PHINMA Araullo University

Kolehiyo ng Edukasyon at Malayang Sining

Masusing Banghay Aralin sa Filipino 8

Panitikan/Gramatika: Pang-abay na Pamanahon

I. LAYUNIN
Sa pagtatapos ng aralin, ang mag-aaral ay inaaasahang:
a) Nakikilala ang pang-abay sa pangungusap.
b) Nagagamit ang pangabay na pamanahon sa pangungusap.
c) Napahahalagahan ang oras sa bawat pagkakataon.

II. PAKSANG ARALIN

a) Paksa: Pang-abay na Pamanahon
b) Sanggunian: Modyul 8 ng Baitang 8. Internet (Google
http://samutsamot.com/tag/pang-abay-na-pamanahon/)
c) Kagamitan: Laptop, Projector, at Biswal na Kagamitan sa Pagtuturo, at mga larawan.
d) Pagpapahalaga: "Ang Oras ay Ginto"

III. PAMAMARAAN

GAWAIN NG GURO GAWAIN NG MAG-AARAL

A. Panimulang Gawain
a.1 Panalangin at pagbati

Bago tayo magsimula, maaari bang magsitayo (Magsisitayo ang mga mag-aaral para sa
ang lahat para sa isang maikling panalangin. isang maikling panalangin na
Ginoong Sarangaya maari mo bang pangunahan pangungunahan ng isang mag-aaral.)
ang panalangin.

Magandang Umaga mga mag-aaral!. Magandang Umaga rin po!.

a.2 Pagsasaayos ng silid-aralan

Bago kayo umupo, pakiayos ang inyong mga (Inayos na ang silya at pinulot na rin ang
silya at pakipulot kung mayroong nakikitang mga nakikitang kalat)
kalat sa sahig, nais ko na ang bawat isa ay
panatilihing malinis ang loob ng silid aralan.
(Tahimik na umupo)
Maaari na kayong magsiupo.

a.3 Pagtala ng lumiban

Sino o Sino-sino ang lumiban sa klase ?
(Pangkatang pag-uulat)

Sa pangkat ng kalalakihan?
Ikinalulugod ko pong sabihin na sa araw na
ito ay walang lumiban sa aming pangkat.
Sa pangkat ng kababaihan?
Ikinagagalak ko pong sabihin na walang
Ako’y natutuwa na sa araw na ito ay walang lumibang sa aming pangkat
lumiban.

Bago ang lahat ay nais kong ipakilala ang ating

mga alitintunin.
Una, panatilihing tahimik, at nakikinig sa klase
itataas lamang ang kanang kamay kapag alam at
gustong sumagot sa mga katanungan.
Ikalawa, kung may gusto namang itanong
kaliwang kamay ang itataas.
Ikatlo,Magsuot ng tamang kasuotan sa klase o
uniporme.

Naunawaan n’yo ba? Opo Guro!

B. Balik-aral

Para masukat ang inyong kaalaman sa nagdaan

nating talakayan, tayo ay magkakaroon ng
gawain na tatawaging Pagmasdan mo…

Pagmasdan ng mabuti ang larawan sa ibaba.

Alamin kung ano ang ipinapahiwatig nito.
Ano ang napansin ninyo sa larawan na ito?
(Nagtaas ng kamay)
Ang napansin ko po larawan ay isang Ginto
at mga bundok na kung saan may kinalaman
Po ito sa isang akdang pampanitikan na
maikling kwento na ating tinalakay
kahapon.

C. Pagganyak
(Nakikinig mabuti)
Bago tayo magsimula sa ating talakayan ay
nais kong pakinggan niyo ang awitin ni Imelda
Papin na pinamagataang Isang Linggong Pag-
ibig. Nais ko na pansinin ninyo ang mga
pangyayari sa bawat araw ng kanilang
pagkakakilala.. Opo

Naunawaan niyo ba?

(Sinimulan ng guro ang pagpapatugtog ng (Ang mga mag-aaral ay nakinig nang

awitin) mabuti sa awitin)

Lunes, nang tayo’y magkakilala

Martes, nang tayo’y muling nagkita
Miyerkules, nagtapat ka ng ‘yong pag-ibig
Huwebes, ay inibig din kita
Biyernes, ay puno ng pagmamahalan
Mga puso natin ay sadyang nag-aawitan
Sabado, tayo’y biglang nagkatampuhan
At pagsapit ng Linggo, giliw, ako’y iyong iniwan

O, kay bilis ng iyong pagdating

Pag-alis mo’y sadyang kay bilis din
Natulog akong ikaw ang kapiling
Ngunit wala ka nang ako’y gumising
O, kay bilis ng iyong pagdating
Pag-alis mo’y sadyang kay bilis din Ang napansin po namin sa awatin na aming
Ang pagsinta mo na sadyang kay sarap napakinggan ay magpapakita ng iba’t ibang
Sa isang iglap lang, nawala ring lahat tagpo. Kung saan kada araw ay iba’t ibang
tagpo na pinakita sa loob nang isang linngo.
Ano ang napansin ninyo sa awitin ?
Noong Araw daw po ng lunes ito daw po
yung Araw na kung anong araw sila
Mahusay! nagkakilala.

