długoterminowe instrumenty
0,00% 0,00% 0,00% pochodne
2,94%
0,00% 80%
Pozostałe aktywa finansowe

70% Długoterminowe aktywa finansowe

60% Aktywa z tytułu podatku odroczonego

50% Inwestycje w jednostkach

stowarzyszonych
55,12% 52,74%
48,36% 49,34% 55,13%
50,04% 40% Pozostałe wartości niematerialne

30% Wartość firmy

Nieurchomości inwestycyjne
20%
(inwestycje długoterminowe)
Rzeczowe aktywa trwałe
10%

0%
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

W spółce Lotos – odmiennie niż w konkurencyjnym Orlenie widoczny jest stabilny
poziom majątku trwałego w stosunku do sumy bilansowej oraz aktywów obrotowych w sumie

6
 bilansowej. Zauważalny jest wzrost przesunięć wewnątrz struktury majątku obrotowego,
szczególnie wzrost znaczenia należności handlowych oraz gotówki uzyskiwanej ze sprzedaży.

Tabela nr 3. Struktura aktywów grupy Lotos SA w latach 2012 - 2017

STRUKTURA % , AKTYWA = 100%

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aktywa
SUMA AKTYWÓW 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Aktywa trwałe 57,47% 59,06% 62,18% 64,88% 63,80% 58,86%
Rzeczowe aktywa trwałe 48,36% 49,34% 50,04% 55,13% 55,12% 52,74%
Nieurchomości inwestycyjne
(inwestycje długoterminowe) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Wartość firmy 0,23% 0,23% 0,25% 0,00% 0,00% 0,00%
Pozostałe wartości niematerialne 2,74% 3,25% 2,94% 3,47% 3,37% 2,21%
Inwestycje w jednostkach
stowarzyszonych 0,00% 0,00% 0,53% 0,37% 0,51% 0,50%
Aktywa z tytułu podatku
odroczonego 5,60% 4,56% 7,86% 4,82% 3,08% 1,96%

Długoterminowe aktywa finansowe 0,00% 0,64% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Pozostałe aktywa finansowe 0,27% 0,78% 1,27% 1,33% 1,43% 1,56%
Długoterminowe instrumenty
pochodne 0,00% 0,00% 0,00% 0,05% 0,11% 0,01%
Aktywa obrotowe 42,52% 40,94% 37,76% 35,07% 36,19% 41,14%
Zapasy 29,79% 28,24% 20,67% 16,88% 17,25% 16,81%
Należności z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe należności
(należności krótkoterminowe) 8,15% 7,85% 7,42% 8,09% 11,65% 12,64%
Aktywa finansowe 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Pozostałe aktywa finansowe 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Aktywa z tytułu bieżącego podatku 0,45% 0,38% 0,31% 0,06% 0,04% 0,01%
Instrumenty pochodne 0,61% 0,36% 0,02% 1,09% 0,41% 0,76%
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty
(inwestycje krótkotermnowe) 1,34% 2,44% 1,84% 4,48% 3,85% 9,07%
Należności z tytułu podatku
dochodowego 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Aktywa przeznaczone do zbycia i
działalność zaniechana 0,01% 0,00% 0,06% 0,04% 0,00% 0,00%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-

2017.
W majątku obrotowym ogółem spadł drastycznie poziom zapasów z 70% (2012) do blisko
41% na koniec 2017 r., dzięki czemu uwolniono dużo gotówki i poprawiła się płynność bieżąca
Spółki.
Analiza dynamiki i struktury pasywów w badanych spółkach
W koncernie Orlen w badanych latach spośród trzech głównych składników pasywów tj.
kapitałów własnych, zobowiązań długoterminowych oraz krótkoterminowych najwyższą
dynamikę odnotowały kapitały własne, szczególnie w latach 2015-2017 przeciętnie 20% tempa
wzrostu rok do roku. Natomiast najniższą dynamikę stwierdzono w obszarze zobowiązań
długoterminowych (za wyjątkiem roku 2014). Najniższą dynamikę zobowiązań
długoterminowych odnotowano w roku 2013 (85,3%) oraz w roku 2015 (83,11%). Wzrost
7
dynamiki w kategorii kapitał własny wynikał z akumulowania zysków niepodzielonych, gdyż
kapitał podstawowy nie ulegał zmianie. Spółka nie organizowała żadnych nowych emisji akcji.

Tabela 4: Dynamika pasywów GK Orlen SA w latach 2012 -2017

dynamika rok poprzedni=100

PASYWA GK ORLEN 2013 2014 2015 2016 2017

SUMA PASYWÓW 97,57% 90,99% 103,02% 115,42% 109,19%

Kapitał własny 97,99% 72,34% 118,12% 120,70% 120,30%
Kapitał podstawowy 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Nadwyżka ze sprzedaży akcji
Kapitał zapasowy 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Zyski zatrzymane 98,08% 72,93% 112,34% 122,91% 122,44%
Zobowiązania razem 97,85% 110,67% 90,71% 109,97% 96,88%
Zobowiązania długoterminowe 85,31% 156,83% 83,11% 94,38% 93,98%
Długoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 84,75% 148,61% 84,08% 91,58% 89,82%
Pozostałe zobowiązania finansowe 77,78% 1391,73% 25,55% 61,10% 107,61%
Rezerwa na podatek odroczony 80,06% 13,94% 898,67% 120,03% 135,35%
Rezerwy długoterminowe 99,70% 107,75% 100,14% 116,62% 108,94%
Przychody przyszłych okresów 62,50% 0,00%
Pozostałe zobowiązania 77,78% 1391,73% 25,55% 61,10% 107,61%
Zobowiązania krótkoterminowe 105,47% 87,97% 97,38% 121,63% 98,56%
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe zobowiązania 105,47% 87,97% 97,38% 121,63% 98,56%
Krótkoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 67,75% 209,06% 51,17% 96,30% 32,05%
Pozostałe zobowiązania finansowe 248,36% 103,63% 101,91%
Bieżące zobowiązania podatkowe 43,37% 0,00% 406,79% 44,01%
Rezerwy krótkoterminowe
Rozliczenia międzyokresowe
(zobowiązania) 73,81% 0,00%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata 2013-
2017.

Analiza dynamiki pasywów w spółce Lotos SA w latach 2012-2017.

W koncernie Lotos ze względu na oddanie do użytku zmodernizowanej rafinerii w Gdańsku
podniosła się znacznie wartość obrotów i generowanych zysków. W pasywach dostrzegamy
najwyższą dynamikę w kategorii kapitał własny w latach 2016 (111,65%.) oraz w 2017
(124,41%). Do tak znacznej dynamiki wartości nominalnej kapitału własnego przyczyniło
podniesienie kapitału podstawowego w roku 2014 (dynamika 142,35%) oraz stopniowy wzrost
dynamiki w kategorii zysków zatrzymanych w latach 2015-2017 co dokładnie obrazuje tabela nr
5. Najniższa dynamika wystąpiła w zobowiązaniach długoterminowych. Uległy one zmniejszeniu
z 6,03 mld zł w 2015 r. do sumy 4,26 mld zł na koniec 2017 r.

