‫جمهوري اسالمی ايران‬ ‫استاندارد ملی ايران‬

INSO
Islamic Republic of Iran
9103-2 ‫سازمان ملی استاندارد ايران‬ 3019-2

1st.Edition Iranian National Standardization Organization ‫چاپ اول‬

2013 0932

‫ تعیین ترکیب و عدم قطعیت‬-‫گاز طبیعی‬

-‫مرتبط به وسیله کروماتوگرافی گازي‬
‫ محاسبات عدم قطعیت‬:2 ‫قسمت‬

Natural gas - Determination of

composition and associated uncertainty by
gas chromatography -
Part 2:
uncertainty calculations

ICS:75.060
 ‫به نام خدا ‌‬

‫آشنايی با سازمان ملی استاندارد ايران‬

‫مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به موجب بند یک مادۀ‌‪ 3‬قانون اصالح قوانین و مقررات مؤسسۀ استتاندارد‌ و‌تحقیقتات‌‌‬
‫صنعتی ایران‪ ،‬مصوب بهمن ماه ‪ 1331‬تنها مرجع رسمی کشور است که وظیفه تعیین‪ ،‬تدوین و نشر استتاندارداا ‌میتی‌سرستمی ‌‌‬
‫ایران را به عهده دارد‪‌ ‌.‬‬
‫نام‌مؤسسه‌استاندارد‌و‌تحقیقات‌صنعتی‌ایران‌به‌موجب‌یکصد‌و‌پنجاه‌و‌دومتین‌جیسته‌رتورا ‌عتادی‌ادار ‌متور ‌‪‌29/6/92‬بته‌‌‬
‫سازمان‌میی‌استاندارد‌ایران‌تغییر‌و‌طی‌نامه‌رماره‌‪‌996/33333‬مور ‌‪‌29/3/92‬جهت‌اجرا‌ابالغ‌رده‌است‪‌ ‌.‬‬
‫تدوین استاندارد در حوزه اا مختیف در کمیسیون اا فنی مرکب از کاررناسان‌سازمان‪ ،‬صاحب نظران مراکز و مؤسسات‌عیمی‪‌،‬‬
‫پژواشی‪ ،‬تودید و اقتصاد آگاه و مرتبط انجام می رود و‌کورشی امگام با مصادح میی و با توجه به‌رترایط‌ تودیتد ‪‌،‬فنتاور ‌ و‌‬
‫تجار است که از مشارکت آگااانه و منصفانۀ صاحبان حق و نفع‪ ،‬رتام ‌ تودیدکننتدگان‪ ‌،‬مصتر ‌کننتدگان‪‌،‬صتادرکنندگان‌ و وارد‌‬
‫کنندگان‪ ،‬مراکز عیمی و تخصصی‪ ،‬نهاداا‪ ،‬سازمان اا دودتی و غیر دودتی حاص می رود‪‌.‬پیش نویس‌استتاندارداا ‌ میتی‌ ایتران‌‌‬
‫برا نظرخواای به مراجع ذ نفع و اعضا کمیسیون اا فنی مربوط ارسال می‌رود و پتس‌ از‌دریافتت‌ نظراتا‌ و پیشتنهاداا‌ در‌‬
‫کمیتۀ میی مرتبط با آن ررته طرح و در صورت تصویب به عنوان استاندارد میی‌سرسمی ایران‌چاپ و منتشر می رود‪‌ .‬‬
‫پیش نویس استاندارداایی که مؤسسات و سازمان اا عالقه مند و ذ صالح نیز با رعایت ضوابط تعیین رده تهیته‌ متی‌ کننتد‌در‌‌‬
‫کمیتۀ میی طرح و بررسی و در‌صورت تصویب‪ ،‬به عنوان استاندارد میی ایران چاپ و منتشر می رود‪‌.‬بدین‌ترتیتب‪‌،‬استتاندارداایی‌‌‬
‫میی تیقی می روند که بر اساس مفاد نورته رده در استاندارد میی ایران رمارۀ ‪ 3‬تدوین و در کمیتۀ میتی‌استتاندارد‌ مربتوط‌‌کته‌‌‬
‫سازمان‌میی‌استاندارد‌ایران‌تشکی می‌داد به تصویب رسیده بارد‪‌ .‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬
‫سازمان‌میی‌استاندارد ایران از اعضا اصیی سازمان بین ادمییی استاندارد‌)‪‌، (ISO‬کمیسیون بین ادمییتی‌ادکتروتکنیتک‌)‪‌ (IEC‬و‌‬
‫سازمان بین ادمییی اندازه رناسی قانونی‌)‪‌3(OIML‬است و به‌عنوان تنهتا‌ رابتط‌‪ 2‬کمیستیون‌ کتدکس‌غتیایی‌)‪ 3(CAC‬در کشتور‌‬
‫فعادیت می کند‪‌.‬در تدوین استاندارداا میی ایران ضمن توجه به ررایط کیی و نیازمند اا خاص کشتور‪ ‌،‬از آخترین‌‌پیشترفت‌‌‬
‫بینادمییی بهره‌گیر می‌رود‪‌ .‬‬‫‌‬ ‫اا عیمی‪ ،‬فنی و صنعتی جهان و استاندارداا‬
‫سازمان‌میی‌استاندارد‌ایران‌می تواند با رعایت موازین پیش بینی رده در قانون‪ ،‬برا حمایت از مصر کنندگان‪‌،‬حفظ ستالمت‌ و‌‬
‫ایمنی فرد و عمومی‪ ،‬حصول اطمینان از کیفیت محصوالت و مالحظات زیست محیطی و اقتصاد ‪ ،‬اجرا ‌بعضی از استاندارداا ‌‬
‫میی ایران را برا محصوالت تودید داخ کشور و‪‌/‬یا اقالم وارداتی‪ ،‬با تصویب رورا عادی استاندارد‪‌،‬اجبار نماید‪‌.‬ستازمان‌ متی‌‌‬
‫تواند به منظور حفظ بازاراا بین ادمییی برا محصوالت کشور‪ ،‬اجرا استاندارد کاالاا صتادراتی‌ و‌درجته‌بنتد ‌ آن را اجبتار ‌‌‬
‫نماید‪ .‬امچنین برا اطمینان بخشیدن به استفاده کنندگان از خدمات سازمان‌اا و مؤسستات‌ فعتال‌ در‌زمینتۀ‌ مشتاوره‪ ‌،‬آمتوز‪‌‌،،‬‬
‫بازرسی‪ ،‬ممیز و صدور‌گواای سیستم اا مدیریت کیفیتت‌ و متدیریت‌ زیستت‌‌محیطتی‪ ‌،‬آزمایشتگاه‌ اتا‌ و‌مراکتز‌ کادیبراستی‌ون‌‬
‫سواسنجی وسای سنجش‪ ،‬سازمان‌میی‌استاندارد‌ایران این گونه سازمان اا و مؤسسات را بر اساس ضتوابط‌ نظتام‌ تأییتد‌صتالحیت‌‌‬
‫ایران ارزیابی می کند و در صورت احراز ررایط الزم‪ ،‬گوااینامۀ تأیید صالحیت به آن اا اعطا و بر عمیکرد آن‌اا نظارت‌متی‌ کنتد‌‪‌.‬‬
‫ترویج دستگاه بین ادمییی یکااا‪ ،‬کادیبراسیون‌سواسنجی وسای سنجش‪ ،‬تعیین عیار فیزات گرانبها و انجام تحقیقات‌کاربرد بترا ‌‌‬
‫ارتقا سطح استاندارداا میی ایران از دیگر وظایف این سازمان است‪‌ .‬‬

‫‪1 - International Organization for Standardization‬‬

‫‪2 - International Electrotechnical Commission‬‬
‫)‪3 - International Organization of Legal Metrology (Organisation Internationale de Metrologie Legale‬‬
‫‪4 - Contact point‬‬
‫‪5 - Codex Alimentarius Commission‬‬

‫‌ب‬
 ‫کمیسیون فنی تدوين استاندارد‬
‫« گاز طبیعی‪ -‬تعیین ترکیب و عدم قطعیت مرتبط به وسیله کروماتوگرافی گازي‪-‬‬
‫قسمت ‪ :2‬محاسبات عدم قطعیت »‬
‫‌‬
‫سمت و‪ /‬يا نمايندگی‬ ‫ريیس‪:‬‬
‫عضو‌ایأت‌عیمی‌دانشگاه‌خییج‌فارس ‌‬ ‫پاک‌نیت‌جهرمی‪‌،‬محمود‬
‫سدکتر ‌ریمی‌تجزیه ‌‬
‫‌‬
‫‌‬ ‫دبیران‪:‬‬
‫کاررناس‌اداره‌ک ‌استاندارد‌استان‌بورهر ‌‬ ‫خواجو ‪‌،‬حمید ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫سکاررناسی‌ریمی‌کاربرد‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌آزمایشگاه‌روزنه‌ریدا‌افزار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‬ ‫رجائی‪‌،‬ادهام ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌ریمی‌فیزیک ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‬
‫‌‬
‫‌‬ ‫اعضاء‪‌:‬ساسامی‌به‌ترتیب‌حرو ‌ادفبا‬
‫کاررناس‌اداره‌ک ‌استاندارد‌استان‌بورهر ‌‬ ‫ابراایمی‪‌،‬سعیده ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫مسؤول‌آزمایشگاه‌خدمات‌بندر ‌‬ ‫اسماعییی‪‌،‬سکینه ‌‬

‫سکاررناسی‌صنایع‌ریمیایی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌اداره‌ک ‌استاندارد‌استان‌بورهر ‌‬ ‫برکت‪‌،‬محمد ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫کاررناس‌ررکت‌راخه‌زیتون‌دیان ‌‬ ‫دادجو‪‌،‬عیی‌رضا ‌‬
‫سکاررناسی‌مهندسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫کاررتتناس‌رتترکت‌صتتنایع‌دریتتایی‌ایتتران‌‬ ‫رازه‪‌،‬دیال ‌‬
‫فراساح ‌‬ ‫سکاررناسی‌مهندسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫کاررناس‌آزمایشگاه‌معیار‌آزما ‌دیان‌‌ ‌‬ ‫رنبد ‪‌،‬سارا ‌‬
‫‌‬ ‫سکاررناسی‌ریمی‌گاز ‌‬

