VOVED

Ovoj trud pretstavuva seminarska rabota po predmetot BIZNIS ETIKA na FDEION

pri Univerzitetot Amerikan Kolex Skopje. Kako takov ima za cel da gi prezentira
konceptualnite sposobnosti na avtorot za predmetnata materija.
Vo nego se pravi obid nakratko da se analizira moralnata i socijalnata odgovornost na
kompaniite, od aspekt na na~elata koi se izu~uvaat vo ovoj predmet.
Ponatamu , trudot go analizira Eti~kiot kodeks na edna farmacevtska kompanija -
Alkaloid AD Skopje.
Istovremeno vo zaklu~ocite se davaat i nasoki vo koj pravec bi trebalo da se razviva
moralnata i socijalnata odgovornost vo idnina.

PRV DEL
I. OP[TO ZA ETIKATA I BIZNISOT

1
 Etikata e vnatre{na dimenzija na `ivotot spored negovata priroda. Taa ne e
eventualen dodatok kon `iveeweto, tuku glas na sekogo vo `iveeweto, seedno so kakva
brzina `ivee. Etikata e neminovna ~ovekova `elba i nagon da se snajde pred `ivotot, da go
unapredi i dobro da go vodi, da go pottiknuva i da go dr`i pod kontrola. Etikata e izraz na
~ovekovata ambicija da go izmisluva, razbuduva i naso~uva `iveeweto. Zatoa, kolku {to
e ~udesna mo}ta na `ivotot, nezaobikolno e i energijata na etikata da participira vo `ivotot
i da bide veren pridru`nik i najdobar prijatel na li~nosta.
Potrebata za delovna etika ne se javuva samo poradi pritisokot na javnosta tuka taa
proizleguva i od sekojdnevieto na menaxerite i na rabotnicite koi ja baraat mo`nosta za
razre{uvawe na konfliktite.
Biznisot e va`en del od op{testvoto i vo nego se vklu~eni site lu|e. Za da mo`e da
se odviva bilo kakva rabota treba da postoi moralna osnova vo op{testvoto. Biznisot e
humana aktivnost i kako takva mo`e da se istra`uva od moralna gledna to~ka.
Moralnosta na kompanijata se sostoi vo toa da ne ja naru{uva slobodata i praktikata
na ekonomskata aktivnost vo sistemot na koj mu pripa|a i da bide fer vo transakciite pri
ispolnuvaweto na dogovorite.
Eti~kite problemi vo kompanijata se kompleksni i prisatni bez razlika dali
generalno se prepoznaeni kako takvi. Mnogu odluki so sebe nosat dilemi bidej}i sekoj
mo`en izbor izgleda nepo`elen poradi potencijalno negativnite konsekvensi.
Pri spravuvaweto so eti~kite problemi sekoj ima potreba od odreden vid na vodi~ ili
upatstvo za razre{uvawe na istite.Vakvite upatstva voobi~aeno proizleguvaat od
osniva~ite ili visokite menaxeri.

Site eti~ki kodeksi izgraduvaat eden vid na upatstvo koe }e se koristi pri
donesuvaweto na odluki.Ovie upatstva se odnesuvaat na mnogu ~ustvitelni oblasti kako
{to e na primer konfliktot, davaweto podaroci, odnosot kon konzumentite , odnosi me|u
vrabotenite i sl.
Propi{uvaweto na moralen kodeks e op{testveno i legalno fundirano i e zna~ajno za
uspehot na kompanijata i nejziniot eti~ki imix.