8
Tabela 5: Analiza dynamiki pasywów GK Lotos w latach 2012-2017
dynamika rok poprzedni =100

2013 2014 2015 2016 2017

PASYWA GK LOTOS

SUMA PASYWÓW 101,28% 93,41% 101,17% 100,82% 109,55%

Kapitał własny 101,36% 89,87% 93,39% 111,65% 124,41%
Kapitał podstawowy 100,00% 142,35% 100,00% 100,01% 100,00%
Nadwyżka ze sprzedaży akcji
Kapitał zapasowy 100,00% 170,03% 99,94% 100,00% 100,00%
Zyski zatrzymane 100,52% 80,75% 95,76% 117,15% 121,41%
Zobowiązania razem 105,32% 90,08% 101,06% 112,02% 93,57%
Zobowiązania długoterminowe 104,92% 96,04% 110,53% 90,26% 78,34%
Długoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 100,76% 99,99% 99,09% 89,36% 68,79%
Pozostałe zobowiązania finansowe 171,18% 93,18% 196,57% 92,92% 89,29%
Zobowiązania z tytułu świadczeń
emerytalnych 116,60% 122,47% 98,28% 92,45% 100,47%
Rezerwa na podatek odroczony 85,43% 20,13% 85,77% 120,52% 483,80%
Rezerwy długoterminowe 99,70% 107,75% 100,14% 116,62% 108,94%
Przychody przyszłych okresów
Pozostałe zobowiązania 77,78% 1391,73% 25,55% 61,10% 107,61%
Zobowiązania krótkoterminowe 105,47% 87,97% 97,38% 121,63% 98,56%
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe zobowiązania 110,72% 80,33% 94,68% 127,52% 106,46%
Krótkoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 81,89% 126,41% 117,38% 61,96% 107,03%
Pozostałe zobowiązania finansowe 109,32% 97,32% 123,43% 115,34% 115,93%
Bieżące zobowiązania podatkowe 153,39% 52,90% 252,20% 418,01% 426,83%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Z kolei pod względem zmian w strukturze pasywów Lotosu widoczny jest znaczny wzrost
zobowiązań krótkoterminowych w relacji do zobowiązań ogółem. Nastąpił wzrost w tej kategorii
zobowiązań z poziomu 73,6% (2012) do wartości 79,35% (2017), co oznacza wzrost znaczenia w
finansowaniu majątku kategorii kredytów krótkoterminowych. Na zauważenie zasługuje istotny
wzrost w badanych latach znaczenia kategorii rezerw długoterminowych, które zawiązane zostały
na poczet ryzyk długoterminowych. Udział rezerw w zobowiązaniach długoterminowych wzrósł z
12,2 % do wielkości 21,15% na koniec 2017 r. Finasowanie długoterminowym kredytem straciło
znaczenie w holdingu Lotos. Udział długoterminowych kredytów skurczył się z pułapu 82,40%
(2012) do poziomu 64,21% w relacji do zobowiązań ogółem.

9
Tabela 6: Analiza struktury pasywów GK Lotos w latach 2012-2017
STRUKTURA PASYWÓW główne kategorie pasywów=100%

2012 2013 2014 2015 2016 2017

PASYWA GK LOTOS

SUMA PASYWÓW
Kapitał własny 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Kapitał podstawowy 1,43% 1,41% 2,24% 2,40% 2,15% 1,73%
Nadwyżka ze sprzedaży akcji 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Kapitał zapasowy 14,46% 14,27% 27,00% 28,89% 25,88% 20,80%
Zyski zatrzymane 84,13% 83,43% 74,97% 76,87% 80,66% 78,71%
Zobowiązania razem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Zobowiązania długoterminowe 26,36% 26,26% 28,00% 30,62% 24,67% 20,65%
Długoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 82,40% 79,13% 82,39% 73,86% 73,12% 64,21%
Pozostałe zobowiązania finansowe 7,61% 12,42% 12,05% 21,43% 22,06% 25,15%
Zobowiązania z tytułu świadczeń
emerytalnych 2,40% 2,66% 3,40% 3,02% 3,10% 3,97%
Rezerwa na podatek odroczony 5,96% 4,85% 1,02% 0,79% 1,05% 6,51%
Rezerwy długoterminowe 12,19% 11,58% 12,99% 11,77% 15,21% 21,15%
Przychody przyszłych okresów 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Pozostałe zobowiązania 3,16% 2,34% 33,92% 7,84% 5,31% 7,29%
Zobowiązania krótkoterminowe 73,64% 73,74% 72,00% 69,38% 75,33% 79,35%
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe zobowiązania 83,66% 87,83% 80,21% 77,99% 81,77% 88,32%
Krótkoterminowe pożyczki i kredyty
bankowe 13,85% 10,75% 15,45% 18,62% 9,49% 10,30%
Pozostałe zobowiązania finansowe 7,07% 7,33% 8,10% 10,27% 9,74% 11,46%
Bieżące zobowiązania podatkowe 0,04% 0,06% 0,03% 0,09% 0,30% 1,28%
Rezerwy krótkoterminowe 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%
Rozliczenia międzyokresowe
(zobowiązania) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Analiza dynamiki i struktury rachunku zysków i strat

W spółce PKN Orlen w analizowanym okresie można zaobserwować dużo zmian w
poszczególnych kategoriach wynikowych. Zysk netto początkowo w latach 2013-2014
dynamicznie spadał (dynamika 2013/2012 tylko 4%, 2014/2013 -6476%), aby w latach osiągać
bardzo wysoką stopę wzrostu (dynamika 2016/2015 = 178% a dla 2017/2016 = 125%). Najgorsze
wyniki finansowe zarówno brutto, jak i netto PKN Orlen osiągnął w roku 2014 (strata netto = -
5,82 mld zł) a najlepszy wynik netto w historii uzyskano za rok 2017 w wysokości 7,17 mld zł .
Sumarycznie jednak, w obszarze sprzedaży i zysku po opodatkowaniu– dominują dodatnie
zwyżkowe dynamiki, co jest korzystnym zjawiskiem. W analizie dynamiki można dostrzec
wpływ rezultatów wieloletniej strategii Orlenu budowania potencjału produkcyjnego i sieci
dystrybucji w całym regionie Europy Środkowej oraz polityki rządu z lat 2016-2017 w aspekcie
zwalczania luki w podatku VAT i zwalczania mafii paliwowych, co poprawiło wyniki sprzedaży
największym graczom rynkowym w Polsce. Na wykresie nr 5 można zauważyć znaczenie dla
zyskowności w postaci znacznej redukcji kosztów własnych sprzedaży w latach 2015-2017, przy
słabej dynamice przychodów ze sprzedaży, za wyjątkiem bardzo dobrego roku 2017 (dynamika
2017/2016 = 120%).

10
Wykres nr 5. Przychody i koszty własne sprzedaży PKN Orlen

PRZYCHODY i KOSZTY SPRZEDAŻY

150 000 000,00

100 000 000,00

50 000 000,00

0,00
2012 2013 2014 2015 2016 2017
-50 000 000,00

-100 000 000,00

-150 000 000,00

Przychody ze sprzedaży Koszt własny sprzedaży

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-2017.