Maari ka bang magbahagi ng isang tagpo o

pangyayari na nabanggit sa awitin ? Bb.
Maquiñana
Sa tingin ko ang ating panibagong aralin ay
Magaling! may kinalaman sa araw o panahon?

Sa tingin mo ano ang kinalaman ng awitin na

inyong napakinggan sa bagong paksang ating
tatalakayin? Ginoong Ramirez

Tama, ang ating tatalakayin ngayon ay may

kinalaman sa oras, araw at panahon.
D. Paglalahad
Dumako na tayo sa ating talakayan. Mula sa
ating natalakay kahapon tungkol sa Alamat ng
Ginto sa Baguio, alam kong may napansin
kayong mga salita na may salungguhit. Ang mga
salitang iyon ay iilan lamang sa mga pang-abay.
Ngayong araw ating pang palalawakin ang
inyong mga kaalaman patungkol sa pang-abay.
Ano nga ba ang pang-abay? Binibining De
Guzma. Maari mo bang basahin ang kahulugan o
depinisyon ng pang-abay.
Maraming salamat !
Narito ang mga kaunting halimbawa na
gumagamit ng mga salitang Pang-abay. Maari
mo bang basahin ang ilang halimbawa na
gumagamit ng mga salitang Pang-abay, Bb.
Alejandro.
Ang pang-abay ay may siyam na uri, maari mo
bang basahin ang nakasulat sa pisara.
Alam niyo ba na ang pang-abay na panggaano ay
tinatawag ding pang-abay na pampanukat.
Ngunit sa araw na ito atin lamang bibigyang diin
ang isa sa uri ng pang-abay at ito ang pang-abay
na pamanahon. Maari mo bang basahin ang
kahulugan ng pang-abay na pamanahon Ginoong
Hernandez.
Ang pang-abay ay bahagi ng pananalita na
nabibigay turing sa pandiwa, pang-uri o sa
iba pang pang-abay. Ang pang-abay o
tinatawag na (adverb) sa ingles ay
makikilala dahil kasama ito ng isang
pandiwa, pang-uri o isa pang pang-abay na
bumubuo ng parirala.
 Malakas ang ulan kagabi.
 Araw-araw akong naglalakad pauwi.
Ang pang-abay na pamanahon, pang-abay
na panlunan, pang-abay na pamaraan, pang-
abay na pang-agam, pang-abay na panang-
ayon, pang-abay na pananggi, pang-abay na
pananggaano, pang-abay na pamitagan at
pang-abay na panulad.
(Ang mga mag-aaral ay nakikinig)
Ang pang-abay na pamanahon ay
naglalarawan kung kailan ginawa, ginagawa
o gagawin ang kilos na taglay ng pandiwa sa
pangungusap.
Pamanahong may Pananda ito ay
ginagamitan ng mga panandang noon, nang,
kung, kapag, sa, tuwing, mula, buhat,
hanggang o umpisa.
May 3 uri ng pang-abay na pamanahon. Maari Bumili siya ng bagong sapatos noong
mo bang basahin ang unang uri ng pang-abay nakaraang Linggo.
pamanahon.

Pamanahong walang Pananda

ginagamitan ito ng mga salitang kahapon,
kanina, ngayon, bukas, at iba pa.
Magbigay ka nga gng pangungusap na may Halimbawa: Dumalaw ang aking mga
Pamanahong may pananda. Binibining Dela kaklase kahapon.
Cruz.
Pamanahong Nagsasaad ng Dalas –
Mahusay! Dumako naman tayo sa Ikalawang uri Ginagamitan ito ng mga salitang nagsasaad
ng pang-abay na pamanahon. Maari mo bang ng dalas kagaya ng oras-oras, araw-araw,
basahin ang kahulugan ng ikalawang uri ng Linggo-linggo, Buwan-buwan, Taun-taon,
pang-abay na pamanahon at magbigay kana rin tuwing, at iba pa.
ng halimbawa Ginoong Ancheta
Naglilinis ako ng kwarto araw-araw.
Magaling! Naunawaan niyo ba ang Pamanahong
walang Pananda? Kung oo dumako na tayo sa
huling uri ng pang-abay na pamanahon at ito ang
Pamanahong Nagsasaad ng Dalas. Pakibasa mo
nga ang kahulugan nito, Binibining Gonzalez

Bigyan mo nga ako ng halimbawa ng

Pamanahong nagsasaad ng dalas, Ginoong
Lopez

Mahusay! At iyon ang mga pang-abay na

pamanahon. Muli ang pang-abay na pamanahon
ay naglalarawan kung kailan ginawa, ginagawa
o gagawin ang kilos na taglay ng pandiwa sa
pangungusap.

