FILIPINO - 1st Quarter Notes
Wednesday, 12 October 2022 12:45 am
ASPEKTO NG PANDIWA
→ PANDIWA
- salitang kilos na nagagamit sa paglalahad ng
aksyon o kilos, mga pangyayari, at mga
karanasan, sa buhay.
1. ASPEKTONG NAGANAP/PERPEKTIBO
- Ito ay nagsasaad na tapos na o nangyari na ang
kilos.
Pormula:
▪ nag/na + salitang ugat
▪ um- + salitang ugat (patinig ang 1st letra)
▪ -um- + salitang ugat (katinig ang 1st letra)
▪ in (magkatulad sa panlanping 'um')
2. ASPEKETONG NAGAGANAP/IMPERPEKTIBO
- Ito ay nagsasaad na ang kilos ay kasalukuyang
nangyayari o kaya’y patuloy na nangyayari.
Pormula:
▪ nag/na + ulitin ang unang pantig ng SU + SU
▪ um-/-um- + ulitin ang unang pantig ng SU + SU
▪ in-/-in- + ulitin ang unang pantig ng SU + SU
(SU = salitang ugat)
3. ASPEKTONG MAGAGANAP/KONTEMPLATIBO
- Ito ay nagsasaad na ang kilos ay hindi pa
isinasagawa o gagawin pa lang.
Pormula:
▪ mag/ma + ulitin ang unang pantig ng SU + SU
▪ tanggalin ang mga panlaping um/in + ulitin ang
unang pantig ng SU + SU
MGA HALIMBAWA:
(Perpekitbo-Imperpektibo-Kontemplatibo-Kakatapos)
1.) maligo:
naligo - naliligo - maliligo - kaliligo
2.) kumain:
kumain - kumakain - kakain - kakakain
3.) puntahan:
pinuntahan - pinupuntahan - pupuntahan - kapupunta
4.) akayin:
inakay - inaakay - aakayin - kaaakay
5.) itulak:
itinulak - itinutulak - itutulak - katutulak
6.) pagtaniman:
tinaniman - tinataniman - tataniman - katatanim
7.) antukin:
inantok - inaantok - aantukin - kaaantok
Filipino Page 1
PANAGANO
- Isang kakanyahan ng pandiwa ang pagtataglay ng
iba’t ibang anyo ayon sa panahon at panagano.
(mood)
1. Pautos/Imperative
- Walang kaibahan sa anyo ng pawatas. Ito’y wala
ring tiyak na panahon at ginagamit sa pag-uutos
o pakiusap.
Mga Halimbawa:
▪ Umibig tayo sa Diyos.
▪ Magkawanggawa tayo sa mga nagigipit.
▪ Igalang ang karapatan ng isa’t isa.
2. Pawatas
- Binubuo ng makadiwang panlapi at salitang-ugat,
walang panahon ni panauhan
Mga Halimbawa:
▪ Ang magsabi ng totoo’y tungkulin ng tao.
▪ Ang umawit ng opera ay isang karangalan.
3. Paturol/Indicative
- Iba sa lahat sapagka’t nag-iiba ang anyo ng
pandiwa sa iba’t ibang aspekto ang perkpektibo,
imperpektibo at kontemplatibo.
Mga Halimbawa
(Ugat Panlapi Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo)
▪ luhod (um) lumuhod lumuluhod luluhod
▪ dasal (mag) nagdasal nagdarasal magdarasal
▪ dasal (in) dinasal dinarasal darasalin
▪ pagbutihin(in) Pinagbuti, pinagpabubuti
pagbubutihin
4. Pasakali/Subjunctive
- walang kaibahan sa paturol nguni’t ginagamitang
lagi ng mga pangatnig o pang-abay upang
maipahayag ang KALAGAYANG PASUBALI.
(doubt)
(kung, tila, marahil, baka, siguro)
Mga Halimbawa:
▪ Baka matuloy kami kung may sasakyan.