Tabela nr 7. Dynamika w rachunku zysków i strat PKN Orlen za lata 2012-2017

dynamika rok poprzedni =100
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT PKN ORLEN 2013 2014 2015 2016 2017
Działalność kontynuowana
Przychody ze sprzedaży 95% 94% 83% 90% 120%
Koszt własny sprzedaży 96% 94% 77% 88% 120%
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 72% 101% 181% 107% 120%
Koszty sprzedaży 100% 101% 101% 104% 105%
Koszty ogólnego zarządu 95% 104% 103% 92% 108%
Pozostałe przychody operacyjne 79% 144% 82% 366% 61%
Pozostałe koszty operacyjne 54% 830% 23% 52% 80%
Zysk (strata) na działalności operacyjnej 13% -1764% -92% 174% 115%
Przychody finansowe 31% 77% 110% 64% 710%
Koszty finansowe 67% 310% 55% 87% 190%
Udział w wyniku finansowym jednostek
stowarzyszonych
KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ 96% 94% 75% 83% 127%
Amortyzacja 93% 94% 95% 111% 115%
Koszty świadczeń pracowniczych 99% 97% 102% 105% 108%
Zużycie materiałów i energii 97% 87% 77% 80% 132%
Usługi obce 97% 104% 101% 94% 104%
Podatki i opłaty 123% 107% 176% 98% 107%
pozostałe koszty rodzajowe 65% 556% 8% 110% 99%
Zysk (strata) przed opodatkowaniem 4% -5338% -59% 186% 127%
Podatek dochodowy 15% 624% 111% 247% 135%
Zysk (strata) netto z działalności kontynuowanej 4% -6476% -55% 178% 125%
Działalność zaniechana
Zysk (strata) za okres z działalności zaniechanej
Zysk (strata) netto 4% -6476% -55% 178% 125%
Zysk netto przypisany:
Akcjonariuszom jednostki dominującej 8% -3302% -149% 85% 26%
Akcjonariuszom mniejszościowym 49% -80% -2429% 21% 8%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych PKN Orlen za lata 2013-2017.
W odniesieniu do zmian w obszarze kosztów operacyjnych należy stwierdzić systematyczną
redukcję tych kosztów do roku 2016 o czym świadczyła dynamika poniżej 100% rok do roku. W

11
strukturze kosztów operacyjnych dominowały zużycie materiałów i energii (ponad 80% w
strukturze) oraz usługi obce (wzrost w przedziale od 4,5% w 2012 do 6,2% w 2017 r.).
Wykres nr 7 . Koszty działalności operacyjnej według rodzaju PKN Orlen
120,00%

100,00% pozostałe koszty rodzajowe

Podatki i opłaty
80,00%

Usługi obce
60,00%
Zużycie materiałów i energii

40,00%
Koszty świadczeń
pracowniczych
20,00% Amortyzacja

0,00%
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata 2013-
2017.

Analiza dynamiki i struktury rachunku wyników spółki Lotos SA

Wykres nr 8. Przychody i koszty własne sprzedaży GK Lotos

PRZYCHODY i KOSZTY SPRZEDAŻY

40 000 000,00

30 000 000,00

20 000 000,00

10 000 000,00

0,00
2012 2013 2014 2015 2016 2017
-10 000 000,00

-20 000 000,00

-30 000 000,00

-40 000 000,00

Przychody ze sprzedaży Koszt własny sprzedaży

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

12
W odniesieniu do spółki Lotos konkurującej z Orlenem na rynku polskim, należy stwierdzić
przede wszystkim wieloletni spadek przychodów ze sprzedaży od 2012 do 2016 r., co przełożyło
się na niską dynamikę i spadek wartościowy sprzedaży aż o 12,2 mld zł (2016/2012) co
zneutralizowano ograniczeniem kosztów własnych sprzedaży o kwotę 13,1 mld zł
(2016/2012),dzięki czemu grupa kapitałowa była w stanie wypracować zysk netto za lata 2016 i
2017 co rocznie powyżej 1 mld zł.
Tabela nr 8. Dynamika w rachunku zysków i strat GK Lotos SA za lata 2012-2017
dynamika rok poprzedni=100
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT LOTOS 2013 2014 2015 2016 2017
Działalność kontynuowana
Przychody ze sprzedaży 86% 100% 80% 92% 116%
Koszt własny sprzedaży 89% 102% 74% 85% 117%
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 61% 62% 238% 151% 107%
Koszty sprzedaży 105% 105% 111% 100% 97%
Koszty ogólnego zarządu 96% 104% 103% 93% 106%
Pozostałe przychody operacyjne 79% 144% 82% 366% 61%
Pozostałe koszty operacyjne 54% 830% 23% 52% 80%
Zysk (strata) na działalności operacyjnej 13% -1764% -92% 174% 115%
Przychody finansowe 30% 87% 181% 222% 56%
Koszty finansowe 2% 3730% 40% 73% 48%
Udział w wyniku finansowym jednostek
stowarzyszonych 127% -9% 110%
KOSZTY DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ 82% 103% 73% 91% 113%
Amortyzacja 96% 126% 88% 149% 79%
Koszty świadczeń pracowniczych 105% 101% 100% 101% 107%
Zużycie materiałów i energii 86% 102% 68% 86% 117%
Usługi obce 110% 102% 112% 105% 102%
Podatki i opłaty 35% 102% 228% 112% 111%
pozostałe koszty rodzajowe 9% 218% 65% 111% 103%
Zysk (strata) przed opodatkowaniem -11% 5238% 9% -809% 155%
Podatek dochodowy 17% 670% -10% 829% 138%
Zysk (strata) netto z działalności kontynuowanej 4% -3719% 18% -386% 165%
Działalność zaniechana
Zysk (strata) za okres z działalności zaniechanej
Zysk (strata) netto 4% -3719% 18% -386% 165%
Zysk netto przypisany:
Akcjonariuszom jednostki dominującej 4% -3720% 18% -386% 165%
Akcjonariuszom mniejszościowym 48% -354% 80% 0%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Pod względem zmian w kosztach operacyjnych zaobserwowano dynamikę powyżej 100 tylko w
okresie 2013-2014 (dynamika 2014/2013= 103%) oraz 2016-2017 (dynamika 2017/2016= 113%).
W strukturze kosztów operacyjnych dominowały podobnie, jak w Orlenie zużycie materiałów i
energii (w zależności od lat spadek z 85,7% za 2012 do poziomu 81,4% w 2017 r.) oraz usługi
obce (wzrostu udziału w strukturze z 3,45% (2012) do 7,34% w 2017)

13
Wykres nr 9 . Koszty działalności operacyjnej według rodzaju w grupie Lotos SA
120,00%

100,00% 0,58%
0,65% 1,23%
0,64% 1,09% 1,34% 1,22%
5,33% 4,62% 4,57% 2,01% 2,48% 2,44%
1,51% 7,06% 8,16% 7,34%
3,45%

80,00%
pozostałe koszty rodzajowe
Podatki i opłaty

60,00% Usługi obce

Zużycie materiałów i energii
89,28% 88,24% 82,95% 78,49% 81,40%
85,72% Koszty świadczeń pracowniczych
40,00% Amortyzacja

20,00%

3,74% 3,54%
2,50% 2,43% 3,37%
1,96%
2,03% 2,37% 2,89% 3,52% 5,79% 4,06%
0,00%
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-

2017.
Na koniec należy stwierdzić, że w obu analizowanych podmiotach wzrasta znaczenie w
grupie kosztów rodzajowych amortyzacji. W PKN Orlen udział amortyzacji wzrósł z 2,39%
(2012) do poziomu 3,56% w 2017 r. Natomiast w GK Lotos fundusz amortyzacji środków
trwałych i wartości niematerialnych podniósł się z poziomu 2.03% (2012) do 4,06%(2017) a
zatem w Lotosie udział amortyzacji w kosztach rodzajowych podwoił się. Wzrastająca
wartość amortyzacji świadczy o inwestowaniu w obu podmiotach w zakup nowych środków
produkcyjnych i potwierdza wcześniejsze ustalenia, że w obu badanych podmiotach w
analizowanych latach dokonywały się ogromne procesy inwestycyjne służące w ostateczności
zwiększeniu zdolności produkcyjnych i pozycji pod względem wartości rynkowej.

