‫جمهوری اسالمی ایران‬

INSO Islamic Republic of Iran ‫استاندارد ملی ایران‬

- ‫سازمان ملی استاندارد ایران‬ 8678-1
nd Revision Iran National Standards Organization ‫تجدیدنظر دوم‬
1041
Identical with
ISO - :

‫ کالیبراسیون و تصدیق‬-‫مواد فلزی‬

-‫دستگاههای آزمون تکمحوری ایستا‬
-‫ فشار‬/‫ دستگاههای آزمون کشش‬:1 ‫قسمت‬
‫کالیبراسیون و تصدیق سامانه اندازهگیری نیرو‬

Metallic materials- Calibration and

verification of static uniaxial testing
machines-
Part : Tension/compression testing
machines- Calibration and verification of the
force - measuring system

ICS:
 1041 ‫ سال‬:)‫ (تجدیدنظر دوم‬8678-1 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ‬

‫سازمان ملی استاندارد ایران‬

2952 ‫ پالک‬،‫ خیابان ولیعصر‬،‫ ضلع جنوب غربی میدان ونک‬،‫تهران‬

‫ ایران‬-‫ تهران‬35399-9315 :‫صندوقپستی‬
44495593-9 :‫تلفن‬
44449381 ‫ و‬44449848 :‫دورنگار‬
‫ میدان استاندارد‬،‫ شهر صنعتی‬،‫کرج‬
‫ ایران‬- ‫ کرج‬13949-391 :‫صندوق پستی‬
)829( 12489813-4 :‫تلفن‬
)829( 12484335 :‫دورنگار‬
standard@inso.gov.ir :‫رایانامه‬

http://www.inso.gov.ir :‫وبگاه‬

Iran National Standars Organization (INSO)

No. Valiasr Ave., South western corner of Vanak Sq., Tehran, Iran
P. O. Box: - , Tehran, Iran

Tel: + ( ) -
Fax: + ( ) ,

Standard Square, Karaj, Iran

P.O. Box: - , Karaj, Iran
Tel: + ( ) -
Fax: + ( )

Email: standard@inso.gov.ir
Website: http://www.inso.gov.ir

‫ب‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫به نام خدا‬

‫آشنایی با سازمان ملی استاندارد ایران‬

‫سازمان ملی استاندارد ایران به موجب بند یک مادۀ ‪ 9‬قانون تقویت و توسعه نظاا اساتاندارد ‪ ،‬اباال شاده در د مااه ‪،3159‬‬
‫وظیفۀ تعیین‪ ،‬تدوین‪ ،‬بهروزرسانی و نشر استانداردها ملی را بر عهده دارد‪.‬‬

‫تدوین استاندارد در حوزهها مختلف در کمیسیونها فنی مرکب از کارشناسان سازمان‪ ،‬صااحبنظاران مراکاو و مسسساا‬
‫علمی‪ ،‬پژوهشی‪ ،‬تولید و اقتصاد آگاه و مرتبط انجا میشود و کوششی همگا با مصالح ملی و با توجه به شارایط تولیاد ‪،‬‬
‫فناور و تجار است کاه از مشاارکت آگاهاناه و منصافانۀ صااحبان حاو و نفاع‪ ،‬شاامل تولیدکننادگان‪ ،‬مصار کننادگان‪،‬‬
‫صادرکنندگان و واردکنندگان‪ ،‬مراکو علمی و تخصصی‪ ،‬نهادها‪ ،‬سازمانها دولتی و غیردولتی حاصال مایشاود‪ .‬پای ناوی‬
‫استانداردها ملی ایران برا نظرخواهی به مراجع ذ نفع و اعضا کمیسیونها مربوط ارساا مایشاود و پا از دریافات‬
‫نظرها و پیشنهادها در کمیتۀ ملی مرتبط با آن رشته طرح و در صور تصویب‪ ،‬به عنوان استاندارد ملی (رسمی) ایران چاا و‬
‫منتشر میشود‪.‬‬
‫پی نوی استانداردهایی که مسسسا و سازمانها عالقهمند و ذ صالح نیو با رعایت ضوابط تعیاین شاده تهیاه مایکنناد‬
‫درکمیته ملی طرح‪ ،‬بررسی و درصور تصاویب‪ ،‬باه عناوان اساتاندارد ملای ایاران چاا و منتشار مایشاود‪ .‬بادین ترتیاب‪،‬‬
‫استانداردهایی ملی تلقی میشود که بر اساس مقررا استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪ 9‬تدوین و در کمیتۀ ملی استاندارد مرباوط‬
‫که در سازمان ملی استاندارد ایران تشکیل میشود به تصویب رسیده باشد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫سازمان ملی استاندارد ایران از اعضا اصلی سازمان بینالمللی استاندارد )‪ ،3(ISO‬کمیسیون بینالمللی الکتروتکنیاک (‪)IEC‬‬
‫و سازمان بینالمللی اندازهشناسی قانونی )‪ 1(OIML‬است و به عنوان تنها رابط‪ 5‬کمیسیون کدک غذایی )‪ 9(CAC‬در کشاور‬
‫فعالیت می کند‪ .‬در تدوین استانداردها ملی ایران ضمن تاوجه باه شارایط کلای و نیازمناد هاا خااک کشاور‪ ،‬از آخارین‬
‫پیشرفتها علمی‪ ،‬فنی و صنعتی جهان و استانداردها بینالمللی بهرهگیر میشود‪.‬‬
‫سازمان ملی استاندارد ایران میتواند با رعایت موازین پی بینی شده در قانون‪ ،‬برا حمایت از مصر کنندگان‪ ،‬حفظ ساالمت‬
‫و ایمنی فرد و عمومی‪ ،‬حصو اطمینان از کیفیات مصصاو و مالحظاا زیساتمصیطای و اقتصااد ‪ ،‬اجارا بعضای از‬
‫استانداردها ملی ایران را برا مصصو تولید داخل کشور و‪/‬یا اقال وارداتی‪ ،‬با تصویب شورا عاالی اساتاندارد‪ ،‬اجباار‬
‫کند‪ .‬سازمان میتواند به منظور حفظ بازارهاا باین المللای بارا مصصاو کشاور‪ ،‬اجارا اساتاندارد کا هاا صاادراتی و‬
‫درجه بند آن را اجبار کند‪ .‬همچنین برا اطمینان بخشیدن به استفادهکنندگان از خدما سازمانها و مسسسا فعاا در‬
‫زمینۀ مشاوره‪ ،‬آموزش‪ ،‬بازرسی‪ ،‬ممیو و صدور گواهی سیستمها مدیریت کیفیت و مدیریت زیستمصیطی‪ ،‬آزمایشگاههاا و‬
‫مراکو واسنجی (کالیبراسیون) وسایل سنج ‪ ،‬سازمان ملی استاندارد اینگونه سازمانها و مسسسا را بر اسااس ضاوابط نظاا‬
‫تأیید صالحیت ایران ارزیابی می کند و در صور احراز شرایط ز ‪ ،‬گواهینامۀ تأیید صالحیت به آنها اعطا و بر عملکرد آنهاا‬
‫نظار میکند‪ .‬ترویج دستگاه بین المللی یکاها‪ ،‬واسنجی وسایل سنج ‪ ،‬تعیین عیار فلوا گرانبها و انجا تصقیقا کااربرد‬
‫برا ارتقا سطح استانداردها ملی ایران از دیگر وظایف این سازمان است‪.‬‬

‫‪- International Organization for Standardization‬‬

‫‪- International Electrotechnical Commission‬‬
‫)‪- International Organization of Legal Metrology (Organisation Internationale de Metrologie Legals‬‬
‫‪- Contact point‬‬
‫‪- Codex Alimentarius Commission‬‬

‫ج‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫کمیسیون فنی تدوین استاندارد‬

‫« مواد فلزی‪ -‬کالیبراسیون و تصدیق دستگاههای آزمون تک محوری ایستا‪-‬‬

‫قسمت ‪ :1‬دستگاههای آزمون کشش‪/‬فشار‪ -‬کالیبراسیون و تصدیق سامانه اندازهگیری نیرو »‬
‫سمت و‪/‬یا محل اشتغال‪:‬‬ ‫رئیس‪:‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد دزفو‬ ‫حیدر مقد ‪ ،‬علی‬
‫(دکتر مهندسی مواد‪ -‬مواد پیشرفته)‬

‫دبیر‪:‬‬
‫اداره کل استاندارد استان خوزستان‬ ‫نجفی‪ ،‬داود‬
‫(کارشناسی ارشد مهندسی مواد‪ -‬شناسایی مواد)‬

‫اعضا‪( :‬اسامی به ترتیب حرو الفبا)‬

‫‪TC‬‬ ‫شرکت فو د اکسین‪ -‬دبیر کمیته فنی متناظر‬ ‫آبدیده‪ ،‬رضا‬

‫(دکتر مهندسی مواد‪ -‬شناسایی مواد)‬

‫گروه ملی صنعتی فو د ایران‬ ‫با فر‪ ،‬امیر‬

‫(کارشناسی ارشد مهندسی مواد و متالورژ )‬

‫شرکت فو د اکسین‬ ‫بیضاو ‪ ،‬امینرضا‬

‫(کارشناسی مهندسی مواد و متالورژ )‬

‫شرکت فو د خوزستان‬ ‫طاهر‪ ،‬کامران‬

‫(کارشناسی مکانیک)‬

‫اداره کل استاندارد استان خوزستان‬ ‫عظیمی‪ ،‬مسعود‬

‫(کارشناسی مهندسی مواد و متالورژ )‬

‫اداره کل استاندارد استان خوزستان‪ -‬دبیار کمیتاه فنای متنااظر‬ ‫فاتصی‪ ،‬مصمدرضا‬
‫‪TC‬‬ ‫‪/SC‬‬ ‫(کارشناسی مهندسی مکانیک‪ -‬طراحی جامدا )‬

