MOTYWACJA

Ogólny termin na określenie procesów

zaangażowanych w rozpoczęcie, ukierunkowanie
i podtrzymywanie aktywności

(łac. movere, motus - zachęcać, wprawiać w ruch, ruszać

się z miejsca, wpływać na kogoś i pobudzać do działania,
zabierać się do czegoś, gotować się do czegoś, wzruszać,
wywoływać, powodować coś, itp.)
 Przegląd definicji

Motywacja (do działania) jest funkcją potrzeby

rozumianej jako względnie trwały stan podmiotu oraz
czynników poznawczych (prawdopodobieństwo,
stopień pewności osiągnięcia celu, wartość
gratyfikacyjna celu (J.W. Atkinson, D.C. Mc Clelland)

Zespół procesów inicjowania określonych czynności i

utrzymania ich ukierunkowanego przebiegu, aż do
osiągnięcia wyznaczonego przez podmiot celu
(Z. Ratajczak)
Zestaw sił, które sprawiają, że ludzie zachowują się w
określony sposób (M. Griffin)
Główne popędy i motywy

 głód
 pragnienie
 agresja
 seks
 osiągnięcia i sukcesy
 praca
Struktura procesu motywacji

Proces motywacji obejmuje:

 wybór aktywności (kierunek)
 siłę reakcji/działania (natężenie)
 stany emocjonalne (dodatnie lub
ujemne)
 wytrwałość w dążeniu do celu
Źródła motywacji

 popęd (potrzeba) - motywacja biologiczna

 motyw (potrzeba) - motywacja
psychologiczna i społeczna

 wewnętrzne (biologiczne oraz uwewnętrznione w procesie

uczenia się)
 zewnętrzne (kultura, wpływ środowiska)
 RODZAJE MOTYWACJI ORAZ JEJ
UWARUNKOWANIA

 pozytywna
stworzenie warunków umożliwiających osiąganie
wyższego poziomu zaspokojenia potrzeb i
samorealizacji
 negatywna
zagrożenie/możliwość utraty tego, co człowiek już
osiągnął

 silna/słaba; długookresowa/krótkotrwała
 Motywacja wewnętrzna
vs
Motywacja zewnętrzna

 zewnętrzna (nagrody oraz kary)

 wewnętrzna (autonomia, zainteresowanie,

wewnętrzne doświadczenie sensu pracy)
„Motywacja wewnętrzna wiąże się z
wykonywaniem przez ludzi jakiejś czynności,
ponieważ uznają ją za interesującą i czerpią
tej czynności spontaniczną satysfakcję.
Natomiast zewnętrzna motywacja wymaga
pośrednictwa materialnych lub werbalnych
nagród między aktywnością i wynikającymi z
niej konsekwencjami; satysfakcja pochodzi
więc nie z samej czynności, lecz raczej z
zewnętrznych konsekwencji, do których
czynność prowadzi”
(M. Gagné, E.L. Deci)
Pojęcie motywacji wewnętrznej stosuje się do
takich form aktywności, które są spełniane
jedynie ze względu na samą czynność,
natomiast motywacji zewnętrznej do aktywności
ukierunkowanych na bodziec zawarty w celach
czy skutkach

Istotę motywacji wewnętrznej określają takie

komponenty, jak:
 bodźce zawarte w czynności,
 poczucie autonomii i kompetencji,
 zainteresowanie i zaangażowanie.
Przykłady…
 Zmienność motywacji w zależności od stopnia,
w jakim jest zinternalizowana
Amotywacja Motywacja Motywacja
zewnętrzna wewnętrzna

Regulacja Introjekcja Identyfikacja Integracja

zewnętrzna

Nieobecność Znaczenie Koncentracja na Docenienie Spójność Zainteresowanie

intencjonalnej nagród i kar poczuciu własnej znaczenia celów i zadowolenie
regulacji wartości wykonywanej i wartości z wykonywanej
i aprobacie innych czynności i jej czynności
akceptacja
i zasad
akceptacja

Brak motywacji Kontrolowana Umiarkowanie Umiarkowanie Autonomiczna Inherentnie

motywacja kontrolowana autonomiczna motywacja autonomiczna
motywacja motywacja motywacja
 Facylitacja i próżniactwo społeczne

POPRAWA DZIAŁANIA
W PROSTYCH ZDANIACH
CZUJNOŚĆ
MOŻLIWA OCENA LĘK PRZED OCENĄ
INDYWIDUALNYCH BRAK POBUDZENIE
DZIAŁAŃ KONCENTRACJI
KONFLIKT POGORSZENIE
DZIAŁANIA W TRUDNYCH
ZADANIACH

OBECNOŚĆ PRÓŻNIACTWO
INNYCH SPOŁECZNE SŁABE DZIAŁANIE
W PROSTYCH
ZADANIACH
BRAK MOŻLIWOŚCI BRAK LĘKU
OCENY DZIAŁANIA PRZED USPOKOJENIE
OCENĄ
LEPSZE DZIAŁANIE W
TRUDNYCH ZADANIACH
Percepcja standardu doskonałości jako źródło
motywacji osiągnięć „ja”
 Afekty i atrybucja

