‫‪Archive of SID‬‬

‫بررسی تغییر نظام آموزشی ایران از طرح ‪ 1 _3_3_5‬به طرح ‪3_3_ 6‬‬

‫لیال محمدامین زاده‬

‫دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد اراک‪90544444190 ،‬‬
‫‪Leyla_aminzadeh63@yahoo.com‬‬

‫چکیده‬

‫مقاله حاضر در ارتباط با تغییر نظام آموزشی می باشد که در سال تحصیلی ‪ 5405_04‬از طرح ‪ 5_4 _4 _1‬به طرح ‪4 _ 4 _6‬‬
‫تغییر یافت و طرح ‪ 4 _4 _6‬به اجرا در آمد‪ .‬در این مقاله مرور مختصری بر تحوالت آموزش و پرورش بعد از انقالب اسالمی نظیر‬
‫تحوالت ساختاری‪ ،‬الیحه تغییرات و الیحه اصالحیه آموزش و پرورش‪ ،‬منشور اصالحات و سند ملی آموزش وپرورش و نیز استقرار‬
‫نظام آموزشی از سال ‪ 5405‬به بعد آورده شده است‪ .‬همچنین مباحثی در ارتباط با ویژگی های نظام آموزش فعلی‪ ،‬نگاهی به‬
‫وضعیت موجود‪ ،‬مشکالت نظام آموزشی فعلی و تغییر نظام آموزشی و همچنین مزایا و معایب طرح ‪ 4_4_6‬و راهکارهای بهتر اجرا‬
‫شدن آن مورد بحث قرار گرفته است‪.‬خودمحوری و بی توجهی به مشارکت جمعی در یادگیری‪ ،‬حافظه محوری‪ ،‬نمره گرایی‪ ،‬بی‬
‫تاثیری و بی مسئولیتی دانش آموزان‪ ،‬روابط عمودی و مبتنی بر قدرت‪ ،‬حاکمیت نگرش ایدئولوژیک بر ساختار نظام آموزشی‪،‬‬
‫ساختار اداری‪ ،‬برنامه ریزی آموزشی و درسی‪ ،‬کتابهای درسی‪ ،‬فضای آموزشی‪ ،‬نیروی انسانی‪ ،‬ساختار مدارس ‪،‬عدم درک مفاهیم‬
‫علمی و افت تحصیلی‪ ،‬عدم موفقیت در دستیابی به اهداف آموزشی کیفی را می توان دالیل اصلی برای تغییر نظام و ساختار‬
‫آموزشی ‪ 5_4_4_1‬دانست‪.‬‬

‫واژگان کلیدی‪ :‬نظام آموزشی ‪ ،‬تغییر نظام آموزشی ‪ ،‬طرح آموزشی ‪4_4_6‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫مقدمه‬
‫هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که به بقا و قدرت خود در کنار دیگر کشورها بیندیشد و از وجوب پیشرفت علمی و تکنولوژیکی‬
‫خود در آینده غفلت ورزد؛ و هیچ پیشرفتی در این زمینهها صورت نمیبندد‪ ،‬مگر با اتکا بر سرمایههای ذهنی و هوشی‪ .‬تالش‬
‫بی وقفه و پررقابت کشورهای صنعتی برای جذب‪ ،‬نگهداری و به کارگیری نخبگان سراسر جهان در دانشگاهها‪ ،‬آزمایشگاهها و مراکز‬
‫تولیدی و صنعتیِ خود؛ شاهد روشنی بر اهمیت این موضوع است‪.‬‬

‫نظام های اجتماعی در طول قرنها یکی از شکل های آموزش و پرورش خواه آموزش و پرورش بومی یا غربی را داشته اند‪ .‬آموزش و‬
‫پرورش به عنوان یک ضرورت است برای کسی که خودش در کرۀ زمین زندگی می کند‪ .‬آموزش و پرورش از مکانی به مکان دیگر و‬
‫از زمانی به زمان دیگر تغییر می کند‪ .‬در حقیقت آن (تغییر) روشی مهم برای توسعه هر ملت است (وایفو؛ یودین‪ ،4990 ،‬ص‪.)95‬‬
‫عصر حاضر‪ ،‬عصر تحوالت و تغییرات پیوسته و برق آسا در حوزه های گوناگون حیات بشری است‪ .‬این تحوالت‪ ،‬پیامدهایی نیز در‬
‫آموزش و پرورش دارد‪ .‬نظام آموزشی برای هماهنگی با ای ن دگرگونی ها و مواجهه با چالش های بر آمده از آنها‪ ،‬نیازمند نوآوری و‬
‫تغییر است‪ .‬در این راستا‪ ،‬پژوهش ها‪ ،‬مطالعات و طرح هایی انجام می شوند که همگی در تکاپوی جسات روش ها و راهکارهایی‬
‫برای اصالح محیط یادگیری و بهبود عملکرد نظام آموزشی هستند (حسنی‪،5491 ،‬ص‪.)515‬‬

‫ن ظام آموزشی هر کشور دستگاهی است که آینده سازان آن کشور می سازد و به حقیقت می توان گفت نظام آموزشی آینده را می‬
‫سازد‪ .‬تربیت و تخصصی که افراد جامعه کسب می کنند قویاً تابع نظام آموزشی جامعه است‪.‬کودکان و نوجوانان مانند مادۀ بالقوه ای‬
‫هستند که در قالب نظام آموزشی ریخته می شوند و به تبع این قالب شکل می گیرند‪ .‬اگر نظام آموزشی با اهداف نهایی و نیازهای‬
‫واقعی یک جامعه تناسب نداشته باشد‪ ،‬نمی تواند نسل جوان را برای نیل به اهداف و رفع آن نیازها تربیت کند و در نتیجه‪ ،‬راهی‬
‫طی نخواهد شد و مقصودی حاصل نخواهد گشت (حداد عادل‪،5464،‬ص‪.)54‬‬

‫عرصه تعلیم و تربیت از مهم ترین زیر ساخت های تعالی همه جانبه کشور و ابزار جدی برای ارتقاء سرمایه انسانی شایسته کشور‬
‫در عرصه های مختلف است‪ .‬تعلیم و تربیتی که تحقق بخش حیات طیبه‪ ،‬جامعه عدل جهانی و تمدن اسالمی ایرانی باشد‪ .‬در پرتو‬
‫چنین سرمایه انسانی م تعالی است که جامعه بشری آمادگی تحقق حکومت جهانی انسانی کامل را یافته است و در سایه چنین‬
‫حکومتی ظرفیت و استعدادهای بشر به شکوفایی و کمال خواهد رسید (سندتحول بنیادین آموزش و پرورش ‪،5409 ،‬ص‪.)1‬‬

