1 2 3 Bolum Notlari

T.C.
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ

Mühendislik Fakültesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
Malzeme Bilimi Ders Notları

-1-
caydemir
INM281 Malzeme Bilimi Dersi Notları
1.Bölüm: Genel
1.1 Malzeme Biliminin Önemi

Tasarımcının görevi
 Tasarımcının görevlerini yerine
getirilmesinde malzeme özellikleri
önemli yer tutar. Malzemenin
özelliklerini bilmeden yanda verilen
koşulların başarı ile yerine getirilmesi
güçtür.
 Bir yapının ömrü, yalnızca projesinin iyi

olmasına ve isçiliğine bağlı değildir. En
önemli faktör yapıda kullanılacak olan
malzemelerin iyi seçilmesi,
denetlenmesi, iyi isçilikle imal edilmesi
ve bakımıdır.
1.Bölüm: Genel
1.1 Malzeme Biliminin Önemi

Tasarımcının görevi
 Malzemenin az veya çok bakım
gerektirmesi özellikle yapının ömrü
boyunca işletme giderlerini önemli
ölçüde etkiler. Örneğin, ucuz bir
malzeme, belirli bir süre sonra sürekli
bakım veya yenileme
gerektirebileceğinden, ilk fiyatı daha
fazla olan bir malzemeye kıyasla
ekonomik olmayabilir.
 Genelde bir yapının inşaat bedelinin

 Malzeme bilgisinin gerekliliği ve yararları:
yaklaşık % 65-75'ini malzeme giderleri
 İstenen şartlara uygun malzeme üretmek,
oluşturur. Bu oran malzeme biliminin
 Mevcut malzemeler arasından yapıda istenilen
şartlara en uygun malzemeyi seçmektir. önemini ortaya koyar.
1.Bölüm: Genel
1.2 Tanımlar
 Karada ve suda, yeraltında, yerüstünde

sabit ve hareketli, daimi ve geçici her
türlü inşaata “yapı” denir.
 Yapının bünyesine giren ve inşasında

kullanılması gerekli olan her nevi ham,
yarı ve tam mamullere “malzeme” denir.
 Standart: Toplumca kabul edilmiş ve

genel olarak uygulanmış, devletçe
resmiyete konmuş usul ve kaideler
•Türkiye (Türk Standart Enstitüsü (TSE)-1954) olarak tanımlanabilir.
•İngiltere (British Standards Institute (BSI))
•Almanya (Deutsche Institute Norm (DIN))
•Amerika (American Society for Testing and Materials (ASTM))
•Avrupa Birliği (European Committee for Standardization (CEN))
2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması
2.1 Kullanış Yer ve Amacına Göre

A. Taşıyıcı Malzemeler: Fiziksel ve kimyasal
özellikleri maksada uygun, mekanik
özellikleri yüksek malzemelerdir. Bu gruba
giren yapı malzemeleri, yapıyı ayakta
tutan, yükleri karşılayan, yapının taşıyıcı
iskeletini oluşturan beton, çelik,
betonarme, ahşap gibi mekanik özellikleri
yüksek olan malzemelerdir.
B. Süsleyici (Detay) Malzemeler: Göze hoş

ve güzel görünen yapı kısımlarında
dekoratif ve süsleyici amaçlarla kullanılan
malzemelerdir. Bu gruba giren yapı
malzemeleri, dekoratif amaçlarla kullanılan
alçı, cilalı tas, boya gibi malzemelerdir.
2.1 Kullanış Yer ve Amacına Göre

C. Koruyucu Malzemeler: Yapıyı dış
etkilerden ve yapıya zarar veren
etkenlerden koruyan malzemelerdir. Yapıyı
olumsuz dış etkilerden koruyan, cam
pamuğu, perlit, bitümlü malzemeler gibi
ısı, ses ve su izolasyon malzemeleri bu
gruba girerler.
Not: Bazı malzemeler ise çok amaçlı olarak

kullanılabilir. Örneğin, boya malzemesi hem
detay hem de izolasyon amaçlı olduğu
söylenebilir.
2.2 Şekil Değişimine Göre

A. Elastik Davranış Gösteren Malzemeler:
Yük etkisinden şekil değiştirip, yük
kalktıktan sonra eski haline dönen
malzemeler. Elastik davranışı en iyi
simgeleyen eleman yaydır. Lastik ve
kauçuk da elastik malzemelere örnek
olarak verilebilir.
B. Plastik Davranış Gösteren Malzemeler:

Yük etkisi altında şekil değiştirip, yük
kalktıktan sonra eski haline dönemeyen
malzemelerdir. Bu davranışa en iyi örnek
kildir.
2.2 Şekil Değişimine Göre

C. Elasto-Plastik Davranış Gösteren
Malzemeler: Yük etkisi altında şekil
değiştirip, yük kalktıktan sonra kısmen
eski haline dönebilen ve bir kısım kalıcı
deformasyon gösteren malzemelerdir.
Çelik gibi bir çok yapı malzemesi bu tip
davranış gösterirler.
2.3 Fiziksel Bünye Bakımından

