24-Apr-23

Chương 1

THUẾ VÀ HỆ THỐNG THUẾ VIỆT NAM

TS Trần Nguyên Chất

TỔNG QUAN VỀ THUẾ
Bộ môn Kinh doanh và Thương mại quốc tế
Email: trannguyenchat.cs2@ftu.edu.vn

FOREIGN TRADE UNIVERSITY

HOCHIMINH CITY CAMPUS
1 2

1 2

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ THUẾ Các khái niệm về thuế

1. Các khái niệm về thuế

2. Đặc điểm của thuế
3. Chức năng của thuế
4. Hệ thống thuế
5. Phân loại thuế
6. Các yếu tố cấu thành một sắc thuế
7. Các nguyên tắc thuế khóa
8. Quá trình đổi mới thuế tại VN
3 4

3 4

Mrs. Tran Nguyen Chat 1

 24-Apr-23

Bản chất của thuế Bản chất của thuế

• Bản chất kinh tế của thuế
• Bản chất giai cấp của thuế
Bản chất kinh tế của thuế
Thuế là một phần thu nhập của xã hội
được tập trung để phục vụ nhu cầu chi
tiêu của NN
→ Kinh tế là cơ sở của thuế

5 6

5 6

Đặc điểm của thuế Chức năng của thuế

- Là khoản thu chủ yếu cho ngân sách Nhà

- Tính bắt buộc
nước
- Tính pháp lý cao
- Là công cụ quản lý và điều tiết vĩ mô nền
- Tính không đối giá, không hoàn trả kinh tế
trực tiếp
- Góp phần điều hòa thu nhập và thực hiện
công bằng trong xã hội

7 8

7 8

Mrs. Tran Nguyen Chat 2

 24-Apr-23

Phân loại và các loại thuế cơ bản trong

Hệ thống thuế hệ thống thuế

- Ploại theo đối tượng chịu thuế (cơ sở thuế)

Khái niệm hệ thống thuế Thuế thu nhập
Hệ thống thuế là tổng hợp các sắc thuế Thuế tài sản
khác nhau có mối quan hệ thống nhất, Thuế tiêu dùng
biện chứng, phụ thuộc nhau, cùng - Ploại theo phương thức đánh thuế
hướng vào một mục tiêu chung nhằm Thuế trực thu >< Thuế gián thu
thực hiện các nhiệm vụ nhất định của - Ploại theo phạm vi thẩm quyền ban hành
NN trong từng thời kỳ Thuế trung ương >< Thuế địa phương
- Ploại theo mối quan hệ giữa thuế và thu nhập
9 - Ploại theo thuế suất 10

9 10

Các yếu tố cơ bản cấu thành một sắc thuế Các nguyên tắc thuế khóa

Các yếu tố cơ bản: 4 nguyên tắc:

- Tên gọi + Tính công bằng
- Đối tượng nộp thuế (người nộp thuế) + Tính rõ ràng, minh bạch
- Đối tượng chịu thuế + Tính linh hoạt
- Cơ sở thuế (căn cứ tính thuế) + Tính hiệu quả
- Mức thuế (thuế suất)

11 12

11 12

Mrs. Tran Nguyen Chat 3

 24-Apr-23

Nguồn gốc ra đời của thuế Quá trình phát triển của thuế ở VN

XH phát triển → phân chia giai cấp → NN 1945 – 1954:

ra đời → nhu cầu chi tiêu của NN → NN
dùng quyền lực để bắt buộc dân phải
đóng góp → THUẾ
2 ĐK cần và đủ cho sự ra đời và phát
triển của thuế:
- Sự xuất hiện của NN
- Sự xuất hiện của thu nhập XH
+ Bãi bỏ các sắc thuế phi nhân đạo (thuế thân, thuế
thổ trạch) và một số tạp thuế
+ Miễn giảm thuế điền (vùng lũ)
+ Đình chỉ thu thuế miền Nam
Thay vào đó, NN cải tiến chế độ thuế và đưa ra
những hình thức đóng góp mới (các loại quỹ), phát
hành công trái