2
II. OP[TO ZA ALKALOID AD SKOPJE I SOCIJALNA ODGOVORNOST

II.1 Istorijat i razvoj na kompanijata

ALKALOID AD zapo~nuva so rabota vo 1936 god. so petnaesetina rabotnici kako

edinstvena fabrika za ekstrakcija na morfin od opium na Balkanot, pod ime
"Jugoslovenska fabrika za alkaloidi, hemiski i farmacevtski proizvodi".
Od osnovaweto do denes se nastanati zna~ajni promeni, kako organizaciski taka i
sopstveni~ki.
Vo 1945 god. fabrikata prodol`uva so rabota pod imeto "Sojuzna dr`avna fabrika za
Alkaloidi". Vo 1946 god. fabrikata go menuva imeto vo ALKALOID i kako fabrika od
sojuzno zna~ewe minuva vo dr`avna sopstvenost. So pu{taweto vo rabota na "Galenskiot
pogon" vo 1957 god. zapo~nuva proizvodstvo na gotovi lekovi i zapo~nuva intenziven
razvoj i rast na fabrikata, podobruvawe na rabotnite uslovi, gradewe na novi kapaciteti i
zgolemuvawe na brojot na vraboteni. Vo 1966 god. ALKALOID se integrira so "Bilka
Eksport-import" - Skopje, firma ~ija osnovna dejnost bila otkup i izvoz na lekoviti bilki i
afion. Vo 1973 god. e integracijata so fabrikata za proizvodstvo na sapun i kozmetika
"Cvetan Dimov" od Skopje, a vedna{ potoa i so "Lafoma" - fabrika za proizvodstvo na
Laboratoriski hemikalii i diazo i Foto Materijali, pod zaedni~ko ime ALKALOID,
hemiska, kozmeti~ka, industrija.
Vo 1976 god. e integrirana fabrikata za tekstilna industrija "Male{evka" od Berovo
(koj vo 1986 e izdvoen kako nezavisen praven subjekt) i vo 1977 god. e izvr{ena
poslednata integracija so fabrikata za boi i lakovi "Proleter" od Skopje.
Vo 1990 god. ALKALOID se registrira vo akcionersko dru{tvo so me{ovita
sopstvenost, so vkupno 2.892 akcioneri, vraboteni i porane{ni rabotnici vo ALKALOID,
i so 54,65% akcionerski kapital i 45,36% op{testven kapital.
Vo 1995 god. soglasno Zakonot za transformacijata na pretprijatijata so op{testven
kapital, vrz osnova na prethodno izgotvena Programa za razvoj na kompanijata za
narednite pet godini be{e izbran modelot prodavawe na kompanijata (procenetata
vrednost na kompanijata iznesuva{e okolu 65.000.000 DEM ) na lica - akcioneri, koi go
prevzemaat upravuvaweto vo rok od 5 godini.
Deneska raboti kako akcionersko dru{tvo vo privatna sopstvenost.

3
 Kompanijata ima 4 profitni centri: Farmacija, Hemija i kozmetika, Bilkarstvo i
Premazi i 2 Organizacioni edinici: OE Informatika, Marketing, Op{ti raboti i OE
Finansii. Vode~ki profiten centar e PC Farmacija. Okolu 40% od vkupnite proda`bi se na
pazarite nadvor od Makedonija. ALKALOID AD raboti spored me|unarodni standardi za
{to se dobieni certifikati ISO 9001, ISO 14001 i GMP.

II.2 Delovni segmenti i konkurencija

Osnovna dejnost na ALKALOID AD e proizvodstvo na farmacevtski, hemiski i

kozmeti~ki proizvodi i proizvodi od bilno poteklo. Pokraj osnovnata dejnost
ALKALOID AD, mo`e da obavuva i trgovija na golemo i nadvore{no-trgovski promet so
prehranbeni i neprehranbeni proizvodi.
ALKALOID AD planira da ja zadr`i svojata liderska pozicija vo Makedonija.
Strate{ka cel na kompanijata e da se pozicionira kako edna od vode~kite farmacevtski
kompanii vo Jugoisto~na Evropa i da se probie vo Zapadna Evropa.
VIZIJA
Izvozna orientacija, stabilna pazarna pozicija, otvorenost kon novi pazari i
partnerstva, proizvodi so najvisok kvalitet, primena na najsovremeni tehnologii i vrvni
delovni standardi .

MISIJA
Postojano te`neewe kon pozdrav svet, superioren kvalitet na proizvodi i uslugi, no i
profesionalnost i uspe{nost na delovnite operacii. Imperativ e za{tita na interesite na
vrabotenite, potro{uva~ite, akcionerite i delovnite partneri, a osnovna opredelba e
ZDRAVJETO PRED SE.

ALKALOID AD ima {iroki programi vo proizvodstvenite celini Farmacija, Hemija

i Kozmetika, Bilkarstvo i Premazi. Toa ovozmo`uva ostvaruvawe na planiranite delovni
rezultati vo slu~aj na pad na proda`bata na odredeni proizvodi.
Procenkite za doma{niot i stranskite pazari se temelat na dolgoro~ni predviduvawa
za potrebata od oddelni proizvodi, iako e jasno deka pazarite se podlo`ni na periodi~ni i
incidentni oscilacii.