‫‌ج‬
‫کاررناس‌پاالیشگاه‌حافظان‌انرژ ‌بی‌امتا ‌‬ ‫ریخیانی‪‌،‬فاطمه ‌‬
‫سکاررناسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫کاررناس‌پاالیشگاه‌حافظان‌انرژ ‌بی‌امتا ‌‬ ‫فرزانه‪‌،‬سمیه ‌‬
‫سکاررناسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫مدیر‌فنی‌آزمایشگاه‌خدمات‌بندر ‌‬ ‫کرمی‪‌،‬زارا ‌‬
‫سکاررناسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬
‫کاررناس‌آزمایشگاه‌معیار‌گستر‌توس ‌‬ ‫گشتاسبی‪‌،‬مژگان ‌‬
‫سکاررناسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫مدیر‌فنی‌ررکت‌راخه‌زیتون‌دیان ‌‬ ‫مریم‌آباد ‪‌،‬عمار ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌ریمی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌ررکت‌نور‌آزما ‌جاوید‌پارس ‌‬ ‫مظیوم‌زاده‪‌،‬آفرین ‌‬
‫سکاررناسی‌مهندسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌پاالیشگاه‌حافظان‌انرژ ‌بی‌امتا ‌‬ ‫منفرد‪‌،‬فاطمه ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌ریمی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌ررکت‌راخه‌زیتون‌دیان ‌‬ ‫موسو ‪‌،‬ایمان ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌مهندسی‌مکانیک ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌سازمان‌صتنعت‪‌،‬معتدن‌و‌تجتارت‌‬ ‫وزانی‪‌،‬ایوب ‌‬
‫استان‌بورهر ‌‬ ‫سکاررناسی‌مهندسی‌ریمی ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌سازمان‌حمایت‌از‌تودیدکنندگان‌و‌‬ ‫یرری‪‌،‬عباس ‌‬
‫مصر کنندگان ‌‬ ‫سکاررناسی‌مدیریت ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫کاررناس‌ررکت‌پایانهاا ‌نفتی‌خارگ ‌‬ ‫یزدانی‪‌،‬مهرداد ‌‬
‫سکاررناسی‌اررد‌صنایع‌ریمیایی ‌‬

‫‌د‬
 ‫فهرست مندرجات‬

‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫‌‬

‫ب‬ ‫آرنایی‌با‌سازمان‌میی‌استاندارد‬
‫ج‌‬ ‫کمیسیون‌فنی‌تدوین‌استاندارد ‌‬
‫و‌‬ ‫پیشگفتار ‌‬
‫‪‌1‬‬ ‫‪ ‌ 1‬اد ‌و‌دامنه‌کاربرد ‌‬
‫‪‌1‬‬ ‫‪ ‌ 9‬مراجع‌ادزامی ‌‬
‫‪‌1‬‬ ‫‪ ‌ 3‬اصطالحات‌و‌تعاریف ‌‬
‫‪‌1‬‬ ‫‪ ‌ 2‬نماداا ‌‬
‫‪‌1‬‬ ‫‪ ‌ ‌1-2‬نماداا ‌‬
‫‪‌9‬‬ ‫‪ ‌ 9-2‬نمایهاا ‌پایین ‌‬
‫‪‌3‬‬ ‫‪ ‌ 3‬محاسبات‌عدم‌قطعیت ‌‬
‫‪‌3‬‬ ‫‪ ‌ 1-3‬مالحظات‌عمومی ‌‬
‫‪‌3‬‬ ‫‪ ‌ 9-3‬اصول‌کیی ‌‬
‫‪‌3‬‬ ‫‪ ‌ 3-3‬مرحیه‌‪‌-2‬محاسبه‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی ‌‬
‫‪‌ 19‬‬ ‫‪ ‌ 2-3‬مرحیه‌‪‌-19‬محاسبه‌عدم‌قطعیت‌بسط‌یافته‌کسراا ‌مودی ‌‬
‫‪‌ 13‬‬ ‫پیوست‌ادف‌ساطالعاتی ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت‌پرداز‪‌،‬رده‌اجزاء‌برا ‌رویکرد‌متان‪‌-‬با‪‌-‬اختال ‌ ‌‬
‫‪‌ 12‬‬ ‫پیوست‌ب‌سادزامی ‌عدم‌قطعیت‌فاکتوراا ‌پاسخ‌نسبی ‌‬
‫‪‌ 13‬‬ ‫پیوست‌پ‌ساطالعاتی ‌محاسبات‌جایگزین‌برا ‌عدم‌قطعیت‌مقدار‌مجهول ‌‬
‫‪‌ 13‬‬ ‫پیوست‌ت‌ساطالعاتی ‌کتابنامه‬
‫‌ ‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫‌ه‬
 ‫پیشگفتار‬
‫استاندارد‌"گاز‌طبیعی‪‌-‬تعیین‌ترکیب‌و‌عدم‌قطعیت‌مرتبط‌به‌وسییه‌کروماتوگرافی‌گاز ‪ -‬قسمت‌‪‌:9‬محاسبات‌‬
‫عدم‌قطعیت"‌که‌پیش‌نویس‌آن‌در‌کمیسیوناا ‌مربوط‌توسط‌سازمان‌میی‌استاندارد‌ایران‌تهیه‌و‌تدوین‌رده‌‬
‫است‌و‌دراشتمین‌اجالس‌کمیته‌میی‌استاندارد‌فرآورده‌اا ‌نفتی‌مور ‌‪‌1329/92/99‬مورد‌تصویب‌قرار‌گرفته‌‬
‫استاندارد‌و‌تحقیقات‌صنعتی‌ایران‪‌،‬‬
‫‌‬ ‫است‪‌،‬اینک‌به‌استناد‌بند‌یک‌ماده‌‪‌3‬قانون‌اصالح‌قوانین‌و‌مقررات‌مؤسسه‌‬
‫مصوب‌بهمن‌ماه‌‪‌،1331‬به‌عنوان‌استاندارد‌میی‌ایران‌منتشر‌میرود‪‌ .‬‬
‫برا ‌حفظ ‌امگامی ‌و ‌اماانگی ‌با ‌تحوالت ‌و ‌پیشرفتاا ‌میی ‌و ‌جهانی ‌در ‌زمینه ‌صنایع‪‌ ،‬عیوم ‌و ‌خدمات‪‌،‬‬
‫استاندارداا ‌میی ‌ایران‌در‌مواقع ‌دزوم‌تجدید ‌نظر ‌خوااد ‌رد ‌و ‌ار ‌پیشنهاد ‌که ‌برا ‌اصالح ‌و‌تکمی ‌این‌‬
‫استاندارداا ‌ارائه ‌رود‪‌ ،‬انگام ‌تجدید ‌نظر ‌در ‌کمیسیون ‌فنی ‌مربوط ‌مورد ‌توجه ‌قرار ‌خوااد ‌گرفت‪‌ .‬بنابراین‪‌ ‌،‬‬
‫باید‌امواره‌از‌آخرین‌تجدید‌نظر‌استاندارداا ‌میی‌استفاده‌کرد‪‌ .‬‬
‫‌‬
‫منبع‌و‌مأخی ‌که‌برا ‌تهیه‌این‌استاندارد‌مورد‌استفاده‌قرار‌گرفته‌به‌ررح‌زیر‌است‪‌ :‬‬
‫‪ISO 6974-2:2012, Natural gas - Determination of composition and associated uncertainty by gas‬‬
‫‪chromatography - Part 2: Uncertainty calculations‬‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫‌و‬
 ‫گاز طبیعی‪ -‬تعیین ترکیب و عدم قطعیت مرتبط به وسیله کروماتوگرافی گازي‪-‬‬
‫قسمت ‪ :2‬محاسبات عدم قطعیت‬

‫هدف و دامنه کاربرد‬ ‫‪0‬‬

‫اد ‌از‌تدوین‌این‌استاندارد‪‌،‬تعیین‌رو‪‌،‬مورد‌نیاز‌برا ‌اندازهگیر ‌عدم‌قطعیت‌مرتبط‌با‌کسر‌مودی ‌ار ‌جزء‌‬
‫از‌آنادیز‌گاز‌طبیعی‌مطابق‌استاندارد‌‪‌ISO 6974-1‬میبارد‪‌ .‬‬

‫مراجع الزامی‬ ‫‪2‬‬

‫مدارک ‌ادزامی ‌زیر ‌حاو ‌مقرراتی ‌است ‌که ‌در ‌متن ‌این ‌استاندارد ‌میی ‌ایران ‌به ‌آناا ‌ارجاع ‌داده ‌رده ‌است‪‌ ‌.‬‬
‫بدین‌ترتیب‌آن‌مقررات‌جزئی‌از‌این‌استاندارد‌میی‌ایران‌محسوب‌میرود‪‌ .‬‬
‫در ‌صورتی ‌که ‌به ‌مدرکی ‌با ‌ذکر ‌تاریخ ‌انتشار ‌ارجاع ‌داده ‌رده ‌بارد‪‌ ،‬اصالحیهاا ‌و ‌تجدید ‌نظراا ‌بعد ‌آن‌ ‌‬
‫مورد‌نظر‌این ‌استاندارد‌میی‌ایران‌نیست‪‌.‬در‌مورد‌مدارکی‌که‌بدون‌ذکر‌تاریخ‌انتشار‌به‌آناا‌ارجاع‌داده‌رده‌‬
‫است‪‌،‬امواره‌آخرین‌تجدید‌نظر‌و‌اصالحیهاا ‌بعد ‌آناا‌مورد‌نظر‌است‪‌ .‬‬
‫استفاده‌از‌مراجع‌زیر‌برا ‌این‌استاندارد‌ادزامی‌است‪‌ :‬‬
‫‌استاندارد‌میی‌ایران‌رمارۀ ‌‪‌:‌ 2193-3‬سال‌‪‌،1336‬گاز‌طبیعی‪‌ -‬اندازهگیر ‌ترکیبات‌با‌عدم‌قطعیت‌‬ ‫‪0-2‬‬
‫مشخص‌به‌وسییه ‌کروماتوگرافی‌گاز ‪‌ -‬قسمت ‌سوم‪‌:‬اندازهگیر ‌ایدروژن‪‌ ،‬اییم‪‌ ،‬اکسیژن‪‌ ،‬نیتروژن‪‌،‬‬
‫کربند اکسید‌و‌ایدروکربناا ‌تا‌‪‌C8‬با‌استفاده‌از‌دو‌ستون‌فشرده ‌‬
‫‪2-2‬‬ ‫‪ISO 6974-1: 2012, Natural gas - Determination of composition and associated‬‬
‫‪uncertainty by gas chromatography - Part 1: General guidelines and calculation of‬‬
‫‪composition‬‬
‫‪2-3‬‬ ‫‪ISO/IEC Guide 98-3: 2008, Uncertainty of measurement - Part 3: Guide to the‬‬
‫)‪expression of uncertainty in measurement (GUM: 1995‬‬