‫شرکت فو د خوزستان‬ ‫قمر ‪ ،‬رضا‬

‫(کارشناسی ارشد مهندسی مواد و متالوژر )‬

‫شرکت فو د اکسین‬ ‫کعبعمیر‪ ،‬علی‬

‫(کارشناسی مهندسی مواد و متالورژ )‬

‫کارشناس استاندارد‬ ‫گپلپور‪ ،‬مصمدرضا‬

‫(کارشناسی ارشد مهندسی مواد‪ -‬شناسایی مواد)‬

‫د‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫سمت و‪/‬یا محل اشتغال‪:‬‬ ‫اعضا‪( :‬اسامی به ترتیب حرو الفبا)‬

‫شرکت فو د خوزستان‬ ‫وحدتی فر‪ ،‬ناصر‬
‫(کارشناسی ارشد الکترونیک ‪ -‬برق و قدر )‬

‫ویراستار‪:‬‬
‫اداره کل استاندارد استان خوزستان‬ ‫مصسنی‪ ،‬خلیل‬
‫(کارشناسی ارشد مهندسی مواد‪ -‬شناسایی مواد)‬

‫ه‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫فهرست مندرجات‬

‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫ح‬ ‫پی گفتار‬

‫‪3‬‬ ‫‪ 3‬هد و دامنه کاربرد‬
‫‪3‬‬ ‫‪ 2‬مراجع الوامی‬
‫‪2‬‬ ‫اصطالحا و تعاریف‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫نمادها‬ ‫‪5‬‬
‫‪5‬‬ ‫بازرسی کلی دستگاه آزمون‬ ‫‪9‬‬
‫‪5‬‬ ‫کالیبراسیون سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪9‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ 3-9‬کلیا‬
‫‪9‬‬ ‫تعیین تفکیکپذیر‬ ‫‪2-9‬‬
‫‪9‬‬ ‫تعیین اولیه تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو‬ ‫‪1-9‬‬
‫‪9‬‬ ‫روش اجرا کالیبراسیون‬ ‫‪5-9‬‬
‫‪33‬‬ ‫ارزیابی نشانگر نیرو‬ ‫‪9-9‬‬
‫‪31‬‬ ‫طبقه گستره دستگاه آزمون‬ ‫‪9‬‬
‫‪35‬‬ ‫گوارش تصدیو‬ ‫‪4‬‬
‫‪35‬‬ ‫اطالعا کلی‬ ‫‪3-4‬‬
‫‪35‬‬ ‫نتایج تصدیو‬ ‫‪2-4‬‬
‫‪35‬‬ ‫فواصل زمانی بین تصدیوها‬ ‫‪5‬‬
‫‪39‬‬ ‫پیوست الف(آگاهیدهنده) بازرسی کلی دستگاه آزمون‬
‫‪39‬‬ ‫پیوست ب (آگاهیدهنده) بازرسی صفصهها بارگذار دستگاهها آزمون فشار‬
‫‪39‬‬ ‫(آگاهیدهنده) عد قطعیت نتایج کالیبراسیون سامانه اندازهگیر نیرو‬ ‫پیوست‬
‫‪23‬‬ ‫کتابنامه‬

‫و‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫پیشگفتار‬

‫استاندارد «مواد فلو ‪ -‬کالیبراسیون و تصدیو دستگاهها آزمون تک مصور ایستا‪ -‬قسمت ‪ :3‬دستگاهها‬
‫آزمون کش ‪/‬فشار‪ -‬کالیبراسیون و تصدیو سامانه اندازهگیر نیرو» که نخستینبار در سا ‪ 3142‬تدوین و‬
‫منتشر شد‪ ،‬بر اساس پیشنهادها دریافتی و بررسای و تأییاد کمیسایونهاا مرباوط بار مبناا پاذیرش‬
‫استانداردها بینالمللی‪/‬منطقها بهعنوان استاندارد ملی ایران به روش اشاره شاده در ماورد الاف‪ ،‬بناد ‪،9‬‬
‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪ 9‬برا دومین بار مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در چهارصاد و هشاتاد و نهماین‬
‫اجالسیه کمیتۀ ملی استاندارد اندازهشناسی‪ ،‬اوزان و مقیاسها مورخ ‪ 3583/33/33‬تصویب شد‪ .‬ایناک ایان‬
‫استاندارد به استناد بند یک مادۀ ‪ 9‬قانون تقویت و توسعه نظا استاندارد‪ ،‬ابال شاده در د مااه ‪ ،3159‬باه‬
‫عنوان استاندارد ملی ایران منتشر میشود‪.‬‬
‫استانداردها ملی ایران بر اساس استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 9‬استانداردها ملی ایران‪ -‬سااختار و شایوۀ‬
‫نگارش) تدوین میشوند‪ .‬برا حفظ همگامی و هماهنگی با تصو و پیشرفتها ملی و جهانی در زمیناه‬
‫صنایع‪ ،‬علو و خدما ‪ ،‬استانداردها ملی ایران در صور لوو تجدیدنظر خواهد شد و هر پیشانهاد کاه‬
‫برا اصالح و تکمیل این استانداردها ارائه شود‪ ،‬هنگا تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قارار‬
‫خواهد گرفت‪ .‬بنابراین‪ ،‬باید همواره از آخرین تجدیدنظر استانداردها ملی ایران استفاده کرد‪.‬‬
‫این استاندارد جایگوین استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪ :4994-3‬سا ‪ 3159‬میشود‪.‬‬
‫این استاندارد ملی بر مبنا پذیرش استاندارد بینالمللی زیر به روش «معاد یکسان» تهیه و تدوین شده و‬
‫شامل ترجمه تخصصی کامل متن آن به زبان فارسی میباشد و معاد یکسان استاندارد باینالمللای موباور‬
‫است‪:‬‬
‫‪ISO‬‬ ‫‪- :‬‬ ‫‪, Metallic materials- Calibration and verification of static uniaxial testing‬‬
‫‪machines- Part : Tension/compression testing machines- Calibration and verification of‬‬
‫‪force-measuring system‬‬

‫ز‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫مواد فلزی‪ -‬کالیبراسیون و تصدیق دستگاههای آزمون تک محوری ایستا‪ -‬قسمت ‪:1‬‬
‫دستگاههای آزمون کشش‪/‬فشار‪ -‬کالیبراسیون و تصدیق سامانه اندازهگیری نیرو‬

‫هدف و دامنۀ کاربرد‬ ‫‪1‬‬

‫هد از تدوین این استاندارد‪ ،‬تعیین کالیبراسیون و تصدیو دستگاهها آزمون کش ‪ /‬فشار است‪.‬‬
‫تصدیو شامل‪:‬‬
‫‪ ‬بازرسی کلی از دستگاه آزمون‪ ،‬شامل وسایل جانبی آن برا اعما نیرو؛‬
‫‪ ‬کالیبراسیون سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون؛‬
‫‪ ‬تأیید این که خصوصیا عملکرد دستگاه آزمون حدود ارائه شده برا یک طبقه مشخص‪ ،‬را باه دسات‬
‫میدهد‪.‬‬
‫یادآوری‪ -‬این استاندارد به کالیبراسیون و تصدیو ایستایی سامانهها اندازهگیر نیرو اشاره دارد‪ .‬مقادیر کالیبراسیون الواماً در‬
‫سرعت با یا کاربردها آزمون پویایی معتبر نیستند‪ .‬اطالعا تکمیلی درخصوک اثرا پویایی در کتابنامه داده شده است‪.‬‬

‫هشدار‪ -‬بعضی از آزمونهای اشاره شده در این استاندارد‪ ،‬شامل فرآیندهایی است کهه مهیتواننهد بهه موقعیهت‬
‫خطرناکی منجر شوند‪.‬‬

‫مراجع الزامی‬ ‫‪2‬‬

‫در مراجع زیر ضوابطی وجود دارد که در متن این استاندارد به صور الوامی به آنها ارجاع داده شده اسات‪.‬‬
‫بدینترتیب‪ ،‬آن ضوابط جوئی از این استاندارد مصسوب میشوند‪.‬‬
‫در صورتی که به مرجعی با ذکر تاریخ انتشار ارجاع داده شده باشد‪ ،‬اصالحیههاا و تجدیادنظرها بعاد آن‬
‫برا این استاندارد الوا آور نیست‪ .‬در مورد مراجعی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آنها ارجاع داده شده است‪،‬‬
‫همواره آخرین تجدیدنظر و اصالحیهها بعد برا این استاندارد الوا آور است‪.‬‬
‫استفاده از مرجع زیر برا کاربرد این استاندارد الوامی است‪:‬‬
‫‪2-1‬‬ ‫‪ISO‬‬ ‫‪, Metallic materials- Calibration of force-proving instruments used for the‬‬
‫‪verification of uniaxial testing machines‬‬
‫یادآوری‪ -‬استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪ :22494‬سا ‪ ،3155‬مواد فلو ‪-‬کالیبراسیون ابوارها نیروسانج ماورد اساتفاده بارا‬
‫‪ ISO‬تدوین شده است‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫تصدیو دستگاهها آزمون تک مصور ‪ ،‬با استفاده از استاندارد‬

‫‪3‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫اصطالحات و تعاریف‬ ‫‪3‬‬

