DELOVNA ETIKA

ETIKA
1. Etika vo potesna smisla , predmet na etikata e moralot i moralnoto odnesuvawe. Etikata gi ispituva na~elata na toa odnesuvawe ( mislewe vo vrska toa {to e toa etika , zna~i vooedno i odreduvawe na samata etika).Gi istra`uva kriti~kite vrednosti na ~ovek-poedinec, sprema postapkite na drugite lu|e, a i samiot sebe od aspekt na DOBRO i ZLO vo moralna smisla
2. Moral-(lat. obi~ai, volja , pravilo, zakon) grupa na pravila na odredeno op{testvo i op{testvena klasa koi se odnesuvaat na me|usebnite odnosi na lu|eto . Moralot e eden od temelnite na~ini za odnosot na lu|eto sprema svetot.Etikata e pak e teorija ili filozofsko razmisluvawe za toj odnos.
2

OSNOVNI POIMI
MORALEN I ETI^EN

Sekoj onoj koj sprema sebe i drugite e ~esen , po{ten ,koj razlikuva dobro od zlo , ispravno od neispravno.
INTEGRITET

<< celosnost , bezprekornost, po{tenost << uskladenost na zborovite so delata , vo sklad so dvi`e~kite vrednosti

odnesuvaweto

ETI^KITE NORMI GI NADOPOLNUVAAT ZAKONITE , NO SLU@AT KAKO OPRAVDUVAWE ZA NIVNOTO DONESUVAWE

3

DELOVNA ETIKA (Business ethics)

Delovnata

etika e na~in na koncipirawe , dogovarawe , komunicirawe i izveduvawe na rabotite , vo istovremen sklad so sociolo{kite , biolo{kite i prirodnite zakonitosti na ~ovekot i negovata okolina.
ili ,poednostavno,

Delovnata etika mo`eme da ja objasnime kako

vodewe na rabotata po priroden pat ili rabotewe vo sklad so prirodata.

 Delovnata etika e istotaka zbir na pravila i normi za

uskladuvawe na delovnite i eti~kite aspekti na raboteweto.

Delovnata etika e granka so rang ednakov na onoj

kako {to se etika na `ivotnata sredina , etika na medicinata ili etika na nau~no-istra`uva~kata dejnost, ili bilo koja druga granka na etikata koja nastanuva vo vremensko-epohalen proces kako filozofska disciplina.

 Delovnata etika

e sostav na delovni na~ela ili vrednosti koi se odnesuvaat na rabotnite odluki,obvrski i dol`nosti.

- Odreduva vo raboteweto {to e dobro i eti~no od aspekt na deloven moral , a {to e slabo i ne eti~no
- Odreduva i {to e pravedno , a {to nepravedno

Po~etocite na etikata datiraat pred okolu 2500 god. a delovnata etika se razvila duri vo 20 vek
Ne e ispravno da se tvrdi deka delovnata etika

e disciplina , koja {to e isklu~ivo vo domenot na filozofite i teolozite.

Nedostatokot od vklu~enost na menaxerite i liderite

vo diskusijata za ovaa problematika , dovelo do takva zabluda.

Delovnata etika e i disciplina na menaxmentot so

pragmati~en pristap , koj {to vklu~uva pove}e prakti~ni alati za primena vo organizaciite.
7

Va`nost na delovnata etika za uspeh i razvoj na pretpriema{tvoto

Denes

,relevantnosta na delovnata etika vo pretpriema{tvoto, delovniot svet , ekonomskite institucii na dr`avata , ne e ve}e pod znak pra{alnik.
kupuva~ite i konkurentite.Bez toj temelen ,priroden ispraven odnos , nema uspeh na dolgoro~en plan.

Delovnata etika e fair play sprema sorabotnicite ,

Po~ituvaweto na osnovnite ~ovekovi prava , voedno e i

komparativna prednost na kompanijata, dobar ugled koj {to doveduva do lojalnost na kupuva~ot.
8

Upravuvawe so delovna etika , mo`e da i donese zna~ajni pridobivki na kompanijata

Eti~kite programi pomagaat da se zadr`i moralnosta vo

dene{nite turbulentite vremiwa

Go zajaknuva timskiot duh Gi motivira rabotnicite i pomaga da se promovira pozitivna

slika na kompanijata
Od op{testvena gledna to~ka , eti~noto rabotewe , ja

jakne konkurencijata i pretstavuva edno od civilizaciskite dostignuvawa.

9

Istra`uvawata vo poslednite dve decenii nedvosmisleno gi potvrduvaat slednite na~ela:

Moralnoto neispravno rabotewe e i neuspe{no rabotewe.