‫اصطالحات و تعاريف‬ ‫‪9‬‬

‫در‌این‌استاندارد‪‌،‬اصطالحات‌و‌تعاریف‌ارائه‌رده‌در‌استاندارد‌‪‌ISO 6974-1‬به‌کار‌میرود‪‌ .‬‬

‫نمادها‬ ‫‪4‬‬
‫نمادها‬ ‫‪0-4‬‬
‫‌پارامتراا ‌تابع‌رگرسیون‌س‪‌3‬یا‌‪‌ z =‌9, 1, 9‬‬
‫‌پارامتراا ‌میانگین‌تابع‌رگرسیون‌سدر‌رو‪"‌،‬نرمالساز ‌میانگین" ‌‬
‫‌ضریب‌حساسیت ‌‬ ‫‪Ci‬‬
‫‌فاکتور‌پاسخ‌نسبی‌در‌مقایسه‌با‌جزء‌مرجع ‌‬ ‫‪K‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‌ضریب‌پورش‪‌ 1‬‬ ‫‪k‬‬
‫‌تعداد‌ک ‌اجزاء‌سمستقیم‌به‌اضافه‌غیرمستقیم‪‌،‬اما‌با‌حی ‌"اجزا ‌دیگر"‬ ‫‪ni‬‬
‫‌تعداد‌ک ‌استاندارداا‌یا‌مخیوطاا ‌گاز ‌‬ ‫‪nj‬‬
‫‌تعداد‌ک ‌تزریقاا‌سو‌در‌نتیجه‌تعداد‌ک ‌پاسخاا ‌‬ ‫‪nl‬‬
‫‌انحرا ‌معیار ‌‬ ‫‪s‬‬
‫‌مجموع‌کسر‌مودی‌امه‌اجزا ‌خام ‌‬ ‫‪T‬‬
‫‌عدم‌قطعیت‌بسط‌یافته‌سمربوط‌به‌کمیت‌داخ ‌پرانتز ‌‬ ‫‪U‬‬ ‫س‪...‬‬
‫‌عدم‌قطعیت‌استاندارد‌سمربوط‌به‌کمیت‌داخ ‌پرانتز ‌‬ ‫س‪u ...‬‬
‫‌کسر‌مودی‌نرمال‌رده ‌‬ ‫‪x‬‬
‫‌کسر‌مودی‌خام ‌‬ ‫*‪x‬‬
‫‌کسر‌مودی‌محاسبه‌رده‌با‌استفاده‌از‌رویکرد‌متان‪‌-‬با‪‌-‬اختال ‪‌9‬سطبق‌پیوست‌ادف ‌‬ ‫'‪x‬‬
‫‌کسر‌مودی‌تصحیح‌رده‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬
‫‌پاسخ‌دستگاه‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬ ‫‪Y‬‬
‫‌پاسخ‌دستگاه‌به‌جزء‌مورد‌نظر‌سآنادیت ‌‬ ‫‪y‬‬
‫‌پاسخ‌دستگاای‌میانگین‌سدر‌رو‪"‌،‬نرمال‌ساز ‌میانگین"‬
‫‌پاسخ‌تصحیح‌رده‌دستگاه‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬
‫‌عرض‌از‌مبدأ‌تابع‌کادیبراسیون‌درجه‌اول‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬ ‫‪α‬‬
‫‌ریب‌تابع‌کادیبراسیون‌درجه‌اول‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬ ‫‪β‬‬
‫‌ریب‌منحنی‌کادیبراسیون‌سطبق‌پیوست‌پ ‌‬ ‫‪γ‬‬
‫‌میانگین‌توزیع‌خطااا ‌غیرخطی‌بودن ‌‬
‫نمايههاي پايین‬ ‫‪2-4‬‬
‫‌کادیبراسیون‌سطبق‌پیوست‌ادف ‌‬ ‫‪cal‬‬
‫‌جزء ‌‬ ‫‪i‬‬
‫‌اجزاء‌یا‌گروهاایی‌از‌اجزاء‌که‌باید‌با‌اندازهگیر ‌غیرمستقیم‌آنادیز‌روند ‌‬ ‫‪ind‬‬
‫‌استاندارد‪‌/‬مخیوط‌گاز ‌‬ ‫‪j‬‬
‫‌تزریق ‌‬ ‫‪l‬‬
‫‌اجزا ‌دیگر ‌‬ ‫‪oc‬‬
‫‌راخصاا ‌تعریف‌یک‌ضریب‌رگرسیونی ‌‬ ‫‪p,q‬‬
‫‌مرجع‌سجزء‌یا‌فشار ‌‬ ‫‪ref‬‬

‫‪1 - Coverage factor‬‬

‫‪2 - Methane-by-difference approach‬‬
‫‪9‬‬
 ‫‌راخص‌تعریف‌یک‌جزء ‌‬ ‫‪s‬‬
‫‪1‬‬
‫‌استاندارد‌اندازهگیر ‌کار ‌‬ ‫‪wms‬‬

‫محاسبه عدم قطعیت‬ ‫‪5‬‬

‫مالحظات عمومی‬ ‫‪0-5‬‬
‫فرآیند‌برپایی‌یک‌کروماتوگرافی‌گاز ‌برا ‌آنادیز‌گاز‌طبیعی‌رام ‌مراح ‌مشخص‌رده‌در‌نموداراا‌در‌رک ‪-‬‬
‫اا ‌‪‌1‬و‌‪‌9‬میبارد‪‌.‬مراح ‌‪‌1‬تا‌‪‌3‬در‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬پورش‌داده‌رده‌است‪‌.‬این‌استاندارد‪‌،‬مراح ‌‪‌2‬‬
‫و‌‪‌19‬را‌پورش‌میداد‪‌ .‬‬
‫رروع‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫مرحیه‌‪‌:1‬محدوده‌کار ‌را‌تعریف‌کنید‌سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪‌ 9-6‬‬
‫‌‌‬
‫مرحیه‌‪‌:9‬ادزامات‌رو‪‌،‬تجزیها ‌را‌تعریف‌کنید‌سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪‌ 3-6‬‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫مرحیه‌‪‌:3‬تجهیزات‌و‌ررایط‌کار ‌را‌انتخاب‌کنید‌سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪‌ 2-6‬‬ ‫‌‬
‫‌‬
‫مرحیه‌‪‌2‬سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪3-6‬‬ ‫‌‬
‫آیا‌کادیبراسیون‌اودیه‌‬ ‫‌‬
‫نوع‪‌ 9‬‬ ‫آنادیز‌نوع‌‪‌1‬یا‌نوع‌‪‌9‬؟ ‌‬ ‫بیه‬ ‫یا‌ارزیابی‌عمیکرد‌‬
‫‌‬
‫الزم‌است؟ ‌‬
‫‌‬
‫نوع‪1‬‬ ‫‌‬
‫خیر ‌‬ ‫‌‬
‫‌‌‬
‫کادیبراسیون‌اودیه ‌‬
‫آیا‌اجزا ‌غیرمستقیم‌‬ ‫‌‬
‫ارزیابی‌عمیکرد ‌‬ ‫روند‌آنادیز‌را‌تعیین‌کنید‪‌ :‬‬
‫‌‬ ‫‌‬ ‫وجود‌دارد؟‬
‫آنادیز‌اودیه‌را‌تعیین‌کنید‪‌ :‬‬ ‫روند‌‬ ‫ادف ‌انتخاب‌گازاا ‌مرجع ‌‬
‫ادف ‌انتخاب‌گازاا ‌مرجع ‌‬ ‫خیر‬
‫خیر‬
‫‌‬
‫ب ‌اندازهگیر ‌گازاا ‌مرجع ‌‬
‫بیه‬
‫ب ‌اندازهگیر ‌گازاا ‌مرجع ‌‬ ‫پ ‌آنادیز‌رگرسیون ‌‬ ‫‌‬
‫پ ‌آنادیز‌رگرسیون ‌‬ ‫ت ‌انتخاب‌تابع‌رگرسیون ‌‬ ‫‌ مرحیه‌‪‌:3‬فاکتوراا ‌پاسخ‌نسبی‌را‌معین‌کنید ‌‬
‫سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪6-6‬‬ ‫‌‬
‫‌‌‬
‫نمودار‌ب‬
‫شکل ‪ -0‬روشی براي تعیین کسر مولی و عدم قطعیت‪ -‬مراحل ‪ 0‬تا ‪5‬‬

‫‪1 - Working Measurement Standard‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‌‬
‫رروع‌از‌نمودار‌ادف‬ ‫‌‌‬

‫آیا‌دستگاه‌آنادیز‌برا ‌عمییات‌‬
‫خیر‬
‫معمول‌استفاده‌میرود؟ ‌‬

‫مرحیه‌‪‌6‬سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪3-6‬‬ ‫بیه‬

‫بررسی‌تضمین‌کیفیت‌س‪‌1 QA‬یا‌‬
‫بررسی‌‪QA‬‬
‫کادیبراسیون‌معمول‌س‪‌9 RC‬؟‬

‫‪RC‬‬

‫تضمین‌کیفیت‌با‌استاندارد‌اندازهگیر ‌کار ‌‬ ‫کادیبراسیون‌معمول‌با‌استاندارد‌اندازهگیر ‌کار ‌‬

‫سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪3-3-3-6‬‬ ‫سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪9-3-3-6‬‬

‫مرحیه‌‪‌:3‬آنادیز‌نمونه‌اا‌سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪3-6‬‬

‫‌‬
‫مرحیه‌‪‌:3‬محاسبه‌کسراا ‌مودی‌اجزاء‌سطبق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬بند‌‪2-6‬‬