13 14

13 14

Quá trình phát triển của thuế ở VN Quá trình phát triển của thuế ở VN

1945 – 1954: 1954 – 1975: Bổ sung, sửa đổi → 12 loại thuế

1951, chế độ thuế thống nhất bao gồm 7 loại thuế + Thuế DN + Thuế hàng hóa
+ Thuế nông nghiệp + Thuế sát sinh + Thuế buôn chuyến
+ Thuế công thương nghiệp + Thuế thổ trạch + Thuế KD nghệ thuật
+ Thuế hàng hóa + Thuế môn bài + Thuế trước bạ
+ Thuế XNK + Thuế muối + Thuế rượu
+ Thuế sát sinh + Thuế XNK + Chế độ thu quốc doanh
+ Thuế trước bạ
+ Thuế tem (con niêm)
15 16

15 16

Mrs. Tran Nguyen Chat 4

 24-Apr-23

Quá trình phát triển của thuế ở VN Quá trình phát triển của thuế ở VN

1975 – 1990: 1990 – nay: cải tiến hệ thống PL thuế để hội nhập
1975 – 1980: miền Bắc áp dụng hệ thống PL thuế và phát triển KT
cũ có sửa đổi; miền Nam áp dụng hệ thống PL Thuế GTGT Thuế TNDN
thuế Sài Gòn cũ có sửa đổi Thuế TTĐB Thuế TNCN
1980 – 1990: hệ thống PL thuế thống nhất. Tuy Thuế XNK Thuế tài nguyên
nhiên, có nhiều nhược điểm (phân biệt thành
Thuế BVMT
phần kinh tế…)
Các khoản thu liên quan đến đất đai: thuế sử dụng
đất nông nghiệp, phi nông nghiệp, tiền sử dụng
đất, tiền thuê đất… và một số khoản thu khác.
17 18

17 18

CÁC CAM KẾT THUẾ CỦA VIỆT NAM

CAM KẾT THUẾ CỦA VIỆT NAM 1. Trong khuôn khổ WTO
TRONG HỘI NHẬP KINH TẾ 2. Trong các FTA
QUỐC TẾ

19 20

19 20

Mrs. Tran Nguyen Chat 5

 24-Apr-23

Hội nhập kinh tế quốc tế của VN CÁC CAM KẾT THUẾ CỦA VIỆT NAM

Một số cột mốc quan trọng: - Trong khuôn khổ WTO
- Các BTA
1986: Chính sách Đổi mới
- FTA
1995: gia nhập ASEAN, APEC… - Đối với các FTA thế hệ mới
2001: BTA với Hoa Kỳ
2007: gia nhập WTO
Ký nhiều hiệp định khác, đặc biệt là các
hiệp định FTA

21 22

21 22

Sự cần thiết của kế hoạch thuế đối với hoạt

động quản trị doanh nghiệp
• Việc giảm trách nhiệm thuế theo luật định là một vấn
KẾ HOẠCH THUẾ đề quan trọng đặt ra tại các thời điểm khác nhau đối
với các doanh nghiệp khác nhau và các doanh
nghiệp có công ty con hoạt động ở các nước khác
nhau.
• Thuế ảnh hưởng đến thành công của doanh nghiệp.
Mặt khác, việc nộp thuế cho nhà nước là khoản
được ưu tiên cao trong các dòng tiền của doanh
nghiệp. Điều này cho thấy thuế không chỉ là một
khoản phải thanh toán bắt buộc mà còn là khoản
phải thanh toán nhanh và đúng hạn.
23 24

