‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.

com -1402‬‬

‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی)‬

‫گام اول‬
‫در گام اول به ترتیب عنوانهای کتاب درسی برای شما ابر تستهایی تالیف شده است که همه انواع نگاه طراح را پوشش دادهایم و شما در این بخش بر متن ‪ ،‬شکل و‬
‫مفاهیم کتاب درسی مسلط میشوید‪ .‬در گام اول چگونگی تفکر طراح درباره کتاب درسی را یاد میگیرید و خودتان تستساز میشوید‪.‬‬
‫«به عقیده بنده اگر تو تستساز شوی دیگر در دام طراح نمیافتی ‪ ،‬دیگر مطالب زیست یادت نمیرود‪».‬‬

‫گریفیت‬

‫توجه ‪ :‬تا االن حداقل یکی از سواالت کنکور درباره باکتری آمده است‪ .‬مباحث مربوط به باکتری در فصلها پراکنده است‪ .‬بنابراین از همین جا یک برگه یادداشت بردار و در طول این کتاب هر نکتهای درباره‬
‫باکتری یادگرفتی به آن برگه وارد کن‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬یک برگه هم برای ویژگی عمومی یاختههای یوکاریوتی داشته باشید‪.‬‬
‫‪ -1‬چند مورد متن زیر را به درستی تکمیل میکند؟‬
‫در آزمایشات گریفیت ‪ ..................‬به طور حتم ‪. .....................‬‬
‫الف‪ -‬در مرحله اول‪ -‬به دنبال تزریق باکتریهای زنده بدون پوشینه ‪ ،‬به کمک انواعی از یاختهها از بروز بیماری و مرگ موشها ممانعت میشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬در مرحله دوم – به دنبال تزریق باکتریهای زنده و پوشینهدار ‪ ،‬در آینده عالیم بیماری بروز کرده و موشها میمیرند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در مرحله سوم – به دنبال تزریق باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما و مرگ موشها ‪ ،‬بیماریزایی پوشینه به اثبات رسید‪.‬‬
‫د‪ -‬در مرحله چهارم‪ -‬به دنبال تزریق مخلوط باکتریهای پوشینهدار مرده و فاقد پوشینه زنده ‪ ،‬گروهی از موشها به حیات خود ادامه دادند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در مرحلهای که مخلوطی از دو نوع باکتری به موشها تزریق شد ‪ ،‬گریفیت نتیجه گرفت که‪ -‬باکتریهای بدون پوشینه با دریافت دنا از محیط پوشینهدار شدند‪.‬‬
‫و‪ -‬در مرحلهای که مخلوطی از باکتریهای پوشینهدار مرده و بدون پوشینه زنده به موش تزریق شد – گریفیت ‪ ،‬با بررسی خون و شُش موشهای کشته شده‪،‬‬
‫ماهیت مادة وراثتی را مشخص کرد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در مرحلهای که انتقال صفات بین باکتریهایی با ظاهر متفاوت صورت گرفت – موشها مطابق با انتظار گریفیت ‪ ،‬بر اثر ابتال به سینه پهلو حیات خود را از دست‬
‫دادند‪.‬‬
‫ح‪ -‬در قبل از مرحلهای که تغییری در میزان ماده وراثتی نوعی از باکتری استرپتوکوکوس نومونیا صورت گرفت ‪ -‬موشهای دریافت کننده عامل خارجی به حیات‬
‫خود ادامه دادند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در مرحله یا مراحلی که درون خون موش باکتریهای زنده پوشینهدار وجود داشت ‪ -‬به دنبال افزایش فعالیت آنزیمهایی در دستگاه ایمنی موش ‪ ،‬حیات جانور‬
‫ادامه مییافت‪.‬‬
‫ی‪ -‬در مرحلهای که پوشینه از باکتریهای مرده به باکتری بدون پوشینه انتقال مییابد ‪ -‬در تنظیم هم ایستایی گروهی از یاختههای موجود در دستگاه تنفسی‬
‫موش اختالل ایجاد میگردد‪.‬‬
‫ک‪ -‬در مرحله ‪ ۴‬برخالف مرحله قبل از آن ‪ -‬به دنبال تزریق باکتریهای زنده و مرده ‪ ،‬در نهایت واحدهای تشکیل دهندهی مولکول انتقال یافته مشخص شد‪.‬‬
‫ل‪ -‬در مرحله بعد از مرحلهای که فقط باکتری پوشینهدار غیرزنده تزریق شد ‪ -‬اطالعات و دستورالعمل فعالیتهای باکتری پوشینهدار در اختیار باکتری بدون پوشینه‬
‫قرار گرفت‪.‬‬
‫م‪ -‬در مرحله ‪ ۲‬برعکس مرحلهای که فقط باکتریهای پوشینهدار مرده تزریق شد ‪ -‬به دنبال فعالیت موثر یاختههای دستگاه ایمنی ‪ ،‬موشها به حیات خود ادامه‬
‫دادند‪.‬‬
‫ن‪ -‬در مرحله یا مراحلی که ماده ذخیره کننده اطالعات وراثتی در باکتری در حال فعالیت میباشد ‪ -‬خطوط دستگاه ایمنی موش ‪ ،‬مانع از ایجاد بیماری و مرگ آنها‬
‫میشود‪.‬‬
‫س‪ -‬در هر مرحلهای که باکتریهای فاقد ژنهای دخیل در ساختن پوشینه به موشها تزریق میشوند ‪ -‬موشها بدون اختالل در هومئوستازی آنها به حیات خود‬
‫ادامه میدهند‪.‬‬

‫‪ -1‬بررسی گزینهها‬
‫مرحله دوم آزمایش گریفیت‪.‬‬ ‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬در مرحله اول تزریق باکتری پوشینهدار (مرگ موش) –‬
‫‪ )1‬تزریق باکتریهای پوشینهدار زنده به موش ← مرگ موشها‬
‫‪1‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ )2‬تزریق باکتریهای بدون پوشینه زنده به موش ← زندهماندن موشها‬

‫‪ )3‬تزریق باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما به موش ← زندهماندن موشها‬
‫‪ )4‬تزریق مخلوط باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما و باکتریهای بدون پوشینه زنده به موش ← مرگ موشها‬

‫نکته ‪ :‬وقتی باکتری وارد موش میشود ولی موش نمیمیرد ‪ ،‬یعنی ‪ :‬دستگاه ایمنی (گلبول سفید ‪ +‬پادتن ‪ )... +‬باکتریهای مهاجم را نابود کرده است‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬وقتی باکتری وارد موش میشود و موش بیمار شده و سپس میمیرد ‪ ،‬یعنی ‪ :‬دستگاه ایمنی نتوانسته است باکتریهای مهاجم را نابود کند‪.‬‬
‫مرحله اول آزمایش گریفیت‪.‬‬ ‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬در مرحله دوم تزریق باکتری بدون پوشینه (زنده ماندن موش) –‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬گریفیت در مرحله سوم آزمایش خود باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما را به موشها تزریق و مشاهده کرد که موشها سالم ماندند‪.‬‬
‫گریفیت نتیجه گرفت وجود پوشینه به تنهایی عامل مرگ موشها نیست‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬گریفیت در مرحله چهارم ‪ ،‬مخلوطی از باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما و زنده بدون پوشینه را به موشها تزریق کرد ‪ ،‬برخالف‬
‫انتظار‪ ،‬موشها مُردند! او در بررسی خون و ششهای موشهای مرده‪ ،‬تعداد زیادی از باکتریهای پوشینهدار زنده مشاهده کرد‪ .‬مسلماً باکتریهای مرده‪ ،‬زنده‬
‫نشدهاند بلکه تعدادی از باکتریهای بدون پوشینه به نحوی تغییر کرده و پوشینهدار شدهاند‪.‬‬
‫مرحله چهارم – گریفیت نتیجه گرفت ‪ :‬مسلماً باکتریهای مرده‪ ،‬زنده نشدهاند بلکه تعدادی از باکتریهای بدونپوشینه به‪-‬‬ ‫ه‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نحوی تغییر کرده و پوشینهدار شدهاند‪.‬‬
‫نکته مهم ‪ :‬گریفیت اطالع نداشت که ‪ DNA‬نوعی ماده وراثتی است که میتواند به یاختهها انتقال یابد‪.‬‬
‫مرحله چهارم‪ -‬گریفیت ماهیت ماده وراثتی را کشف نکرد‪.‬‬ ‫و‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫مرحله چهارم (پوشینهدار شدن باکتریهای بدون پوشینه) – نتیجه این آزمایش (مردن موشها) ‪ ،‬خالف انتظار گریفیت بود‪.‬‬ ‫ز‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫قبل از مرحله چهارم (مرحله سوم) – در مرحله سوم ‪ ،‬موشها باکتریهای پوشینهدار با گرما کشته شده را دریافت کردند ولی‬ ‫ح‪ -‬درست‪-‬‬
‫زنده ماندند‪.‬‬
‫مرحله اول ‪ +‬مرحله چهارم – در این دو مرحله دستگاه ایمنی موش شکست خورده و در نهایت موشها مردند‪.‬‬ ‫ط‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫یعنی تخریب شش و سپس مرگ موش‬ ‫در هیچکدام از مراحل پوشینه انتقال پیدا نکرد‪– .‬‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نکته ‪ :‬در مرحله ‪ ۴‬ژن آنزیمهای سازنده پوشینه (نههه پوشینه) از محیط به باکتری بدون پوشینه انتقال یافت‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش گریفیت ‪ ،‬نوع ماده انتقال دهنده صفات مشخص نشد‪.‬‬
‫مرحله بعد از مرحله ‪( 3‬مرحله ‪ – )4‬در مرحله ‪ ، ۴‬همه مولکولهای باکتریهای پوشینهدار (‪ ، RNA ، DNA‬پروتئین ‪،‬‬ ‫ل‪ -‬درست‪-‬‬
‫کربوهیدرات و لیپید) در مجاورت باکتریهای بدون پوشینه زنده قرار گرفت‪.‬‬
‫نکته ‪ DNA :‬از باکتری پوشینه دار مرده به باکتری بدون پوشینه انتقال یافت‪ .‬باکتری از ‪ DNA‬استفاده کرده و سپس با کمک اطالعات ژنی و ریبوزوم ها پوشینه‬
‫ساخت و پوشینهدار شد‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در مرحله ‪ ۲‬و ‪ ، 3‬موشها زنده ماندند‪( .‬فعالیت مفید و موثر دستگاه ایمنی در موش)‬
‫دنای باکتری در حال فعالیت است = باکتریها زنده هستند (مرحله ‪ 2 ، 1‬و ‪ – )4‬در مراحل ‪ 1‬و ‪ 4‬موشها بر اثر بیماری‬ ‫ن‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫مردند‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫مراحلی که باکتری بدون پوشینه حضور دارد ‪( :‬مرحله ‪ 2‬و ‪ – )4‬در مرحله چهارم موشها بیمار شده (اختالل در هومئوستازی) و‬ ‫س‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫میمیرند‪.‬‬

‫‪ -2‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬طبق یافتههای گریفیت ‪ ،‬ماده وراثتی میتواند به یاخته دیگری منتقل شود و سبب تغییر در ظاهر باکتری گردد‪.‬‬
‫ب‪ -‬بر اساس یافتههای حاصل از آزمایشهای گریفیت ‪ ،‬عالوه بر ماهیت ماده وراثتی ‪ ،‬چگونگی انتقال آن نیز مشخص نشد‪.‬‬
‫ج‪ -‬بر اساس نتایج حاصل از آزمایش گریفیت ‪ ،‬اطالعات وراثتی صرفاً بین یاخته های زنده مبادله میگردد‪.‬‬
‫د‪ -‬هر مولکولی که با ژن در ارتباط است از واحدهایی کم و بیش همانند تشکیل شده است‪.‬‬
‫ه‪ -‬ویژگیهای یاختهای در جانداران ‪ ،‬تحت فرمان هسته بوده و درون ژن یا ژنهایی ذخیره شده است‪.‬‬
‫و‪ -‬در پروانه مونارک اطالعات و دستورالعملهای هسته ‪ ،‬حین تقسیم از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابد‪.‬‬
‫ز‪ -‬دستورالعملهای هسته ‪ ،‬در هر جانداری حین تقسیم از یاختهای به یاختهی دیگر انتقال مییابد‪.‬‬
‫ح‪ -‬دستورالعملهای یاخته ‪ ،‬در هر جانداری حین تقسیم از یاختهای به یاختهی دیگر میرود‪.‬‬
‫ط‪ -‬دستورالعملهای یاخته در هیچ جانداری نمیتواند حین تقسیم از نسلی به نسل دیگر منتقل شود‪.‬‬
‫ی‪ -‬در انسان در همهی یاختههایی که توانایی مصرف گلوکز دارند‪ ،‬دستورالعمل فعالیت یاخته درون هسته ذخیره شده است‪.‬‬
‫ک‪ -‬از مشاهدات گریفیت میتوان فهمید که عامل انتقال صفات ‪ ،‬نسبت به حرارت تا حدودی پایداری دارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬گریفیت به منظور کشف ساختار و ماهیت ماده ی وراثتی بر روی دو نوع باکتری آزمایشات خود را آغاز کرد‪.‬‬

‫‪ -2‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬از نتایج آزمایشهای گریفیت مشخص شد که مادة وراثتی میتواند به یاختة دیگری منتقل شود‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬طبق آزمایشهای گریفیت ‪ ،‬ماهیت ماده وراثتی و چگونگی انتقال آن مشخص نشد‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬بر اساس نتایج حاصل از آزمایش گریفیت ‪ ،‬اطالعات وراثتی از محیط (باکتری پوشینهدار مرده) به باکتری بدون پوشینه زنده ‪ ،‬انتقال یافتند‪.‬‬
‫‪ RNA ، DNA‬و پروتئین (مانند هیستون) – ‪ DNA‬و ‪ RNA‬از نوکلئوتیدهایی کم و بیش شبیه هم ساخته شدهاند‪ .‬پروتئین از‬ ‫د‪ -‬درست‪-‬‬
‫آمینواسیدهایی کم و بیش شبیه هم ساخته شده است‪.‬‬
‫نکته ‪ RNA ، DNA :‬و پروتئین ‪ ،‬پلیمرهایی (بسپارهایی) بوده که از واحدهای کم و بیش شبیه هم ساخته شدهاند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری هسته ندارد‪( .‬اما ژن ‪ DNA ،‬حلقوی ‪ RNA ،‬و پروتئین دارد‪).‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬در انسان (و جانداران پرسلولی دیگر) دستورالعملهای هسته در حین تقسیم از یاختهای به یاخته دیگر و در حین تولیدمثل از نسلی به‬
‫نسل دیگر منتقل میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری هسته ندارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬دستورالعملهای یاخته (ژنها و ‪ ، )DNA‬حین تقسیم از یاختهای به یاخته دیگر منتقل میشود‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬همه جانداران (یوکاریوت ‪ +‬پروکاریوت) دارای ‪ ، DNA‬ژن ‪ ، RNA ،‬پروتئین و ‪ ...‬هستند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬در جانداران تک سلولی (باکتری ‪ +‬پارامسی و ‪ )...‬در حین تقسیم ‪ ،‬دستورالعملهای یاخته (‪ DNA‬و ژن) از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابد‪.‬‬
‫همه یاختههای زنده – گلبول قرمز بالغ در انسان و بسیاری از پستانداران هسته ندارد‪ – .‬در یاختههای هستهدار (غیر فتوسنتز‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫کننده) ‪ DNA ،‬درون هسته و میتوکندری قرار دارد‪ – .‬در یاختههای هستهدار فتوسنتز کننده ‪ DNA ،‬درون هسته ‪ ،‬میتوکندری و کلروپالست قرار دارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬هسته ‪ ،‬میتوکندری و کلروپالست ‪ ،‬دارای دو غشا ‪ RNA ، DNA ،‬و ریبوزوم هستند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬درون هسته پروتئین ساخته نمیشود‪ .‬درون کلروپالست و میتوکندری ‪ ،‬پروتئین ساخته میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست‪ -‬در مرحله چهارم آزمایش گریفیت ‪ ،‬دنای باکتریهای پوشینهدار با گرما کشته شده ‪ ،‬در نهایت پس از ورود به باکتریهای بدون پوشینه ‪ ،‬ایفای نقش‬
‫کرد‪( .‬باکتریهای بدون پوشینه ‪ ،‬با دریافت دنای باکتریهای کشته شده ‪ ،‬برای خود پوشینه ساختند‪).‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬اطالعات اولیه در مورد مادة وراثتی از فعالیتها و آزمایشهای باکتریشناسی انگلیسی به نام گریفیت بهدست آمد‪ .‬او سعی داشت واکسنی برای‬
‫آنفلوانزا تولید کند‪ .‬در آن زمان تصور میشد عامل این بیماری‪ ،‬نوعی باکتری به نام استرپتوکوکوس نومونیا است‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -3‬چند مورد درباره جانداران مورد مطالعه گریفیت صحیح است؟‬

‫الف‪ -‬گروهی از آنها با دریافت کپسول از محیط ‪ ،‬در ظاهر خود تغییراتی ایجاد کرده و در برابر خطوط دفاعی مقاوم میشوند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نوع بیماریزا و تک سلولی آن از نظر ظاهر کروی شکل (و دارای کپسول) بوده و اندازهای حدود ‪ ۲00‬نانومتر دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬جاندار مورد مطالعهی گریفیت که توانایی تولید مثل دارد؛ در طی شرایطی طی میوز گامت تولید میکند‪.‬‬
‫د‪ -‬وجود ساختار دوک در هر کدام از جانداران مورد مطالعهی گریفیت شرایط را برای تقسیم یاختهای فراهم میکند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در گروهی از جانداران مورد مطالعهی گریفیت پردهی سه الیهی مننژ سبب حفاظت از دستگاه عصبی مرکزی میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬عامل سینه پهلو در موشهای مورد آزمایش گریفیت ‪ ،‬دارای ظاهری کروی شکل بوده که در طی شرایطی ساختار رشتهای ایجاد میکند‪.‬‬
‫ز‪ -‬عامل بیماری در آزمایش گریفیت ‪ ،‬در طی شرایطی به هم نوعهای خود اتصال یافته و ارتباط سیتوپالسمی ایجاد میکند‪.‬‬
‫ح – هر جاندار موجود در آزمایش گریفیت که دنای حلقوی دارد ‪ ،‬به دنبال فعالیت اجزای درونی خود سبب هومئوستازی میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬جاندار پوشینهدار به منظور ساختن رایجترین شکل انرژی ‪ ،‬نوعی ماده آلی را به درون اندامک دو غشایی وارد میکند‪.‬‬
‫ی‪ -‬شکل ‪ ،‬اندازه ‪ ،‬کار یاخته یا یاختهها و کنترل فعالیت جاندار ‪ ،‬توسط نوعی ساختار دو غشایی تعیین میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬ماده وراثتی انتقال یافته به باکتری در مرحله چهارم آزمایش آن ‪ ،‬پس از عبور از غشاهایی فعالیت خود را آغاز میکند‪.‬‬
‫ل‪ -‬پروتئینهای هیستونی ساخته شده درون سیتوپالسم نوع پوشینهدار ‪ ،‬از منافذی عبور کرده و به دنای درون ساختار دو الیه میپیوندد‪.‬‬
‫م‪ -‬نوع غیربیماریزا و تک سلولی ‪ ،‬ذرات بزرگ غذایی را طی درونبری جذب و مواد زائد را از طریق برونرانی دفع میکند‪.‬‬
‫ن‪ -‬نوع تک یاختهای آن ‪ ،‬پروتئینهای ساخته شده توسط شبکه آندوپالسمی را به سوی دستگاه گلژی ارسال میکند‪.‬‬
‫س‪ -‬نوع غیربیماریزا و تک سلولی آن ‪ ،‬بخشی از پروتئینهای تازه ساخته شده را ‪ ،‬درون غشای پالسمایی خود جای میدهد‪.‬‬
‫ع‪ -‬نوع کروی و بیماریزای آن ‪ ،‬به کمک اجزای درون یاختهای خود ‪ ،‬رایجترین شکل انرژی درون سلولی را میسازد‪.‬‬
‫ف‪ -‬بیشترین بخش فراوان در اندام مورد تخریب عامل بیماریزا ‪ ،‬متشکل از دو نوع یاخته با ظاهر متفاوت میباشد‪.‬‬

‫‪ -3‬بررسی گزینهها‬
‫موش ‪ +‬باکتری استرپتوکوکوس نومونیا‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری بدون کپسول (پوشینه) ‪ ،‬از محیط ژنهای دخیل در ساختن کپسول را دریافت میکند‪( .‬نههه خود کپسول)‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬اندازه استرپتوکوکوس نومونیای بیماریزا بیشتر از ‪ ۲00‬نانومتر است‪.‬‬
‫باکتری ‪ +‬موش – موش طی میوز گامت تولید میکند‪.‬‬ ‫ج‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نکته مهم ‪ :‬باکتری موارد روبرو را ندارد ‪ :‬میوز ‪ ،‬میتوز ‪ ،‬ساختار دوک ‪ ،‬سانتریول ‪ ،‬نقاط وارسی ‪ ،‬چرخه یاختهای‬
‫‪ ،‬اینترفاز ‪ ،‬تشکیل کمربند انقباضی ‪ ،‬هیستون ‪ ،‬اندامک غشادار (گلژی ‪ +‬شبکه آندوپالسمی ‪ +‬میتوکندری ‪+‬‬
‫کلروپالست ‪ +‬تقسیم بندی غشای درونی ‪ +‬لیزوزوم ‪ +‬واکوئول) ‪ ،‬هسته ‪ ،‬ارتباط سیتوپالسمی و ‪ ...‬ندارد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ساختار دوک ندارد‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬پستانداران (انسان ‪ ،‬موش ‪ ،‬گاو ‪ ،‬خفاش و ‪ )...‬پرده سه الیه مننژ دارند‪( .‬فصل ‪ 1‬زیست یازدهم)‬
‫استرپتوکوکوس نومونیا – استرپتو یعنی رشتهای – کوکوس یعنی کروی – استرپتوکوکوس یعنی ‪ :‬ساختار رشتهای که هر کدام از‬ ‫و‪ -‬درست –‬
‫باکتریها در این رشته کروی هستند‪( .‬مثل دانههای تسبیح که پشت سر هم قرار میگیرند‪).‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬جانداران تک سلولی (مانند باکتری ‪ ،‬پارامسی و ‪ )...‬ارتباط سیتوپالسمی تشکیل نمیدهند‪.‬‬
‫باکتری ‪ +‬موش (همه جانداران دنای حلقوی دارند) – همه جانداران ‪ ،‬هومئوستازی ‪ ،‬کسب انرژی ‪ ،‬نظم و ترتیب ‪ ،‬پاسخ به محیط ‪،‬‬ ‫ح‪ -‬درست‪-‬‬
‫تولید مثل ‪ ،‬سازش و رشد دارند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ‪ ،‬اندامک غشادار (میتوکندری و ‪ )...‬ندارد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری هسته ندارد‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری غشاهای درونی ندارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری هیستون ‪ ،‬هسته ‪ ،‬میتوکندری و ‪ ...‬ندارد‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری اگزوسیتوز و آندوسیتوز ندارد‪.‬‬
‫ن‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری اندامک غشادار (شبکه آندوپالسمی ‪ +‬گلژی ‪ +‬لیزوزوم ‪ )... +‬و هسته ندارد‪.‬‬
‫س‪ -‬درست‪ -‬باکتری غشا (فسفولیپید ‪ ،‬پروتئین و کربوهیدرات) دارد‪ .‬همه این مواد توسط آنزیمهای درون باکتری ساخته شده و در غشا جای گرفته است‪.‬‬
‫‪4‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ع‪ -‬درست‪ -‬همه سلولهای زنده آنزیمهای الزم برای ساختن ‪( ATP‬شکل رایج انرژی) را دارند‪.‬‬
‫حبابک درون شُش – حبابک از یاختههای نوع ‪ 1‬و نوع ‪ 2‬ساخته شده است‪.‬‬ ‫ف‪ -‬درست‪-‬‬

‫عامل اصلی انتقال صفات وراثتی ‪ ،‬مولکول دنا است‬

‫‪ -4‬چند مورد از گزینههای زیر در رابطه با مراحل مختلف آزمایشهایی که منجر به کشف ماهیت ماده وراثتی شدند‪ ،‬صادق است؟‬
‫الف‪ -‬ایوری و همکارانش ابتدا عصاره استخراج شده از باکتریهای کشته شده پوشینهدار را با سرعت باال سانتریفیوژ کردند‪.‬‬
‫ب‪ -‬به دنبال اضافه کردن عصارهی باکتری پوشینهدار فاقد پروتئین به باکتری بدون پوشینه ‪ ،‬انتقال صفت صورت نمیگیرد‪.‬‬
‫ج‪ -‬به دنبال افزودن الیههای جدا شده (در اثر سانتریفیوژ با سرعت باال) به محیط باکتری بدون پوشینه ‪ ،‬بعد از مدتی بیشتر آنها پوشینهدار میشوند‪.‬‬
‫د‪ -‬طبق نتایج آزمایشهای ایوری و همکارانش ‪ ،‬پروتئین و دنا ‪ ،‬عاملهای اصلی و موثر در انتقال صفت (ماده وراثتی) هستند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در صورت تخریب پروتئینهای عصاره باکتری کپسولدار و سپس افزودن آنها به محیط کشت حاوی باکتری بدون پوشینه ‪ ،‬انتقال صفات مختل میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬در صورت تخریب دنا و باقی ماندن سایر مواد در عصاره باکتری ‪ ،‬باکتری بدون پوشینه با دریافت ماده وراثتی ‪ ،‬بعد از مدتی در ظاهر خود تغییراتی ایجاد میکند‪.‬‬
‫ز‪ -‬در بیش از یکی از مراحل‪ ،‬به دنبال تخریب مولکولهای پروتئینی عصاره باکتری پوشینهدار ‪ ،‬تنها در یک محیط کشت انتقال صفت صورت گرفت‪.‬‬
‫ح‪ -‬در یکی از آزمایشها ‪ ،‬با استفاده از آنزیمهای تخریب کننده مواد آلی ‪ ،‬عصاره باکتریهای کپسولدار به صورت الیه الیه جدا شد‪.‬‬
‫ط‪ -‬اولین آزمایش ‪ ،‬بدون استفاده از آنزیمهای تخریب کننده ‪ ،‬موفق به رد تصور دانشمندان آن زمان «پروتئین عامل اصلی انتقال صفات است» شد‪.‬‬
‫ی‪ -‬در هر سه آزمایش آن ‪ ،‬در بیش از یک محیط کشت‪ ،‬با انتقال نوعی مولکول در ویژگی ظاهری باکتریهای زنده بدون کپسول تغییراتی ایجاد شد‪.‬‬
‫ک‪ -‬در گروهی از آزمایشها ‪ ،‬عالوه بر باکتریهای بدون کپسول زنده از عصاره باکتریهای کپسولدار مرده به منظور تعیین ماده وراثتی استفاده گردید‪.‬‬
‫ل‪ -‬در هر مرحله از آزمایش که از عصاره استخراج شده باکتریهای کپسول دار استفاده شد‪ ،‬مولکولهای پروتئینی توسط آنزیمهایی ویژه تخریب شدند‪.‬‬
‫م‪ -‬در آزمایش دوم ‪ ،‬پس از اضافه کردن هر یک از الیه ها به باکتری فاقد کپسول بعد از سانتریفیوژ کردن ‪ ،‬تغییرات ظاهری آنها را بررسی کردند‪.‬‬
‫ن‪ -‬همه مواد آلی مورد بررسی آنها ‪ ،‬وظیفه ذخیره و انتقال اطالعات در یاخته را بر عهده داشته و ماده وراثتی محسوب می شوند‪.‬‬
‫س‪ -‬در هر آزمایشی که از محیط کشت دارای باکتریهای فاقد پوشینه استفاده شد ‪ ،‬مولکول دنا به عنوان ماده وراثتی مشخص گردید‪.‬‬
‫ع‪ -‬در آزمایشی که همراه با انواعی از آنزیمهای تخریب کننده مواد آلی صورت گرفت ‪ ،‬در هیچ یک از محیطهای کشت‪ ،‬بالفاصله انتقال صفت یا صفات ممکن نشد‪.‬‬
‫ف‪ -‬همه مواد غیر وراثتی در آزمایش آنها ‪ ،‬بسپارهایی متشکل از یک یا چند زنجیره بلند و بدون انشعاب از پلیپپتیدها هستند‪.‬‬
‫ص‪ -‬در هر آزمایشی که بدون استفاده از آنزیمهای تجزیه کننده مولکول دنا به انجام رسید ‪ ،‬با دخالت سانتریفیوژ مواد آلی به صورت الیههایی جدا از یکدیگر‬
‫تفکیک شدند‪.‬‬

