SHEKULLI 16-të

1550 - 1600
Deri në fund të shekullit 16-të moda e shtresave të larta arriti një nivel mahnitës të përsosjes dhe finesës.

Ndikimi gjerman ne modën

europiane me ngjyrat e shumta I
dha rrugë modës Spanjolle, e cila
permbante modele të ngushta, të
zymta, me preferencë të zezë.

Kjo ishte kryesisht për shkak të

shijës personale të perandorit
Charles V, i cili njihej për zymtësinë
në veshje e poashtu për shkak të
fuqizimit të Spanjës.

Kur Philip II u bë mbret I Spanjës,

oborri mbretëror u bo shembull dhe
admirim I Evropës. Kështu edhe
Franca filloi t’a pëlqejë këtë stil.

Në Angli, moda me ngjyra të zymta

u theksua me ardhjen në front ë
Mary Tudor. Martesa e saj me
mbretin e Spanjës e kompletoi këtë
revolucion në veshje. Edhe kur pas
Mary erdhi Elizabeta e edhe pas
luftes mes Anglisë dhe Spanjës,
dominimi spanjoll në veshje
vazhdoi deri në fund të shekullit.

Ndryshimi në modë nuk u theksua vetëm për shkak të ngjyrave, por për shkak të prerjes dhe qepjes poashtu.

Në modë hyri mbushja (bombast), beli I hollë dhe thurrja.

Mbushjet mundësonin krijimin e siluetës, heqjen e palosjeve dhe rrudhave. Shpesh mbushjet bëheshin me lecka, mbetje të
leshta, flokë kali, pambuk e drithëra. Mbushjet përdoreshin në pantolona, xhaketa etj.

Efekti I mbushjeve dhe ngurtësisë, reflektonte në ngurtësinë dhe krenarinë e mbretërisë Spanjolle. Meshkujt mbanin qëndrimin
mendjemadh për shkak se veshja nuk ju mundësonte fleksibilitet. Ky efekt u eksagjerua me shtimin e jakave me palosje. Kjo lloj
jake theksonte privilegjet aristrokrate. Jakat u rritën aq shumë sa që ishte e pamundur të futej ushqimi në gojë.

Jaka poashtu simbolizonte hierarkinë e veshjes.
Femrat e vishnin poashtu, por në veshjen e tyre
ishte edhe një element tjeter – joshja.

Përdorimi I jakës mundësonte shprehjen e

atraktivitetit. Në kohën e Elizabetës u bë një lloj
‘kompromisi’ që jaka të hapej përpara në
mënyrë që të tregohej gjoksi, dhe kështu të
ngritej pas kokës.
Insert nga filmi ELIZABETH: THE GOLDEN AGE (2007)

rekomandim
Efekti I linjës vertikale që dominonte në veshje, bëri
që edhe modeli I kapelave të ndryshonte. Shumica e
kapelave ishin me kurorë të gjatë, që shpesh
ngurtësohej me bez apo materiale tjera të forta.

Një kapelë e njohur e kësaj kohe ishte COPOTAIN që

kishte formën konike.

Kapelat punoheshin nga leshi I përpunuar (felt) apo

lëkura dhe sipas dëshirës mund të dekorohej me
gurë.

Poashtu kishte edhe kapela me buzë të gjëra dhe

kurorë të rrafshtë.

Artikull për të lexuar rreth kapelave:


http://thehistorybuff.org/tudor-elizabethan-hairstyles-and-headwear/
 Kapela

Rubens the gruaja e tin Isabella Brant nga RUBENS 1610

Femrat mbanin kapelë në vend të kësulës, në fillim për Deri në vitet 1570 flokët ndaheshin në mes dhe
kalërim dhe udhëtim. Kapelat I femrave ishin të ngjajshme
pasta filluan të mblidheshin dhe ngriheshin sipër
me të mashkujve por më të vogla, dhe zakonisht
kokës me rrjetë të quajtur ‘palisadoe’.
vendoseshim mbi mbështjellës të lirit. Por sa vazhdonte e
rritej stili I rregullimit të flokëve dhe eksagjerohej,
mbështjellësi u largua ndërsa kapelat mbulonin pjesën e
pasme të flokëve, që ishte e lidhura dhe pjesët përpara të
rregulluara në stile të ndryshme.
Mbretëresha Elizabetë ndikoi trendin e ngjyrosjes së flokëve ngjyrë kuqe.