23 24

Mrs. Tran Nguyen Chat 6


Sự cần thiết của kế hoạch thuế đối với hoạt
động quản trị doanh nghiệp
• Việc hiểu biết về Luật thuế, Luật Quản lý thuế và tuân
thủ chúng như thế nào cho phép các nhà quản lý ra
quyết định kinh doanh tốt hơn và làm tăng hiệu quả
công việc của họ.
• Nhà quản lý cần phải có kiến thức về thuế, bởi vì việc tối
ưu hóa tổng gánh nặng thuế trong tương lai là rất quan
trọng để đạt được kết quả kinh doanh tốt và do nhà
quản lý là người ra quyết định trong doanh nghiệp.
• Nhà quản lý có trách nhiệm xác định các trách nhiệm
thuế của mình hoặc có thể thông qua sử dụng tư vấn
thuế một cách hiệu quả, bởi vì những nhà quản lý có thể
nhận ra vấn đề khi nó phát sinh hoặc từ người tư vấn
thuế. 25
25
Các hình thức kế hoạch thuế
Kế hoạch thuế thường được dựa vào việc khai thác
những lợi thế của hoặc giá trị thời gian của tiền tệ
(ví dụ: nộp thuế muộn hoặc trì hoãn thuế) hoặc sự
khác nhau về thuế suất (ví dụ: sự chênh lệch thuế
suất do có sự khuyến khích, ưu đãi thuế).
Kế hoạch tiết kiệm thuế thông thường xảy ra trong các
trường hợp sự tạo lập cơ sở kinh doanh, sự chuyển
đổi hoạt động, sự tính toán thời gian và sự phân chia
cơ sở thuế.
27
27
Mrs. Tran Nguyen Chat
24-Apr-23
Mục đích của kế hoạch thuế
Mục đích: đạt được lợi ích tối đa từ chi phí và rủi ro.
- Hoạch định thuế còn có thể gây ra rủi ro, bởi vì việc
thay đổi hoạt động để tiết kiệm thuế thường làm tăng
chi phí quản lý trong dài hạn và tạo ra những kết quả
không ổn định do Luật thuế có thể thay đổi và thậm chí
những quy định về thuế lại không rõ ràng và khó hiểu.
- Đối với những hoạt động kinh doanh của công ty tại
nhiều nước thì những sự xem xét đến chính sách
thuế của từng quốc gia liên quan cũng cần phải
được thực hiện.
→ mục đích chính là hiệu quả của toàn bộ các hoạt
động của tổ chức. 26
26
Các hình thức kế hoạch thuế
• Sự tạo lập cơ sở kinh doanh: là một hình thức kế
hoạch thuế nhằm khai thác những lợi thế của ưu đãi
thuế đó là việc chuyển một hoạt động sang một tổ
chức khác được hưởng thuế suất thuế thấp hơn.
• Sự chuyển đổi hoạt động: là một hình thức kế
hoạch thuế thể hiện sự chuyển đổi hoạt động sang
những hoạt động có lợi thế về thuế đối với thu nhập
hoặc tài sản được tạo ra.
28
28
7
 24-Apr-23

Các hình thức kế hoạch thuế Các hình thức kế hoạch thuế

• Sự tính toán thời gian: là một hình thức kế hoạch

thuế thể hiện những kỹ thuật chuyển thu nhập bị
đánh thuế (cũng có thể được gọi là cơ sở thuế)
sang kỳ kế toán tiếp sau, điều này sẽ làm tăng giá trị
hiện tại của dòng tiền.
• Sự phân chia cơ sở thuế: là một hình thức kế
hoạch thuế thể hiện những kỹ thuật phân tán cơ sở
thuế ra cho hai hoặc nhiều đối tượng nộp thuế để
khai thác những sự khác nhau về thuế suất.

29 30

29 30

Thiết lập kế hoạch thuế Thiết lập kế hoạch thuế

- Lựa chọn các đối tác hoặc các giao dịch mà sự lựa chọn
này được đánh giá bởi mục tiêu chiến lược của công ty.
- Ước tính trách nhiệm thuế tương lai của công ty và lựa
chọn sự tính toán thời gian (năm này hoặc một năm
trong tương lai) của giao dịch.
- Sự dàn xếp giữa công ty với các tổ chức khác nhằm tìm
kiếm cách thức chuyển gánh nặng thuế sang cho tổ
chức khác thông qua dàn xếp các điều khoản giao dịch.
- Tối thiểu hóa chi phí thuế bằng cách biến đổi các giao
dịch thông qua cân nhắc việc sử dụng các ưu đãi thuế.

31 32

31 32

Mrs. Tran Nguyen Chat 8

 24-Apr-23

33

Mrs. Tran Nguyen Chat 9