‫در این استاندارد‪ ،‬اصطالحا و تعاریف زیر بهکار میرود‪:3‬‬

‫‪1-3‬‬

‫کالیبراسیون‬

‫عملیاتی که ارتباط بین مقادیر نیرو (با عد قطعیتها مرتبط) نشاان داده شاده توساط دساتگاه آزماون و‬
‫مقادیر اندازهگیر شده توسط یک یا چند ابوار نیروسنج را بیان میکند‪.‬‬

‫‪2-3‬‬

‫تصدیق‬

‫تایید این که بر اساس تجویه و تصلیل اندازهگیر ها مطابو با این استاندارد‪ ،‬خصوصیا عملکرد دستگاه‬
‫آزمون‪ ،‬حدود ارائه شده برا در یک طبقه مشخص را به دست میدهد‪.‬‬

‫نمادها‬ ‫‪0‬‬

‫نمادها و معنی آنها در جدو ‪ 3‬ارائه شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ -1‬نمادها و معنی آنها‬

‫معنی‬ ‫یکا‬ ‫نماد‬

‫تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪a‬‬
‫تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو دستگاه آزمون در نیرو اعما شده‬ ‫‪%‬‬ ‫‪aF‬‬
‫تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو دستگاه آزمون در نیرو صفر‬ ‫‪%‬‬ ‫‪az‬‬
‫خطا نسبی تکرارپذیر سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪b‬‬
‫مقدار مجاز ‪ b‬برا یک طبقه مشخص‬ ‫‪%‬‬ ‫‪bal‬‬
‫خطا نیرو‬ ‫‪N‬‬ ‫‪ΔF‬‬
‫خطا جر‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪Δm‬‬
‫خطا شتاب جاذبه‬ ‫‪m/s‬‬ ‫‪Δg‬‬
‫میانگین خطا نسبی تخمین زده شده در نیروها افوایشی‬ ‫‪%‬‬ ‫‪E‬‬
‫میانگین خطا نسبی تخمین زده شده در نیروها کاهشی‬ ‫‪%‬‬ ‫‪E′‬‬
‫خطا نسبی صفر سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪f‬‬
‫نیرو مرجع نشان داده شده توسط ابوار نیروسنج با نیرو آزمون افوایشی‬ ‫‪N‬‬ ‫‪F‬‬

‫‪ -3‬اصااطالحا و تعاااریف بااهکااار رفتااه در اسااتانداردها ‪ ISO‬و ‪ IEC‬در وبگاااههااا ‪ www.iso.org/obp‬و ‪www.electropedia.org/‬‬
‫قابلدسترس است‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫معنی‬ ‫یکا‬ ‫نماد‬

‫نیرو مرجع نشان داده شده توسط ابوار نیروسنج با نیرو آزمون کاهشی‬ ‫‪N‬‬ ‫‪F′‬‬
‫نیرو مرجع نشان داده شده توسط ابوار نیروسنج با نیرو آزمون افوایشی‪ ،‬برا‬
‫‪N‬‬ ‫‪Fc‬‬
‫سر هایی از اندازهگیر ها تکمیلی برا کوچکترین گستره استفاده شده‬
‫نیرو نشان داده شده توسط نشانگر نیرو دستگاه آزمون مورد تصدیو‪ ،‬با نیرو‬
‫‪N‬‬ ‫‪Fi‬‬
‫آزمون افوایشی‬
‫نیرو نشان داده شده توسط نشانگر نیرو دستگاه آزمون مورد تصدیو‪ ،‬با نیرو‬
‫‪N‬‬ ‫‪Fi′‬‬
‫آزمون کاهشی‬
‫میانگین حسابی چندین اندازهگیر ‪ Fi‬و ‪ F‬برا نیرو مجوا مشابه‬ ‫‪N‬‬ ‫̅ ‪̅i ,‬‬
‫خوان نیرو از رو نشانگر نیرو دستگاه آزمون مورد تصدیو‪ ،‬با نیرو آزمون‬
‫افوایشی‪ ،‬برا سر هایی از اندازهگیر ها تکمیلی برا کوچکترین گستره استفاده‬ ‫‪N‬‬ ‫‪Fic‬‬
‫شد‬
‫از حذ نیرو‬ ‫مقدار پسماند نشانگر نیرو دستگاه آزمون مورد تصدیو پ‬ ‫‪N‬‬ ‫‪Fi‬‬
‫حداکثر مقدار گستره کالیبره شده نشانگر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪N‬‬ ‫‪FN‬‬
‫شتاب جاذبه در مصل آزمون‬ ‫‪m/s‬‬ ‫‪g‬‬
‫مورد استفاده برا مصاسبه عد قطعیت گسترده از عد قطعیت‬ ‫ضریب پوش‬
‫‪k‬‬
‫مرکب‬
‫جر بارها مرده استفاده شده برا تولید نیرو کالیبراسیون‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪m‬‬
‫میانگین خطا نسبی نمایشگر سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪q‬‬

‫‪ i‬امین اندازهگیر خطا نسبی نمایشگر سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪qi‬‬
‫مقدار مجاز ‪ q‬برا یک طبقه معین‬ ‫‪%‬‬ ‫‪qal‬‬
‫مقدار حداکثر ‪ q‬در هر نقطه از کالیبراسیون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪qmax‬‬
‫مقدار حداقل ‪ q‬در هر نقطه از کالیبراسیون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪qmin‬‬
‫خطا نسبی نمایشگر در یک نقطه متقاطع که با استفاده از ابوار نیروسنج ‪ 3‬تعیین‬
‫‪%‬‬ ‫‪qT‬‬
‫میشود‬
‫خطا نسبی نمایشگر در یک نقطه متقاطع که با استفاده از ابوار نیروسنج ‪ 2‬تعیین‬
‫‪%‬‬ ‫‪qT‬‬
‫میشود‬
‫تفکیکپذیر نشانگر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪N‬‬ ‫‪r‬‬
‫عد قطعیت مرکب‬ ‫‪%‬‬ ‫‪uc‬‬
‫مولفه عد قطعیت‬ ‫‪%‬‬ ‫‪ui‬‬
‫مولفه عد قطعیت تکرارپذیر‬ ‫‪%‬‬ ‫‪urep‬‬
‫مولفه عد قطعیت تفکیکپذیر‬ ‫‪%‬‬ ‫‪ures‬‬
‫مولفه عد قطعیت استاندارد کالیبراسیون استفاده شده‬ ‫‪%‬‬ ‫‪ustd‬‬
‫عد قطعیت گسترده نیروها افوایشی‬ ‫‪%‬‬ ‫‪U‬‬
‫عد قطعیت گسترده نیروها کاهشی‬ ‫‪%‬‬ ‫‪U′‬‬
‫عد قطعیت گسترده با استفاده از ابوار نیروسنج ‪ 3‬در یک نقطه متقاطع‬ ‫‪%‬‬ ‫‪UT‬‬
‫عد قطعیت گسترده با استفاده از ابوار نیروسنج ‪ 2‬در یک نقطه متقاطع‬ ‫‪%‬‬ ‫‪UT‬‬

‫‪1‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫معنی‬ ‫یکا‬ ‫نماد‬

‫خطا نسبی برگشتپذیر سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪%‬‬ ‫‪v‬‬
‫چگالی هوا‬ ‫‪kg/m‬‬ ‫‪ρair‬‬
‫چگالی بارها مرده‬ ‫‪kg/m‬‬ ‫‪ρm‬‬

‫بازرسی کلی دستگاه آزمون‬ ‫‪5‬‬

‫کالیبراسیون دستگاه آزمون باید تنها در صورتی انجا شود که دستگاه در وضعیت خوب کار میکند‪ .‬به ایان‬
‫منظور‪ ،‬یک بازرسی کلی از دستگاه باید قبل از کالیبراسیون سامانه اندازهگیر نیرو دستگاه همانطور کاه در‬
‫پیوست الف نشان داده شده است‪ ،‬انجا شود‪.‬‬
‫یادآوری‪ -‬عملیا اندازهشناسی مناسب‪ ،‬نیازمند انجا کالیبراسیون قبل از هر گونه تعمیر و نگهادار ‪ 3‬یاا تنظیماا دساتگاه‬
‫آزمون برا تعیین شرایط ابتدایی‪ 2‬دستگاه است‪.‬‬

‫اطالعا بازرسی صفصه ها بارگذار در پیوست ب داده شده است‪ .‬عاد قطعیات نتاایج کالیبراسایون در‬
‫پیوست پ مطرح شده است‪.‬‬

‫کالیبراسیون سامانه اندازهگیری نیروی دستگاه آزمون‬ ‫‪7‬‬

‫کلیات‬ ‫‪1-7‬‬

‫این کالیبراسیون باید برا هر یک از گسترهها نیرو مورد استفاده و با تما نشاانگرها نیارو در حاا‬
‫استفاده انجا شود‪ .‬تما تجهیوا جانبی (به طور مثا عقربه‪ ،‬ثبت کننده) که ممکن است بار رو ساامانه‬
‫اندازهگیر نیرو تاثیر بگذارد‪ ،‬باید در صور استفاده مطابو با زیر بند ‪ 9-5-9‬تصدیو شود‪.‬‬
‫اگر دستگاه آزمون دارا چندین سامانه اندازهگیر نیرو باشد‪ ،‬هر سامانه باید به عنوان یک دستگاه آزماون‬
‫جداگانه در نظر گرفته شود‪ .‬همین روش اجرایی باید برا دستگاهها هیادرولیک دو پیساتونه نیاو رعایات‬
‫شود‪.‬‬
‫کالیبراسیون باید با استفاده از ابوارها نیروسنج انجا شود‪ ،‬به استثنا حالتی که اگر نیرو تصدیو زیر حد‬
‫پایین کمترین ظرفیت دستگاه نیروسنج مورد استفاده در روش اجرا کالیبراسیون باشد‪ ،‬از وزنههاا معاین‬
‫استفاده شود‪.‬‬
‫زمانی که برا کالیبره کردن یک گستره نیرو به بی از یک ابوار نیروسنج نیاز باشد‪ ،‬حداکثر نیارو اعماا‬
‫شده به دستگاه کوچکتر باید مشابه حداقل نیرو اعما شده به ابوار نیروسنج بعد با ظرفیت باا تر باشاد‪.‬‬