4
 Farmacija kako najzna~aen segment e posebno osetliva poradi golemiot i razli~en
broj na zakoni i propisi so koi {to se regulira stavaweto na proizvodot vo promet. Iako vo
Evropa e vo tek proces za unifikacija na barawata za registracija na lekovi, zasega seu{te
sekoja zemja ima svoi propisi, tro{oci i rokovi na traewe na registracija. Sekoga{ postoi
mo`nost od strana na nacionalnite regulacioni institucii da ne se odobri ili da se povle~e
odobrenieto za odreden proizvod ili proces, {to pretstavuva zna~aen faktor na rizik za
sekoja farmacevtska kompanija. Va`en faktor pretstavuvaat i oddelnite licencni dogovori.
Na doma{niot pazar kako konkurenti vo paraleli na proizvodi se javuvaat pokraj
doma{ni i proizvoditeli od porane{nite jugoslovenski republiki. Vo oddelni programi (na
primer Kozmetika) kako konkurenti se prisutni i brojni pove}e i pomalku poznati svetski
kompanii.
Vo oddelni slu~ai se javuva i nelojalna konkurencija na proizvodite i toa kako preku
plasirawe na proizvodi so osetno pomal kvalitet, taka i so paralelni proizvodi koi ne
odgovaraat na nacionalnata regulativa i propisi, pa duri i so proda`ba na neregistrirani
proizvodi.
Na stranskite pazari konkurencijata za sekoj program oddelno e so svoi specifiki za
sekoja dr`ava oddelno. Kako konkurenti pokraj lokalnite se javuvaat i relevantni
regionalni proizvoditeli.
Odgovornosta na ALKALOID AD kako proizvoditel e isto taka faktor na rizik,
bidej}i posebno podra~jeto na lekovi i hrana se karakterizira so visoki kazni za
neispravnost na proizvodot. Dosega protiv ALKALOID AD nema tu`bi za pobaruvawa
za {teta.
Osnovnite principi na delovnata strategija i politika na ALKALOID AD se sostojat
vo:
 Ostvaruvawe na solidni finansiski rezultati zaradi zgolemuvawe na
vrednosta na akciite
 Odr`uvawe na visok kvalitet vo raboteweto vo soglasnost so me|unarodnite standardi
 Kontinuirano doka`uvawe i potvrda na doverbata od kupuva~ite
 Postojana gri`a i razvoj na postoe~kite pazari
 Osvojuvawe na novi pazari
 Investirawe vo razvoj i tehnologija
 Postojana obuka i edukacija na vrabotenite

5
  Postojana gri`a za sigurnosta i standardot na vrabotenite i imotot na kompanijata
 Strogo pridr`uvawe kon zakonskata regulativa
 Postojana gri`a za `ivotnata sredina
Realizacijata na osnovnite principi ALKALOID AD }e ja ostvaruva preku slednite
strate{ki celi:
 Obezbeduvawe na visok kvalitet na proizvodot za poniska cena
 Globalen model na organizacija. Premin od nastap "zemja po zemja" (so
karakteristiki na lokalnata ekonomija, potrebi i osobenosti za sekoj pazar oddelno)
kon "globalen model" (~ija osnova e standardiziran proizvod koj mo`e da se prodava
vo celiot svet)
 Investirawe vo proizvodstvo na zdravi ekolo{ki proizvodi
 Orientirawe kon potrebite na kupuva~ite
 Postojana gri`a za doma{niot pazar
 Probiv na svetskiot pazar

II.3 Obezbeduvawe na kvalitet i kontrola

Kvalitetot na proizvodstvoto i proizvodite kako i za{tita na `ivotnata sredina se

elementi od primarna va`nost na koi ALKALOID AD posvetuva golemo vnimanie, i
sekoj profiten centar gi ima slednive generalni zadol`enija:
 Sistemi za kvalitet i `ivotna sredina
 Politika za kvalitet i politika za `ivotna sredina
 Izgotvuvawe na dokumenti za sistemot
 Periodi~ni planovi, periodi~ni kontroli i izve{tai

II.4 Zatita na `ivotnata sredina

[irokiot dijapazon na proizvodi od alkaloidovite programi vklu~uvaat proizvodni

postapki od farmacevtskata, hemiskata, kozmeti~kata i prehranbenata industrija. Vakvite
proizvodni aktivnosti podle`at na raznorodna zakonska regulativa na Republika
Makedonija, kako i na ve}e ratifikuvanite me|unarodni dogovori od strana na Republika
Makedonija koi se odnesuvaat na `ivotnata sredina, zdravjeto i bezbednosta. Pokraj ova

6
ALKALOID AD gi primenuva i me|unarodnite standardi od oblasta za za{tita na
`ivotnata sredina.
ALKALOID AD ima usvoeno preventivna strategija na odnesuvawe.
Se koristi konceptot za re{avawe na problemite na izvorot na nastanuvawe, {to
zna~i se dava prioritet na preventivnoto deluvawe.