‫آیا‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌‬
‫پایان‬ ‫خیر‬
‫مودی‌اجزاء‌مورد‌نیاز‌است؟‬

‫بیه‬

‫مرحیه‌‪‌:2‬محاسبه‌عدم‌قطیت‌در‌کسراا ‌مودی‌سطبق‌بند‌‪‌ 3-3‬‬

‫مرحیه‌‪‌:19‬محاسبه‌عدم‌قطعیت‌بسط‌یافته‌در‌کسراا ‌مودی‌سطبق‌بند‌‪2-3‬‬
‫‪1 Quality Assurance‬‬
‫‪2 Routine Calibration‬‬
‫پایان ‌‬

‫شکل ‪ -2‬روشی براي تعیین کسر مولی و عدم قطعیت‪ -‬مراحل ‪ 6‬تا ‪01‬‬

‫‪2‬‬
 ‫اصول کلی‬ ‫‪2-5‬‬
‫عدم‌قطعیت‌مربوط‌به‌کسراا ‌مودی‌اجزاء‌باید‌مطابق‌راانما ‌‪‌ISO/IEC‌Guide 98-3‬محاسبه‌رود‪‌ .‬‬
‫برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌1‬مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬محاسبات‌عدم‌قطعیت‪‌،‬رام ‌عدم‌قطعیتاا ‌تصادفی‌و‌‬
‫سیستماتیک‌ناری‌از‌سه‌منبع‌عمده‌میبارد‪‌:‬عدم‌قطعیت‌مخیوطاا ‌گاز‌مرجع‌تأیید‌رده‪‌،‬عدم‌قطعیت‌آنادیز‌‬
‫و‌عدم‌قطعیت‌رو‪‌،‬تطبیق‌دادهاا‪‌ .‬‬
‫برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ 9‬مطابق‌استاندارد ‌‪‌،ISO 6974-1‬محاسبه‌عدم‌قطعیت‌رام ‌عناصر ‌تصادفی‌و‌خطااا ‌‬
‫سیستماتیک‌تعریف ‌رده‌با‌فرض‌وجود‌یک‌پاسخ‌خطی‌از‌مبدأ‪‌،‬خطااا ‌سیستماتیک‌محاسبه‌رده‌از ‌نتایج‌‬
‫ارزیابی‌عمیکرد‌اودیه‌میبارد‪‌ .‬‬
‫بند‌‪‌،3-3‬رو‪،‬اایی‌را‌برا ‌تخمین‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌پرداز‪‌،‬رده‌که‌از‌کسراا ‌مودی‌خام‌محاسبه‌‬
‫رده‪‌،‬با‌استفاده‌از‌رو‪‌،‬نرمالساز ‌معمودی‌ررح ‌میداد‪‌ .‬پیوست‌ادف‌یک‌رو‪‌،‬برا ‌استفاده‌در‌مواقعی‌که‌‬
‫رویکرد‌متان‪‌ -‬با‪‌ -‬اختال ‌سبه ‌استاندارد ‌‪‌ ISO 6974-1: 2012, Annex C‬مراجعه‌رود ‌به‌کار‌گرفته‌میرود‪‌،‬‬
‫ارائه‌میداد‪‌ .‬‬
‫‪1‬‬
‫استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1‬استفاده ‌از ‌رو‪‌ ،‬حداق ‌مربعات ‌تعمیم ‌یافته ‌س‪‌ GLS‬را ‌برا ‌محاسبه ‌کسر ‌مودی‌‬
‫پرداز‪‌ ،‬رده ‌توصیه ‌میکند‪‌ .‬اگرچه ‌در ‌بعضی ‌ررایط‪‌ ،‬ممکن ‌است ‌رویکرد ‌جایگزین ‌با ‌استفاده ‌از ‌حداق ‌‬
‫مربعات‌معمودی‌قاب ‌قبول‌بارد‌که‌در‌این‌ررایط ‌برا ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت ‌کسراا ‌مودی‌پرداز‪‌ ،‬رده‪‌،‬به‌‬
‫پیوست‌پ‌مراجعه‌رود‪‌ .‬‬
‫مرحله ‪ -3‬محاسبه عدم قطعیت کسرهاي مولی‬ ‫‪9-5‬‬

‫تعیین معادالت استفاده شده‬ ‫‪0-9-5‬‬

‫‪ 0-0-9-5‬مالحظات عمومی‬
‫معادالتی‌که‌در‌این‌مرحیه‌باید‌برا ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌استفاده‌رود‪‌،‬در‌بنداا ‌‪‌9-3-3‬و‌‪-3‬‬
‫‪‌3-3‬ارائه‌ردهاند‪‌.‬معادالت‌مورد‌استفاده‌باید‌با‌پیرو ‌از‌فرآیند‌سه‌مرحیها ‌که‌در‌بنداا ‌‪‌9-1-3-3‬تا‌‪-3-3‬‬
‫‪‌2-1‬ررح‌داده‌رده‪‌،‬تعیین‌رود‪‌ .‬‬
‫نکات‌زیر‌باید‌انگام‌انتخاب‌معادالت‌مورد‌استفاده‪‌،‬مورد‌توجه‌قرار‌گیرد‪‌ .‬‬
‫ادف ‌انگام ‌استفاده ‌از ‌رو‪"‌ ،‬نرمالساز ‌میانگین" ‌سمطابق ‌بند ‌‪‌ ، 9-3-3‬موارد ‌زیر ‌به ‌نوبت ‌برا ‌ار ‌آنادیت‌‬
‫محاسبه‌میرود‪‌ :‬‬
‫‪‌ 1‬پیک‌متوسط‌پاسخ‌دستگاه‌آنادیز‌از‌امه‌اجرااا؛‬
‫‪‌ 9‬کسر‌مودی‌خام؛‬
‫‪‌ 3‬کسر‌مودی‌نرمال‌رده‪‌ .‬‬

‫‪1 - Generalized Least Squares‬‬

‫‪3‬‬
‫ب ‌انگام ‌استفاده ‌از ‌رو‪"‌،‬نرمال ‌ساز ‌اجرا‪‌ -‬به‪‌ -‬اجرا"‪‌ 1‬سمطابق ‌بند‌‪‌ ، 3-3-3‬موارد ‌زیر ‌به‌نوبت ‌برا ‌ار‌‬
‫آنادیت‌محاسبه‌میرود‪‌ :‬‬
‫‪‌ 1‬کسر‌مودی‌خام‌برا ‌ار‌اجرا؛ ‌‬
‫‪‌ 9‬کسر‌مودی‌نرمال‌رده‌برا ‌ار‌اجرا؛ ‌‬
‫‪‌ 3‬کسر‌مودی‌نرمال‌رده‌میانگین‪‌ .‬‬
‫‪ 2-0-9-5‬مرحله ‪0‬‬
‫عدم‌قطعیت‌کسر‌مودی‌خام‌برا ‌اجزا ‌تعیین‌رده‌به‌طور‌مستقیم‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌مناسب‌انتخاب‌رده‌‬
‫از‌جدول‌‪‌1‬محاسبه‌کنید‪‌ .‬‬
‫جدول ‪ -0‬انتخاب معادله براي محاسبه عدم قطعیت کسر مولی خام براي اجزاي تعیین شده به طور مستقیم‬

‫معادله‬
‫آنالیز نوع ‪2‬‬
‫روش نرمالسازي‬
‫خطااا ‌خطی‌بودن ‌‬ ‫خطااا ‌خطی‌بودن ‌‬ ‫آنالیز نوع ‪0‬‬
‫تصحیح‌رده ‌‬ ‫تصحیح‌نشده ‌‬
‫معادده‌س‪3‬‬ ‫معادده‌س‪‌ 9‬‬ ‫معادده‌س‪‌ 1‬‬ ‫میانگین ‌‬
‫معادده‌س‪12‬‬ ‫معادده‌س‪‌ 13‬‬ ‫معادده‌س‪‌ 19‬‬ ‫اجرا‪‌‌-‬به‪‌-‬اجرا ‌‬

‫‪ 9-0-9-5‬مرحله ‪2‬‬
‫عدم‌قطعیت‌کسر‌مودی‌خام‌برا ‌ار‌یک‌از‌اجزا ‌اضافی‌تعیین‌رده‌به‌طور‌غیرمستقیم‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌‬
‫مناسب‌انتخاب‌رده‌از‌جدول‌‪‌9‬محاسبه‌کنید‪‌ .‬‬
‫جدول ‪ -2‬انتخاب معادله براي محاسبه عدم قطعیت کسر مولی خام براي اجزاي تعیین شده به طور غیرمستقیم‬

‫معادله (آنالیز نوع ‪ 0‬يا نوع ‪)2‬‬ ‫روش نرمالسازي‬

‫معادده‌س‪‌ 2‬‬ ‫میانگین ‌‬
‫معادده‌س‪‌ 13‬‬ ‫اجرا‪‌-‬به‪‌-‬اجرا ‌‬

‫‪ 4-0-9-5‬مرحله ‪9‬‬
‫عدم ‌قطعیت ‌کسر ‌مودی ‌نرمال ‌رده ‌برا ‌امه ‌اجزاء ‌را ‌با ‌استفاده ‌از ‌معادده ‌مناسب ‌انتخاب ‌رده ‌از ‌جدول ‌‪‌3‬‬
‫محاسبه‌کنید‪‌ .‬‬
‫جدول ‪ -9‬انتخاب معادله براي محاسبه عدم قطعیت کسر مولی نرمال شده براي همه اجزاء‬