Se isplati da bide{ po{ten (Being nice pays!)

Moralnoto ispravno rabotewe e i uspe{no rabotewe...

.... iako toa ima svoja cena (Being nice has a price! )
Globalizacijata i internacionalizacijata na raboteweto vo

razli~ni sferi i kulturi , baraat {to podobro me|usebno razbirawe i doveduvaat do defenirawe na nekoi zaedni~ki pravila koi }e va`at vo cel svet

10

PODELBA NA DELOVNATA ETIKA:

-

DESKRIPTIVNA ja opi{uva sostojbata

- NORMATIVNA- donesuva razni kodeksi i upatstva za podobruvawe na sostojbata

11

NORMATIVNA DELOVNA ETIKA

ETI^KI KODEKS ili
KODEKS NA ODNESUVAWE (Code of conduct)
- popis na eti~ki normi i pravila na odnesuvawe , so ~ie {to pridr`uvawe se postignuva li~na odgovornost i dignitet . - dolgoro~en ,obvrzuva~ki , prakti~en i operativen dokument , koj ja odreduva politikata , procedurata i pravilata , vo vrska so pravilnoto odnesuvawe, po odnos na pra{awa kako na pr.: privatnosta na stopanstvenikot, upotrebata na resursite na kompanijata , sudir na interesi i sl.
12

Za da se pottikne eti~noto odnesuvawe , eti~kite kodeksi moraat da zadovoluvaat dve barawa:

1. Tie mora da se odnesuvaat na konkretnite problemi

(podmituvawe, falsifikuvawe na dokumenti i dr. taka da obezbeduvaat eden eti~ki vodi~ i to~no go definiraat na~inot na odnesuvawe.
2. Eti~kite kodeksi mora da imaat silna podr{ka

visokoto rakovodstvo, taka {to }e sproveduvani niz sistem na nagradi i kazni

od bidat

13

Osnovni eti~ki na~ela

Sovesnost
^esnost Edinstvenost na pazarot

Ne nanesuvawe na {teta
- na drugite u~esnici na pazarot - na potro{uva~ite - na op{testvenata zaednica
14

 Nepristrasnost
^ove~nost Uslu`livost

Po~ituvawe na prevzemenite obvrski

ZLATNO PRAVILO

Ne pravi mu go na drug ona , {to ne saka{ tebe da ti go napravat drugite

15

Klu~na kategorija vo moralnata sfera na raboteweto , denes e t.n. : interesent - stakeholder

Toa e sekoja osoba ili grupa na osobi

koja {to ima nekoj interes vo raboteweto na firmata , i ~ii {to interesi firmata gi zema vo obzir , pri donesuvaweto na delovnite odluki

16

Tuka spa|aat:
akcioneri sopstvenici menaxeri , vraboteni trgovci, dobavuva~i, kupuva~i,

potro{uva~i lokalnata zaednica, dr`avnite institucii, ekolo{kata zaednica i dr....

17

Konflikt na interesi, dilemi

KONFLIKT ILI SUDIR NA INTERESI

situacija koga }e se presretnete so dva interesi koi se motivira~ki , no ne e mo`no da se zadovolat i dvata , bidej}i se vo konflikt.
DILEMA alternativa , polo`ba vo koja treba da se odbira pome|u dve mo`nosti .

18

Eti~ki dilemi
Eti~kite dilemi se situacii koi se moralno problemati~ni i vo koi mora da se zapra{ame ,{to e pravilno da napravime
Eti~kite dilemi gi teraat poedincite da se zapra{aat za nivnite obvrski , dol`nosti i odgovornosti , i mo`at da bidat mnogu slo`eni i te{ko razre{livi

19

Primeri za eti~ki dilemi:

Klientot Vi bara nekoj proizvod .Posle izvestuvaweto za

negovata cena, toj zaklu~uva deka e skap i nemo`e da si go dozvoli. Istotaka znaete deka istotakov proizvod mo`e da dobie na drugo mesto za poniska cena. Dali treba da go izvestite za toa, ili }e go ostavite da si odi bez toa {to mu e potrebno? [to }e napravite?
Kolegata na rabota vo doverba Vi ka`uva deka ja napu{ta

firmata po nekolku meseci, bidej}i mu e ponudena podobra rabota vo druga firma.Vo me|uvreme rabotodavecot Ve izvestuva deka nema da Ve unapredi , bidej}i odlu~il da go unapredi toj ist Va{ kolega. [to }e napravite?