▪ Kung nabuhay siya di sana’y maasaya ako
ngayon.
▪ Marahil naghihinanakit siya sa atin ngayon.
PANGATNIG
- Ito ay mga kataga, salita o pariralang nag-
uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay o
pangungusap.
Hal.
▪ Pati ang mga mamamayan ng dalawang bansa ay
damay rin sa kaguluhan.
▪ Marami ang sumubok pag-ayusin ang dalawang
bansa subalit lahat ay nabigo.
IBA’T IBANG URI NG PANGATNIG
1. PAMUKOD
- Ginagamit ito sa pagbubukod o pagtatangi ng
mga tao, hayop, lugar, bagay o kaisipan.
(o, ni, maging, man, at, pati, maliban, at saka).
Hal.
▪ Walang dipernsiya sa akin maging si Jose ang
magwagi sa paligsahan.
▪ Anong kulay ang ibig mo , berde o asul?
2. PANINSAY
- Ginagamit ito kung may sinasalungat ng tao,
hayop, lugar, bagay o kaisipan.
(ngunit, subalit, datapwat, samantalang bagamat at
kahit).
Hal.
▪ Ibig kong mag-aral, ngunit ako ay inaantok na.
▪ Nakatakda siyang umani ng tagumpay kahit
maraming naninira sa kanya.
3. PANUBALI
- Nagsasaad ito ng pagbabakasakali.
(kung, pag, kapag at sakali).
Hal.
▪ Kung naririto pa si Hesus , ano kaya ang
mararamdaman niya sa ganitong pangyayari sa
kanyang bansa?
▪ Kung uulan, hindi matutuloy ang ating lakad.
4. PANANHI
- Nagsasad ng dahilan o katuwiran para sa
pagkaganap ng kilos.
(dahil sa, sanhi sa, sapagkat, mangyari, at palibhasa).
Hal.
▪ Nagbigay ng utos ang Pilipinas na lisanin ng mga
Pilipino ang Gaza sapagkat mapanganib ang
kaguluhang patuloy na nagyayari rito.
▪ Nahilo si Anna mangyari ay ikot siya nang ikot.
▪ Palibhasa’y may kanya-kanyang ipinaglalabang
pananaw ang bawat bansa.
Filipino Page 2
5. PANLINAW
- Ginagamit ito upang ipaliwanag ang bahagi o
kabuuan ng isang kaisipan.
(kaya, samakatuwid, at kung gayon).
Hal.
▪ Nagkasundo na ang mag-asawa, kung gayon
magsasama na silang muli.
▪ Nahuli na ang tunay na maysala kaya
makakawala na si Oscar.
6. PANAPOS
- Nagsasabi ito ng nalalapit na katapusan ng
pananalita.
(upang, para, sa wakas, at nang).
Hal.
▪ Makukuha ko na rin sa wakas ang inaasam kong
promosyon sa trabaho.
▪ Sa kwarto ka mag-aral nang hindi ka maingayan.
7. PANULAD
- Tumutulad ng mga pangyayari o gawa.
(kung sino-siya ring, kung ano-siya ring, kung saan-
doon din at kung alin –iyon din).
Hal.
▪ Kung ano ang mga nangyayari noon, siya ring
mangyayari ngayon.
▪ Kung sino ang unang tumakbo, siyang mananalo.
8. PAMANAHON
- Nagsasad ito ng panahon.
(bago, habang, pagkatapos , hanggang at nang).
Hal.
▪ Noong Hulyo 2014 ay muling sumiklab ang
kaguluhan nang mapatay ang tatlong binatilyo
mula Israel.
▪ Habang ang labanan sa pagitan ng Israel at
Palestine ay nagpapatuloy sa loob ng
napakahabang panahon.
MAIKLING KWENTO NOBELA