A. Homojen Malzeme: Bir malzemenin aynı
cins ve karakterdeki malzemelerden
oluşmasıdır.
B. Heterojen Malzeme: Bir malzemenin

farklı cins ve karakterdeki malzemelerden
oluşmasıdır.
C. İzotrop Malzeme: Bir malzemenin bir

noktasındaki özelliklerin yönlere bağlı
olarak değişmemesidir (Çelik vb.)
D. Anizotrop Malzeme: Bir malzemenin bir

noktasındaki özelliklerin yönlere bağlı
olarak değişmesidir (Ahşap vb.)
2.4 Kimyasal Bünye (İç Yapı) Bakımından
A. Metaller: Elektron vererek metal bağ ile bağlanan, ısı ve elektriği iyi ileten malzemelerdir. Çelik, alüminyum,
magnezyum, çinko, dökme demir, titanyum, bakır bu gruba örnek olarak verilebilir. Karakteristik özellikleri:
Element olarak veya bunların alaşımlarının kristalik yapıya sahip olmaları, ısıyı ve elektriği iyi iletmeleri, diğer
malzemelere göre izafi olarak daha sağlam ve daha tok olmaları, sünek ve plastik şekillenebilir olmaları ve
darbelere dayanıklı olmaları seklinde sayılabilir.
B. Seramikler: Metal olan yada olmayan elementlerin iyon yada hem iyon hem de kovalent bağ ile bağlanarak
birleşmelerinden oluşan malzemelerdir. Serbest elektronları olmadığı için ısı ve elektriği iletmezler. Sert ve
gevrektirler. Yüksek sıcaklığa dayanıklıdırlar (yüksek sıcaklıkla çalışan parçaların imalinde kullanılırlar). Aşındırıcı
malzeme olarak kullanılabilir. Tuğla, cam, yüksek sıcaklığa dayanıklı refrakterler ve zımpara taşları bu gruba örnek
verilebilir.
C. Polimerler: Kauçuk, plastik ve yapıştırıcıları içine alan malzeme grubudur. Polimerlerin elektrik ve ısı iletkenlikleri
azdır ve yüksek sıcaklıklarda bulunmaları uygun değildir.
D. Kompozitler: iki veya daha fazla malzemeden meydana gelmişlerdir. Beton, betonarme, karbon fiber takviyeli
polimerler vb. malzemeler bu gruba örnek verilebilir.
2.4 Kimyasal Bünye (İç Yapı)

Çeşitli Malzemelerin Kullanıldıkları Yerler ve Özellikleri Bakımından
Çeşitli Malzemelerin Kullanıldıkları Yerler ve
Özellikleri yandaki tabloda verilmiştir.
3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı
3.1 Atomlar Arası Bağlar

Atomları, atomlar arası bağ kuvvetleri bir arada
tutar.
Genellikle atomlar arası bağ kuvvetli ise sekil

değiştirme direnci büyük, ergime sıcaklığı
yüksek ve ısıl genleşme düşük olur.
Atom bağları zayıf (fiziksel) veya kuvvetli

(kimyasal) bağlar olarak ikiye ayrılır.

Bağ Türleri:
a) Kuvvetli Bağlar:
a1) İyonik Bağ.
a2) Kovalent Bağ.
a3) Metalsel Bağ.
b) Zayıf Bağlar:
b1) Van der Waals Bağları


a1) İyonik Bağ: (+) yüklü iyonlarla (-)
yüklü iyonlar arasındaki Coulomb Bağ Türleri:
çekme kuvvetinden doğar. Bir metal
atomundan metal olmayan (ametal) a) Kuvvetli Bağlar:
diğer atoma elektron transferi sonucu
oluşur.
a1) İyonik Bağ.
a2) Kovalent Bağ: Bazı atomlar özel a2) Kovalent Bağ.

koşullar altında valans elektronlarının
(atomun en dış kabuğunda bulunan
a3) Metalsel Bağ.
elektronlar) bir kısmını komşuları ile çifter
çifter paylaşır. Paylaşılan (-) yüklü
elektronlar ile (+) yüklü ana atomların b) Zayıf Bağlar:
çekirdekleri arasında çekme kuvvetleriyle
kovalent bağ oluşur. b1) Van der Waals Bağları
a3) Metalik Bağ: Metallerde valans elektron sayısı düşüktür.