20

DILEMITE mo`at da bidat vo vrska so slednoto :

Odnosot sprema kupuva~ite , partnerite i konkurencijata Nastapot na prevzema~ot / kompanijata vo javnosta Marketingot i promocijata vo mediumite Za{titata na potro{uva~ite i okolinata Zamki vo raboteweto so partnerite od razli~ni kulturni krugovi Prekr{uvawe na avtorski prava Prigovor na sovesta na vrabotenite i lojalonosta

kon

sopstvenikot na kompanijata Priem i otpu{tawe na rabotnici Zamki pri rapiden rast Dolgot kako moralen problem Predizvicite i zamkite {to se javuvaat vo naporite za za~lenuvawe na zemjata vo EU
21

PRA[ALNIK za ETI^KO ODNESUVAWE

A) UNIVERZALEN PRISTAP
Dali e zakonski?
Dali so donesuvaweto na takva odluka

, }e go prekr{am gra|anskiot zakon ili politikata na kompanijata?

22

B) PARCIJALEN PRISTAP
Dali toa {to sakam da go napravam e po{teno sprema site na koi se odnesuva , vo

kratkoro~en ili dolgoro~en vremenski period ?

Dali mojata odluka nosi obostrana korist (princip win-win ), ili posle mojata korist , ednata strana }e bide zna~itelno o{tetena?
23

V) LI^EN

PRISTAP

Kako }e se ~uvstvuvam posle toa ? Dali ostvaruvaweto na mojata odluka }e me napravi gord? Dali }e se ~uvsvuvam dobro , ako mojata odluka se objavi vo mediumite? Dali }e se ~uvsvuvam dobro , ako za toa doznae mojata familija ili lu|eto koi mi se dragi?
24

1. ETI^KI KODEKS vo
AFRODITE MODE COLLECTION-AMC
Modnata ku}a AFRODITE MODE COLLECTION-AMC e privatna

kompanija za proizvodstvo i promet na tekstilni proizvodi , osnovana 1989 god.Osnovnata dejnost e proizvodstvo i proda`ba na `enska modna konfekcija vo asortiman na lesna , sredna i te{ka konfekcija , nameneta za site ~etiri godi{ni vremiwa , za doma{en i stranski pazar.Site AMS modeli se svrsteni vo tri modni linii: - business look za delovni `eni ( postojat odredeni pravila i principi koga e stanuva zbor za deloven izgled. Rabotnata uniforma nameneta za delovnata `ena ,nalaga odredena forma , a isto taka i boja) . - lady plus , za dami so popolneta figura (istan~eni linii, izdol`eni formi , smireni tonovi , se raboti za veli~ini od 44 , pa nagore) - teenage look , za mladi (modna linija za mladi , koi{to sakaat da izgledaat urbano i vo trend)
25

AMS SISTEM NA FRAN[IZA

AMS ima vospostaveno mnogu dobra sorabotka so fran{iza-partnerite (vo

delot na plasmanot , uslugite i repromaterijalite), taka da tie se smetaat za sostaven del od raboteweto na AMS. AMS mu gi prenesuva na fran{iza partnerite: svoeto ime , kompletniot know-how , kompletniot marketing i roba koja e kvalitetna , konkurentna i koja kontinuirano se proizveduva. Momentalno postojat 25 partneri vo zemjata i vo stranstvo. So toa AMS dava i mo`nost za indirektno zaposluvawe po pat na anga`irawe na kooperanti , dobavuva~i i fran{iza partnerite, i seto toa progresivno se {iri i doveduva do jaknewe na pozicijata na firmata na pazarot.Na kontinuiranoto proizvodstvo , pokraj kapacitetot na AMS , se anga`irani u{te {est fabriki, so koi e vospostavena odli~na i permanentna sorabotka. Osnovniot postulat na raboteweto na AMS se postojanoto vlo`uvawe vo kvalitetot na proizvodite , uslugite i zaposlenite. Menaxmentot na AMS nastojuva da obezbedi najniski mo`ni ceni , za najdobar mo`en kvalitet. Oblekata na AMS e doma{en brend , koj {to potro{uva~ite go prepoznavaat kako konkurenten proizvod na pazarot.
26