‫‪ -4‬بررسی گزینهها‬
‫ایوری و همکارانش‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬ایوری و همکارانش ‪ ،‬ابتدا از عصارة استخراج شده از باکتریهای کشته شدة پوشینهدار استفاده کردند و در آن تمامی پروتئینهای موجود را‬
‫تخریب کردند‪ .‬آنها سپس باقی ماندة محلول را به محیط کشت باکتری فاقد پوشینه اضافه کردند و دیدند که انتقال صفت صورت میگیرد؛ پس میتوان نتیجه‬
‫گرفت که پروتئینها مادة وراثتی نیستند‪( .‬ایوری و همکارانش دراین مرحله سانتریفیوژ انجام ندادند‪).‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئین عامل اصلی انتقال صفات وراثتی نیست‪ .‬در این مرحله از آزمایش ‪ ،‬دنا تخریب نشده است پس دستورالعمل ساختن پوشینه به‬
‫باکتری فاقد پوشینه منتقل میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش دیگری عصاره استخراج شده از باکتریهای کشته شده پوشینهدار را در یک گریزانه (سانتریفیوژ) با سرعت باال قرار دادند و مواد آن را‬
‫بهصورت الیهالیه جدا کردند‪ .‬با اضافه کردن هر یک از الیهها به صورت جداگانه به محیط کشت باکتری فاقد پوشینه مشاهده کردند که انتقال صفت فقط با‬
‫الیهای که در آن دِنا وجود دارد انجام میشود‪( .‬فقط باکتریهایی که الیه دنادار دریافت کردند کپسولدار شدند‪).‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬نتایج آزمایشها ایوری و همکارانش را به این نتیجه رساند که عامل اصلی و مؤثر در انتقال صفت‪ ،‬دِنا است‪ .‬به عبارت سادهتر‪ ،‬دِنا همان ماده‬
‫وراثتی است‪.‬‬
‫(پروتئین ماده وراثتی نیست‪).‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئین ماده وراثتی نیست‪ .‬در حضور دنا ‪ ،‬ژنهای الزم برای ساختن پوشینه به باکتری فاقد پوشینه منتقل میشود و باکتری بدون کپسول ‪،‬‬
‫کپسولدار میشود‪.‬‬
‫‪5‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬نادرست‪ -‬دنا ‪ ،‬ماده وراثتی است‪ .‬اگر دنای باکتری پوشینهدار در محیط کشت باکتری بدون پوشینه نباشد ‪ ،‬باکتری بدون پوشینه نمیتواند پوشینهدار شود‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬ایوری دو بار پروتئینهای عصاره باکتری پوشینهدار را تخریب کرد‪ .‬در هر دو بار مشاهده کرده که باکتری بدون پوشینه ‪ ،‬پوشینهدار میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش اول از آنزیمهای تخریب کننده پروتئین (پروتئاز ‪ +‬پپسین و ‪ )...‬و در آزمایش آخر (سومین) از آنزیمهای تخریبگر هر ‪ ۴‬نوع مواد‬
‫آلی اصلی (پروتئاز ‪ +‬لیپاز ‪ +‬کربوهیدراز ‪ +‬نوکلئاز) استفاده شد‪ – .‬در آزمایش دوم از سانتریفیوژ استفاده کرد و ‪ 4‬الیه در لوله آزمایش تشکیل شد (در این‬
‫آزمایش از آنزیمهای تخریب کننده استفاده نکرد‪).‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬در اولین آزمایش از آنزیمهای تخریب کننده (گوارشی) پروتئین استفاده کرد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش شماره ‪ : 1‬فقط در یک محیط کشت باکتری بدون کپسول ‪ ،‬کپسولدار شد‪ – .‬در آزمایش شماره ‪ : 2‬فقط در ظرفی که الیه دنادار‬
‫دریافت کرد باکتری کپسولدار شد‪ – .‬در آزمایش شماره ‪ : 3‬در سه ظرف باکتری کپسولدار شد و در یک ظرف کپسولدار نشد‪.‬‬
‫خالصه آزمایشهای ایوری ‪:‬‬
‫تخریب پروتئین در عصاره سلولی باکتری کپسولدار (باکتری بدون کپسول ‪ ،‬کپسولدار شد‪).‬‬
‫سانتریفیوژ با سرعت باالی عصاره سلولی باکتری کپسولدار (فقط الیهای که دنادار بود منجر به ایجاد کپسول در باکتری بدون کپسول شد‪).‬‬
‫هضم هر یک از مواد آلی اصلی (در سه ظرف که دنا تخریب نشده بوده ‪ ،‬باکتری کپسولدار شد اما در ظرفی که دنا تخریب شده بود باکتری‬
‫کپسولدار نشد‪).‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬در همه آزمایشها ‪ ،‬از باکتری بدون کپسول و عصاره باکتری کپسولدار استفاده شد‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش دوم از سانتریفیوژ استفاده شده نههه آنزیمهای تخریبگر‪.‬‬
‫م‪ -‬درست‪ -‬در آزمایش دوم ‪ ،‬عصاره استخراج شده از باکتریهای کشته شده پوشینهدار را در یک گریزانه (سانتریفیوژ) با سرعت باال قرار دادند و مواد آن را‬
‫بهصورت الیهالیه جدا کردند‪ .‬با اضافه کردن هر یک از الیهها به صورت جداگانه به محیط کشت باکتری فاقد پوشینه مشاهده کردند که انتقال صفت فقط با‬
‫الیهای که در آن دِنا وجود دارد انجام میشود‪( .‬فقط باکتریهایی که الیه دنادار دریافت کردند کپسولدار شدند‪).‬‬
‫ن‪ -‬نادرست‪ -‬دنا وظیفه انتقال صفات را بر عهده دارد‪ .‬پروتئین ‪ ،‬لیپید ‪ ،‬کربوهیدرات ماده وراثتی نیستند‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست‪ -‬در آزمایش اول ‪ ،‬مشخص شد که پروتئین ماده وراثتی نیست‪( .‬ماده وراثتی مشخص نشد‪).‬‬
‫ع‪ -‬درست‪ -‬انتقال صفت یا صفات همراه با گذر زمان رخ میدهد نه بالفاصله‪ - .‬در آزمایش سوم ‪ ،‬عصارة باکتریهای پوشینهدار را استخراج و آن را به چهار‬
‫قسمت تقسیم کردند‪ .‬به هر قسمت‪ ،‬آنزیم تخریب کننده یک گروه از مواد آلی ( کربوهیدرات ‪،‬پروتئین ‪ ،‬لیپید ها ‪ ،‬نوکلئیک اسید ها ) را اضافه کردند‪ .‬سپس هر کدام‬
‫را به محیط کشت حاوی باکتری بدونپوشینه منتقل و اجازه دادند تا فرصتی برای انتقال صفت و رشد و تکثیر داشته باشند‪ .‬مشاهده شد که در همة ظروف‬
‫انتقال صفت صورت میگیرد به جز ظرفی که حاوی آنزیم تخریبکننده دِنا است‪.‬‬
‫پروتئین ‪ +‬کربوهیدرات ‪ +‬لیپید – فقط پروتئینها متشکل از یک یا چند زنجیره بدون انشعاب پلیپپتیدی هستند‪.‬‬ ‫ف‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫آزمایش شماره ‪ 1‬و ‪ - 2‬در آزمایش شماره ‪ 2‬با دخالت سانتریفیوژ ‪ ۴ ،‬الیه ماده آلی اصلی باکتری پوشینهدار ایجاد شد‪ .‬در‬ ‫ص‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫آزمایش اول از آنزیمهای هضم کننده پروتئین استفاده شد و سانتریفیوژ و تشکیل الیه نقش نداشت‪.‬‬

‫‪ -5‬با توجه به آزمایشات ایوری و همکارانش درباره کشف ماده وراثتی ‪ ،‬چند مورد فقط درباره برخی از جانداران مورد مطالعه آنها صادق است؟‬
‫الف‪ -‬به دنبال تجزیه نوعی مونوساکارید درون سیتوپالسم خود ‪ ،‬رایجترین شکل انرژی را تولید میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬به دنبال مصرف انرژی زیستی ‪ ،‬تمام ویژگیهای حیات را درون خود پایدار نگه میدارند‪.‬‬
‫ج‪ -‬به منظور انتقال صفات خود به نسل بع د ‪ ،‬ابتدا ساختار دوک تشکیل داده و سپس جاندار هم نوع خود ایجاد میکنند‪.‬‬
‫د‪ -‬دارای دنای اصلی حلقوی متصل به غشای پالسمایی بوده و شکل ‪ ،‬اندازه و فعالیت آن توسط محتوای ژنتیکی دنای آن تعیین میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬وجود ژن یا ژنهایی سبب ایجاد ساختاری ضخیم در اطراف آن شده که سبب حفاظت آن در برابر سیستم ایمنی جانوران میگردد‪.‬‬
‫و‪ ATP -‬تولید شده درون ساختار دو غشایی (با غشای داخلی چینخورده) پس از عبور از غشاهایی در سلول به مصرف میرسد‪.‬‬
‫ز‪ -‬به دنبال پیوستن لیزوزوم به واکوئولهای غذایی ‪ ،‬محتویات آنها هضم شده و سپس مونومرها در اختیار جاندار قرار میگیرند‪.‬‬
‫ح‪ -‬به دنبال رسیدن ذرات غذایی به انتهای حفره دهانی جاندار ‪ ،‬ریزکیسه غشایی ایجاد میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬بیشترین مولکول غشایی آن ‪ ،‬توسط شبکههایی از کیسهها و لولههای غشاییِ مرتبط با یکدیگر ساخته شده است‪.‬‬
‫ی‪ -‬درشتترین مولکول غشایی آن ‪ ،‬توسط اجزای درون سلولی (فاقد غشا) در سیتوپالسم ساخته شده است‪.‬‬
‫ک‪ -‬وجود پروتئینهایی در غشا ‪ ،‬امکان مبادله مواد بر اساس شیب غلظت و نیاز جاندار را فراهم میکند‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ل‪ -‬ساختاری که در جابه جایی مواد در آنها نقش دارد ‪ ،‬متشکل از دو الیه فسفولیپیدی با ظاهری کروی شکل است‪.‬‬
‫م‪ -‬ساختار غشایی درونی که محل انباشت انواعی از آنزیمها برای تجزیه مواد میباشد ‪ ،‬قابلیت جابهجایی درون سیتوپالسم دارد‪.‬‬
‫ن‪ -‬بیشتر کارهای درون یاختهای خود را توسط مولکولهایی (که ماده وراثتی نیستند) با شکل سه بعدی خاص به انجام میرساند‪.‬‬

‫‪ -5‬بررسی گزینهها‬
‫باکتری کپسولدار یا باکتری بدون کپسول‬
‫توجه ‪ :‬گزینهای جواب است که فقط درباره یکی از این دو مورد صحیح باشد‪.‬‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬تمام جانداران با تجزیه گلوکز ‪ ATP‬تولید میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬هر دو با مصرف انرژی زیستی هفت ویژگی حیات (نظم و ترتیب ‪ ،‬هومئوستازی ‪ ،‬کسب انرژی ‪ ،‬تولید مثل ‪ ،‬سازش ‪ ،‬رشد و پاسخ به محیط) را حفظ‬
‫میکنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ‪ ،‬سانتریول ‪ ،‬ساختار دوک ‪ ،‬سیتوکینز و تشکیل کمربند انقباضی ‪ ،‬ندارد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬هر دو دارای یک دنای اصلی حلقوی بوده که به غشای پالسمایی متصل است‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬باکتری پوشینهدار ‪ ،‬دارای ژنهایی بوده که در نهایت سبب ساخته شدن پوشینه (کپسول) میشوند‪( .‬این ژنها در باکتری بدون پوشینه وجود ندارد‪).‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ‪ ،‬اندامک غشادار و غشاهای درونی ندارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری اندامک غشادار (لیزوزوم ‪ ،‬واکوئول ‪ ،‬شبکه آندوپالسمی و ‪ )...‬ندارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری حفره دهانی و ریزکیسه غشایی (آندوسیتوز و اگزوسیتوز) ندارد‪.‬‬
‫فسفولیپید – باکتری کیسه و لولههای غشایی ندارد‪( .‬شبکه آندوپالسمی ندارد‪).‬‬ ‫ط‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫پروتئین – در همه جانداران پروتئین توسط ریبوزوم (فاقد غشا) ساخته میشود‪.‬‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬در همه جانداران ‪ ،‬کانال پروتئینی با فعالیت اختصاصی وجود دارد‪.‬‬
‫وزیکول (ریزکیسه غشایی) – باکتری وزیکول و غشای درونی ندارد‪.‬‬ ‫ل‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫لیزوزوم – باکتری لیزوزوم ندارد‪.‬‬ ‫م‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ن‪ -‬نادرست‪ -‬در همه جانداران بیشتر فعالیتهای یاختهای توسط پروتئینها به انجام میرسد‪.‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬

‫ساختار نوکلئیک اسیدها‬

‫‪ -6‬چند مورد درباره نوکلئیک اسیدها در پیکر جانداران صحیح است؟‬

‫الف‪ -‬همگی بسپارهایی متشکل از واحدهای تکرار شونده بوده که در هر کدام دو بخش معدنی و یک بخش آلی وجود دارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬در هر واحد سازنده آنها ‪ ،‬باز آلی تک حلقهای یا دو حلقهایِ متصل به قند ریبوز وجود دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬در همه انواع آنها ‪ ،‬گروه یا گروههای فسفاتِ واحدهای تکرار شونده ‪ ،‬با پیوند کوواالنسی به قند اتصال دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬در همه مونومرهای سازنده آنها ‪ ،‬باز آلی نیتروژندار و گروه یا گروههای فسفات با پیوند اشتراکی به یک سمت قند متصل هستند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در هر یک از واحدهای سازنده آنها (که نوعی مونومر محسوب میشوند) ‪ ،‬نوعی مونومر متعلق به نوعی از مواد آلی سلولی وجود دارد‪.‬‬
‫و‪ -‬به منظور ساخته شدن هر نوکلئوتید ‪ ،‬به انواعی آنزیم ‪ ،‬مصرف انرژی زیستی و میتوکندری (دارای دنای حلقوی) نیاز است‪.‬‬
‫ز‪ -‬همه نوکلئوتیدهای موجود در سیتوپالسم ‪ ،‬از طریق نوعی پیوند غیراشتراکی به یک نوکلئوتید دیگری متصل شدهاند‪.‬‬
‫ح‪ -‬به منظور ساختن هر رشته پلینوکلئوتیدی ‪ ،‬با فعالیت آنزیم یا آنزیمهایی ‪ ،‬نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به یکدیگر متصل میشوند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نوع باز آلی ‪ ،‬نوع قند و تعداد گروههای فسفات هر نوکلئوتید در یک رشته پلینوکلئوتید (نسبت به نوکلئوتید دیگر) متفاوت میباشد‪.‬‬
‫ی‪ -‬به دنبال فعالیت آنزیمی به منظور تشکیل پیوند فسفودی استر ‪ ،‬فسفات یک نوکلئوتید به گروه هیدروکسیل از قند مربوط به همان نوکلئوتید متصل میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬هر نوکلئوتید در آنها ‪ ،‬توسط پیوند اشتراکی به نوکلئوتید مجاور خود و توسط پیوندی غیر اشتراکی به نوکلئوتید مقابل خود اتصال دارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬در هر کدام از آنها که گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای دیگر آزاد است ‪ ،‬رشتههای آن دوتایی مقابل هم قرار گرفتهاند‪.‬‬
‫م‪ -‬درون باکتری ‪ ،‬میتوکندری و کلروپالست ‪ ،‬همیشه دو انتهای رشتههای پلینوکلئوتیدی با پیوند فسفودیاستر به هم متصل بوده و ظاهری حلقوی دارند‪.‬‬
‫‪7‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ن‪ -‬هر یک از آنها که دارای دو سر متفاوت هستند ‪ ،‬گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای دیگر آنها آزاد است‪.‬‬
‫س‪ -‬در هر نوکلئوتید بخش فسفات آن به یکی از کربنهای درون حلقه مونوساکارید اتصال یافته است‪.‬‬

‫‪ -6‬بررسی گزینهها‬
‫رنا ‪ +‬دنا‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬نوکلئیک اسیدها که شامل دئوکسیریبونوکلئیکاسید (دِنا) و ریبونوکلئیکاسید (رِنا) هستند‪ ،‬همگی بسپارهایی (پلیمرهایی) از‬
‫واحدهای تکرارشونده بهنام نوکلئوتید هستند‪ .‬هر نوکلئوتید شامل سه بخش است‪ :‬یک قند پنجکربنه (آلی)‪ ،‬یک باز آلی نیتروژندار(آلی) و یک تا سه‬
‫گروه فسفات(معدنی و با بار منفی)‬
‫نوکلئوتید (دئوکسی ریبونوکلئوتید ‪ +‬ریبونوکلئوتید)‪ -‬اگر دئوکسی‬ ‫ب‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ریبونوکلئوتید باشد ‪ ،‬باز آلی به قند دئوکسی ریبوز اتصال دارد‪ .‬اما اگر ریبونوکلئوتید باشد ‪ ،‬با آلی به قند‬
‫ریبوز متصل میباشد‪ - .‬قند پنجکربنه در دِنا‪ ،‬دئوکسیریبوز و در رِنا‪ ،‬ریبوز است‪ .‬دئوکسیریبوز یک‬
‫اکسیژن کمتر از ریبوز دارد‪ .‬باز آلی نیتروژندار میتواند پورین باشد که ساختار دوحلقهای دارد؛‬
‫شامل آدنین )‪ (A‬و گوانین )‪ (G‬یا میتواند پیریمیدین باشد که ساختار تکحلقهای دارد؛ شامل‬
‫تیمین )‪ (T‬سیتوزین )‪ (C‬و یوراسیل )‪ .(U‬در دِنا باز یوراسیل شرکت ندارد و بهجای آن تیمین‬
‫وجود دارد و در رِنا به جای تیمین‪ ،‬باز یوراسیل وجود دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬برای تشکیل یک نوکلئوتید‪ ،‬باز آلی نیتروژندار و گروه یا گروههای فسفات با پیوند‬
‫اشتراکی (کوواالنسی) به دو سمت قند متصل میشوند‪.‬‬
‫نوکلئوتید – در یک نوکلئوتید باز آلی نیتروژندار و گروه یا گروههای‬ ‫د‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫فسفات با پیوند اشتراکی (کوواالنسی) به دو سمت قند متصل میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬هر نوکلئوتید یک مونومر است‪ .‬در هر نوکلئوتید قند پنج کربنی وجود دارد‪ .‬قند پنج‬
‫کربنی خود ‪ ،‬نوعی مونومر (مونوساکارید) است و متعلق به کربوهیدراتها میباشد‪( .‬نوکلئوتید نوعی مونومر است که درون خود یک مونومر دیگری جای‬
‫داده است‪).‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬برای ساختن نوکلئوتید قطعا به آنزیم و انرژی نیاز است‪ .‬در باکتری نوکلئوتید ساخته میشود اما در باکتری میتوکندری وجود ندارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در انسان گروهی از نوکلئوتیدها در میتوکندری و گروهی دیگر در خارج از آن ساخته میشوند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬نوکلئوتیدهای موجود در دنا و رنا با پیوند اشتراکی (کوواالنسی) به یکدیگر متصل هستند‪ .‬اما نوکلئوتیدهای آزاد در سلول با نوکلئوتیدهای‬
‫دیگر پیوند ندارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به نام فسفودیاستر به هم متصل میشوند و رشتة پلینوکلئوتیدی را میسازند (این فرایند نیازمند انرژی و‬
‫آنزیم است)‪ .‬در تشکیل پیوند فسفودیاستر‪ ،‬فسفات یک نوکلئوتید به گروه هیدروکسیل )‪ (OH‬از قند مربوط به نوکلئوتید دیگر متصل میشود (در حین‬
‫تشکیل پیوند فسفودیاستر ‪ ،‬آب آزاد میشود‪).‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬در یک رشته پلی نوکلئوتید ‪ ،‬در هر نوکلئوتید یک گروه فسفات وجود دارد‪ .‬اما در نوکلئوتیدهای آزاد یک تا سه گروه فسفات وجود دارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬نوکلئوتیدها از نظر نوع قند‪ ،‬نوع باز آلی و تعداد گروههای فسفات با یکدیگر تفاوت دارند‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به نام فسفودیاستر به هم متصل میشوند و رشتة پلینوکلئوتیدی را میسازند‪ .‬در تشکیل پیوند‬
‫فسفودیاستر‪ ،‬فسفات یک نوکلئوتید به گروه هیدروکسیل )‪ (OH‬از قند مربوط به نوکلئوتید دیگر متصل میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬در دنا (‪ )DNA‬یک نوکلئوتید با پیوند فسفودیاستر به نوکلئوتید مجاور اتصال دارد و با پیوندهای هیدروژنی به نوکلئوتید مقابل اتصال یافته است‪.‬‬
‫در رنا یک نوکلئوتید با پیوند فسفودیاستر به نوکلئوتید مجاور اتصال دارد اما میتواند پیوند هیدروژنی نداشته باشد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬مولکولهای دِنا از دو رشته پلینوکلئوتید و مولکوهای رِنا از یک رشته پلینوکلئوتید تشکیل میشوند‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬در نوکلئیکاسیدهای خطی گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای دیگر آزاد است؛ بنابراین هر رشتة دِنا و رِنای خطی‬
‫همیشه دو سر متفاوت دارد‪ .‬رشتههای پلینوکلئوتیدی یا بهتنهایی نوکلئیک اسید را میسازند مثل رِنا (تک رشتهای)‪ ،‬یا به صورت دوتایی مقابل هم قرار‬
‫میگیرند و نوکلئیکاسیدهایی مثل دِنا (دو رشتهای) را میسازند‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫م‪ -‬نادرست‪ -‬درون میتوکندری ‪ ،‬کلروپالست و باکتری ‪ ،‬دنا و رنا وجود دارد‪ .‬دنا از نوع حلقوی است اما رنا از نوع خطی میباشد‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬در نوکلئیکاسیدهای خطی گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای دیگر آزاد است؛ بنابراین هر رشتة دِنا و رِنای خطی‬
‫همیشه دو سر متفاوت دارد‪.‬‬

‫طبق سبک مطالعه افراد عادی بیشتر متن کتاب درسی در این فصل هایالیت شده و کلی نکته به وارد کتاب درسی میشود‪ .‬از نظر این داوطلب همه متن کتاب مهم‬
‫است و باید هایال ت و بازنویسی (چیزی بدتر از خالصه نویسی) شود‪ .‬به تو یاد دادم که در گام اول هایالیت ‪ ،‬خالصه نویسی و نکته نویسی نکنی‪ .‬در همگام با کنکور و‬
‫یک گام فراتر هر تستی که غلط زدی یا بلد نبودی برگرد در من کتاب درسی پیداش کن و هایالیتش کن و در آن دو گام نکته نویسی کن‪ .‬تو با یک داوطلب عادی‬
‫فرق داری و میدانی ‪ 70‬درصد کنکور مهارت است نه آموزش پس هر آنچه که میگویم مو به مو اجرا کن‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی ‪ ،‬فسفات به کربن خارج از حلقه ‪ 5‬ضلعی اتصال دارد‪.‬‬

‫تالش برای کشف ساختار مولکولی دنا‬

‫‪ -7‬چند مورد در خصوص تالش دانشمندان برای کشف ساختار مولکولی دنا صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬براساس مشاهدات و تحقیقات چارگاف ‪ ۴ ،‬نوع نوکلئوتید موجود در دنا به نسبت مساوی در سراسر مولکول توزیع شدهاند‪.‬‬
‫ب‪ -‬طبق تحقیقات یکی از آنها ‪ ،‬مشخص شده که مقدار ‪ ۴‬نوع باز آلی در تمامی مولکولهای دنا در یک جاندار در مقایسه با رناها در همان جاندار ‪ ،‬برابر است‪.‬‬
‫ج‪ -‬براساس تحقیقات چارگاف مشخص شده که نسبتهای ‪ A‬به ‪ T‬با ‪ C‬به ‪ G‬در همهی ‪DNA‬های مورد مطالعه آن برابر است‪.‬‬
‫د‪ -‬طبق تحقیقات چارگاف میتوان انتظار داشت که ‪ ،‬در هر رشتهی پلینوکلئوتیدی مولکول دنا ‪ ،‬تعداد باز ‪ A‬با ‪ T‬برابر باشد‪.‬‬
‫ه‪ -‬براساس تحقیقات چارگاف مشخص شده که ‪ ،‬در یک مولکول دنا ‪ ،‬تعداد بازهای پورینی با تعداد بازهای پیریمیدینی برابر است‪.‬‬
‫و‪ -‬با توجه به آزمایشهای چارگاف ‪ ،‬مشخص شد که وجود رابطه مکملی بین بازهای مقابل در دنا ‪ ،‬سبب برابری نسبت ‪ A‬به‪ T‬و نسبت ‪ C‬به ‪ G‬شده است‪.‬‬
‫ز‪ -‬طبق یافتههای ویلکینز و فرانکلین ‪ ،‬دنا قطعا مولکول مارپیچی بوده که از یک یا دو رشتهی موازی و نزدیک به یکدیگر تشکیل شده است‪.‬‬
‫ح‪ -‬ویلکینز و فرانکلین با استفاده از پرتو ایکس عالوه بر تعیین شکل فضایی مولکول دنا ‪ ،‬فقط تعداد تقریبی رشتههای آن را تعیین کردند‪.‬‬
‫ط‪ -‬طبق یافته های ویلکینز و فرانکلین ‪ ،‬وجود بازهای مکمل در دنا ‪ ،‬سبب ایجاد مارپیچی بیش از یک رشته شده است‪.‬‬
‫ی‪ -‬واتسون و کریک با استفاده از یافته های چارگاف و بررسی تصویر حاصل از پرتو ایکس مدل مولکولی نردبان مارپیچ را ساختند‪.‬‬
‫ک‪ -‬طبق یافتههای ویلکینز و فرانکلین ‪ ،‬آرایش جفت بازها‪ ،‬موجب ثابت ماندن قطر همه بخشهای مولکول دنا میشود‪.‬‬

