C2 HTNLX Vd.5 2019 HK201 6s

Bài giảng HTNLX Trần Công Binh
C2: NĂNG LƯỢNG ĐIỆN MẶT TRỜI
ĐH BÁCH KHOA TP.HCM
Bài giảng:
HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG XANH
Giảng viên: ThS. Trần Công Binh
1/2019 0
Hệ thống năng lượng xanh 1
0 1
C2: NĂNG LƯỢNG ĐIỆN MẶT TRỜI C2: NĂNG LƯỢNG ĐIỆN MẶT TRỜI
LEED
1. Nguồn năng lượng mặt trời (góc lắp đặt) Green Mark
Tiêu chí sử dụng năng lượng hiệu quả, khuyến
2. Tế bào quang điện khích trang
LOTUSbị hệ thống năng lượng tái tạo như
3. Đặc tuyến I-V của pin quang điện năng
EDGElượng mặt trời để được chứng nhận CÔNG
4. Công nghệ chế tạo pin quang điện TRÌNH XANH:
5. Đặc tính làm việc của pin quang điện • LEED: Hội đồng công trình xanh Mỹ
6. Hệ điện mặt trời độc lập • Green Mark: Bộ xây dựng Singapore
7. Hệ điện mặt trời hòa lưới • LOTUS: Hội đồng công trình xanh Việt Nam
8. Tính toán kinh tế cho hệ hòa lưới • EDGE: Tổ chức thương mại thế giới
9. Xu hướng sử dụng năng lượng mặt trời
10.Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời
Hệ thống năng lượng xanh 2 Hệ thống năng lượng xanh 3
2 3
Renewable energy ressources on Earth by year

1. Nguồn tài nguyên năng lượng mặt trời Réf. : human activities : 140. 106 GWh
Moon
Trước khi nói về năng lượng mặt trời, hãy tìm hiểu
25 106 GWh
về mặt trời:
Earth 45%
• Như cường độ ánh nắng ra sao 720 109
1600 109 GWh
sun
• Vị trí của mặt trời ở đâu tại mọi thời điểm noyau GWh
transforme
• Bức xạ mặt trời ra sao (insolation: incident solar 0,3 109 GWh
d
In heat
radiation)
• Từ đó xác định bức xạ trung bình nhận được mỗi 30% - Hydro cycles
(88%) 350 109 GWh
directly 25%
ngày converted at - wind, waves 32 109 GWh
re-emitted to surface Photosynthesis
• Và chọn vị trí và góc lắp đặt dàn pin mặt trời sao space
and
atmosphère (0,24%) 109 GWh
cho hiệu quả nhất Hydrocarbon fossil = stored solar energy 27 years = 1 day
4 5
ĐH Bách Khoa TP.HCM 1

Nguồn năng lượng mặt trời Bức xạ của lỗ đen và mặt trời
SC = • Mặt trời
hằng – Đường kính 1.4 triệu km
số mặt – Tổng công suất bức xạ điện từ là 3.8 x 1020 MW
trời =
1,377 • Vật thể đen
kW/m2 – Là vật thể vừa hấp thụ hoàn toàn, vừa bức xạ hoàn hảo
– Bức xạ hoàn hảo – phát xạ lượng năng lượng trên mỗi
đơn vị diện tích nhiều hơn bất kỳ một vật thể thực ở
cùng nhiệt độ.
– Hấp thụ hoàn toàn – hấp thụ tất cả bức xạ, hoàn toàn
không có phản xạ.
6 7
Định luật Plank Phổ điện từ
• Định luật Plank – bước sóng phát xạ từ vật thể đen phụ Ánh sáng nhìn thấy được có bước sóng trong khoảng 0.4 đến 0.7 μm,
thuộc vào nhiệt độ của nó với bước sóng của tia tử ngoại ngắn hơn và tia hồng ngoài dài hơn
3.74 108
E = (7.1)
  14400  
 5 exp   − 1
  T  
• λ = bước sóng (μm)
• Eλ = công suất phát xạ trên mỗi đơn vị diện tích của
vật thể đen (W/m2-μm)
• T = nhiệt độ tuyệt đối (K)
Source: www.en.wikipedia.org/wiki/Electromagnetic_radiation
8 9
Phổ bức xạ của trái đất ở 288oK Định luật Stefan-Boltzmann

Trái đất là một vật thể đen phát xạ ở 288K
• Tổng công suất bức xạ của vật thể đen được tính bằng
định luật bức xạ Stefan –Boltzman
E = A T 4 (7.2)
• E = tổng mức phát xạ của vật thể đen (W)
• σ = hằng số Stefan-Boltzmann = 5.67x10-8 W/m2-K4
• T = nhiệt độ tuyệt đối (K)
Hình 7.1 • A = tổng diện tích bề mặt của vật thể đen (m2)
Diện tích dưới đường cong là tổng công suất bức xạ phát ra
10 11

Quy tắc Wien Bức xạ của trái đất
• Bước sóng mà công suất bức xạ trên mỗi đơn vị diện • Ví dụ 7.1: Trái đất là một vật thể đen, có
tích lớn nhất là nhiệt độ trung bình 17oC, diện tích bề mặt
2898 5,1x1014m2. Tính công suất bức xạ và bước
max ( m) = (7.3) sóng có công suất bức xạ đỉnh. So sánh với
T (o K ) bước sóng bức xạ đỉnh của mặt trời 5800oK.
•
•
T = nhiệt độ tuyệt đối (K)
λ = bước sóng (μm)
E = A T 4 (7.2)
• 2898
•
λmax =0.5 μm cho mặt trời, T = 5800 K
λmax = 10.1 μm với trái đất (một vật đen), T = 288 K
max (  m) = (7.3)
T (o K )
12 13
Phổ bức xạ của mặt trời bên ngoài khí quyển Phổ mặt trời trên bề mặt trái đất
Hình 7.2
14 15
Phổ mặt trời trên bề mặt trái đất Tỷ trọng khí quyển m - Air Mass Ratio
Khi tia nắng băng
m tăng lên khi qua bầu khí quyển,
lượng năng lượng
mặt trời xuống đến được bề mặt
thấp trên bầu trời. trái đất sẽ bị suy
hao
Chú ý là có sụ suy
hao lớn ở bức xạ
Hình 7.3
màu xanh trời khi
• h1 = chiều dài đường đi qua bầu khí quyển với ánh
m tăng cao, đó là nắng mặt trời ngay trên đỉnh đầu
lý do có màu đỏ
• h2 = chiều dài đường đi qua bầu khí quyển để đến bề
khi mặt trời mọc mặt trái đất
và lặn. • β = góc cao độ của mặt trời ( 90o)
16 17

Tỷ trọng khí quyển - Air Mass Ratio Quỹ đạo trái đất
• Quay một vòng mất 365.25 ngày theo quỹ đạo hình elip
h2 1
• Khoảng cách từ trái đất đến mặt trời:
air mass ratio m = = (7.4)
h1 sin    360( n − 93)  
d = 1.5 108 1 + 0.017sin    km (7.5)
  365 
Hình 7.3
• n = số ngày (bắt đầu từ ngày 1.1)

• Air Mass ratio bằng 1 (“AM1”) đồng nghĩa với mặt trời • d (km) thay đổi từ 147x106 km vào ngày 2.1 đến
ngay trên đỉnh đầu (m=1) 152x106 km vào ngày 3.7 (tương ứng với mùa đông và
• AM0 ở bên ngoài bầu khí quyển mùa hè)
• AM1.5 là trị trung bình trên bề mặt trái đất (m=1.5) • Đơn vị góc tính bằng độ cho cả chương này.
18 19
Quỹ đạo trái đất Quỹ đạo trái đất
• Trong một ngày, trái đất quay 360,99˚

• Quỹ đạo trái đất quay còn gọi là mặt phẳng hoàn
đạo
• Trái đất quay quanh một trục nghiên 23.45˚
• Ban ngày và ban đêm dài bằng nhau vào ngày
21.3 và 21.9 (Xuân phân và Thu phân)
Hình 7.5 • Đông chí là ngày mà Bắc cực xa mặt trời nhất
Với các ứng dụng năng lượng mặt trời, sẽ xem xét các đặc • Hạ chí là ngày Bắc cực gần mặt trời nhất
điểm của quỹ đạo của trái đất là không thay đổi
20 21
Thiên độ δ - Solar Declination Vị trí mặt trời theo thời gian trong năm
• Thiên độ δ – là góc hợp bởi mặt phẳng xích • Xác định vị trí mặt trời
đạo với đường thẳng nối tâm mặt trời và tâm Hạ chí
trái đất (δ<0 khi mặt trời ở bán cầu Nam)

• δ biến thiên trong khoảng +/- 23.45˚ Xuân phân
• Thiên độ Thu phân

Là một hàm của hình sin tính theo ngày, bắt
đầu từ ngày Xuân phân (n=81 ) tính cho cả
Hình 7.6 Đông chí
năm 365 ngày.
 360
 = 23.45sin  ( n − 81)  (7.6) •
•
Tính toán vị trí mặt trời bất kỳ thời điểm nào
 365  Từ đó xác định góc nghiêng cho dàn pin mặt trời
22 23