‫مروری مختصر بر تحوالت آموزش و پرورش پس از انقالب اسالمی‬

‫تحوالت ساختاری آموزش و پرورش‬

‫در همان اوایل شروع انقالب نهادها تغییرات خود را شروع کردند‪ .‬تغییرات عمده آموزش و پرورش از سال ‪ 5419‬تا ‪ 5494‬بیشتر‬
‫در سطح وزارت خانه بود و توجه جدی به تغییرات کیفی و برنامه درسی دیده نمیشود‪ .‬شکل زیر ساختار داخلی وزارت آموزش و‬
‫پرورش را از سال ‪ 5419‬تا ‪ 5494‬نشان میدهد‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫شکل ‪ ،1‬تحوالت ساختاری آموزش و پرورش از سال ‪ 1351‬تا ‪1311‬‬

‫اولین الیحه تغییرات آموزش و پرورش‬

‫در سال ‪ ، 5461‬اولین الیحه تغییرات آموزشی وزارت آموزش و پرورش توسط مجلس شورای اسالمی تصویب شد‪ .‬در این الیحه‪،‬‬
‫نظام آموزشی دارای و بخش کلی است‪ .‬شکل زیر این تحوالت را نشان میدهد‪.‬‬

‫شکل‪ ،2‬الیحه تغییرات نظام آموزشی وزارت آموزش و پرورش در سال ‪1361‬‬

‫سند ملی آموزش و پرورش‬

‫از آغازین روزهای انقالب اسالمی‪ ،‬ایجاد تحول در آموزش و پرورش به منظور تعمیق و استمرار انقالب فرهنگی‪ ،‬دغدغه رهبران و‬
‫مسئوالن ارشد نظام نوپای اسالمی بوده است و بر ضرورت آن پای فشردهاند‪ .‬مدیران و متصدیان آموزش و پرورش نیز در پاسخ به‬
‫این مطالبه ی به حق‪ ،‬اقدامات متعدد و متنوعی را در سطح خرد و کالن انجام داده اند تا شاید بتوانند این مجموعهی تأثیرگذار در‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫فرایند رشد و تعالی فرد و جامعه را‪ ،‬بیش از پیش با اهداف و آرمانهای بلند انقالب اسالمی هماهنگ و همسو نمایند‪ .‬به همین‬
‫دلیل شورای عالی آموزش و پرورش‪ ،‬به عنوان مرجع سیاستگذاری در حوزه وظایف آموزش عمومی و متوسطه با درک این ضرورت‬
‫و در پاسخ به نیازها و مطالبات مزبور در تاریخ ‪« 94/4/6‬طراحی و اجرای مطالعه ملی به منظور آسیب شناسی آموزش و پرورش و‬
‫ترسیم چشمانداز آینده در برنامههای توسعه کشور» را به تصویب رساند‪ .‬هیأت وزیران نیز در آبان ماه ‪ 5494‬بر ضرورت انجام این‬
‫مهم تأکید نمود‪ .‬شکل زیر ابعاد سند ملی آموزش و پرورش را نشان میدهد‪.‬‬

‫شکل ‪ ،3‬سند ملی آموزش و پرورش‬

‫استقرار نظام آموزشی از سال ‪ 1331‬به بعد‬

‫عمده تحوالت آموزش و پرورش بعد از انقالب اسالمی از سال ‪ 5499‬به بعد خودنمایی بیشتری دارد‪ .‬اوج این تحوالت در سال‬
‫‪ 5409‬خود را نشان داده است‪ .‬بعد از تدوین سند ملی‪ ،‬آموزش و پرورش تصمیم گرفت‪ ،‬دورههای آموزشی را به دو دوره ابتدایی و‬
‫متوسطه تقسیم کند‪ .‬این دو دوره ‪ 54‬سال طول میکشد در ‪ 6‬سال ابتدایی و ‪ 6‬سال متوسطه‪ .‬دوره متوسطه هم به دو دوره اول و‬
‫دوم تقسیم میشود‪ .‬شکل زیر نحوه اجرا و استقرار نظام آموزشی را از سال ‪ 5405‬تا ‪ 5401‬نشان میدهد‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫جدول ‪ ،1‬دورههای تحصیلی و استقرار آن‬

‫دوره های‬
‫‪01-09‬‬ ‫‪06-01‬‬ ‫‪01-06‬‬ ‫‪04-01‬‬ ‫‪04-04‬‬ ‫‪04-04‬‬ ‫‪05-04‬‬ ‫‪09-05‬‬
‫تحصیلی‬

‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬

‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬

‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬

‫دوره‬
‫ابتدایی‬
‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬ ‫چهارم‬

‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬ ‫پنجم‬

‫ششم‬ ‫ششم‬ ‫ششم‬ ‫ششم‬ ‫ششم‬ ‫ششم‬ ‫ششم‬

‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬

‫دوره اول‬
‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬
‫متوسطه‬

‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬

‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬ ‫اول‬

‫دوره دوم‬
‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬ ‫دوم‬
‫متوسطه‬

‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬ ‫سوم‬

‫ورود به‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬ ‫پیش‬
‫دانشگاه‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬ ‫دانشگاهی‬

‫نگاهی به وضعیت موجود‬

‫امروزه کشورهای مختلف جهان از ساختارهای آموزشی متفاوتی برخوردارند که طبیعتا این ساختارها در هر کشوری بنا بر سیاست‬
‫ها‪ ،‬برنامه ها و اهداف مورد نظر آن کشور متفاوت است‪ .‬در این میان‪ ،‬تالش بر این است که نظام آموزشی هریک از کشورها با‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫تحوالت اجتماعی و پیشرفت های فرهنگی متناسب با قرن بیست و یکم همگام گردد و از سویی دیگر‪ ،‬هماهنگی های الزم بین‬
‫برنامه های آموزشی و بازار کار در حوزهای مختلف خدماتی‪ ،‬صنایع‪ ،‬کشاورزی‪ ،‬بازرگانی و غیره برقرار گردد‪.‬‬