F. Paglalapat
Ngayon lubos nyo na na uunawaan kung ano nga
ba ang Wika at ang pinagmulan nito,
magkakaroon tayo ng tuwirang pagtatanong-
pagsagot. Sa palarong pamamaraan, tayo ay
gagamit ng roleta na kung saan ito ang
magsasaad kung sino ang sasagot sa mga tanong.
Handa na ba kayo ?
Opo!
Para sa’kin ang wika ay sadyang mahalaga
sa pang araw-araw kong buhay sapagkat ito
ang ginagamit ko para makipag-usap at
makipag-ugnayan sa mga taong
nakakasalamuha ko sa pang araw-araw kong
buhay.

Para sa’yo ano ang kahalagahan ng wika sa

pang araw-araw mong pamumuhay at
pakikipagtalastasan.
Mahusay!
Kung bibigyan ka ng pagkakataong gumawa ng
sarili mong teorya tungkol sa wika, ano ang
ipapangalan mo dito at bakit?
Bb. Peneyra
Ginoong Natividad, maaari ko bang marinig ang
iyong kasagutan?
Maraming salamat. Napakainam ng iyong
kasagutan, Ginoong Natividad.
G. Paglalahat
Batid ko na kayo ay marami ng nalalaman.
Maari mo bang maibahagi Bb. Peneyra ang mga
Teoryang ating tinalakay.
Batay sainyong nalalaman, ano sa tingin mo ang
kahalagahan ng wika at pinagmulan nito?
Binibining Maquiñana
Kung bibigyan ako ng pagkakataon ang
itatawag ko sa sarili kong teorya ay teorya
ng pag-ibig. Sapagkat para sa akin, ang pag-
ibig ay may sariling wika
Guro, para po sa akin mas malapit sa
katotohanan ang "Teorya ng Ebolusyon"
sapagkat ito'y sinabi na ng mga antropologo
na kung saan sila mismo na ang nagbigay ng
kanilang Teorya patungkol sa pinagmulan
nito. Ito'y pinag-aralan na nila kaya para
saakin sapat na yung ideyang iyon para
maipakita na ito ay makatotohanan.
Ang dalawang Teoryang ating tinakay ay
ang Teorya ng Paniniwala sa Banal na
Pagkilos ng Panginoon o Devine Theory at
Teorya ng Ebolusyon.
Ang wika ay totoong mahalaga sa ating
pang araw-araw na pamumuhay sapagkat ito
ang ating ginagamit sa pakikipagtalastasan.
Bagaman at hindi pa rin matiyak kung saan
at paano ito nagsimula, isang katotohanan
na ang wika ay umuunlad at nagbabago
kasabay ng pagbabago ng panahon at
lipunan.
Gaya ng mga larawan ng artifacts na nasa
kard , maaaring sa paningin ng iba ay wala
ng silbi dahil sa umuunlad na modernong
panahon, maaaring hindi na kailangan.
Subalit narito sa mga artifacts na ito
nakatago ang makulay na kultura at
kasaysayan. Dapat nating pahalagahan ang
bawat bagay. Kaya dapat ang sariling
Kultura at Wika ay ating pagyamanin
sapagkat ito ay sagisag ng pagiging Pilipino
Magaling! Ano ang kahalagahan ng natin.
pagpapahalaga sa kultura at sining tulad ng
wika sa ating lipunan. (Ang mag-aaral ay nakikinig mabuti)
Ginoong Ramento

Opo!

Magaling! Dapat nating pahalagahan ang bawat

bagay. Kaya dapat ang sariling Kultura at Wika
ay ating pagyamanin sapagkat ito ay sagisag ng
pagiging Pilipino natin.

Ngayon ba ay lubos nyo ng naunawaan kung ano

ang mga pinagmulan ng wika at ang
kahalagahan ng pagpapahalaga sa kultura at
sining tulad ng nito, malinaw ba ito sainyo?

Mahusay kung ganon, ang gagaling ninyo, ako’y

labis na nagagalak.

IV. PAGTATAYA

Batid ko na nauwaan niyo na ang ating paksa at bilang tanda kung talagang inyong
naunawaan ang ating inaral ngayon,
Panuto : Sa Isang buong papel sagutin ang tanong.

Anu-ano ang mga teoryang sinasabing pinagmulan ng wika? Ibigay ang maikling
paliwanag ng bawat isa.

Rubriks sa pagmamarka :

Nilalaman --------------------- 5 puntos

Kaayusan ng mga ideya ---- 10 puntos

Kalinisan ---------------------- 5 puntos

Kabuoan ----------------------20 puntos

(ipinasa na ng mga studyante ang kanilang mga ginawa)

 V. TAKDANG ARALIN

Magsagawa ng interbyu sa dalawa o higit pang tao tungkol sa pinagmulan at

kahalagahan ng wika sa pang araw-araw na buhay.

VI. BALAKID SA PAG-UNAWA (BAP)

May katanungan paba? Lubos ninyo bang naintindihan lahat ng ating tinalakay
ngayong araw? Kung oo, mahusay kayong lahat, plakpakan natin ang ating mga sarili.
Maraming salamat mga anak. (paalam rin po guro, salamat).

Inihanda ni:
DUPOL, EDCEL B.
_______________________
NAGPAKITANG TURO

Nabatid ni:

JUCHEL P. CANING, LPT

GURO SA FILIPINO