Glavni stakeholders na AMS se:

vrabotenite

klientite
dobavuva~ite vladata

mediumite
partnerite konkurencijata
27

Vrednostite spored koi se rakovodi menaxmentot na AMS vo svoeto rabotewe se:

kvalitet

volja
preciznost lojalnost

gri`livost
stabilnost

28

Vraboteni
Obuka: Vo sektorite za proizvodstvo i proda`ba vraboteni se 100 rabotnici.AMS vlo`uva vo svoite vraboteni, taka {to im obezbeduva

obuka pri primaweto na rabotnoto mesto.Strategiski postojano se raboti na obuki i treninzi na vrabotenite vo site sektori, vo zavisnost od potrebite i kompleksnosta na rabotnoto mesto. Pred ~etiri godini , rakovodstvoto na AMS po~nalo da vrabotuva i lica so o{tetuvawa.
Se po~nalo od eden ~ovek , koj i pokraj svoite o{tetuvawa ,

poka`uval posvetenost i istrajnost , za vreme na probnata rabota. Od toga{ licata so o{tetuvawa , stanale sostaven del na raboteweto na AMS i sprema niv vo kompanijata se odnesuvaat ramnopravno kako i sprema ostanatite. Menaxmentot na AMS misli deka e mnogu povredno da se obu~i i vlo`i vo lica so o{tetuvawa , otkolku da im se pru`i ednokratna finansiska pomo{

29

 Ovozmo`uvaj}i im obuka , tie mo`at da se izdr`uvaat i sebe i svoite

familii, a toa im dava ~uvstvo na vrednost , sila i sposobnost. Za pronao|awe na takvi lu|e , AMS ima razvieno sorabotka so nekolku {koli za mladi so posebni potrebi . Sorabotkata podrazbira obuka na u~enicite od tie {koli i nivno vklu~uvawe vo dejnosta na AMS , taka {to im se nudat mo`nosti za vrabotuvawe.
Vakvata strategija e dolgoro~na strategija , a ne samo davawe na pomo{ od strana na AMS da najdat vrabotuvawe za pokratko vreme.

30

Klienti

AMS im obezbeduva na svoite klienti , visokokvalitetni proizvodi , jasna marketing strategija i pristapna cena. AMS nastojuva da dopre do {iroka

lepeza na `eni so razli~en socijalen , ekonomski status i razli~ni tipovi. Modelite na oblekata na AMS , se pravat isklu~itelno od najkvalitetni uvozni materijali , udobni, precizno skroeni , so mnogu atraktivni ceni Predizvici i prepreki Sprema misleweto na rakovodstvoto na AMS , postojat nekolku predizvici: - obrazovniot sistem koj e neprilagoden na barawata na pazarot, go ote`nuva pronao|aweto na kvalifikuvani kadri - Nepovolna klima vo zakonodavstvoto i strog dano~en sistem Treba da se stremat kon ovozmo`uvawe na popovolen ambient za rabota

31

Perspektivi za idnina
Menaxmentot na AMS uvidel deka nivna vistinska prednost vo odnos na konkurencijata doa|a od intelektualniot kapital , znaeweto i nematerijalnata aktiva , kako {to se brendot, kadrite i inovaciite , pa sprema toa , po istite }e se rakovodat i vo idnina pri definirawe na delovnata strategija.

32

2. ETI^KI KODEKS vo lanecot na nabavki na kompanijata- NIKE

Korporacijata NIKE e osnovana so stisok na raka. Takviot

~in implicira odlu~nost deka raboteweto so partnerite se gradi na doverba, timska rabota , po~ituvawe i me|usebna doverba . Od svoite delovni partneri o~ekuvaat da rabotat po istite principi. Su{tinata na korporativnata etika na kompanijata NIKE , e uveruvaweto da vo svojot sostav imaat mnogu razli~ni lu|e ,da ja po~ituvaat individualnata raznovrsnost , i da se pridr`uvaat kon toa , da na sekoj poedinec mu pru`aat ednakva {ansa.

33

 Kompanijata

NIKE dizajnira , proizveduva i plasira

proizvodi za potro{uva~ite , koi {to se zanimavaat so sport i fitnes. Vo sekoj ~ekor od toj proces se rakovodat , ne samo spored ona {to spored zakonot se bara od niv , tuku i spored ona {to se o~ekuva od edna vode~ka firma .Istoto go o~ekuvaat i od svoite partneri . Partnerite na NIKE so dogovara~ite koi {to ja delat nivnata posvetenost na najdobra praksa vo rabotewe , postojano se usovr{uvaat vo slednoto: - Na~inot na upravuvawe ,so koj se po~ituvaat pravata na vrabotenite, vklu~uvaj}i go i pravototo na slobodno zdru`uvawe i sklopuvawe na kolektivni dogovori.