Katuturan: Katuturan:

- Ito ay anyo ng panitikan na nagsasaad ng isang - Ang nobela ay isang mahabang likhang sining na
buong kwento na kayang tapusing basahin sa nagpapakita ng mga pangyayariing pinagdikit sa
isang upuan lamang. pamamagitian ng balangkas.

- Ang maikling kwento ay kadalasang sinusulat
upang madulot aliw sa mga mambabasa at
magturo ng mga aral sa buhay.
Elemento:
Elemento:
- Ang mga ito ay ang tauhan, tagpuan, banghay,
kaisipan, suliranin, tunggalian, at paksang diwa.
- Bukod rito, ang pangunahing layunin ng isang
nobela ay ang paglahad ng hangarin ng bida at
kontra bida ng kuwento. Ito ay ginagawa sa isang
malikhaing pagsasalaysay ng pangyayari.
- Ang mga ito ay ang tauhan, tagpuan, banghay,
damdamin, pamamaraan, pananalita,pananaw,
simbolismo at teorya.

1. Tauhan – Ito ay tumutukoy sa mga panauhin sa kwento.

2. Tagpuan – Ito ay tumutukoy kung saan naganap ang kwento.

3. Banghay – Ito ay tumutukoy sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa kwento. Mayroong limang(5) bahagi
ang banghay:

▪ Panimula – Kung saan at paano nagsimula ang kwento.

▪ Saglit na Kasiglahan – Ito ay ang panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan sa kwento.

▪ Kasukdulan – Dito na nangyayari ang problema sa kwento.

▪ Kakalasan – Ito ay tumutukoy sa parte kung saan unti-unti nang naaayos ang problema.

▪ Wakas – Ito ay tumutukoy kung paano nagwakas o natapos ang kwento.

4. Kaisipan – Ito ay ang mensahe ng maikling kwento sa mambabasa.

5. Suliranin – Ito ay tumutukoy sa problemang ikinakaharap ng tauhan sa kwento.

7. Tunggalian – Ito ay maaaring tao laban sa tao, tao laban sa sarili, tao laban sa lipunan, o tao laban sa kalikasan.

8. Paksang Diwa – Ito ay ang pinaka-kaluluwa ng kwento.

HAKBANG SA PAGSUSUNOD-SUNOD SA PANGYAYARI

1. Pang-uring Pamilang na may uring panunuran o ordinal 3. Pagbuo ng mga bagong biling produkto
upang malinaw na masundan o makita ang tamang
pagkakasunod-sunod. Hal.
▪ Step 1, Step 2, Step 3
Hal.
▪ Una, Ikalawa, Ikatlo Paggamit ng mga salitang nagpapakita ng
pagkakasunod-sunod.
2. Proseso o mga Hakbang sa pagsasagawa ng isang Una
bagay.
▪ Kasunod
Hal.
▪ Pagbuo ng isang proyekto ▪ Pagkatapos
▪ Pagluluto
▪ Panghuli

Filipino Page 3
PANGHALIP 4.) PANGHALIP NA PANAO
- Ito ay ang humahalili pumapalit sa pangngalan. - Panghalip na ipinapalit sa mga tao.

MGA URI NG PANGHALIP: a.) Unang Panauhan

- Pinapalitan nito ang tao na nagsasalita.
▪ Panghalip na Panao
Halimbawa:
▪ Panghalip na Panaklaw ▪ Akin na lang itong mangga.
▪ Ako ay bibili ng aklat na isinulat ni Dr. Jose Rizal.
▪ Panghalip na Pamatlig ▪ Hiniram ko ang walis-tingting.

▪ Panghalip na Pananong b.) Ikalawang Panauhan

- Pinapalitan nito ang taong kinakausap.
1.) PANGHALIP PAMATLIG
- Panghalip na inihahalili sa pangngalang itinuturo Halimbawa:
o inihihimaton. ▪ Ikaw ay maaaring pumunta sa health center
upang magpabakuna.
▪ PRONOMINAL ▪ Nasa inyo ho ba ang mga papeles na kailangan ni
- Mga uri: paturol, paari, paukol Gng. Baltazar?
▪ PANAWAG-PANSIN ▪ Maghanda na kayo dahil darating na ang bisita.
▪ PATULAD
▪ PANLUNAN c.) Ikatlong Panauhan
- Pinapalitan nito ang taong pinag-uusapan.

Halimbawa:
▪ Sa kanya ibinigay ang mga biniling buko ni nanay.
▪ Kumanta sila sa isang patimpalak,
▪ Binenta niya ang mga puto na kanyang ginawa.