‫‪-Maintenance‬‬
‫‪- As Found‬‬

‫‪5‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫هنگا استفاده از یک سر وزنهها معین برا تصدیو نیرو‪ ،‬این سر باید به عنوان یک ابوار نیروسنج تکی‬
‫در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫کالیبراسیون را میتوان با نیرو ثابت مشخص شده ‪ ،Fi،‬یا با نیرو ثابت مرجع ‪ ،F،‬انجا داد‪ .‬کالیبراسایون‬
‫میتواند با استفاده از نیرو آهسته افوایشی برا سطوح نیرو افوایشای یاا نیارو آهساته کاهشای بارا‬
‫سطوح نیرو کاهشی انجا شود‪.‬‬
‫یادآوری ‪ -‬واژه «ثابت» د لت بر یکسان بودن مقدار اسمی ‪( Fi‬یا ‪ )F‬مورد استفاده برا سه سر اندازهگیار دارد‪( .‬باه زیار‬
‫بند ‪ 9-5-9‬مراجعه شود)‪.‬‬

‫ابوارها مورد استفاده برا کالیبراسیون باید قابلیت ردیابی تایید شده با سیستم بینالمللی یکاهاا را داشاته‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ ISO‬باشد‪ .‬طبقه ابوار باید معاد یا بهتر‬ ‫ابوار نیروسنج باید مطابو با الواما مشخص شده در استاندارد‬
‫از طبقه دستگاه آزمون تصت کالیبره باشد‪ .‬در مورد بارها مرده‪ ،‬خطا نسبی نیرو تولید شده باه وسایله‬
‫این بارها باید در مصدوده ‪ ±8/3 %‬باشد‪.‬‬
‫فرمو دقیو برا بیان نیرو ‪ F‬بر حسب نیوتن‪ ،‬ایجاد شده توسط بار مرده با جار ‪ ،m‬برحساب کیلاوگر ‪،‬‬
‫برابر است با‪:‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫(‪)3‬‬

‫این نیرو را میتوان با استفاده از فرمو (‪ )2‬مصاسبه کرد‪:‬‬
‫(‪)2‬‬
‫خطا نسبی نیرو را میتوان از رو خطاها نسبی جر و شتاب جاذبه با استفاده از فرمو (‪ )1‬مصاسبه‬
‫کرد‪:‬‬
‫(‪)1‬‬

‫تعیین تفکیکپذیری‬ ‫‪2-7‬‬

‫مقیاس عقربهای‬ ‫‪1-2-7‬‬

‫ضخامت عالئم درجه بند بر رو مقیاس باید یکنواخت باشد و عرض عقربه باید تقریبا برابر با عرض عالمت‬
‫درجهبند باشد‪.‬‬
‫تفکیکپذیر ‪ ،r ،‬نشانگر باید از نسبت بین عرض عقربه و فاصله مرکو تا مرکو بین دو عالمت مقیاس‬
‫همجوار (فاصله مقیاس) ضرب در مقدار نیرویی که یک فاصله مقیاس نشان میدهد‪ ،‬به دست آید‪.‬‬
‫نسبتها پیشنهاد ‪ 9:3 ،2:3‬یا ‪ 38:3‬میباشد‪ ،‬یک فاصله ‪ 2/9 mm‬یا بیشتر برا تعیین یک دهم از‬
‫تقسیمبند مقیاس مورد نیاز است‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫مقیاس دیجیتال‬ ‫‪2-2-7‬‬

‫مقدار عدد نشانگر درنظر گرفته میشود‪.‬‬ ‫تفکیکپذیر به عنوان یک افوای‬

‫تغییر خوانشها‬ ‫‪3-2-7‬‬

‫اگر خوان ها بی از مقدار که قبال برا تفکیکپذیر مصاسبه شده تغییر کند‪( ،‬با ابوار نیروسانج بادون‬
‫اعما باار و باا موتاور و‪/‬یاا مکاانیو حرکات و کنتار بارا تعیاین مجماوع تماا نوفاههاا الکتریکای)‬
‫تفکیکپذیر ‪ ،r ،‬باید برابر با نصف گستره نوسان به اضافه یک افوای فرض شود‪.‬‬
‫یادآوری‪ - 1‬این فقط تفکیکپذیر مربوط به نوفه سامانه را تعیین میکند و خطاها کنترلی‪ ,‬باه عناوان مثاا در ماورد دساتگاههاا‬
‫هیدرولیک را در نظر نمیگیرد‪.‬‬

‫یادآوری ‪ - 2‬برا دستگاهها با قابلیت تنظیم گستره خودکار‪ ،‬تفکیکپذیر نشانگر با تفکیکپذیر یا بازدهی تغییارا ساامانه تغییار‬
‫میکند‪.‬‬

‫یکا‬ ‫‪0-2-7‬‬

‫تفکیکپذیر ‪ ، r،‬باید بر حسب یکاها نیرو بیان شود‪.‬‬

‫‪ 3-7‬تعیین اولیه تفکیکپذیری نسبی نشانگر نیرو‬

‫تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو‪ ،a ،‬از فرمو (‪ )5‬به دست میآید‪:‬‬

‫(‪)5‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫‪ r‬تفکیکپذیر تعریف شده در زیربند ‪2-9‬؛‬
‫‪ Fi‬نیرو نشان داده شده توسط نشانگر نیرو دستگاه آزمون است‪.‬‬
‫تفکیکپذیر نسبی باید در هر نقطه کالیبراسیون تعیین شود و نباید برا طبقه دساتگاه ماورد تصادیو از‬
‫مقادیر داده شده در جدو ‪ 2‬تجاوز کند‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫روش اجرای کالیبراسیون‬ ‫‪0-7‬‬

‫همترازی ابزار نیروسنج‬ ‫‪1-0-7‬‬

‫ابوارها سنج نیرو کششی را به نصو در دستگاه نصب کنید که تاثیر خمیدگی به کمترین حد برسد‬
‫‪ ISO‬مراجعه شود)‪ .‬برا همتراز ابوار نیروسنج در حالت فشار‪ ،‬در صاورتی کاه دساتگاه‬ ‫(به استاندارد‬
‫فاقد نگهدارنده فنجانی توپی شکل‪ 3‬باشد باید صفصها را توسط مهره توپی‪ 2‬به ابوار نصب کنید‪.‬‬
‫برا کالیبراسیون حالتها کششی و فشار در سامانهها آزماون کاه از صافصا فشاار بارا آزماون‬
‫استفاده نمیشود‪ ،‬وسیله نیروسنج ممکن است با میله دو سر رزوها ‪ 1‬به دستگاه وصل شود‪ .‬در ایان حالات‪،‬‬
‫ابوار نیروسنج باید به روشی مشابه کالیبره شده باشد (به طور مثاا باا زائادههاا رزوهدار) و چارخ اباوار‬
‫نیروسنج از طریو یک زاویه ‪ ، 328°‬بین هر سر از اندازهگیر ها در طو کالیبراسیون دستگاه آزمون مورد‬
‫نیاز است‪.‬‬
‫اگر دستگاه دارا دو ناحیه کار با اعما نیرو و وسیله نمایشاگر مشاترک باشاد‪ ،‬کالیبراسایون دو ناحیاه‬
‫میتواند هم زمان انجا شود‪ ،‬به طور که‪ ،‬برا مثا ‪ ،‬فشار در ناحیه کار با یی برابر با کش دستگاه در‬
‫ناحیه کار پایینی و برعک باشد‪ .‬این گواهینامه بهتر است دارا اظهارنظر مناسب باشد‪.‬‬

‫‪0‬‬
‫جبران دما‬ ‫‪2-0-7‬‬

‫کالیبراسیون باید در دما مصیطی بین ‪ 38 °C‬تا ‪ 19 °C‬انجاا شاود‪ .‬دماا مصایط کالیبراسایون بایاد در‬
‫گوارش تصدیو یادداشت شود‪.‬‬
‫به منظور رسیدن ابوار نیروسنج به دما پایدار باید یک دوره زمانی کافی در نظر گرفتاه شاود‪ .‬دماا اباوار‬
‫نیروسنج نباید از ابتدا تا انتها هر دوره کالیبراسیون بی از ‪ 2 °C‬تغییر کند‪ .‬در صور نیاز‪ ،‬بایاد تصاصیح‬
‫‪ ISO‬مراجعه شود)‪.‬‬ ‫دمایی رو مقادیر خوانده شده اعما شود (به استاندارد‬

‫تثبیت شرایط‪ 5‬دستگاه آزمون و ابزار نیروسنج‬ ‫‪3-0-7‬‬

‫بالفاصله قبل از روش اجرا کالیبراسیون‪ ،‬ابوار نیروسنج‪ ،‬در موقعیتی که در دستگاه قرارگرفته‪ ،‬باید حاداقل‬
‫سه مرتبه‪ ،‬بین صفر تا حداکثر نیرو مورد اندازهگیر ‪ ،‬بارگذار شود‪.‬‬