Ví dụ 7.2 – Góc lắp dàn PV Góc thu giữa trưa

• Tìm góc lắp đặt tối ưu của dàn pin mặt trời phẳng, lắp • Giữa trưa – khi mặt
đặt cố định ở TP.HCM (vĩ độ 10o45’00”) giữa trưa vào trời chiếu thẳng theo
ngày 25 tháng 8. đường kinh tuyến
• Bảng 7.1: • Phía Bắc bán cầu –
mặt phẳng thu sẽ
nghiêng một góc bằng
đúng với vĩ độ vào
thời điểm Xuân phân
• Vào chính trưa, tia L = vĩ độ (độ) Hình 7.8
nắng vuông góc với
tấm thu
L < 0 ở bán cầu Nam
24 25
Cao độ giữa trưa βN - Altitude Angle Ví dụ 7.2 – Góc lắp dàn PV

• Góc cao độ giữa trưa là góc giữa tia nắng mặt trời với •
Góc thiên độ δ là
mặt phẳng trái đất (N  90o: Nam)
 360
( n − 81)  = 23.45sin  ( ???− 81) = ???
360
N = 90 − L +  (7.7) ( N > 90o: Bắc, → lấy góc bù)  = 23.45sin 
 365   365 
• Zenith – trục hướng tâm, vuông góc với mặt phẳng trái • Góc cao độ là
đất (hay đường chân trời)
• Để tia nắng mặt trời chiếu vuông góc với giàn pin mặt
trời thì góc nghiên bằng:
Tilt =  N = 90 −  N = ???
(N ≥ 0o: Nam)
Hình 7.9
( N < 0o: Bắc, →lấy độ lớn)
26 27
Cường độ nắng theo góc lắp đặt Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày
𝑇í𝑛ℎ 𝑚𝑖𝑛 𝑣à 𝑚𝑎𝑥 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑘ℎ𝑜ả𝑛𝑔  = [−23.45𝑜 → + 23.45𝑜]
28 29

Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày
30 31
Góc cao độ  và góc phương vị s Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày
• Xoay theo mặt trời
Altitude Angle
Azimuth Angle
s < 0 ở phía Tây Hình 7.10

32 33
Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày Vị trí mặt trời theo thời gian trong ngày
• Xoay theo mặt trời • Vị trí mặt trời trong ngày được xác định theo góc
cao độ β và góc phương vị ϕS
• β và ϕS phụ thuộc vào vĩ độ, ngày và giờ.
• Góc phương vị (ϕS )
– ϕS > 0 vào buổi sáng
– ϕS < 0 vào buổi chiều
– Tính từ trục hướng cực Nam (xem như hướng Nam)
• Lấy giờ giữa trưa là chuẩn.
34 35

Góc cao độ  và góc phương vị s Góc cao độ  và góc phương vị s
• Góc giờ H - là góc cần để trái đất quay cho đến sin  = cos L cos  cos H + sin L sin  (7.8)
khi mặt trời nằm ngay trên đường kinh độ mà cos  sin H (0    90 o
), ( or  90o !?)
bạn đang đứng sin S = (7.9)
cos 
• Nếu xem trái đất quay một góc 15˚/giờ, thì • H = góc giờ (độ) (<0 vào buổi chiều)
H = 15  (12-h ) (7.10) • L = vĩ độ (độ) (<0 ở bán cầu Nam?)
• Ở 11 AM giờ mặt trời (h-ST-solar time), H = +15˚ • Kiểm tra độ lớn góc phương vị nhỏ hơn hay lớn
(trái đất cần thểm 1 giờ để quay đến giữa trưa) hơn 90˚!
tan 
• Ở 2 PM giờ mặt trời: h=14 (giờ)  H = -30˚ if cos H  , then S  90, else S  90 (7.11)
tan L
36 37
Ví dụ 7.3 – Mặt trời ở đâu? Ví dụ 7.3 – Mặt trời ở đâu?

• Xác định góc cao độ β và góc phương vị ϕS • Xác định góc cao độ β và góc phương vị ϕS lúc 11:00 AM
lúc 10 (giờ mặt trời) ở TP.HCM (L = 10o45’ (giờ mặt trời) ở TP.HCM (L = 10,75o) vào ngày 29/8?
vĩ Bắc) vào ngày 23/2? • Góc thiên độ
 360
( n − 81)  = 23.45sin  ( ??? − 81) = ???
360
 = 23.45sin 
 365   365 
• Góc giờ
Tính góc H = 15  (12-??? h ) = ??? 
nghiêng và • Góc cao độ
tỷ trọng sin  = cos L cos  cos H + sin L sin 
(  N  90o : Nam) khí quyển?  = sin −1 ( ??? ) = ???  (  N  90o : Nam)
38 39
Example 7.3 – Xác định vị trí mặt trời? Sơ đồ dùng phân tích bóng che cho mặt trời
• Góc phương vị • Từ việc xác định vị trí mặt trời trên bầu trời
cos  sin H
sin S = ở mọi thời điểm
cos 
• Cũng có thể xác định bóng che ở mọi thời
• Tính được 2 giá trị góc phương vị theo hàm arcsin:
điểm
S = sin −1 ( ??? ) = ???  • Bằng cách phát họa góc phương vị và góc
• Kiểm tra điều kiện sau để chọn 1 trong 2 giá trị trên: cao độ của hàng cây, tòa nhà, và các vật gây
tan  ra bóng che
cos H = cos ( ???  ) = ???  = ???
tan L • Theo sơ đồ đường mặt trời để xác định thời
S = ???  gian bị bóng râm che phủ
40 41

Sơ đồ dùng phân tích bóng che cho mặt trời Sơ đồ dùng phân tích bóng che mặt trời
• Xác định góc phương vị của vật gây bóng che
Góc lệch giữa cực trái đất và cực từ trường khi dùng la bàn
42 43
Sơ đồ dùng phân tích bóng che mặt trời Sơ đồ dùng phân tích bóng che mặt trời
• Xác định góc cao độ vật gây bóng che • Hàng cây ở hướng đông nam, căn nhà ở hướng tây nam
• Có thể ước tính lượng năng lượng mất đi do bóng che
40o vĩ Bắc
Cây cao che
từ 8:30 đến
9:30 tháng
11 tháng 1.
Nhà che sau

15:00 tháng
11 tháng 1.
Hình 7.15
44 45
The Guilty Trees were Subject to

California Solar Shade Control Act
Court Ordered Pruning
• Bóng che tấm thu năng lượng mặt trời (từ nhà kế
bên) được pháp luật quy định ở một số quốc gia.
• Ví dụ đạo luật kiểm soát bóng che của California
vào năm 1979: Không để cho cây hay bụi cây gây
bóng che cho tài sản của hàng xóm lớn hơn 10%
diện tích tấm thu trong khoảng 10 am đến 2 pm.
Trường hợp đầu tiên bị kết án năm 2008.

Nguồn: NYTimes, 4/7/08
46 47

Giờ mặt trời ST và giờ đồng hồ CT Bản đồ phần múi giờ thế giới
• Hầu hết tính toán liên quan đến giờ mặt trời (ST)
• Giờ mặt trời được tính từ giữa trưa.
• So với giờ đồng hồ thì cần 2 hiệu chỉnh:
– Theo kinh độ cần hiệu chỉnh múi giờ
– Theo sự không đồng đều khi trái đất quay quanh mặt trời
• Hai địa điểm sẽ có cùng giờ mặt trời chỉ khi có cùng
kinh tuyến
• Giờ mặt trời sẽ khác nhau 4 phút nếu lệch 1˚ kinh tuyến
• Trong khi giờ đồng hồ chỉ có 24 múi 1-giờ, mỗi múi
giờ dùng chung cho 15˚ kinh tuyến.
Hệ thống năng lượng xanh Hệ thống năng lượng xanh
Nguồn: http://aa.usno.navy.mil/graphics/TimeZoneMap0802.pdf
48 49
48 49
Bản đồ phần múi giờ thế giới US Local Time Meridians (Table 7.4)
Múi giờ Kinh độ chuẩn múi giờ

(Local Time Meridian)
Hà Nội – Băng cốc -105˚
(GMT+7) (Độ kinh Đông < 0)
Eastern 75˚
Central 90˚
Mountain 105˚
Pacific 120˚
Eastern Alaska 135˚
Hệ thống năng lượng xanh
Nguồn: http://www.timeanddate.com/time/map/ Hệ thống năng lượng xanh
50 51
50 51
Giờ mặt trời và giờ đồng hồ Giờ mặt trời và giờ đồng hồ
• Do quỹ đạo trái đất quay hình elip nên thời gian theo
• Kết hợp hiệu chỉnh sai lệch theo kinh độ và phương
giờ mặt trời biến thiên theo từng ngày trong năm
trình thời gian E có được:
ST = CT + (LT-LL)  4(phút) + E(phút) (7.14)