‫‪ -7‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬در ابتدا تصور میشد که چهار نوع نوکلئوتید موجود در دِنا به نسبت مساوی در سراسر مولکول توزیع شدهاند‪ .‬براین اساس دانشمندان انتظار‬
‫داشتند که مقدار ‪ ۴‬نوع باز آلی در تمامی مولکولهای دِنا از هر جانداری که بهدستآمده باشد با یکدیگر برابر باشد‪( .‬اما این تصور و این انتظار اشتباه بود‪).‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬در یک مولکول دنا ‪ ،‬تعداد بازهای آلی با یکدیگر لزوما برابر نیست و میتواند متفاوت باشد‪.‬‬
‫‪9‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ج‪ -‬درست‪ -‬مشاهدات و تحقیقات چارگاف روی دِناهای جانداران نشان داد که مقدار آدنین موجود در دِنا با مقدار تیمین برابر است و مقدار گوانین در‬
‫آن با مقدار سیتوزین برابری میکند‪ .‬تحقیقات بعدی دانشمندان دلیل این برابری نوکلئوتیدها را مشخص کرد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬در یک مولکول دنا تعداد ‪ A‬با ‪ T‬و تعداد ‪ C‬با ‪ G‬برابر است‪( .‬این مطلب برای رنا یا یک رشته از دنا صادق نیست‪).‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬در یک مولکول دنا مجموع بازهای تک حلقهای پیریمیدینی (‪ )C + T‬با مجموع بازهای دو حلقهای پورینی (‪ )G + A‬برابر است‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬طبق متن کتاب درسی تحقیقات بعدی دانشمندان (نههه چارگاف) دلیل این برابری نوکلئوتیدها را مشخص کرد‪ .‬چارگاف از دلیل این برابری خبر‬
‫نداشت‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬ویلکینز و فرانکلین با استفاده از پرتو ایکس از مولکولهای دِنا تصاویری تهیه کردند‪ .‬با بررسی این تصاویر در مورد ساختار دِنا نتایجی را بهدست‬
‫آوردند از جمله اینکه دِنا قطعا حالت مارپیچی و بیش از یک رشته (دو یا سه رشته) دارد‪ .‬البته با استفاده از این روش ابعاد مولکولهای دنا را نیز تشخیص‬
‫دادند‪.‬‬

‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬یافتههای ویلکینز و فرانکلین ‪ -1 :‬حالت مارپیچی دنا ‪ -۲‬دنا بیش از یک رشته دارد ‪ -3‬تشخیص ابعاد مولکولی دنا‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬چارگاف ‪ ،‬ویلکینز و فرانکلین ‪ ،‬از قانون مکملی بازها اطالع نداشتند‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬واتسون و کریک از تصاویر حاصل از پرتو ایکس استفاده کردند نه تصویر‪ - .‬واتسون و کریک با استفاده از نتایج آزمایشهای چارگاف و دادههای‬
‫حاصل از تصاویر تهیه شده با پرتو ایکس و با استفاده از یافتههای خود‪ ،‬مدل مولکولی نردبان مارپیچ (دنا) را ساختند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬ویلکینز و فرانکلین از جفت بازها اطالع نداشتند و نمیدانستند که قطر همه بخشهای مولکول دنا ثابت است‪.‬‬

‫نکات کلیدی مدل واتسون و کریک‬

‫‪ -8‬با توجه به مدل مولکولی نردبان مارپیچ ارائه شده توسط واتسون و کریک ‪ ،‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬
‫الف‪ -‬گروهی از رشتههای پلینوکلئوتیدی موجود در دنا ‪ ،‬حول محور فرضی پیچ خورده است‪.‬‬
‫ب‪ -‬مارپیچ دو رشتهای دنا مشابه نردبانی بوده که ستونهای آن معادل قند و فسفات میباشد و پلهها را بازهای آلی تشکیل میدهند‪.‬‬
‫ج‪ -‬بین قند یک نوکلئوتید و فسفات نوکلئوتید مجاور پیوند فسفودیاستر ‪ ،‬و بین بازهای مقابل هم ‪ ،‬پیوند هیدروژنی برقرار است‪.‬‬
‫د‪ -‬وجود پیوند اشتراکی و اختصاصی بین جفت باز مکمل در دنا ‪ ،‬دو رشته ناهمسو را مقابل هم نگه میدارد‪.‬‬
‫ه‪ -‬عامل یکسان کننده قطر مولکول دنا در سراسر آن ‪ ،‬نوعی پیوند غیراشتراکی بوده که بین ‪ C‬و ‪ G‬بیشتر از سایرین است‪.‬‬
‫و‪ -‬شناسایی ترتیب نوکلئوتیدهای هر کدام از رشتههای دنا ‪ ،‬میتواند سبب مشخص شدن ترتیب نوکلئوتیدهای رشته مقابل شود‪.‬‬
‫ز‪ -‬پایداری مولکول دنا ‪ ،‬قطر ثابت در سراسر آن و قرار گیری باز تک حلقهای مقابل باز دو حلقهای ‪ ،‬تنها نتایج جفت شدن بازهای مکمل در دنا است‪.‬‬
‫ح‪ -‬در حین انجام فرایندهایی درون یاخته ‪ ،‬به دنبال جدا شدن دو رشته دنا از یکدیگر در بعضی از نقاط ‪ ،‬پایداری ماده وراثتی به شدت دستخوش تغییر میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬در هر جفت باز تعداد حلقه های هر باز با دیگری برابر بوده و سبب پایداری اطالعات مولکول شده است‪.‬‬
‫ی‪ -‬هر پیوند هیدروژنی بین دو باز متقابل در ‪ DNA‬انرژی پیوندی باالیی داشته و سبب پایداری مولکول میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬هر یک از پیوندهای غیراشتراکیِ نگهدارنده پلههای نردبان پیچ خورده دنا مقابل هم‪ ،‬به تنهایی انرژی اندکی دارند‪.‬‬
‫ل‪ -‬در ساختار هر واحد تکرار شونده نوکلئیک اسیدها ‪ ،‬دو یا سه حلقه آلی نیتروژندار یافت میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬ترتیب نوکلئوتیدهای رشتههای دنا ‪ ،‬توسط یکی از اجزای قرار گرفته در ستون نردبان پیچ خورده تعیین میشود‪.‬‬
‫ن‪ -‬پیوندهای هیدروژنی بین جفت بازها‪ ،‬به صورت اختصاصی ایجاد شده و دو رشته دنا را در مقابل هم نگه میدارد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫س‪ -‬مولکولی از آن که درون باکتری ماده ژنتیک اصلی محسوب میشود ‪ ،‬به غشای پالسمایی جاندار اتصال یافته است‪.‬‬
‫ع‪ -‬نوع مولکولی آن در همه جانداران ‪ ،‬توسط ساختار دو غشایی در فضایی ویژه محصور شده است‪.‬‬
‫ف‪ -‬مولکول مذکور در همه یاختههای بالغ با سیتوپالسم فعال وجود داشته و دارای تعداد برابری بازهای پورینی و پیریمیدینی است‪.‬‬
‫ص‪ -‬هر مولکولی از آن که اطالعات وراثتی را ذخیره میکند ‪ ،‬به سطح درونی غشای یاختهای متصل میباشد‪.‬‬
‫ق‪ -‬در هر واحد تکرار شونده آنها ‪ 5 ،‬نوع عنصر متفاوت یافت میشود‪.‬‬
‫ر‪ -‬واحدهای سه بخشی تشکیل دهنده هر رشتة آن‪ ،‬قادر به ایجاد پیوندهای هیدروژنی با سایر مونومرهای آن رشته هستند‪.‬‬

‫‪ -8‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬هر مولکول دِنا در حقیقت از دو رشته پلینوکلئوتیدی ساخته شده است که به دور محوری فرضی پیچیده شده و ساختار مارپیچ دو رشتهای‬
‫را ایجاد میکند‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬این مارپیچ (دنا) اغلب با یک نردبان پیچخورده مقایسه میشود‪ .‬ستونهای این نردبان را قند و فسفات و پلهها را‬
‫بازهای آلی تشکیل میدهند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬بین قند یک نوکلئوتید و قند نوکلئوتید مجاور پیوند فسفودیاستر (پیوند اشتراکی ‪-‬پیوند کوواالنسی) ‪ ،‬و بین‬
‫بازهای روبهروی هم پیوند هیدروژنی (پیوند غیراشتراکی) برقرار است‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬پیوندهای هیدروژنی (غیراشتراکی)بین بازها‪ ،‬دو رشته دِنا را در مقابل هم نگه میدارد‪ .‬این پیوندها بین جفت بازها‬
‫بهصورت اختصاصی تشکیل میشوند‪ .‬آدنین )‪ (A‬با تیمین )‪ (T‬روبهروی هم قرار میگیرند و گوانین )‪ (G‬با سیتوزین )‪ (C‬جفت‬
‫میشوند‪ .‬به این جفت بازها ‪ ،‬بازهای مکمل‬
‫میگویند‪ .‬بین ‪ C‬و ‪ G‬نسبت به ‪ A‬و ‪ T‬پیوند هیدروژنی بیشتری تشکیل میشود‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬دو رشته پلینوکلئوتیدی در دنا ‪ ،‬ناهمسو میباشند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬قرارگیری جفت بازها به صورت جفت باز مکمل (‪ A‬روبروی ‪ C – T‬روبروی ‪( )G‬نههه پیوند هیدروژنی) باعث میشود‬
‫که قطر مولکول دنا در سراسر آن یکسان باشد‪ ،‬زیرا یک باز تکحلقهای در مقابل یک باز دوحلقهای قرار میگیرد و باعث‬
‫پایداری مولکول دنا میشود‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در جفت باز (‪ A‬با ‪ ، )T‬سه حلقه وجود دارد‪ .‬در جفت باز (‪ C‬با ‪ )G‬هم سه حلقه وجود دارد‪( .‬هر جفت باز در دنا ‪ ،‬سه حلقه دارد‪).‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬اگرچه دو رشتة یک مولکول دِنا یکسان نیستند‪ ،‬ولی شناسایی ترتیب نوکلئوتیدهای هر کدام میتواند ترتیب نوکلئوتیدهای‬
‫رشتة دیگر را هم مشخص کند؛ مثالً اگر ترتیب نوکلئوتیدها در یک رشته ‪ ATGC‬باشد ترتیب نوکلئوتیدها در رشتة مکمل آن باید ‪ TACG‬باشد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ -1‬قطر ثابت در سراسر مولکول دنا‬
‫‪ -2‬پایداری مولکول دنا‬
‫‪ -3‬شناسایی ترتیب نوکلئوتیدهای هر رشته منجر به شناسایی ترتیب نوکلئوتیدها در رشته مقابل میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬دو رشته دِنا در موقع نیاز (مانند فرایند رونویسی ‪ ،‬همانندسازی و ‪ ) ...‬میتوانند در بعضی از نقاط از هم جدا شوند ‪ ،‬بدون اینکه پایداری آنها به‬
‫هم بخورد ‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬برای مثال جفت باز ‪ A‬و‪ ، T‬باز ‪ A‬دارای دو حلقه و باز ‪ T‬دارای یک حلقه است‪ .‬در هر جفت باز فقط سه حلقه وجود دارد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬انرژی هر پیوند هیدروژنی به تنهایی انرژی کمی است‪.‬‬
‫پیوند هیدروژنی (غیراشتراکی) – پیوند هیدروژنی به تنهایی انرژی اندکی دارد‪.‬‬ ‫ک‪ -‬درست‪-‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬در نوکلئوتیدهای آدنیندار و گوانیندار ‪ ،‬دو حلقه آلی نیتروژندار وجود دارد‪ .‬در نوکلئوتیدهای تیمیندار ‪ ،‬سیتوزیندار و یوراسیلدار ‪،‬‬
‫یک حلقه آلی نیتروژندار یافت میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬ترتیب نوکلئوتیدهای هر رشته توسط بازهای رشته مقابل تعیین میشود‪ .‬برای مثال روبروی باز ‪ A‬باز ‪ T‬و روبروی باز ‪ C‬باز ‪G‬‬
‫قرار میگیرد‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬باز ‪ A‬به صورت اختصاصی به ‪ T‬و باز ‪ G‬به صورت اختصاصی به ‪ C‬متصل میشود و در نهایت دو رشته دنا مقابل هم نگه داشته میشوند‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫س‪ -‬درست‪ -‬دنای اصلی باکتری حلقوی بوده و به غشای پالسمایی اتصال یافته است‪.‬‬
‫ع‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ‪ ،‬هسته ‪ ،‬میتوکندری و کلروپالست ندارد‪ .‬در باکتری دنا درون سیتوپالسم است نه ساختار غشایی مجزا‪.‬‬
‫ف‪ -‬نادرست‪ -‬گلبول قرمز بالغ در انسان و بسیاری از پستانداران ‪ ،‬هسته ‪ ،‬میتوکندری و دنا ندارد‪.‬‬
‫همه دناها – در یوکاریوتها دنا به غشای یاخته متصل نیست‪ .‬در باکتری دنای اصلی به سطح درونی غشای پالسمایی‬ ‫ص‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫متصل است‪.‬‬
‫نوکلئوتید – در نوکلئوتید ‪ ،‬کربن ‪ ،‬هیدروژن ‪ ،‬اکسیژن ‪ ،‬نیتروژن و فسفر وجود دارد‪.‬‬ ‫ق‪ -‬درست‪-‬‬
‫نوکلئوتید – در دنا ‪ ،‬هر نوکلئوتید با نوکلئوتید در رشته مقابل تشکیل پیوند هیدروژنی داده است‪.‬‬ ‫ر‪ -‬نادرست‪-‬‬

‫کدام گزینه در خصوص مدل مارپیچ دو رشتهای دنا که با توجه به نتایج پژوهشهای واتسون و کریک مطرح شد‪ ،‬صحیح است؟‬
‫‪ )1‬نحوه قرارگیری همه جفت بازها در مقابل هم‪ ،‬سبب تغییر قطر دو رشته دنا در کنار هم میشود‪.‬‬
‫‪ )۲‬هر یک از پیوندهای نگهدارنده پلههای نردبان پیچخورده دنا مقابل هم‪ ،‬به تنهایی انرژی اندکی دارند‪.‬‬
‫‪ )3‬به دنبال جدا شدن دو رشته دنا از یکدیگر در بعضی نقاط‪ ،‬پایداری آنها به شدت دستخوش تغییر میشود‪.‬‬
‫‪ )۴‬در ساختار دنا‪ ،‬هر گروه هیدروکسیل قند یک نوکلئوتید به گروه فسفات نوکلئوتید دیگر در زنجیره متصل است‪.‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬قرارگیری جفت بازهای مکمل به صورتی که ‪ C‬مقابل ‪ G‬و ‪ A‬در مقابل ‪ T‬باعث میشود که قطر مولکول دنا در سراسر آن یکسان باشد‪ ،‬زیرا یک‬
‫باز تک حلقهای (پیریمیدینی) در مقابل یک باز دو حلقهای (پورینی) قرار میگیرد و باعث پایداری مولکول دنا میشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬مارپیچ دنا اغلب با یک نردبان پیچخورده مقایسه میشود‪ .‬ستونهای این نردبان را قند و فسفات و پلهها را بازهای آلی تشکیل میدهند‪ .‬بین قند‬
‫یک نوکلئوتید و گروه هیدروکسیل قند نوکلئوتید مجاور پیوند فسفودی استر‪ ،‬و بین بازهای روبهروی هم پیوند هیدروژنی برقرار است‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین‬
‫بازها‪ ،‬دو رشته دِنا را در مقابل هم نگه میدارد‪ .‬اگرچه هر پیوند هیدروژنی به تنهایی انرژی پیوند کمی دارد‪ ،‬ولی وجود هزاران یا میلیونها نوکلئوتید و برقراری‬
‫پیوند هیدروژنی بین آنها به مولکول دِنا حالت پایدارتری میدهد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬دو رشته دِنا در موقع نیاز هم میتوانند در بعضی نقاط از هم جدا شوند (طی همانندسازی و رونویسی)‪ ،‬بدون اینکه پایداری آنها به هم بخورد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در دنای خطی‪ ،‬گروه فسففات در یک انتها و گروه هیدروکسفیل در انتهای دیگر آزاد اسفت بنابراین این دو عامل مذکور در تشفکیل پیوند فسففودیاسفتر‬
‫شرکت نمیکنند‪.‬‬

‫رنا و انواع آن‬

‫‪ -9‬چند مورد در خصوص «نوعی نوکلئیک اسید که دارای انواعی از بازهای آلی نیتروژندار بوده و نمیتواند از روی تمام طول رشتههای دنا ساخته‬
‫شود» صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬نوعی نوکلئیک اسید تک رشتهای بوده که از روی بخشی یا بخشهایی از دو رشتهی ‪ DNA‬ساخته میشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬مولکول مذکور محصول مستقیم فعالیت آنزیمی میباشد و از روی یکی از رشتههای ‪ DNA‬ساخته شده است‪.‬‬
‫ج‪ -‬طی فعالیت آنزیم سازنده آن در همه جانداران ‪ ،‬همراه با صرف انرژی زیستی در هسته ساخته میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬مولکولی از آن که دارای انواعی از قند پنج کربنی است ‪ ،‬تعداد فراوانی پیوند فسفودیاستر و انواعی باز آلی دارد‪.‬‬
‫ه‪ -‬هر مولکولی از آنها که انواعی از بازها را دارد ‪ ،‬در یاخته به دنبال فعالیت آنزیم پروتئینی از روی ژن ‪ ،‬ساخته میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬نوعی از آن که درون واحدهای تکرار شونده خود باز تیمین جای داده است ‪ ،‬تعداد فراوانی فسفات دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نوعی از آن به نام رنای پیک ‪ ،‬حاصل فعالیت مستقیم آنزیم بوده و پس از ساخته شدن ‪ ،‬آمینواسید را به ریبوزوم انتقال میدهد‪.‬‬
‫ح‪ -‬هر یک از آنها که آمینواسید را به سمت رناتن (ریبوزوم) میبرد ‪ ،‬دارای تعداد فراوانی پیوند فسفودیاستر (پیوند اشتراکی) میباشد‪.‬‬
‫ط‪ -‬نوعی از آن که حامل پیام ژن برای ریبوزوم است ‪ ،‬پس از ادغام شدن با پروتئین ریبوزومی فعالیت خود را در خارج از هسته آغاز میکند‪.‬‬
‫ی‪ -‬نوعی از آنها پس از ساخته شدن در هسته ‪ ،‬دارای دو رشته موازی بوده که بین بازهای مقابل آنها پیوند هیدروژنی وجود دارد‪.‬‬
‫ک‪ -‬با توجه به تشکیل پیوند هیدروژنی بین جفت بازهای دو رشته آن ‪ ،‬قطر این مولکول در سراسر طول آن ثابت باقی میماند‪.‬‬
‫ل‪ -‬همه انواع بازهای آلی نیتروژندار (دوحلقهای و تک حلقهای) میتواند در ساختار این مولکول اسیدی با بار منفی مشاهده شود‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫م‪ -‬در ساختار خود دارای یک رشته بوده که به منظور ورود به محل فعالیت خود ‪ ،‬باید از منافذ موجود در غشای هسته جانداران عبور کند‪.‬‬
‫ن‪ -‬برای تشکیل یک واحد سازنده آن ‪ ،‬باز آلی نیتروژندار و گروه یا گروههای فسفات با پیوند اشتراکی (کوواالنسی) به دو سمت قند پنج کربنی متصل می شوند‪.‬‬
‫س‪ -‬در همه انواع آن در جانداران ‪ ،‬هیچ کدام از واحدهای تکرار شونده آن ‪ ،‬با واحدهای تکرار شونده دنا یکسان نمیباشد‪.‬‬

‫‪ -9‬بررسی گزینهها‬
‫رنا (‪)RNA‬‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬مولکول رِنا تکرشتهای است و از روی بخشی از یکی از رشتههای دِنا ساخته میشود‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬هیچگاه یک ‪ RNA‬از روی تمام طول یک دنا ساخته نمیشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ RNA -‬محصول فعالیت آنزیم (‪RNA‬پلیمراز) است و از روی بخشی از یکی از رشتههای ‪ DNA‬ساخته میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬باکتری ‪ ،‬هسته ندارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬درون سیتوپالسم باکتری ‪ ،‬درون میتوکندری ‪ ،‬درون کلروپالست و درون هسته ‪ DNA ،‬وجود داشته و از روی آن ‪ RNA‬ساخته میشود‪.‬‬
‫وجود ندارد‪ -.‬در رنا ‪ ،‬فقط یک نوع قند (پنج کربنی ریبوز) وجود دارد‪ .‬در دنا هم فقط یک نوع قند (پنج کربنی دئوکسیریبوز)‬ ‫د‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫همه انواع ‪ – RNA‬همه ‪RNA‬ها توسط آنزیم پروتئینی (‪RNA‬پلیمراز) از روی ژن ساخته میشوند‪.‬‬ ‫ه‪ -‬درست‪-‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ RNA -‬باز تیمین ندارد به جای تیمین باز یوراسیل دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬رِنای پیک )‪ : (mRNA‬اطالعات را از دِنا به رِناتَنها (ریبوزومها) میرساند‪ .‬رِناتَن (ریبوزوم) با استفاده از اطالعات رِنای پیک‪ ،‬پروتئینسازی‬
‫میکند‪( .‬محل فعالیت ریبوزوم درون سیتوپالسم (خارج از هسته) است‪).‬‬
‫تذکر ‪ tRNA :‬ناقل آمینواسید است نه ‪.mRNA‬‬
‫‪( tRNA‬رنای ناقل) – همه رناها و دناها دارای پیوند فسفودیاستر ‪ ،‬فسفات ‪ ،‬قند پنج کربنی و باز آلی هستند‪-.‬‬ ‫ح‪ -‬درست‪-‬‬
‫رِنای ناقل )‪ : (tRNA‬آمینواسیدها را برای استفاده در پروتئینسازی به سمت رِناتَنها (ریبوزوم) میبرد‪( .‬کامیون حمل آمینواسید با پالک ویژه خودش)‬
‫رنای پیک (‪ – )mRNA‬رنای ریبوزمی (رناتنی) با پروتئین ریبوزومی ادغام شده و ریبوزوم ساخته میشود‪.‬‬ ‫ط‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫رِنای رِناتَنی )‪ : (rRNA‬در ساختار رِناتَنها عالوه بر پروتئین‪ ،‬رِنای رِناتَنی نیز شرکت دارد‪( .‬ریبوزوم = پروتئین ریبوزومی ‪ +‬رنای ریبوزومی)‬
‫نکته ‪ :‬رنای ریبوزومی (‪ ، )rRNA‬نوعی آنزیم غیر پروتئینی است که بین آمینواسیدها پیوند پپتیدی (نوعی پیوند اشتراکی) ایجاد میکند‪ .‬همزمان با‬
‫تشکیل پیوند پیتیدی (نوعی سنتز آبدهی) ‪ ،‬آب آزاد میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬همه رناها از یک رشته پلینوکلئوتیدی ساخته شدهاند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬همه رناها از یک رشته پلینوکلئوتیدی ساخته شدهاند‪ – .‬این عبارت برای دنا صحیح است نه رنا‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬در رنا هیچ وقت باز آلی تیمین وجود ندارد‪ .‬در دنا هیچگاه باز آلی یوراسیل وجود ندارد‪ .‬دنا و رنا مولکول اسیدی بوده که بار منفی (گروه‬
‫فسفات با بار منفی) دارند‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در باکتری هسته وجود ندارد‪ – .‬بعضی از رناها ممکن است از هسته خارج نشوند‪.‬‬
‫نوکلئوتید – طبق متن و شکل کتاب درسی ‪ ،‬در یک نوکلئوتید باز آلی نیتروژن دار و گروه یا گروههای فسفات ‪ ،‬به دو سمت قند‬ ‫ن‪ -‬درست‪-‬‬
‫متصل میشوند‪.‬‬
‫‪ :‬نوکلئوتید با قند دئوکسیریبوز – نوکلئوتیدهای رنا قند ریبوز دارند‬ ‫نوکلئوتید با قند ریبوز –‬ ‫س‪ -‬درست‪-‬‬
‫ولی نوکلئوتیدهای دنا قند دئوکسی ریبوز دارند‪ .‬پس این دو هیچ وقت به طور کامل شبیه هم نیستند‪.‬‬

‫ژن چیست؟‬

‫‪ -10‬با توجه به انواع نوکلئیک اسید و بخشهای سازنده آنها ‪ ،‬چند مورد صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬در همهی جانداران ژن بخشی از ‪ DNA‬بوده که اطالعات وراثتی را در خود جای داده است‪.‬‬
‫ب‪ -‬بیان ژن در هر جانداری ابتدا در ساختار تک رشتهای از جنس نوکلئیک اسید نمایان میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬در هر جانداری ژن بخشی از دنا بوده که همواره بیان آن منجر به تولید پلیپپتید میشود‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫د‪ -‬در هر دنا ‪ ،‬تعداد فراوانی ژن وجود داشته ‪ ،‬که در صورت بیان شدن ژن ها ‪ ،‬محصول مستقیم همگی ‪ ،‬نوعی ماده با خاصیت اسیدی است‪.‬‬
‫ه‪ -‬هر ژن متشکل از دو رشته پلینوکلئوتیدی بوده که در حین ساخته شدن رنا ‪ ،‬تنها یکی از رشتههای آن مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫و‪ -‬هر واحد سازنده در ژن ‪ ،‬متشکل از سه بخش متفاوت بوده که یکی از آنها نوعی مونومر محسوب میشود‪.‬‬

‫‪ -10‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬طبق آزمایشهای ایوری و همکارانش‪ ،‬اطالعات وراثتی در دِنا قرار دارد و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند‪ .‬این اطالعات در واحدهایی به‬
‫نام ژن سازماندهی شدهاند‪.‬‬
‫یعنی روشن شدن ژن = یعنی از روی ژن به کمک آنزیم ‪ RNA ،‬ساخته شود‪ RNA – .‬نوعی نوکلئیک اسید تک رشتهای‬ ‫ب‪ -‬درست‬
‫است که (طی فعالیت آنزیمی) مستقیما از روی ژن ساخته میشود‪( .‬محصول مستقیم ژن = رنا (‪))RNA‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬ژن بخشی از مولکول دِنا است که میتواند بیان آن به تولید رِنا یا پلیپپتید منجر شود‪.‬‬