‫روش اجرای آزمون‬ ‫‪0-0-7‬‬

‫یکی یا ترکیبی از روشها زیر را استفاده کنید‪:‬‬

‫‪-Ball cup‬‬
‫‪-Ball nut‬‬
‫‪-Threaded studs‬‬
‫‪-Temperature compensation‬‬
‫‪-Conditioning‬‬

‫‪9‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫الف‪ -‬یک نیرو نامی ‪ ،Fi ،‬که توسط نشانگر نیرو دستگاه نشان داده شده‪ ،‬بوسیله دستگاه اعماا شاده و‬
‫نیرو مرجع‪ ،F ،‬که با ابوار نیروسنج نشان داده شده‪ ،‬یادداشت میشود؛‬
‫ب‪ -‬یک نیرو نامی مرجع‪ ،F ،‬نشان داده شده توسط ابوار نیروسنج به وسیله دستگاه اعما شاده و نیارو‬
‫‪ Fi‬نشان داده شده توسط نشانگر نیرو دستگاه یادداشت میشود‪.‬‬
‫واژه «نامی» اشاره به این دارد که الوامی به تکرار مقادیر دقیو نیرو در هر سر از اندازهگیر ها نیسات؛ هار‬
‫چند بهتر است به طور تقریبی یکسان باشند‪.‬‬

‫اعمال نیروهای مجزا‬ ‫‪5-0-7‬‬

‫سه سر از اندازهگیر ها باید با نیرو افوایشی انجا شود‪ .‬برا دستگاههایی که بی از پانج ساطح مجاوا‬
‫نیرو اعما نمیکنند‪ ،‬هر مقدار خطا نسبی برا یک طبقه مشخص نباید از مقادیر داده شده در جادو ‪2‬‬
‫تجاوز کند‪ .‬برا دستگاههایی که بی از پنج سطح مجوا نیرو اعما میکنند ‪ ،‬هر سر از اندازهگیر ها باید‬
‫حداقل شامل پنج سطح نیرو مجوا در فواصل تقریباً مسااو باین ‪ 28%‬تاا ‪ 388%‬مقادار حاداکثر گساتره‬
‫کالیبره باشد‪.‬‬
‫اگر کالیبراسیون با نیرو کمتر از ‪ 28%‬حد با یی گستره انجا شود‪ ،‬اندازهگیر ها تکمیلی نیرو باید انجا‬
‫شود‪ .‬پنج یا بیشتر از پنج نیرو کالیبراسیون مختلف باید برا هر دوره کامل زیر ‪ 28%‬حاد باا یی گساتره‬
‫انتخاب شود‪ ،‬به نصو که نسبت بین دو نیرو کالیبراسیون همجوار به صور اسامی کمتار یاا مسااو ‪2‬‬
‫باشد‪ .‬برا مثا تقریبا ‪ 8/3 % ،8/2 % ،8/5 % ،8/9 % ،3 % ،2 % ،5 % ،9 % ،38%‬و غیره از حد با یی گساتره‬
‫به پایین و شامل حد پایینتر کالیبراسیون باشد‪ .‬پایین ترین دوره لووماً یک دوره کامل نیست و به پنج نقطه‬
‫کالیبراسیون نیاز ندارد‪.‬‬
‫حد پایینتر گستره نباید کمتر از ‪ r‬ضربدر‪:‬‬
‫‪ 588 ‬برا طبقه‪8/9‬؛‬
‫‪ 288 ‬برا طبقه‪3‬؛‬
‫‪ 388 ‬برا طبقه‪2‬؛‬
‫‪ 99 ‬برا طبقه‪ 1‬باشد‪.‬‬
‫برا دستگاهها آزمون با نشانگرها با قابلیت تنظیم گستره خودکار‪ ،‬باید حداقل دو مرحله نیرو در جایی که‬
‫تفکیکپذیر تغییر نمیکند بر هر قسمت از گستره اعما شود‪.‬‬
‫بارگذار به اندازه ‪ 328°‬چرخاند‪.‬‬ ‫ابوار نیروسنج را میتوان قبل از هر سر اندازهگیر و قبل از یک پی‬
‫برا هر نیرو مجوا‪ ،‬خطا نسبی نمایشگر و خطا نسبی تکرارپذیر سامانه انادازهگیار نیارو دساتگاه‬
‫آزمون باید مصاسبه شود (به زیربند ‪ 9-9‬مراجعه شود)‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫قبل از هر سر از اندازهگیرها‪ ،‬خوان نشانگر باید بر رو عدد صفر تنظیم شود‪ .‬عمل خوان صفر باید‬
‫حدود ‪ 18 s‬بعد از حذ کامل نیرو انجا شود‪ .‬در مورد نشانگر عقربها ‪ ،‬نیو توازن آزادانه عقربه باید نودیک‬
‫به عدد صفر بررسی شود و در صور استفاده از نشانگر دیجیتالی‪ ،‬هر مقدار زیر صفر به روشنی‪ ،‬به طور مثا‬
‫با استفاده از یک عالمت منفی (‪ ،)-‬نشان داده شود‪.‬‬
‫خطا نسبی صفر هر سر از اندازهگیر ها باید طبو فرمو (‪ )9‬مصاسبه شود‪:‬‬
‫(‪)9‬‬

‫تصدیق تجهیزات جانبی‬ ‫‪7-0-7‬‬

‫کارکرد مطلوب و مقاومت ناشی از اصطکاک وسایل جانبی مکانیکی (عقربه‪ ،‬ثبا ) باید توسط یکی از روش‪-‬‬
‫ها زیر بر اساس این که دستگاه معمو ً با یا بدون تجهیوا جانبی استفاده مایشاود‪ ،‬ماورد تصادیو قارار‬
‫گیرد‪:‬‬
‫الف) دستگاهی که معمو ً با تجهیوا جانبی استفاده میشود‪ :‬سه سر اندازهگیر باید با استفاده از نیرو‬
‫افوایشی (به زیربند ‪ 9-5-9‬مراجعه شود) با تجهیوا جانبی وصل شده برا هر گستره نیرو استفاده شده و‬
‫یک سر اندازهگیر تکمیلی‪ ،‬بدون تجهیوا جانبی‪ ،‬برا کوچک ترین گستره مورد استفاده‪ ،‬انجاا شاود‪.‬‬
‫ب) دستگاهی که معمو ً بدون تجهیوا جانبی استفاده میشود‪ :‬سه سر انادازهگیار بایاد باا اساتفاده از‬
‫نیرو افوایشی (به زیربند ‪ 9-5-9‬مراجعه شود) با تجهیوا جانبی وصل نشده برا هر گستره نیرو اساتفاده‬
‫شده و یک سر اندازهگیر تکمیلی‪ ،‬با تجهیوا جانبی وصل شده‪ ،‬برا کوچک ترین گستره مورد استفاده‬
‫انجا شود‪.‬‬
‫در هر دو حالت فوق خطا نسبی نمایشگر‪ ،q ،‬باید برا سه سر معمولی از اندازهگیرهاا مصاسابه شاده و‬
‫خطا تکرارپذیر نسبی‪ ،b ،‬باید از چهار سر مصاسبه شود‪ .‬مقادیر به دست آمده برا ‪ b‬و ‪ q‬باید با مقادیر‬
‫درج شده در جدو ‪ 2‬برا طبقه مورد نظر مطابقت داشته باشد و شرایط بعد زیر نیو باید برآورده شود‪:‬‬
‫‪ ‬برا کالیبراسیون با نیرو نشان داده شده ثابت‪:‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫( ‪)9‬‬

‫‪ ‬برا کالیبراسیون با نیرو ثابت مرجع‪:‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫(‪)9‬‬

‫طبقه مورد نظر است‪.‬‬ ‫در فرمو ها (‪ )9‬و (‪ ،)9‬مقدار ‪ qal‬حداکثر مقدار مجاز ارائه شده در جدو ‪ 2‬برا‬

‫تصدیق تاثیر تفاوتها در موقعیتهای پیستون‬ ‫‪6-0-7‬‬

‫در دستگاهها هیدرولیکی که از فشار هیدرولیک در عمل کننده‪ ،‬برا اندازهگیر نیرو آزماون اساتفاده‬
‫میشود‪ ،‬تاثیر تفاو موقعیت پیستون باید برا کوچکترین گستره اندازهگیر دستگاه مورد اساتفاده طای‬

‫‪5‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫سه سر اندازهگیر مورد تصدیو قرار گیرد (به زیربند ‪ 9-5-9‬مراجعه شود)‪ .‬موقعیت پیستون باید برا هر‬
‫سر از اندازهگیر ها متفاو باشد‪.‬‬
‫در دستگاهها هیدرولیکی دو پیستونه‪ ،‬درنظر گرفتن هر دو پیستون ضرور است‪.‬‬

‫تعیین خطای نسبی برگشتپذیری‬ ‫‪8-0-7‬‬

‫در صور لوو ‪ ،‬خطا نسبی برگشتپذیر ‪ ،v ،‬باید با انجا کالیبراسیون با سطوح نیرو مجاوا یکساان‪،‬‬
‫در ابتدا با سطوح افوایشی نیرو و سپ با سطوح کاهشی نیرو‪ ،‬تعیین شود‪ .‬در این حالت‪ ،‬کالیبراسیون باید با‬
‫‪ ISO‬انجاا شاود‪.‬‬ ‫استفاده از یک ابوار نیروسنج کالیبره شده برا نیروها کاهشی مطابو با اساتاندارد‬
‫تنها یک سر از اندازهگیر ها با سطوح کاهشی نیرو برا تعیین خطا برگشتپذیر ‪ ،‬نیاز میباشد‪.‬‬
‫خطا نسبی برگشتپذیر از اختال مقادیر به دست آمده با نیروهاا افوایشای و نیروهاا کاهشای‪ ،‬باا‬
‫استفاده از فرمو (‪ )4‬قابل مصاسبه است (به شکل ‪ 3‬مراجعه شود)‪:‬‬