Analiza sprawozdania z przepływów środków pieniężnych w PKN Orlen i GK Lotos

W odniesieniu do dynamiki zmian na rachunku RPP w grupie Orlen stwierdzono
bardzo wysoka dynamikę środków pieniężnych netto na koniec okresu. W relacji 2017/2012
stwierdzamy dynamikę środków finansowych aż 282,41% (tj. tempo wzrostu w ciągu 6 lat aż
o 182,4%). Zatem środki finansowe w największym koncernie paliwowym w Europie
14
 środkowej wzrastały bardzo dynamicznie. W poszczególnych poziomach rachunku
przepływów sytuacja układała się odmiennie dla dynamiki w PKN Orlen. Na poziomie
operacyjnym w każdym z analizowanych lat przepływy pieniężne były dodatnie a dynamika
za wyjątkiem 2014/2013 zawsze powyżej 100%. Ogólnie dynamika gotówki na poziomie
operacyjnym w odniesieniu do roku bazowego 2012 wyniosła aż 260,6% (2017/2012).
Z kolei na pułapie inwestycyjnym w każdym z badanych lat odnotowano ujemne
przepływy finansowe, co świadczy, jak sprawdzamy szczegółowo w pozycjach segmentu
inwestycyjnego, że koncern inwestował w zakup środków produkcyjnych oraz wartości
niematerialnych oraz zakupy w jednostkach podporządkowanych.
W ostatnim z segmentów dotyczącym przepływu środków z działalności finansowej z
wyjątkiem roku 2012 i 2015 stwierdzono dodatnie saldo na koniec okresu. Ocena znaków
przepływów z segmentu operacyjnego, inwestycyjnego i finansowego to odpowiednio +, -,
+,+. Lub +,-,-+. Świadczy to o generowaniu wysokich dodatnich nadwyżek z głównej
działalności, podejmowaniu aktywności inwestycyjnych (firma więcej inwestuje niż
wyprzedaje) oraz pozyskiwaniu kapitału na te inwestycje (dodatnie przepływy z działalności
finansowej).
Wykres nr 10. Przepływy pieniężne w PKN Orlen

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
Środki pieniężne netto z działalności finansowej
Środki pieniężne na koniec okresu
12 000 000,00

10 000 000,00

8 000 000,00

6 000 000,00

4 000 000,00

2 000 000,00

0,00
W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN
-2 000 000,00 2012 2013 2014 2015 2016 2017

-4 000 000,00

-6 000 000,00

15
 Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-
2017.

Tabela nr 9. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych w PKN Orlen

Rachunek przepływów pieniężnych PKN Orlen 2013/2012 2014/2013 2015/2014 2016/2015 2017/2012
dynamika zmian w % r/r 2012=100
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Zysk/(strata) netto 4,15% -6475,56% -63,45% 186,24% 401,71%
Korekty o pozycje:
Udział w wyniku jednostek stowarzyszonych wycenianych metodą
praw własności -4000,00% 142,50% 443,86% 117,39% -24800,00%
Amortyzacja 93,41% 94,32% 95,18% 111,35% 107,12%
Odsetki i dywidendy, netto 79,41% 88,52% 82,43% 108,63% 58,82%
(Zysk)/strata na działalności inwestycyjnej 11,34% 5335,11% 22,05% -27,03% 66,22%
(Zwiększenie)/ zmniejszenie stanu należności -297,79% 228,15% 136,15% -133,47% 1161,03%
(Zwiększenie)/ zmniejszenie stanu zapasów 95,58% 421,56% -15,95% 43,82% -141,81%
Zwiększenie/ (zmniejszenie) stanu zobowiązań -71,02% -228,27% 58,66% -144,67% -52,27%
Zmiana stanu rezerw 92,87% 36,06% 328,37% 71,27% 81,95%
Zyski/ straty z tytułu różnic kursowych -12,40% 1375,00% 2,73% 1195,83% 45,16%
Podatek dochodowy zapłacony 6,20% 1465,00% 34,81% 164,71% 248,53%
Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
Pozostałe 34,02% 167,44% 70,00% 151,19% 20,73%
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 179,35% 57,53% 167,99% 174,28% 260,60%
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych i wartości
niematerialnych 364,44% 243,90% 32,75% 107,63% 233,33%
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych i wartości
niematerialnych 97,38% 155,33% 83,22% 163,46% 165,13%
Sprzedaż nieruchomości inwestycyjnych
Nabycie nieruchomości inwestycyjnych
Sprzedaż aktywów finansowych
Nabycie aktywów finansowych
Nabycie udziałów w podmiotach powiązanych 315,29% 147,76% 150,88% 0,17% 1,76%
Dywidendy i odsetki otrzymane 244,44% 9,09% 9600,00% 165,10% 2800,00%
Spłata udzielonych pożyczek 0,00%
Udzielenie pożyczek 0,00%
Pozostałe
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej 84,90% 164,69% 101,89% 108,30% 136,52%
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Wpływy z tytułu emisji akcji
Wyemitowane papiery dłużne 70,00% 335,71% 0,00% 40,00%
Wpływy z tytułu zaciągnięcia pożyczek/kredytów 78,76% 268,57% 19,67% 189,14% 0,13%
Spłata pożyczek/kredytów 69,66% 166,08% 41,79% 210,63% 11,39%
Dywidendy wypłacone akcjonariuszom jednostki dominującej 4280,00% 96,11% 114,42% 129,18% 9226,67%
Płatności z tytułu leasingu 96,55% 0,00% 100,00% 96,55%
Odsetki zapłacone, w tym aktywowane koszty finansowania
zewnętrznego 83,11% 79,03% 105,31% 86,43% 62,73%
Pozostałe 500,00% 210,00% -4,76% 5200,00% 200,00%
Środki pieniężne netto z działalności finansowej -20,68% 189,11% -128,64% -166,98% -40,44%

Zwiększenie netto stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów

Różnice kursowe netto
Środki pieniężne na początek okresu 37,51% 132,53% 146,41% 59,64% 93,77%
Środki pieniężne na koniec okresu 121,62% 146,41% 59,64% 216,01% 282,41%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK PKN Orlen za lata 2013-
2017.

16
 Odmiennie przedstawia się sytuacja pod względem przepływów gotówkowych na RPP
grupy Lotos. Jest to zdecydowanie słabszy konkurent finansowo od koncernu Orlen. Przepływy z
działalności operacyjnej w każdym z badanych lat były dodatnie, ale dynamika w stosunku do
roku bazowego 2012 wyniosła 232,09% (tj. tempo wzrostu o 132% w 2017/2012). Jest to zatem o
ok. 30% niższa dynamika na poziomie operacyjnym niż w grupie Orlen. Na poziomie
inwestycyjnym z kolei stwierdzono w każdym z badanych lat ujemne przepływy pieniężne.
Wzrost wydatków inwestycyjnych następował do 2015r. a w latach 2016-2017 nastąpiło
wyhamowanie dynamiki wydatków na inwestycje. Ogółem wskaźnik dynamiki w rachunku
wydatków inwestycyjnych dla całego okresu wyniósł 172,87% (2017/2012).
Wykres nr 11. Przepływy pieniężne w GK Lotos SA

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
Środki pieniężne netto z działalności finansowej
Środki pieniężne na koniec okresu
4 000 000,00

3 000 000,00

2 000 000,00

1 000 000,00

0,00
W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN W TYS. PLN

-1 000 000,00 2012 2013 2014 2015 2016 2017

-2 000 000,00

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Z kolei przepływy finansów na poziomie finansowym netto w grupie Lotos charakteryzowały się
w każdym z badanych lat wynikiem ujemnym, co świadczy o przewadze wydatków na spłatę
wysokiego zadłużenia w postaci kredytów i pożyczek.
Na ostatnim poziomie środków pieniężnych netto ze wszystkich trzech segmentów stwierdzono
występowanie w latach 2012-2014 wyniku ujemnego co jest niepokojącym sygnałem i wymaga
dokładnego zbadania w analizie wskaźnikowej w komponencie płynności oraz zadłużenia.
Dynamika na przepływach pieniężnych netto za okres 2012-2017 wyniosła 798% (2017/2012).
Oznacza to znaczną poprawę sytuacji gotówkowej grupy, co uwidoczniło się w latach 2015-2017.

