SINH LÝ BỆNH

Ở tất cả các loại tắc ruột người ta đều thây những rối loạn sinh lý bệnh. Mức độ nặng nhẹ của các rối loạn
này phụ thuộc vào:
- Tắc ruột do nghẽn hay do thắt, ruột đã bị hoại tử haý chưa.
- Vị trí tắc: tắc ở ruột non hay tắc ở ruột già, tắc cao hay tắc thấp.
- Thời điểm đến bệnh viện của bệnh nhân sớm hay muộn.
- Thể trạng, cơ địa của bệnh nhân và các bệnh mạn tính sẵn có.
Các rốì loạn sinh lý thuộc hai loại: các rốì loạn tại chỗ và các rối loạn toàn thân.
RỐI LOẠN TẠI CHỖ

Ruột mất nuôi dưỡng và

Các chất chứa đựng
trong lòng ruột không
lưu thông được ứ trệ
lại
Ứ động hơi và dịch
Lòng ruột bị dãn ra ALTR tăng vượt quá
ALTR tăng ALMK và đè xẹp các
TTM của thành ruột
dẫn đến tăng ALMM
hoại tử
ALTR tăng vượt quá
ALMM dẫn đến tưới
máu hay trao đổi oxy
MM giảm hay mất

Thoát dịch từ mao mạch

Ruột bị tắt nghẽn
vào thành ruột

ALTR: Áp lực trong ruột ALMM: Áp lực mao mạch

ALMK: Áp lực mô kẽ MM: Mao mạch

Tắc ruột đơn thuần Tắc ruột quai kín Tắc ruột thắt nghẹt

Hai đầu quai ruột đều bị tắc tạo môi Ứ động ruột trên chổ tắc hoặc hai đầu
Ứ động ruột trên chổ tắt
trường kín chứa VK quai ruột bị tắt

Tuần hoàn mạc treo ruột không bị ảnh Tăng áp lực trong quai ruột và chứa Tuần hoàn mạc treo ruột bị ảnh hưởng
hưởng nhiều độc tố (dây thắt, nút xoắn, lỗ thoắt vị)

Giảm tưới máu xảy ra nhanh hơn và

Tăng dần áp lực trong lòng ruột Vỡ ruột
thoát máu qua mao mạch vào thành ruột

Dịch trong quai ruột tràn vào xoang phúc Thiếu máu nuôi ruột đồng đều ở toàn bộ
Giảm tưới máu ruột từ từ
mạc ruột bị thắt, mạc treo

Hoại tử do áp lực và biểu hiện không Hoại tử ruột đồng đều hay nhồi máu
Sốc nhiễm trùng nặng
đồng đều hoại tử
 Triệu chứng cơ năng
LÂM SÀNG
\
Chảy máu, nhồi máu trên đoạn ruột thắt quá dài (xoắn toàn bộ hay xoắn Thiếu máu cấp
phần lớn ruột non
Vi khuẩn ứ động trên chổ tắc chuyển vị, tăng sinh số lượng gây nhiêm
khuẩn (ít khí nặng khi niêm mạc ruột còn nguyên)
thân
Niêm mạc ruột bị hoạt tử, bong ra (tác ruột thắt nghẹt, quai kín đến trể),
vi khuẩn và độc tố sản sinh mới vượt qua hàng rào niêm mạc tràn vào
Nhiễm khuẩn toàn
máu gây nhiểm khuẩn, nhiễm độc nặng
huyết tương
Nôn ra ngoài
Ứ động trong lòng ruột
điện giải, mất
Thất thoát huyết tương vào thành ruột và vào lòng ruột Mất nước, rối loạn
RỐI LOAN TOÀN THÂN
ĐAU BỤNG
Cơ chế tắt
+ Tắc ruột đơn thuần: Đau bụng khởi phát từ từ, quặn từng cơn, giữa các cơn đau bệnh
nhân không thấy đau hay thấy dễ chịu hẳn
+ Tắc ruột thắt nghẹt: Đau bụng khởi phát đột ngột, liên tục, dữ dội hay đau cơn trên nền
đau âm ỉ, tức là hết con vẫn còn đau
Vị trị tắc
+ Ruột non: Đau quanh rốn với khoảng cách giữa các cơn từ 2 đến 5 phút
+ Đại tràng: Đau dưới rốn với khoảng cách giữa các cơn từ 6 đến 10 phút, bệnh nhân có
thể đến với bệnh cảnh trướng bụng chứ đau không rõ ràng
Thời gian tắc
+ Giai đoạn sớm: Cơn đau vẫn còn rõ ràng, tính chất đau tùy theo cơ chế, vị trí tắc
+ Giai đoạn muộn: Tắc ruột cơ học đã chuyển thành liệt ruột thì đau có thể không còn nổi
bật nữa
NÔN
Cơ chế tắc
+ Tắc ruột đơn thuần: Sau nôn bệnh nhân có thể bớt đau, dễ chịu hơn hơn vì giảm bớt ứ động trên chổ tắc,
nhưng chỉ là tạm thời
+ Tắc ruột thắt nghẹt: Nôn có thể xảy ra sớm, dai dẳng, nôn xong không bớt đau do nôn không chỉ ứ động
mà còn do phản xạ khi có tình trạng thắt nghẹt mạch máu treo ruột
Vị trí tắc
+ Tắc cao (ruột non): Nôn sớm, nôn nhiều.
+ Tắc thấp (đại tràng): Thường nôn muộn hay chỉ buồn nôn.
BÍ TRUNG ĐẠI TIỆN
Cơ chế tắc
+ Tắc ruột đơn thuần: thường xuất hiện trên bệnh nhân tắc ruột đơn thuần hoàn toàn, tuy nhiên nếu bệnh
nhân đến sớm hay tắc chưa hoàn toàn thì cần có thể còn trung tiện hay đi cầu được.
+ Tắc ruột thắc nghẽn: thường không rõ vìthời gian từ lúc khởi đau đến khi vào viện thường ngắn hơn
trong tắc ruột đơn thuần. Bị lồng ruột có thể đi cầu ra chất nhày lẫn máu.
Nguyên nhân
+ Ở trẻ sơ sinh
+ Ở trẻ còn bú
+ Nguyên nhân tắc ở ruột non
* Xoắn nghẹt ở ruột non
* Thoát vị thành bụng nghẹt
* Tắc ruột do giun đũa
* Tắc ruột do khối bã thức ăn
* Tắc ruột do u ruột non
+ Nguyên nhân tắc ở đại tràng
* Tắc ruột do ung thư đại - trực trạng
* Xoắn đại trạng sigma
* Xoắn đại tràng sigma
* Xoắn manh tràng
+ Tắc ruột sớm sau mổ
* Tắc ruọt cơ học
* Tắc ruột do liệt ruột sau mổ
* Tắc ruột do các ổ viêm nhiễm trong ổ bụng