‫آمارهای آموزش و پرورش همه ساله به تعداد قابل توجهی از دانش آموزان در سطوح مختلف تحصیلی اشاره دارد که به سبب‬
‫مسائل متعدد از جمله عدم درک مفاهیم علمی دچار افت تحصیلی یا ترک تحصیل می شوند‪ .‬بسیاری دیگر از دانش آموزان به رغم‬
‫کسب نمرات قبولی در دروس خود‪ ،‬در به کارگیری آموخته ها ناتوان بوده و قادر به پاسخگویی به پرسش های مفهومی و استاندارد‬
‫آزمون های علمی و آموزشی در سطح بین المللی مانندآزمون های تیمز (‪ )TIMSS‬نیستند‪ ،‬از این رو در این مسابقه ها در مقایسه‬
‫با سایر کشورها در ردیف های اخر جدول قرار می گیرند‪.‬‬

‫بر اساس گزارش یونسکو در سال ‪ 4991‬با عنوان گزارش پایش جهانی ((برنامه آموزش برای همه)) (‪ )Education for all‬که به‬
‫بررسی دستاوردهای عمده این برنامه مهم در کشورهای عضو یونسکو پرداخته است‪ ،‬نظام آموزشی ایران به رغم پیشرفت های نسبی‬
‫در زمینه رشد کمی آموزش‪ ،‬مراقبت های اولیه دوران کودکی و آموزش بزرگساالن در دستیابی به اهداف آموزش کیفی موفقیتی‬
‫نداشته است‪ .‬آموزش کیفی آموزشی است که با تنوع استعدادهها و نیازهای کودکان و نوجوانان و با انتظارات جامعه معاصر مطابقت‬
‫داشته باشد‪ .‬آموزشی که به ایجا و تقویت ارزش ها‪ ،‬نگرش ها و مهارت هایی در یادگیرندگان منجر شود‪ ،‬رشد اجتماعی‪ ،‬توان‬
‫خودآموزی و توان درک مفاهیم را در آنان تسهیل کند و دانش آمو زان را در کسب توانمندی های کلی مانند بکارگیری آموخته ها‬
‫در زندگی روزمره‪ ،‬ترکیب و ارزیابی تشویق کند‪ .‬بدیهی است که نتایج عینی اش باید قابل اندازه گیری باشد و در حیطه شناخت‬
‫همگان قرار داشته باشد (بازرگان‪ ،5409 ،‬ص‪.)544‬‬

‫در جست و جوی علل ضعف کیفیت آموزشی در ایرا ن و سایر کشور های منطقه و کند بودن تحوالت آموزش و پرورش در مقایسه با‬
‫سایر سازمان های اجتماعی‪ ،‬بسیاری از پژوهش ها نشان می دهد که عالوه بر عوامل بیرون از محیط آموزشی‪ ،‬مانند مسائل مربوط‬
‫به شرایط اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی دانش آموزان ‪ ،‬بسیاری از کمبودها ناشی از اوضاع درونی مدرسه و نظام آموزشی است‪ .‬در‬
‫این زمینه می توان به اهداف مبهم‪ ،‬کلی و فاقد تعاریف رفتاری و بیگانه با تحوالت جامعه جهانی‪ ،‬برنامه ریزی های درسی نامتناسب‬
‫با اهداف ‪ ،‬نیازها و توانایی های دانش آموزان ‪ ،‬اعمال روش های سنتی و غیر مؤثر تدریس‪ ،‬ضعف مدیریت اجرایی‪ ،‬مقررات‬
‫سختگیرانه و عدم تطبیق برنامه های آموزشی با نیازهای بازار کار اشاره کرد‪ .‬با توجه به این که مداخله در عوامل بیرون از نظام‬
‫آموزشی‪ ،‬کمتر می تواند در نظارت و کنترل مدرسه باشد ضروری است تالش های کارشناسان و مربیان آموزش و پرورش به عوامل‬
‫داخل نظام موانعی که در درون مدرسه بر کودکان و نوجوانان تحمیل کی گردد و مسیر پیش بینی شده برای تحصیل و زندگی‬
‫آینده آنان را با مخاطره روبه رو می سازد‪ ،‬مورد بررسی قرار گیرد (همان‪،‬ص‪.)541‬‬

‫ویژگیهای نظام آموزشی فعلی‬

‫‪ -1‬خود محوری و بی توجهی به مشارکت جمعی در یادگیری‪ :‬در نظام آموزشی فعلی هر کس بدون نیاز نظام مند به دیگری‬
‫بایستی بتواند فرایند یادگیری را سپری کرده و در پایان هر مرحله از این فرایند مورد ارزیابی انفرادی قرار گیرد‪.‬در این نظام جز‬
‫ساعات اندک مربوط به بازی و ورزش افراد در هیچ کار گروهی نظام مندی شرکت ندارند و به هیچ وجه برای کارهای مشارکتی و‬
‫جمعی آموزش نمی بینند‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪-2‬حافظه محوری‪ :‬مهمترین سطح یادگیری در این نظام سطح دانش است که صرفاً بر توانایی حافظه افراد تکیه دارد‪ .‬البته شاید‬
‫به نظر برسد که در بخشی از فرایند یادگیری به خصوص در پایان هر مرحله و در بخش ارزیابی به سایر سطوح یادگیری (درک و‬
‫فهم‪،‬کاربرد‪،‬تجزیه و تحلیل و ترکیب و نوآوری) نیز توجه میشود اما فقط با کمی دقت معلوم میشود که از سایر سطوح جز نام چیز‬
‫دیگری مشاهده نمیشود زیرا فهم صحیح و مورد پذیرش در این نظام همان فهمی است که به افراد آموزش داده شده است و تجزیه‬
‫و تحلیل ه ر موضوع آنگاه صحیح است که منطبق بر نظر مربی باشد‪.‬به عبارت دیگر افراد سایر سطوح یادگیری را نیز همچون سطح‬
‫دانش فراگرفته و به حافظه خود می سپارند از اینرو هرچه افراد توان تقلید بیشتر از مربی خود را داشته باشند از امتیاز بیشتری‬
‫برخوردار میشوند و بعنوان فرد موفق به جامعه معرفی میگردند‪.‬‬

‫‪ -3‬نمره گرایی(مدرک گرایی)‪ :‬مهمترین هدف در این نظام کسب نمره قبولی و مدرکی است که موید این نمره باشد‪ .‬با توجه به‬
‫نکته پیشین وقتی یادگیری افراد در سطح دانش متوقف شود و توجهی به سایر سطوح صورت نگیرد بطور منطقی کسب نمره و‬
‫مدرک تنها مزیتی است که از دوره های آموزشی به دست می آید و برای افراد باقی میماند‪.‬‬