Akcioniot plan za za{tita na `ivotnata sredina na ALKALOID AD sodr`i aktivnosti

za to~no locirani problemi koi gi opfa}aat aspektite na `ivotnata sredina, bezbednosta i
zdravjeto na vrabotenite za site profitni centri na ALKALOID AD . Vo nego e
predvidena i dinamika na realizacija so vklu~eni potencijalni finansiski tro{oci i
o~ekuvani ekolo{ki efekti.
Osnoven pristap i cel na planot e realizacija na potrebnite unapreduvawa kaj
proizvodnite kapaciteti od aspekt na `ivotnata sredina, bezbednosta i zdravjeto na
vrabotenite za da mo`e da se odgovori na doma{nata zakonska regulativa, kako i na GMP
standardite.
ALKALOID AD vo dosega{noto rabotewe nema nitu edno naru{uvawe na
`ivotnata sredina povrzano so opasni ili toksi~ni materii. Vo tie ramki , protiv
ALKALOID AD ne e podneseno barawe za nadomest na {teta zaradi naru{uvawe na
`ivotnata sredina, kako rezultat na decidnoto sproveduvawe na zakonskite obvrski od
oblasta na `ivotnata sredina.

III. ETI^KI KODEKS

Generalni principi

Eti~kata politka na kompanijata e ednostavna: mora sekoj od vrabotenite, a isto taka

i ~lenovite na Odborot na direktori poedine~no da se odnesuvaat soglasno aktivnostite
na kompanijata, so najvisok mo`en integritet i etika, usoglasenost so slovoto i duhot na
pozitivnoto  pravo i pravila. So drugi zborovi, treba da se izbegnuvaat site onie ne{ta so
koi mo`e da ili pak se pojavuva ili pak dobli`uva da bide nelegalno, neeti~no ili pak
nepravilno i sekoj sorabotnik ili vraboten treba da se gri`i da se spravuva fer i ~esno so
potro{uva~ite, dobavuva~ite, konkurencijata ili pak drugite sorabotnici. Na ovoj na~in }e

7
se podignat zaedni~kite vrednosti na ^ESNOST, INTEGRITET, PO^ITUVAWE I
ODGOVORNOST.

Celta na Kodeksot e da gi opi{e standardite na etika i biznis praktiki vo

kompanijata. Ovie standardi se odnesuvaat na site na bilo koj na~in asocirani i koi
sorabotuvaat со kompanijata vo sekoja rabotna edinica niz celiot svet, kako i na Odborot
na Dirketori. Kako pretstavnici na kompanijata , treba da izvr{uvaat demonstracija na
standardi na najvisoko mo`no nivo na eti~ko biznis odnesuvawe, koe vklu~uva
pokoruvawe na duhot i pismoto na celoto va`e~ko pravo i pravila. Isto taka mora da
usoglaseno se postapuva soglasno politikata na firmata i pravilata.

Pravoto i obi~aite mo`e da variraat od dr`ava do dr`ava. Kako i da e Kodeksot i

politika pretstavuvaat minimalno nivo na odnesuvawe na site sorabotnici. Kade lokalnoto
pravo ili obi~ai dozvoluva pove}e toga{ politikata na kompanijata vo odredena oblast,
treba da bide sledena i primenuvana. Koga lokalnoto pravo nalo`uva povisoki standardi ,
povisokite standardi treba da se primenuvaat i po~ituvaat.

 Obvrski na vrabotenite

Site imaat odgovornost da obezbedat etika i biznis praktiki i da bidat sporvedlivi i

istite da funkcioniraat. Za da se ispolnat obvrskite treba da:

 Sekoj vraboten vo celost da go pro~ita Kodeksot i da se zapoznae so

nego ,
 Da se pro~itaat formalnite politiki notirani vo Kodeksot
 Da nau~at za oblastite od pravoto koi se odnesuvaat na nivnata rabota i da
razmisluvaat kako da gi usoglasat rabotite koi se odnesuvaat na kompanijata, i da
planiraat za istite.