17
Szczególnie znaczący jest tu świetny wynik w przepływach finansowych za rok 2017 wynoszący
1,92 mld zł.
Tabela nr 10. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych w GK Lotos SA
2013/2012 2014/2013 2015/2014 2016/2015 2017/2016 2017/2012
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH GK LOTOS
dynamika zmian w % r/r 2012=100
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Zysk/(strata) netto 4,25% -3719,11% 17,96% -385,57% 164,68% 180,17%
Korekty o pozycje:
Udział w wyniku jednostek stowarzyszonych wycenianych metodą praw
własności 134,93% 126,98% -9,33% 110,34% -17,65%
Amortyzacja 96,40% 125,91% 88,33% 149,45% 79,06% 126,68%
Odsetki i dywidendy, netto 86,27% 98,56% 105,66% 98,48% 83,54% 73,91%
(Zysk)/strata na działalności inwestycyjnej -0,65% -255,52% 427,38% 18,31% 67,19% 0,88%
(Zwiększenie)/ zmniejszenie stanu należności (∆N) 4,19% 974,57% -77,99% 465,31% 63,30% -93,87%
(Zwiększenie)/ zmniejszenie stanu zapasów -213,72% 779,29% 39,69% -17,59% 182,53% 212,26%
Zwiększenie/ (zmniejszenie) stanu zobowiązań -37,97% -289,46% 65,54% -99,43% 105,64% -75,66%
Zmiana stanu rezerw -166,76% -85,44% -155,96% 69,29% 149,73% -230,54%
Zyski/ straty z tytułu różnic kursowych -90,82% 306,65% 94,96% 10,80% 192,29% -54,90%
Podatek dochodowy zapłacony 17,48% 653,15% -1,28% 5404,73% 86,16% -68,03%
Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
Pozostałe 54,20% 1289,98% -20,51% -84,55% -866,48% -1050,64%
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 105,14% 97,47% 107,79% 178,35% 117,81% 232,09%
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych 34,00% 148,65% 168,50% 120,26% 15,14% 15,51%
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych 128,73% 102,71% 75,70% 163,94% 115,73% 189,89%
Sprzedaż nieruchomości inwestycyjnych
Nabycie nieruchomości inwestycyjnych
Sprzedaż aktywów finansowych 0,00%
Nabycie aktywów finansowych
Nabycie udziałów w podmiotach powiązanych 9,22% 0,18% 0,00% 0,00%
Dywidendy i odsetki otrzymane 139,29% 103,20% 125,27% 75,29% 112,69% 152,79%
Spłata udzielonych pożyczek 0,00% 0,00%
Udzielenie pożyczek 0,00% 0,00%
Pozostałe
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej 111,10% 102,93% 121,25% 86,34% 144,41% 172,87%
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Wpływy z tytułu emisji akcji 0,00%
Wyemitowane papiery dłużne 56,03% 0,00% 0,00%
Wpływy z tytułu zaciągnięcia pożyczek/kredytów 177,51% 69,56% 119,16% 47,67% 243,31% 170,64%
Spłata pożyczek/kredytów 69,66% 166,08% 41,79% 210,63% 11,18% 11,39%
Dywidendy wypłacone akcjonariuszom jednostki dominującej 4280,00% 96,11% 114,42% 129,18% 151,75% 9226,67%
Płatności z tytułu leasingu 110,35% 112,01% 105,99% 156,34% 117,95% 241,56%
Odsetki zapłacone, w tym aktywowane koszty finansowania
zewnętrznego 82,42% 107,20% 95,41% 117,77% 99,80% 99,08%
Pozostałe -120,81% 4,17% -17005,16% -65,41% 63,72% -357,01%
Środki pieniężne netto z działalności finansowej 27,61% 244,92% -19,21% -1047,25% 40,18% 54,65%
Zwiększenie netto stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów
Różnice kursowe netto
Środki pieniężne na początek okresu -150,34% 1,27% 5420,72% -166,84% 262,78% 452,36%
Środki pieniężne na koniec okresu 1,28% 5420,72% -166,82% 262,81% 262,81% -798,07%

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Analiza wskaźnikowa PKN Orlen i Lotos – lata 2012-2017

Analiza wskaźnikowa, która jest poniżej zaprezentowana dla czterech komponentów
analitycznych dostarcza ogólny obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Przedmiotem
badania są relacje jakie zachodzą między poszczególnymi częściami bilansu, w przekroju
pionowym. poziomym jak i rachunku wyników na perspektywie 6 lat 2012-2017. Dokonując
analizy wskaźnikowej Grup Kapitałowych PKN Orlen S.A oraz Lotos SA opierano się na

18
 raportach finansowych z samych spółek w postaci elektronicznej w pliku pdf oraz z serwisu:
Notoria oraz Biznesradar:
- PKN Orlen .2
- Lotos S.A.3

Wskaźnikowa ocena płynności finansowej

Sytuacja pod względem płynności w koncernie Orlen była następująca: wskaźnik bieżącej
płynności kształtował się w całym okresie na dobrym akceptowalnym poziomie. Natomiast
miernik płynności szybkiej znajdował się na zbyt niskim. Wskaźniki w branży paliwowej
przeciętnie wyliczone na podstawie danych portalu biznesradar.pl: płynność bieżąca WPB = 1,31
(2013); 1,30 (2014); 1,14 (2015); 1,08 (2016). Zatem PKN Orlen posiadał płynność bieżącą
powyżej średniej branżowej. Natomiast płynnośc podwyższoną wykazywał na zbyt niskim
poziomie. Należy jednak przyznać, że zarząd koncernu z Płocka poprawia wskaźniki płynności
zarówno szybkiej, jak i gotówkowej od 2013 r. od poziomu 0,18 dla szybkiej w 2012 do 0,42 w
2017 r. Natomiast płynność gotówkowa została podwyższona z poziomu 0,02 (2012) do pułapu
0,12 w 2017 r. co już jest akceptowalnym wynikiem dla dużych organizacji przemysłowych.
Tabela nr 11. Wskaźniki płynności statycznej dla PKN Orlen SA

Płynność statyczna
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźnik płynności bieżącej 1,70 1,53 1,55 1,51 1,51 1,76
Wskaźnik płynności szybkiej 0,18 0,18 0,34 0,25 0,33 0,42
Wskaźnik płynności natychmiastowej 0,02 0,03 0,02 0,06 0,04 0,12
Należności krótkoterminowe 8 075 000,00 7 768 000,00 7 092 000,00 6 597 000,00 8 553 000,00 9 518 000,00
Aktywa obrotowe 25 755 000,00 24 430 000,00 21 720 000,00 20 678 000,00 25 177 000,00
28 849 000,00
Zapasy 15 011 000,00 13 749 000,00 9 829 000,00 10 715 000,00 11 182 000,00
12 440 000,00
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 268 333,00 495 839,00 348 215,00 859 699,00 744 600,00 1 920 700,00
Zobowiązania krótkoterminowe 15 127 000,00 15 954 000,00 14 034 000,00 13 666 000,00 16 622 000,00
16 382 000,00

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-2017.