Ngày dài hơn
• CT – giờ đồng hồ (Clock Time) vào mùa Đông!
• ST – giờ mặt trời (Solar Time) (E (phút)
• LT Meridian – Kinh độ ở giữa múi giờ lớn hơn)
• LL – Độ kinh Đông có giá trị < 0, Tây có giá trị > 0.
• Giờ đồng hồ có thể khác múi giờ, thay đổi theo mùa
• (min) = phút
52 53

Giờ mặt trời và giờ đồng hồ Ví dụ 7.5 – Giờ mặt trời và giờ đồng hồ
• Do quỹ đạo trái đất quay hình elip nên thời gian theo • Tại TP.Hồ Chí Minh (L=10o45'0'' vĩ Bắc,
giờ mặt trời biến thiên theo từng ngày trong năm 106°40'0" kinh Đông), vào ngày 4 tháng 9.
• Sự khác nhau giữa ngày 24-giờ và ngày mặt trời được Tính giờ mặt trời lúc 16:00 giờ đồng hồ?
tính bằng Phương trình thời gian E (tính bằng phút)
• n là ngày trong năm

Solar Time (ST) = Clock Time (CT) +
4 min ( LT Meridian − Local Longitude ) +E (min)
54 55
Ví dụ 7.5 – Giờ mặt trời và giờ đồng hồ Ví dụ 7.5 – Giờ mặt trời và giờ đồng hồ
• Tính giờ đồng hồ ngay giữa trưa ở Boston (71.1˚ kinh • The local time meridian for Boston is 75˚, so the
Tây) vào ngày 1/7 với Eastern Daylight Time (giờ đồng difference is 75 ˚-71.7 ˚, and we know that each degree
hồ quy định sớm hơn 1 giờ vào mùa Thời gian này) corresponds to 4 minutes
• Ngày 1.7 có n = 182 • Using (7.14)
• Từ Phương trình thời gian (7.12) và (7.13) có CT = ST − 4 ( min/  )( 75 − 71.1 ) − (−3.5min)
360 360 CT = 12 : 00 − 12.1min = 11: 49.9 AM EST
B= (n − 81) = (182 − 81) = 99.89
364 364 • But we need to adjust it for Daylight Saving, so
E = 9.87sin ( 2 B ) − 7.53cos ( B ) − 1.5sin ( B ) = − 3.5 min add 1 hour
CT = 12 : 49.9 AM EDT
(chiều làm về sớm – trời còn sáng – không bật đèn)
56 57
Mặt trời mọc và mặt trời lặn Mặt trời mọc và mặt trời lặn
• Có thể tính toán gần đúng giờ bình minh và hoàng hôn • Khí tượng thủy văn xác định thời điểm mặt trời mọc/lặn
bằng cách giải pt (7.8) khi cao độ bằng 0: ở đỉnh của mặt trời thay vì ở tâm mặt trời như tính toán
sin  = cos L cos  cos H + sin L sin  (7.8) hình học
sin  = cos L cos  cos H + sin L sin  = 0 (7.15) • Và xét thêm khúc xạ của khí quyển (bình minh sớm hơn
sin L sin  và hoàn hôn trễ hơn 2,4 phút)
cos H = − = − tan Ltan (7.16) • Hệ số hiệu chỉnh Q
cos L cos 
Hour angle of sunrise H SR = cos−1 (− tan Ltan ) (7.17) 3.467
Q= (min) (7.19)
• HSR >0 khi mặt trời mọc, và < 0 khi mặt trời lặn cos L cos  sin H SR
H SR
Gio` (hinh hoc) = 12 : 00 − (7.18) • Giờ hình học trừ bớt Q khi mặt trời mọc hay lặn.
15 / h
58 59

Mặt trời mọc và mặt trời lặn Chùm tia bức xạ trực tiếp
• Chùm tia bức xạ trực tiếp (Direct beam radiation) IBC –
đi theo đường thẳng qua bầu khí quyển tới người nhận
• Bức xạ tán xạ (Diffuse radiation) IDC – phân tán bởi các
phân tử trong bầu khí quyển
• Bức xạ phản xạ
(Reflected radiation)
IRC – phản chiếu từ
bền mặt phản xạ
Hệ thống năng lượng xanh Hệ thống năng lượng xanh

Hình 7.18
60 61
60 61
Cường độ bức xạ ngoài khí quyển I0 Cường độ bức xạ ngoài khí quyển I0
• Tính toán cho ngày bầu trời quang đãng • Hằng năm, chỉ gần một nửa I0 truyền tới được bề mặt trái
• I0 là công suất bức xạ qua một đơn vị diện tích bên đất dưới dạng bức xạ trực tiếp (IB)
ngoài bầu khí quyển. • Khi trời quang, bức xạ trực tiếp IB có thể lên đến 70% I0
• I0 phụ thuộc vào khoảng cách giữa trái đất và mặt trời
(có thể ước định được theo từng ngày trong năm)
• Bỏ qua các vết đen của mặt trời, I0 có thể tính:
  360n  
I 0 = SC  1 + 0.034cos  2
  (W/m ) (7.20)
  365  
• SC = hằng số mặt trời = 1.377 kW/m2
• n = ngày trong năm Hình 7.19
62 63
Sự suy giảm bức xạ qua bầu khí quyển Sự suy giảm bức xạ qua bầu khí quyển
• Có thể tính độ suy giảm cường độ bức xạ qua bầu khí

quyển theo hàm mũ:
I B = Ae− km (7.21)
• IB = cường độ bức xạ đến bề mặt trái đất Từ bảng 7.6, A, k và C có thể được tính theo phương trình:
 360
• A = I0 = thông lượng ngoài khí quyển A = 1160 + 75sin  ( n − 275 )  (W/m 2 ) (7.22)
• k = độ sâu quang học  365 
 360
• m = tỷ trọng khí quyển (AM?) (7.4) k = 0.174 + 0.035sin  ( n − 100 ) (7.23)
 365 
 360
C = 0.095 + 0.04sin  ( n − 100)  (7.28)
Hệ thống năng lượng xanh 64 Hệ thống năng lượng xanh
 365  65
64 65

Solar Insolation on a Collecting

Cường độ nắng qua bề mặt thu
Surface, cont.
• Bức xạ trực tiếp IBC là hàm giữa của góc hợp bởi tia nắng
và (pháp tuyến của) mặt phẳng thu:
I BC = I B cos
• Bức xạ tán xạ IDH được chiếu đến từ các hướng phụ khác
với tia nắng, thường từ 6% đến 14% của bức xạ trực tiếp.
I DH = C. I B  1 − cos  
I RC = r ( I BC + I DH )  
• Bức xạ phản xạ IRC đến từ một bề mặt trước tấm thu, và
 2   = 0!!!
phụ thuộc độ phản xạ r của bề mặt đó. r = 0.8 với tuyết,  1 − cos  
I RC = r I B ( sin  + C )  
và 0.1 với mái lợp. I =? RC  2 
66 67
Hệ thống xoay theo mặt trời - Tracking Systems Hệ thống xoay theo mặt trời - Tracking Systems
• Hầu hết pin mặt trời được lắp cố định. Nhưng cũng có
một số hệ thống xoay theo mặt trời có hiệu quả hơn.
• Hệ thống mặt trời có thể chỉ gồm 1 trục (xoay theo giờ
trong ngày), hoặc 2 trục (theo cao độ (lên-xuống) và
theo góc phương vị (Đông-Tây)).
• Hệ xoay theo mặt trời có thể
tăng thêm đến 20% công
suất với hệ 1 trục, và 25-
30% công suất với hệ 2 trục.
Ở TP/HCM nên lắp pin mặt trời cố
định nghiêng về góc nào, mấy độ? Nhà máy điện mặt trời ở Quảng Ngãi – Tracking 1 trục
68 69
Cường độ nắng theo từng tháng trong năm Cường độ nắng theo từng tháng trong năm
• Với hệ pin mặt trời lắp cố định, công suất bức xạ nhận
được phụ thuộc nhiều vào góc nghiêng lắp đặt. Tùy theo
tiêu chí sử dụng mà có thể chọn góc nghiêng phù hợp.
+ 23.45𝑜
𝑋é𝑡 𝑔ó𝑐 𝑁 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑘ℎ𝑜ả𝑛𝑔  = [−23.45𝑜 → ] Số giờ nắng ở TP. Long Xuyên là 5,05 giờ/ngày. Nguồn: NASA
70 71

tháng
Số giờ nắng ở TP. Long Xuyên là 5 giờ/ngày. Nguồn: NASA
Số giờ nắng ở Bà Rịa là 5,1 giờ/ngày. Nguồn: NASA
72 73
Số giờ nắng ở Quảng Ngãi là 4,42 giờ/ngày. Nguồn: NASA Số giờ nắng ở Hà Nội là 3,84 giờ/ngày. Nguồn: NASA
74 75
US Annual Insolation Worldwide Annual Insolation
Vào năm 2007, tổng công suất PV trên thế giới khoảng 7800 MW, với hầu hết ở Đức
(3860 MW), Nhật (1919 MW), Mỹ (830 MW) và Tây Ban Nha (655MW).
76 77