‫ژن سازنده ‪ : tRNA‬اگر استفاده شود ‪ ،‬رنای ناقل (‪ )tRNA‬ساخته میشود‪( .‬پلیپپتید و پروتئین ساخته نمیشود‪).‬‬
‫ژن سازنده ‪ : rRNA‬اگر استفاده شود ‪ ،‬رنای ریبوزمی ساخته میشود‪( .‬پلیپپتید و پروتئین ساخته نمیشود‪).‬‬
‫ژن سازنده رشته پلی پپتید ‪ :‬اگر استفاده شود ‪( mRNA ،‬رنای پیک) ساخته میشود‪ .‬رنای پیک به سمت ریبوزوم رفته و در آنجا رشته پلیپپتید ساخته‬
‫میشود‪.‬‬
‫ژن سازنده رنای کوچک ‪ :‬اگر استفاده شود ‪ ،‬رنای کوچک ساخته میشود‪( .‬دخالت در تنظیم بیان ژن ‪ -‬فصل بعد میخوانید)‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬در هر ‪ DNA‬تعداد زیادی ژن وجود دارد‪ .‬محصول مستقیم استفاده از ژن ‪ RNA ،‬است‪ RNA .‬و ‪ DNA‬خاصیت اسیدی دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬ژن ‪ ،‬بخشی از دنا است ؛ پس از دو رشته ساخته شده است‪ .‬برای ساخته شدن رنا ‪ ،‬از یکی از رشتههای ژن استفاده میشود نه هر دو‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬ژن بخشی از دنا است‪ .‬واحد سازنده دنا ‪ ،‬نوکلئوتید نام دارد‪ .‬هر نوکلئوتید در دنا و رنا از سه بخش (قند پنج کربنی ‪ ،‬باز آلی نیتروژندار ‪ ،‬یک گروه‬
‫فسفات) تشکیل شده است‪ .‬قند پنج کربنی نوعی مونوساکارید (مونومر) است‪.‬‬

‫یکی از پرسشهایی که یافتن جواب برای آن بیش از ‪ 50‬سال به طول انجامید‪ ،‬در ارتباط با شناخت ماهیت و ساختار ماده وراثتی بود‪.‬‬
‫کدام گزینه در ارتباط با ماده مذکور صادق است؟‬
‫‪ )1‬در همه جانداران‪ ،‬توسط غشای درونی یاخته احاطه شده و در یک یا چند فامتن(کروموزوم) سازمانیافته است‪.‬‬
‫‪ )۲‬در هر واحد تکرار شونده خود دارای پیوند بین کربن موجود در حلقه پنج ضلعی قند و گروه فسفات است‪.‬‬
‫‪ )3‬در انتهای هر رشته خود‪ ،‬واجد گروه فسفات آزاد و گروه هیدروکسیل آزاد متصل به قند دئوکسیریبوز است‪.‬‬
‫‪ )۴‬در مقابل هر نوکلئوتید دارای باز آلی آدنین(‪ ،)A‬نوکلئوتید واجد باز آلی تیمین(‪ )T‬قرار دارد‪.‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫مولکول دنا (ماده وراثتی)‬
‫گزینه (‪ :)1‬دنا در همه جانداران دیده میشفود‪ ،‬در پروکاریوتها که غشاای درونی و اندامک دیده نمیشفود‪ ،‬دنای اصالی جاندار به غشاای یاخته متصال است‬
‫و توسط غشای درونی احاطه نشده است‪ .‬دنا در یوکاریوتها درون هسته استقرار یافته و در یک یا چند کرموزوم سازمانیافته است‪.‬‬
‫نوکلئوتید – در سفاختار نوکلئوتیدها‪ ،‬پیوند بین قند پنج کربنی و گروه فسففات از طریق اتم کربنی در خارج از حلقه پنج ضفلعی‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫صورت میگیرد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در نوکلئیک اسایدهای خطی مثل دنای خطی (نههه دنای حلقوی)‪ ،‬گروه فسفففات در یک انتها و گروه هیدروکسففیل در انتهای دیگر آزاد اسففت‪،‬‬
‫بنابراین در انتهای هر رشته پلینوکلئوتیدی دنای خطی‪ ،‬یا گروه فسفات مشاهده میشود یا گروه هیدروکسیل آزاد متصل به قند دئوکسیریبوز‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در سااختار هر مولکول دنا (حلقوی یا خطی)‪ ،‬براسفاس رابطه مکملی بین بازهای آلی‪ ،‬باز آلی آدنین در مقابل تیمین و باز آلی سفیتوزین در مقابل‬
‫گوانین قرار میگیرد‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫دخالت نوکلئوتیدها در واکنشهای سوخت و سازی (متابولیسم)‬

‫‪ -11‬با توجه به مطالب مطرح شده در کتاب درسی درمورد نوکلئوتیدها ‪ ،‬چند مورد صادق است؟‬
‫الف‪ -‬همگی متشکل از سه بخش بوده که در آینده در ساختار رنا یا دنا قرار میگیرند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نوعی از آن که به عنوان منبع رایج انرژی در یاخته فعالیت میکند ‪ ،‬تنها در میتوکندری ساخته میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬در فرایندهای فتوسنتز و تنفس یاختهای ‪ ،‬گروهی از آنها در مولکولهایی قرار دارند که نقش حامل الکترون را برعهده دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬گروهی از آنها که توسط آنزیم ‪ ،‬درون درشت مولکول قرار میگیرند ‪ ،‬وظیفه تامین انرژی برای انجام واکنشهای انرژی خواه را برعهده دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در حین اتصال ریزکیسه غشایی به غشای پالسمایی و خروج محتویات آن ‪ ،‬پیوند فسفات – فسفات در نوعی از آن هیدرولیز میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬انواعی از آن درون ساختاری قرار دارند ‪ ،‬که مولکول حاصل با خاصیت آنزیمی خود سبب تشکیل پیوند پپتیدی در ریبوزوم میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬نوعی از آن ‪ ،‬در حین جابهجایی دو نوع یون از عرض غشا در خالف شیب غلظت ‪ ،‬توسط نوعی پروتئین سراسری مصرف میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬انواعی از آنها (که همگی دارای قند ریبوز هستند) ‪ ،‬درون مولکولی قرار داشته که پیام ژن را به ریبوزوم منتقل میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬هر مولکولی که درون یاخته یوکاریوتی وظیفه تنظیم بیان ژن را برعهده دارد ‪ ،‬نمیتواند درون خود نوکلئوتید داشته باشد‪.‬‬
‫ی‪ -‬همزمان با اتصال پیک شیمیایی (دوربرد و کوتاهبرد) به گیرنده ویژه خود ‪ ،‬نوعی از آن به منظور تامین انرژی ‪ ،‬مصرف میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬وجود پیوند فسفودی استر در هر یک از آنها ‪ ،‬شرایط الزم به منظور تشکیل بسپارهایی با واحدهای کم و بیش مشابه فراهم میکند‪.‬‬
‫ل‪ -‬هر یک از آنها که فاقد پیوند اشتراکی با هم نوع خود هستند ‪ ،‬دارای یک الی سه گروه فسفات متصل به قند میباشند‪.‬‬

‫‪ -11‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬نوکلئوتیدها عالوه بر شرکت در ساختار دِنا و رِنا نقشهای اساسی دیگری نیز در یاخته برعهده دارند‪ .‬برای مثال نوکلئوتید آدنیندار ‪ATP‬‬
‫(آدنوزین تریفسفات) بهعنوان منبع رایج انرژی در یاخته است و یاخته در فعالیتهای مختلف از آن استفاده میکند‪( .‬بعضی از نوکلئوتیدها در ساختار رنا یا دنا‬
‫قرار نمیگیرند‪).‬‬
‫‪( ATP‬آدنوزین تری فسفات = باز آلی آدنین ‪ +‬سه گروه فسفات ‪ +‬قند ریبوز) – در باکتری میتوکندری وجود ندارد اما ‪ATP‬‬ ‫ب‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫تولید و مصرف میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬نوکلئوتیدها در ساختار مولکولهایی وارد میشوند که در فرایندهای فتوسنتز و تنفسیاختهای نقش حامل الکترون را برعهده دارند‪ .‬با این‬
‫مولکولها در فصلهای آینده آشنا خواهید شد‪( .‬فصل ‪ 5‬و ‪ 6‬زیست دوازدهم)‬
‫نوکلئوتیدهای موجود در رنا و دنا – ‪ ATP‬شکل رایج انرژی در یاخته بوده و وظیفه تامین انرژی برای فعالیت یاختهای را بر عهده‬ ‫د‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫دارد‪.‬‬
‫اگزوسیتوز – در حین اگزوسیتوز (آندوسیتوز ‪ +‬فعالیت پمپ سدیم‪ -‬پتاسیم) ‪ ،‬پیوند فسفات – فسفات در ‪ ATP‬شکسته شده و‬ ‫ه‪ -‬درست‪-‬‬
‫‪ P + ADP‬تولید میشود‪ .‬انرژی آزاد شده صرف انجام فرایند مذکور میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ rRNA -‬نوعی رنا است که انواعی از نوکلئوتیدها را دارد‪ .‬رنای ریبوزومی (‪ )rRNA‬نوعی آنزیم غیرپروتئینی بوده که پیوند پپتیدی تشکیل‬
‫میدهد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬پمپ سدیم‪ -‬پتاسیم ‪ ،‬با مصرف ‪ ، ATP‬یونهای سدیم را از سلول خارج و یونهای پتاسیم را وارد میکند‪( .‬در خالف شیب غلظت)‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬رنای پیک (‪ )mRNA‬پیام ژن را به ریبوزوم منتقل میکند‪ .‬ریبوزوم با توجه به پیام رنای پیک نوع ویژهای از رشته پلیپپتید را میسازد‪ .‬در رنا‬
‫انواعی از نوکلئوتیدها وجود دارد‪( .‬همه نوکلئوتیدهای رنا ‪ ،‬قند ریبوز دارند‪).‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬رنای کوچک ‪ ،‬توانایی تنظیم بیان ژن دارد‪ .‬رنا دارای نوکلئوتید است‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬اتصال ناقل عصبی و هورمون به گیرنده خود ‪ ،‬بدون مصرف انرژی زیستی (‪ ATP‬و ‪ )...‬انجام میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬درون نوکلئوتید پیوند فسفودیاستر وجود ندارد‪ .‬در هر نوکلئوتید ‪ ،‬پیوندهای (قند – فسفات ‪ +‬قند – باز) وجود دارد‪.‬‬
‫نوکلئوتیدهای آزاد – یک نوکلئوتید آزاد شاید یک گروه فسفات یا شاید دو گروه فسفات و شاید سه گروه فسفات داشته باشد‪.‬‬ ‫ل‪ -‬درست‪-‬‬

‫‪15‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫طرحهای پیشنهادی برای همانندسازی دنا‬

‫‪ -12‬با توجه به طرحهای همانندسازی ارائه شده در فصل اول زیست دوازدهم ‪ ،‬چند مورد صحیح است؟‬
‫به دنبال وقوع (نوعی) همانندسازی ‪........... ،‬‬
‫الف‪ -‬حفاظتی ‪ ،‬هر یاخته یکی از رشتههای مادری و یک رشته تازه ساخت را دریافت میکند‪.‬‬
‫ب‪ -‬که هر دو رشته دنای اولیه وارد یک یاخته میشود ‪ ،‬یاختههای جدید دارای دنای مشابه یکدیگر هستند‪.‬‬
‫ج‪ -‬که تمام رشتههای تازه ساخت وارد یک یاخته میشود ‪ ،‬یاخته دیگر دنای دستنخورده را دریافت میکند‪.‬‬
‫د‪ -‬حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬بیش از نیمی از یاختهها فقط رشتههای غیر مادری دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬فقط یکی از باکتریها دارای رشتههای اولیه دنا (به صورت دستنخورده) میباشد‪.‬‬
‫و‪ -‬حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬هیچکدام از یاختهها نمیتوانند دنایی متشکل از رشتههای قدیمی و جدید داشته باشد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نیمه حفاظتی ‪ ،‬هر یاخته یکی از رشتههای مادری و یکی از رشتههای تازه ساخت را (به شکل ‪ )DNA‬دریافت میکند‪.‬‬
‫ح‪ -‬که در آن هر یاخته فقط یکی از رشتههای تازه ساخت را دریافت میکند ‪ ،‬یاختههای حاصل دارای ‪DNA‬ی مشابه یکدیگر هستند‪.‬‬
‫ط‪ -‬که هر دنای حاصل دارای دو رشته با زمان ساخت متفاوت است ‪ ،‬دنای اولیه به صورت دستنخورده وارد یکی از یاختهها میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬نیمه حفاظتی ‪ ،‬پس از استفاده از رشتههای ‪ DNA‬اولیه تمام رشتههای جدید به شکل یک مولکول ‪ DNA‬وارد یکی از یاختهها میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬نیمه حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬هر ‪DNA‬ایی که دارای بخش (رشته پلی نوکلئوتید) مادری است ‪ ،‬قطعا بخش (رشته) جدید دارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬نیمه حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬بیش از نیمی از یاختهها فقط رشتههای غیر مادری و تعداد کمتری از آنها فقط رشتههای تازه ساخت دارند‪.‬‬
‫م‪ -‬نیمه حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل ‪ ،‬نیمی از یاختهها دارای دنایی هستند که یکی از رشتههای آن از یاختهی اولیه به ارث رسیده است‪.‬‬
‫س‪ -‬پراکنده (غیرحفاظتی) ‪ ،‬هر یاخته بخشهایی از هر رشته مادری را دریافت کرده و دنای حاصل دارای بخشهای قدیمی و تازه ساخت است‪.‬‬
‫ع‪ -‬که هر کدام از دناهای حاصل قطعاتی از رشتههای قبلی و جدید دریافت کرده اند ‪ ،‬توالی نوکلئوتیدی همه دناهای حاصل یکسان است‪.‬‬
‫ف‪ -‬غیرحفاظتی ‪ ،‬تمام رشتههای مادری وارد یکی از یاختههای جدید و مابقی رشتهها وارد دیگر یاختهها میشوند‪.‬‬
‫ص‪ -‬غیرحفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل هر ‪DNA‬ایی که دارای بخشهای مادری است ‪ ،‬قطعا بخشهای جدید نیز دارد‪.‬‬
‫ق‪ -‬غیر حفاظتی ‪ ،‬پس از دو نسل گروهی از یاختهها نمیتوانند دنایی متشکل از بخشهای قدیمی و جدید داشته باشند‪.‬‬
‫ر‪ -‬حفاظتی برعکس نیمه حفاظتی ‪ ،‬شکسته شدن پیوند فسفودی استر در ساختار دنای اولیه الزم است‪.‬‬
‫ش‪ -‬که همراه با قطعه قطعه شدن دنای اولیه است ‪ ،‬نوکلئوتیدهای پوریندار در مقابل نوکلئوتیدهای پیریمیدیندار ‪ ،‬قرار میگیرند‪.‬‬
‫ت‪ -‬غیرحفاظتی و نیمه حفاظتی‪ ،‬در هر دو مولکول دنای تازه تشکیل ‪ ،‬نوکلئوتیدهای جدید قابل رویت است‪.‬‬
‫ث‪ -‬که پیوند فسفودیاستر در دنای اولیه میشکند ‪ ،‬هر قطعه از دناهای تازه ساخت دارای بخشی از رشته قدیمی و رشته جدید است‪.‬‬
‫خ‪ -‬که پیوند فسفودیاستر در دنای اولیه نمیشکند ‪ ،‬یکی از یاختهها دنایی ‪ ،‬متشکل از دو رشته اولیه دریافت میکند‪.‬‬
‫ذ‪ -‬که رشتههای دنای اولیه دستنخورده باقی میماند ‪ ،‬در هر دنای حاصل ‪ ،‬رشته قدیمی توسط پیوند هیدروژنی به رشته جدید اتصال یافته است‪.‬‬
‫پ‪ -‬که رشتههای دنای اولیه قطعه قطعه میشود ‪ ،‬هر یک از دناهای حاصل قطعاتی متشکل از دو رشته قدیمی ‪ ،‬از دنای اولیه دریافت میکند‪.‬‬
‫ژ‪ -‬غیرحفاظتی (پراکنده) ‪ ،‬قطعات در دناهای حاصل ‪ ،‬به صورت توالی هر دو رشته قدیمی و سپس هر دو رشته جدید قابل رویت است‪.‬‬
‫گ‪ -‬غیر حفاظتی (پراکنده) ‪ ،‬در هر یک قطعه دنا ‪ ،‬مقابل رشته قدیم رشته جدید قرار میگیرد‪.‬‬

‫‪ -12‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬همانندسازی حفاظتی‪ :‬در این طرح هر دو رشتة دِنای قبلی (اولیه) بهصورت دستنخورده باقی مانده ‪ ،‬وارد یکی از یاختههای حاصل از‬
‫تقسیم میشوند ‪ ،‬دو رشته دِنای جدید هم وارد یاختة دیگر میشوند‪ .‬چون دِنای اولیه بهصورت دستنخورده در یکی از یاختهها حفظ شده است به آن‬
‫همانندسازی حفاظتی میگویند‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫همانندسازی حفاظتی ‪ -‬در طی هر سه نوع همانندسازی ‪ ،‬یاختههای‬ ‫ب‪ -‬درست‬

‫حاصل دارای دناهای کامال مشابه یکدیگر هستند‪.‬‬
‫همانندسازی حفاظتی – در این نوع همانندسازی هر دو رشتة دِنای‬ ‫ج‪ -‬درست‪-‬‬
‫قبلی (اولیه) بهصورت دستنخورده باقی مانده ‪ ،‬وارد یکی از یاختههای حاصل از تقسیم میشوند‬
‫‪ ،‬دو رشته دِنای جدید هم وارد یاختة دیگر میشوند‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬اگر یک دنا داشته باشیم و دو نسل همانندسازی حفاظتی انجام دهد ‪ ،‬در نهایت ‪ 4‬عدد دنا‬
‫وجود خواهد داشت‪ .‬یکی از آنها دنای مادری است و بقیه دناهای تازه ساخت (دارای رشتههای‬
‫غیرمادری) هستند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬اگر یک دنا داشته باشیم و دو نسل همانندسازی حفاظتی انجام دهد ‪ ،‬در نهایت ‪ 4‬عدد دنا‬
‫وجود خواهد داشت‪ .‬یکی از آنها دنای مادری است که به صورت دستنخورده وارد یکی از یاختهها‬
‫میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬در همانند سازی حفاظتی ‪ ،‬دنایی ایجاد نمیشود که یک رشته قدیمی و یک رشته تازه‬
‫ساخت داشته باشد‪ .‬در همانندسازی حفاظتی دو نوع دنا ایجاد میشود‪ .‬یکی هر دو رشته قدیمی و‬
‫دیگری هر دو رشته جدید و تازه ساخت را دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬همانندسازی نیمهحفاظتی ‪ :‬در این طرح در هر یاخته یکی از دو رشته دِنا مربوط به دِنای اولیه است و رشتة دیگر با‬
‫نوکلئوتیدهای جدید ساخته شده است‪ .‬چون در هر یاختة حاصل‪ ،‬فقط یکی از دو رشته دِنای قبلی وجود دارد ‪ ،‬به آن نیمهحفاظتی میگویند‪.‬‬
‫همانندسازی نیمه حفاظتی – در طی همانندسازی هر دنا ‪ ،‬دناهایی ایجاد میشود‪ .‬دناهای حاصل همگی از نظر توالی نوکلئوتیدی‬ ‫ح‪ -‬درست‪-‬‬
‫کامال شبیه یکدیگر هستند‪.‬‬
‫همانندسازی حفاظتی‬ ‫همانندسازی نیمه حفاظتی –‬ ‫ط‪ -‬نادرست‬
‫همانندسازی حفاظتی – در همانندسازی حفاظتی تمام رشتههای دنای اولیه وارد یکی از یاختهها شده و و یاخته دیگر دنایی‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫دریافت میکند که هر دو رشته آن تازه ساخت است‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست‪ -‬اگر یک دنا همانندسازی نیمه حفاظتی کند‪ .‬در دناهای حاصل هر دنایی که یک رشته قدیمی دارد قطعاً دارای یک رشته جدید هم است‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬اگر یک دنا دو نسل همانندسازی نیمه حفاظتی کند ‪ ،‬در نهایت ‪ 4‬عدد دنا (‪ 8‬عدد رشته) وجود خواهد داشت‪ 2 .‬عدد از دناها دارای‬
‫رشتههای قدیمی و جدید هستند‪ 2 .‬عدد دیگر از دناها فاقد رشتههای اولیه هستند و همه رشتههای آنها تازه ساخت (ساخته شده در نسل اول و نسل‬
‫دوم) هستند‪.‬‬
‫م‪ -‬درست‪ -‬پس از دو نسل همانندسازی دنا ‪ 4 ،‬عدد دنا ایجاد میشود‪ .‬دو عدد از دناها دارای یک رشته اولیه و یک رشته تازه ساخت هستند‪.‬‬
‫س‪ -‬درست‪ -‬همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) ‪ :‬در این طرح هر کدام از دِناهای حاصل‪ ،‬قطعاتی از رشتههای قبلی و رشتههای جدید را بهصورت پراکنده در‬
‫خود دارند‪.‬‬
‫همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) – در هر سه نوع طرح پیشنهادی ‪ ،‬دناهای حاصل از نظر توالی نوکلئوتیدی مشابه یکدیگر و‬ ‫ع‪ -‬درست‪-‬‬
‫مشابه دنای اولیه هستند‪.‬‬
‫همانندسازی حفاظتی‬ ‫ف‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ص‪ -‬درست‪ -‬در همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) ‪ ،‬همه دناهای حاصل ‪ ،‬قطعاتی با بخش مادری و تازه ساخت دارند‪.‬‬
‫ق‪ -‬نادرست‪ -‬در همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) ‪ ،‬همه دناهای حاصل قطعاتی از بخشهای قدیمی و تازه ساخت دارند‪.‬‬
‫ر‪ -‬نادرست‪ -‬شکسته شدن و تشکیل پیوند فسفودیاستر در همانندسازی پراکنده (غیرحفاظتی) رخ میدهد‪( .‬نههه سایرین)‬
‫غیر حفاظتی‪ -‬در هر سه طرح پیشنهادی همانندسازی ‪ ،‬باز پورین مقابل باز پیریمیدین (همراه با ایجاد پیوند هیدروژنی) مکمل‬ ‫ش‪ -‬درست‪-‬‬
‫خود قرار میگیرد‪.‬‬
‫ت‪ -‬درست ‪ -‬در همانندسازی نیمه حفاظتی و پراکنده (غیرحفاظتی) ‪ ،‬همه دناهای تازه ساخت دارای نوکلئوتیدهای قدیمی و جدید هستند‪ .‬در‬
‫همانندسازی حفاظتی یکی از دناها فقط نوکلئوتیدهای قدیمی داشته و بقیه دناها فقط نوکلئوتیدهای جدید دارند‪.‬‬
‫همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) – در این نوع همانندسازی ‪ ،‬هر قطعه از دنا و هر یک از رشتهها ‪ ،‬بخش های قدیمی و‬ ‫ث‪ -‬درست‪-‬‬
‫جدید دارند‪.‬‬
‫‪17‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫همانندسازی حفاظتی – در همانندسازی نیمه حفاظتی ‪ ،‬هر دنای‬ ‫همانندسازی حفاظتی ‪ +‬نیمه حفاظتی –‬ ‫خ‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫تازه ساخت ‪ ،‬یک رشته قدیمی و یک رشته جدید دارد‪.‬‬
‫همانندسازی نیمه حفاظتی‬ ‫همانندسازی حفاظتی ‪ +‬نیمه حفاظتی –‬ ‫ذ‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫همانندسازی پراکنده (غیرحفاظتی) – بخش دوم برای هیچکدام از سه روش همانندسازی صحیح‬ ‫پ‪ -‬نادرست‪ -‬این عبارت خیلی خفن شد‪.‬‬
‫نیست‪ .‬در همانندسازی پراکنده هر قطعه در دنای جدید ‪ ،‬یک رشته قدیمی و یک رشته جدید دارد‪.‬‬
‫ژ‪ -‬نادرست‪ -‬در همانندسازی پراکنده ‪ ،‬در هر قطعه ‪ ،‬یک رشته جدید و یک رشته قدیم وجود دارد‪ .‬یک قطعه نمیتواند فقط رشتههای قدیمی و یا فقط‬
‫رشتههای جدید داشته باشد‪.‬‬
‫گ‪ -‬درست‪ -‬در دنای حاصل از همانندسازی پراکنده ‪ ،‬در هر رشته قطعات تازه ساخت و قدیمی وجود دارد و در هر یک قطعه دنا ‪ ،‬مقابل رشته قدیم رشته‬
‫جدید قرار میگیرد‪.‬‬

‫با توجه به طرحهای مختلف برای همانندسازی دِنا‪ ،‬کدام گزینه وجه مشترک همانندسازی مولکول دنای (‪ )DNA‬اصلی به دو روش‬
‫نیمهحفاظتی و حفاظتی است؟‬
‫‪ )1‬شکستهشدن پیوندهای فسفودیاستر در ساختار دنای اولیه‬
‫‪ )۲‬عدم مشاهده نوکلئوتیدهای اولیه در هر رشته پلینوکلئوتیدی جدید‬
‫‪ )3‬تشکیل پیوند فسفودیاستر بین نوکلئوتیدهای جدید و اولیه‬
‫‪ )۴‬مشاهده رشتههای جدید در همه مولکولهای دنای جدید‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬در همانندسفازی به روش نیمهحفاظتی و حفاظتی امکان شفکسفتهشفدن پیوندهای فسففودیاسفتر در سفاختار دنای اولیه وجود ندارد‪ ،‬اما در همانندساازی‬
‫به روش غیرحفاظتی‪ ،‬پیوندهای فسفودیاستر در ساختار دنای اولیه در بخشهایی شکسته میشوند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬با توجه به شکلهای انواع الگوهای همانندسازی‪ ،‬در هر رشته پلینوکلئوتیدی جدید (تازه) ساخته شده به روش نیمهحفاظتی و حفاظتی‪ ،‬نوکلئوتیدهای‬
‫دنای اولیه حضور ندارند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در همانندسفازی به روش غیرحفاظتی‪ ،‬بین نوکلئوتیدهای جدید و اولیه پیوند فسافودیاساتر تشاکیل میشاود؛ اما در همانندسفازی به روش‬
‫نیمهحفاظتی و غیرحفاظتی چنین امکانی وجود ندارد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬فقط در همانندسففازی نیمه حفاظتی مشففاهده رشففتههای تازه سففاخت در همهی مولکولهای دنای جدید ممکن اسففت‪ ،‬در همانندسففازی حفاظتی‬
‫رشتههای جدید فقط در یکی از یاختهها دیده میشود و یک یاخته حاوی دنایی بدون رشتههای جدید است‪.‬‬