May tatlong kailanan ang panghalip panao:

1. Isahan
- Tinutukoy nito ang isang pangngalan.

2.) PANGHALIP PANAKLAW Hal: ako, ka, iyo, mo, niya

- Panghalip na sumasaklaw sa kaisahan, dami o
kalahatan ng tinutukoy. 2. Dalawahan
- Tinutukoy nito ang dalawang pangngalan.
Hal. Iba, lahat, madla, anuman, alinman, sinuman,
kailanman, saanman, gaanuman, magkanuman Hal: natin, tayo, kayo, kanila

3.) PANGHALIP PANANONG 3. Maramihan

- Panghalip na ginagamit sa pagtatanong. - Tinutukoy nito ang tatlo o higit pang pangngalan.

Hal. Isahan - Maramihan Hal: namin, natin, ninyo, inyo

Sino - Sino-sino
Ano - Ano-ano PANAUHAN ISAHAN DALAWAHAN MARAMIHAN
Kanino - Kani-kanino
Alin - Alin-alin UNA ako, akin, kita, kata, kami, namin,
ko kami, namin, amin, tayo,
amin, tayo, atin, natin
atin, natin
KAUKULAN
IKALAWA ikaw, ka, kayo, ninyo, kayo, ninyo,
- Tumutukoy sa gamit ng panghalip sa
pangungusap. iyo, mo inyo inyo
IKATLO siya, niya, sila, kanila, sila, kanila,
PALAGYO – bilang SIMUNO kanya nila nila
Siya ay nagkaroon ng matibay na paninindigan.

PALAYON – bilang LAYON NG PANDIWA

Ang lupa ay ipinagbili niya.

PAARI – nagpapakita ng PAG-AARI

Hindi ipinagbili ni Rose ang lupa niya.