‫̅‬
‫(‪)4‬‬
‫یا برا موارد خاک کالیبراسیون انجا شده با یک نیرو ثابات مرجاع باا اساتفاده از فرماو (‪ )5‬مصاسابه‬
‫میشود‪:‬‬

‫(‪)5‬‬
‫خطا نسبی برگشتپذیر باید برا پایینترین و با ترین گسترهها نیرو دستگاه آزمون تعیین شود‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫راهنما‬
‫نیرو مرجع‬ ‫‪X‬‬
‫نیرو خوانده شده از رو نشانگر نیرو دستگاه آزمون‬ ‫‪Y‬‬

‫شکل ‪ -1‬نمودار شماتیک برای تعیین برگشتپذیری‬

‫ارزیابی نشانگر نیرو‬ ‫‪5-7‬‬

‫خطای نسبی نمایشگر‬ ‫‪1-5-7‬‬

‫در هر سطح نیرو کالیبره شده‪ ،‬خطا نسبی نشانگر را برا هر یک از سه سر اندازهگیر باا اساتفاده از‬
‫فرمو ها (‪ )32( ،)33( ،)38‬و (‪ ،)31‬مصاسبه کنید‪:‬‬
‫(‪)38‬‬

‫(‪)33‬‬

‫(‪)32‬‬

‫‪33‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫(‪)31‬‬

‫زیرنوی ها ‪ 3‬و ‪ 2‬و ‪ 1‬اشاره به خوان ها و مقادیر مصاسبه شده از سه سر اجرا‪ 3‬در هر سطح نیرو دارد‪.‬‬

‫خطای نسبی تکرارپذیری‬ ‫‪2-5-7‬‬

‫خطا نسبی تکرارپذیر ‪ ،b،‬برا هر نیارو مجاوا‪ ،‬اخاتال باین ‪ qmax‬و ‪ qmin‬اسات کاه از فرماو (‪)35‬‬
‫مصاسبه میشود ‪:‬‬
‫(‪)35‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫؛‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ qmax‬مقدار حداکثر‬
‫است‪.‬‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ qmin‬مقدار حداقل‬

‫سازگاری بین دو ابزار نیروسنج‬ ‫‪3-5-7‬‬

‫اگر دو ابوار نیروسنج برا کالیبره کردن گستره اندازهگیر مورد نیاز باشد و نیرو اسمی یکسانی به صور‬
‫جداگانه به هر دو ابوار فوق اعما شود (به زیربند ‪ 3-9‬مراجعه شود) اختال بین خطاها نسبی نمایشگر به‬
‫دست آمده با هر ابوار نباید از مقدار تکرارپذیر متناظر با طبقه دستگاه داده شاده در جادو ‪ 2‬باه صاور‬
‫نشان داده شده در فرمو (‪ )39‬بیشتر باشد‪:‬‬
‫|‬ ‫|‬ ‫(‪)39‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫خطا نسبی نمایشگر با استفاده از ابوار نیروسنج ‪3‬؛‬
‫خطا نسبی نمایشگر با استفاده از ابوار نیروسنج ‪2‬؛‬
‫تکرارپذیر مجاز حاصل از جدو ‪ 2‬است‪.‬‬
‫به عنوان یک روش جایگوین‪ ،‬عد قطعیت هر سر از مقادیر اخذ شاده از هار اباوار نیروسانج مایتواناد باا‬
‫اختالفا در درستیها تعیین شده هر دستگاه‪ ،‬به صور نشان داده شده در فرمو (‪ )39‬ارزیابی و مقایسه‬
‫شود‪:‬‬
‫|‬ ‫|‬ ‫√‬ ‫(‪)39‬‬

‫‪-Runs‬‬

‫‪32‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫به ترتیب‪ ،‬عد قطعیت گسترده نسبی اندازهگیر ها انجا شده در نیارو ناامی یکساان‬ ‫و‬ ‫که‬
‫توسط ابوار نیروسنج ‪ 3‬و ابوار نیروسنج ‪ ،2‬بر حسب درصد را نشان میدهد‪.‬‬

‫طبقه گسترهی دستگاه آزمون‬ ‫‪6‬‬

‫جاادو ‪ 2‬حاااداکثر مقااادیر مجااااز باارا خطاهاااا نسااابی مختلااف ساااامانه اناادازهگیاار نیاارو و‬
‫تفکیکپذیر نسبی نشانگر نیرو را ارائه میدهد که یک گساتره دساتگاه آزماون مطاابو طبقاه مربوطاه را‬
‫مشخص میکند‪.‬‬
‫در جایی که کاربرد دارد‪ ،‬طبقهبند یک دستگاه برا همه گسترهها نیرو از طریو طبقهبند به دسات‬
‫آمااده باارا «تصاادیو تجهیااوا جااانبی» ‪« ،‬تصاادیو تاااثیر تفاااو در موقعی ات پیسااتون» ی اا «خطااا‬
‫برگشتپذیر نسبی» مصدود خواهد شد‪.‬‬
‫اگر تصدیو برا گستره اندازهگیر حداقل بین ‪ 28%‬و ‪ 388%‬از حداکثر مقدار گساتره کاالیبره شاده قابال‬
‫قبو باشد‪ ،‬فقط باید یک گستره اندازهگیر رو نشانگر نیرو برا مطابقت دادن در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫جدول ‪ - 2‬مقادیر مشخصه سامانه اندازهگیری نیرو‬

‫حداکثر مقدار مجاز‬

‫‪%‬‬
‫طبقه گستره‬
‫تفکیک‪-‬‬ ‫خطای نسبی‬
‫دستگاه‬
‫‪a‬‬
‫پذیری نسبی‬ ‫صفر‬ ‫برگشتپذیری‬ ‫تکرارپذیری‬ ‫نمایشگر‬
‫‪a‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪q‬‬
‫‪8/29‬‬ ‫‪±8/89‬‬ ‫‪±8/99‬‬ ‫‪8/ 9‬‬ ‫‪±8/9‬‬ ‫‪8 /9‬‬
‫‪8/ 9‬‬ ‫‪±8/3‬‬ ‫‪±3/9‬‬ ‫‪3/ 8‬‬ ‫‪±3/8‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3/ 8‬‬ ‫‪±8/2‬‬ ‫‪±1/8‬‬ ‫‪2/ 8‬‬ ‫‪±2/8‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3/ 9‬‬ ‫‪±8/1‬‬ ‫‪±5/9‬‬ ‫‪1/ 8‬‬ ‫‪±1/8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ a‬مطابو زیربند ‪ 4-5-9‬خطا نسبی برگشتپذیر فقط در صور نیار تعیین میشود‪.‬‬

‫الواما این استاندارد مسلفههاا مهام عاد قطعیات را هنگاا کالیبراسایون دساتگاههاا آزماون مصادود‬
‫میکند‪ .‬با به کار بردن این استاندارد‪ ،‬عد قطعیت باه طاور صاریح باه صاور نیااز برخای از اساتانداردها‬
‫اعتبارسنجی در نظر گرفته میشود‪ .‬کاه درستی مجاز از طریو مقادار عاد قطعیات‪ ،‬منجار باه مصاسابه‬
‫تکرار عد قطعیت میشود‪ .‬طبقهبند دستگاه آزمون کالیبره شده و گواهی شده برا مطابقت با یک طبقه‬
‫خاک مطمئن نمیسازد که درستی شامل عد قطعیت کمتر از یک مقدار خاک خواهد بود‪ .‬برا مثا ‪ ،‬یاک‬
‫دستگاه آزمون مطابو با طبقه‪ 8/9‬الواما دارا درستی شامل عد قطعیت کمتر از ‪ 8/9%‬نیست‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫گزارش تصدیق‬ ‫‪8‬‬

‫اطالعات کلی‬ ‫‪1-8‬‬

‫گوارش تصدیو باید شامل حداقل اطالعا زیر باشد‪:‬‬

‫‪INSO‬؛‬ ‫الف‪ -‬ارجاع به این استاندارد ملی‪- ،‬‬

‫ب‪ -‬شناسایی دستگاه آزمون (سازنده‪ ،‬نوع‪ ،‬سا ساخت در صور اطالع‪ ،‬شماره سر سااخت) و در صاور‬
‫کاربرد‪ ،‬شناسایی ویژه نشانگر نیرو (سازنده‪ ،‬نوع‪ ،‬شماره سر ساخت)؛‬
‫‪ -‬مصل قرارگیر دستگاه؛‬
‫‪ -‬نوع‪ ،‬طبقه و شماره مرجع ابوار مرجع نیروسنج مورد استفاده‪ ،‬شاماره گواهیناماه کالیبراسایون و تااریخ‬
‫انقضا گواهینامه؛‬
‫ث‪ -‬دما کالیبراسیون؛‬
‫ج‪ -‬تاریخ تصدیو؛‬
‫چ‪ -‬نا یا نشانه مرجع تصدیو‪.‬‬