‫کدام طرح مورد تایید قرار گفته است؟‬

‫‪ -13‬مزلسون و استال با توجه به فرضیههای متعدد ارائه شده در ارتباط با طرحهای همانندسازی دنا‪ ،‬آزمایشی را طراحی کردند به این صورت که‬
‫آنها ابتدا باکتریها را در محیط دارای ‪ 15N‬کشت دادند‪ 15N .‬در ساختار بازهای آلی نیتروژندار که در ساخت دِنای باکتری شرکت میکنند‪ ،‬وارد‬
‫شدند‪ .‬پس از چندین مرحله رشد و تکثیر در این محیط‪ ،‬باکتریهایی تولید شدند که دِنای سنگینتری نسبت به باکتریهای اولیه داشتند‪.‬‬
‫سپس این باکتریها را به محیط کشت دارای ‪ 14N‬منتقل کردند‪ .‬با توجه به اینکه تقسیم باکتریها حدود ‪ 20‬دقیقه طول میکشد در فواصل ‪20‬‬
‫دقیقهای باکتریها را از محیط کشت جدا و بررسی کردند‪ ،‬چند مورد زیر در ارتباط با نتایج آزمایش آنها صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬در دورهی اول همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ،14N‬همهی دناهای ایجاد شده چگالی کمتری نسبت به ‪ DNA‬اولیه دارند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در دورهی اول همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همهی رشتههای ایجاد شده قطعاتی از دنای سنگین دارند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در دورهی اول همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همهی رشتههای جدید وزن سبکتری نسبت به رشتههای اولیه دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬در دورهی اول همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همهی ‪DNA‬های تازه ساخته شده وزن برابری دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در دورهی دوم همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همه ‪DNA‬های تازه ساخته شده وزن بیشتری نسبت به دنای اولیه دارند‪.‬‬
‫و‪ -‬در دورهی دوم همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همه ی دناهای تازه ساخته شده یک رشته با نیتروژن سنگین دارند‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ز‪ -‬در دورهی دوم همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪ ، 14N‬همه ی دناهای تازه ساخته شده دو رشته با وزن مولکولی برابر دارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬در دورهی دوم همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪14N‬؛ نیمی از دناهای تازه ساخته شده چگالی کمتری نسبت به دورهی اول دارند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در دورهی دوم همانندسازی در محیط کشت دارای نوکلئوتید ‪14N‬؛ گروهی از دناها دارای قطعاتی از ‪ DNA‬اولیه هستند‪.‬‬
‫ی‪DNA -‬های خارج شده از هر دورهی همانندسازی درون محلول سزیم کلرید را توسط سانتریفیوژ در سرعتی پایین گریز میدادند‪.‬‬
‫ک‪ -‬ایجاد دو الیه دنا از سانتریفیوژ دناهای استخراج شده از مرحلهی دوم تایید کنندهی همانندسازی نیمه حفاظتی و پراکنده میباشد‪.‬‬
‫ل‪ -‬ایجاد دو الیه دنا از سانتریفیوژ دناهای استخراج شده از مرحلهی اول ‪ ،‬رد کنندهی همانند سازی حفاظتی میباشد‪.‬‬
‫م‪ -‬در صورت گریز دادن دناهایی که در ‪ ۲0‬دقیقه اول ایجاد شدهاند ‪ ،‬دو الیه نوار در بخش میانی و باالیی لوله ایجاد میشود‪.‬‬
‫ن‪ -‬در صورت گریز دادن دناهایی که در ‪ ۲0‬دقیقه دوم ایجاد شدهاند؛ دو الیه نوار با چگالی متفاوت در بخشهای متفاوتی از لوله ایجاد میشود‪.‬‬
‫س‪ -‬به دنبال تشکیل دو نوار (با چگالی سنگین و سبک) در لوله پس از گریز دادن دِنای باکتریها‪ ،‬الگوی همانندسازی نیمهحفاظتی تایید شد‪.‬‬
‫ع‪ -‬به دنبال تشکیل یک نوار با چگالی سنگین در انتهای لوله پس از گریز دادن دِنای باکتریهای اولیه‪ ،‬الگوی همانندسازی غیرحفاظتی رد شد‪.‬‬
‫ف‪ -‬با تشکیل فقط یک نوار (با چگالی متوسط) در میانه لوله از دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی‪ ،‬فقط یکی از الگوهای همانندسازی پذیرفتنی می‬
‫شود‪.‬‬
‫ص‪ -‬در هر مرحله که رشتههای نوکلئیک اسیدی با چگالی متوسط تشکیل میشود ‪ ،‬به طور حتم نواری ضخیم در میانه لوله آزمایش شکل میگیرد‪.‬‬
‫ق‪ -‬در هر مرحلهای که دو نوار در لوله آزمایش تشکیل شد ‪ ،‬بیش از نیمی از رشتههای ‪ DNA‬موجود در لوله ‪ ،‬دارای ایزوتوپ سبک نیتروژن هستند‪.‬‬
‫ر‪ -‬در مرحلهای که فرضیه همانندسازی غیرحفاظتی (پراکنده) نقض گردید ‪ ،‬نیمی از مولکولهای دنا در ساختار خود ‪ ،‬نوکلئوتیدهای ‪ 15N‬داشتند‪.‬‬
‫ش‪ -‬در مرحلهای که طرح همانندسازی حفاظتی رد شد ‪ ،‬رشتههای دئوکسی ریبونوکلئوتیدی در عمقیترین بخش لوله قرار گرفته بودند‪.‬‬

‫‪ -13‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی در محیط کشت‬
‫‪14 N‬‬
‫(بعد از ‪ ۲0‬دقیقه) پس از گریز دادن ‪ ،‬نواری در میانه لوله تشکیل‬ ‫حاوی‬
‫دادند‪ .‬پس دِنای آنها چگالی متوسط داشت‪( .‬دنای اولیه چگالی سنگین داشت و در‬
‫بخش پایین لوله قرار گرفته بود‪).‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬طبق الگوی نیمه حفاظتی ‪ ،‬همه دناهای حاصل ‪ ،‬یک رشته قدیمی‬
‫(‪ )15N‬و یک رشته جدید (‪ )1۴N‬دارند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در انتهای دوره اول همانندسازی در محیط ‪ ،1۴N‬همانند سازی حفاظتی رد‬
‫شد‪ .‬در این مرحله همانندسازی نیمه حفاظتی و پراکنده نه رد و نه تایید شدند‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬همه رشتههای جدید ‪ 14N‬هستند و وزن سبکتری نسبت به رشتههای‬
‫قدیمی (‪ )15N‬دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬همه دناهای تازه ساخت (یک رشته سنگین و یک رشته سبک دارند‪، ).‬‬
‫وزن متوسط و برابر داشته و در وسط لوله قرار میگیرند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬دِنای باکتریهای حاصل از دور دوم همانندسازی (بعد از ‪ 40‬دقیقه)‬
‫پس از گریز دادن دو نوار‪ ،‬یکی در میانه (چگالی متوسط) و دیگری در باالی لوله‬
‫(چگالی سبک) تشکیل دادند‪ .‬پس نیمی از آنها چگالی متوسط و نیمی چگالی‬
‫سبک داشتند‪( .‬هیچکدام چگالی سنگین نداشتند‪).‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬در دوره دوم ‪ ،‬نیمی از دناها (که چگالی متوسط هستند‪ ).‬یک رشته‬
‫سنگین (‪ )15N‬و یک رشته سبک (‪ )1۴N‬دارند‪ – .‬نیمی دیگر از دناها (که چگالی‬
‫سبک هستند) دو رشته سبک (‪ )1۴N‬دارند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬دناهایی که در میانه لوله قرار دارند (چگالی متوسط) ‪ ،‬دارای‬
‫رشتههای ‪ 15N‬و ‪ 1۴N‬هستند‪ .‬دناهایی که در بخش باالیی لوله قرار دارند ‪ ،‬دارای دو رشته هم نوع و سبک (‪ )1۴N‬هستند‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬در دوره اول همه دناها چگالی متوسط دارند‪ .‬در دوره دوم ‪ ،‬نیمی چگالی متوسط و نیمی دیگر چگالی سبک دارند‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬در هیچ کدام از مراحل ‪ ،‬هیچ کدام از دناها قطعاتی از دنای اولیه دریافت نمیکنند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در دوره دوم ‪ ،‬همانندسازی پراکنده (غیرحفاظتی) رد شد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬برای سنجش چگالی دِناها در هر فاصلة زمانی‪ ،‬دِنای باکتریها را استخراج و در شیبی از محلول سزیمکلرید با غلظتهای متفاوت و در‬
‫سرعتی بسیار باال گریز دادند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬مرحله دوم (ایجاد دو الیه دنا در لوله) تایید کننده همانندسازی نیمه حفاظتی و رد کننده همانندسازی پراکنده (غیرحفاظتی) است‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬ایجاد یک الیه دنا در مرحله اول ‪ ،‬رد کننده همانندسازی حفاظتی است‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در مرحله اول (‪ 20‬دقیقه اول) ‪ ،‬یک نوار در میانه لوله (چگالی متوسط) ایجاد میشود‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬در مرحله دوم (بعد از ‪ 40‬دقیقه = ‪ 20‬دقیقه دوم) ‪ ،‬دو نوار تشکیل می شود ‪ ،‬یکی در میانه لوله (چگالی متوسط) و دیگری در باالی لوله (چگالی‬
‫سبک)‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست ‪ -‬به دنبال تشکیل دو نوار (با چگالی متوسط و سبک) در لوله پس از گریز دادن دِنای باکتریها‪ ،‬الگوی همانندسازی نیمهحفاظتی تایید شد‪.‬‬
‫تذکر مهم ‪ :‬در طی مراحل آزمایش‪ ،‬هیچگاه دو نوار با چگالی سبک و سنگین در لوله یا دو نوار یکی در انتها و دیگری در باالی لوله آزمایش دیده‬
‫نمیشود‪.‬‬
‫ع‪ -‬نادرست ‪ -‬به دنبال تشکیل یک نوار با چگالی سنگین در انتهای لوله پس از گریز دادن دِنای باکتریهای اولیه‪ ،‬هیچ یک از الگوهای همانندسازی رد یا‬
‫تایید نشد‪( .‬چون هنوز اول کار هست و اتفاقی نیفتاده)‬
‫ف‪ -‬نادرست‪ -‬با تشکیل فقط یک نوار (با چگالی متوسط) در میانه لوله از دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی‪ ،‬الگوی همانندسازی حفاظتی قابل‬
‫رد (نههه تایید) است‪ .‬و دو الگوی دیگر در مرحله بعد (دور دوم همانندسازی) یکی رد و دیگری تایید میشود‪.‬‬
‫همچین چیزی رخ نمیدهد‪ – .‬در همه مراحل یک رشته یا فقط ‪ 15N‬است یا فقط ‪ 1۴N‬است‪ .‬پس رشته چگالی متوسط‬ ‫ص‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫تشکیل نمیشود‪.‬‬
‫مرحله دوم همانندسازی (‪ 20‬دقیقه دوم) – در مرحله دوم سه چهارم از رشتهها ‪ 14N‬و یک چهارم آنها ‪ 15N‬هستند‪.‬‬ ‫ق‪ -‬درست –‬
‫نکته ‪ :‬در این مرحله نیمی از دناها چگالی متوسط و نیمی دیگر چگالی سبک دارند‪.‬‬
‫مرحله دوم همانندسازی (‪ 20‬دقیقه دوم) – در مرحله دوم دو نوار در لوله تشکیل شد‪ .‬نوار وسط لوله چگالی متوسط داشته و‬ ‫ر‪ -‬درست‬
‫نیمی از رشتههای آنها ‪ 15N‬بودند‪ .‬در نوار باالی لوله (چگالی سبک) همه رشتهها ‪ 1۴N‬هستند‪.‬‬
‫مرحله اول همانندسازی (‪ 20‬دقیقه اول) – در این مرحله دناهایی با چگالی متوسط ایجاد شد‪ .‬این دناها در وسط لوله قرار‬ ‫ش‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫گرفتند‪.‬‬

‫در ارتباط با آزمایش مزلسون و استال‪ ،‬کدام گزینه‪ ،‬عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟‬
‫« پس از سانتریفیوژ نمونه موجود در لوله آزمایش‪ ،‬در هر مرحلهای از آزمایشهای مزلسون و استال که ‪» .....................‬‬
‫‪ )1‬فقط یک نوار تشکیل گردید‪ ،‬همه مولکولهای دنا‪ ،‬حاوی نوکلئوتیدهای واجد ‪ ، 1۴N‬فسفات و قند پنج کربنی ‪ ،‬هستند‪.‬‬
‫‪ )۲‬تمامی مولکولهای دنا چگالی یکسانی دارند‪ ،‬همه رشتههای دنا در نوار تشکیل شده‪ ،‬تنها حاوی نوکلئوتید واجد ‪ 15N‬میباشند‪.‬‬
‫‪ )3‬نیمی از مولکولهای دنای حاصل‪ ،‬چگالی متوسط داشتند‪ ،‬در باالترین نوار تشکیل شده‪ ،‬همه دناها واجد ایزوتوپ سبک نیتروژن میباشند‪.‬‬
‫‪ )۴‬در پی سانتریفیوژ دو نوار در لوله آزمایش تشکیل گردید‪ ،‬در پایینترین نوار تشکیل شده‪ ،‬هر رشته دارای نوکلئوتیدهای حاوی ‪ 14N‬و ‪ N‬است‪.‬‬
‫‪15‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫پس از گریزدادن دِنای باکتریهای اولیه ‪ +‬پس از گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی ‪ -‬در گام‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫اول و پس از گریزدادن دِنای باکتریهای اولیه‪ ،‬در پایین لوله نواری تشکیل میشود که همه مولکولهای دنای آن‪ ،‬حاوی نوکلئوتیدهای واجد ‪ 15N‬هستند و پس از‬
‫گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی‪ ،‬در میانه (وسط) لوله نواری تشکیل می شود که هر دنای آن‪ ،‬دارای دو رشته با چگالی متفاوت است‬
‫(یک رشته دارای نوکلئوتید حاوی ‪ 14N‬و رشته دیگر دارای نوکلئوتید حاوی ‪ 15N‬است‪).‬‬
‫پس از گریزدادن دِنای باکتریهای اولیه ‪ +‬پس از گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی ‪ -‬پس‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫از گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی‪ ،‬در میانه (وسط) لوله نواری تشکیل میشود که هر دنای آن‪ ،‬در ساختار خود یک رشته دارای‬
‫نوکلئوتید حاوی ‪ 14N‬و رشته دیگر دارای نوکلئوتید ‪ 15N‬دارد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫پس از گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور دوم همانندسازی ‪ -‬دِنای باکتریهای حاصل از دور دوم همانندسازی‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫(بعد از ‪ ۴0‬دقیقه) پس از گریز دادن ‪ ،‬دو نوار‪ ،‬یکی در میانه و دیگری در باالی لوله تشکیل میدهند‪ .‬باالترین نوار تشکیل شده‪ ،‬از دناهایی دارای نوکلئوتید حاوی‬
‫‪ 14N‬تشکیل شده است پس دارای سبکترین ایزوتوپ نیتروژن است‪.‬‬
‫پس از گریزدادن دِنای باکتریهای حاصل از دور دوم همانندسازی – نوار میانی (پایینترین نوار) دارای دنایی با چگالی‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪14‬‬
‫متوسط است‪ ،‬هر رشته دنای مذکور میتواند از نوکلئوتید حاوی ‪ N‬یا نوکلئوتید حاوی ‪ N‬تشکیل شده باشد ولی همزمان یک رشته پلینوکلئوتیدی دنا‬
‫نمیتواند نوکلئوتید حاوی ‪ 15N‬و نوکلئوتید حاوی ‪ 14N‬را داشته باشد‪.‬‬

‫عوامل و مراحل همانندسازی‬

‫توجه ‪ :‬در اینجا ابتدا با تستهایی متن کتاب و شکلها را پوشش میدهیم و سپس همه موارد همانندسازی را به صورت مفهومی و ترکیبی مطرح میکنیم تا تسلط کافی پیدا کنید‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬همانندسازی و مطالب مرتبط با آن ‪ ،‬خیلی اهمیت باالیی در کنکور سراسری دارند‪.‬‬
‫‪ -14‬با توجه به عوامل موثر در همانندسازی ‪ ،‬چند مورد مناسب بیان شده است؟‬
‫الف‪ -‬رشته دنا به عنوان الگو ‪ ،‬وجود واحدهای سازنده دنا به صورت سه فسفاته و آنزیمهای الزم برای همانندسازی ‪ ،‬تنها عوامل موثر در همانندسازی هستند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در فرایند همانندسازی ‪ ،‬تنها یکی از رشتههای دنا به طور کامل الگوی آنزیمهای همانندسازی کننده قرار میگیرد‪.‬‬
‫ج‪ -‬واحدهای سازنده دنا ‪ ،‬نوکلئوتیدهای آزاد در سیتوپالسم با قند دئوکسیریبوز بوده که یک الی سه گروه فسفات دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬در حین همانندسازی دنا ‪ ،‬همزمان با اتصال یافتن نوکلئوتید آزاد به رشته پلینوکلئوتیدی در حال ساخت ‪ ،‬دو گروه فسفات آن باهم جدا میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نوعی آنزیم در همانندسازی ‪ ،‬ضمن باز کردن دو رشته دنا ‪ ،‬نوکلئوتیدها را بهصورت مکمل روبهروی هم قرار داده و سپس پیوند فسفودیاستر تشکیل میدهد‪.‬‬
‫و‪ -‬در حین همانند سازی ‪ ،‬بر طول رشته پلینوکلئوتیدی جدید افزوده ‪ ،‬از میزان فسفات آزاد در سیتوسل کاسته و بر تعداد پیوند فسفودیاستر افزوده میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬در جانداران یوکاریوتی ‪ ،‬در حین تقسیم یاخته ‪ ،‬با فعالیت آنزیمهای دخیل در همانندسازی ‪ ،‬تعداد دناهای هستهای دو برابر میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬آنزیمی که سبب جدا شدن هیستونها از دنا میشود ‪ ،‬مارپیچ دنا و دو رشته آن را از هم جدا میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬با جدا شدن دو رشته دنا به صورت تدریجی ‪ ،‬فرایند همانندسازی نیز انجام میشود‪.‬‬

‫‪ -14‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬در همانندسازی عوامل متعددی مؤثرند که مهمترین (نههه تنها) آنها به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪ -‬مولکول دِنا به عنوان الگو (هر دو رشته دنا در فرایند همانندسازی الگو هستند)‬
‫‪ -‬واحدهای سازندة دِنا که بتوانند در کنار هم نسخه مکمل الگو را بسازند‪ .‬این واحدها نوکلئوتیدهای آزاد داخل یاخته و سهفسفاته هستند که در لحظة‬
‫اتصال به رشته پلینوکلئوتید در حال ساخت ‪ ،‬دو فسفات خود را از دست میدهند‪( .‬جدا شدن دو فسفات به صورت همزمان)‬
‫‪ -‬آنزیمهای الزم برای همانندسازی که ضمن بازکردن دو رشته ‪ ،‬نوکلئوتیدها را به صورت مکمل روبهروی هم قرار میدهند و با پیوند فسفودیاستر به هم وصل‬
‫میکند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬آنزیمهای الزم برای همانندسازی ‪ :‬هلیکاز ‪DNA +‬پلیمراز (دنابسپاراز) ‪ +‬آنزیمهای باز کننده پیچ و تاب دنا ‪ +‬آنزیمهای جدا کننده پروتئینهای متصل به‬
‫دنا ‪... +‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬در همانندسازی هر دو رشته دنا به صورت کامل همانند سازی (نیمه حفاظتی) میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬نوکلئوتیدهای آزاد که قرار است در فرایند همانندسازی مصرف شوند ‪ ،‬سه گروه فسفات دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬نوکلئوتیدهای آزاد سه فسفاته (با قند دئوکسیریبوز) در لحظة اتصال به رشته پلینوکلئوتید در حال ساخت ‪ ،‬دو فسفات خود را از دست‬
‫میدهند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمهای (نههه نوعی آنزیم) الزم برای همانندسازی ضمن بازکردن دو رشته دنا (توسط هلیکاز) ‪ ،‬نوکلئوتیدها را به صورت مکمل روبهروی هم‬
‫قرار میدهد (توسط ‪DNA‬پلیمراز) و با پیوند فسفودیاستر به هم وصل میکند‪( .‬توسط ‪ DNA‬پلیمراز)‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬در حین همانندسازی دنا ‪ :‬موارد روبهرو کاسته میشود ‪ :‬تعداد نوکلئوتیدهای آزاد در سیتوپالسم –موارد روبرو افزوده میشود ‪ :‬تعداد فسفات‬
‫آزاد در سیتوپالسم ‪ +‬طول رشته در حال ساخت ‪ +‬تعداد پیوند فسفودیاستر در رشته در حال ساخت‬

‫‪21‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬در فصل ‪ 6‬زیست یازدهم میخوانید که قبل از وقوع تقسیم ‪ ،‬همانندسازی دنا انجام میشود‪ .‬در جانداران یوکاریوتی چرخه یاختهای (‪S + G1‬‬
‫‪ + G2 +‬تقسیم هسته ‪ +‬سیتوکینز) وجود دارد‪ .‬در مرحله ‪( S‬قبل از تقسیم) همانندسازی دنای هستهای انجام میشود‪ .‬در مرحله ‪ S‬آنزیمهای‬
‫همانندسازی کننده فعالیت میکنند‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬هلیکاز مارپیچ دنا را باز کرده و دو رشته دنا را از هم جدا میکند اما هلیکاز هیستونها را از دنا جدا نمیکند‪ .‬هلیکاز ‪ ،‬پیچو تاب دنا را باز‬
‫نمیکند‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬به دنای پایین نگاه کنید دو رشته دنا انگار دور یک محور فرضی پیچ خورده است‪ .‬این پیچ توسط هلیکاز باز میشود‪ .‬حاال یک نخ بیارید و دور انگشت خودتون چندین دور بپیچید ؛ به این‬
‫میگن پیچوتاب (پیچوتاب کروماتین توسط آنزیمهایی قبل از آغاز همانندسازی باز میشود‪).‬‬

‫ط‪ -‬درست‪ -‬جدا شدن دو رشته دنا تدریجی انجام میشود و همانندسازی نیز انجام میشود‪.‬‬

‫مراحل همانندسازی‬

‫‪ -15‬با توجه به اتفاقات قبل و حین همانندسازی که در جانداران رخ میدهد ‪ ،‬چند مورد درباره همه جانداران صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬به دنبال آغاز فعالیت آنزیمهای همانندسازی کننده ‪ ،‬ابتدا میزان فشردگی ‪ DNA‬افزایش یافته و سپس آنزیمهایی شروع به فعالیت میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬همزمان با همانندسازی دنا ‪ ،‬ابتدا پیچوتاب آن باز شده و سپس پروتئینهای همراه آن (هیستونها) جدا میشوند‪.‬‬
‫ج‪ -‬قبل از آغاز فرایند همانندسازی ‪ ،‬باز شدن پیچوتاب فامینه(کروماتین) بر باز شدن مارپیچ دنا مقدم است‪.‬‬
‫د‪ -‬در طی فعالیت هلیکاز جدا کردن دو رشتهی الگو (شکسته شدن پیوند هیدروژنی) بر باز شدن مارپیچ دنا مقدم میباشد‪.‬‬
‫ه‪ -‬به منظور ساخته شدن هر رشتهی دنا در مقابل رشتهی الگو فقط نوعی آنزیم با خاصیت پلیمرازی دارای فعالیت است‪.‬‬
‫و‪DNA -‬پلیمراز یکی از مهمترین آنزیمهای همانندسازی کننده است که نوکلئوتیدهای مکمل را با رشتهی الگو جفت میکند‪.‬‬
‫ز‪ -‬در محل آغاز همانندسازی ‪ ،‬طی فعالیت ‪DNA‬پلیمراز و هلیکاز پیوند هیدروژنی شکسته شده و دو رشتهی دنا از یکدیگر باز میشوند‪.‬‬

‫‪ -15‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬به منظور همانندسازی دنا ‪ ،‬ابتدا فشردگی آن کاهش مییابد‪ - .‬قبل از همانندسازی دِنا باید پیچوتاب فامینه (کروماتین)‪ ،‬باز و پروتئینهای‬
‫همراه آن (در یوکاریوتها یعنی هیستونها – در باکتریها نوع دیگری از پروتئینها) از آن جدا شوند تا همانندسازی بتواند انجام شود‪ .‬این کارها با کمک‬
‫آنزیمهایی انجام میشود ‪ ،‬سپس آنزیم هلیکاز مارپیچ دِنا و دو رشته آن را ازهم باز میکند‪.‬‬
‫ترکیب ‪ :‬فامینه (کروماتین) ‪ ،‬فرم اندکی فشرده دنا می باشد که دارای نوکلئوزوم (‪ + DNA‬هیستونها) است‪( .‬فصل ‪ 6‬یازدهم را روزنامهوار از روی متن کتاب‬
‫درسی بخون)‬
‫ترکیب ‪ :‬جدا شدن پروتئینها از دنا و باز شدن پیچوتاب آنها ‪ ،‬یعنی کاهش فشردگی دنا‪ .‬وقتی دنا همانندسازی میشود ‪ ،‬فشردگی آنها کمترین مقدار است‪ .‬در‬
‫حین وقوع تقسیم (میتوز ‪ +‬میوز ‪ )... +‬فشردگی دنا بیشترین است‪( .‬فصل ‪ 6‬یازدهم را روزنامهوار از روی متن کتاب درسی بخون)‬
‫تذکر ‪ :‬در یوکاریوتها هیستون وجود دارد نه باکتریها‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬قبل از (نههه حینِ) همانندسازی دِنا باید پیچوتاب فامینه (کروماتین)‪ ،‬باز و پروتئینهای همراه آن (یعنی هیستونها در یوکاریوتها) از آن‬
‫جدا شوند تا همانندسازی بتواند انجام شود‪ .‬این کارها با کمک آنزیمهایی (نهه یک آنزیم) انجام می شود ‪ ،‬سپس آنزیم هلیکاز مارپیچ دِنا و دو رشته آن را‬
‫ازهم باز میکند‪.‬‬
‫‪22‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫تذکر ‪ :‬آنزیم هلیکاز مارپیچ دِنا و دو رشته آن را ازهم باز میکند اما باز شدن پیچوتاب فامینه (کروماتین) و جدا شدن پروتئینهای همراه دنا توسط‬
‫آنزیمهای دیگری انجام میشود نهههه هلیکاز‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬مسیر قبل تا حین همانندسازی ‪ -1 :‬باز شدن پیچوتاب فامینه (کروماتین) ‪ -2‬جدا شدن پروتئینهای همراه دنا ‪ -3‬باز شدن مارپیچ دِنا‬
‫و دو رشته آن توسط هلیکاز ‪ -4‬آغاز فعالیت انواعی از آنزیمهای دیگر و ‪DNA‬پلیمراز (دنابسپاراز)‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬ابتدا باز شدن مارپیچ دنا توسط هلیکاز و سپس شکستن پیوند هیدروژنی و باز شدن دو رشته دنا از یکدیگر توسط هلیکاز رخ میدهد ‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬انواع دیگری از آنزیمها با همدیگر فعالیت میکنند تا یک رشته دِنا در مقابل رشته الگو ساخته شود‪ .‬یکی از (نهههه تنها )مهمترین آنها که‬
‫نوکلئوتیدهای مکمل را با نوکلئوتیدهای رشته الگو جفت میکند دِنابسپاراز (‪ DNA‬پلیمِراز) است‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬یکی از (نهههه تنها )مهمترین آنها که نوکلئوتیدهای مکمل را با نوکلئوتیدهای رشته الگو جفت میکند دِنابسپاراز (‪ DNA‬پلیمِراز) است‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬باز شدن مارپیچ دِنا و دو رشته آن توسط هلیکاز صورت میگیرد‪.‬‬

