SERBEST

BÖLGELER
• TANIM:
• Serbest bölgeler, bir uluslar arası liman veya hava alanı yakınında
kurulan,
• ülkenin gümrük alanından özel amaçlarla ayrılmış bir bölgesi içine
• ithal malların gümrüksüz olarak getirilebildiği,
• depolanabildiği, çeşitli işlemlerden geçirilebildiği,
• üretim amacıyla kullanılabildiği ve
• malların ulusal gümrük alanına girmediği sürece gümrük
vergisinin ödenmediği,
• diğer vergi vb. sınırlayıcı faktörlerin en aza indirgendiği belli
alanlardır.
• Özetle, serbest bölgeler bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları
içinde bulunmakla birlikte bu ülkenin gümrük sınırları dışında
kaldığı kabul edilen alanlardır.

• Serbest bölgelerin kurulması ve işletilmesiyle elde

edilmesi hedeflenen amaçlar;

• -İhracat için yatırım ve üretimi artırmak,

• -Yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak,
• -Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek,
• -Üretim ve istihdam olanaklarının artırılması,
• -İthalatın daha ucuz ve kolay gerçekleştirilmesi,
• -Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların
kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin
edilmesi,
• -Daha iyi eğitilmiş, yetenekli ve kalifiye insan gücünün
sağlanması,
• şeklinde sıralanabilir.

1
 SERBEST BÖLGELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

• Serbest bölgeler genelde,

• -ülkenin dış ticaretini geliştirmek,
• -döviz gelirlerini artırmak,
• -ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerinin getirilmesine
imkan sağlamak,
• -ülkede sanayiyi canlandırmak,
• -ithalat ve ihracatı kolaylaştırmak amaçlanarak kurulur.
• Serbest bölgeler, çeşitli ticaret, üretim ve transit
taşımacılık faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerlerdir.
• Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve
ihracı gerçekleştirilebilir.
• Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara
malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı
olmadan temin edilebileceği yerlerdir.
• Serbest bölgeler sınırları kesin olarak belirlenmiş yerlerdir.
• Bir limanın ya da bir şehrin tamamen serbest bölge ilan edilmesi
de mümkündür.
• Serbest bölgelerde işlemler yabancı para birimi ile
yapılmaktadır.
• Buralarda ikameti işi gereği zorunlu olanlar dışında
yerleşim yasaktır.

SERBEST BÖLGELERİN ÜLKE EKONOMİSİNE

FAYDALARI

İTHALAT BAKIMINDAN FAYDALARI

• Zaman bakımından:
• Serbest bölgeler ithalatın doğrudan ve zamanında yapılmasını
sağlar.
• Yerli üretim için ihtiyaç duyulan hammadde ve ara
malları veya doğrudan tüketim malları serbest
bölgelerdeki
müteşebbisler tarafından daha önceden serbest
bölgeye getirilip depolanır.
• Böylece, sipariş verildiğinde ithalat daha çabuk gerçekleştirilir.
• Bu sebeple de yerli yatırımcılar fazla zaman kaybetmeden
2
 ihtiyaç duydukları hammadde ve ara malları kolaylıkla
temin edebilirler.

• Stok ve stoklama maliyeti bakımından:

• İthal edilecek malların serbest bölgede sürekli bulunması
yurt içindeki ithalatçı firmaların sermayelerini uzun süre
stok ile bağlamak zorunda kalmalarına gerek
bırakmayacaktır.
 Kalite güvencesi:
 İthalatçı firmalar, ithal yapılmadan önce, ithal
edilecek malları serbest bölgedeki depolarda görme
imkanına sahip olurlar.
 Böylece işlerine yaramayacak bozuk ve defolu malları
ithal etme olasılığı ortadan kalkmaktadır.

İthalat vergileri bakımından:

• Hem serbest bölgede hem de serbest
bölge dışında faaliyet gösteren firmalar
ihtiyaç duyulan ithal girdileri önce serbest
bölgeye getirerek burada depolarlar.
• Ülkeye ithalat, ihtiyaç duyuldukça
küçük partiler halinde yapılır.
• Böylece ithalat sırasında ödenecek vergiler
toptan ödeme yerine partiler halinde ödenmiş
olacaktır.

İHRACATI ARTIRICI ETKİSİ BAKIMINDAN

– Serbest bölgelerde faaliyette bulunan

işletmeler, ticari ve sınai faaliyetlerinin
devamı için
kullanacakları hammaddeleri ve diğer temel
girdileri bulundukları ülkeden temin edeceklerdir.
– Serbest bölgeye mal satımı ihracat olarak
kabul edildiğinden, bu durum ülkenin ihracat
3
 hacmini genişleterek, ülkede alacak katma
değeri artıracaktır.

– Serbest bölgelerin ihracat potansiyelini

artırmasındaki diğer bir işlevi ise,
ihracat işlemlerindeki kolaylık ve
istikrardır.
– Bu durum serbest bölgede faaliyette
bulunan işletmelere rekabet avantajı
sağlar.
– Yine serbest bölgede yapılacak üretim için
gerekli olan girdilerin serbest bölgeye ithalatı
sırasında
gümrük vergisi ödenmemesi de buradaki
işletmelere rekabet gücü katar.

İhracat açısından bir diğer katkı,

buradaki müteşebbislerin re-export
denilen ve yurt
dışından ithal edilen malların başka
bir ülkeye yeniden ithalatının
yapılarak,
Serbest bölgedeki gümrük vergisi avantajlarından
yararlanma imkanına sahip olmasıdır.
• İhraç edilecek mallar serbest bölgelerde kolaylıkla dış
pazar gereklerine uygun hale getirilebilir.
• İhraç edilecek malların önce serbest bölgeye getirilmesi,
• burada da dış pazarların istek ve tercihlerine göre
ambalaj, paketleme, şişeleme gibi işlemlerin yapılmasını
sağlayacaktır.
• Bu işlemlerin maliyeti de elbette düşük olacaktır.

4
• Serbest bölgelerin ithalat ve ihracata ilişkin
faydalarına ek olarak;
• -Milli gelirin artmasını sağlaması,
• -Döviz kazançlarını artırması,
• -İstihdamı artırıcı etkisi,
• -Transit ticareti geliştirmesi,
• -Yabancı sermaye ve teknoloji transferini
artırması da söz konusudur.