‫نتایج تصدیق‬ ‫‪2-8‬‬

‫در نتایج تصدیو موارد زیر باید ذکر شود‪:‬‬

‫الف‪ -‬هر یافته غیرعاد در طو بازرسی کلی؛‬
‫ب‪ -‬برا هر سامانه اندازهگیر نیرو مورد استفاده‪ ،‬حالت کالیبراسیون (کششی‪ ،‬فشار ‪ ،‬کششی‪/‬فشاار )‪،‬‬
‫طبقه هر گستره کالیبره شده و در صور درخواست‪ ،‬مقادیر مجوا خطاها نسبی نمایشاگر‪ ،‬تکرارپاذیر ‪،‬‬
‫برگشتپذیر ‪ ،‬صفر و تفکیکپذیر ؛‬
‫‪ -‬حد پایینتر از هر گسترها که ارزیابی در آن انجا میشود‪.‬‬

‫فواصل زمانی بین تصدیقها‬ ‫‪9‬‬

‫زمان بین دو تصدیو بستگی به نوع دستگاه آزمون‪ ،‬استاندارد تعمیر و نگهدار و مقدار اساتفاده از دساتگاه‬
‫دارد‪ .‬در موارد مشخص نشده‪ ،‬توصیه میشود زمان بین دو تصدیو از ‪ 32‬ماه بیشتر نشود‪.‬‬
‫در صورتی که دستگاه به یک مکان جدید منتقل شده باشد که مستلو پیاده کردن قطعا آن است یاا اگار‬
‫تصت تعمیرا یا تنظیما اساسی قرار گیرد‪ ،‬باید دوباره مورد تصدیو قرار گیرد‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫پیوست الف‬

‫(آگاهیدهنده)‬

‫بازرسی کلی دستگاه آزمون‬

‫الف‪ 1-‬کلیات‬
‫بازرسی کلی دستگاه آزمون (به بند ‪ 9‬مراجعه شود) باید قبل از کالیبراسیون سامانه اندازهگیر نیارو انجاا‬
‫گرفته و شامل موارد زیر باشد‪:‬‬
‫الف‪ 2-‬آزمون چشمی‬
‫آزمون چشمی باید موارد زیر را تصدیو کند‪:‬‬
‫الف‪ -‬دستگاه تصت عملکرد مناسب قرار دارد و توسط جنبهها خاصی از شرایط کلی مانند موارد زیر‪ ،‬تصت‬
‫تاثیر منفی قرار نگرفته است‪:‬‬
‫‪ -1‬ساییدگی آشکار یا عیوب در قطعا راهنما مانند‪ :‬میوگیره متصرک‪ 3‬یا گیرهها‪ 2‬؛‬
‫‪ -2‬لقی وسایل نصب شده رو ستونها و در کلگی صلیبی ثابت‪.‬‬
‫منبع الکتریکای‪ ،‬تااثیرا خاوردگی‪ ،‬تغییارا‬ ‫ب‪ -‬دستگاه تصت تاثیر شرایط مصیطی (ارتعاشا ‪ ،‬اختال‬
‫دما مصیطی و غیره) قرار نمیگیرد‪.‬‬
‫ت‪ -‬در صور استفاده از وسایل پاندولی با وزنها جداشدنی‪ ،‬وزنهها به طور صصیح‪ ،‬قابل شناسایی هستند‪.‬‬

‫الف‪ 3-‬بازرسی ساختار دستگاه آزمون‬

‫باید بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که ساختار و سامانهها گیرش‪ 1‬اجازه اعما نیرو به صور مصور‬
‫را میدهند‪.‬‬
‫الف‪ 0-‬بازرسی مکانیزم محرک کلگی صلیبی‬
‫باید تصدیو شود که مکانیو مصرک کلگی صلیبی امکان اعما نیرو با تغییرا آهساته و یکنواخات نیارو را‬
‫میدهد و میتواند نیروها مجوا مختلف را با درستی کافی به دست دهد‪.‬‬

‫‪-Moving crosshead‬‬
‫‪-Grips‬‬
‫‪-Gripping systems‬‬

‫‪39‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫پیوست ب‬

‫(آگاهیدهنده)‬

‫بازرسی صفحههای بارگذاری دستگاههای آزمون فشار‬

‫صفصهها بارگذار یا به صور دائمی در دستگاه نصاب مایشاوند یاا قطعاا خاصای از دساتگاه آزماون‬
‫میباشند‪.‬‬
‫بهتر است تصدیو شود که صفصا بارگذار عملکرد خود را مطابو با الواما دستگاه آزمون انجا میدهند‪.‬‬
‫بهتر است حداکثر انصرا تختی صفصا ‪ 8/83 mm‬در هر ‪ 388 mm‬اندازهگیر شود‪ ،‬مگار اینکاه الواماا‬
‫دیگر در استانداردها خاک آزمون مشخص شده باشد‪.‬‬
‫هنگامی که صفصا از فو د ساخته شده باشد‪ ،‬بهتر است سختی سطح صفصه برابر یاا بیشاتر از ‪99 HRC‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫برا دستگاهها مورد استفاده برا آزمونهها حساس به تن ها خمشی‪ ،‬بهتر اسات بررسای شاود کاه‬
‫صفصه با یی قرار گرفته در مصل فنجانی شکل و نشیمنگاه توپی‪ 3‬در حالت بیباار‪ ،‬بادون لقای باوده و باه‬
‫راحتی تا یک زاویه تقریباً ‪ 1 °‬قابل تنظیم باشد‪.‬‬

‫‪-Cup and Ball Seat‬‬

‫‪39‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫پیوست پ‬

‫(آگاهیدهنده)‬

‫عدمقطعیت نتایج کالیبراسیون سامانه اندازهگیری نیرو‬

‫پ‪ 1-‬کلیات‬
‫م ایتااوان عااد قطعیاات سااامانه اناادازهگیاار نیاارو را در زمااان کالیبراساایون یااا از حاادود ویژگاای یااا از‬
‫خوان ها به دست آمده مصاسبه کرد‪ .‬این مصاسبا در بندها زیر به تفصیل آمده است‪.‬‬
‫به طور معمو ‪ ،‬خطا نمایشگر‪ ،q ،‬در صورتی که در طی کالیبراسیون در مصدوده مشخصا جدو ‪ 2‬قرار‬
‫گیرد‪ ،‬به عنوان یک انصرا شناخته شده‪ ،‬تصصیح نمیشود‪ .‬بنابراین گسترها که میتوان به صور منطقی‬
‫توقع داشت خطا نسبی تخمین زده شده ‪ ،E،‬در آن قرار گیرد‪ ،‬برابر باا ‪ E=q±U‬مایباشاد‪ .‬کاه ‪ q‬خطاا‬
‫نسبی نمایشگر تعریفشده در زیربند ‪ 3-9-9‬و ‪ U‬عد قطعیت گسترده میباشد[‪.]1‬‬
‫پ‪ 2-‬نیروهای افزایشی‬

‫پ‪ 1-2-‬تخمین خطای نسبی میانگین‬

‫بهترین تخمین خطا نسبی میانگین در نیروها نشان داده شده دستگاه آزمون‪ ،‬خطا نسبی نمایشگر‪،q ،‬‬
‫است‪ .‬عد قطعیت گسترده‪ ،U ،‬بر اساس فرمو زیر با تخمین میانگین خطا نسبی‪ ،‬مرتبط میشود‪:‬‬

‫∑√‬ ‫( ‪)3-‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ k‬عامل پوش ‪،‬‬
‫‪ uc‬عد قطعیت مرکب؛‬
‫‪ u‬تا ‪ un‬عد قطعیتها استاندارد مربوطه میباشد‪.‬‬
‫‪ u‬تا ‪ un‬شامل اصطالحا مرتبط با تکرارپذیر ‪ ،‬تفکیکپذیر و استاندارد انتقاا مایباشاد‪ .‬ساایر عوامال‬
‫عد قطعیت که باید در نظر گرفته شوند میتواند شامل تاثیرا بارگذار پایانی (اعما نیارو) و تااثیر کاارور‬
‫دستگاه باشد‪.‬‬
‫پ‪ 2-2-‬تکرارپذیری‬
‫عد قطعیت استاندارد مربوط به تکرارپذیر ‪ ،urep،‬انصرا استاندارد مقدار میانگین خطاا نسابی تخمینای‬
‫مصاسبه شده در فرمو زیر میباشد‪:‬‬

‫‪39‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫√‬ ‫∑‬ ‫( ‪)2-‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ n‬تعداد خوان ها در هر سطح نیرو اسمی؛‬
‫‪ qi‬خطا اندازهگیر در سطح نیرو اسمی (بر حسب درصد)؛‬
‫‪ q‬میانگین خطا اندازهگیر در سطح نیرو اسمی (بر حسب درصد) است‪.‬‬
‫پ‪ 3-2-‬تفکیکپذیری‬
‫عد قطعیت مربوط به تفکیکپذیر دستگاه آزمون در هر نیرو کالیبراسیون برابر جاذر جماع مربعاا دو‬
‫مولفه زیر است‪:‬‬
‫‪ ‬مولفه عاد قطعیات مرباوط باه تفکیاکپاذیر نمایشاگر دساتگاه در نیارو اعماا شاده‪ ،‬کاه توساط‬
‫تفکیکپذیر نسبی ‪ aF‬تقسیم بر دو برابر جذر عدد سه به دست میآید؛‬
‫‪ ‬مولفه عد قطعیت مربوط به تفکیکپذیر نمایشگر دستگاه در نیرو صافر‪ ،‬کاه توساط تفکیاکپاذیر‬
‫نسبی ‪( az‬مصاسبه شده بر اساس زیربند ‪ 1-9‬و با استفاده از نیرو کالیبراسیون به عنوان ‪ Fi‬در فرمو ‪)5‬‬
‫تقسیم بر دو برابر جذر عدد سه به دست میآید‪.‬‬
‫عد قطعیت کلی مربوط به تفکیکپذیر برابر است با‪:‬‬