Filipino Page 4
SANAYSAY
- Ang sanaysay o essay sa wikang Ingles ay isang
komposisyon na kadalasan ay naglalaman ng
pananaw o kuro-kuro ng may akda. Sa ganitong
paraan, naipapahayag ng may akda ang kanyang
damdamin sa mga mambabasa.
- Isa rin itong uri ng pakikipag-komunikasyon na
ang layunin ay maipabatid ang iyong saloobin sa
isang makabuluhan at napapanahong paksa o
isyu.
URI NG SANAYSAY
PORMAL O MAANYO
- Ang sanaysay na palana na tinatawag din na
impersonal ay naghahatid ng mahahalagang
kaisipan o kaalaman sa ng makaagham at lohikal
na pagsasaayos ng mga materyales tungo sa
ikalilinaw ng pinakapiling paksang tinatalakay.
- Tinuturing din itong maanyo sapagkat pinag-
aaralan ng maingat ang piniling pananalita kaya
mabigat basahin.
- Pampanitikan din ito dahil makahulugan,
matalinhaga, at matayutay ang mga
pangungusap. Mapitagan ang tono dahil bukod sa
ikatlong panauhan ang pananaw ay obhektibo o
di kumikiling sa damdamin ng may-akda.
- Ang tono nito ay seryoso, pang-intelektuwal, at
walang halong pagbibiro.
- Isang uri ng pormal na sanaysay ay ang editoryal
ng isang pahayagan. Isa itong sanaysay na may
opinyon tungkol sa mga maiinit na mga balita.
Bagama't may opinyon, ito ay hindi ginagamitan
ng unang panauhan sa paglalahad.
DI PORMAL O MALAYA
- Ang sanaysay na di-palana na tinatawag din na
personal o palagayan ay mapang-aliw,
nagbibigay-lugod sa pamamagitan ng
pagtatalakay sa mga paksang karaniwan, pang-
araw-araw at personal.
- Idinidiin dito ang mga bagay-bagay, mga
karanasan, at mga isyung bukod sa nababakas
ang personalidad ng may-akda ay maaring
makiramay o maging sangkot ang mambabasa sa
kanyang pananalita at parang nakikipag-usap
lamang ang may-akda sa isang kaibigan, kaya
magaan at madaling maintindihan.
- Personal din ang tawag sa uring ito dahil
palakaibigan ang tono nito dahil ang pangunahing
gamit ay unang panauhan. Subhektibo ito
sapagkat pumapanig sa damdamin at paniniwala
ng may-akda ang pananaw.
Filipino Page 5
URI NG SANAYSAY BATAY SA NILALAMAN:
▪ Paglalahad
▪ Paglalarawan
▪ Pangangatwiran
▪ Panghihikayat
BAHAGI NG SANAYSAY:
a.) SIMULA/PANIMULA
- Ang bahaging ito ang pinakamahalaga dahil dito
nakasalalay kung ipagpapatuloy ng mambabasa
ang kanyang binabasa. Sa simula pa lamang ay
dapat mapukaw na ng may-akda ang damdamin
ng mga mambabasa.
b.) GITNA/KATAWAN
- Dito naman mababasa ang mahahalagang puntos
tungkol sa paksang isinulat ng may-akda.
Malaman ang bahaging ito dahil ipinapaliwanag
nang mabuti dito ang paksang tinatalakay o
pinag-uusapan.
c.) WAKAS/KATAPUSAN
- Ito ang bahaging nagsasara sa talakayang
nagaganap sa gitna o katawan ng sanaysay. Dito
rin nahahamon ang pag-iisip ng mambabasa na
maisakatuparan ang mga tinalakay sa paksang
pinag-usapan.
MUNGKAHING PANIMULA
▪ Panretorikang Tanong (Rhetorical Question)
▪ Siniping Sabi (Quoted Remark)
▪ Isang Kasabihan, Salawikain o Talinghaga
(Maxim, Proverb, or Aphorism)
▪ Suliraning dapat na pagtalunan sa artikulo o
pangyayaring dapat na patunayan
▪ Pasalaysay na Panimula (Narrative Opening)
MUNGKAHING WAKAS
▪ Katanungang nabuo sa kaisipan ng mambabasa
▪ Mungkahing ukol sa kahihinatnan
▪ Pag-uulit sa panimula
▪ Pag-uulit ng mga Salita sa Pamagat
▪ Isang Angkop na Sinipi
PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO 6.) MAYPANINGIT
- May nadagdag o sinisingit na titik n sa loob ng
- Ito ay isang pag-aaral ng mga pagbabagu- salita.
bagong anyo ng tunog ng morpema.
Hal.
- Ang anumang pagbabago sa karaniwang anyo ng Balisahin = balisanhin
isang morpema dahil sa impluwensya ng Pinagkaisahan = pinagkaisanhan
kapaligiran.
7.) MAY-ANGKOP
MGA URI NG PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO - Mula sa dalawang salita na pinag-isa upang
mapaikli at mapabilis ang pagbigkas nito.
1.) MAYKALTAS
Hal.
Hal. Hintay ka = Teka
dakip + [-in-] = dakipin = dakpin Tayo na = Tena, tana
bigay + [-an] = bigayan = bigyan Wikain mo = Ikamo - kamo
wakas + [-an] = wakasan = waksan Wika ko = ikako – kako
Ayon niya = Aniya
2.) MAYPALIT Humingi ka = Ngika

D, R 8.) MAYSUDLONG
Ma + dapat = madapat = marapat - Bukod sa may hulapi na ang salitang
Ma + dunong = madunong = marunong pinapandiwa, ito ay sinusudlungan o
O, U dinaragdagan pa ng isa pang hulapi.
Ka + Gulo + han = Kagulohan = Kaguluhan /an/, -/han/,/ -in/, /-hin/,o /-an/
Bakod + an = Bakodan = Bakuran
H, N Hal.
Tawa + han = Tawahan = Tawanan Antabay + an + an = Antabayanan
Alala + han + an = Alalahanan
3.) MAYLIPAT o METATESIS Alala + han + in = Alalahanin
Silangan + an= Silanganan
tanim + -an = taniman = tamnan
silid + -an = silidan = sidlan 9.) ASIMILASYON – Pagbabagong-anyo ng morpema
atip + -an = atipan = aptan maging sa kayarian o tunog ng kaligiran