Atomlara zayıf bağlı bu elektronlar kolayca ayrılarak, kütle
içinde sürekli hareket halinde bulunurlar. Bu şekilde oluşan
(-) yüklü elektron bulutuyla (+) yüklü valans altı metal
atomları arasında bağ meydana gelir. Metal bağ küresel
nitelikte, yönsüzdür.
Metal atomları arasındaki bağ belirli atomlar ve elektronlara
bağlı olmadığı için, atomların birbirine göre hareket etmesi
ile bu bağ kopmaz. Bu özellik metallerin
şekillendirilebilmelerini sağlar.

b1) Van der Waals Bağları: İkincil veya Van der Waals
denen zayıf bağlar tüm cisimlerde bulunur. Elektriksel Bağ Türleri:
kutuplaşma sonucu oluşur. Üç şekilde olabilir: a) Kuvvetli Bağlar:
1. Molekül Kutuplaşması,
a1) İyonik Bağ.
2. Ani Kutuplaşma,
a2) Kovalent Bağ.
3. Hidrojen Köprüsü.
a3) Metalsel Bağ.
b) Zayıf Bağlar:
b1) Van der Waals Bağları

3.2 Atomsal Yapı Türleri

a) Kristalik (Metalik) Yapı: Atomlar 3 boyutta
belirli bir düzendedir. Tüm malzeme boyunca a) Kristalik (Metalik) Yapı
sürekliliğini korur.
b) Amorf Yapı
c) Bileşik Yapı
b) Amorf Yapı: Atomların dizilişinde bir d) Kolloidal Yapı

düzensizlik vardır
e) Seramik Yapı
c) Bileşik Yapı: Çok küçük kristal parçalarının
gelişigüzel bir yığını vardır.
d) Kolloidal Yapı: Çok küçük elemanlar halinde bazı cisimler,

birbirlerinden ayrı olarak, ayrı faz veya aynı faz halinde bulunan
başka bir cisim içinde dağılmıştır (Yol malzemelerinden bitümlü
emülsiyonlar bu yapıdadır).
e) Seramik Yapı: Bir metal veya iki metal ile bir ametal atomun
belirli steokimetrik oranlarda birleşmesiyle oluşurlar
3. KATI CİSİMLERİN İÇ YAPISI
3.3 Kristalik (Metalik) Yapı
Metal atomları üç boyutlu olarak düzenli bir
diziliş meydana getirirler ki buna uzay
kafesi denilir. Üç boyutlu olarak
tekrarlanan en küçük yapıya birim hücre
(kafes) denilir.
Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kübik a=b=c a=b=g=90

Hekzagonal a=b=c a=b=90
g=120

Tetragonal a=c≠b a=b=g=90

Rombehedral a=b=c a=b=g≠90

Ortorombik a≠b≠c a=b=g=90

Monoklinik a≠b≠c a=b=90
g≠90

Triklinik a≠b≠c a≠b≠g≠90
Bazı metallerin atom çapları ve kristal yapıları
3.5 Allotropik Değişim
3.5 Anizotropi
4. METALLERDE ERGİME VE KRİSTALLEŞME
4.1 Genel
4.1 Genel
4.1 Genel
4.2 Kristal Hataları

1 2 3 Bolum Notlari

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1 2 3 Bolum Notlari

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ

Malzeme Bilimi Ders Notları

1.1 Malzeme Biliminin Önemi

 Bir yapının ömrü, yalnızca projesinin iyi

1.1 Malzeme Biliminin Önemi

 Genelde bir yapının inşaat bedelinin

 Karada ve suda, yeraltında, yerüstünde

 Yapının bünyesine giren ve inşasında

 Standart: Toplumca kabul edilmiş ve

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.1 Kullanış Yer ve Amacına Göre

B. Süsleyici (Detay) Malzemeler: Göze hoş

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.1 Kullanış Yer ve Amacına Göre

Not: Bazı malzemeler ise çok amaçlı olarak

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.2 Şekil Değişimine Göre

B. Plastik Davranış Gösteren Malzemeler:

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.2 Şekil Değişimine Göre

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.3 Fiziksel Bünye Bakımından

B. Heterojen Malzeme: Bir malzemenin

C. İzotrop Malzeme: Bir malzemenin bir

D. Anizotrop Malzeme: Bir malzemenin bir

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.4 Kimyasal Bünye (İç Yapı) Bakımından

2.Bölüm: Malzemelerin Sınıflandırılması

2.4 Kimyasal Bünye (İç Yapı)

3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı

3.1 Atomlar Arası Bağlar

Genellikle atomlar arası bağ kuvvetli ise sekil

Atom bağları zayıf (fiziksel) veya kuvvetli

3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı

3.1 Atomlar Arası Bağlar

a1) İyonik Bağ.

a2) Kovalent Bağ.

a3) Metalsel Bağ.

b1) Van der Waals Bağları

3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı

3.1 Atomlar Arası Bağlar

a2) Kovalent Bağ: Bazı atomlar özel a2) Kovalent Bağ.

a3) Metalik Bağ: Metallerde valans elektron sayısı düşüktür.

3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı

3.1 Atomlar Arası Bağlar

b1) Van der Waals Bağları

3.Bölüm: Katı Cisimlerin İç Yapısı

3.2 Atomsal Yapı Türleri

b) Amorf Yapı: Atomların dizilişinde bir d) Kolloidal Yapı

d) Kolloidal Yapı: Çok küçük elemanlar halinde bazı cisimler,

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

Kristal Sistemi Uzunlukları Açıları

You might also like