Dokolku ne{to ne mo`e da se razbere vo kodeksot, treba da se pobara pomo{ od

drug.

Usoglasenost na Kodeksot, politikata na kompanijata

8
 Sekoj vraboten, sorabotnik  i Direktorite moraat da se usoglasat so duhot i pismoto
na kodeksot, politikata na kompanijata, i celoto primenlivo pravo i pravila. Ova e uslov
za sekoj sorabotnik i vraboten. Neusoglasuvaweto doveduva do disciplinska akcija , koja
mo`e da vklu~i i isklu~uvawe. Aktivnosti koi go kr{at kodeksot ili politikata na
kompanijata se zabraneti istite dokolku bidat potvrdeni od rakovoditelot, ili pak od
izvr{niot direktor na kompanijata ili od drug ~len na Odborot na Direktori, se prezemaat
konkretnite aktivnosti za disciplinska odgovornost, kaznuvawe ili isklu~uvawe od
kompanijata.

Konflikt na interesi

Konflikt na interesi se pojavuva koga postoi mo`nost za personalen li~en interes

pokraj ostanatite nagraduvawa za rabotno mesto ili pak koga interesot na vraboteniot,
sorabotnikot  i Direktorite kolidira so interesot na kompanijata. Konfliktna situacija se
pojavuva sekoga{ koga se pojavuva dvoumewe pome|u mo`nosta na sorabotnikot i
rabotnikot i objektivnite naviki. Sekoj sorabotnik i Direktor mora da izbegne se ona {to
vetuva ili go kompromitira ili se najavuva deka go kompromitira negoviot ili nejziniot
sud za mesto ili pojavuvawe na mesto na interes,a interesot na kompanijata se pojavuva
kako vtorostepena rabota.

Konflikt na interesi se pojavuva i vo slu~aj koga }e se zadr`uva opredelen

o~igleden  interes, koga se zalo`uva vo nadvore{na rabota, so cel da se obezbedi nekoja
li~na dobivka ili pak nekakov podarok, od nekoj od dobavuva~ite, kupuva~ite,
dogovara~ite, potro{uva~ite, sorabotnicite ili konkurencijata.

Sekoj konflikt ili potencijalen konflikt na interesi treba da se prijavi i da za nego se

prodiskutira so pretpostavenite.

Ne e prakti~no da se izlistaat site aktivnosti koi mo`at da se pojavat kako situacija

konflikt na interesi. Sekako mo`e da stane zbor i za opredeleni grani~ni situacii za koi se
javuva potreba od preocenuvawe na sekoja situacija posebno bazirana na osnovnite
postulati i informacii.

Nadvore{na rabota

9
 Politikata na kompanijata ima potreba od asociranite sorabotnici koi ne rabotat za ili
ne doprinesuvaat za biznisot na konkurencijata. Sorabotnicite ne trebaat da se anga`iraat
so navikite i da se zalagaat za konkurencijata na drugite kompanii i nivnite sorabotnici.

Podaroci i biznis zabava

Prifa}aweto na podaroci ili pak zabava od onie so koi kompanijata sorabotuva mo`e
da vlijae na odlukite ili da sozdava ~uvstvo na obvrska. Isto taka nudeweto na podaroci i
zabava mo`e da podigne sli~ni raboti. Za da se obezbedi najvisok mo`en stepen na
objektivnost vo sorabotkata so dobavuva~ite, sorabotncite, licencorite, dogovara~ite,
potro{uva~ite, konkurencijata ili agentite, i da se izbegne sozdavaweto na nepravilnosti,
treba da se dr`i oficijalna distanca odnosno da ne se prifa}aat ili ponuduvaat podaroci ili
zabava .

Treba da bide izvr{ena dobra procenka vo ovaa oblast .

Doverlivi informacii za kompanijata

Za vreme na vrabotuvaweto vo kompanijata vraboteniot, sorabotnikot  i

Direktorite }e nau~at, i vo raboteweto ke se soo~at so doverlivi informacii i opredeleni
delovni tajni koi se odnesuvaat na operaciite vo kompanijata, predlozi za novi biznisi i
transakcii (vklu~uvajki i akvizicii i dozvoli) , finansiski sostojbi, proda`bi, proizvodi i
dizajni, novi re{enija,istra`uvawa, patenti.