‫معادله (آنالیز نوع ‪ 0‬يا نوع ‪)2‬‬ ‫روش نرمالسازي‬

‫معادده‌س‪‌ 3‬‬ ‫میانگین ‌‬
‫معادده‌س‪‌ 16‬‬ ‫اجرا‪‌-‬به‪‌-‬اجرا ‌‬

‫‪1 - Run-by-run normalization‬‬

‫‪6‬‬
 ‫محاسبه عدم قطعیت کسرهاي مولی اجزاء‪ -‬روش نرمالسازي میانگین‬ ‫‪2-9-5‬‬

‫‪ 0-2-9-5‬مالحظات عمومی‬
‫رو‪‌،‬نرمالساز ‌میانگین‌در ‌بنداا ‌‪‌ 9-9-3-3‬تا‌‪‌ 2-9-3-3‬برا ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌اجزا ‌‬
‫تعیین‌رده‌مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬بند‌‪‌9-2-6‬مورد‌استفاده‌قرار‌میگیرد‪‌ .‬‬
‫‪ 2-2-9-5‬عدم قطعیت کسرهاي مولی خام‬
‫برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌1‬مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 1‬‬
‫محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬
‫س‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 1‬‬
‫‪p 3 q 3‬‬
‫‪ u  x‬برا‬ ‫‪   C (x‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬
‫‌نوع ‌‪‌9‬‬ ‫‌آنادیزاا‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫*‬
‫‪i‬‬ ‫‪, b p ,i )C i (x i* , bq ,i )u (b p ,i , bq ,i )   C i (x i* , y i )  u 2 y i‬‬
‫‪p 0 q 0‬‬

‫مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 9‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬

‫‪‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪   ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2  u b1,i‬‬
‫‪u y i‬‬
‫‪   ‬‬
‫*‪u 2 x i‬‬ ‫‪ x i ‬‬
‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫س‪9‬‬
‫‪  b1,i‬‬ ‫‪  yi‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ 9‬مطابق ‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬اگر ‌کسراا ‌مودی‌خام ‌میانگین‌برا ‌خطااا ‌غیرخطی‌‬
‫بودن ‌مرتبط ‌با ‌پاسخ ‌فرض‌رده ‌دستگاه ‌آنادیز ‌سبه ‌استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1: 2012‬بند ‌‪‌ 2-2-6‬مراجعه ‌رود ‌‬
‫تصحیح‌گردد‪‌،‬آنگاه‌جمالت‌اضافی‌که‌برا ‌ورود‌عدم‌قطعیت‌در‌جمیه‌تصحیح ‪‌،   x i* ‬در‌معادده‌س‪‌ 9‬گنجانده‌‬
‫میرود‪‌،‬معادده‌س‪‌ 3‬را‌میداد‪‌ :‬‬

‫يادآوري ‪‌-0‬این‌رو‪‌،‬مطابق‌راانما ‪‌ISO/IEC‌Guide 98-3: 2008, F-2-4-5‬میبارد‪‌ .‬‬

‫‪u b‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪u y i‬‬ ‫‪u 2  x i*   u 2  i   i‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‌ u x‬‬ ‫‪  x ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1,i‬‬
‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3‬‬
‫‪  b1,i‬‬ ‫‪  yi‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪nl‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫آخرین‌جمیه ‌در‌معادده‌س‪‌، i ، 3‬تنها‌زمانی ‌گنجانده‌میرود‌که‌کسراا ‌مودی‌میانگین‪‌ ،‬تصحیح ‌نشده ‌باقی‌‬
‫بماند‌سبه‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬بند‌‪‌2-2-6‬مراجعه‌رود ‪‌ .‬‬

‫‪‌ u 2   x i*  ‬واریانس ‌میانگین ‌جمالت ‌تصحیح ‌در ‌تمام ‌گستره ‌تجزیها ‌دستگاه ‌آنادیز ‌و ‪‌ u 2  i ‬واریانس‌‬
‫جمالت‌تصحیح‌میانگین‌میبارد‪‌ .‬‬

‫يادآوري ‪‌-2‬این‌رو‪‌،‬مطابق‌راانما ‌‪‌ISO/IEC‌Guide 98-3: 2008, F-2-4-5‬میبارد‪‌ .‬‬

‫‪3‬‬
‫با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌، 2‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام ‌ار‌یک‌از‌اجزا ‌غیرمستقیم‌را‌از‌عدم‌قطعیت‌کسر‌‬
‫مودی‌خام‌جزء‌مرجع‌که‌با‌استفاده‌از‌معادالت‌‪‌1‬تا‌‪‌3‬تعیین‌میرود‪‌،‬محاسبه‌کنید‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪u y ind,i‬‬ ‫‪u y ref‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ u x ref‬‬
‫*‬
‫‪u  K i  / K i  ‬‬
‫‪‌ u x‬‬ ‫‪  x ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫* ‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫*‬
‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 2‬‬
‫‪  y ind,i‬‬ ‫‪  y ref‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ind,i‬‬ ‫‪ind,i‬‬
‫‪  x ref‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪nl‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 9-2-9-5‬عدم قطعیت کسر مولی نرمال شده‬
‫عدم‌قطعیت‌کسر‌مودی‌نرمال‌رده‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 3‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬
‫س‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3‬‬

‫‪C  x , x  u  x   C  x , x‬‬

‫‪s  ni‬‬
‫‪u 2 x i  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪u 2  x oc ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫*‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪oc‬‬
‫‪s 1‬‬

‫‪ 4-2-9-5‬دادههاي ورودي‬
‫ادف ‪‌ u  y i ‬از‌انحرا ‌معیار‪‌،‌ s‌ ،‬مربوط‌به ‪ n l‬پاسخ‌به‌نمونه‌مجهول‪‌،‬با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 6‬تخمین‌زده‌می‪-‬‬
‫رود‪‌ :‬‬
‫‪s  y i ,l ‬‬
‫‪‌ u yi  ‬‬ ‫س‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 6‬‬
‫‪nl‬‬

‫اگر‌یک‌رو‪‌،‬عمییاتی‌چندگانه‌با‌پ ‌زدن‪‌1‬به‌کار‌برده‌رود‪‌ u  y i  ،‬برا ‌ار‌جزء‌مناسب‌را‌از‌خطا ‌استاندارد‌‬

‫ناری‌از‌میانگین‌مجموعه ‪ n l‬پاسخ‪‌،‬از‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 3‬تخمین‌بزنید‪‌ .‬‬
‫استفاده‌از‌میانگین‌و‌خطا ‌استاندارد‌میانگین‌به‌عنوان‌برآوردکنندهاا ‌آمار‌مطیوب‪‌،‬بر‌اساس‌این‌فرضیه‌است‌‬
‫که‌مشاادات‌پاسخاا‌ناامبسته‌با‌زمان‌استند‪‌.‬استفاده‌از‌تعداد ‌بسیار‌زیاد ‌از‌اندازهگیر اا ‌تکرار ‪‌،‬ممکن‌‬
‫است‌این‌یک‌فرضیه‌را‌غیرموجه‌ارائه‌داد‌و‌دیا‌باید‌از‌آن‌اجتناب‌رود‌سبه‌راانما ‌‪Guide 98-3: 2008, F-4-‬‬
‫‪‌ISO/IEC‌2-7‬مراجعه‌رود ‪‌ .‬‬
‫ب ) ‪‌ u (b p ,i ,bq ,i‬برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ ،1‬مطابق‌استاندارد‌‪‌ ،ISO 6974-1‬به‌عنوان‌مقادیر ‪‌ u (b p ,i ,bq ,i ) nl‬به‌‬
‫دست‌آمده‌انگام‌تعیین‌تابع‌آنادیز‪‌،‬با‌استفاده‌از‌رو‪‌،‬حداق ‌مربعات‌تعمیم‌یافته‌س‪‌ GLS‬تخمین‌زده‌میرود‪‌ .‬‬
‫استفاده‌از‌‪‌WMS‬برا ‌رسم‌منحنی‌کادیبراسیون‌در‌طی‌آنادیز‌نوع‌‪‌1‬سبه‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌‬
‫س‪‌ 3‬مراجعه‌رود ‪‌،‬میتواند‌منجر‌به‌بروز‌عدم‌قطعیت‌اضافی‌گردد‪‌.‬برا ‌این‌مورد‪‌،‬احتیاط‌الزم‌باید‌منظور‌رود‪‌ .‬‬
‫پ ) ‪‌ u 2 (b1,i‬برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌،9‬مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬از‌عدم‌قطعیت‌پاسخاا ‌میانگین‌به‌‪‌WMS‬‬
‫ترکیب‌رده‌با‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌‪‌،WMS‬با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 3‬تخمین‌زده‌میرود‪‌ :‬‬

‫‪1 - Multiple operation methods with bridging‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪‌ u 2 b1,i  ‬‬
‫‪b1,i‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪u y i ,wms / y i ,wms   u  x i ,wms  / x i ,wms ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3‬‬
‫‪nl‬‬

‫ت ‌ضرایب ‌حساسیت ‌برا ‌کسر ‌مودی ‌خام ‌با ‌توجه ‌به ‌پاسخ ‌میانگین ‌به ‌نمونه ‌مجهول ‪‌ C i  x *i , y i ‬مطابق‌‬
‫استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 2‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫‪x *i‬‬
‫= ‪‌ C i  x *i , y i ‬‬ ‫‪  p.b  y ‬‬
‫‪p= 3‬‬
‫=‬
‫‪p-1‬‬
‫‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‪‬‬ ‫س‪3‬‬
‫‪y i‬‬ ‫‪p= 0‬‬
‫‪p,i‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ث ‌ضرایب‌حساسیت‌برا ‌کسر‌مودی‌خام ‌با‌توجه‌به‌ضرایب‌تابع‌آنادیز ‪‌ C i x i* , b p ,i‬از ‌استاندارد ‌‪ISO 6974-‬‬
‫‪‌،1: 2012‬معادده‌س‪‌ 2‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫*‪x i‬‬
‫‪‌ C i  x , b p ,i ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪p‬‬
‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪ yi‬‬ ‫‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫س‪2‬‬
‫‪b p ,i‬‬
‫‪i‬‬

‫ج ‌ضرایب ‌حساسیت ‌برا ‌کسراا ‌مودی ‌با ‌توجه ‌به ‌کسراا ‌مودی ‌خام ‌از ‌استاندارد ‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬‬
‫معادده‌س‪‌ 11‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫*‪x i T  x i‬‬
‫‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ C i  x i , x‬‬ ‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪ *‬‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوقتی ‪1  x oc  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ i  s‬‬
‫‪x s‬‬
‫‪s‬‬
‫‪T2‬‬
‫*‪x i x i‬‬
‫‪‌ C i  x i , x s*  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫س‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 19‬سوقتی ‪1  x oc  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ i  s‬‬
‫‪x s* T 2‬‬
‫‪ni‬‬
‫که‌در‌آن‌‪"‌T‬مجموع‌غیر‌نرمال"‌نامیده‌میرود‪‌ .  x *i ،‬‬
‫‪i =1‬‬