2
https://www.biznesradar.pl/raporty-finansowe-rachunek-zyskow-i-strat/PKN-ORLEN;
http://ir.notoria.pl/oferta/emitent
3
https://www.biznesradar.pl/raporty-finansowe-rachunek-zyskow-i-strat/LOTOS;
http://ir.notoria.pl/oferta/emitent

19
Wykres nr 12. Przebieg płynności statycznej PKN Orlen w latach 2012-2017

płynność statyczna
2,00

1,50

1,00

0,50

0,00
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Wskaźnik płynności bieżącej Wskaźnik płynności szybkiej

Wskaźnik płynności natychmiastowej Wykł. (Wskaźnik płynności bieżącej)

Źródło: Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-
2017.
Na powyższym wykresie nr 12 widać wyraźnie rosnący trend dla 3 badanych wskaźników
płynności dla PKN Orlen. Zatem sytuacja pod względem płynności dobra i w trendzie liniowym
rosnącym.
Płynność statyczna w grupie Lotos
W grupie Lotos niestety tak, jak to już wykazały we wcześniejszym rozdziale analizy rachunku
wyników i przepływów finansowych pojawiły się sygnały o zbyt dużym ciężarze kosztów
zewnętrznego finansowania oraz brak gotówki na bieżącą działalność operacyjną. Płynnośc
bieżąca jest w koncernie Lotos na zbyt niskim, ponad dwukrotnie poniżej średniej branżowej.
Miernik płaynności szybkiej jest również grubo poniżej przeciętnej wbranzy paliwowej. Oto
wskaźniki branżowe dla płynności szybkiej (QR): Płynność szybka WPS = 0,70 (2013); 0,75
(2014); 0,70 (2015); 0,67 (2016). Gdy odniesiemy miernik Lotosu WPS do branżowego to
okazuje się on mniejszy nawet 11 krotnie a najlepszym przypadku 5 krotnie mniejszy. Płynność
gotówkowa w Lotosie znajdowała się na krytycznym poziomie aż do roku 2016. Skutkiem takiego
stanu płynności gotówkowej powinny być ogromne opóźnienia w regulowaniu zobowiązań
bieżących. Spodziewamy się zatem bardzo długiego okresu regulacji zobowiązań (ORZ).
Tabela nr 12. Wskaźniki płynności statycznej dla GK Lotos SA

20
 Płynność statyczna GK Lotos
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźnik płynności bieżącej 0,56 0,52 0,51 0,49 0,42 0,53
Wskaźnik płynności szybkiej 0,06 0,06 0,13 0,14 0,08 0,15
Wskaźnik płynności natychmiastowej 0,02 0,03 0,02 0,06 0,04 0,12
Należności krótkoterminowe 1 632 837,00 1 591 649,00 1 406 501,00 1 550 900,00 2 251 700,00 2 677 000,00
Aktywa obrotowe 8 515 394,00 8 304 089,00 7 154 905,00 6 723 186,00 6 995 100,00 8 709 100,00
Zapasy 5 966 203,00 5 728 884,00 3 917 129,00 3 235 816,00 3 333 600,00 3 559 600,00
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 268 333,00 495 839,00 348 215,00 859 699,00 744 600,00 1 920 700,00
Zobowiązania krótkoterminowe 15 127 000,00 15 954 000,00 14 034 000,00 13 666 000,00 16 622 000,00 16 382 000,00

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Wykres nr 13. Zmiany w płynności statycznej dla GK Lotos SA

płynność statyczna
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
0,00
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Wskaźnik płynności bieżącej Wskaźnik płynności szybkiej

Wskaźnik płynności natychmiastowej Wykł. (Wskaźnik płynności bieżącej)

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Wskaźnikowa ocena zadłużenia i obsługi długu

PKN Orlen pod względem zadłużenia ogólnego znajdował się na bezpiecznym rynkowym
poziomie w całym badanym przedziale lat 2012-2017 a co istotne w grupie po latach ogromnych
wydatków na przejecie rafinerii w Kralupach oraz Możejkach, zadłużenie kredytowe jest
systematycznie redukowane. Wskaźniki zadłużenia kapitału własnego zarówno krótko, jak i
długoterminowego są na niskim poziomie. Orlen posiada bardzo silne kapitały własne w stosunku
do zobowiązań finansowych.

21
Tabela nr 13. Wskaźniki zadłużenia PKN Orlen
Wskaźniki zadłużenia 2 012 2 013 2 014 2 015 2 016 2 017
Wskaźnik ogólnego zadłużenia 0,46 0,46 0,56 0,50 0,47 0,42
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 0,92 0,92 1,40 1,08 0,98 0,79
Wskaźnik długoterminowego kapitału własnego 34,73% 30,24% 65,55% 46,12% 36,06% 28,17%
Wskaźnik pokrycia kosztów finansowych (obsługi długu) 410,23% 22,90% -285,87% 391,41% 799,31% 519,88%
Wskaznik pokrycia długu II -240,04% -14,75% 308,52% -313,28% -642,78% -421,94%
Odsetki i dywidendy netto 1 084 453,00 22 680,00 845 862,00 341 341,00 250 800,00 121 000,00

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-2017.

Wykres nr 14. Zmiany wskaźników zadłużenia w PKN Orlen

wskaźniki zadłużenia GK PKN Orlen

1,60
1,40
1,20
1,00
0,80
0,60
0,40
0,20
0,00
2 012 2 013 2 014 2 015 2 016 2 017

Wskaźnik ogólnego zadłużenia Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego

Wskaźnik długoterminowego kapitału własnego

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Orlen za lata 2013-2017.

Na wykresie nr 14 doskonale widać trend spadkowy ujawniający się od roku 2015 dla wszystkich
wskaźników zadłużenia w koncernie Orlen.

Zupełnie odmienna i to e negatywnym kontekście sytuacje pod względem zadłużenia posiada GK

Lotos. Spółka w wyniku chybionych czy mało przemyślanych decyzji inwestycyjnych w
poprzedniej dekadzie została obciążona bagażem ogromnych kredytów i pożyczek. Wskaźnik
zadłużenia ogólnego w całym badanym okresie lat znajdował się na krytycznym nie do
zaakceptowania poziomie zadłużenia. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego przekracza
wszelkie normy ostrożnościowe i generalnie spółka wymaga pilnego dokapitalizowania, aby
mogła odbudować swoją płynność i wypłacalność długoterminową, której obecnie nie ma! Gdyby
był to podmiot prywatny, czyli spółka prywatnych właścicieli a nie koncern kontrolowany przez

22
państwo, to już dawno zostałaby sprzedana lub podzielona na części, aby była opłacalna w
zarządzaniu.

Tabela nr 14. Wskaźniki zadłużenia GK Lotos SA

Wskaźniki zadłużenia GK Lotos 2 012 2 013 2 014 2 015 2 016 2 017
Wskaźnik ogólnego zadłużenia 102,57% 106,66% 102,87% 102,75% 114,17% 97,52%
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego 226,59% 235,45% 236,01% 255,41% 256,26% 192,73%
Wskaźnik długoterminowego kapitału własnego 59,74% 61,83% 66,08% 78,20% 63,22% 39,81%
Wskaźnik pokrycia kosztów finansowych (obsługi długu) 133,78% -78,77% -151,07% 42,79% 729,74% 2122,89%
Wskaznik pokrycia długu II -85,56% -173,84% 173,36% 77,14% -404,78% -1381,65%
Odsetki i dywidendy netto 1 084 453,00 22 680,00 845 862,00 341 341,00 250 800,00 121 000,00

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Wykres nr 15. Zmiany wskaźników zadłużenia w GK Lotos SA.

wskaźniki zadłużenia GK Lotos

300,00%
250,00%
200,00%
150,00%
100,00%
50,00%
0,00%
2 012 2 013 2 014 2 015 2 016 2 017

Wskaźnik ogólnego zadłużenia Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego

Wskaźnik długoterminowego kapitału własnego

Źródło: obliczenia własne na podstawie sprawozdań finansowych GK Lotos za lata 2013-2017.

Pocieszające jest, że wskaźniki zadłużenia znajdują się w krótkoterminowym trendzie spadkowym
od roku 2017 (wykres 15), ale to zbyt krótki czas, aby mówić o poprawie wypłacalności koncernu.