‫دوراهی همانندسازی‬

‫‪ -16‬چند مورد درباره « محلی که دو رشته دنا از هم جدا میشوند و دو ساختار ‪ Y‬مانند بهوجود میآید‪ ».‬صادق است؟‬
‫الف‪ -‬هر یک از آنها ساختارها طی فعالیت یک آنزیم پروتئینی هلیکاز ایجاد شده و محل فعالیت انواعی از آنزیمهای دیگر میباشند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در فاصله بین این دو ساختار ‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته از هم گسیخته و پیوندهای فسفودیاستر جدید در حال تشکیل هستند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در ساختار مذکور به دنبال فعالیت نوعی مولکول با فعالیت اختصاصی (کاتالیزور زیستی) ‪ ،‬نوکلئوتیدها به ابتدای رشته در حال تشکیل اضافه میشوند‪.‬‬
‫د‪ -‬همزمان با دور شدن دو ساختار مذکور در دنا ‪ ،‬گروهی از نوکلئوتیدهای آزاد (سه فسفاته) به انتهای دو رشته جدید در حال ساخت اضافه میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬به دنبال فعالیت ‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬نوکلئوتید سه فسفاته (با از دست دادن فسفاتهای خود) به نوکلئوتید مکمل خود روی رشته الگو اتصال مییابد‪.‬‬
‫و‪ -‬اضافه شدن یک نوکلئوتید (توسط ‪DNA‬پلیمراز) به انتهای رشته در حال ساخت ‪ ،‬به نوع بازی بستگی دارد که در نوکلئوتید رشته الگو قرار دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬طی فعالیت ‪DNA‬پلیمراز همزمان با اتصال هر نوکلئوتیدی به رشته ی در حال ساخت قطعا به منظور تامین انرژی فرایند ‪ ATP ،‬مصرف میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬آنزیم باز کننده مارپیچ دنا به همراه ‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬نوکلئوتیدها را بر اساس رابطه ی مکملی روبروی یکدیگر قرار داده و سبب تشکیل پیوند فسفودیاستر میشود‪.‬‬

‫‪ -16‬بررسی گزینهها‬
‫دوراهی همانندسازی‬

‫الف‪ -‬درست‪ -‬در محلی که دو رشتة دِنا از هم جدا میشوند‪ ،‬دو ساختار ‪ Y‬مانند بهوجود میآید که به هریک از آنها دوراهی همانندسازی میگویند ‪ ،‬در فاصلة‬
‫بین این دو ساختار‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته از هم گسیخته و دو رشته از یکدیگر باز شدهاند‪ .‬همچنین در دوراهی همانندسازی پیوندهای‬
‫فسفودیاستر جدیدی (توسط ‪DNA‬پلیمراز) در حال تشکیل هستند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬آنزیمهای فعال در محل دوراهی همانندسازی ‪ :‬یک هلیکاز ‪ +‬دو عدد ‪DNA‬پلیمراز ‪ +‬انواع دیگر‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬در فاصلة بین دو ساختار ‪ Y‬مانند (دوراهی همانندسازی)‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته از هم گسیخته و دو رشته از یکدیگر باز شدهاند‪.‬‬
‫همچنین در دوراهی همانندسازی پیوندهای فسفودیاستر جدیدی (توسط ‪DNA‬پلیمراز) در حال تشکیل هستند‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬در محل دوراهی همانندسازی ‪ ،‬دِنابسپاراز (مولکولی با فعالیت اختصاصی = نوعی کاتالیزور زیستی) نوکلئوتیدها را به انتهای (نههه ابتدای) رشته در‬
‫حال تشکیل اضافه میکند‪.‬‬
‫ترکیب بسیار مهم ‪( :‬طبق نگاه و قصد طراح کنکور این مورد خیلی مهم است) این مواردی که روبرو آوردهام ‪ ،‬معرف آنزیم است ‪ :‬کاتالیزور زیستی – افزایش‬
‫دهنده سرعت واکنش شیمیایی خاص – افزایش دهنده امکان برخورد مناسب مولکولها – کاهش دهنده انرژی فعالسازی واکنش – افزایش دهنده سرعت‬
‫واکنشهای انجام شدنی – داشتن جایگاه فعال (قالبی شکل)‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬در فاصله بین دو دوراهی همانندسازی ‪ ،‬نوکلئوتیدهای آزاد به انتهای رشتههای در حال ساخت اضافه میشوند‪( .‬توسط ‪DNA‬پلیمراز)‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬هنگام اضافه شدن هر نوکلئوتید سهفسفاته به انتهای رشته پلینوکلئوتید دو تا از فسفاتهای آن (نه همه فسفاتهای آن) از مولکول جدا میشوند‬
‫و نوکلئوتید بهصورت تکفسفاته به رشته متصل میشود (تشکیل پیوند فسفودیاستر و آزاد شدن آب)‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬دِنابسپاراز نوکلئوتیدها را به انتهای رشته در حال تشکیل اضافه میکند‪ .‬اضافه شدن یک نوکلئوتید به نوع بازی بستگی دارد که در نوکلئوتید‬
‫رشته الگو قرار دارد‪ .‬هر نوکلئوتید باید با نوکلئوتید روبه روی خود در رشته الگو مکمل باشد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در همانندسازی ابتدا تشکیل پیوند هیدروژنی صورت میگیرد (ایجاد رابطه مکملی بین بازها) و سپس پیوند فسفودیاستر ایجاد میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬هنگامی که دو فسفات از نوکلئوتید جدا میگردد ‪ ،‬انرژی ذخیره شده در پیوند (فسفات‪ -‬فسفات) نوکلئوتید آزاد شده و صرف تشکیل پیوند‬
‫فسفودیاستر میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬قرار دادن نوکلئوتیدهای مکمل روبروی هم و تشکیل پیوند فسفودیاستر توسط ‪DNA‬پلیمراز رخ میدهد نه هلیکاز‪.‬‬

‫فعالیتهای آنزیم دنابسپاراز (‪DNA‬پلیمراز)‬

‫‪ -17‬نوعی مولکول پروتئینی که قابلیت کاهش انرژی فعال سازی واکنش خاصی را دارد ‪ ،‬در حین همانندسازی نوکلئوتیدها را بر اساس رابطه مکملی‬
‫مقابل هم قرار میدهد‪ .‬چند مورد درباره مولکول مذکور صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬پس از اتمام ساخته شدن رشتهی مکمل الگو ‪ ،‬مولکول مذکور به عقب برگشته و طی ویرایش سبب شکستن پیوند فسفودیاستر میشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬در طی فعالیت نوکلئازی آن بین نوکلئوتید آزاد و بخش انتهایی رشتهی در حال ساخت پیوند اشتراکی تشکیل (سنتزآبدهی) میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬در حین فعالیت پلیمرازی آن نوعی پیوند اشتراکی بین نوکلئوتید اشتباه و رشتهی در حال ساخت ‪ ،‬شکسته (هیدرولیز) میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬در حین ویرایش ‪ ، DNA‬با فعالیت انواعی از آنزیم به همراه مولکول مذکور ‪ ،‬حین هیدرولیز پیوند فسفودیاستر یک مولکول آب مصرف میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬هر فعالیت نوکلئازی مولکول مذکور ‪ ،‬به منظور حذف نوکلئوتید اشتباه در رشتهی در حال ساخت میباشد‪.‬‬
‫و‪ -‬در هر جایگاه آغاز همانندسازی در دنای یاخته یوکاریوتی ‪ ،‬دو دوراهی به همراه بیش از دو مولکول مذکور دارای فعالیت است‪.‬‬
‫ز‪ -‬در یک دوراهی همانندسازی ‪ ،‬هر یک از آنها ‪ ،‬با اتصال به رشتههای الگو ‪ ،‬شروع به ساختن رشتههای پلینوکلئوتیدی به روش نیمه حفاظتی میکنند‪.‬‬
‫ح‪ -‬به ازای هر جایگاه آغاز همانندسازی در جاند ار یوکاریوتی ‪ ،‬به دنبال فعالیت مولکول مذکور دو دوراهی ایجاد شده و همانندسازی در دو جهت انجام میشود‪.‬‬

‫‪ -17‬بررسی گزینهها‬
‫‪DNA‬پلیمراز‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬اگرچه آنزیم دِنابسپاراز ‪ ،‬نوکلئوتیدها را براساس رابطة مکملی مقابل هم قرار میدهد ولی گاهی در این مورد اشتباهی هم صورت میگیرد؛ بنابراین‬
‫آنزیم دِنابسپاراز پس از برقراری هر پیوند فسفودیاستر‪ ،‬برمیگردد و رابطة مکملی نوکلئوتیدها را بررسی میکند که رابطة آنها درست است یا اشتباه؟‬
‫اگر اشتباه باشد آن را برداشته (شکستن پیوند فسفودیاستر) و نوکلئوتید درست را به جای آن قرار میدهد (تشکیل پیوند فسفودیاستر)‪ .‬برای حذف‬
‫نوکلئوتید نادرست باید بتواند پیوند فسفودیاستر را بشکند و نوکلئوتید نادرست را از دِنا جدا کند‪( .‬فعالیت نوکلئازی ‪DNA‬پلیمراز)‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیم دِنابسپاراز ‪ ،‬هم فعالیت بسپارازی (پلیمرازی) دارد که در آن پیوند فسفودیاستر را تشکیل میدهد و هم فعالیت نوکلئازی که در آن‬
‫پیوند فسفودیاستر (نوعی پیوند اشتراکی) را برای رفع اشتباه میشکند‪ .‬به فعالیت نوکلئازی دنابسپاراز را که باعث رفع اشتباهها در همانندسازی میشود‪،‬‬
‫ویرایش میگویند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬در طی فعالیت پلیمرازی ‪DNA ،‬پلیمراز پیوند فسفودیاستر را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬ویرایش توسط ‪DNA‬پلیمراز صورت میگیرد نه آنزیمهای دیگر‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬فعالیت نوکلئازی دنابسپاراز را که باعث رفع اشتباهها در همانندسازی میشود‪ ،‬ویرایش میگویند‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬درست‪ -‬در هر دو راهی یک هلیکاز و دو ‪DNA‬پلیمراز در حال فعالیت هستند‪ .‬در هر جایگاه آغاز همانند سازی اگر دو دوراهی ایجاد شود ‪ ،‬به ازای هر‬
‫جایگاه آغاز همانندسازی ؛ دو هلیکاز و ‪ 4‬عدد ‪DNA‬پلیمراز در حال فعالیت خواهند بود‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬هر ‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬به یکی از رشتههای دنا (الگو) اتصال یافته و شروع به ساخت یکی از رشتههای پلینوکلئوتیدی میکند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در همانندسازی هر دو رشته دنا الگو است‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬هر ‪DNA‬پلیمراز فقط از یکی از رشتههای دنا به عنوان الگو استفاده میکند‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬هلیکاز ایجاد کننده دوراهی همانندسازی است نههه ‪DNA‬پلیمراز – با توجه به اینکه در محل همانندسازی ‪ ،‬همانندسازی در دوجهت انجام‬
‫میشود ؛ به آن همانندسازی دوجهتی نیز میگویند‪.‬‬

‫همانندسازی در پروکاریوتها و یوکاریوتها‬

‫‪ -18‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬وجود غشایی با نفوذپذیری انتخابی در همه جانداران ‪ ،‬احتیاجات یاخته را تامین میکند‪.‬‬
‫ب‪ -‬همه جانداران با استفاده از اطالعات ذخیره شده در دنا ‪ ،‬برای افزایش بقای خود به محیط پاسخ میدهند‪.‬‬
‫ج‪ -‬همه جاندارانی که توانایی همانندسازی دنای خود را دارند ‪ ،‬به منظور تولید مثل و ایجاد زادهی جدید ‪ ،‬ساختار دوک تشکیل میدهند‪.‬‬
‫د‪ -‬در هر جاندار دارای شبکه آندوپالسمی ‪ ،‬عالوه بر هسته قطعا درون دو ساختار با غشای درونی ‪ ،‬آنزیمهای همانندسازی کننده دنا فعالیت دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در هر جاندار که فام تن اصلی به غشای پالسمایی متصل است ‪ ،‬محلهای همانندسازی دنا توسط غشاهای درونی از یکدیگر مجزا شدهاند‪.‬‬
‫و‪ -‬در هر جاندار که دنای اصلی به غشای پالسمایی متصل نیست ‪ ،‬محل همانندسازی دنا توسط دو غشا محصور شده است‪.‬‬
‫ز‪ -‬در هر جاندار که ماده وراثتی در غشا محصور شده است ‪ ،‬درون هر دوراهی همانندسازی آن تنها آنزیم بازکننده مارپیچ دنا فعالیت دارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬در هر جاندار که ماده وراثتی در غشا محصور نشده است ‪ ،‬آنزیم باز کننده پیچوتاب فامینه (کروماتین) ‪ ،‬در مواردی پیوند هیدروژنی را میشکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در هر جاندار که فام تن اصلی دارای مولکول دنای حلقوی است ‪ ،‬آنزیم غیرهلیکازی ‪ ،‬سبب جدا شدن هیستونها از دنا میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬در هر جاندار که فام تن اصلی دارای دو سر متفاوت در هر رشته خود است ‪ ،‬در حین همانندسازی ابتدا هیستونها از دنا جدا میشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬در هر جانداری که دنای حلقوی وجود دارد ‪ ،‬آنزیم ممانعت کننده از وقوع جهش در ماده ژنتیک ‪ ،‬کاهش دهنده انرژی فعالسازی واکنش است‪.‬‬
‫ل‪ -‬در هر جانداری که فقط دنای حلقوی وجود دارد ‪ ،‬آنزیم باز کننده مارپیچ دنا ‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته را از هم گسیخته میکند‪.‬‬
‫م‪ -‬در هر جانداری که فقط دنای دارای دو سر متفاوت در هر رشته وجود دارد ‪ ،‬فعالیت هلیکاز بر ‪DNA‬پلیمراز مقدم میباشد‪.‬‬
‫ن‪ -‬در هر جاندار که عالوه بر دنای اصلی دارای دنای حلقوی میباشد ‪ ،‬محل تولید و فعالیت آنزیمهای همانندسازی کننده دنا ‪ ،‬در آن یکسان است‪.‬‬
‫س‪ -‬در هر جاندار که عالوه بر دنای اصلی ‪ ،‬پالزمید وجود دارد ‪ ،‬بدون حضور غشاهای درونی ‪ ،‬هومئوستازی جاندار در طول حیات آن حفظ میشود‪.‬‬
‫ع‪ -‬اطالعات افزایش دهنده مقاومت جاندار به آنتیبیوتیک ‪ ،‬درون دنایی قرار دارد که به الیه داخلی غشای پالسمایی اتصال یافته است‪.‬‬
‫ف‪ -‬در هر جاندار که دنای اصلی به غشای پالسمایی متصل است ‪ ،‬به منظور همانندسازی دنا ‪ ،‬فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی وجود دارد‪.‬‬
‫ص‪ -‬هنگامی که همانندسازی دنا در باکتری توسط یک جایگاه آغاز شود و دو جهته باشد ‪ ،‬جایگاه آغاز و پایان همانندسازی مقابل یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫ق‪ -‬در صورتی که در دنای اصلی باکتری همانندسازی دو جهته رخ دهد ‪ ۲ ،‬هلیکاز و ‪DNA ۴‬پلیمراز بر روی مولکول دارای فعالیت میباشند‪.‬‬
‫ر‪ -‬به دنبال فعالیت هر هلیکاز در جایگاه آغاز همانندسازی ‪ ،‬در نهایت دو دوراهی‪ Y‬مانند در دنا ایجاد میشود‪.‬‬
‫ش‪ -‬در جانداران با غشای درونی ‪ ،‬هر اندامکی که دارای دنا میباشد ‪ ،‬به منظور فشرده کردن دنای خطی خود از هیستونها استفاده میکند‪.‬‬
‫ت‪ -‬در هر جانداری که فشردگی دنای اصلی توسط پروتئین یا پروتئینهایی انجام میشود ‪ ،‬دنا براساس محل حضور به دو نوع طبقه بندی میشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬در هر جانداری که دنا براساس محل فعالیت خود طبقه بندی شده است ‪ ،‬پروتئینهای فشرده کننده دنای اصلی هیستونی و غیر هیستونی هستند‪.‬‬
‫خ‪ -‬در هر جاندار که فشردگی دنا فقط توسط پروتئینهای غیر هیستونی انجام میشود ‪ ،‬رشتههای پلینوکلئوتیدی با دو سر متفاوت ساخته نمی شود‪.‬‬
‫ذ‪ -‬در هر جاندار که فشردگی دنا فقط توسط پروتئینهای هیستونی انجام می شود‪ ،‬نوکلئوتیدها همزمان با از دست دادن دو فسفات ‪ ،‬به انتهای رشته اتصال مییابند‪.‬‬
‫پ‪ -‬در هر هستهی جاندارانی که تقسیم بندی غشای درونی دارند ‪ ،‬قطعا بیش از یک دنا وجود داشته و همانندسازی آنها پیچیدهتر از سایرین میباشد‪.‬‬
‫ژ‪ -‬در هر فامتن اصلی جانداران دارای راکیزه ‪ ،‬بیش از یک جایگاه آغاز همانند سازی وجود داشته و سرعت تکثیر مادهی ژنتیک بیشتر از سایرین میباشد‪.‬‬
‫گ‪ -‬در هر یاخته دستگاه گلژیدار ‪ ،‬تعداد جایگاه آغاز همانندسازی ثابت بوده و سرعت همانندسازی دنا تحت تاثیر پروتئینهای هستهای تنظیم میشود‪.‬‬
‫چ‪ -‬پس از تشکیل اندامها در جنین ‪ ،‬سرعت تکثیر مادهی ژنتیک ‪ ،‬تعداد دوراهی همانندسازی و فعالیت هلیکازها شدیدا افزایش مییابد‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -18‬بررسی گزینهها‬

‫الف‪ -‬درست‪ -‬غشای پالسمایی دارای نفوذپذیری انتخابی است‪ .‬این غشا بر اساس نیاز یاخته به موادی خاص اجازه عبور میدهد‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬همه جانداران زیستا و زایا (نظم و ترتیب ‪ ،‬هومئوستازی ‪ ،‬رشد و نمو ‪ ،‬جذب و استفاده از انرژی ‪ ،‬پاسخ به محیط ‪ ،‬تولید مثل و سازش با محیط) دارند‪.‬‬
‫تمام این موارد زیر نظر دناها و ژنهای جانداران است‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬باکتریها سانتریول ‪ ،‬ساختار دوک و چرخه یاختهای ندارند‪ .‬این موارد ویژه یاخته یوکاریوتی است‪.‬‬
‫جانداران یوکاریوتی (آغازیان ‪ ،‬قارچها ‪ ،‬گیاهان و جانوران)‬ ‫د‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫محلهای همانند سازی دنا در جانوران و قارچها و آغازیان غیر فتوسنتز کننده ‪ :‬هسته ‪ +‬میتوکندری‬
‫محلهای همانندسازی در گیاهان و آغازیان فتوسنتز کننده ‪ :‬هسته ‪ +‬میتوکندری ‪ +‬کلروپالست‬
‫محل همانند سازی دنا در باکتری ‪ :‬سیتوپالسم‬
‫باکتری – در باکتری اندامک غشادار و غشاهای درونی وجود ندارد‪ – .‬غشای درونی و اندامک غشادار ویژه جانداران‬ ‫ه‪ -‬نادرست –‬
‫یوکاریوتی است‪.‬‬
‫‪ :‬یوکاریوتها – محلهای همانندسازی در یوکاریوتها هسته ‪ ،‬میتوکندری و کلروپالست (در گروه فتوسنتز کننده آنها مانند گیاهان و‬ ‫و‪ -‬درست‬
‫آغازیان فتوسنتز کننده) ‪ ،‬است‪.‬‬
‫یوکاریوتها – درون هر دوراهی همانندسازی در تمام جانداران ‪ ،‬یک هیلکاز و دو عدد ‪DNA‬پلیمراز فعالیت دارد‪.‬‬ ‫ز‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫باکتریها – آنزیم هلیکاز پیوند هیدروژنی دنا را میشکند‪ .‬این آنزیم مارپیچ دنا را باز میکند اما پیچوتاب کروماتین را باز نمیکند‪.‬‬ ‫ح‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نکته ‪ :‬در پروکاریوتها که شامل همة باکتریها میشوند‪ ،‬مولکولهای وراثتی در غشا محصور نشده و فامتن اصلی دارای مولکول دِنای حلقوی است که در‬
‫سیتوپالسم قرار دارد و به الیه داخلی غشای پالسمایی یاخته متصل است‪.‬‬
‫باکتری – باکتری هیستون ندارد‪.‬‬ ‫ط‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫یوکاریوتها ‪ -‬قبل از (نههه حین) همانندسازی دِنا باید پیچوتاب فامینه‪ ،‬باز و پروتئینهای همراه آن یعنی هیستونها از‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫آن جدا شوند تا همانندسازی بتواند انجام شود‪ .‬این کارها با کمک آنزیمهایی (غیییر هلیکازی) انجام میشود‪.‬‬
‫همه جانداران (باکتری ‪ +‬یوکاریوت) ‪ -‬ترجمه بخش دوم ‪ :‬آنزیم ‪DNA‬پلیمراز (فرایند ویرایش) – آنزیمها کاهش دهنده‬ ‫ک‪ -‬درست‪-‬‬
‫انرژی فعالسازی هستند‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬ترجمه بخش اول ‪ :‬باکتری – ترجمه بخش دوم ‪ :‬هلیکاز – وظایف هلیکاز در حین همانندسازی ‪ :‬باز کردن مارپیچ دنا ‪ +‬شکستن پیوند هیدروژنی‬
‫در دوراهی همانندسازی‬
‫نکته مهم ‪ :‬هلیکاز و ‪DNA‬پلیمراز فقط در حین همانندسازی فعالیت میکنند‪.‬‬
‫نکته مهم ‪ :‬آنزیمهای باز کننده پیچوتاب کروماتین ‪ +‬آنزیمهای جدا کننده هیستون و بقیه پروتئینها از دنا ‪ ،‬همگی قبل از آغاز همانندسازی دنا فعالیت‬
‫میکنند‪.‬‬
‫‪26‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ترجمه هر جانداری که‬ ‫م‪ -‬نادرست‪-‬‬

‫فقط دنای خطی دارد ؟ = همچین جانداری وجود ندارد‪.‬‬
‫همه یوکاریوتها ‪ +‬بیشتر‬ ‫ن‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫باکتریها – در باکتری آنزیمهای همانندسازی کننده دنا‬
‫(‪DNA‬پلیمراز و ‪ )...‬در سیتوپالسم تولید شده و در‬
‫سیتوپالسم فعالیت میکنند‪ .‬در یوکاریوتها‬
‫‪DNA‬پلیمراز در سیتوپالسم ساخته شده و در هسته‬
‫فعالیت میکند‪.‬‬
‫انواع دنا در باکتری ‪ :‬دنای حلقوی اصلی متصل به غشا ‪+‬‬
‫معموال پالزمید (دیسک)‬
‫نکته ‪ :‬اطالعات موجود در پالزمید میتواند ویژگیهای دیگری‬
‫را به باکتری بدهد مانند افزایش مقاومت باکتری در‬
‫برابر پادزیست (آنتیبیوتیک)ها‪.‬‬
‫انواع دنا در یوکاریوتها ‪ :‬دناهای اصلی خطی در هسته ‪+‬‬
‫دناهای حلقوی در میتوکندری ‪ +‬دنای حلقوی در پالست (گیاهان فتوسنتز کننده ‪ +‬آغازیان فتوسنتز کننده)‬
‫انواع دنا در مخمر (نوعی قارچ تک سلولی) ‪ :‬دناهای اصلی خطی در هسته ‪ +‬دناهای حلقوی در میتوکندری ‪ +‬پالزمید (دیسک)‬
‫همه جانداران دارای پالزمید ‪ :‬معموال باکتریها (پروکاریوتها) ‪ +‬بعضی از قارچها مثل مخمرهای تک سلولی‬
‫معموال باکتریها ‪ +‬مخمر (قارچ تک سلولی یوکاریوتی) – مخمر اندامک غشادار (غشاهای درونی) و هومئوستازی دارد‪.‬‬ ‫س‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫(دیسک) – دنای اصلی باکتری به غشای پالسمایی اتصال یافته است نه پالزمید‪.‬‬ ‫ع‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫باکتری ‪ -‬اغلب (نههه همه) پروکاریوتها(باکتریها) فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی در دنای خود دارند‪ .‬دراین جایگاه دو رشته‬ ‫ف‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫دنا از هم باز میشوند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در برخی از باکتریها در یک دنای حلقوی بیش از یک جایگاه آغاز همانندسازی وجود دارد‪.‬‬
‫ص‪ -‬درست‪ -‬در صورتی که در یک دنای حلقوی یک جایگاه آغاز همانندسازی وجود داشته باشد و همانند سازی دو جهته باشد ؛ یعنی از یک نقطه همانندسازی‬
‫شروع و در دو جهت ادامه مییابد تا به همدیگر رسیده و همانندسازی پایان یابد‪ .‬در این حالت ‪ ،‬جایگاه آغاز و پایان همانندسازی مقابل یکدیگر هستند‪.‬‬
‫تشکیل دو دوراهی همانندسازی ‪ -‬در هر دوراهی همانندسازی ‪ ،‬یک هلیکاز و دو ‪DNA‬پلیمراز دارای فعالیت است‪ .‬در دو‬ ‫ق‪ -‬درست‪-‬‬
‫دوراهی همانندسازی ‪ ۲ ،‬هلیکاز و ‪DNA ۴‬پلیمراز بر روی مولکول دارای فعالیت میباشد‪.‬‬
‫ر‪ -‬نادرست‪ -‬هر هلیکاز یک دوراهی همانندسازی را ایجاد میکند‪.‬‬
‫یوکاریوتها – هیستونها به همراه پروتئینهای دیگر دنای خطی موجود در هسته را فشرده میکنند‪ .‬درون میتوکندری و‬ ‫ش‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫پالست ‪ ،‬هیستون وجود ندارد‪.‬‬
‫یوکاریوتها ‪ -‬در یوکاریوتها بیشتر دِنا درون هسته قرار دارد که به آن دِنایِ هستهای‬ ‫همه جانداران –‬ ‫ت‪ -‬نادرست‬
‫میگویند‪ .‬در یوکاریوتها عالوه بر هسته در سیتوپالسم نیز مقداری دِنا وجود دارد که به آن دِنای سیتوپالسمی میگویند‪ .‬این نوع از دِنا که حالت حلقوی دارد‬
‫در راکیزه (میتوکندری) و دیسه (پالست) دیده میشود‪.‬‬
‫یوکاریوتها (دنای هستهای ‪ +‬دنای سیتوپالسمی) ‪ -‬در یوکاریوتها که بقیه موجودات زنده یعنی آغازیان‪ ،‬قارچها‪ ،‬گیاهان و‬ ‫ث‪ -‬درست‪-‬‬
‫جانوران را شامل میشوند دِنا در هر فامتن بهصورت خطی است و مجموعهای از پروتئینها که مهمترین (نههه تنها) آنها هیستونها هستند همراه آن قرار‬
‫دارند‪.‬‬
‫باکتریها – در همه جانداران رنا ساخته میشود‪ .‬رنا رشته پلینوکلئوتیدی خطی و با دو سر متفاوت است‪.‬‬ ‫خ‪ -‬نادرست‬
‫کدام جاندار فقط با هیستون دنای خود را فشرده میکند؟ همچین جانداری وجود ندارد‪(.‬دنای خطی توسط پروتئینهای‬ ‫ذ‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫هیستونی و غیرهیستونی فشرده میشود‪).‬‬
‫جانداران یوکاریوتی ‪ -‬همانندسازی در یوکاریوتها بسیار پیچیدهتر از پروکاریوتها است‪ .‬علت این مسئله وجود مقدار زیاد‬ ‫پ‪ -‬درست‪-‬‬
‫دِنا و قرار داشتن در چندین فامتن است که هر کدام از آنها چندین برابر دِنای باکتری هستند‪.‬‬
‫‪27‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫جانداران یوکاریوتی ‪ -‬اگر فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی در هر فامتن یاخته یوکاریوتی وجود داشته باشد ‪ ،‬مدت زمان زیادی‬ ‫ژ‪ -‬درست‬
‫برای همانندسازی الزم است‪ .‬به همین علت در یوکاریوتها‪ ،‬جایگاه آغاز همانندسازی در چندین نقطه در هر فامتن وجود دارد‪.‬‬
‫جانداران یوکاریوتی ‪ -‬تعداد جایگاههای آغاز همانندسازی در یوکاریوتها حتی میتواند بسته به مراحل رشدونمو تنظیم شود؛‬ ‫گ‪ -‬نادرست –‬
‫مثالً در دوران جنینی در مراحل موروال و بالستوال ( مراحل تشکیل بالستوسیت ) سرعت تقسیم زیاد و تعداد جایگاههای آغاز همانندسازی هم زیاد‬
‫است‪.‬‬
‫چ‪ -‬نادرست‪ -‬پس از تشکیل اندامها در جنین‪ ،‬سرعت تقسیم ‪ ،‬تعداد جایگاههای آغاز همانندسازی در دنا ‪ ،‬تعداد دوراهی همانندسازی و فعالیت آنزیمهای‬
‫دخیل در همانندسازی کم میشوند‪.‬‬