Worldwide Annual Insolation Worldwide Annual Insolation
78 79
Worldwide Annual Insolation Worldwide Annual Insolation

 Tiềm năng nguồn năng lượng mới ở Việt Nam
Bản đồ tiềm năng năng lượng mặt trời

80 81
Nhiệt – điện mặt trời
82 83

Nhiệt – điện mặt trời Nhiệt – điện mặt trời
84 85
Nhiệt – điện mặt trời Quang – điện mặt trời
86 87
2. Tế bào quang điện Tế bào quang điện
88 89

Pin quang điện Pin quang điện
90 91
Vật liệu quang điện Mức năng lượng
92 93
Mức năng lượng Mức năng lượng
94 95

Mức năng lượng Mức năng lượng
96 97
Mức năng lượng Phổ điện từ
Ánh sáng nhìn thấy được có bước sóng trong khoảng 0.4 đến 0.7 μm,
với bước sóng của tia tử ngoại ngắn hơn và tia hồng ngoài dài hơn
Source: www.en.wikipedia.org/wiki/Electromagnetic_radiation
98 99
Phổ năng lượng mặt trời Phổ năng lượng mặt trời
100 101

Ảnh hưởng của mức năng lượng lên

Phổ năng lượng mặt trời
hiệu suất quang điện
102 103
Hiệu suất chuyển đổi quang điện thực tế Hiệu suất chuyển đổi quang điện thực tế
Source : Loferski 1956
104 105
Mối nối p-n Mối nối p-n
Bán dẫn loại n (cho electron) Bán dẫn loại p (nhận electron)
106 107

108 109
110 111
Diode dùng mối nối p-n Diode dùng mối nối p-n
Current
k: hằng số Boltzmann
(ở 25oC)
Voltage
112 113

 eV 
I = I L − I D = I L − I 0  e kT − 1
 
 
114 115
Thường chọn Vd ≈ 0,6V cho

pin Silic khi làm việc!
116 117
Mạch tương đương đơn giản của tế

2. Tế bào quang điện
bào quang điện
118 119

Mạch tương đương đơn giản của tế bào Mạch tương đương đơn giản của
quang điện 1 tế bào quang điện
CÁC PHƯƠNG TRÌNH BÊN DƯỚI LÀ TÍNH CHO 1 TẾ BÀO
(Chú ý: V là
điện áp trên
mỗi 1 cell)
 qV 
I = ISC − Id = ISC − I0  e kT − 1 (ở 25oC) (ở 25oC)
Hệ thống năng lượng xanh  
120 Hệ thống năng lượng xanh 121
120 121
Mạch tương đương đơn giản của Mạch tương đương chính xác của tế
1 tế bào quang điện bào quang điện
(Chú ý: Tính cho 1 cell)

122 123
Mạch tương đương đơn giản của tế bào Mạch tương đương đơn giản của tế bào
quang điện quang điện
Ví dụ: 8.3.1: Cho tế bào quang điện có dòng ngược bảo
hòa I0=10-10A. Khi đủ độ rọi, dòng ngắn mạch đo được là
Isc=4A. Cho biết nhiệt độ trên tế bào là 25oC.
a) Tính điện áp hở mạch?
b) Tính điện áp hở mạch lúc độ rọi còn 50%? Biết dòng
điện Isc tỷ lệ với độ rọi.
c) Vẽ các đặc tuyến của pin quang điện trên?
(ở 25oC)
124 125

Mạch tương đương đơn giản của tế bào Mạch tương đương đơn giản của tế bào
quang điện quang điện
Thường chọn Vd ≈ 0,6V cho pin Silic khi làm việc! Điện áp đo sẽ thay đổi nhiều hơn so với hở mạch!
126 127
Mạch tương đương đơn giản của tế bào Mạch tương đương chính xác của tế
quang điện bào quang điện
Ví dụ: 8.3.2: Cho tế bào quang điện có diện tích 100cm2,
với mật độ dòng ngược bảo hòa I0=5,5*10-12A/cm2. Khi
đủ độ rọi (100%), dòng ngắn mạch đo được là
Isc=40mA/cm2. Cho biết nhiệt độ trên tế bào là 35oC.
a) Tính dòng điện ngắn mạch? Tính điện áp hở mạch?
b) Tính điện áp hở mạch lúc độ rọi còn 50%?
c) Vẽ các đặc tuyến của pin quang điện trên?
128 129
Mạch tương đương chính xác của tế Mạch tương đương chính xác của tế
bào quang điện bào quang điện
130 131

Mạch tương đương đơn giản của tế bào quang điện Mạch tương đương đơn giản của tế bào quang điện
Ví dụ: 8.3.3: Ở điều kiện tiêu chuẩn (STC), cho tấm pin mặt trời 60 Ví dụ: 8.3.3: Ở điều kiện tiêu chuẩn (STC), cho tấm pin mặt trời 60
tế bào ghép nối tiếp. Ở STC: tế bào ghép nối tiếp. Ở STC:
a) Tính dòng ngược bảo hòa của diode Io? a) Tính dòng ngược bảo hòa của diode Io?
b) Tính dòng tải I khi TẤM PIN nối acquy 24V? Tính công suất tải? b) Tính dòng tải I khi TẤM PIN nối acquy 24V? Tính công suất tải?
c) Tính I khi tấm pin cấp điện áp tải 30,6V (MPP)? Tính công suất tải?
d) Khi tải dòng điện 5A, tính điện áp tấm pin? Tính công suất tải?
e) Tính lại câu c nếu Rp=1,94Ω/cell? Tính công suất tải?
f) Biết Rs=1mΩ/cell, tính điện áp tấm pin khi dòng điện tải 5A?
(ở 25oC) (Bỏ qua Rp ở câu d, f)
132 133
134 135
 qV 
I = ISC − I D = ISC − I0  e kT − 1
 
 q( V + R s I )  V + R s I
I = ISC − I0  e kT − 1 −
  R SH
 
136 137

138 139
Ghép các tế bào quang điện Ghép các tế bào thành tấm pin
140 141
Ghép các tế bào thành tấm pin Ghép các tế bào thành tấm pin
142 143

Năng lượng mặt trời Ghép nối tiếp nhiều tấm pin
144 145
Ghép nối nhiều tấm pin Ghép song song nhiều tấm pin
146 147
Ghép nối nhiều tấm pin Ghép nối nhiều tấm pin
148 149

150 151
152 153
154 155

Ghép nối nhiều tấm pin 3. Đặc tuyến I-V của pin quang điện
Hồ thủy điện Đa Mi
156 157
Đặc tuyến I-V Đặc tuyến I-V
158 159
Đặc tuyến I-V Đặc tuyến I-V

Current Ip
Current Ip, Pp
Pp(Ip) = Vp Ip Ip(Vp) Pp(Ip) = Vp Ip
Vp(Ip)
Pm = Vco Icc
Pc = Vc Ic
Icc1 E1 = 1000 W/m2, T1 < T2 Vp Ip = Cte
E = 1000 W/m2 Icc2 E = 800 W/m2, T2
Icc
Ic
Peak power working point
Vc Vco Vp Voltage Vco Vp Voltage

160 161

Tác động của nhiệt độ và cường độ

Năng lượng mặt trời
bức xạ (độ rọi từ mặt trời)
162 163
Tác động của nhiệt độ và cường độ bức xạ Tác động của nhiệt độ trên tế bào quang điện
_Thông số pin mặt trời thường cho ở điều

kIsc = 0.05%/oC kiện thử nghiệm tiêu chuẩn – Standar Test
kVoc = - 0.37%/oC Conditions (STC): 1kW/m2, phổ bức xạ mặt
trời AM1,5, nhiệt độ trên tế bào 25oC.
kPR = - 0.5%/oC _NOCT (Normal operating cell temperature) ở
800W/m2, môi trường 20oC, tốc độ gió 1m/s.
S = 1-sun = 1000W/m2.
164 165
Tác động của nhiệt độ trên tế bào quang điện Tác động do bóng che
S = 1-sun ~ 1000W/m2.
b) Tính lại các

thông số
khi nhiệt độ môi
a) Tính lại các trường là 30oC
thông số và cường độ bức
khi nhiệt độ trên xạ mặt trời là
cell là 75oC? 1kW/m2?
166 167

Tác động do bóng che Năng lượng mặt trời
168 169
Tác động do bóng che Tác động do bóng che
170 171
172 173

174 175
Năng lượng mặt trời Tác động do bóng che
176 177
4. Công nghệ chế tạo pin quang điện 4. Công nghệ chế tạo pin quang điện
178 179