34

- namaluvawe na vlijanieto koe go imame na `ivotnata sredina -obezbeduvawe na bezbedno i zdravo rabotno mesto -unapreduvawe na zdravjeto i op{toto dobro na site vraboteni Dogovara~ite mora da go uva`uvaat dostoinstvoto na site vraboteni i nivnoto pravo na rabota bez bilo kakvo voznemiruvawe , zloupotreba ili telesno kaznuvawe. Odlukite za vrabotuvaweto , platata , beneficiite , unapreduvawata, prestanokot na rabotniot odnos i penzioniraweto , mora da bidat bidat donesuvani vrz baza na rabotnata sposobnost na vraboteniot. Ne smee da postoi diskriminacija vrz osnova na rasa , uveruvawe, pol ili bra~en odnosno trudni~ki status,verski ili politi~ki uveruvawa , starost ili seksualna opredelba.

35

 Sekade vo svetot kade {to postoi NIKE , postoi ovoj kodeks

na odnesuvawe i svoite dogovara~i gi obvrzuvaat na ovie principi.Dogovara~ite mora da go istaknat ovoj kodeks na vidno mesto vo site glavni rabotni prostorii , da bidat prevedeni na jazikot na vrabotenite i moraat da gi zapoznaat svoite vraboteni so nivnite prava i obvrski , vrz osnova na kodeksot i va`e~kite lokalni zakoni.
Se dodeka ovie principi gradat partnerski duh me|u niv , i

svoite partneri istotaka gi obvrzuvaat na odredeni standardi na odnesuvawe. Klu~nite standardi se navedeni vo ponatamo{niot tekst

36

Prinudna rabota Dogovara~ot ne smee da koristi nikakov oblik na prinudna rabota bilo vo zatvor ili prinudni dogovori za mladi lu|e i drugi. Rabota na deca Dogovara~ot ne smee za proizvodstvoto na obuvki da vrabotuva osobi koi se pomladi od 18 god. Toj ne smee da vrabotuva osobi pomladi od 16 god. , za proizvodstvo na obleka i oprema. Ako vo momentot koga proizvodstvoto po~nuva , dogovara~ot vraboti lu|e, koi spored zakonot se sposobni za rabota i imaat minimum 15 god. , toga{ vrabotuvaweto mo`e da prodol`i , me|utoa dogovara~ot se obvrzuva , da ne vrabotuva novi osobi pomladi od zakonski propi{anoto ili propi{anoto od strana na zakonot na NIKE

37

 Zaradi obezbeduvawe deka ovoj standard

vo vrska so limitiraweto na starosnata granica se po~ituva , dogovara~ot ne smee da dozvoli nikakov oblik na rabota doma za potrebite na NIKE

Zarabotuvawe Na sekoj vraboten dogovara~ot mu obezbeduva barem minimalna plata ili prose~na plata vo industrijata ,bilo koja od niv {to e povisoka; na sekoj vraboten mu obezbeduva jasna pismena presmetka za sekoja plata , i ne ja namaluva platata kako oblik na kaznena merka.

Beneficii Dogovara~ot obezbeduva spored zakon obvrzuva~kite beneficii i pridonesi za sekoj vraboten
38

Rabotno vreme /Prekuvremena rabota Dogovara~ot go po~ituva so zakon odredenoto rabotno vreme ; prekuvremena rabota e dozvolena samo vo slu~ai koga vraboteniot dobiva celosna nadoknada vo soglasnost so lokalniot zakon; go izvestuva sekoj vraboten pri vrabotuvaweto deka uslov za vrabotuvawe e i prekuvremena rabota ; redovno obezbeduva eden sloboden den vo tekot na sedum dena ; ne bara rabota pove}e od 60 rabotni saati nedelno po redoven plan ili gi po~ituva lokalnite rabotni ograni~uvawa dokolku se tie poniski.

39

@ivotna sredina , bezbednost i zdravstvena za{tita Dogovara~ot ima napi{ano pravilnik i standardi vo pogled na `ivotnata sredina , bezbednosta i zdravstvenata za{tita , i sproveduva sistem so cel namaluvawe na negativnite vlijanija na `ivotnata sredina , gi namaluva mo`nostite za povredi i zaboluvawa na rabotnoto mesto i go unapreduva op{toto zdravje na vrabotenite. Dokumentacija i inspekcija Dogovara~ot ja zaveduva seta potrebna dokumentacija kako bi se poka`alo deka raboti vo sklad so kodeksot na odnesuvawe i vo sklad so relevantnite zakoni; soglasen e da ja stavi dokumentacijata na raspolagawe na kompanijata NIKE ili na nejziniot ovlasten posmatra~ ; i se soglasuva na inspekcija so ili bez prethodna najava.
40