‫‪-1‬بی تاثیری و بی مسئولیتی دانش آموزان‪ :‬در نظام آموزشی فعلی دانش آموزان در شکل گیری هنجارها‪،‬تصمیمات و برنامه‬
‫های مدرسه هیچ تاثیری که ناشی از نقش فعال آنها باشد ندارند‪.‬همچنین جز انجام کارهای فردی که حتی آنرا نیز خود تعریف نمی‬
‫کنند مسئولیت دیگری ندارند و به هیچ وجه مسئولیت پذیری را فرا نمیگیرند‪.‬‬

‫‪-5‬روابط عمودی و مبتنی بر قدرت‪ :‬رابطه بین نقش ها در ساختار آموزشی فعلی افقی نیست و اینطور نیست که افراد از مدیر‬
‫گرفته تا مسئولین اجرایی مدرسه و معلم و دانش آموزان در یک سطح اما در نقش هایی متفاوت حضور داشته باشند‪.‬معلم در کالس‬
‫برای دانش آموزان صرفاً یک نقش آموزشی نیست بلکه وی رئیس و ارباب کالس نیز هست از اینرو کالم و نظر معلم پیش و بیش از‬
‫محتوای علمی حکم فصل الخطاب دارد به عبارت دیگر بیش و پیش از اینکه استدالل معلم بیانگر درستی کالم او باشد جایگاه او‬
‫چنین نقشی را ایفا میکند و به همین ترتیب جایگاه مدیر در مدرسه پیش از ارائه استدالل کالمش را فصل الخطاب میسازد‪.‬‬

‫‪-6‬حاکمیت نگرش ایدئولوژیک بر ساختار نظام آموزشی‪ :‬در این نظام آموزشی مهمترین و اصلی ترین عامل تعیین کننده‬
‫محتوای دروس به خصوص دروس موسوم به عمومی و علوم انسانی و حتی در علوم طبیعی و ریاضی ایدئولوژی حاکم بر کشور است‪.‬‬
‫ایدئولوژی ای که پیش از تحقیق و بررسی تعیین کننده درستی و نادرستی موضوعات مورد نظر است‪ .‬دانش آموز در ادبیات و دینی‬
‫و تاریخ و جغرافیا و اجت ماعی یاد میگیرد که حتی پیش از خواندن و بررسی یک متن درباره آن قضاوت کند‪ .‬به این صورت که اگر‬
‫متن یا نویسنده موید ایدئولوژی حاکم است کالمش صادق و اگر در تضاد و تناقض با ایدئولوژی حاکم است کالمش کاذب است‪.‬‬
‫چنین شیوه داوری حتی درباره موضوعات و مسائل تربیتی و روحی و روانی دانش آموزان نیز وجود دارد‪.‬این مسئله در بخشهای‬
‫دیگر نظام آموزشی نیز مالحظه میشود که اینجا محل بحث آن نیست (رحیمی شاد‪.)5490 ،‬‬

‫مشکالت نظام آموزشی فعلی(آموزش و پرورش(‬

‫‪ )5‬ساختار اداری‪ :‬از نظر ساختار اداری وجود معاونت های فراوان و زیر شاخه های بسیار در اجزا نظام آموزشی باعث تحریف‬
‫بسیاری از جمع بندی های علمی شده است‪ .‬همچنین عدم هماهنگی بین این معاونت ها و زیر شاخه ها بسیار به چشم می آید که‬
‫مشکالتی را برای کل نظام یاد دهی و یاد گیری به وجود آورده است‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪ )4‬برنامه ریزی آموزشی‪ :‬در مورد برنامه ریزی آموزشی مه م ترین مشکل نداشتن یک طرح تحقیقی مناسب برای مقاطع تحصیلی‬
‫می باشد به طوری که مشاهد شد در یک سال در مورد پایه ای تحصیلی بار ها اتفاق نظر واحد وجود نداشته و در حال حاضر سعی‬
‫بر برداشتن دوره راهنمایی از نظام تحصیلی می باشد ‪.‬‬

‫کاری که در برنامه های ‪ 49‬سال پیش هم وجود داشت و مقطع تحصیلی تنها به صورت ابتدایی و دبیرستان بود و در حال حاضر‬
‫هم به علت عدم تحقیق مناسب به همان سبک برگشته شده است البته در این زمینه مشکالت دیگر نیز وجود دارد‪.‬‬

‫‪ )4‬برنامه ریزی درسی‪ :‬از نظر برنامه ریزی درسی مهم ترین مشکل این مورد می باشد که در بعضی از رشته ها تاکید صرفی‬
‫بردرسی خاص می شود که این امر باعث خشک به نظر رسیدن این رشته ها میشود‪.‬‬

‫‪ )4‬کتابهای درسی‪ :‬کتابهای درسی در نظر گرفته شده برای پایه ابتدایی مناسب است اما ساختار کتاب های درسی برای دو دوره‬
‫دبیرستان با توجه به سن و اقتضای نیاز ها یشان نمی باشد به صورتی که کتابهای دوره دبیرستان فاقد ظاهری جذاب می شود و‬
‫صرفا جهت یادگیری ایجاد شده و می زان برانگیزانندگی آنها کم می باشد‪.‬‬

‫‪ )1‬فضای آموزشی‪ :‬فضای آموزشی در نظر گرفته شده فقط به مدرسه محدود می شود و واحد های دیگر که برای معنا دار کردن‬
‫یادگیری دانش آموزان الزم است نسبت به امر آموزش هماهنگی کافی را ندارد‪.‬‬

‫‪ )6‬نیروی انسانی‪ :‬در نظام آموزش و پرورش ما متاسفانه در پستهای حساس افراد متخصص وجود ندارد که همین امر در رده های‬
‫باال باعث عدم برنامه ریزی مناسب آموزشی و درسی شده است که برای کل نظام آموزشی مشکالتی را ایجاد کرده است و در سطخ‬
‫پایین و در مدارس استفاده کردن از معلم هایی که رشته تخصصی در درس مورد نظر را ندارند مشکالتی را برای دانش آموزان ایجاد‬
‫کرده است‪.‬‬