Stomakiere – ishte copa e fortë dhe e rrafshët që vendosej në pjesën e përparme të bustit.
Punohej me bez dhe qëndronte e drejtë me vendosjen e shpatullës së drurit apo metalit. 

 Fundi filloj të zmadhohejt dhe të fryhej me ndihmen e FARTHINGALE (farthingejll).

Farthingale ka origjinën nga Spanja dhe ishte fund me rrathë të metalit, drurit apo eshtrave të
balenës, që shkonte duke u zgjeruar në pjesën e poshtme. Vishej përfundi fustanit.

Farthingale I ngjason krinolinit (koshit) të shekullit 19-të në konstruktim.

Në vitin 1580 erdhi në modë farthingale Franqez,

Farthingel Italian ishte I ngjajshëm me atë franqez,
që dukej si rrotë që jepte gjerësi dhe rënje vertikale por qëndronte më pjerrtas me ndihmën e jastëkave të
të fustanit deri në tokë.
vendosur përfundi që jepnin gjerësi të dëshiruar.

Përvec jelekut dhe bustit të forcuara (më vonë të njohur si korset), veshja kryesore e femrave ishte fustani qe ishte I përshtatur
për trupin që nga krahët dhe kishte një hapje më pjesën e përparme, për të lënë hapsirë pamjes së shtresës përfundi. Mangët
ishin të fryera dhe kishin gjatësi deri te bërryli dhe pastaj linte hapsirë që të shihej mënga përfundi. Ndonjëherë visheshim mangë
të gjata të lëshuara deri në tokë që vendoseshim mbi mangët kryesore. Për ngrohje vishej xhaketa, palltoja e gjërë. Pelerina
vishej për udhëtim.

Shiqoni:

https://www.youtube.com/watch?v=uIod2n234Zw



https://www.youtube.com/watch?v=7GKvaj5jOUc

https://www.youtube.com/watch?v=_3aj2vQbJHU



Ngurtësia në veshjen e meshkujve në gjysmën e dytë të shekullit 16-të ishtë më e madhe se në veshjen e femrave.

 Jerkin (xherking)

Meshkujt vishnin dubletë, xhaketa, xhaketa pa mëngë. Pelerina vazhdon të qëndrojë si veshje e pandashme si
për mrenda ashtu edhe për jashtë.

Zakonisht meshkujt e pasur kishin tri pelerine, një për mëngjes, për ditë dhe për mbrëmje.

 Gabardine ishte xhaketë Mandilion apo Mandeville ishte xhaketë e

Cassock ishte xhaketë e gjërë deri te ijet,

e gjatë e gjerë me mangë gjerë deri te ijet me jakë dhe palltë të

të gjërta.
bashkangjitur, mangë dhe krahë.

Ishte e mbyllur nga qafa deri te gjoksi dhe

vishej sipër kokës.

Në përgjithsi veshja e meshkujve në pjesën e dytë të shekullit 16-të nuk kishte variacione të
mëdha. Breechers ose pantollonat visheshin me qorape të gjata hose.

Pantollonat breechers kishin gjatësi të ndryshme. Ato veneciane ishin të gjëra deri te gjuri të
mbërthyera me pullë. Rëndësi I kushtohej qorapeve dhe dizajnit të tyre. Shpesh ishin me ngjyr të
ndritura, të verdha që kombinoheshin me ngjyrën e pelerinës. Mbaheshin në vend me shirita të
dekoruar.

Meshkujt gjithmone mbanin një facoletë të qëndisur.

Veshëmbathja përbëhej nga këpucët apo çizmet.

Nga fundi I shekullit këpucet kishin taka dhe punoheshin nga lëkura, mëndafshi, kadifeja.

Mrenda shtëpisë përdoreshin pantoflat ose papuqet e poashtu edhe çizmet u bënë pjesë e rregullt e veshjes.
Kështu, dizajni I çizmeve dhe menyra e veshjes së tyre filloi të ketë variante te ndryshme.

 Dolce & Gabbana A/W 2012

Alberta Ferretti A/W 2015

 Givenchy, Couture 2008

Alexander McQueen A/W 2013-14

Rekomandim për film