‫چ ‌ضرایب‌حساسیت‌برا ‌کسراا ‌مودی‌با‌توجه‌به‌کسراا ‌مودی‌"اجزا ‌دیگر"‌سبه‌استاندارد‌ ‪ISO 6974-2:‬‬

‫‪‌،2012‬بند‌‪‌2-3‬مراجعه‌رود ‌از‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 11‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫‪x i‬‬ ‫*‪x i‬‬
‫‪‌ C i  x i , x oc  ‬‬ ‫‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‪ ‬‬ ‫س‪11‬‬
‫‪x oc‬‬ ‫‪T‬‬

‫ح ‌مقادیر ‪‌ u  K i ‬برا ‌آرکارسازاا ‌یونش ‌رعیها ‌س‪‌ 1 FIDs‬و ‌آرکارسازاا ‌ادایت ‌گرمایی ‌)‪‌ 9(TCDs‬در‌‬
‫پیوست‌ب‌مشخص‌رده‌است‪‌ .‬‬
‫محاسبه عدم قطعیت کسرهاي مولی اجزاء‪ -‬روش نرمالسازي اجرا‪ -‬به‪ -‬اجرا‬ ‫‪9-9-5‬‬

‫‪ 0-9-9-5‬مالحظات عمومی‬

‫‪1 - Flame Ionization Detector‬‬

‫‪2 - Thermal Conductive Detector‬‬
‫‪2‬‬
‫رو‪‌،‬نرمالساز ‌اجرا‪‌ -‬به‪‌ -‬اجرا ‌در‌بنداا ‌‪‌ 9-3-3-3‬تا‌‪‌ 2-3-3-3‬برا ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌‬
‫اجزا ‌تعیین‌رده‌مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬بند‌‪‌3-2-6‬به‌کار‌برده‌رده‌است‪‌ .‬‬
‫‌‬
‫‪ 2-9-9-5‬عدم قطعیت کسر مولی خام‬
‫برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ 1‬مطابق ‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام ‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌‬
‫س‪‌ 19‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬
‫س‪‌ 19‬‬
‫‪p 3 q 3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ u 2  x i*,l    C i  x i*,l , b p ,i ,l C i  x i*,l , bq ,i ,l u b p ,i ,l ,bq ,i ,l   C i  x i*,l , y i ,l  u 2  y i ,l ‬برا ‌‬
‫‪p 0 q 0‬‬

‫آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ 9‬مطابق ‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام ‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 13‬‬

‫محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬
‫‪  u b   2  u  y   2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪u 2 x i*,l  x i*,l‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪1,i ,l‬‬ ‫‪i ,l‬‬
‫س‪  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 13‬‬
‫‪  b1,i ,l   y i ,l  ‬‬

‫در‌بند‌‪‌ ،9-9-3-3‬برا ‌آنادیزاا ‌نوع‌‪‌ 9‬مطابق ‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1‬اگر‌کسراا ‌مودی‌خام ‌برا ‌خطااا ‌‬
‫غیرخطی ‌بودن ‌مرتبط‌با‌پاسخ‌فرض‌رده ‌دستگاه‌آنادیز‌سبه ‌استاندارد‌‪‌ ،ISO 6974-1: 2012‬بند‌‪‌ 2-2-6‬مراجعه‌‬
‫رود ‌تصحیح‌گردد‪‌،‬آنگاه‌جمالت‌اضافی‌که ‌برا ‌ورود‌عدم‌قطعیت‌جمیه‌تصحیح ‪‌ ،   x i* ‬در‌معادده‌س‪‌ 13‬‬
‫گنجانده‌میرود‪‌،‬معادده‌س‪‌ 12‬را‌میداد‪‌ :‬‬
‫‌‌‌‌‌‌‬ ‫س‪12‬‬
‫‪  u b   2  u  y   2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ u  x‬جمیه ‌پایانی ‌در ‌معادده‌‬ ‫‪  x ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪  u  x i   u  i   i ‬‬
‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫‪1,i ,l‬‬ ‫‪i ,l‬‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫‪2‬‬
‫‪i ,l‬‬ ‫‪i ,l‬‬
‫‪  b1,i ,l   y i ,l ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫س‪‌،  i ، 12‬تنها‌زمانی‌گنجانده‌میرود‌که‌کسراا ‌مودی‌خام ‌تصحیح‌نشده‌باقی‌بمانند‌سبه ‌استاندارد‌ ‪ISO‬‬
‫‪‌،6974-1: 2012‬بند‌‪‌2-2-6‬مراجعه‌رود ‪‌ .‬‬
‫با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌، 13‬عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌خام‌ار‌یک‌از‌اجزا ‌غیرمستقیم‌را‌از‌عدم‌قطعیت‌کسر‌‬
‫مودی‌خام‌جزء‌مرجع‌تعیین‌رده‌از‌معادالت‌‪‌19‬تا‌‪‌،12‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬

‫‪‬‬
‫* ‪ u x‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪u  y ind,i ,l   u  y ref ,l   u  K i  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x   x ‬‬
‫‪2‬‬
‫* ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫‪ref ,l‬‬
‫‪u‬‬ ‫‪ind,i‬‬ ‫‪ind,i‬‬ ‫‪‬‬ ‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 13‬‬
‫‪ x ref ,l‬‬ ‫‪  y ind,i ,l   y ref ,l   K i ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 9-9-9-5‬عدم قطعیت کسر مولی نرمال شده‬

‫‪19‬‬
 ‫عدم‌قطعیت‌کسر‌مودی‌نرمال‌رده‌را‌با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 16‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬

‫‪‬‬
‫‪ s  ni‬‬
‫‪  C  x‬‬
‫‪‬‬
‫‪l  nl‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  C i x i ,l , x s ,l  u x s ,l‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪, x oc   u 2  x oc  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫*‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬
‫‪i‬‬ ‫‪i ,l‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪u2 xi‬‬ ‫‪‬‬
‫‪l 1  s 1‬‬

‫‪n l2‬‬
‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 16‬‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‪ 4-9-9-5‬دادههاي ورودي اضافی‬
‫ادف ‪‌ u  y i ,l ‬از ‌انحرا ‌معیار‪‌ ،‌ s‌ ،‬مربوط ‌به ‌‪‌ l‬پاسخ ‌به ‌نمونه‪‌ ،‬تخمین ‌زده ‌میرود‪‌ .‬اگر ‌یک ‌رو‪‌ ،‬عمییاتی‌‬
‫چندگانه‌با‌پ ‌زدن‌به‌کار‌برده‌رود‪‌ u  y i ,l  ،‬برا ‌ار‌جزء‌مناسب‌را‌از‌انحرا ‌معیار‌ناری‌از‌مجموعه ‪ n l‬پاسخ‪‌،‬‬
‫مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 19‬تخمین‌بزنید‪‌ .‬‬
‫ب ‪‌ u b p ,i ,l , bq ,i ,l ‬برا ‌آنادیزاا ‌نوع ‌‪‌ ،1‬مطابق ‌استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1‬به ‌عنوان ‌مقادیر ‪‌ u b p ,i , bq ,i ‬به‌‬
‫دست‌آمده‌انگام‌تعیین‌تابع‌آنادیز‪‌،‬با‌استفاده‌از‌رو‪‌،‬حداق ‌مربعات‌تعمیم‌یافته‌س‪‌ GLS‬تخمین‌زده‌میرود‪‌ .‬‬
‫استفاده‌از‌‪‌WMS‬برا ‌رسم‌منحنی‌کادیبراسیون‌در‌طی‌آنادیز‌نوع‌‪‌1‬سبه‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌‬
‫س‪‌ 3‬مراجعه‌رود ‪‌،‬میتواند‌منجر‌به‌بروز‌عدم‌قطعیت‌اضافی‌رود‪‌.‬برا ‌این‌مورد‪‌،‬احتیاط‌الزم‌باید‌منظور‌گردد‪‌ .‬‬
‫پ ‪‌ u 2 b1,i ,l ‬برا ‌آنادیزاا ‌نوع ‌‪‌ ،9‬مطابق ‌استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1‬از ‌عدم ‌قطعیت ‌پاسخاا ‌میانگین ‌به‌‬
‫‪‌WMS‬ترکیب‌رده‌با‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌‪‌،WMS‬با‌استفاده‌از‌معادده‌س‪‌ 13‬تخمین‌زده‌میرود‪‌ :‬‬
‫‪ u y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ u  x i ,wms   ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‌ u 2 b1,i ,l   b1,2i ,l‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪i ,wms‬‬

‫‪‬‬ ‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌ 13‬‬
‫‪ y‬‬ ‫‪  x i ,wms  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪i ,wms‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ت ‌ضرایب‌حساسیت‌برا ‌کسر‌مودی ‌خام ‌با‌توجه‌به‌پاسخ‌به‌نمونه‌مجهول ‪‌ C i  x *i,l , y i,l ‬مطابق ‌استاندارد‌‬

‫‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 13‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫‪x *i,l‬‬
‫= ‪‌ C i  x , y i,l ‬‬
‫‪p= 3‬‬

‫‪  p.b  y ‬‬ ‫س‪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 13‬‬

‫*‬ ‫‪p-1‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬
‫‪y i,l‬‬
‫‪i,l‬‬ ‫‪p,i,l‬‬ ‫‪i,l‬‬
‫‪p= 0‬‬

‫ث ‌ضرایب ‌حساسیت ‌کسر ‌مودی ‌خام ‌با ‌توجه ‌به ‌ضرایب ‌تابع ‌آنادیز ‪‌ C i  x i*,l , b p ,i ,l ‬مطابق ‌استاندارد ‌ ‪ISO‬‬
‫‪‌،6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 13‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫‪x i*,l‬‬
‫‪C i  x , b p ,i , l  ‬‬ ‫س‪  y i ,l  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 12‬‬
‫*‬ ‫‪p‬‬

‫‪b p ,i ,l‬‬
‫‪i ,l‬‬

‫ج ‌ضرایب‌حساسیت‌برا ‌کسر‌مودی‌با‌توجه‌به‌کسر‌مودی‌خام ‌مطابق ‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌‬

‫س‪‌ 11‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪x i ,l‬‬ ‫‪T i  x i*,l‬‬
‫‪‌‌ C i  x i ,l , x‬‬ ‫*‬
‫‪s ,l‬‬ ‫‪  x‬‬ ‫*‬
‫‪‬‬ ‫‌ ‌ ‌ ‪1  x oc ‬‬ ‫‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوقتی ‪i  s‬‬
‫‪s ,l‬‬ ‫‪Tl2‬‬
‫س‪‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ 99‬سوقتی ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ i  s‬‬
‫‪x i ,l‬‬ ‫‪x i*,l‬‬
‫‪ C i  x i ,l , x‬چ ‌ضرایب‌حساسیت‌برا ‌کسراا ‌مودی‌با‌توجه‌به‌کسراا ‌مودی‌‬ ‫*‬
‫‪s ,l‬‬ ‫‪  x‬‬ ‫*‬
‫‪‬‬ ‫‪1  x oc ‬‬
‫‪s ,l‬‬ ‫‪Tl2‬‬
‫"اجزا ‌دیگر"‌سبه‌بند‌‪‌2-3‬مراجعه‌رود ‌از‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬معادده‌س‪‌ 13‬به‌دست‌میآید‪‌ ‌:‬‬
‫‪x i ,l‬‬ ‫‪x i*,l‬‬
‫‪C i  x i ,l , x oc  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫س‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 91‬‬
‫‪x oc‬‬ ‫‪Tl‬‬

‫مرحله ‪ -01‬محاسبه عدم قطعیت بسط يافته کسرهاي مولی‬ ‫‪4-5‬‬

‫عدم‌قطعیت‌بسط‌یافته‪‌،U  x i  ،‬اجزا ‌نرمال‌رده‌را‌با‌ضرب ‪‌ u  x i ‬در‌یک‌ضریب‌پورش‌مناسب‌با‌استفاده‌‬
‫از‌معادده‌س‪‌ 99‬محاسبه‌کنید‪‌ :‬‬
‫س‪U  x i   k u  x i  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 99‬‬

‫يادآوري‪‌-‬از‌ضریب‌پورش‌‪‌،k=2‬که‌سطح‌اطمینانی‌در‌حدود‌‪‌23%‬فراام‌میکند‪‌،‬به‌طور‌معمول‌استفاده‌میرود‪‌ .‬‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫‪19‬‬
 ‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫پیوست الف‬
‫(اطالعاتی)‬
‫محاسبه عدم قطعیت پردازش شده اجزاء براي رويکرد متان‪ -‬با‪ -‬اختالف‬
‫مالحظات عمومی‬ ‫الف‪0-‬‬
‫این‌پیوست ‌روری ‌را‌برا ‌محاسبه‌عدم‌قطعیت‌کسراا ‌مودی‌پرداز‪‌ ،‬رده ‌اجزاء‪‌ ،‬تعیین‌رده‌با‌استفاده‌از‌‬
‫رویکرد‌متان‪‌-‬با‪‌-‬اختال ‌مطابق‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012, Annex C‬توضیح‌میداد‪‌ .‬‬
‫محاسبه عدم قطعیت اجزاء براي متان‪ -‬با‪ -‬اختالف‬ ‫الف‪2-‬‬
‫برا ‌امه‌اجزا ‌دارا ‌متان‪‌،‬عدم‌قطعیت‌استاندارد ‌کسر‌مودی ‪‌ x i‬با‌استفاده‌از‌معادده‌سادف‪‌ 1-‬محاسبه‌می‪-‬‬
‫رود‪‌ :‬‬
‫سادف‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 1-‬‬
‫‪ u  x i   s 2  x i   u cal‬که‌در‌آن‪‌ :‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x i ‬‬
‫‪‌ s  x i ‬انحرا ‌معیار‌کسراا ‌مودی‌پرداز‪‌،‬رده‌تکرار ‌سمتان‪‌-‬با‪‌-‬اختال ‌در‌سطح ‪ x i‬؛ ‌‬
‫‪‌ u cal  x i ‬عدم‌قطعیت‌کادیبراسیون‌در‌سطح ‪‌ . x i‬‬
‫برا ‌اجزاء ‌غیر ‌از ‌متان‪‌ ،‬عدم ‌قطعیت ‌کادیبراسیون ‪‌ u cal  x i ‬مطابق ‌استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1: 2012‬بند ‌‪‌6-3‬‬
‫سمرحیه‌‪2‬؛‌رک ‌‪‌1‬را‌ببینید ‌تعیین‌میرود‪‌ .‬‬
‫برا ‌متان‪‌،‬عدم‌قطعیت‌کادیبراسیون‌با‌استفاده‌از‌معادده‌سادف‪‌ 9-‬محاسبه‌میرود‪‌ :‬‬
‫‪ni‬‬
‫‪‌ u cal  x 1  ‬‬ ‫سادف‪u  x   ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 9-‬‬
‫‪i 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪cal‬‬ ‫‪i‬‬

‫معادده ‌سادف‪‌ 1-‬برا ‌یک ‌کسر ‌مودی ‌حاص ‌از ‌یک ‌آنادیز ‌به ‌کار ‌میرود‪‌ .‬اگر ‌کسراا ‌مودی‪‌ ،‬مقادیر‌‬
‫میانگین ‪ n l‬تکرار‌بارد‪‌،‬عدم‌قطعیت‌استاندارد‌با‌استفاده‌از‌معادده‌سادف‪‌ 3-‬داده‌رده‌است‪‌ :‬‬

‫‪s 2  x i ‬‬
‫‪u  x i  ‬‬ ‫‪ u cal‬‬
‫‪2‬‬
‫سادف‪ x i  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3-‬‬
‫‪nl‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‌‬

‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫پیوست ب‬
‫(الزامی)‬
‫عدم قطعیت فاکتورهاي پاسخ نسبی‬
‫عدم قطعیت فاکتورهاي پاسخ نسبی براي آشکارسازهاي يونش شعلهاي (‪)FIDs‬‬ ‫ب‪0-‬‬
‫عدم‌قطعیت‌استاندارد‌نسبی‌مربوط‌به ‌فاکتوراا ‌پاسخ‌نسبی‪‌،‬که‌برا ‌یک‌‪‌ FID‬محاسبه‌رده‌و‌در ‌استاندارد‌‬
‫‪‌،ISO 6974-1: 2012‬جدول‌‪‌ D.1‬داده‌رده‌است‪‌،‬باید ‌برابر‌با‌‪‌ 9%‬گرفته‌رود‌]‪‌ .[13‬گزینهاا ‌دیگر ‌در‌صورتی‌‬
‫که‌توسط‌رو‪،‬اا ‌تجربی‌به‌طور‌کام ‌معتبر‌تعیین‌رود‪‌،‬ممکن‌است‌به‌کار‌رود‪‌ .‬‬

‫يادآوري‪ -‬جهت‌اطالع‌از‌روری‌برا ‌تعیین‌فاکتوراا ‌پاسخ‌نسبی‌برا ‌یک‌‪‌،FID‬به‌استاندارد‌‪‌ISO 6974-1: 2012, D.1‬مراجعه‌‬

‫رود‪‌ .‬‬

‫عدم قطعیت فاکتورهاي پاسخ نسبی براي آشکارسازهاي هدايت گرمايی (‪)TCDs‬‬ ‫ب‪2-‬‬
‫عدم‌قطعیت‌استاندارد‌نسبی‌مربوط‌به‌فاکتوراا ‌پاسخ‌نسبی‪‌،‬که‌برا ‌یک‌‪‌TCD‬محاسبه‌رده‌و‌در‌استاندارد‌‬
‫‪‌،ISO 6974-1: 2012‬جدول‌‪‌D.2‬داده‌رده‌است‪‌،‬باید‌برابر‌با‌‪‌19%‬گرفته‌رود‌]‪‌.[13‬گزینهاا ‌دیگر‌در‌صورتی‌‬
‫که‌توسط‌رو‪،‬اا ‌تجربی‌به‌طور‌کام ‌معتبر‌تعیین‌رود‪‌،‬ممکن‌است‌به‌کار‌رود‪‌ .‬‬

‫يادآوري‪ -‬جهت ‌اطالع ‌از ‌روری ‌برا ‌تعیین ‌فاکتوراا ‌پاسخ ‌نسبی ‌برا ‌یک ‌‪‌ TCD‬به ‌استاندارد ‌‪‌،ISO 6974-1: 2012, D.2‬‬
‫مراجعه‌رود‪‌ .‬‬

‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‪12‬‬
 ‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫پیوست پ‬
‫(اطالعاتی)‬
‫محاسبات جايگزين براي عدم قطعیت مقدار مجهول‬
‫این‌پیوست‌روند ‌دیگر‌]‪‌[11‬برا ‌رو‪‌،‬حداق ‌مربعات‌تعمیم‌یافته‌سبه‌استاندارد‌‪‌،ISO 6974-1: 2012‬بند‌‪-3‬‬
‫‪‌ 6-3‬مراجعه‌رود ‌ارائه‌میداد‪‌.‬مزیت‌رو‪‌،‬ررح‌داده‌رده‌در‌این‌پیوست‪‌ ،‬این‌است‌که‌روری‌سادهتر‌برا ‌‬
‫انجام‌محاسبات‌میبارد‪‌ .‬به‌منظور‌حفظ‌سادگی ‌این ‌رو‪‌،‬جایگزین‪‌،‬رو‪‌،‬فقط‌زمانی‌میتواند‌به‌کار‌رود‌که‌‬
‫توابع‌آنادیز‌و‌کادیبراسیون‌بتواند‌در‌فرم‌مرتبه‌اول‌تقریب‌زده‌رود‪‌ .‬‬
‫مجموعه‌دادهاایی‌از‌نقاط ‪‌،  x i , y i ‬تشکی ‌دانده‌یک‌منحنی‌کادیبراسیون‌مرتبه‌اول‌را‌در‌نظر‌بگیرید‌که‌در‌‬
‫آن ‪‌ x i‬کسر‌مودی‌ار‌استاندارد‌و ‪‌ y i‬پاسخ‌دستگاه ‌میبارد‪‌ .‬معادده‌برا ‌تابع‌کادیبراسیون‌مرتبه‌اول ‌از‌معادده‌‬
‫سپ‪‌ 1-‬به‌دست‌میآید‪‌ :‬‬
‫سپ‪‌ y i   x i   ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌ 1-‬‬
‫که‌در‌آن ‌و‌ ‌به‌ترتیب‪‌ ،‬عرض‌از‌مبدأ ‌و‌ریب‌خط‌میبارد‪‌ .‬در‌این‌حادت‪‌،‬عرض‌از‌مبدأ‌و‌ریب‌امبستگی‌‬
‫باالیی‌دارند‪‌ .‬‬
‫این‌رو‪،‬اا ‌جایگزین‪‌ ،‬داده‌اا‌را‌به‌یک‌مجموعه‌از‌نقاط‌بیان‌رده‌با‌توجه‌به‌نقطه‌مرکز ‪‌  x , y  ‌ 1‬کااش‌‬
‫میداد‪‌،‬که‌در‌آن‌ ‌و‌ ‌مقادیر‌میانگین‌ ‌و‌ ‌استند‪‌ .‬‬
‫اکنون‌منحنی‌کادیبراسیون‌میتواند‌به‌صورت‌معادده‌سپ‪‌ 9-‬بیان‌رود‪‌ :‬‬
‫سپ‪‌ ‌  y i  y     x i  x  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 9-‬‬
‫که‌در‌آن ‪‌ ‬ریب‌تابع‌کادیبراسیون‌میبارد‪‌ .‬‬
‫اندازهگیر ‌یک ‌استاندارد ‌"مجهول" ‌که ‌یک ‌پاسخ ‌دستگاای ‌‪‌ Y‬ایجاد ‌میکند‪‌ ،‬در ‌نظر ‌بگیرید‪‌ .‬کسر ‌مودی‌‬
‫مجهول ‪‌  xˆ ‬میتواند‌به‌عنوان‌تابع‌خطی‌مرتبه‌اول‌داده‌رده‌در‌معادده‌سپ‪‌ 3-‬بیان‌رود‪‌ :‬‬
‫‪xˆ ‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 - Centroid‬‬
‫‪13‬‬
 ‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌ 3-‬‬