‫‪ )1‬ساختار مدارس‪ :‬متاسفانه در مدراس ما مراتب سازمانی در بسیاری از موارد فقط ظاهری است به این صورت که مدیریت به جای‬
‫انجام کارهای مربوطه به خود کار های یک مربی پرورشی را انجام می هد‪ ,‬مشاور مدرسه کار های انضباطی را انجام می هد و‬
‫معلمان برای خود در مدیریتی را در مدارس بوجود آورده اند و کارهای مدیر را انجام می دهند و با توجه به اینکه رشته تحصیلی‬
‫مدیران مدارس مدیری ت نمی باشد و خود او معلم هم هست روابط غیر رسمی با معلمان مانع از اجرای صحیح قوانین در مدارس می‬
‫شود (مومیوند‪.)5490،‬‬

‫تغییر نظام آموزشی‬

‫دنیا در حال شدنی دیگر است و جلوه هائی از این دگرگونی در عرصه جغرافیای سیاسی عالم قابل مشاهده‪ ،‬بلوک بندی های قدرت‬
‫و حتی عوا مل قدرت در حال دگرگونی و گرچه به حتم نظمی نوین در حال تکوین است‪ ،‬لیکن علی رغم ادعاهای سردمداران آمریکا‬
‫این شکل گیری هیچ قالب از پیش طرح ریزی شده ای را اصوالً پذیرا نیست و مسیر خود را می پیماید‪ .‬در این میان آنچه مسلم‬
‫است تأثیر غیر قابل انکار معرفت انسانی در جایگاه و منزلت جوامع انسانی در ترتیبات نوین است و در این میان نقش آموزش به‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫عنوان عامل اساسی (ایجاد و پذیرش) تحول بیش از هر مقوله ای کارساز خواهد بودو قهراً نظام های آموزشی در عین داشتن چنین‬
‫نقش اساسی‪ ،‬خود عمیقاً به لحاظ فلسفه و محتوا متأثر از این تحوالت خواهند بود (یادداشت ماه‪ ،5419،‬ص‪.)6‬‬

‫جامعه مانند قطاری است که هیچگاه از حرکت خود باز نمیایستد‪،‬در مسیر حرکت نیز ممکن است دچار حادثهای بس عظیم شده‬
‫است که این حادثه مسیر حرکت آن را از رفتن به سوی شرّ به طرف خیر تغییر داده است‪.‬حال هادیان و سرنشینان این قطار‬
‫بایستی ضمن حرکت به اصالح نواقص آن بپردازند تا به سر منزل مقصود برسد‪.‬کار باید از جائی آغاز شود‪.‬مسلما آموزش و پرورش‬
‫ریشهایترین نهادها است و تحول در آن اثرات گسترده و در از مدتی در همهء زمینهها خواهد داشت‪.‬‬

‫اطمینان از درستی و کارایی نظام آموزشی‪ ،‬شرط الزم تحقق همۀ برنامه هایی است که برای توسعه آیندۀ کشور طرح می شود و به‬
‫تصویب می رسد‪ .‬اگر مسؤلین برنامه ریزی در همۀ سازمانها و موسسات کشور‪ ،‬وظیفۀ خود را به نحو احسن انجام دهند و بهترین‬
‫برنامه ها را برای رفع مشکالت و پیشرفت در جهت مطلوب تدوین کنند و برای آنها بودجه کافی نیز در اختیار داشته باشند اما‬
‫نیروی انسانی الزم برای اجرای برنامه ها از قبل تربیت و تأمین نشده باشد‪ ،‬کاری از پیش نخواهد رفت و قدمی برداشته نخواهد شد‬
‫(حدادعادل‪ ،5464 ،‬ص‪.)54‬‬

‫اگر چه ایده اصالح طلبی ‪ ،‬اصلی است که محدود به زمان و مکان معین نمی گردد و همواره معطوف به دگرگونی اجتماعی‪ ،‬تربیتی‬
‫و سیاسی می باشد‪ ،‬اما اصالح گران در هر زمانی به ضروری ترین و فوتی ترین آنها در الیه ها و نهادهای اجتماعی می پردازند و‬
‫تحول در ساختارهای اجتماعی را طلب می کنند که چالش های جدی را به وجود آورده است ‪ .‬از اینرو عزیمت به اصالحات در نظام‬
‫آموزش و پرورش با تحوالت سریعی که در جامعه بوجودآمده و دغدغه ها و نگرانی های بس جدی برای نسل جدید فراهم ساخته و‬
‫الگوهای سنتی را به شدت دچار آسیب ساخته ضروری می نماید‪ ،‬از این رو‪ ،‬اصالحات‪ ،‬طرح و برنامه ای مناسب با تحوالت‪ ،‬ضرورت‬
‫ها‪ ،‬دغده ها و آینده نگری نسبت به نسل جدید است (ایازی‪ ،5495،‬ص‪.)591‬‬

‫اصالح برنامه درسی توسط معلمان‪ ،‬محققان آموزش و پرورش و عامه مردم خیلی مورد پذیرش است‪ ،‬هرچند اصالح آزاد و خالی از‬
‫انتقاد نیست‪ .‬توجه بیشتر انتقادات به اجرا و پیاده سازی اصالح است‪ .‬پژوهشگران سعی می کنند نشان دهند کمبودهای حمایت‬
‫مالی و فرصتهای تربیتی برای معلمان‪ ،‬مواد و منابع نادر و کمیاب‪ ،‬زیربنای فنی فقیر و امکانات فیزیکی که مانع عمده ای هستند‬
‫پیش روی دستیابی به اهدافی که در اصالحیه نوشته شده است (هاکی اوزترک‪ ،4955،‬ص‪.)554‬‬

‫طراحی یک نظام جامع‪ ،‬از مرحلهء شناخت مسایل و مقایسه نقطه نظرها و ارائه بهترین راهحلها‪ ،‬قطعا به زمان نیاز دارد و در کوتاه‬
‫مدت ممکن نیست و شرح بیشتر این مطلب فرصت دیگری میطلبد‪ ،‬اما حرف بر سر این مسئله است که اگر نظام پیچیدهء اداری‬
‫کشور‪ ،‬سیستم ناکام اقتصادی‪ ،‬فرهنگ مصرفی و افزونطلبی برقرار باشد‪ ،‬آیا تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش امکان‬
‫طراحی‪،‬اجرا و رسیدن به نتیجهء مطلوب را خواهد داشت؟‬