Parsyal
HAL.
[pang-] + radyo = panradyo
[pang-] + bansa = pambansa

4.) MAYKUTAD
- Nakaltas ang huling pantig ng salita at kung
minsan, ang naaalis na titik ay napapalitan ng
ibang titik Ganap
HAL.
Hal. [pang-] + palengke = pampalengke = pamalengke
dala + [-han] = dalhan = dalhi [pang-] + tapon = pantapon = panapon
Bukas + [-an] = buksan = buksi
Sara + [-han] = sarhan = sarhi

5.) MAYPUNGOS
- May nabawas na ilang titik o tunog sa unahan

Hal.
magpadala = padala
pakulayan = kulayan
pabilugan = bilugan

Filipino Page 6
Filipino Page 7
WASTONG GAMIT NG SALITA b. Pang-ukol ng layon ng pandiwa

1. MAY at MAYROON Hal.

Ginagamit ang may kung ito’y sinusundan ng mga
sumusunod na bahagi ng pananalita:
Pangngalan, Pandiwa, Pang-uri, Panghalip na
Paari, Pantukoy na Mga Pang-ukol na Sa
Hal:
▪ May prutas siyang dala.
▪ May kumakatok sa labas.
Ginagamit ang mayroon kung ito’y:
- Sinusundan ng isang kataga o ingklitik
▪ Umiinom siya ng gatas bago matulog.
▪ Naglalaro ng chess ang magkapatid.
c. Pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig
balintiyak
Hal.
▪ Hinuli ng pulis ang mga nanloob sa kanilang
bahay.
▪ Ginawa ng mga estudyante ang kanilang
proyekto.

Hal. Ginagamit ang nang bilang:

▪ Mayroon ba siyang pasalubong?
▪ Mayroon nga bang bagong Pajero sila? a. Katumbas ng when sa Ingles
▪ Sinusundan ng panghalip palagyo
Hal.
Hal. ▪ Kumakain kami ng hapunan nang dumating si
▪ Mayroon siyang kotse. Tiyo Berting.
▪ Mayroon kaming palaisdaan sa Bulacan. ▪ Tapos na ang palabas nang pumasok ng
▪ Mayroon tayong pagsusulit sa Filipino bukas. tanghalan si Ben.

Nangangahulugang “mayaman” b. Katumbas ng so that o in order to sa Ingles

Hal. Hal.
▪ Ang pamilya ni Carol ay mayroon sa kanilang ▪ Mag-aral kayo nang mabuti nang kayo’y
lalawigan. makapasa.
▪ Siya lamang mayroon sa aming magkakapatid. ▪ Magsumikap ka nang ang buhay mo’y
guminhawa.
2. KITA at KATA
Ang kita ay panghalip panao sa kaukulang palayon at c. Pinagsamang pang-abay na na at pang-angkop na ng
may kailanang isahan. Ginagamit ito bilang tuwirang
layon o di-tuwirang layon ng pandiwa. Hal.
▪ Kumain (na+ng) nang lugaw ang batang
Samantala, ang kata naman ay panghalip panao sa maysakit.
kaukulang palagyo at may kailanang dalawahan. Ang ▪ Tinanggap (na+ng) nang nahihiyang bata ang
kita ay tumutukoy sa kinakausap, at ang kata naman sa kanyang regalo.
magkasamang nagungusao at kinakausap.
d. Kapag napagigitnaan ng dalawang magkatulad na
Hal. pandiwa
Nakita kita sa Baguio noong Linggo.
Kata nang kumain sa kantina. Hal.
▪ Siya ay tawa nang tawa.
3. KILA at KINA ▪ Kumain nang kumain ang nagugutom na bata.
Walang salitang kila. Ang kina ay maramihan ng kay.
5. DAW/DIN at RAW/RIN
Hal.
▪ Pakidala ang laruang ito kina Benny at Maris. Ginagamit ang daw/din kapag ang salitang sinusundan
▪ Makikipag-usap ako kina Vec at Nona. ay nagtatapos sa katinig; at raw/rin kapag nagtatapos
sa patinig. (a, e, i, o, u)
4. NANG at NG
Ginagamit ang ng bilang: Hal.
a. Katumbas ng of ng Ingles ▪ May sayawan daw sa plasa.
▪ Sasama raw siya sa atin.
Hal.
▪ Si Mang Manding ang puno ng aming samahan.
▪ Makulay na ipinagdiriwang ng mga Pilipino ang
Araw ng Kalayaan.