Wskaźnikowa ocena efektywności aktywów

Pod względem sprawności/obrotowości aktywów koncern Orlen wykazywał wysoki choć w
trendzie spadkowym wskaźnik obrotowości aktywów ogółem. Natomiast wskaźniki
charakteryzujące okres konwersji gotówki ukazują następujący stan

23
 OKG informuje o tym, na ile dni przedsiębiorstwo zmuszone jest zapewnić sobie źródła
finansowania bieżącej działalności inne niż zobowiązania krótkoterminowe. Im krótszy w
dniach OKG tym lepiej dla firmy, gdy z równania wychodzi wynik ujemny tzn, że spółka nie
potrzebuje znaleźć innego źródła finansowania niż zobowiązania bieżące.
Rysunek 1. Okres konwersji gotówki na osi czasu.

Dla PKN Orlen OKG wygląda następująco:

OKG 2012 = 48+24-48,6= 23,4 dni
OKG 2015= 49+27-63= 13 dni
OKG 2017 = 54+36-72 = 18 dni
Można wnioskować, że Orlen poprawił przez ostatnie 6 lat cykl konwersji gotówki i
potrzebuje finansowania krótkoterminowego tylko na 18 dni, aby zapewnić sobie
finansowanie bieżące.
Wskaźniki aktywności - sprawności działania PKN Orlen 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźnik obrotu aktywów 228,20% 221,21% 228,64% 183,51% 143,19% 157,20%
Wskaźnik operacyjności 93,33% 94,94% 94,55% 88,06% 85,76% 85,74%
Wskaźnik cyklu zapasów w dniach OUZ 48,21 45,89 35,03 49,59 59,01 54,77
Wskaźnik obrotu należności 14,87 14,62 15,06 13,39 9,30 10,02
Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach OSN 24,20 24,62 23,90 26,89 38,70 35,93
Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych 7,41 6,76 7,20 5,69 4,10 4,99
Wskaźnik cyklu regulowania zobowiązań krótkoterminowych ORZ 48,58 53,25 50,02 63,24 87,71 72,13

W ostatnich dwóch latach Orlen skrócił czas spływu należności i skrócił o 15 dni średni okres
regulowania zobowiązań.

24
 wskaźniki sprawności działania
80 100

60 80
60
40
40
20 20
0 0
2012 2013 2014 2015 2016 2017

Wskaźnik obrotu aktywów

Wskaźnik operacyjności
Wskaźnik cyklu zapasów w dniach
Wskaźnik obrotu należności
Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach
Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych
Wskaźnik cyklu regulowania zobowiązań krótkoterminowych

W przypadku grypy Lotos wskaźniki efektywności przedstawiają się gorzej niż u konkurenta
Orlenu
Dla GK Lotos OKG wygląda następująco:
OKG 2012 = 71+18-179= -90 dni
OKG 2015= 58+25-243= - 160 dni
OKG 2017 = 63+40-292 = -189 dni
Można wnioskować, że Lots poprawił przez ostatnie 6 lat cykl konwersji gotówki kosztem
swoich dostawców i poprzez intensywną windykacje swoich odbiorców, w związku z czym
nie potrzebuje finansowania krótkoterminowego, aby zapewnić sobie finansowanie bieżące.

Wskaźniki aktywności - sprawności działania LOTOS 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźnik obrotu aktywów 165,33% 140,79% 150,43% 118,47% 108,30% 114,24%
Wskaźnik operacyjności -91,63% -94,12% -96,37% -89,17% -82,25% -83,50%
Wskaźnik cyklu zapasów w dniach OUZ 70,79 76,73 51,34 57,53 69,71 63,46
Wskaźnik obrotu należności 20,28 17,94 20,26 14,64 9,30 9,03
Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach OSN 17,75 20,06 17,77 24,59 38,73 39,85
Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych 2,01 1,68 1,96 1,48 1,04 1,23
Wskaźnik cyklu regulowania zobowiązań krótkoterminowych ORZ 179,49 213,68 183,94 242,96 347,59 292,04

Wyniki w tabeli powyżej wskazują na bardzo słabe wykorzystanie aktywów ogółem w stosunku
do PKN Orlen oraz na złe relacje finansowe Lotosu z dostawcami materiałów i energii. Przeciętny
okres odroczonej płatności na rynku to 30 dni a w sytuacji długotrwałych dużych dostaw 90 dni.
Lotos przekroczył wszelkie dopuszczalne granice opóźnień w płatnościach, aby ratować swoją
płynność. To bardzo zły sposób na funkcjonowanie na rynku i bez dokapitalizowania spółce grozi
zerwanie kontraktów oraz wstrzymywanie okresowe produkcji.

25
 wskaźniki sprawności działania
100 400
80
300
60
40 200
20
100
0
-20 2012 2013 2014 2015 2016 2017 0

Wskaźnik obrotu aktywów

Wskaźnik operacyjności
Wskaźnik cyklu zapasów w dniach
Wskaźnik obrotu należności
Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach
Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych
Wskaźnik cyklu regulowania zobowiązań krótkoterminowych

Wskaźnikowa ocena rentowności

Pod względem rentowności skupimy uwagę na kilku miernikach spośród grupy ukazanej w tabeli
tj. ROS, ROA, ROE i ROI.
Rentowność netto sprzedaży (ROS) z dość niskiego poziomu 1,8% i -5,4% w latach 2012-2014
podniosła się w latach 2015-2017 do ponad 7% r/r. Stpoa zwrotu z aktywów netto (ROA) również
porawia się w sposób widoczny dopiero od 2015 r.. Z kryzysowego roku 2014 pod względem
zyskowności Orlen podnosi się pod względem rentowności ROA i ROE dopiero w 2016 r.
uzyskując odpowiednio: ROA 10,33% i ROE 21,45%, oraz w najlepszym roku pod względem
rentowności w ostatnich 6 latach -2017 koncern z Płocka ukazał nie tylko bardzo dobre stopy
zwrotu z aktywów oraz kapitału własnego, ale również znakomite stopy zwrotu z
zainwestowanego kapitału (ROI) w akcje tejże spółki. ROI ustalił się na poziomie 13,4% za rok
2017 a przecież jeszcze w roku 2014 był to wskaźnik ujemny.
Wskaźniki rentowności PKN Orlen 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźniki rentowności operacyjnej 1,69% 0,24% -4,41% 4,91% 9,47% 9,08%
Wskaźniki rentowności brutto 2,18% 0,10% -5,85% 4,19% 8,66% 9,14%
Wskaźniki rentowności netto sprzedaży ROS 1,81% 0,08% -5,46% 3,66% 7,22% 7,52%
Wskaźnik rentowności aktywów całkowitych ROA 4,12% 0,18% -12,47% 6,72% 10,33% 11,82%
Wskaźnik rentowności netto kapitału własnego ROE 8,20% 0,35% -31,05% 14,58% 21,45% 22,28%
Wskaźnik zwrotu z zainwetowanego kapitału ROI 6,71% 1,42% -9,32% 9,83% 14,00% 17,17%
wskaźnik bilansowej rentowności kapitału 4,30% 0,18% -11,09% 7,20% 11,52% 13,41%

26
 Wskaźniki rentowności GK Orlen SA
40,00%

20,00%

0,00%
2012 2013 2014 2015 2016 2017
-20,00%

-40,00%

Wskaźniki rentowności operacyjnej

Wskaźniki rentowności brutto
Wskaźniki rentowności netto sprzedaży ROS
Wskaźnik rentowności aktywów całkowitych ROA
Wskaźnik rentowności netto kapitału własnego ROE
Wskaźnik zwrotu z zainwetowanego kapitału ROI