3. KODEKS na delovnoto odnesuvawe vo kompanijata-

SCHERING AG
SCHERING AG e multinacionalna farmacevtska kompanija so

sedi{te vo Germanija. Ovoj kodeks na delovnoto odnesuvawe i etika e usvoen na Izvr{niot odbor , a go odobril i Nadzoniot odbor na kompanijata Schering AG . Toj gi opi{uva vrednostite , principite i aktinostite na koi se zasnova delovnoto odnesuvawe vo korporacijata Schering i nejzinite filijali (Grupa Schering). Ovoj kodeks e donesen so cel da se podobrat eti~kite standardi vo kompanijata , kako i da se poddr`i rabotnoto opkru`uvawe koe {to go potiknuva integritetot , po~ituvaweto i po{tenosta.Rakovodstvoto e uvereno deka dolgoro~nite interesi na kompanijata najdobro se ostvaruvaat so sledewe na politikata na strogo po~ituvawe na zakonite , visokite principi i op{testvenata odgovornost vo site delovni aktivnosti. Kodeksot se odnesuva na site vraboteni {irum svetot , kako i na ~lenovite na Izvr{niot odbor i Nadzorniot odbor

41

Po~ituvawe na zakonite , pravilata i propisite

Schearing nastojuva svoeto rabotewe da go vodi vo

sklad so primenlivite zakoni , propisi i pravila , rakovodej}i se spored visokite eti~ki principi . Schearing istotaka se obvrzuva deka }e gi po~ituva site industriski kodeksi koi se primenuvaat vo farmatcevtskata industrija . Ugledot na Grupata Schearing po pra{awe na integritetot , kvalitetot i po{tenosta , se zasnova na posvetenosta na ovoj kodeks i pomaga da se obezbedi nejzin dolgoro~en uspeh .

42

Korporativna odgovornost
Schearing se obvrzuva na ekonomsko, op{testveno i ekolo{ki

odgovorno rabotewe. Grupata Schearing e posvetena na principite na odr`liv razvoj . Taa te`i kon efikasna primena na prirodnite resursi i minimalizirawe na vlijanieto na svoite aktivnosti i proizvodi na nivnite `ivotni ciklusi.Zdravjeto i bezbednosta na site vraboteni , sosedite , klientite , potro{uva~ite i na ostanatite na koi vlijaat nejzinite rabotni aktivnosti , kako i za{tita na `ivotnata sredina , se visoki prioriteti na kompanijata. Schearing nastojuva da obezbedi da nejzinite procesi, tehnologija i proizvodi , gi zadovoluvaat postrogite standardi , bez razlika dali se raboti za dr`avni ili standardi na kompanijata.
43

 Upravuvawe

so kvalitetot e integralen del na site operacii. Kako farmacevtska kompanija orientirana kon istra`uvawe ,Schearing e posvetena na medicinski napredok i podobruvawe na kvalitetot na `ivotot . Vo potraga za inovativni dijagnosti~ki i terapiski proizvodi koi bi gi zadovolile dosega nezadovolenite medicinski potrebi , Schearing grupata te`i da na najdobar na~in gi iskoristi nau~nite i tehnolo{kite potencijali , da ja potiknuva kulturata na otvoren dijalog vo vrska so problemite i neprekinato analizirawe na pridobivkite i rizicite . Schearing gi po~ituva op{to prifatenite principi na biomedicinskite istra`uvawa so poseben naglasok na avtonomijata i integritetot na pacientot.

44

Antimonopolska i po{tena trgovija Schearing veruva deka potrebite na potro{uva~ite najdobro se zadovoluvaat so po{tena konkurecija . Grupata se trudi da svoeto rabotewe go unapreduva aktivno , kompetetno i eti~ki vo sklad so site primenlivi zakoni protiv monopolot, koi {to ja potiknuvaat konkurencijata i po{tenata trgovija na site pazari na koi se raboti , nekoristej}i ne fer prednost nad ostanatite , bilo da se raboti za potro{uva~i , snabduva~i ili konkurencija. Anti-korupcija Schearing se protivi na korupcijata i podmituvaweto , i ne tolerira praksa na dobivawe na raboti so neprimerni sredstva. Na nitu eden vraboten vo Schearing ne mu e dozvoleno da ponudi , primi ili da prifati bilo kakva vrsta na korist za ili od delovnite partneri , koja {to bi mo`ela da deluva kompromitira~ki na sposobnosta za nosewe na objektivni i po{teni delovni odluki.
45