‫به نظر میرسد که چنین تغییری باید به گستردگی ابعاد فرهنگی‪،‬اقتصادی و اجتماعی کشور صورت پذیرد‪،‬یا الاقل با طراحی و‬
‫برنامهریزی همزمان در ابعاد گوناگون انجام شود‪.‬بیدلیل نیست که دستاندرکاران و مسئوالن تغییر نظام آموزشی اظهار میدارند‬
‫که این تغییر و تحول در حد وزارت آموزش و پرورش نیست‪ ،‬بلکه در حد همه سازمانها و نهادها کشور است‪ .‬مسلما اگر طراحی‬
‫تغییر نظام آموزشی‪ ،‬همگام با تغییر مستقیم در نظامهای اداری‪ ،‬فرهنگی‪،‬سیاسی واقتصادی کشور نباشد‪ ،‬قطعاً نتیجه بخش نخواهد‬
‫بود‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫ایجاد تغییر در نظام آموزشی کشور‪ ،‬به همان اندازه که مهم است‪ ،‬خطیر نیز هست‪ .‬تغییر نظام‪ ،‬کاری شبیه نمودار تشکیالتی یک‬
‫سازمان نیست که با ترسیم چند دیاگرام و تدوین یک مقاله به پایان برسد‪ .‬آموزش و پرورش گسترده ترین سازمان دولتی است و‬
‫وسیعترین ارتباط مردم و دولت از طریق آموزش و پرورش حاصل می شود‪ ،‬بنابراین‪ ،‬تغییر نظام آموزشی ‪ ،‬یک امر اجتماعی دامنه‬
‫دار و در حقیقت تغییر یک جامعه است‪ .‬اگر اهمیت و ضرورت تغییر نظام‪ ،‬ما از خظیر بودن و حساسیت آن غافل سازد و اگر شور و‬
‫اشتیاق ما برای ر سیدن به هدف مطلوب‪ ،‬ما را به شتابزدگی و کم حوصلگی کشاند‪ ،‬نخواهیم توانست مقدمات الزم را برای حصول‬
‫نتیجه فراهم کنیم و مآالً بازار آشتفه نظام آموزشی را آشفته تر خواهیم کرد و بعید نیست معایب تازه ای بر عیوب نظام قدیم اضافه‬
‫به نحوی که جبران آن نیز ممکن نباشد (حدادعادل‪ ،5464،‬ص‪.)54‬‬

‫در مورد ((تغییر نظام آموزشی)) ‪ ،‬تا بحال بحث های فراوانی شده و شورا های متعددی نیز در این باب تشکیل گردیده‪،‬که هیچکدام‬
‫به نتیجه قابل قبولی نرسیده است‪ .‬طرحهایی نیز که تا کنون ارائه شده یا ضعیف است _ که در حقیقت اصالحی بیش نیست _ و یا‬
‫تغییرات را حداکثر در درون تشکیالت آموزش و پرورش پیشنهاد کرده است؛ در حالیکه بدون تغییرات اساسی در نظام اداری و‬
‫تشکیالتی مملکت ‪ ،‬تغییر بنیادی در آموزش و پرورش امکان ندارد(رشد معلم‪،5469،‬ص‪.)64‬‬

‫تغیر در نظام ارزشی و فلسفهء تعلیم و تربیت‪ ،‬تغییر در نظام آموزشی (اهداف‪ ،‬برنامهها و محتواها)‪ ،‬تغییر در نظام تربیتی‪ ،‬تغییر در‬
‫نظام اداری و مدیریت‪،‬تغییر در نظام تربیت معلم‪ ،‬تغییر در نظام ارزشیابی و تغییر و تحول در هر زمینهای دیگر که موجب رفع‬
‫موانع و تنگناهای موجود بشود و اشکاالتی چون مدرک گرایی‪ ،‬افت تحصیلی‪ ،‬مقررات و ضوابط نادرست‪ ،‬عدم تطابق بازدهی نظام‬
‫آموزشی با نیازمندیهای کشور‪ ،‬عدم تأمین نیروی انسانی شایسته‪ ،‬جدایی بین تعلیم و تربیت‪ ،‬عدم وجود مدیریت و برنامهریزی‬
‫صحیح‪ ،‬و اشکالت موجود در کمیت و کیفیت وسایل کمک آموزشی و کتابهای درسی‪،‬کمبود و نارسایی در امکانات و تجهیزات و‬
‫فضاهای آموزشی‪ ،‬روشهای نادرست آموزشی و‪...‬را پاسخ گوید‪ ،‬طرح جامع تغییر نظام است‪.‬‬

‫باید از وضع موجود شناخت کافی بدست آید‪.‬سپس دورنمای از نظام مطلوب ترسیم شود و برای رسیدگی به وضع جدید یا نظام‬
‫مطلوب برنامهریزی گردد (کریمی‪ ،5461 ،‬ص‪.)61‬‬

‫می توان گفت که‪ )5 :‬تغییر نظام آموزشی امری اساسی و مهم و مسأله ای حیاتی است؛ ‪ )4‬گرفتاری همین امروز ما است و نمی‬
‫توان آن را به تعویق انداخت؛ ‪ )4‬نظام آموزشی خیلی هم عمیق و اساسی و از بیخ و بن باید تغییر کند‪ )4 ،‬و در عین حال شدنی هم‬
‫هست (رشد معلم‪،5469،‬ص‪.)64‬‬

‫اهمیت ساختار نظام آموزشی کشور‪ ،‬در ارتباط دوره های تحصیلی با یکدیگر و طول دوره های آموزشی‪ ،‬بر کسی پوشیده نیست‪.‬‬
‫ساختار نظام آموزشی کشور از سال ‪ 5444‬که طبق قانون تفکیک وزارت فرهنگ شامل سه دوره تحصیلی ابتدایی‪ ،‬راهنمایی و‬
‫متوسطه شد‪ ،‬تا کنون تغییرات زیادی داشته است‪ .‬بعد از پیروزی انقالب اسالمی در جهت تأمین اهداف فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬
‫اقتصادی و سیاسی کشور آموزش و پرورش به خصوص ساختار آموزشی‪ ،‬مورد توجه مسؤالن قرار گرفت‪ .‬در این راستا‪ ،‬طرح های‬
‫نظیر ((تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش)) ‪(( ،‬تغییر نظام آموزش متوسطه)) و ((پیش دانشگاهی)) مطرح شد‪ .‬از آن جا که این‬
‫طرح ها به دالیلی در جهت تأمین اهداف مطلوب موفق نبودند‪(( ،‬طرح تغییرنظام آموزشی کشور در تاریخ ‪ ))5499/59/49‬از سوی‬
‫نمایندگان مجلس‪ ،‬به مجلس شورای اسالمی ارائه شد (رشدمعلم‪ ،5409 ،‬ص‪ .)46‬طرح آموزشی ‪ 4 _ 4 _ 6‬در سال تحصیلی ‪04‬‬
‫_‪ 5405‬به جای طرح ‪ 5_4 _4 _ 1‬به اجرا در می آید و نظام آموزشی کشور تغییر می یابد‪ .‬در ادامه مطلب مزایا و معایب طرح‬
‫جدید نظام آموزشی ارائه می شود‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫مزایای طرح ‪3 _ 3 _6‬‬