‫کدام گزینه در خصوص فرآیند همانندسازی در یوکاریوتها صادق است؟‬

‫‪ )1‬همزمان با شروع از هم گسیختهشدن پیوندهای هیدروژنی‪ ،‬ساختارهای ‪ Y‬مانند برای فعالیت آنزیم دنابسپاراز تشکیل میشود‪.‬‬
‫‪ )۲‬با شروع باز شدن دو رشته مولکول دنا‪ ،‬نوکلئوتیدهای سهفسفاته به رشته درحال ساخت متصل و سپس تکفسفاته میشوند‪.‬‬
‫‪ )3‬با شروع فعالیت آنزیم دنابسپاراز برای حذف نوکلئوتید نادرست‪ ،‬تعداد زیادی فسفات آزاد به مایع درون هسته اضافه میشود‪.‬‬
‫‪ )۴‬همزمان با جدا شدن پروتئینهای هیستون از مولکول دنا‪ ،‬شکل سهبعدی آنزیم هلیکاز تغییر مییابد‪.‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫باز شدن دو رشته دنا توسط هلیکاز ‪ -‬در محلی که دو رشته دِنا از هم جدا میشوند‪ ،‬دو ساختار ‪ Y‬مانند به وجود می‪-‬‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫آید(دوراهی همانندسازی)‪ .‬در فاصله بین این دو ساختار‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته از هم گسیخته و دو رشته از یکدیگر باز شدهاند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬دِنابسپاراز نوکلئوتیدها را به انتهای رشته در حال تشکیل اضافه میکند‪ .‬هر نوکلئوتید باید با نوکلئوتید روی رشته الگو مکمل باشد‪ .‬هنگام اضافه شدن‬
‫هر نوکلئوتید سه فسفاته به انتهای رشته پلی نوکلئوتید دو تا از فسفاتهای آن از مولکول جدا میشوند و نوکلئوتید به صورت تک فسفاته به رشته متصل‬
‫میشود‪( .‬دقت کنید که نوکلئوتید جدید‪ ،‬قبل از اتصال به رشته درحال ساخت‪ ،‬دو گروه فسفات خود را از دست میدهد‪).‬‬
‫فعالیت نوکلئازی آنزیم دنابسپاراز – در هنگام فعالیت بسپارازی (نههه نوکلئازی)‪ ،‬این آنزیم با جداشدن دو گروه فسفات از‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫هر نوکلئوتید جدید به منظور اتصال به رشته پلینوکلئوتیدی درحال ساخت‪ ،‬در نهایت تعداد زیادی فسفات آزاد به مایع درون هسته اضافه میکند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬قبل از همانندسازی دِنا باید پیچوتاب فامینه‪ ،‬باز و پروتئینهای همراه آن یعنی هیستونها و ‪ ...‬از آن جدا شوند تا همانندسازی بتواند انجام شود‪ .‬این‬
‫کارها با کمک آنزیمهایی (غیر هلیکازی یا غیردنابسپارازی) انجام میشود‪ .‬سپس آنزیم هلیکاز مارپیچ دنا و دو رشته آن را از هم باز میکند‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬به دلیل اهمیت باالی مباحث گفتار ‪ 1‬و ‪ 2‬در کنکور سراسری ‪ ،‬تست زیر را به صورت مفهومی ‪ ،‬ترکیبی ‪ ،‬سخت و مروری برای شما آوردهایم‪.‬‬
‫‪ -19‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬
‫الف‪ -‬قبل از فرایندی که در آن پیچوتاب دنا توسط هلیکاز باز میشود ‪ ،‬امکان جدا شدن رشتههای دنا از یکدیگر وجود ندارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬در فرایند همانندسازی در جانداران دارای ریبوزوم ‪ ،‬انواعی از آنزیمهای پروتئینی در ساخت رشته پلینوکلئوتیدی جدید نقش دارند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در حین همانندسازی دنا ‪ ،‬باز کردن مارپیچ دنا و تشکیل پیوند فسفودیاستر توسط انواعی از آنزیمهای مختلف انجام میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬در حین و قبل از همانندسازی ‪ ،‬با فعالیت نوعی آنزیم پروتئینی باز کردن پیچ وتاب فامینه و جدا کردن هیستونها انجام میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬در جانداران یوکاریوتی برخالف سایرین ‪ ،‬بازکردن پیچ و تابهای موجود در فامینه (کروماتین) قبل از باز شدن مارپیج دنا توسط آنزیم هلیکاز انجام میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬در حین همانندسازی نیمه حفاظتی ‪ ،‬قرارگیری دو رشته دنای اولیه در جایگاه فعال یک آنزیم ‪ DNA‬پلیمراز قبل از تشکیل پیوند هیدروژنی رخ میدهد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در حین همانند سازی دنا ‪ ،‬تخریب نوعی پیوند اشتراکی بعد از تشکیل اولین پیوند فسفودی استر میان دو نوکلئوتید مجاور میتواند رخ دهد‪.‬‬
‫ح‪ -‬در جانداران یوکاریوتی هلیکاز مانند ‪DNA‬پلیمراز توسط ریبوزومهای آزاد در میان یاخته ساخته شده و پس از ورود به هسته فعالیت خود را آغاز میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در پارامسی به دنبال فعالیت آنزیمهایی پروتئینی ‪ ،‬با صرف انرژی درون هسته همه ی اجزای نوکلئوتید ساخته شده و سپس به یکدیگر اتصال مییابند‪.‬‬
‫ی‪ -‬ژنهایی که در ابتدای دنای خطی (دو سر هر رشته متفاوت با یکدیگر) قرار گرفتهاند‪ ،‬بیشتر از ژنهای انتهای مولکول همانندسازی میشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬در جانداران تنها بخشی از هر یک از رشتههای مولکول دنا ‪ ،‬توسط ‪DNA‬پلیمرازها همانندسازی میشود‪.‬‬
‫ل‪ -‬در هسته یک یاخته جانوری ‪ ،‬تنها بخشی از هر یک از رشتههای مولکول دنا ‪ ،‬توسط یک ‪DNA‬پلیمراز همانندسازی میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬در حین همانندسازی یک دنای خطی ‪ ،‬قطعا چندین حباب همانندسازی با اندازههای کامال یکسان یافت میشود‪.‬‬
‫ن‪ -‬درون حباب همانندسازی انواعی از نوکلئوتیدها وجود داشته که همگی توسط آنزیمهایی به رشتههای در حال ساخت اتصال مییابند‪.‬‬
‫‪28‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫س‪ -‬در حین همانندسازی ‪ ،‬بازشدن پیچ وتاب فامینه (کروماتین) و جداشدن هیستونها زودتر از باز شدن مارپیچ دنا (به کمک آنزیم هلیکاز) ‪ ،‬رخ میدهد‪.‬‬
‫ع‪ -‬نوعی نوکلئیک اسید دو رشتهای که دو انتهای آن به یکدیگر متصل نیست ‪ ،‬در طول حیات یاخته همواره درون ساختار دو غشایی محصور میباشد‪.‬‬
‫ف‪ -‬نوعی نوکلئیک اسید دو رشتهای که دو انتهای آن به یکدیگر متصل است ‪ ،‬فقط در جانداران فاقد تقسیم بندی توسط غشای درونی یافت میشود‪.‬‬
‫ص‪ -‬نوعی نوکلئیک اسید دو رشتهای که دو انتهای آن به یکدیگر متصل است ‪ ،‬دارای پیوند فسفودیاستر در هر واحد تکرار شونده خود است‪.‬‬
‫ق‪ -‬در هر نوکلئوتید با یک گروه فسفات که درون رشته پلینوکلئوتیدی وجود دارد ‪ ،‬بخشی از پیوند فسفودیاستر یافت میشود‪.‬‬
‫ر‪ -‬همه نوکلئیک اسیدهایی که در محل حضور هیستونها یافت میشوند ‪ ،‬دارای دو رشته با دو انتهای متفاوت هستند‪.‬‬
‫ش‪ -‬در همانندسازی دنا ‪ ،‬به دنبال فعالیت ‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬شکستن نوعی پیوند اشتراکی بین بازهای دو نوکلئوتید مجاور ‪ ،‬از وقوع جهش ممانعت میکند‪.‬‬
‫ت‪ -‬به دنبال شکسته شدن پیوندهای به کار رفته بین نوکلئوتیدهای مقابل در ماده وراثتی اصلی‪ ،‬لزوما سبب بههم خوردن پایداری این مولکول نمیشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬هر واحد تکرار شونده در ‪ DNA‬و ‪ ، RNA‬از نظر نوع قند‪ ،‬نوع باز آلی و تعداد گروههای فسفات با یکدیگر متفاوت هستند‪.‬‬

‫‪ -19‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬پیچوتاب دنا توسط هلیکاز باز نمیشود توسط انواعی از آنزیمهای دیگر قبل از آغاز همانندسازی رخ میدهد‪.‬‬
‫همه جانداران (پروکاریوت ‪ +‬یوکاریوت) ‪ -‬انواعی از آنزیمها با همدیگر فعالیت میکنند تا یک رشته دِنا در مقابل رشته الگو‬ ‫ب‪ -‬درست‪-‬‬
‫ساخته شود‪ .‬یکی از مهمترین آنها که نوکلئوتیدهای مکمل را با نوکلئوتیدهای رشته الگو جفت میکند دِنابسپاراز (‪ DNA‬پلیمِراز) است‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬باز کردن مارپیچ دنا توسط هلیکاز انجام میشود‪ .‬تشکیل پیوند فسفودیاستر توسط ‪DNA‬پلیمراز انجام میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬قبل از (نههه حین) همانندسازی دِنا باید پیچوتاب فامینه‪ ،‬باز و پروتئینهای همراه آن یعنی هیستونها از آن جدا میشوند تا همانندسازی بتواند‬
‫انجام شود‪ .‬این کارها با کمک آنزیمهایی (نه یک نوع آنزیم) انجام میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬در همه جانداران (یوکاریوت ‪ +‬پروکاریوت) قبل از شروع همانندسازی دنا ‪ ،‬پیچوتاب فامینه‪ ،‬باز میشود‪ .‬سپس در آغاز همانندسازی دنا ‪ ،‬هلیکاز‬
‫شروع به باز کردن مارپیچ دنا میکند‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬هر آنزیم ‪DNA‬پلیمراز به یک رشته از دنا متصل میشود نه دو رشته از آن‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در حین همانندسازی دنا ‪ ،‬ابتدا تشکیل پیوند هیدروژنی بین بازهای مکمل رخ میدهد و سپس پیوند فسفودیاستر تشکیل میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬در حین ویرایش ‪ ،‬پیوند فسفودیاسترِ بین دو نوکلئوتید مجاور در رشته در حال ساخت ‪ ،‬شکسته میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬تمام پروتئینهای موجود در هسته (هلیکاز ‪DNA ،‬پلیمراز ‪RNA ،‬پلیمراز ‪ ،‬هیستون و ‪ )...‬توسط ریبوزومهای آزاد در سیتوپالسم ساخته شده و‬
‫سپس از منافذ غشای هسته عبور کرده و وارد هسته میشوند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬محل ساخت نوکلئوتیدها درون سیتوپالسم است نه هسته‪ – .‬درون هسته نوکلئوتیدها برای فرایندهایی مانند همانندسازی دنا ‪ ،‬رونویسی دنا و‬
‫‪ ...‬مصرف میشوند‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬تمام ژنهای موجود در یک مولکول دنا ‪ ،‬به مقدار برابر همانندسازی میشوند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬وقتی همانندسازی از دنا آغاز شود تمام طول آن همانندسازی میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬تمام مولکولدنا ‪ ،‬به عنوان الگو بوده و همه بخشهای آن همانندسازی میشود‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬هر رشته دنا برای چندین ‪DNA‬پلیمراز الگو است‪ .‬این یعنی در یک زمان چندین ‪DNA‬پلیمراز به یک رشته دنا اتصال داشته و آن را همانندسازی‬
‫میکنند‪ .‬با این شرایط ‪ ،‬بخشی از هر رشته دنا ‪ ،‬توسط یک ‪DNA‬پلیمراز همانندسازی میشود‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬مورد «ک» و «ل» را با یکدیگر مقایسه کنید خیلی نزدیک به یکدیگر هستند ولی تفاوت دارند‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در یک دنای خطی چندین حباب همانندسازی ایجاد میشود‪ .‬اندازه حبابهای مذکور میتواند با یکدیگر متفاوت باشد‪( .‬طبق شکل کتاب‬
‫درسی)‬
‫ن‪ -‬نادرست‪ -‬درون هسته (و درون حباب همانندسازی) انواعی از نوکلئوتید (با قند ریبوز ‪ +‬با قند دئوکسیریبوز) وجود دارد‪ .‬در حین همانندسازی تنها‬
‫نوکلئوتیدهای قند دئوکسیریبوز دار ‪ ،‬در ساخت دنا شرکت میکنند‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست‪ -‬بازشدن پیچ وتاب فامینه (کروماتین) و جدا شدن پروتئینها از دنا ‪ ،‬جزو همانندسازی محسوب نمیشود‪( .‬قبل از همانندسازی رخ میدهد‪).‬‬
‫‪ :‬دنای خطی – دنای خطی درون هسته قرار دارد‪( .‬محصور در ساختار دو‬ ‫ع‪ -‬نادرست‪ -‬بابت سخت بودن این عبارت امیدوارم من را ببخشید‪– .‬‬
‫غشایی) – در حین تقسیم هسته (میتوز و میوز)‪ ،‬پوشش هسته تخریب میشود ‪ ،‬در این شرایط دنای خطی درون سیتوپالسم قرار دارد و توسط‬
‫غشاهای هسته محصور نمیباشد‪( .‬ترکیب با فصل ‪ 6‬زیست یازدهم)‬

‫‪29‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ :‬دنای حلقوی – دنای حلقوی در باکتریها و یوکاریوتها وجود دارد‪ .‬یوکاریوتها (برخالف باکتریها) اندامک غشادار‬ ‫ف‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫(تقسیم بندی توسط غشاهای درونی) دارند‪.‬‬
‫‪ :‬دنای حلقوی – درون نوکلئوتید پیوند فسفودیاستر وجود ندارد‪.‬‬ ‫ص‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ق‪ -‬درست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی در هر نوکلئوتید موجود در رشته پلینوکلئوتیدی ‪ ،‬بخشی از پیوند فسفودیاستر وجود دارد‪.‬‬
‫‪ RNA – RNA + DNA‬تک رشتهای است‪.‬‬ ‫ر‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ش‪ -‬نادرست‪ -‬در ویرایش ‪ ،‬پیوند فسفودیاستر بین دو نوکلئوتید مجاور میشکند‪( .‬در حالت طبیعی بین دو باز مجاور پیوند وجود ندارد‪ .‬بین دو باز مقابل‬
‫پیوند هیدروژنی وجود دارد‪).‬‬
‫ت‪ -‬درست‪ -‬در همانندسازی دنا و رونویسی ‪ ،‬پیوند هیدروژنی در دنا میشکند اما پایداری آن بههم نمیخورد‪.‬‬
‫ث‪ -‬نادرست‪ -‬هر نوکلئوتید در دنا و رنا ‪ ،‬یک گروه فسفات دارند‪ .‬بازهای ‪ C ، A‬و ‪ G‬بین هر دو مشترک است‪ .‬قند در دنا ‪ ،‬دئوکسیریبوز و در رنا ریبوز است‪ .‬باز‬
‫‪ T‬فقط در دنا و باز ‪ U‬فقط در رنا وجود دارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬قند ریبوز یک اتم اکسیژن بیشتر از قند دئوکسیریبوز دارد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬باز ‪ T‬فقط به قند دئوکسیریبوز متصل میشود‪ .‬باز ‪ U‬فقط به قند ریبوز متصل میشود‪.‬‬

‫ساختار آمینواسیدها‬

‫‪ -20‬چند مورد درباره هر واحد تکرار شونده در پروتئینها (بسپارهایی خطی و بدون انشعاب) صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬به منظور تعیین ساختار و عمل گروهی از درشت مولکولها ‪ ،‬عالوه بر نوع ‪ ،‬فقط ترتیب واحدهای مذکور حائز اهمیت است‪.‬‬
‫ب‪ -‬کربن مرکزی در هر یک از آنها دارای ‪ ۴‬ظرفیت واکنشی بوده که فقط دو ظرفیت آن با گروههای آمینی و اسیدی وارد واکنش شده است‪.‬‬
‫ج‪ -‬گروه ‪ R‬اتصال یافته به کربن مرکزی ‪ ،‬در آمینوسیدهای مختلف ‪ ،‬متفاوت بوده و ویژگیهای منحصر به فردی به هر آمینواسید میدهد‪.‬‬
‫د‪ -‬هر آمینواسیدی که در شکلدهی پروتئینها موثر است ‪ ،‬دارای تاثیری وابسته به گروه شیمیایی ‪ R‬میباشد‪.‬‬
‫ه‪ -‬ماهیت شیمیایی هر گروه متصل به کربن مرکزی آنها ‪ ،‬در عملکرد و شکلدهی به پروتئینها اثر گذار است‪.‬‬
‫و‪ -‬ویژگی منحصر به فرد هر یک از آنها ‪ ،‬وابسته به وجود یک گروه آمینی و یک گروه اسیدی کربوکسیل در دو سوی اتم کربن مرکزی میباشد‪.‬‬
‫ز‪ -‬به دنبال تجزیه آنها ‪ ،‬نوعی ماده بسیار سمی ایجاد میشود که در آینده توسط آنزیمهای کبدی به مادهای با سمیت کمتر تبدیل میگردد‪.‬‬

‫‪ -20‬بررسی گزینهها‬
‫آمینواسیدها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئینها بَسپارهای (پلیمرهای) خطی (بدون انشعاب) از آمینواسیدها (واحدهای تکرار شونده در پروتئین) هستند‪ .‬نوع‪ ،‬ترتیب و تعداد‬
‫آمینواسیدها در پروتئین‪ ،‬ساختار و عمل آنها را مشخص میکند‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬آمینواسیدها همانطور که از نامشان برمیآید یک گروه‬

‫و یک گروه اسیدی کربوکسیل‬

‫آمین ) ‪( − NH2‬‬

‫دارند‪ .‬گروه آمین و کربوکسیل به همراه یک‬

‫)‪( −COOH‬‬
‫هیدروژن و گروه ‪ R‬همگی به یک کربن مرکزی متصلاند و چهار‬
‫ظرفیت آن را پر میکنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬گروه ‪ R‬در آمینواسیدهای مختلف متفاوت است و‬
‫ویژگیهای منحصر بهفرد هر آمینواسید به آن بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ :‬همه آمینواسیدهای موجود در‬ ‫د‪ -‬درست‪-‬‬
‫پروتئین ‪ -‬هر آمینواسید میتواند در شکلدهی پروتئین مؤثر باشد و‬
‫تأثیر آن به ماهیت شیمیایی گروه ‪ R‬بستگی دارد‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬هر آمینواسید میتواند در شکلدهی پروتئین مؤثر باشد و تأثیر آن به ماهیت شیمیایی گروه ‪ R‬بستگی دارد‪( .‬نههه به بخش آمینی و کربوکسیلی)‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬گروه ‪ R‬در آمینواسیدهای مختلف متفاوت است و ویژگیهای منحصر بهفرد هر آمینواسید به آن بستگی دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬از تجزیه آمینواسیدها ‪ ،‬آمونیاک (بسیار سمی) ایجاد میشود‪ .‬در کبد ‪ ،‬طی فرایند آنزیمی ‪ ،‬آمونیاک با ‪ CO2‬ترکیب شده و اوره (سمیت کمتر)‬
‫ایجاد میشود‪ .‬در نهایت اوره توسط کلیهها به ادرار وارد شده و دفع میشود‪.‬‬

‫پیوند پپتیدی آمینواسیدها را به یکدیگر متصل میکند‬

‫‪ -21‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬به منظور تشکیل پیوند پپتیدی عالوه بر نزدیک شدن بخش های آمینی و کربوکسیلی دو آمینواسید به یکدیگر ‪ ،‬آنزیم دارای فعالیت است‪.‬‬
‫ب‪ -‬هنگامی که پیوند پپتیدی بین اکسیژن و هیدروژن دو آمینواسید در حال تشکیل است ‪ ،‬قطعا یک مولکول آب آزاد میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬با اتصال یافتن تعدادی آمینواسید به یکدیگر ‪ ،‬در نهایت رشتهی خطی پلیپپتیدی ایجاد شده که به آن پروتئین میگویند‪.‬‬
‫د‪ -‬هر پروتئین از چندین زنجیرهی بلند و بدون شاخهی پلیپپتیدها ساخته شده است که آمینواسیدهای آن دارای ترتیب و توالی خاصی هستند‪.‬‬
‫ه‪ -‬روش های شیمیایی که به منظور جداسازی و شناسایی آمینواسیدها در پروتئین استفاده میشود ‪ ،‬فقط نوع آمینواسیدها را تعیین میکند‪.‬‬
‫و‪ -‬هر آمینواسیدی که در طبیعت یافت میشود ‪ ،‬در آینده توسط نوعی آنزیم غیرپروتئینی در ساختار رشته پلیپپتید جای میگیرد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در هر رشته پلی پپتیدی ساخته شده توسط جانداران ‪ ،‬به تعداد پیوندهای پپتیدی ‪ ،‬آمینواسید و مولکولهای آب آزاد شده ‪ ،‬دیده میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬ویژگی منحصر به فرد هر آمینواسید به ساختاری بستگی دارد که مستقیما در تشکیل پیوند پپتیدی شرکت میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در حین ساخته شدن پیوند پپتیدی ‪ ،‬بخش کربوکسیلی آمینواسید اول به بخش آمینی آمینواسید دوم اتصال مییابد‪.‬‬
‫ی‪ -‬در هر رشته پلی پپتیدی ‪ ،‬انتهای آمینی در ابتدای اولین آمینواسید رشته و انتهای کربوکسیلی در آخرین آمینواسید رشته ‪ ،‬وارد پیوند پپتیدی نمیشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬در هر رشته پلیپپتیدی ‪ ،‬یک یا دو پیوند پپتیدی درون هر واحد تکرار شونده درشت مولکول وجود دارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬در سطح شکل کتاب درسی ‪ ،‬در هر واحد تکرار شونده پروتئینها ‪ ،‬گروه اسیدی و آمینی به یک سمت از اتم کربن اتصال یافتهاند‪.‬‬

‫‪ -21‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬آمینواسیدهای مختلف با حضور آنزیم غیرپروتئینی (‪ )rRNA‬واکنش سنتز آبدهی را انجام میدهند‪ .‬در این نوع واکنش با خروج یک مولکول‬
‫آب‪ ،‬یک آمینواسید با آمینواسیدی یا رشتة آمینواسید دیگر پیوند اشتراکی ایجاد میکند‪ .‬این پیوند اشتراکی بین آمینواسیدها را پیوند پپتیدی میگویند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در حین تشکیل پیوند پپتیدی بخش آمینی یک آمینواسید به بخش کربوکسیلی آمینواسید دیگر متصل میشود‪ .‬در این فرایند گروه آمینی (‪ )H‬از‬
‫دست میدهد و گروه کربوکسیلی (‪ )OH‬از دست میدهد و در نهایت یک مولکول آب آزاد میشود‪.‬‬

‫نکته ‪ rRNA :‬نوعی آنزیم غیرپروتئینی است که در ساختار ریبوزوم قرار دارد و وظیفه آن تشکیل پیوند پپتیدی (با سنتز آبدهی) است‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬پیوند پپتیدی بین کربن (گروه کربوکسیل) و نیتروژن (گروه آمینی) تشکیل میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬رشته پلیپپتید هنوز پروتئین نیست‪ .‬وقتی پیچ و تاب بخورد و شکل فضایی خاص پیدا کند پروتئین نامیده میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئینها از یک یا چند زنجیره بلند و بدون شاخه از پلیپپتیدها ساخته شدهاند‪ .‬هر نوع پروتئین‪ ،‬ترتیب خاصی از آمینواسیدها را دارد که با‬
‫استفاده از روشهای شیمیایی‪ ،‬آمینواسیدها را جدا و آنها را شناسایی میکند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬گروهی از پروتئینها فقط از یک زنجیره پلیپپتیدی ساخته شدهاند (مانند پروتئین میوگلوبین)‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬در روشهای شیمیایی مذکور ‪ ،‬عالوه بر نوع آمینواسید ‪ ،‬ترتیب آنها نیز مشخص میشود‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬نادرست‪ -‬اگرچه آمینواسیدها در طبیعت انواع گوناگونی دارند اما فقط ‪ 20‬نوع از آنها در ساختار پروتئینها بهکار میروند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬یک دی پپتید در نظر بگیرید ‪ 2 :‬آمینواسید دارد ‪ ،‬یک پیوند پپتیدی دارد ‪ ،‬یک مولکول آب آزاد شده است‪.‬‬
‫‪ :‬گروه ‪ – R‬گروه ‪ R‬در تشکیل پیوند پپتیدی شرکت نمیکند‪ .‬برای تشکیل پیوند پپتیدی گروه آمینی و کربوکسیل شرکت‬ ‫ح‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی در آمینواسید اول ‪ ،‬بخش آمینی وارد تشکیل پیوند پپتیدی نمیشود‪ .‬بخش کربوکسیلی آمینواسید اول به بخش‬
‫آمینی آمینواسید دوم اتصال مییابد‪.‬‬
‫ی‪ -‬درست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی انتهای آمینی (مربوط به اولین آمینواسید رشته) و انتهای کربوکسیلی (مربوط به آخرین آمینواسید رشته) آزاد‬
‫بوده و وارد تشکیل پیوند پپتیدی (نوعی پیوند اشتراکی) نمیشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬درون آمینواسید پیوند پپتیدی وجود ندارد‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی ‪ ،‬در هر آمینواسید ‪ ،‬گروه آمینی و گروه کربوکسیلی به دو سمت متفاوت از اتم کربن اتصال یافته اند‪( .‬در سطح شکل کتاب‬
‫درسی)‬