Filipino Page 8
6. KUNG at KONG 12. WALISIN at WALISAN

Ginagamit ang kung bilang pangatnig na panubali. Ginagamit ang walisin (sweep the dirt) kung tumutukoy
Katumbas nito ang if sa Ingles; ang kong ay panghalip sa bagay na aalisin o lilinisin samantalang ang walisan
panao sa kaukulang paari. ay tumutokoy naman sa lugar (to sweep the place).

Hal. Hal.
▪ Matutulog na ako kung papatayin mo na ang ilaw. ▪ Walisin ninyo ang mga kalat sa sahig.
▪ Nabasâ ang binili kong aklat. ▪ Walisan ninyo ang sahig.

7. KUNG DI at KUNDI 13. IKIT at IKOT

Ang kundi ay galing sa salitang “kung hindi” o if not sa
Ingles; ang kundi naman ay except.
Hal.
▪ Aaalis na sana kami kung di ka dumating.
▪ Walang sinuman ang pwedeng manood kundi
iyong mga may tiket lamang.
8. PINTO at PINTUAN
Ang pinto (door) ay ang bahagi ng daanan na isinasara
at ibinubukas. Samantala, ang pintuan (doorway) ay
ang bahaging kinalalagyan ng pinto.
Hal.
▪ May kumakatok. Buksan mo nga ang pinto.
▪ Natanggal ang pinto sa pintuan.
9. HAGDAN at HAGDANAN
Ang hagdan (stairs) ay ang baytang na inaakyatan at
binababaan. Samantala, ang hagdanan (stairway) ay
ang bahaging kinalalagyan ng hagdan.
Ginagamit ang ikit para maipakita ang kilos na paggilid
mula sa labas patungo sa loob. Ang ikot naman ay
mula sa loob patungo sa labas.
Hal.
▪ Nakatatlong ikit muna sila bago natunton ang
daan patungo sa loob ng kuweba.
▪ Nahirapan pala silang makalabas sa tunnel.
Umikut-ikot muna sila sa loob nito bago nila
nakita ang daan palabas.
14. SUNDIN at SUNDAN
Ang sundin (to obey) ay nangangahulugan ng pagsunod
sa payo o pangaral; ang sundan (to follow) ay gayahin o
pumunta sa pinuntahan ng iba.
Hal.
▪ Sundin mong lagi ang sinasabi ng iyong mga
magulang dahil para rin iyon sa iyong kabutihan.
▪ Sundan mo ang mga kabayanihang ipinakita ng
iyong ama sa bayan.
▪ Sundan mo siya baka siya maligaw.

Hal. 15. SUBUKIN at SUBUKAN

▪ Nagmamadaling inakyat ni Marvin ang mga
hagdan. Subukin (to test, to try) – masubok ang husay o galing
▪ Ilagay mo ang hagdanan sa tapat ng bintana. ng isang bagay o gawain;

10. PAHIRIN at PAHIRAN; PUNASIN at PUNASAN Subukan (to see secretly) – palihim na pagmamatyag o
pag-eespiya sa kilos ng isang tao
Ang pahirin at punasin (wipe off) ay nangangahulugang
alisin o tanggalin. Hal.
▪ Susubukin ko muna kung maayos itong
Ang pahiran at punasan (to apply) ay kompyuter bago ko bilhin.
nangangahulugang lagyan. ▪ Subukan mo nga kung ano ang ginagawa ng mga
bata sa likod-bahay.
Hal.
▪ Pahirin mo ang mga luha sa iyong mga mata. 16. HATIIN at HATIAN
▪ Pahiran mo ng palaman ang tinapay.
▪ Punasin mo ang pawis sa iyong likod. Hatiin (to divide) – partihin;
▪ Punasan mo ng alkohol ang iyong mga binti.
Hatian (to share) – ibahagi
11. OPERAHIN at OPERAHAN
Hal.
Ginagamit ang operahin kung ang tinutukoy ay ang ▪ Hatiin mo sa anim ang pakwan.
tiyak na bahagi ng katawan na titistisin. Ang operahan ▪ Hinahatian niya ng kanyang hamburger ang
naman ay tumutukoy sa taong sasailalim sa pagtitistis. namamalimos na bata.