Trgovija na baza na doverlivi vnatre{ni informacii

Schearing bara da negovite slu`benici se vozdr`at od trgovija

vrz baza na doverlivi vnatre{ni informacii.Ova posebno se odnesuva na vrabotenite koi imaat pristap do doverlivite informacii na , negovite ogranoci ili filijali, ili za kompanijata so koja Grupata raboti.Doverlivite informacii mo`at da se odnesuvaat na primer na planovite za : novi proizvodi ili procesi; integracii , steknuvawe ili odzemawe na raboti ili hartii od vrednost ; problemi so koi se sre}ava Schearing ili kompanijata so koja {to raboti ; proda`bata; profitabilnosta ;pregovori okolu va`ni dogovori ili delovnite odnosi; zna~ajnite parnici ili finansiski informacii

46

 Ako informacijata e takva da razumen invstitor bi ja smetal za

zna~ajna za donesuvawe na odluki za vlo`uvawe , vraboteniot koj ja poseduva taa informacija, ne bi smeel nitu da kupuva , nitu da prodava Schearing-ovi hartii od vrednost , nitu pak tie informacii da gi prosleduva do drugi , se dodeka tie na stanat dostapni za javnosta. Zaedno so toa, vrabotenite ne smeat da kupuvaat nitu da prodavaat hartii od vrednost ni vo edna druga kompanija za koja poseduvaat povlasteni informacii nedostapni za javnosta, nitu pak da im otkrivaat vakvi informacii na drugi , se dodeka tie ne stanat dostapni za javnosta.Koristeweto na materijalnite doverlivi informacii na gore navedeniot na~in, mo`e da bide isto taka protiv zakonot.Grupata izdala i Schearing AG vnatre{en pravilnik za po~ituvawe na pravilata za trgovija koj {to sodr`i podetalni barawa.
47

Adekvatni rabotni uslovi

Schearing

e op{testveno odgovoren rabotodavec i svoite vraboteni gi smeta za svoja golema sila.Grupata od svoite vraboteni bara predanost, a za vozvrat so niv go deli delovniot uspeh .Schearing se obvrzuva da obezbedi rabotna okolina koja {to gi uva`uva razli~nosta i bogatstvoto na me|unarodnata kultura.Kadrovskata politika i aktivnostite na Grupata Schearing treba da pridonesat na stvorawe na rabotno mesto na koe sekoj poedinec ima mo`nost za profesionalen i li~en razvoj Schearing go po~ituva sekoj poedinec i promovira otvorena razmena na sfa}awa , kritika i ideja .Schearing e posveten na pru`awe na ednakvi mo`nosti na vrabotuvawe na site lica , i ne tolerira diskriminacija , nutu zloupotreba od bilo koja vrsta. Zakanite ili aktite na nasilstvo , kako i fizi~koto zapla{uvawe , se zabraneti .Ne tolerira upotreba na zabraneti drogi na rabotnoto mesto.

48

Sudir na interesi
Sudir na interesi postoi koga nekoe lice ima li~en interes koj

{to se razlikuva od interesite na Schearing. Vo konfliktnite situacii , interesite na Grupata ne smeat da se dovedat vo pra{awe. Sudir na interesite mo`e da nastane vo mnogu situacii, od koi {to slednite baraat posebno vnimanie: - vrabotenite ne smeaat da gi koristat za li~ni potrebi , poklonite koi gi primaat dodeka se na funkcija vo Schearing Group, nitu na bilo kakov na~in da se bogatat , blagodarej}i na pristapot na doverlivi informaciite - site vraboteni imaat obvrska da gi unapreduvaat legitimnite interesi na Schearing, koga za toa im se uka`uva prilika.Tie ne smeat da koristat mo`nosti , informacii , imot na kompanijata ili svojata polo`ba vo nea , za li~na korist , nitu pak direktno ili indirektno da vleguvaat vo konkurencija so nea.

49

- vrabotenite ne smeat da rabotat kako direktori , menaxeri ,

vraboteni ili sovetnici vo nitu edna druga rabotna organizacija , koe {to negativno bi vlijaelo na nivnata motivacija ili udel , osven ako takvata rabota ne e specifi~no odobrena od strana na Kompanijata. - Schearing gi potiknuva svoite vraboteni da se anga`iraat vo dobrovolna rabota vo lokalnite zaednici i dobrotvorni aktivnosti .Me|utoa , mora prvenstveno da se osigura deka site nadvore{ni aktivnosti , pa i onie koi se dobrotvorni i se rabotat besplatno , ne pretstavuvaat sudir na interesi i ne se vo sprotivnost so nivnite vraboteni vo Kompanijata. Sekoj sudir ili potencijalen sudir na intresi , treba da se prijavi i za nego da se prodiskutira so soodvetnite pretpostaveni.