Zatoa {to ovie informacii (na koi e nazna~eno doverlivo) imaat su{testvena vrednost vo
kompanijata , i site asocirani a osobeno vrabotenite ne smeat da gi iznesuvaat ovie
doverlivi informacii nitu pak nesakano   (primer preku razgovori vo restorani, kafani i
sl. ) na lica neavtorizirani odnosno lica nadvor od kompanijata. Ovaa obligacija -obvrska
prodol`uva i po zavr{uvawe na rabotniot odnos. Site asocirani treba da kontaktiraat so
pravniot sektor ako ne se sigurni {to se smeta za doverliva informacija.

Anti korupcija

Alkaloid AD Skopje se protivi na korupcijata i podmituvaweto, i ne ja tolerira

praksata na dobivawe raboti so neprimerni sredstva.

10
 Nema da bide avtorizirano nitu pak ke bide podr`ano bilo kakvo pla}awe na
sorabotnik ili deloven partner ili pak na treto lice koe po priroda e podmituvawe,
podmetnuvawe , ili opolnomo{tuvawe za transakcii (nadvor od redovnoto biznis
rabotewe ) za obezbeduvawe na poseben tretman za kompanijata ili nejzinite sorabotnici.

Privatnost na li~nite podatoci

Zapisi koi {to sodr`at li~ni informacii za vraboteni, delovni partneri, sorabotnici ,
potro{uva~i, nabavuva~i mora da bidat dr`ani kako doverlivi. Pristapot do vakvi podatoci
e ograni~en osven na onie lica koi imaat za potreba da gi koristat ovie informacii vo
nivnoto rabotewe i nadle`nosti. Ova u{te poveke e za{titeno i so zakon za li~ni podatoci i
za davawe na istite ima opredelena postapka.

Odnesuvawe na rabotno mesto

Alkoloid AD Skopje e dol`na da obezbedi , sigurna, bezbedna i tolerantna rabotna

okolina, oslobodena od diskriminacija i voznemiruvawe od sekakov vid.

Od site asocirani vo Alkoloid AD Skopje se o~ekuva da se odnesuvaat prema drugite so

istiot respekt, sorabotka i dignitet koj go posakuvaat za sebe. Nikakva diskriminacija ili
pak voznemiruvawe na bilo koj vraboten, sorabotnik iili Direktor nema da bide
tolerirano.

Ednakva mo`nost i afirmativna rabota

Menaxmentot se obvrzuva da afirmativno obezbeduva ednakvo vrabotuvawe na site

sorabotnici i kvalificirani aplikanti, bez ogled na rasna, nacionalna, verska, poteklo,
religiska, seksualna, bra~en status, starost, seksualna orientacija , zakonski ograni~ena
fizi~ka ili mentalna spre~enost ili pak drugi pre~ki koi ne se odnesuvaat na zakonski
zabrani za rabotewe.

Odlukite od rabotni odnosi mora da bidat bazirani na barawata na rabotno mesto i

na individualnite kvalifikacii.

Seksualni i drugi voznemiruvawa na rabotno mesto

11
 Nema da bidat tolerirani voznemiruvawata na rabotno mesto vo bilo koja forma ili
naviki vklu~uvaj}i, bez ograni~uvawe , seksualni voznemiruvawa. Sorabotnicite treba da
koristat rabotna okolina koja e oslobodena od diskriminacija, voznemiruvawe. Ova se
odnesuva na site vraboteni, delovni sorabotnici, aplikanti, dobavuva~i, potro{uva~i,
turisti, dogovara~i, posetiteli i gosti.

     Fer - sorabotka

Alkoloid AD Skopje se zalaga da se spravi so konkurencija fer i ~esno .

Kompanijata se zalaga sopstvenite komparativni prednosti preku superiornata sposobnost
i zaradi povisokite kvaliteti da e podobra, nikoga{ so neeti~ki ili nelegalni biznis praktiki.
Kradewe na opredeleni informacii, koristewe na trgovski tajni bez znaewe na nivnite
sopstvenici ili pak koristewe na delovni tajni prezemeni od minati ili idni vraboteni
prezemeni od drugi kompanii e zabraneto. Sekoj sorabotnik treba da gi po~ituva pravata i
da se odnesuva fer i ~esno so potro{uva~ite na kompanijata, dobavuva~ite,
konkurencijata , sorabotnicite i delovnite partneri. 