1. Đơn tinh thể (single crystal, monocrystalline): kỹ Công nghệ chế tạo pin mặt trời:
thuật silicon phổ biến hiện nay. + 2 busbar
+ 3 busbar
+ 4 busbar
180 181
2. Đa tinh thể (multicrystaline): mỗi tế bào quang điện 3. Mạng tinh thể (polycrystaline): gồm nhiều hạt kích
được hình thành từ một số mảng lớn các hạt đơn tinh thước khác nhau, từ 1m đến 1mm. Chẳng hạn như các
thể. Mỗi tế bào có kích thước từ 1mm đến 10cm, bao tế bào cadmium telluride (CdTe), copper indium
gồm các đa tinh thể silicon (mc-Si). diselenide (CuInSe2), và mạng tinh thể (polycrystaline)
silicon (p-Si) hay màng mỏng (thin-film) silicon.
polycrystaline
Từ phổ thông vẫn gọi là: polycrystaline thin-film
182 183
4. Vi tinh thể (microcystaline): là các tế bào chứa các hạt

có kích thước nhỏ hơn 1m.
5. Vô định hình (amorphous): không chứa các mảng đơn
tinh thể, mà giống như silic vô định hình (a-Si).
Pin loại gì!
184 185

Pin mặt trời thin-film amorphous Pin mặt trời

thin-film amorphous
186 187
Pin mặt trời thin-film amorphous
Ngói mặt trời
188 189
Ngói mặt trời Ngói mặt trời
190 191

Pin quang điện dùng tinh thể silicon Kỹ thuật Czochralski tạo silicon đơn tinh thể
Hình 8.45: Một cách phân nhánh để trình bày về các kỹ thuật quang
Hình 8.46: Phương pháp Czochralski tạo ra silicon đơn tinh thể.
điện. Tỷ lệ dựa theo thị phần PV vào cuối những năm 1990.
192 193
Kỹ thuật Czochralski tạo silicon đơn tinh thể
Hình 8.47: Sự phát triển của các tế bào năng lượng mặt trời CZ-silicon. (a) Độ
Hình 8.48: Tăng hiệu suất của các tế bào quang điện dùng silicon đơn tinh
dày của phiến bán dẫn của một tế bào những năm 1970. (b) Tế bào có rãnh
thể trong phòng thí nghiệm. Theo Bube (1998).
laser và điện cực chìm trên cả hai mặt. (c) Tế bào PERL. Theo Green (1993).
194 195
Các kỹ thuật kéo tấm silicon Các kỹ thuật kéo tấm silicon
Hình 8.49: Tấm tinh thể silicon có thể được kéo lên bằng phương pháp EFG Hình 8.50: Quy trình S-Web tạo ra tấm silicon liên tục, có thể pha tạp chất kích
(a) hoặc sử dụng 2 thanh kéo song song (b). thích và cắt thành các tế bào hình chữ nhật. Theo Schmela (2000).
196 197

Đúc thỏi silicon đa tinh thể

Mô đun tinh thể Silicon
(Multicrystalline Silicon)
Hình 8.51: Đúc, cắt và cưa silicon để tạo thành wafer chưa các hạt tinh thể Hình 8.52: Các tế bào tinh thể được nối nối tiếp với nhau và sau đó được bảo
silicon, giữa các hạt tồn tại các lằn ranh phân chia. vệ giữa các lớp thủy tinh, EVA, và polyme.
198 199
PIN QUANG ĐIỆN MÀNG MỎNG (THIN-FILM) Silicon vô định hình
Hình 8.53: Mặt cắt ngang của một tế bào silicon vô định hình p-i-n. Độ dày
tính theo nanomet (10-9m) và vẽ không theo tỷ lệ.
200 201
Silicon vô định hình Quy trình chế tạo Silicon vô định hình
Hình 8.54: Mô đun a-Si dạng linh hoạt có thể cuộn lại và để lưu trữ khi không
sử dụng. Theo SERI (1985).
202 203

Quy trình chế tạo Silicon vô định hình Quy trình chế tạo Silicon vô định hình
Hình 8.55: Trình tự các bước thực hiện để tạo ra một môđun các tế bào Hình 8.56: Các tế bào riêng lẻ chạy theo chiều dài của một mô đun silicon vô
silicon vô định hình. định hình.
204 205
A-Si dạng đa liên kết hay xếp lớp A-Si dạng đa liên kết hay xếp lớp
Hình 8.57: Các tế bào năng lượng mặt trời dùng siliccon vô định hình đa liên
kết được tạo ra từ hỗn hợp a-Si:H (mức năng lượng≈ 1,75 eV) với Carbon a-
Si:C ở lớp trên cùng (≈ 2,0 eV) để hấp
206 207
Gallium Arsenide and Indium Phosphide Gallium Arsenide and Indium Phosphide
208 209

Cadmium Telluride Copper Indium Diselenide (CIS)
Hình 8.58: Sự bất tương đồng giữa hai loại vật liệu trong heterojunction, tạo
ra các liên kết lơ lửng.
210 211
Copper Indium Diselenide (CIS) 5. Đặc tính tải của pin quang điện
Hình 8.60: Cấu trúc của tế bào màng mỏng đơn giản dùng copper indium
diselenide (CIS).
212 213
Đặc tính tải của pin quang điện Đặc tính tải của pin quang điện
214 215

Đặc tuyến I-V cho tải trở Đặc tuyến I-V cho tải trở
216 217
Đặc tuyến I-V cho tải trở Đặc tuyến I-V cho tải động cơ DC
218 219
Đặc tuyến I-V cho tải động cơ DC Đặc tuyến I-V cho tải động cơ DC
220 221

Đặc tuyến I-V cho tải động cơ DC Đặc tuyến I-V cho tải acquy
222 223
Đặc tuyến I-V cho tải acquy Đặc tuyến I-V cho tải acquy
224 225
Dò điểm công suất cực đại (MPPT) Đặc tuyến I-V theo giờ
226 227

Đặc tuyến I-V theo giờ Dò điểm công suất cực đại (MPPT)
228 229
Dò điểm công suất cực đại (MPPT) Dò điểm công suất cực đại (MPPT)
Hình 9.14: Bộ buck-boost sử dụng với pin mặt trời.
230 231
232 233

234 235
Đặc tuyến I-V theo giờ Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường
Phụ thuộc cường độ ánh sáng
236 237
Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường Dò điểm công suất cực đại (MPPT)
Phụ thuộc cường độ ánh sáng
238 239

6. Hệ điện mặt trời độc lập Hệ điện mặt trời độc lập
240 241
Hệ điện mặt trời độc lập Hệ điện mặt trời độc lập
242 243
244 245

246 247
248 249
250 251

252 253
Hệ điện mặt trời độc lập Ước lượng tải tiêu thụ
254 255
Ước lượng tải tiêu thụ Ước lượng tải tiêu thụ
256 257

Ước lượng tải tiêu thụ Ước lượng tải tiêu thụ
~2000W
Hệ thống năng lượng xanh 258 Hệ thống năng lượng xanh ~2500VA 259
258 259
Bộ nghịch lưu và hệ điện áp Bộ nghịch lưu và hệ điện áp
85%
260 261
Bộ nghịch lưu và hệ điện áp
Bộ
nghịch
lưu và
hệ điện
áp
Khi chọn
Inverter, cần Dòng điện Idc thường nhỏ hơn 100A.
đảm bảo
dòng khởi
động của tải!
262 263

Bộ nghịch lưu và hệ điện áp Tính toán hệ điện mặt trời độc lập
7,8=>chọn 22A (in) 48 V 48Vdc/
4x2 tấm 100V / 48V ??? Ah 220Vac
1091W  Tính thêm cho pin không đồng đều, bụi bẩn, góc lắp đặt! 3000VA
5h nắng đỉnh  Sau khi đã tính bù góc lắp đặt! PF=0,8
95%
75% 2500W 80% 2000W
48Vdc
2500VA
5454Wh/d 5182Wh/d 3886Wh/d 3109Wh/ngày
Solar (25oC):
Pmax= 175 Wp
Isc = 5,5 A
~2000W
Voc = 44,5 V
~2500VA
Với tải như trên, nên chọn hệ điện áp bao nhiêu V? => Solar (65oC):
Pmax = 140 Wp
264 265
Tính toán hệ điện mặt trời độc lập
32=>chọn 150 A (in) 48 V 48 Vdc/

16x2 tấm 100 V / 48V 750??? Ah 220Vac
8,51kW  Tính thêm cho pin không đồng đều, bụi bẩn, góc lắp đặt! 10 kVA
5,5h nắng đỉnh  Sau khi đã tính bù góc lắp đặt! PF=0,8
96%
75% 8,97kW 92% 6,6kW
48Vdc 8,25kVA
46,8kWh/d 45kWh/d 36kWh/d 33,3kWh/ngày
266 267
Tính toán hệ điện mặt trời độc lập Tác động của nhiệt độ trên tế bào quang điện
34=>chọn 160A (in) 48 V 48Vdc/