Hal.
▪ Ooperahin ang tiyan ni Rey sa Sabado.
▪ Ooperahan si Rey sa tiyan sa Sabado.

Filipino Page 9
17. IWAN at IWANAN 22. TAGA at TIGA

Iwan (to leave something or somebody) – huwag
isama;
Iwanan (to leave something to somebody) – bigyan
Hal.
▪ Iniwan ni Arnie ang kotse sa garahe.
▪ Iniwanan ni Rene ng pera si Joy bago siya
umalis.
Walang unlaping tiga-. Taga- ang dapat gamitin.
Ginagamit ang gitling sa unlaping taga- kung
sinusundan ng pangngalang pantangi.
Hal.
▪ Si Juan ay taga-Bikol.
▪ Taganayon ang magandang babaeng iyon.
23. SILA AT SINA

18. NABASAG at BINASAG Ginagamit ang sila bilang panghalip panao.

Ang salitang nabasag ay nangangahulugan ng kilos na Hal.

di sinasadya o di ginusto; ang salitang binasag naman Sila ay ulirang mga anak.
ay nagpapakita ng sariling pagkukusa.
Ang sina ay ginagamit na pananda sa pangalan.
Hal.
▪ Galit na galit na binasag ng lalaki ang mga Hal.
salamin ng kotse. Sina Maria at Josie ay ulirang mga anak.
▪ Nagmamadali kasi siyang maghugas kaya
nabasag niya ang mga plato. 24. AGAWIN AT AGAWAN

19. BUMILI at MAGBILI Agawin ang isang bagay sa isang tao/hayop.

Agawan ng isang bagay ang isang tao o hayop.
Bumili (to buy);
Hal.
Magbili (to sell) – magbenta Ibig agawin ng bata ang laruan ni Jess.
Ibig agawan ng laruan ni Boy si Jess.
Hal.
▪ Pumunta ang nanay sa Baguio para bumili ng 25. WALISIN AT WALISAN
mga sariwang gulay.
▪ Ang trabaho ng tatay niya ay magbili ng mga Walisin (Sweep the dirt)- tumutukoy sa bagay na
lumang kasangkapan. aalisin o lilinisin.

20. KUMUHA at MANGUHA Hal.:

Walisin mo ang kalat sa iyong kwarto.
Kumuha (to get);
Walisan (Sweep the place)- tumutukoy sa lugar.
Manguha (to gather, to collect)
Hal.
Hal. Walisan mo ang sahig sa iyong kwarto.
▪ Kumuha ng isang basong tubig si Neth para kay
Jean. 26. BITIWAN AT BITAWAN
▪ Nanguha ng mga kabibe ang mga bata sa
dalampasigan. Ang wastong gamit ay BITIWAN at HINDI bitawan. Ang
salitang-ugat ay bitiw at hindi bitaw. Ang salitang
21. DAHIL SA at DAHILAN bitaw ay ginagamit sa pagsasabong ng manok
samantalang ang bitiw ay sa pagkawala o pag-alis sa
Dahil sa – ginagamit bilang pangatnig na pananhi; pagkakahawak.

Dahilan – ginagamit bilang pangngalan Hal.

Bitiwan mo ang mga braso ko kung hindi ay sisigaw
Hal. ako.
▪ Hindi siya nakapaglaro ng basketbol dahil sa taas
ng kanyang lagnat.
▪ Ang dahilan ng pag-iyak niya ay dahil sa
masasakit mong pananalita.

Filipino Page 10