‫‪ )5‬حذف دورۀ پیش دانشگاهی ‪ :‬حذف دورۀ پیش دانشگاهی و افزودن آن به دورۀ متوسطه و تبدیل دوره متوسطه دوره ای‬
‫چهارساله ‪ ،‬با عنایت به این امکان توزیع نیروی انسانی مجرب را درتمام سطوح دبیرستان متعادل می کند‪ ،‬از قوت های‬
‫این طرح است‪ .‬به این دلیل که هم اکنون نیروهای آموزشی مجرب تر جذب دورۀ پیش دانشگاهی می شوند‪ ،‬با اجرای این‬
‫طرح‪ ،‬امکان توزیع متعادل نیروهای کیفی فراهم خواهد شد‪.‬‬

‫‪ )4‬اعتبار مدرک تحصیلی دیپلم ‪ :‬افزایش دورۀ تحصیلی به ‪ 54‬سال و اعتبار دیپلم پایان دورۀ متوسطه ‪ 54‬ساله‪ ،‬از نتایج‬
‫مثبت مادۀ ‪ 5‬خواهد بود‪ ،‬با توجه به این که ‪ 16‬درصد کشورهای جهان مدرک دیپلم را در پایان ‪ 54‬سال آموزش و ‪10‬‬
‫درصد آن ها برای ‪ 54‬سال و باالتر آموزش صادر می کنند‪.‬‬

‫‪ )4‬با توجه به این که سن مشموالن نظام وظیفه در ایران ‪ 59‬سال است‪ ،‬طول دوره های تحصیلی ‪ 54‬و سن شش سالگی‬
‫برای ورود به دبستان مناسب است‪ ،‬بنابراین‪ ،‬ارائه دیپلم در سن ‪ 51‬سالگی و کمتر موجب اتالف سرمایه انسانی و عوارض‬
‫نامطلوب اجتماعی می شود؛ وضعیتی که هم اکنون برای اغلب فارغ التحصیالن فنی و کاردانش اتفاق می افتد که این‬
‫طرح آن را رفع می نماید‪ .‬این مزیت انحصاراً به حذف دوره پیش دانشگاهی و شروع تحصیل شش سالگی مربوط است‬
‫(رشد معلم‪ ،5409 ،‬ص‪.)46&1‬‬

‫‪ )4‬استرس و اضطراب دانش آموزان کمتر می شود و برای رفتن به مقطع راهنمایی آمادگی بیشتری از نظر روحی پیدا می‬
‫کنند(گروه آموزشی ابتدایی زرین شهر‪.)5409 ،‬‬

‫معایب طرح ‪3_ 3_6‬‬

‫‪ )5‬شواهدی مستند و پژوهشی‪ ،‬مبنی بر تبدیل دورۀ پنج سالۀ ابتدایی به شش سال وجود ندارد‪ .‬هم چنین‪ ،‬اسناد پشتیبان‬
‫سند تحول راهبردی‪ ،‬به ویژه سند بنیان نظری تحول راهبردی‪ ،‬این موضوع را تبیین نمی کند که تحول بنیادین نظام‬
‫آموزشی و پرورشی‪ ،‬لزوماً باید از تغییر ساختار دوره های تحصیلی آغاز شود‪.‬‬

‫‪ )4‬تحول در نظام آموزش و پرورش‪ ،‬شامل تغییر و اصالح مؤلفه ها و متغییرهای اصلی آموزش و پرورش همانند هدف ها‪،‬‬
‫فرایندهای یاددهی _ یادگیری‪ ،‬خرده نظام های برنامه درسی‪ ،‬تربیت‪ ،‬تأمین و نگهداشت نیروی انسانی‪ ،‬تعیین‬
‫کارکردهای نظام آموزشی در رابطه با جامعه‪ ،‬فرد‪ ،‬خانواده‪ ،‬ساختار فرهنگی و سیاسی است‪ .‬اسناد مربوط به خرده نظام‬
‫های مربوط‪ ،‬برای تحول بنیادین نظام آموزش‪ ،‬هنوز تدوین و نهایی نشده است‪ .‬لذا اجرایی کردن تحول بنیادین و یا‬
‫تحول راهبردی در نظام تربیت رسمی و عمومی‪ ،‬با تغییر ساختار دوره ها‪ ،‬نوعی شتابزدگی در این مسیر است‪ .‬بر این پایه‪،‬‬
‫در مرحلۀ کنونی طراحی تغییر نظام شتابزدگی یک ضعف تلقی می شود‪.‬‬

‫‪ )4‬مشکالت اجرایی متعددی در طرح دیده می شود؛ از جمله این که آموزش و پرورش در کوتاه مدت امکان تأمین و آموزش‬
‫معلمان به ویژه برای پایه های ششم ابتدایی و سوم راهنمایی را ندارد‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫‪ )4‬تفاوتی سنی دانش آموزان ابتدایی از پایه اول تا پایۀ ششم ابتدایی‪ ،‬موجب ایجاد مشکل اجرایی و تربیتی می شود‪ .‬این‬
‫اختالف سنی زیاد بین دانش آموزان پایۀ اول با پایۀ ششم (با توجه به این که حداقل سن ورود به دبستان شش سال تمام‬
‫و حداکثر سن ورود به پایۀ ششم ‪56‬سال تمام است)‪ ،‬به ویژه در مناطق روستایی وعشایری که معموالً دانش آموزان در‬
‫کالس های چند پایه مختلط (دختر و پسر) و باسنین متفاوت آموزش داده می شوند‪ ،‬مشکالت تربیتی و آموزشی عدیده‬
‫ای را ایجاد می کند (رشد معلم‪ ،5409 ،‬ص‪.)41‬‬