‫[√‬ ‫]‬ ‫[‬ ‫]‬ ‫( ‪)1-‬‬

‫√‬ ‫√‬

‫پ‪ 0-2-‬استاندارد انتقالی‬

‫عد قطعیت استاندارد مربوط به استاندارد انتقالی‪ ، ustd ،‬از فرمو زیر مصاسبه میشود‪:‬‬
‫√‬ ‫( ‪)5-‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫‪ ucal‬عد قطعیت نسبی کالیبراسیون استانداردها؛‬
‫‪ B ،A‬و ‪ C‬متغیرها مربوط به پارامترها دما‪ ،‬ران ‪ 3‬و تقریب خطی مربوط به منصنی چند جملها است‪.‬‬
‫پ‪ 5-2-‬عدمقطعیت گسترده‬

‫‪-Drift‬‬

‫‪34‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫هرگاه کلیه عد قطعیتها مربوطه (شامل پارامترها ذکر شده در با ) مجاز باشد‪ ،‬عد قطعیت مرکب ‪،uc،‬‬
‫در ضریب پوش ‪ ،k ،‬ضرب میشود تا عد قطعیت گسترده‪ ،U ،‬به دست آید‪ .‬توصیه میشود که مقادار ‪k =2‬‬
‫در نظر گرفته شود‪ ،‬هرچند ‪ k‬میتواند از تعداد درجا آزاد موثر مصاسبه شود‪ .‬بهتار اسات ایان ماوارد باا‬
‫اصو ذکر شده در مرجع [‪ ]1‬کتاب نامه مطابقت داشته باشد‪.‬‬
‫خطا نسبی میانگین تخمینی‪ E ،‬میتواند به طور منطقی در گستره نشان داده شاده در فرماو زیار قارار‬
‫گیرد‪:‬‬
‫( ‪)9-‬‬
‫و میانگین نیرو تولیدشده‪ ،F،‬میتواند به صور زیر بیان شود‪:‬‬
‫( ‪)9-‬‬
‫پ‪ 7-2-‬نیروهای کاهشی‬
‫برا نیروها کاهشی‪ ،‬عد قطعیت مرکب‪، ،‬از پارامترها عد قطعیت ‪ q‬و ‪ v‬مصاسابه مایشاود‪ .‬پاارامتر‬
‫عد قطعیت ‪ v‬مشابه خطا افوایشی نمایشگر‪ q ،‬فرض میشود‪ .‬بنابراین عد قطعیت مرکاب‪ ، ،‬باه صاور‬
‫نشان داده شده در فرمو زیر تخمینزده میشود ‪:‬‬
‫√‬ ‫( ‪)9-‬‬
‫عد قطعیت مرکب‪ ، ،‬در یک ضریب پوش ‪ k‬ضرب میشود تا عد قطعیت گساترده‪ ،‬باه دسات آیاد‪.‬‬
‫میانگین خطا نسبی تخمینی‪ ،‬میتواند به طور منطقی در گستره نشاان داده شاده در فرماو زیار قارار‬
‫میگیرد‪:‬‬
‫( ‪)4-‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫‪ q‬خطا افوایشی نسبی نمایشگر؛‬
‫‪ v‬خطا برگشتپذیر نسبی است‪.‬‬
‫میانگین نیرو کاهشی تولید شده‪ ، ،‬میتواند به صور زیر بیان شود‪:‬‬

‫[‬ ‫]‬ ‫( ‪)5-‬‬

‫برا مثا ‪:‬‬
‫نیرو نمای داده شده‪ ،388/8 kN :‬تفکیکپذیر ‪8/9 kN‬؛‬
‫نیرو افوایشی اندازهگیر شده (اجرا ‪ 3‬تا ‪388/5 kN ،388/4 kN ،388/3 kN :)1‬؛‬
‫نیرو کاهشی اندازهگیر شده (اجرا ‪55/9 kN :)5‬؛‬

‫‪35‬‬
 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ ‪( 8678-1‬تجدیدنظر دوم)‪ :‬سال ‪1041‬‬

‫طبقه‪ 3‬استاندارد انتقالی (‪ )ustd=8/32 %‬؛‬

‫بدون انصرا مهم‪ ،‬تاثیرا دما یا مناسب بودن؛‬
‫بدون تاثیر مهم بارگذار پایانی یا کارور؛‬
‫خطا نسبی نمایشگر ‪ :q=-8/98 %‬مطابو ضوابط طبقه‪3‬؛‬
‫خطا نسبی تکرارپذیر ‪ :b=8/48 %‬مطابو ضوابط طبقه‪3‬؛‬
‫خطا نسبی برگشت پذیر ‪ :v=3/15 %‬مطابو ضوابط طبقه‪3‬؛‬
‫تفکیکپذیر نسبی ‪ :a=-8/98 %‬مطابو ضوابط طبقه‪3‬؛‬
‫‪( urep=8/29 %‬انصرا معیار میانگین خطا تخمینی)؛‬
‫‪( ures=8/28 %‬عد قطعیت استاندارد تفکیکپذیر )؛‬
‫‪( ustd=8/32 %‬عد قطعیت استاندارد کالیبراسیون)؛‬
‫‪( uc=8/15 %‬جذر جمع مربعا ‪ ures ،urep‬و ‪ )ustd‬؛‬
‫‪′‬‬
‫(جذر جمع مربعا مولفهها افوایشی و کاهشی)؛‬ ‫‪=8/54 %‬‬
‫‪( U=8/94 %‬حاصل ترکیب عد قطعیت و ‪)k=2‬؛‬
‫(حاصل ترکیب عد قطعیت افوایشی و کاهشی و ‪)k=2‬؛‬ ‫‪=8/59 %‬‬
‫بینی شده میانگین خطا افوایشی)؛‬ ‫‪( E=)-8/98±8/94( %‬گستره پی‬
‫(گستره پی بینی شده میانگین نیرو افوایشی) ؛‬ ‫[‬ ‫‪] kN‬‬

‫(گستره پی بینی شده میانگین خطا کاهشی) ؛‬ ‫‪= -8/98‬‬ ‫‪3/15‬‬ ‫‪8/59 = )8/95‬‬ ‫‪8/59(%‬‬

‫(گستره پی بینی شده میانگین نیرو کاهشی) ؛‬ ‫[‬ ‫‪] kN‬‬

‫یادآوری‪ -‬نتایج روشها با فقط عد قطعیتها خطا میانگین نشان داده شده که در طی کالیبراسیون دستگاه آزمون به‬
‫دست آمده‪ ،‬میباشد‪ .‬این عد قطعیت‪ ،‬هنگامی که بسیار از عوامل دیگر در نظر گرفته شوند (به طور مثا هامتاراز نموناه‪،‬‬
‫انصرا دما‪ ،‬بست ها) عد قطعیت ناشی از یک بار اعما نیرو در طو کالیبراسیون را بیان نمیکند و عد قطعیت دستگاه طای‬
‫استفادهها بعد را نیو بیان نخواهد کرد‪.‬‬

‫‪28‬‬
 1041 ‫ سال‬:)‫ (تجدیدنظر دوم‬8678-1 ‫استاندارد ملی ایران شمارۀ‬

‫کتابنامه‬
[ ] ISO - , Metallic materials- Tensile testing- Part : Method of test at room
temperature
‫ روش آزماون در دماا‬: ‫قسامت او‬- ‫ ازمون کش‬- ‫ مواد فلو‬،3159 ‫ سا‬:38292-3 ‫ استاندارد ملی ایران شمارۀ‬-‫یادآوری‬
.‫ تدوین شده است‬ISO - : ‫ با استفاده از استاندارد‬،‫اتاق‬
[ ] ISO , Metallic materials- Calibration of extensometer systems used in uniaxial
testing
‫ کالیبراسیون سامانهها کشامدسنج مورد اساتفاده در‬- ‫ مواد فلو‬،3155 ‫ سا‬:22525 ‫ استاندارد ملی ایران شمارۀ‬-‫یادآوری‬
.‫ تدوین شده است‬ISO +Cor ‫ با استفاده از استاندارد‬، ‫آزمون تکمصور‬
[ ] ISO/IEC Guide - , Uncertainty of measurement - Part : Guide to the expression of
uncertainty in measurement (GUM: (
[ ] ISO/IEC Guide , International vocabulary of metrology- Basic and general concepts
and associated terms (VIM(

‫ باا‬،‫ واژه نامه اندازه شناسی مفاهیم پایه عمومی و اصطالحا مربوط‬،3158 ‫ سا‬:5921 ‫ استاندارد ملی ایران شمارۀ‬-‫یادآوری‬
.‫ تدوین شده است‬ISO/IEC GUIDE ‫استفاده از استاندارد‬
[ ] ASTM E , Standard Practice for Verification of Constant Amplitude Dynamic
Forces in an Axial Fatigue Testing System
[ ] ASTM E , Standard Practices for Force Verification of Testing Machines
[ ] International Vocabulary of Terms in Legal Metrology (VIML),International
Organization of Legal Metrology (OIML),
[ ] Dixon M.J. Dynamic force measurement. In: Materials Metrology and Standards for
Structural Performance, (Dyson B.F., Love dayM.S., GeeM.G. eds.). Chapman and
Hall, London, ,pp. –
[ ] SAWLA A. Measurement of dynamic forces and compensations of errors in fatigue
testing .Proceedings of the th IMEKO World Congress “Measurement and
Progress”, Beijing, China. Vol. ( ), -

23