Piramida Du Pont dla PKN Orlen

Zysk netto
2013 90000
2014 -5828000
2015 3233000
2016 5740000 (ROS) Marża zysku
2017 7173000 2013 0,00
: 2014 -0,05
Sprzedaż 2015 0,04 ROA
2013 113597000 2016 0,07 2013 0,18%
2014 106832000 2017 0,08 2014 -12,47%
2015 88336000 x 2015 6,72%
2016 79553000 Rotacja aktywów 2016 10,33%
2017 95364000 2013 2,21 2017 11,82%
: 2014 2,29 ROE
Aktywa ogółem 2015 1,84 2013 0,35%
2013 51352000 2016 1,43 2014 -31,05%
2014 46725000 2017 1,57 x 2015 14,58%
2015 48137000 2016 21,45%
2016 55559000 2017 22,28%
2017 60664000
Mnożnik kapitału
własnego
Kapitał własny 2013 1,98
2013 25948000 : 2014 2,49
2014 18771000 2015 2,17
2015 22173000 2016 2,08
2016 26763000 2017 1,88
2017 32197000

Naszkicowana powyżej piramida Du Ponta ukazuje proces generowania stopy zwrotu z kapitału
własnego, która to stopa zwrotu często była uznawana za najważniejszą miarę zyskowności na
rynku amerykańskim. Obliczenia w piramidzie potwierdzają w całości wyliczone rentowności wg.
tradycyjnych wzorów matematycznych.
Zupełnie odmiennym pod względem rentowności przypadkiem jest grupa Lotos, która przez
ostatnie 6 lat borykała się z wieloma problemami natury finansowej. Na pewno zarząd Lotosu

27
sprzedaje swoje produkty ze zbyt niska marżą w stosunku do potrzeb finansowych tejże spółki. W
całym badanym okresie najlepszym rokiem pod względem rentowności netto sprzedaży był 2017
z wynikiem 6,9%, co jest zbyt niską marżą zysku, aby zwiększać udziały rynkowe. Stopa zwrotu z
kapitału własnego dla właścicieli jest do zaakceptowania tylko za lata 2016 (11,79%) i 2017
(15,6%). Ogółem wyniki rentowności w grupie Lotos są na znacznie niższym poziomie niż w
koncernie Orlen i prawdopodobnie Orlen odbierze część rynku rafinerii Lotos, gdyż posiada
znacznie lepsza strategię sprzedaży produktów i usług.
Tabela nr Wskaźniki rentowności GK Lotos
Wskaźniki rentowności GK Lotos 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Wskaźniki rentowności operacyjnej 0,94% 0,51% -4,89% 1,86% 8,86% 9,21%
Wskaźniki rentowności brutto 1,11% -0,14% -7,45% -0,86% 7,55% 10,12%
Wskaźniki rentowności netto sprzedaży ROS 2,80% 0,14% -5,14% -1,16% 4,85% 6,91%
Wskaźnik rentowności aktywów całkowitych ROA 4,63% 0,19% -7,74% -1,37% 5,25% 7,90%
Wskaźnik rentowności netto kapitału własnego ROE 10,23% 0,43% -17,76% -3,41% 11,79% 15,61%
Wskaźnik zwrotu z zainwetowanego kapitału ROI 2,08% 0,87% -7,21% 2,46% 10,15% 10,81%
wskaźnik bilansowej rentowności kapitału 4,86% 0,19% -7,18% -1,35% 5,54% 8,57%

Wskaźniki rentowności GK Lotos SA

20,00%

10,00%

0,00%
2012 2013 2014 2015 2016 2017
-10,00%

-20,00%

Wskaźniki rentowności operacyjnej

Wskaźniki rentowności brutto
Wskaźniki rentowności netto sprzedaży ROS
Wskaźnik rentowności aktywów całkowitych ROA
Wskaźnik rentowności netto kapitału własnego ROE
Wskaźnik zwrotu z zainwetowanego kapitału ROI

Wyniki obliczeń wg. wzorów potwierdza test w piramidzie Du Pont. Wszystkie wyniki się
potwierdziły i zauważamy krótkoterminową poprawę w rentowności Lotosu za lata 2016 i 2017.

28
 Piramida Du Pont GK Lotos SA
Zysk netto
2013 39428
2014 -1466372
2015 -263300
2016 1015200 (ROS) Marża zysku
2017 1671800 2013 0,00
: 2014 -0,05
Sprzedaż 2015 -0,01 ROA
2013 28559165 2016 0,05 2013 0,19%
2014 28501887 2017 0,07 2014 -7,74%
2015 22709442 x 2015 -1,37%
2016 20931100 Rotacja aktywów 2016 5,25%
2017 24185600 2013 1,41 2017 7,90%
: 2014 1,50 ROE
Aktywa ogółem 2015 1,18 2013 0,43%
2013 20284754 2016 1,08 2014 -17,76%
2014 18947157 2017 1,14 x 2015 -3,41%
2015 19169332 2016 11,79%
2016 19326300 2017 15,61%
2017 21171200
Mnożnik kapitału
własnego
Kapitał własny 2013 2,21
2013 9189307 : 2014 2,29
2014 8258288 2015 2,49
2015 7712060 2016 2,24
2016 8610800 2017 1,98
2017 10712400

Wnioski
Podsumowując, obie badane spółki to koncerny naftowe tworzące oligopol na polskim rynku.
Przy czym należy zaznaczyć, że PKN Orlen dzięki połączeniu na przełomie wieków CPN oraz
Petrochemii Płockiej stał się na mocy decyzji ówczesnego rządu wielkim graczem rynkowym,
który już w 2005 r. rozpoczął swoją wielka ekspansję w Europie środkowej, natomiast Lotos to
częściowo sprywatyzowana lokalna petrochemia z Gdańska, która tworzona była dekadzie
gierkowskiej jak pewna alternatywa zaopatrzeniowa dla Polski Ludowej na wypadek kryzysu
naftowego i odcięcia od dostaw z ZSRR. Funkcja pomocnicza wyznaczona dla Lotosu była
kontynuowana do końca lat 90. XX w. W pierwszej dekadzie XXI stulecia poszczególne rządy nie
wiedziały dokładnie co uczynić z Lotosem. Część polityków była za połączeniem de facto
przejęciem tego podmiotu przez Orlen a inni uważali, że należy pozwolić na sprywatyzowanie
nawet z pomocą kapitałów rosyjskich (do przetargu na zakup akcji Lotosu chęć wyraziły tylko
kompanie rosyjskie i cypryjskie) i pobudzić rynek krajowy do większej konkurencji, aby
konsumenci posiadali większy wybór i lepsze ceny na stacjach paliw. Analiza za ostatnie 6 lat
wykazała, że Lotos posiada poważne problemy finansowe z bieżącym funkcjonowaniem i
regulacją zobowiązań krótkoterminowych. Gigantyczne długi w postaci obsługiwanych kredytów
odbierają Lotosowi nadwyżki finansowe, które potrzebne byłyby od zaraz na restrukturyzację

29
aktywów. Aktywa Lotosu muszą być pilnie zmodernizowane, gdyż świadczą o ich kiepskim stanie
i złym wykorzystaniu wskaźniki obrotowości aktywów. W każdym segmencie analizy
wskaźnikowej lepszą spółką jest PKN Orlen, który znakomicie wykorzystał efekt synergii z
ekspansji zagranicznej. Mimo, że przejecie rafinerii w Możejkach było krytykowane przez
analityków rynku przez lata, wyniki za ostatni 2 lata wskazują na znakomitą poprawę wydajności
również spółki litewskiej i wkomponowanie się tego podmiotu do architektury całego koncernu.

30

View publication stats