50

Vodewe na dokumentacija i izvestuvawe

Schearing gi primenuva najvisokite standardi na vodewe na dokumentacija .Site finansiski izve{tai i knigi , dokumenti i smetki na Grupata bilo da se ~uvaat vo elektronska ili pe~atena forma- mora da gi prika`uvaat transakciite i slu~uvawata to~no , da se po~ituvaat zakonskite regulativi i knigovodstvenite principi , kako i sistemot na interno knigovodstvo na Kompanijata. Nepo{tenoto izvestuvawe vo Kompanijata ili organizaciite ili lica nadvor od Kompanijata , e strogo zabraneto.Schearing se obvrzuva da prika`uva potpolni , to~ni , navremeni i razbirlivi podatoci po site izve{tai i dokumenti koi se zaveduvaat , sprema postojnite va`e~ki zakoni

51

Za{tita i pravilno koristewe na imotot

Kolektivno , vrabotenite se odgovorni za ~uvawe i pravilno i efikasno koristewe na imotot na Kompanijata . Site vraboteni imaat obvrska da go {titat imotot od gubewe , o{tetuvawe , zloupotreba , kradewe , pronevera ili uni{tuvawe. Sekoja situacija ili incident koj {to mo`e da dovede do vakvi posledici , vrabotenite se dol`ni da go prijavat vedna{ kaj svojot pretpostaven ili menaxer.

52

Doverlivost i za{tita na privatnosta

Informaciite spa|aat vo najvredniot imot na kompanijata Schearing , pa otvorenoto i efikasno {irewe na informaciite e presudno za nejziniot uspeh. Me|utoa , mnogu delovni informacii na Grupata se doverlivi i za{titeni , pa takvata doverlivost treba da se ~uva , osven koga samata Kompanija dade ovlastuvawe za iznesuvawe na takvi informacii ili koga toa go bara samiot zakon ili propisi. Ovie pravila posebno se primenuvaat na intelektualnata svoina , kako {to se delovnite tajni , patenti , `igovi i avtorski prava , kako i delovni , marketing i planovi za uslugi , in`enerska i proizvodna tehnologija , proekti , bazi na podatoci , dokumentacija informacii za plata i bilo koi neobjaveni finansiski podatoci i izve{tai. Politikata na Scheraing e da li~nite informacii za vrabotenite , pacientite , korisnicite , delovnite partneri i dobavuva~ite , bidat koristeni so zadol`itelno vnimanie i tretirani kako doverlivi , so potpolno po~ituvawe na site prava za za{tita na privatnosta.Za{titata na vakvite informacii e od ogromno zna~ewe i tie mora da se iznesuvaat so najgolemo vnimanie ,kako bi se zaslu`ila kontinuiranota doverba , na site lica na koi se odnesuvaat

53

Pra{awa i poplaki
Ako vrabotenite imaat pra{awa ili poplaki vo vrska ona {to e opfateno so kodeksot , vklu~uvaj}i i mo`ni kr{ewa na samiot Kodeks, treba vedna{ da gi podnesat do svojot pretpostaven , so cel da bidat razre{eni. Ova mo`e da se napravi anonimno, doverlivo ili na drug na~in .Ako re{avaweto ne e zadovolitelno za vraboteniot , ili pak toj/taa smeta deka ne e primerno svoeto pra{awe ili poplaka da gi iznesuva pred pretpostaveniot , toga{ toa treba da bide prosledeno do pravnata slu`ba na Schearing AG Berlin . Schearing ne dozvoluva nikakva osveta zaradi dostavenite poplaki so dobra namera ,vo sklad so ovoj Kodeks .

Odgovornost
Site vraboteni , kako i ~lenovite na Nadzorniot odbor , obvrzani se da gi po~ituvaat standardite izneseni vo ovoj Kodeks.Kr{eweto na Kodeksot }e dovedi do posledici.Vo pote{ki slu~aevi , takvite posledici bi mo`ele da vklu~at oddale~uvawe od kancelarija i prekin na rabotniot odnos.Sekoja promena na ovoj Kodeks ili odrekuvawe od pravata po nego za ~lenovite na Izvr{niot odbor , bara odluka od Nadzorniot odbor i }e se otkrie vo onaa mera vo koja se bara so zakon ili propisite vrzani za berzata na rabota.
54

 DOPOLNITELNA LITERATURA: www.josephsoninstitute.org www.ethics.com www.business-ethics.org www.managmenthelp.org www.globalethics.org www.eoa.org

55