Soglasnost so zakonot

 Sekoj sorabotnik mora da vnimava i da se usoglasi so duhot i celoto pravo i

pravilata koi se odnesuvaat na dejnostite na rabotewe na firmata. Ova zna~i ne samo da
se bide obvrzan na pravoto , no isto taka da se izbegnuvaat aktivnosti koi se ~inat
nepravilni. Sekoj od vrabotenite, sorabotnicite  i Direktorite e odgovoren za toa {to go
znae po pravoto koe e primenlivo a se odnesuva na rabotata na kompanijata  .

 Antitrust i kompetativno

 Antitrust i kompetativnoto pravo ima za cel da za{tituva od rigorozna, otvorena i

fer konkurencija od kolizivna i antikonkurentska sostojba. Ova pravo vlijae na toa kako
kompanijata se odnesuva so potro{uva~ite, konkurencijata i dobavuva~ite so
ograni~uvawe na biznis praktikite koi{to imaat anti natprevaruva~ko vlijanie ,
vklu~uvaj}i fiksirawe na cenite, diskriminatorska cenovna politika i razbirawe pome|u
natprevaruva~ite- konkurencijata.

12
 Intelektualna sopstvenost: Avtorstvo,Za{titna marka i patenti

Alkoloid AD Skopje e aktivna vo naporite za za{tita na sopstvenite patenti, marka i

brend . Isto taka treba da se bide vnimatelen da ne se prekr{uvaat vakvite prava na drugi
kompanii.

Site za{titni marki , koi se za vakva namena vklu~uvaat ime, logo, ime na proizvod,
broj ili znak, treba da bidat prethodno razgledani od pravniot sektor pred da bidat
upotrebuvani.

Zdravje,bezbednost i okolina

Alkoloid AD Skopje e naso~en kon za{tita na zdravjeto i bezbednosta na site

vraboteni i sorabotnici i kon za{tita na okolinata (vklu~uvaj}i gi i okolnoto naselenie). Se
zalaga za kontinuirano razvivawe na ovie oblasti i naso~ena e kon obezbeduvawe na
zdrava, bezbedna i ~ista `ivotna okolina so pravila za unapreduvawe na istata.

Marketing,reklama i ozna~uvawe na proizvodi

 Site marketing aktivnosti, reklamni ozna~uvawa na proizvodi mora da bidat

vistiniti. Ako se tvrdi za nekoj proizvod , kompanijata mora da bide spremna i toa da go
doka`e odnosno potvrdi. Isto taka treba to~no da se ozna~uvaat proizvodite so
po~ituvawe na fabri~kite sodr`ini i poteklo na proizvodite.

Anti bojkot

Soglasno biznis praktikata sprotivno e na politikata na kompanijata da istapuva i da

organizira bojkot na dr`avi koi se prijatelski nastroeni kon RM , vklu~uvajki i
bojkotirawe na biznisi koi se locirani vo tie dr`avi .

Alkaloid AD Skopje e socijalno odgovorna kompanija, koja se obvrzuva na

ekonomsko,op{testveno i ekolo{ko odgovorno rabotewe i e maksimalno posvetena na
principite za odr`liv razvoj. Zdravjeto i bezbednosta na site vraboteni,
sosedi,klienti ,potro{uva~i i ostanati na koi vlijae nejzinata delovna aktivnost se od visok
prioritet za kompanijata.

13
 Alkaloid AD Skopje nastojuva da na najdobar na~in gi iskoristi nau~nite i
tehnolo{kite potencijali, da go potiknuva otvoreniot dijalog za problemite i nivnoto
re{avawe ili ubla`uvawe.

IV. ZAKLU^OK

Kako zaklu~ok mo`eme da navedeme deka:

Nema idealen pristap za organizaciska etika. Sozdavaweto na moralnata klima

poteknuva od top menaxmentot. Podigaweto na eti~kata svest vo organizacijata ne e
ednostaven proces, potrebni se mnogu potro{eni ~asovi i odredena suma na pari da se
izgradi dobar kodeks koj }e komunicira so site vraboteni.

Koristena literatura ( Referenci)

„Delovna etika” - Mirjana Borota-popovska

Materijali od Alkaloid AD Skopje
www.uslugi.gov.mk

14