2x17 tấm 86V / 48V ??? Ah 220Vac
9,1 kW  Tính thêm cho pin không đồng đều, bụi bẩn, góc lắp đặt! 10kVA
5,5h nắng đỉnh  Sau khi đã tính bù góc lắp đặt! PF=0,8
96%
75% 7,17kW 92% 6,6 kW
48Vdc
8,25kVA
50kWh/d 48kWh/d 36kWh/d 33,3kWh/ngày
Solar (25oC):
Pmax= 310 Wp
Isc = 9,39 A
Voc = 42,62 V
=> Solar (63,25oC):

Pmax = 267,3 Wp
268 269

Acquy
Acquy nước Acquy
Acquy khô
Acquy VRLA 270 Hệ thống năng lượng xanh 271
270 271
Acquy Acquy
Acquy chì khởi động SLI chỉ cho phép xả MDOD = 20%
(Maximum Depth of Discharge). Khối lượng nhẹ do điện cực
nhỏ, điện tích đáy bình chứa kẹn hẹp,…
272 273
Acquy chì - axit Acquy chì - axit

Tuổi thọ của acquy chì loại deep-cycle tăng lên đáng kể nếu
chỉ xả đến 20%.
274 275

Acquy chì - axit Acquy chì - axit
charging
Hình 9.39 Khi xả cạn acquy:
_ Dung dịch chủ yếu là nước – dễ đông ở nhiệt độ âm (-8o).
_ Lớp PbSO4 làm giảm bề mặt phản ứng, tăng điện trở nội R i.
_ Khối lượng riêng của acquy giảm.
Nhiệt độ quá thấp làm giảm khả năng tích điện của acquy!?
276 277
Acquy chì - axit Dung lượng acquy (T, DR)

H2SO4 (1,84kg/l)
discharging
H2O (1kg/l)
Hình 9.42
_ Nhiệt độ càng thấp thì dung lượng acquy càng giảm.
_ Tốc độ xả càng nhanh thì dung lượng acquy cũng suy giảm.
278 279
Công suất thường trực Bộ nghịch lưu và hệ điện áp

7,8=>chọn 22A (in) 48 V 48Vdc/
2x4 tấm 90V / 48V 130 Ah
??? 220Vac
1091W 3000VA 690W
5h nắng đỉnh 862W PF=0,8
95%
75% 2500W 80% 2000W
48Vdc
2500VA
5454Wh/d 5182Wh/d 3886Wh/d 3109Wh/ngày
C0 = 3886Wh/d / 48V = 80 Ah
Solar (25oC):
Pmax= 175 Wp Deep cycle: xả 80% => C1 = C0/0.8= 100 Ah
Công suất đỉnh: 2000 W Isc = 5,5 A t=30oC => C2 = C1 = 100 Ah (theo hình 9.39)
Voc = 44,5 V
690W =>I= 862/48=18A => DR=100/18=~5
Công suất thường trực: 690 W => Solar (65oC): C/5, 30oC => T,DR= 0,78 (theo hình 9.42)
Pmax = 140 Wp
C3 = C2/T,DR = 100/0,78 = 130Ah
280 281

Tính chọn acquy Tính toán dung lượng acquy

???
24 VV
??? Ah
724
2.222W 5 giờ/ngày
2.222W 90% 2.000W
t=28oC
24Vdc
11.111Wh/d 10.000Wh/ngày
C0 = 11111Wh / 24V = 463 Ah
Deep cycle: xả 80% => C1 = C0/0.8= 579 Ah
t=28oC => C2 = C1 = 579 Ah (theo hình 9.39)
Tính cung cấp điện 95% thời gian?➔ Hình 9.46
I = 2222W/24V = 93A => DR= 579/93 = 6,2
C/6,2, 28oC => T,DR= 0,8 (theo hình 9.42)
C3 = C2 / T,DR = 579 / 0.8 = 724Ah
282 283
Tính toán dung lượng acquy Acquy chì - axit

Hình 9.46 được viết thành các phương trình gần đúng:
_ MDOD (Maximum Depth of Discharge) = 0,2 cho SLI, 0,8 cho

loại acquy xả sâu.
_ (T, DR) là hệ số dựa theo ảnh hưởng của nhiệt độ và suất
phóng điện như hình 9.39, 9.42.
284 285
Tính toán hệ điện mặt trời độc lập Dung lượng acquy
_ Dòng điện xả càng nhỏ thì dung lượng acquy càng tăng.
_ Suất xả điện C/20 ở 25oC làm chuẩn cho hệ thống Acquy.
286 287

Dung lượng acquy Tính dung lượng acquy
+ Tính cho acquy deep-cycle.

+ Dung lượng cần cấp cho tải: 1000Ah / 48giờ.
Gợi ý:
_ Xem hình 9.39 để tính dung lượng acquy cần ở -20oC (chưa
xét tốc độ xả).
_ Xem hình 9.42 để tính dung lượng acquy thực sự cần với
tốc độ xả đều trong 48 giờ (ở nhiệt độ -20oC).
288 289
Ghép nối acquy Acquy chì - axit

12.7 V
11.7 V
290 291
Hiệu suất Coulomb và hiệu suất acquy chì Acquy
Acquy chì khởi động SLI chỉ cho phép xả MDOD = 20%
(Maximum Depth of Discharge). Khối lượng nhẹ do điện cực
nhỏ, điện tích đáy bình chứa kẹn hẹp,…
292 293

Hiệu suất Coulomb và hiệu suất acquy chì Hiệu suất Coulomb và hiệu suất acquy chì
_ Khi sạc acquy gần đầy, sẽ phát sinh khí hydrogen và oxygen
và làm giảm hiệu suất sạc acquy.
_ Khi bắt đầu sạc, hiệu suất Coulomb - hiệu suất dòng
điện (electron) - gần bằng 100%. Khi quá sạc, hiệu suất bị giảm
còn chừng 90%.
Thực tế, hiệu suất nạp-xả năng lượng của acquy chỉ
chừng 75%. Một phần là do tổn hao trên điện trở nội Ri của
acquy. Và còn tùy thuộc vào trạng thái sạc (SOC), nhiệt độ làm
việc,…
294 295
Dung lượng acquy (T, DR) Hiệu suất Coulomb và hiệu suất acquy chì
d) Cho biết hiệu suất Coulomb là 90%. Tính lại hiệu

suất năng lượng của acquy khi dòng nạp/xả là C/5?
Giả sử Ri không đổi!
Hình 9.42 discharging
_ Tốc độ xả càng nhanh thì dung lượng acquy cũng suy giảm.
296 297
Hiệu suất Coulomb và hiệu suất acquy chì Acquy chì - axit
Charge: C/3
Discharge: C
298 299

Acquy chì - axit Tính toán giàn pin mặt trời
tháng
Số giờ nắng trung bình ở TP. Long Xuyên là 5 giờ/ngày.
Nguồn: NASA
https://power.larc.nasa.gov/data-access-viewer/
300 301
Tính toán dung lượng acquy Tính toán dung lượng acquy
Ví dụ 9.18.2: Một gia đình có nhu cầu tiêu thụ điện AC
Ví dụ 9.18.1: Một gia đình có nhu cầu tiêu thụ điện AC 3000Wh/đêm (từ 18-20 giờ) từ nguồn điện mặt trời độc
3000Wh/đêm (từ 17-22 giờ) từ nguồn điện mặt trời lập, nhiệt độ acquy là -20oC. Để đảm bảo cấp điện đủ cho
độc lập ở Long Xuyên, nhiệt độ acquy khoảng 27oC. 95% thời gian sử dụng (5% thời gian thiếu điện sẽ do máy
Để cấp điện cho 95% nhu cầu (5% còn lại do máy phát dự phòng cung cấp). Tính dung lượng bình acquy
phát dự phòng cung cấp). Tính dung lượng bình chì-axit loại xả sâu (deep-cycle) cần lắp đặt? Vẽ sơ đồ đấu
acquy chì-axit loại xả sâu (deep-cycle) cần lắp đặt? nối acquy? Biết hiệu suất trung bình của bộ nghịch lưu là
85%. Tính theo Lat+15, vào mùa lạnh, HAY vào tháng x,
Hiệu suất trung bình của bộ nghịch lưu là 90%. Xem với x là số cuối cùng của MSSV.
dữ liệu cường độ nắng ở Long Xuyên ở trang trước.
Tóm tắt:
_ MDOD - bảng 9.14.
_ Ảnh hưởng của nhiệt độ lên dung lượng sạc của acquy - hình 9.39.
_ 95% nhu cầu tương ứng số giờ nắng - hình 9.46.
_ Ảnh hưởng của nhiệt độ và tốc độ xả (T,DR) lên dung lượng xả của acquy –
hình 9.42. Sinh viên tham khảo cách giải trong tài liệu.
302 303
Thông số pin mặt trời Tính toán giàn pin mặt trời
Thiết kế hệ điện mặt trời độc lập cho slide trước?
Tính theo các thông số khi nhiệt độ ngoài trời là