 Nasza reakcja afektywna na sukces i niepowodzenie

zależy od rodzajów atrybucji przyczyn tych wyników.
 Na przykład jesteśmy dumni z sukcesu, jeśli
przypisujemy go naszym zdolnościom, ale wpadamy
w depresję spostrzegając brak zdolności jako
przyczynę niepowodzenia.
 Po atrybucji sukcesu działaniom innych osób
odczuwamy wdzięczność, lecz jeśli uważamy, że
przyczyniły się one do porażki, odczuwamy gniew.
 Prawo Yerkesa-Dodsona
(wielkość pobudzenia, trudność zadania)

Istnieje krzywoliniowa zależność między

motywacją a sprawnością działania

1. W miarę wzrostu intensywności pobudzenia

sprawność działania wzrasta do pewnego
poziomu, a następnie zaczyna się pogarszać
2. Wraz ze wzrostem pobudzenia pogarsza się
sprawność w wykonywaniu zadań trudnych
 ZJAWISKA I PROCESY WARUNKUJĄCE ZACHOWANIA W
GRUPIE – ZJAWISKO STRATY MOTYWACYJNEJ

PRODUKTYWNOŚĆ GRUPY

 facylitacja społeczna
napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny
naszego działania, czego rezultatem jest lepsze wykonanie
łatwiejszych zadań, lecz gorsze wykonanie zadań trudniejszych

 próżniactwo społeczne
uspokojenie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie
utrudnia ocenę indywidualnego działania;

(spadek wysiłku wkładanego przez jednostkę w zadanie

wykonywane zespołowo - rozproszenie odpowiedzialności,
deindywiduacja, „jazda na gapę”)
 Facylitacja i próżniactwo społeczne

POPRAWA DZIAŁANIA
W PROSTYCH ZDANIACH
CZUJNOŚĆ
MOŻLIWA OCENA LĘK PRZED OCENĄ
INDYWIDUALNYCH BRAK POBUDZENIE
DZIAŁAŃ KONCENTRACJI
KONFLIKT POGORSZENIE
DZIAŁANIA W TRUDNYCH
ZADANIACH

OBECNOŚĆ PRÓŻNIACTWO
INNYCH SPOŁECZNE SŁABE DZIAŁANIE
W PROSTYCH
ZADANIACH
BRAK MOŻLIWOŚCI BRAK LĘKU
OCENY DZIAŁANIA PRZED USPOKOJENIE
OCENĄ
LEPSZE DZIAŁANIE W
TRUDNYCH ZADANIACH
 Teorie motywacji (cele)

 wyjaśnianie zmienności zachowania podmiotu

 ustalanie związków pomiędzy uwarunkowaniami
biologicznymi i zachowaniem
 wnioskowanie o wewnętrznych lub zewnętrznych
determinantach zachowania
 ustalanie odpowiedzialności podmiotu za działania
 wyjaśnianie wytrwałości podmiotu w działaniu pomimo
przeciwności
Teorie motywacji (kryteria podziału):
 Teorie treści – co motywuje?
 motywacja do działania jest wynikiem istnienia różnorodnych
potrzeb (ale występuje podobieństwo lub identyczność treści
motywów zachowań ludzi)
 Teorie procesu – jak motywuje?
 zainteresowanie procesem powstania motywacji
 wyjaśnianie, dlaczego ludzie dążą do zaspokajania swoich
potrzeb za pomocą takich, a nie innych form zachowania oraz
jak oceniają zaspokojenie potrzeb (po osiągnięciu celu).
 Teoria wzmocnienia – wpływ uczenia się
 zachowanie, którego efektem są nagrody, będzie przez
jednostkę powtarzane, a zachowanie skutkujące karą ulegnie
osłabieniu i w przyszłości prawdopodobieństwo jego
powtórzenia się jest małe.
 MOTYWOWANIE

świadome, zamierzone oddziaływanie na motywy

postępowania ludzi za pośrednictwem odpowiednio
dobranych bodźców dla osiągnięcia celów
motywującego

 czynność zarządcza (zarządzanie ludźmi)

 jest narzędziem zarządzania, które wspomaga
procesy planowania, organizowania i kontroli w
organizacji.
 SYSTEM MOTYWOWANIA W ORGANIZACJI

System motywowania do pracy jest zbiorem odpowiednio

dobranych i wzajemnie powiązanych motywatorów, które tworzą
pewną całość oraz służą realizacji misji i celów organizacji,
uwzględniając przy tym potrzeby i oczekiwania podwładnych
T. Oleksyn
System motywowania to spójny i celowo dobrany zestaw narządzi
motywowania z punktu widzenia realizacji celów organizacji i
pracowników
S. Borkowska
Cele systemu motywowania

 dążenie do optymalnego wykorzystania

potencjału pracowników w celu realizacji celów
przedsiębiorstwa,
 zwiększanie efektywności pracowników poprzez
dostosowanie wysokości wynagrodzenia do
efektów pracy,
 identyfikacja pracowników z celami i działaniami
przedsiębiorstwa,
 zwiększanie motywacji grupowej i indywidualnej
pracowników.