‫راهکارهای بهتر شدن اجرای طرح‬

‫‪ .5‬توجیه خانواده ها و دانش آموزان‪.‬‬

‫‪ .4‬تخصصی شدن دروس پایه های سوم تا ششم ابتدایی‪.‬‬
‫‪ .4‬فراهم نمودن امکانات و تامین نیروها قبل از شروع سال تحصیلی‪.‬‬

‫الزم به ذکر است که اکثر معلمان اطالعی از طرح و چگونگی اجرای آن ندارند که بهتر است ابتدا معلمان به خوبی توجیه شوند و با‬
‫چگونگی اجرای طرح آشنا باشند (گروه آموزشی ابتدایی زرین شهر‪.)5409 ،‬‬

‫نتیجه گیری‬

‫خود محوری و بی توجهی به مشارکت جمعی در یادگیری‪ ،‬حافظه محوری‪ ،‬نمره گرایی (مدرک گرایی)‪ ،‬بی تاثیری و بی مسئولیتی‬
‫دانش آموزان‪ ،‬روابط عمودی و مبتنی بر قدرت‪ ،‬حاکمیت نگرش ایدئولوژیک بر ساختار نظام آموزشی‪ ،‬ساختار اداری‪ ،‬برنامه ریزی‬
‫آموزشی و درسی‪ ،‬کتابهای درسی‪ ،‬فضای آموزشی‪ ،‬نیروی انسانی‪ ،‬ساختار مدارس ‪،‬عدم درک مفاهیم علمی و افت تحصیلی‪ ،‬عدم‬
‫موفقیت در دستیابی به اهداف آموزشی کیفی را می توان دالیل اصلی برای تغییر نظام و ساختار آموزشی و اجرای طرح جدید ‪_6‬‬
‫‪ 4_4‬به حساب آورد‪ .‬البته اجرای این طرح و تغییر یکباره ساختار دوره های تحصیلی بدون هماهنگی با اهداف پرهزینه‪ ،‬کم فایده و‬
‫زیان آور است و بهتر است ابتدا به رفع مشکالت ساختار فعلی بپردازیم‪ .‬تغییر ساختار آموزشی نیاز به جست و جوی علل ضعف‬
‫کیفیت آموزشی‪ ،‬و توجه به تحوالت جامعه جهانی‪ ،‬برنامه ریزی های درسی متناسب با اهداف‪ ،‬نیازها و توانایی های دانش آموزان‪،‬‬
‫اعمال روش ها ی مؤثر و نوین تدریس و ترکیبی که متناسب با جامعه تکنولوژیکی امروز باشد‪ ،‬مدیریت اجرایی‪ ،‬مقررات و تطبیق‬
‫برنامه های آموزشی با نیازهای بازار کار برای موفق بودن تغییر ساختار آموزشی دارد‪.‬‬

‫فهرست منابع‬

‫ایازی‪ ،‬سید محمدعلی (‪ )5495‬مبانی اصالحات در نظام آموزش و پرورش‪ ،‬آموزش و پروررش ؛ اصالحات و تربیت دینی (تربیت‬ ‫‪‬‬
‫اسالمی) شماره‪ ، 1‬پاییز‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive of SID‬‬

‫بارزگان‪ ،‬زهرا (‪ )5409‬دستیابی به کیفیت آموزش؛ مهم ترین چالش های نظام آموزشی ایران‪ ،‬دوماهنامه چشم انداز ایران‪ ،‬شماره‬ ‫‪‬‬
‫‪ ،19‬آبان و آذر‪.‬‬

‫حداد عادل‪ ،‬غالمعلی (‪ )5464‬مالحظاتی کلی در باب تغییر نظام آموزشی کشور‪ ،‬تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش) »شماره ‪ ،5‬بهار‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫حسنی‪ ،‬محمد (‪ )5491‬الگویی برای اشاعه نوآوری در نظام آموزش و پرورش ایران‪ ،‬فصلنامه نوآوری های آموزشی‪ ،‬شماره ‪ ،51‬سال‬ ‫‪‬‬
‫پنجم‪ ،‬بهار‪.‬‬

‫رحیمی شاد‪ ،‬ابوالفضل (‪ )5490‬تحول در نظام آموزشی پیش نیاز ضروری تحول در نظام آجتماعی (جامعه آرمانی) ‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.http://rahimishad.blogfa.com‬‬

‫رشد معلم (‪)5469‬تغییر نظام آموزشی‪ ،‬رشد معلم ‪ ،‬شماره ‪ ،19‬مهر‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫رشد معلم (‪ )5409‬تغییر نظام آموزشی کشور‪ ،‬رشد معلم‪ ،‬شماره ‪ ، 416‬فروردین‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫سندتحول بنیادین آموزش و پرورش ‪، )5409( ،‬وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسالمی ایران و شورای عالی انقالب فرهنگی و‬ ‫‪‬‬
‫دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش‪ ،‬آذر‪.‬‬

‫کریمی‪ ،‬غالمحسین (‪ )5461‬تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش‪ ،‬مجله رشد معلم‪ ،‬شماره ‪ ،40‬مهر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫گروه آموزشی ابتدایی زرین شهر (‪ )5409‬ارزشیابی یاددهی _ یادگیری و دانستنی های معلم‪http://arzesh87.blogfa.com،‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.http://www.poleaberpeyadeh.blogfa.com‬‬ ‫مومیوند‪ ،‬احسان (‪ )5490‬مشکالت نظام آموزشی فعلی آموزش و پرورش‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫یادداشت ماه‪ )5419( ،‬نظام آموزشی اصالح یا تحول ‪ ،‬تدبیر ‪ ،‬شماره ‪ ، 51‬شهریور‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Hakki Ozturk, Ibrahim(2011) Curriculum reform and teacher autonomy in Turkey: The case of the history‬‬
‫)‪teaching, international journal of instruction, july .(www. e-iji.net‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Uwaif , V.O & Uddin , P.S.O (2009) Transition from the 6-3-304 to the 9-3-4 System of Education in‬‬
‫‪Nigeria: An Assessment of Implementation on Technology subjects, Department of Vocational and‬‬
‫‪Technical Education, Ambrose Alli University, Ekpoma, Edo State, Nigeria, E-mail: vuwaifo@yahoo.com.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