30oC và cường độ bức xạ mặt trời là 1kW/m2?
Hệ thống năng lượng xanh 304 Hệ thống năng lượng xanh
Elon Musk 305
304 305

Tính toán giàn pin mặt trời Tính toán giàn pin mặt trời
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
6:00 7:12 8:24 9:36 10:48 12:00 13:12 14:24 15:36 16:48 18:00
-500
Tại TP.HCM, vào ngày 8/4/2015,

Giàn pin công suất 5500-Wp, phát lên lưới 20-kWh/ngày
306 307
Diode chống ngược Diode chống ngược
308 309
Diode chống ngược Tính toán lắp ghép dàn pin mặt trời
310 311

Tính toán lắp ghép dàn pin mặt trời Tính toán lắp ghép dàn pin mặt trời
312 313
Tính toán lắp ghép dàn pin mặt trời Hệ nguồn điện mặt trời lai
Hệ thống PV lai:
_ Giảm dung lượng acquy nhờ có máy phát.
_ Dòng cấp cho tải và dòng nạp acquy từ máy phát < C/5.
_ Hạn chế số lần khởi động máy phát.
314 316
Hệ nguồn điện mặt trời lai Hệ nguồn điện mặt trời lai
317 318

319 320
321 322
Hệ nanogrid - microgrid 7. Hệ điện mặt trời hòa lưới
Sinh viên tham khảo tài liệu: https://www.sma.de/en/sunbelt.html

323 324

Giải pháp điện mặt trời hòa lưới

Hệ điện mặt trời hòa lưới
Phát điện phân tán, không dùng acquy,

giảm CO2, tuổi thọ cao, phí bảo dưỡng thấp
325 326
Giải pháp điện mặt trời hòa lưới cho gia đình
Điện lưới
Pin mặt trời
Inverter Tải tiêu thụ điện
327 328

Góc cao độ
Góc phương vị
329 330


331 332
Hệ điện mặt trời hòa lưới Hệ điện mặt trời hòa lưới
333 334
Hồ thủy điện Đa Mi
335 336


Điện Lực Tân Thuận – Quận 4, TPHCM

337 338
Sản lượng điện mặt trời _ Điện mặt trời công nghiệp giúp giảm bớt chi
phí tiền điện vào giờ cao điểm: 9:30-11:30.
3500
Phần mềm giám sát
3000
3500
2500
3000
2000 2500
1500 2000
1000 1500
500 1000
0 500
6:00 7:12 8:24 9:36 10:48 12:00 13:12 14:24 15:36 16:48 18:00
-500 0
6:00 7:12 8:24 9:36 10:48 12:00 13:12 14:24 15:36 16:48 18:00
-500
339 340
_ Điện mặt trời công nghiệp giúp giảm bớt chi _ Điện mặt trời kinh doanh sẽ giúp giảm đáng kể tiền
phí tiền điện vào giờ cao điểm: 9:30-11:30. điện giá cao ở giờ cao điểm và giờ bình thường
Kinh doanh Sản xuất

Giờ bình thường 2666 1685
Giờ thấp điểm 1622 1100
Giờ cao điểm 4587 3076
341 342

_ Điện mặt trời gia đình sẽ giúp giảm đáng kể tiền

điện ở mức lũy tiến cao: Bậc 6: 2927 đ/kWh.
Bậc kWh Đồng/kWh

1 0-50 1678
2 51-100 1734
3 101-200 2014
4 201-300 2536
5 301-400 2834
6 401 trở lên 2927
345 346
347 348
Công suất DC Hòa lưới
349 350

_ Quyết định 11/2017/QĐ-TTg ngày 11/4/2017 về cơ chế khuyến _ Công văn số 5087/BCT-TCNL v/v hướng dẫn
khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam: 2086
đ/kWh (9,35 Uscent/kWh).
Quyết định số 11/2017/QĐTTg ngày 9/6/2017
Tiêu thụ điện của Việt Nam 2016 khoảng 160 tỷ kWh
Doanh thu bán điện 265 nghìn tỷ đồng (12 tỷ USD)
351 352
_ Văn bản số 3393/EVNHCMCMC-KD ngày Giải pháp điện mặt trời hòa lưới
2/8/2017 của Tổng công ty Điện Lực TP.HCM
v/v hướng dẫn tạm thời cách thức triển khai các
công trình điện mặt trời nối lưới vào hệ thống
điện của Tổng công ty.
353 354
Công suất định mức DC & AC Công suất định mức DC & AC
95%
355 356

Bộ nghịch lưu và hệ điện áp Bộ nghịch lưu và hệ điện áp

220 Vac 875Wp 220 Vac 611Wac
222,5 Vdc 222,5 Vdc
5,5 A 5,5 A
97% 611 Wac 97% 611 Wac
90% 90%
5,1 => chọn 5 tấm 5,1 => chọn 5 tấm
ghép nối tiếp ghép nối tiếp
5h nắng đỉnh 5h nắng đỉnh
3454Wh/ngày 3109Wh/ngày 3454Wh/ngày 3109Wh/ngày
712W 712W
3561Wh/ngày 3561Wh/ngày
Solar (25oC): Solar (25oC):
Pmax= 175 Wp Pmax= 175 Wp
Isc = 5,5 A Isc = 5,5 A
Voc = 44,5 V Voc = 44,5 V
=> Solar (65oC): => Solar (65oC):

Pmax = 140 Wp Pmax = 140 Wp
357 358
Tác động của nhiệt độ trên tế bào quang điện Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới
Thiết kế hệ điện mặt trời

hòa lưới cung cấp 500
kWh/tháng?
Nhiệt độ ngoài trời là 10-40oC
và cường độ bức xạ mặt trời là
1kW/m2? Khu vực có 5 giờ
nắng đỉnh.
Cho biết Inverter có điện áp

500Vdc/220Vac, hiệu suất 95%.
Hiệu suất ghép pin 97%.
359 360
Bộ nghịch lưu và hệ điện áp Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới
IN: 500 Vdc (TK) 500 Vdc

IN: 11,8 A 12 A
4,1 kWp
OUT: 220 Vac 220 Vac
97% OUT: 3,2 kW (AC) 3 kW
95%
9,4 => chọn 9 tấm Thiết kế hệ điện mặt trời
=> 9 tấm / string hòa lưới 5 kWp?
5h nắng đỉnh
17,5 kWh/ngày 16,6 kWh/ngày
3,6 kW và cường độ bức xạ mặt trời là
18,1 kWh/ngày 1kW/m2? Khu vực có 5 giờ
nắng đỉnh.
Solar (25oC):
Pmax= 450 Wp
Solar (71,2oC):
Solar (10oC): Cho biết Inverter có điện áp
+ Pmax= 383 Wp
Voc = 52,1 V 500Vdc/220Vac, hiệu suất 95%.
Isc = 11,5 A
Voc = 50 V
+ Isc = 11,76 A Hiệu suất ghép pin 97%.
361 362

Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới

hòa lưới với diện tích mái
bằng khoảng 20 m2?
nắng đỉnh (với pin lắp nghiêng
về Nam 10 độ).

363 364
Công suất định mức DC & AC Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới
95%

hòa lưới sao cho công
suất phát điện giữa trưa
không quá 3 kWac (bằng
công suất tải tiêu thụ)?
nắng đỉnh.

365 366
Tính toán theo số giờ nắng đỉnh Hệ số sử dụng CF cho hệ PV nối lưới
368 369

Tính toán theo số giờ nắng đỉnh Cường độ nắng theo từng tháng trong năm
tháng
Số giờ nắng ở TP. Long Xuyên là 5 giờ/ngày.
Nguồn: NASA
370 371
Tính toán theo số giờ nắng đỉnh Tính toán theo số giờ nắng đỉnh
372 373
Tính toán theo số giờ nắng đỉnh Tính toán theo số giờ nắng đỉnh
374 375

Tính toán theo số giờ nắng đỉnh Công suất định mức DC & AC
376 377
Công suất định mức DC & AC Tính toán công suất cho hệ PV nối lưới
378 379
Tính toán công suất cho hệ PV nối lưới Tính toán công suất cho hệ PV nối lưới
380 381

382 383
384 385
386 387

388 389
Vận hành – Bảo dưỡng cho hệ điện mặt Vận hành – Bảo dưỡng cho hệ điện mặt
trời hòa lưới trời hòa lưới
390 391
8. Tính toán kinh tế cho hệ hòa lưới Tính toán thiết kế hệ điện mặt trời hòa lưới
Tư vấn cho khách hàng nhiều phương án lắp đặt CÔNG SUẤT
pin và hiệu quả kinh tế kèm theo:
• Gia đình tiêu thụ 800kWh/tháng vào buổi tối (ban ngày).
• Diện tích mái nhà (mái bằng) là 40m2.
• Giá mua điện phát dư lên lưới hàng năm là 2086 đồng/kWh.
• Hiệu suất trung bình của inverter là 90%.
• Số giờ nắng là 5 giờ/ngày.
• Giá thành lắp đặt là 13 triệu đồng/kWp/5m2. Theo kinh nghiệm:
• Biểu giá điện dành cho gia đình như quy định hiện nay. Nhiệt độ ngoài trời là 30oC và
cường độ bức xạ mặt trời là
1kW/m2?
392 393