‫‌و ‌ ‪‌ ،‬به‌‬ ‫‌تابع ‌آنادیز ‌در ‌استاندارد ‌‪‌ ،ISO 6974-1: 2012‬معادده ‌س‪‌ ، 9‬‬ ‫يادآوري‪‌ -‬پارامتراا‬
‫‌با‌پارامتراا ‌معادده‌سپ‪‌ 3-‬مرتبط‌استند‪‌ .‬‬ ‫‌و‌‬ ‫واسطه‬
‫کوواریانساا ‌) (‪‌ cov‬و ‌) (‪‌ cov‬ار ‌دو ‌صفر ‌استند‪‌ .‬مطابق ‌راانما ‪‌ ،ISO/IEC Guide 98-3‬عدم‌‬
‫قطعیت‌کسر‌مودی‌داده‌رده‌در‌معادده‌سپ‪‌ 3-‬با‌استفاده‌از‌معادده‌سپ‪‌ 2-‬محاسبه‌میرود‪‌ :‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪‌ u  xˆ   u  x  ‬‬ ‫‪ xˆ  x‬‬ ‫‪ u  ‬‬ ‫‪ u Y‬‬ ‫‪‬‬ ‫سپ‪ u  y   ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 2-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪2 ‬‬ ‫‪‬‬

‫کسر‌مودی‌ ‌به‌وسییه‌معادده‌سپ‪‌ 3-‬تعریف‌میرود‪‌ :‬‬

‫‪1‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪nj‬‬
‫‪x‬‬
‫‪i‬‬
‫‪i‬‬ ‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3-‬‬

‫که‌در‌آن ‪‌ n j‬تعداد‌استاندارداا ‌اندازهگیر ‌رده‌است‪‌ .‬‬

‫اگر‌عدم‌قطعیتاا ‪‌ u  x ‬ناامبسته‌بارد‪‌،‬خطا ‌استاندارد ‌مربوط‌به ‌میانگین‌برآورد‌رده‌در‌معادده‌سپ‪‌ 6-‬‬
‫داده‌رده‌است‪‌ :‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‌ u x  ‬‬ ‫‪u  x ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪i‬‬ ‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 6-‬‬
‫‪nj2‬‬ ‫‪i‬‬

‫وقتی‌امه‌عدم‌قطعیتاا‌برابر‌با ‪‌ u  x ‬بارد‪‌،‬به‌صورت‌معادده‌سپ‪‌ 3-‬ساده‌میرود‪‌ :‬‬

‫‪u x ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪u x  ‬‬
‫‪2‬‬
‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3-‬‬
‫‪nj‬‬

‫عبارات‌مشابهی‌میتوان‌برا ‪‌ u  y ‬و ‌ ‪‌ u Y ‬ایجاد‌کرد‪‌،‬که‌به‌ترتیب‌در‌معادالت‌سپ‪‌ 3-‬و‌سپ‪‌ 2-‬داده‌رده‌‬

‫است‪‌ :‬‬

‫‪u y ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‌ u y  ‬‬
‫‪2‬‬
‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 3-‬‬
‫‪nl‬‬

‫‪u y ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪u Y‬‬ ‫‪‬‬

‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫سپ‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 2-‬‬
‫‪nl‬‬

‫که‌در‌آن ‪‌ n l‬تعداد‌اندازهگیر اا ‌ار‌استاندارد‌است‪‌ .‬‬

‫جاگیار ‌معادالت‌سپ‪‌، 3-‬سپ‪‌ 3-‬و‌سپ‪‌ 2-‬در‌سپ‪‌، 2-‬معادده‌سپ‪‌ 19-‬را‌میداد‪‌ :‬‬
‫‪u x ‬‬ ‫‪u y   1‬‬ ‫‪1  u  ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‌ u  xˆ  ‬‬ ‫سپ‪ xˆ  x  ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ 19-‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪nj‬‬ ‫‪ 2  n j n l ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪16‬‬
‌‌ ‫این‌معادده‌میتواند‌برا ‌ارزیابی‌عدم‌قطعیت‌مقدار‌محاسبه‌رده‌مجهول‌با‌دانستن‌عدم‌قطعیت ‌استاندارداا‬
‌‫ ‌این‬.‫ [ ‌به‌کار‌برده‌رود‬u   ]‌‫ [ ‌و‌عدم‌قطعیت‌ریب‌منحنی‌کادیبراسیون‬u  y  ]‌‫‌عدم‌قطعیت‌آنادیز‬،[ u  x  ]
‌ 9-‫‌که‌از‌رابطه‌داده‌رده‌در‌معادده‌سپ‬، ‫مسئیه‌میتواند‌از‌حداق ‌مربعات‌معمودی‌متناسب‌با‌داده‌اا ‌تجزیها‬
‌ .‫‌محاسبه‌رود‬،‫تبعیت‌میکند‬
‌
‌
‌

‫پیوست ت‬
)‫(اطالعاتی‬
‫کتابنامه‬
‌‫ ‌اندازهگیر ‌ترکیبات ‌با ‌عدم ‌قطعیت‬-‫ ‌گاز ‌طبیعی‬،1336‌ ‫ ‌سال‬:‌ 2193-3‌ ‫[ ‌استاندارد ‌میی ‌ایران ‌رماره‬1]
- ‫ ‌کربند‬،‫ ‌نیتروژن‬،‫ ‌اکسیژن‬،‫ ‌اییم‬،‫‌اندازهگیر ‌ایدروژن‬:‫ ‌قسمت ‌سوم‬- ‫مشخص‌به‌وسییه ‌کروماتوگرافی‌گاز‬
‌ ‫‌با‌استفاده‌از‌دو‌ستون‌فشرده‬C3‌‫اکسید‌و‌ایدروکربناا ‌تا‬
‌‫ ‌تعیین‌ترکیب‌گاز‌طبیعی‌با‌عدم‌قطعیت‬-‫‌گاز‌طبیعی‬،1329‌‫‌سال‬:‌ 2193-2‌ ‫[ استاندارد‌میی‌ایران‌رماره‬9]
‌C1‌ ‫‌ایدروکربناا‬،‫‌کربند اکسید‬،‫‌اندازهگیر ‌نیتروژن‬:‫‌قسمت‌چهارم‬- ‫مشخص‌به‌وسییه‌کروماتوگرافی‌گاز‬
‌ ‫‌برا ‌یک‌سیستم‌آزمایشگاای‌و‌اندازهگیر ‌دحظها ‌با‌استفاده‌از‌دو‌ستون‬C6+‌‫‌و‬C5‌‫تا‬
‌ ‫‌دستورادعم اا ‌نمونهبردار‬-‫‌گاز‌طبیعی‬،1336‌‫‌سال‬:‌2199‌‫[‌استاندارد‌میی‌ایران‌رماره‬3]
[4] ISO Guide 31: 2000, Reference materials — Contents of certificates and labels
[5] ISO Guide 34: 2009, General requirements for the competence of reference material
producers
[6] ISO Guide 35: 2006, Reference materials — General and statistical principles for certification
[7] ISO/IEC Guide 98-3: 2008, Uncertainty of measurement — Part 3: Guide to the expression of
uncertainty in measurement (GUM: 1995)
[8] ISO/IEC Guide 99: 2007, International vocabulary of metrology — Basic and general
concepts and associated terms (VIM)
[9] ISO 6974-5: 2000, Natural gas — Determination of composition with defined uncertainty by
gas chromatography — Part 5: Determination of nitrogen, carbon dioxide and C1 to C5 and C6+
hydrocarbons for a laboratory and on-line process application using three columns
[10] ISO 6974-6: 2002, Natural gas — Determination of composition with defined uncertainty by
gas chromatography — Part 6: Determination of hydrogen, helium, oxygen, nitrogen, carbon
dioxide and C1 to C8 hydrocarbons using three capillary columns
[11] Draper, NR. and Smith, H., Applied Regression Analysis, 3rd ed, New York: Wiley, 1998.
[12] Vargha, G., Milton, M., Cox, M. and Kamvissis, S., Harmonisation of coupled calibration
curves to reduce correlated effects in the analysis of natural gas by gas chromatography, J.
Chromatogr. A., 2005, Vol. 1062, pp. 239‑245.

13
[13] Tong, HY. and Karasek, FW., Flame ionization detector response factors for compound
classes in quantitative analysis of complex organic mixtures, Anal. Chem., 1984, Vol. 56, pp.
2124-2128.

13