Giải pháp điện mặt trời hòa lưới cho gia đình
8. Tính toán kinh tế cho hệ nối lưới
Biểu giá điện 2017: Điện lưới
Pin mặt trời
Inverter Tải tiêu thụ điện
394 395
8. Tính toán kinh tế cho hệ nối lưới Tính theo USD/W
Hiệu quả kinh tế của hệ thống
396 397
Tính theo USD/W Tính giá thành
398 399

Tính giá thành Tính giá thành
400 401
402 403
404 405

Tính giá thành 9. Xu hướng sử dụng năng lượng mặt trời
406 407
Xu hướng sử dụng năng lượng mặt trời Xu hướng sử dụng năng lượng mặt trời
408 409
410 411

Đức Đức
412 413
Đức Đức
414 415
Đức Đức
416 417

Đức Đức
418 419
Úc Trung Quốc
420 421
Việt nam Việt nam
Cơ cấu nguồn phát điện 2011
Phát điện năm 2010
422 423

424 425
426 427
428 429

10. Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời
430 431
Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời
432 433
Hệ điện mặt trời độc lập: dành cho khu vực Hệ điện mặt trời độc lập: dành cho khu vực
chưa có chưa lưới điện quốc gia. chưa có chưa lưới điện quốc gia.
434 435

Hệ điện mặt trời độc lập: dành cho khu vực Hệ điện mặt trời độc lập: dành cho khu vực
chưa có chưa lưới điện quốc gia. chưa có chưa lưới điện quốc gia.
Hệ thống tích hợp “all in one”

436 437
Giải pháp công nghệ cho các hệ điện mặt trời Hệ điện mặt trời hòa lưới điện quốc gia
– Điện mặt trời được biến đổi hòa trực tiếp lên lưới
điện quốc gia
– Hệ thống phát điện phân tán từ mỗi mái nhà
– Không dùng acquy, chi phí bảo dưỡng thấp
– Cho phép nâng cấp Hệ điện mặt trời độc lập ngay
khi có điện lưới quốc gia
– Dễ lắp đặt, vận hành, tuổi thọ cao
Máy phát điện dự phòng dùng acquy 438

Hệ thống năng lượng xanh Hệ thống năng lượng xanh 439
438 439
Hệ điện mặt trời hòa lưới điện quốc gia Hệ điện mặt trời hòa lưới điện quốc gia
Phát điện phân tán, không dùng acquy,

Hệ thống năng lượng xanh 440 giảm CO2, tuổi thọ cao, phí bảo dưỡng thấp
440 441

O→B: đặc thù cho điều kiện Việt Nam

Đơn giản, hiệu quả, dễ lắp đặt, vận hành
Hệ thống năng lượng xanh 442 Hệ thống năng lượng xanh W0 = W2 - W1 443
442 443
Hệ điện mặt trời hòa lưới ở

Hệ điện mặt trời hòa lưới điện quốc gia
ĐH Bách Khoa TP.HCM từ 2007

Thiết bị hòa lưới điện mặt trời
444 Hệ thống năng lượng xanh 445
444 445
446 447

448 449
Giải pháp hệ điện mặt trời hòa lưới:

– Dễ lắp đặt, vận hành, tuổi thọ cao (>30 năm)
– Thời gian hoàn vốn chắc chắn chỉ từ 10-12 năm theo giá
điện hiện hành
– Không dùng acquy, chi phí bảo dưỡng thấp
– Thân thiện môi trường, giảm phát thải CO2
– Phát điện phân tán, dễ đầu tử mở rộng
– Phù hợp xu hướng phát triển khi nhu cầu tiêu thụ và giá
điện ngày càng tăng cao
– Đặc biệt hiệu quả khi Nhà Nước, EVN chấp nhận mua
điện mặt trời với giá ưu đãi
450 451
Hệ điện mặt trời lai – vừa hòa lưới điện quốc Hệ điện mặt trời lai – vừa hòa lưới điện quốc
gia, vừa có dự trữ phòng khi cúp điện. gia, vừa có dự trữ phòng khi cúp điện.
Đặc thù cho điều kiện Việt Nam

452 453

Tài liệu tham khảo Trần Công Binh

GV ĐH Bách Khoa TP.HCM
Phone: 0908 468 100
1. Gilbert M. Masters, "Renewable and Efficient Email: tcbinh@hcmut.edu.vn
Electric -Power Systems" -JOHN WILEY & SONS, binhtc@yahoo.com
2004. Website: www4.hcmut.edu.vn/~tcbinh
2. PVPS Report, A Snapshot of Global PV 1992-
2012, Preliminary information from the IEA PVPS
Programme. Report IEA-PVPS T1-22:2013
T©B
455
454 455

C2 HTNLX Vd.5 2019 HK201 6s

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

C2 HTNLX Vd.5 2019 HK201 6s

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bài giảng HTNLX Trần Công Binh

C2: NĂNG LƯỢNG ĐIỆN MẶT TRỜI

ĐH BÁCH KHOA TP.HCM

HỆ THỐNG NĂNG LƯỢNG XANH

Giảng viên: ThS. Trần Công Binh

Renewable energy ressources on Earth by year

ĐH Bách Khoa TP.HCM 1

Định luật Plank Phổ điện từ

Phổ bức xạ của trái đất ở 288oK Định luật Stefan-Boltzmann

ĐH Bách Khoa TP.HCM 2

Quy tắc Wien Bức xạ của trái đất

ĐH Bách Khoa TP.HCM 3

• n = số ngày (bắt đầu từ ngày 1.1)

Quỹ đạo trái đất Quỹ đạo trái đất

• Trong một ngày, trái đất quay 360,99˚

trái đất (δ<0 khi mặt trời ở bán cầu Nam)

• Thiên độ Thu phân

ĐH Bách Khoa TP.HCM 4

Ví dụ 7.2 – Góc lắp dàn PV Góc thu giữa trưa

Cao độ giữa trưa βN - Altitude Angle Ví dụ 7.2 – Góc lắp dàn PV

𝑇í𝑛ℎ 𝑚𝑖𝑛 𝑣à 𝑚𝑎𝑥 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑘ℎ𝑜ả𝑛𝑔  = [−23.45𝑜 → + 23.45𝑜]

Hệ thống năng lượng xanh 28 Hệ thống năng lượng xanh 29

ĐH Bách Khoa TP.HCM 5

Hệ thống năng lượng xanh 30 Hệ thống năng lượng xanh 31

• Xoay theo mặt trời

s < 0 ở phía Tây Hình 7.10

Hệ thống năng lượng xanh 34 Hệ thống năng lượng xanh 35

ĐH Bách Khoa TP.HCM 6

Góc cao độ  và góc phương vị s Góc cao độ  và góc phương vị s

Ví dụ 7.3 – Mặt trời ở đâu? Ví dụ 7.3 – Mặt trời ở đâu?

ĐH Bách Khoa TP.HCM 7

• Xác định góc phương vị của vật gây bóng che

Nhà che sau

The Guilty Trees were Subject to

Trường hợp đầu tiên bị kết án năm 2008.

ĐH Bách Khoa TP.HCM 8

Múi giờ Kinh độ chuẩn múi giờ

ST = CT + (LT-LL)  4(phút) + E(phút) (7.14)

ĐH Bách Khoa TP.HCM 9

• n là ngày trong năm

Hệ thống năng lượng xanh 54 Hệ thống năng lượng xanh 55

ĐH Bách Khoa TP.HCM 10

Hệ thống năng lượng xanh Hệ thống năng lượng xanh

• Có thể tính độ suy giảm cường độ bức xạ qua bầu khí

ĐH Bách Khoa TP.HCM 11

Solar Insolation on a Collecting

ĐH Bách Khoa TP.HCM 12

US Annual Insolation Worldwide Annual Insolation

Hệ thống năng lượng xanh 76 Hệ thống năng lượng xanh 77

ĐH Bách Khoa TP.HCM 13

Worldwide Annual Insolation Worldwide Annual Insolation

Hệ thống năng lượng xanh 78 Hệ thống năng lượng xanh 79

Worldwide Annual Insolation Worldwide Annual Insolation

Bản đồ tiềm năng năng lượng mặt trời

Nhiệt – điện mặt trời

Hệ thống năng lượng xanh 82 Hệ thống năng lượng xanh 83

ĐH Bách Khoa TP.HCM 14

Nhiệt – điện mặt trời Nhiệt – điện mặt trời

Hệ thống năng lượng xanh 84 Hệ thống năng lượng xanh 85

Nhiệt – điện mặt trời Quang – điện mặt trời

Hệ thống năng lượng xanh 86 Hệ thống năng lượng xanh 87

2. Tế bào quang điện Tế bào quang điện

Hệ thống năng lượng xanh 88 Hệ thống năng lượng xanh 89