‫سطوح مختلف ساختاری در پروتئینها‬

‫‪ -22‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬با توجه به شکل فضایی ‪ ،‬ترتیب ‪ ،‬انواع آمینواسیدها و ساختار هر پروتئین ‪ ،‬عمل آن مشخص میشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬با استفاده از تصاویر حاصل از پرتو ایکس و سایر روشها ‪ ،‬میتوان ساختار سه بعدی و جایگاه اتم در پروتئین را تعیین کرد‪.‬‬
‫ج‪ -‬در ساختار اولین پروتئین کشف شده توسط پرتو ایکس ‪ ،‬دو نوع رشتهی پلیپپتید با توالی آمینواسیدی متفاوت ‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬با توجه به روش مورد استفاده ویلکینز و فرانکلین در کشف ساختار دنا ‪ ،‬میتوان ساختار پروتئینها را تعیین کرد‪.‬‬
‫ه‪ -‬با استفاده از پرتو ایکس ‪ ،‬ساختار پروتئینی برای اولین بار مشخص شده که در گلبول قرمز به فراوانی یافت میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬پروتئینی که برای اولینبار ساختار آن توسط پرتو ایکس کشف شد ‪ ،‬در کبد و طحال توسط نوعی یاخته هضم میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬با استفاده از پرتو ایکس نمیتوان ساختار چهار و سوم در پروتئین را تعیین کرد‪.‬‬
‫ح‪ -‬به طور کلی هر ساختار پروتئینی (به غیر از ساختار نهایی) مبنای تشکیل ساختار باالتر است‪.‬‬

‫‪ -22‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬شکل فضایی پروتئین‪ ،‬نوع عمل آن را مشخص میکند‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست ‪ -‬یکی از راههای پیبردن به شکل پروتئین استفاده از پرتوهای ایکس است‪ .‬با استفاده از تصاویر حاصل از آن و روشهای دیگر‪ ،‬محققین به‬
‫ساختار سهبعدی پروتئینها پی میبرند که در آن حتی جایگاه هر اتم را میتوانند مشخص کنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد میوگلوبین بود‪ .‬این پروتئین از یک رشتة پلیپپتید تشکیل شده است‪.‬‬
‫پرتو ایکس – با استفاده از تصاویر حاصل از آن و روشهای دیگر‪ ،‬محققین به ساختار سهبعدی پروتئینها پی میبرند که در‬ ‫د‪ -‬درست‪-‬‬
‫آن حتی جایگاه هر اتم را میتوانند مشخص کنند‪.‬‬
‫‪ :‬میوگلوبین – میوگلوبین در ماهیچه حضور دارد نه گلبول قرمز‪.‬‬ ‫ه‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ :‬میوگلوبین – هموگلوبین در کبد و طحال توسط ماکروفاژ هضم میشود‪.‬‬ ‫و‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬با استفاده از پرتو ایکس میتوان ساختار پروتئین را تعیین کرد‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬طبق متن کتاب درسی هر ساختار پروتئینی مبنای تشکیل ساختار باالتر است‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬بعد از ساختار چهارم ساختار دیگری وجود ندارد‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ساختار اول پروتئین – توالی آمینواسیدها‬

‫‪ -23‬با توجه به اینکه همه سطوح دیگر ساختاری در پروتئینها به نوعی ساختار بستگی دارد ‪ ،‬چند مورد درباره آن صادق است؟‬
‫الف‪ -‬عالوه بر نوع ‪ ،‬تعداد و ترتیب و تکرار آمینواسیدها ‪ ،‬در تعیین ساختار مذکور برای همه پروتئینها اهمیت بهسزایی دارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬وجود پیوند پپتیدی ‪ ،‬هیدروژنی و انواعی از پیوندهای اشتراکی ‪ ،‬به منظور ایجاد ساختار مذکور نیاز است‪.‬‬
‫ج‪ -‬به دنبال فعالیت نوعی آنزیم غیرپروتئینی در سیتوپالسم ‪ ،‬بین آمینواسیدها نوعی پیوند اشتراکی تشکیل و ساختار مذکور ایجاد میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬در صورت تغییر آمینواسید در هر جایگاه عالوه بر تغییر در ساختار مذکور ‪ ،‬قطعا در آینده فعالیت پروتئین مختل میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬در صورت حذف یکی از آمینواسیدها در رشته یا رشتههای پلیپپتیدی مولد ‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬قطعاً عملکرد مولکول مختل می شود‪.‬‬
‫و‪ -‬هر پروتئینی که ساختار مذکور آن متشکل از یک یا دو زنجیره انشعابدار است ‪ ،‬یقینا فاقد پیوند هیدروژنی بین مونومرهای خود میباشد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در گروهی از پروتئین ها ‪ ،‬ساختار مذکور ‪ ،‬ساختار نهایی پروتئین محسوب شده و سبب آغاز فعالیت آن در جاندار میشود‪.‬‬

‫‪ -23‬بررسی گزینهها‬
‫ساختار اول پروتئینها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬نوع ‪ ،‬تعداد ‪ ،‬ترتیب و تکرار آمینواسیدها ‪ ،‬ساختار اول پروتئینها را تعیین میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬ساختار اول با ایجاد پیوندهای پپتیدی بین آمینواسیدها شکل میگیرد و خطی (بدون انشعاب و بدون شاخه) است ‪ .‬این پیوند در واقع نوعی‬
‫پیوند اشتراکی است‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬ساختار اول حاصل فعالیت مستقیم ریبوزوم (و آنزیم ‪ )rRNA‬است‪ .‬در این ساختار بین آمینواسیدها فقط پیوند پپتیدی وجود دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬تغییر آمینواسید در هر جایگاه قطعا موجب تغییر در ساختار اول پروتئین میشود و ممکن است (نههه قطعا) فعالیت آن را تغییر دهد‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬طراح میتواند از مطلب فوق برای هر پروتئینی اس تفاده کند‪ .‬برای مثال ‪ :‬تغییر در آمینواسید هموگلوبین یا آنزیم ‪ ، X‬یا میوگلوبین ‪ ،‬یا هلیکاز و ‪ ...‬قطعا موجب‬
‫تغییر در فعالیت آنها میگردد‪( .‬همچین عبارتی نادرست است‪).‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬تغییر در ساختار اول ممکن است (نههه قطعا) منجر به تغییر فعالیت پروتئین شود‪( .‬طراح به جای ‪DNA‬پلیمراز هر پروتئین دیگری میتواند بیاورد‪).‬‬
‫‪ :‬همچین پروتئینی وجود ندارد‪ .‬پروتئینها انشعابدار (شاخهدار) نیستند‪.‬‬ ‫و‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬ساختار اول ‪ ،‬ساختار نهایی پروتئین نیست‪.‬‬

‫ساختار دوم ‪ -‬الگوهایی از پیوند هیدروژنی‬

‫‪ -24‬چند مورد فقط درباره برخی از دو نمونه معروف از ساختار دوم پروتئینها صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬بین گروهی از آمینواسیدهای غیرمجاور ‪ ،‬پیوند هیدروژنی برقرار شده است‪.‬‬
‫ب‪ -‬پیوندهای منشا تشکیل ساختار دوم ‪ ،‬بین همه آمینواسیدها به چند صورت دیده میشوند‪.‬‬
‫ج‪ -‬پیوند هیدروژنی بین دو آمینوسید مجاور و متوالی ‪ ،‬به صورت پراکنده تشکیل میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬پیوند هیدروژنی بین اکسیژن گروه کربوکسیلی با هیدروژن گروه آمینی برقرار میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬گروه ‪ CO‬یک آمینواسید به گروه ‪ NH‬آمینواسید غیرمجاورش نزدیک و پیوند غیر اشتراکی برقرار مینمایند‪.‬‬
‫و‪ -‬وجود بیش از یک رشته پلیپپتیدی برای ایجاد این ساختار الزم است‪.‬‬
‫ز‪ -‬ایجاد پیوند هیدروژنی بین آمینواسیدهای غیرمجاور (نزدیک بههم) در دو رشته ‪ ،‬سبب پایداری بیشتر این ساختار میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬در هر حلقه کامل آن ‪ ،‬بیش از یک آمینواسید با آمینواسیدهای دیگر پیوند غیراشتراکی ایجاد کرده است‪.‬‬
‫ط‪ -‬طول یکی از آنها ‪ ،‬در همه انواع پروتئینهای مطرح شده در کتاب درسی ‪ ،‬با یکدیگر برابر است‪.‬‬
‫ی‪ -‬به دنبال ایجاد نوعی پیوند غیراشتراکی ‪ ،‬ایجاد شده است‪.‬‬
‫ک‪ -‬دارای ساختار مارپیچی راستگرد است‪.‬‬
‫ل‪ -‬ایجاد پیوند هیدروژنی بین دو صفحه مجاور سبب پایداری ساختار مذکور به شکل زیگزاگ میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬در محل برآمدگی و فرورفتگی ‪ ،‬کربن مرکزی به همراه گروه ‪ R‬آمینواسید واقع شده است‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -24‬بررسی گزینهها‬
‫ساختار مارپیچ – ساختار صفحهای‬
‫توجه ‪ :‬عبارتی جواب است که فقط درباره یکی از آنها صحیح باشد‪.‬‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬بین بخشهایی از زنجیره پلیپپتیدی میتواند پیوندهای هیدروژنی برقرار شود‪( .‬ساختار دوم)‬
‫این عبارت برای هر دو ساختار مارپیچ و صفحهای صحیح است‪ .‬پس جواب ما نیست‪.‬‬
‫پیوند هیدروژنی – پیوندهای هیدروژنی منشأ تشکیل ساختار دوم در پروتئینها هستند که به چندصورت دیده میشوند‪.‬‬ ‫ب‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نکته ‪ :‬بین گروهی از آمینواسیدهای مقابل هم ‪ ،‬پیوند هیدروژنی تشکیل میشود‪( .‬نهه همه آنها)‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬پیوند هیدروژنی بین دو آمینواسید مجاور یکدیگر نیست‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬برای ایجاد ساختار دوم ‪ ،‬پیوند هیدروژنی بین اکسیژن گروه کربوکسیلی با هیدروژن گروه آمینی تشکیل میشود‪( .‬این عبارت برای هر دو‬
‫ساختار مارپیچ و صفحهای صحیح است‪ – .‬پس جواب ما نیست)‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬در هر دو ساختار پیوند هیدروژنی تشکیل میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار دوم (صفحهای ‪ +‬مارپیچی ‪ )... +‬فقط یک رشته پلیپپتیدی دخیل است‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار دوم (صفحهای ‪ +‬مارپیچی ‪ )... +‬فقط یک رشته پلیپپتیدی دخیل است‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬در ساختار مارپیچ ‪ ،‬در هر حلقه کامل سه جفت آمینواسید تشکیل پیوند هیدروژنی دادهاند‪( .‬طبق شکل کتاب درسی)‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬طول مارپیچ در پروتئینها میتواند متفاوت باشد‪ .‬طول ساختار صفحهای هم میتواند در پروتئینها متفاوت باشد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬ساختار دوم (مارپیچ ‪ +‬صفحهای ‪ )... +‬به دنبال ایجاد پیوند هیدروژنی تشکیل شده است‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست‪ -‬ساختار مارپیچی طبق شکل کتاب درسی راستگرد است‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی بین دو صفحه مجاور پیوند هیدروژنی وجود دارد‪ .‬پیوند هیدروژنی سبب پایداری دو صفحه مجاور میشود‪ .‬ساختار‬
‫صفحهای زیگزاگی شکل است‪.‬‬
‫م‪ -‬درست‪ -‬طبق شکل کتاب درسی صحیح است‪.‬‬

‫ساختار سوم – تا خورده و متصل بههم‬

‫‪ -25‬چند مورد درباره ساختاری از پروتئینها که در آن برای اولین بار انواعی از پیوندها ایجاد میشود ‪ ،‬صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬در این ساختار در اثر تا خوردگی بیشتر صفحات و مارپیچهای ایجاد شده در ساختار قبل ‪ ،‬پروتئینها به شکلهای مختلف در میآیند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در این ساختار گروههای ‪ R‬هر آمینواسیدی که آبگریز میباشد ‪ ،‬به یکدیگر نزدیک شده و از مجاورت با آب دوری میکنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در تشکیل ساختار مذکور در پروتئین ‪ ،‬عالوه بر برهم کنشهای آبگریز ‪ ،‬با حضور نوعی از پیوند ‪ ،‬ساختار مذکور در پروتئین تثبیت میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬به دنبال ایجاد انواعی از پیوند (هیدروژنی ‪ ،‬اشتراکی و یونی) بین آمینواسیدها ‪ ،‬گروههای ‪ R‬آبگریز در آمینواسیدها ‪ ،‬به یکدیگر نزدیک میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬تشکیل پیوندهای هیدروژنی مانند اشتراکی و یونی ‪ ،‬عالوه بر ایجاد ساختار بههم پیچیده ‪ ،‬سبب ثبات نسبی در هر پروتئینی میشوند‪.‬‬
‫و‪ -‬به دنبال تغییر یک آمینواسید در زنجیره پلیپپتیدی ‪ ،‬به طور حتم ساختار و عملکرد پروتئینهای دارای این سطح ساختاری ‪ ،‬به شدت تغییر میکند‪.‬‬
‫ز‪ -‬هر پروتئین دارای این سطح ساختاری ‪ ،‬متشکل از یک رشته پلیپپتیدی به همراه گروه هم بوده که در حمل اکسیژن فعالیت میکند‪.‬‬
‫ح‪ -‬بخشی از پروتئینی که در این سطح ساختاری فعالیت میکند ‪ ،‬دارای اتم آهن مرکزی بوده و جزئی از زنجیره پپتیدی آن محسوب میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬در این نوع سطح ساختاری رشته پلیپپتیدی ساختار فشرده و نامتقارنی به خود میگیرد‪.‬‬
‫ی‪ -‬در این ساختار گروههای ‪ R‬آبدوست به سمت داخل مولکول واقع هستند‪.‬‬
‫ک‪ -‬در این ساختار گروههای ‪ R‬آبگریز در سمت خارج سلول واقع هستند‪.‬‬

‫‪ -25‬بررسی گزینهها‬
‫ساختار سوم پروتئینها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬در ساختار سوم ‪ ،‬تاخوردگی بیشتر صفحات و مارپیچها رخ می دهد و پروتئینها به شکلهای متفاوتی در میآیند‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ب‪ -‬درست‪ -‬تشکیل ساختار سوم ‪ ،‬در اثر برهم کنش های آبگریز است ؛ به این صورت که گروههای ‪ R‬آمینواسیدهایی که آبگریزند‪ ،‬به یکدیگر نزدیک‬
‫میشوند تا در معرض آب نباشند به عبارتی گروههای ‪ R‬آبگریز در بخش درونی ساختار قرار میگیرند‪( .‬گروهی از آمینواسیدها گروه ‪ R‬آبگریز دارند نه‬
‫همه آنها)‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬تشکیل ساختار سوم در اثر برهم کنش های آبگریز است ؛ به این صورت که گروههای ‪ R‬آمینواسیدهایی که آبگریزند‪ ،‬به یکدیگر نزدیک میشوند‬
‫تا در معرض آب نباشند‪ .‬سپس با تشکیل پیوندهای دیگری (نههه نوعی پیوند) مانند هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی ساختار سوم پروتئین تثبیت میشود‪.‬‬
‫مجموعة این نیروها قسمتهای مختلف پروتئین را بهصورت بههم پیچیده در کنار هم نگه میدارند‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬برای ایجاد ساختار سوم ‪ -1 :‬ابتدا اثر برهمکنشهای آبگریز و نزدیک شدن گروههای ‪ R‬آبگریز به یکدیگر ‪ -۲‬سپس ایجاد انواعی از پیوندها‬
‫(هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی) ‪ -3‬تثبیت ساختار سوم پروتئین (قسمتهای مختلف پروتئین به صورت بههم پیچیده در کنار هم نگه داشته میشود‪).‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬با تشکیل پیوندهای دیگری مانند هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی ساختار سوم پروتئین تثبیت میشود‪ .‬مجموعة این نیروها قسمتهای مختلف‬
‫پروتئین را بهصورت بههم پیچیده در کنار هم نگه میدارند بنابراین با وجود این نیروها پروتئینهای (نههه هر پروتئینی) دارای ساختار سوم‪ ،‬ثبات نسبی‬
‫دارند‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬ایجاد تغییر در پروتئین‪ ،‬حتی تغییر یک آمینواسید هم میتواند (نههه به طور حتم) ساختار و عملکرد آنها را به شدت تغییر دهد‪ .‬میوگلوبین‬
‫نمونهای از پروتئینها با ساختار سوم است‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬میوگلوبین فقط یک رشته پلیپپتیدی (به همراه ساختارهای مارپیچ) دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬میوگلوبین یکی از پروتئینها در این سطح ساختاری است‪ .‬میوگلوبین ‪ ،‬اتم آهن و گروه هم ‪ ،‬دارد‪ .‬وظیفه آن ذخیره اکسیژن در یاخته‬
‫ماهیچه اسکلتی است‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬گروه هِم (دارای اتم آهن در مرکز خود) جزو زنجیره پلیپپتیدی نیست‪.‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬تشکیل ساختار سوم ‪ ،‬در اثر برهم کنش های آبگریز است ؛ به این صورت که گروههای ‪ R‬آمینواسیدهایی که آبگریزند‪ ،‬به یکدیگر نزدیک‬
‫میشوند تا در معرض آب نباشند‪ .‬به دنبال تشکیل انواعی از پیوندها در نهایت در این سطح ساختاری رشته پلیپپتیدی ساختار فشرده و نامتقارنی به خود‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬گروههای ‪ R‬آبگریز به درون و عمق مولکول کشیده میشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬گروه ‪ R‬آبدوست به سمت سطح مولکول رانده میشود‪.‬‬

‫ساختار چهارم ‪ -‬آرایش زیرواحدها‬

‫‪ -26‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬به دنبال کنار یکدیگر قرار گرفتن چندین زنجیره پلیپپتیدی ‪ ،‬ساختار نهایی بیشتر پروتئینها ایجاد میشود‪.‬‬
‫ب‪ -‬به منظور ساخته شدن ساختار چهارم پروتئین ‪ ،‬حداقل دو زنجیرهی پلیپپتیدی با آرایش خاص در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در هر پروتئین با سطح ساختاری چهارم ‪ ،‬گروهی از زنجیرهها نسبت به سایرین ‪ ،‬نقش کلیدی در شکلگیری پروتئین دارند‪.‬‬
‫د‪ -‬بخشهایی از هموگلوبین که دارای اتم آهن مرکزی هستند ‪ ،‬جزئی از زنجیرههای پپتیدی آن محسوب میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نوعی پروتئین که در فراوانترین یاختههای خونی ‪ ،‬زیاد میباشد ‪ ،‬دو نوع زنجیره با ترتیب خاص و متفاوتِ آمینواسیدی دارد‪.‬‬
‫و‪ -‬در هر سطح ساختاری که هر رشته از هموگلوبین شکل خاصی پیدا میکند ‪ ،‬اولین پیوند غیر پپتیدی بین آمینواسیدها پدیدار میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬در هر سطح ساختاری که در هر رشته از هموگلوبین ‪ ،‬مارپیچ و صفحاتی ایجاد می شود ‪ ،‬تنها پیوندهای هیدروژنی و پپتیدی در مولکول وجود دارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬در ساختاری که هر یک از زنجیرههای هموگلوبین به صورت یک زیرواحد ‪ ،‬تا میخورند ‪ ،‬انواعی از پیوندهای اشتراکی و غیراشتراکی به همراه برهمکنش آبگریز‬
‫فعال هستند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در ساختاری که هموگلوبین فعال ایجاد میشود ‪ ،‬عامل یا عواملی سبب کنار یکدیگر نگهداشتن زنجیرهها میگردد‪.‬‬
‫ی‪ -‬ساختار چهارم در گروهی از پروتئینها مبنای تشکیل ساختار بعدی است‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -26‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬بعضی از پروتئینها ساختار چهارم دارند‪ ،‬این ساختار هنگامی شکل میگیرد که دو یا چند زنجیره پلیپپتیدی در کنار یکدیگر پروتئین را‬
‫تشکیل دهند‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬هر پروتئینی که بیش از یک زنجیره دارد ‪ ،‬دارای ساختار چهارم است‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار چهارم ‪ ،‬هر یک از زنجیرهها نقشی کلیدی در شکلگیری پروتئین دارند‪ .‬نحوة آرایش این زیرواحدها در کنار هم ساختار چهارم‬
‫پروتئینها نامیده میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬ترجمه بخش اول ‪ :‬هِم (در مرکز آن اتم آهن وجود دارد‪ – ).‬هِم جزو زنجیره پلیپپتیدی نیست‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬هموگلوبین از چهار عدد زنجیره پلیپپتیدی تشکیل شده است ‪ .‬دو زنجیره از نوع آلفا و دو زنجیره از نوع بتا است‪ .‬هر نوع زنجیره ‪ ،‬ترتیب‬
‫خاصی از آمینواسید ها را درساختار اول خود دارد‪.‬‬
‫‪ :‬سطح ساختاری سوم – اولین پیوند غیر پپتیدی (هیدروژنی) در سطح ساختاری دوم ایجاد میشود‪.‬‬ ‫و‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ :‬وجود ندارد‪( .‬در هموگلوبین ساختار مارپیچ وجود دارد نه ساختار صفحهای)‬ ‫ز‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ :‬ساختار سوم‪ -‬در ساختار سوم ‪ ،‬پیوند هیدروژنی ‪ ،‬یونی ‪ ،‬اشتراکی و برهمکنش آبگریز‪ ،‬دخیل هستند‪.‬‬ ‫ح‪ -‬درست‬
‫‪ :‬ساختار چهارم – در سطح ساختاری چهارم رشتهها کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬ ‫ط‪ -‬درست –‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬آخرین ساختار ‪ ،‬ساختار چهارم است و ساختار باالتر و بعدی وجود ندارد‪.‬‬

‫کدام گزینه‪ ،‬عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟‬

‫« نوعی ساختار پروتئینی که با ایجاد پیوند ‪ ....................‬بین آمینواسیدها شکل میگیرد‪» ....................... ،‬‬
‫‪ )1‬هیدروژنی – حاصل از تا خوردگی صفحات و مارپیچها میباشد‪.‬‬
‫‪ )۲‬پپتیدی – بر تشکیل سایر ساختارهای پروتئینی مؤثر است‪.‬‬
‫‪ )3‬پپتیدی – دارای شکل فضایی به صورتهای مختلفی است‪.‬‬
‫‪ )۴‬نیروی آبگریز – تنها با استفاده از پرتو ایکس قابل بررسی است‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫ساختار دوم پروتئین ‪ -‬شامل صفحات و مارپیچها است و تا خوردگی این موارد در ساختار سوم دیده میشود‪.‬‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫سااختار اول پروتئین ‪ -‬با توجه به اهمیت توالی آمینواسفیدها در سفاختار اول‪ ،‬همه سفطوح دیگر سفاختاری در پروتئینها به این‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫ساختار بستگی دارند‪.‬‬
‫ساختار اول پروتئین ‪ -‬ساختار سوم (نه اول) پروتئین دارای شکل فضایی به صورت مختلف (مثل کروی و ‪ )...‬است‪.‬‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫ساختار سوم پروتئین ‪ -‬یکی از (نههه تنها) راههای پیبردن به شکل سهبعدی پروتئین استفاده از پرتوهای ایکس است‪.‬‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬

‫‪ -27‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬آخرین آمینواسید در هر زنجیره پلی پپتیدی هموگلوبین به هنگام شرکت در تشکیل پیوند پپتیدی‪ ،‬تنها یک هیدروژن از دست می دهد‪.‬‬
‫ب‪ -‬در یکی از سطحهای ساختاری ‪ ،‬گروه ‪ R‬بدون دخالت در تشکیل پیوند پپتیدی ‪ ،‬در شکل دهی زنجیره پلی پپتیدی تاثیر دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬در یکی از سطوح ساختاری ‪ ،‬میان هیدروژن متصل به اتم کربن مرکزی و اکسیژن گروه کربوکسیل پیوند هیدروژنی تشکیل میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬به دنبال دور شدن گروههای ‪ R‬آمینواسیدهای آبگریز از یکدیگر ‪ ،‬احتمال ایجاد انواعی از پیوندها بین آمینواسیدها افزایش مییابد‪.‬‬
‫ه‪ -‬در هر سطح ساختاری که همراه با تشکیل پیوندهای هیدروژنی است ‪ ،‬برهمکنشهای بخشهای آبگریز آغاز میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬هر یاختهای در انسان که دارای هموگلوبین میباشد ‪ ،‬با استفاده از ژنهای خود توالی آمینواسیدی آن را تعیین میکند‪.‬‬
‫ز‪ -‬منشأ تشکیل ساختار دوم پیوندهایی است که سبب ایجاد ساختار دوم تنها به دو شکل میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬شناسایی شکل و جایگاه دقیق هر اتم در پروتئین‪ ،‬تنها از طریق پرتوهای ایکس امکان پذیر خواهد بود‪.‬‬
‫ط‪ -‬تغییر آمینواسید در هر جایگاه ‪ ،‬قطعا ابتدا منجر به تغییر در اولین سطح از سطوح ساختاری میگردد‪.‬‬
‫ی‪ -‬در سطح ساختاری که اولین مارپیچ ایجاد میشود ‪ ،‬پیوند هیدروژنی در ایجاد ساختار و پیوند یونی در تثبیت آن نقش دارد‪.‬‬
‫ک‪ -‬در سطح شروع به تشکیل پیوندهای هیدروژنی ‪ ،‬ساختار پروتئین به ثبات نسبی میرسد‪.‬‬
‫ل‪ -‬همه سطوح دیگر ساختاری در این پروتئینها‪ ،‬به سطح ساختاری وابسته است که فقط با ایجاد نوعی پیوند اشتراکی بین آمینواسیدها شکل میگیرد‪.‬‬
‫م‪ -‬در ساختار دوم پروتئین ها ‪ ،‬برعکس ساختار سوم ‪ ،‬نوعی پیوند ایجاد شده بین آمینواسیدها ‪ ،‬به تنهایی انرژی کمی دارد‪.‬‬
‫ن‪ -‬در ساختار چهارم پروتئینها نسبت به سایرین ‪ ،‬تعداد رشته پلیپپتیدی (متشکل از انواعی از آمینواسیدها) بیشتر است‪.‬‬
‫س‪ -‬در سطح ساختاری اول پروتئینها نسبت به سایر ساختارها ‪ ،‬فقط نوعی پیوند اشتراکی بین آمینواسیدها وجود دارد‪.‬‬
‫ع‪ -‬در هر ساختاری که رشتههای پلیپپتیدی با آرایش خاصی کنار یکدیگر قرار میگیرند ‪ ،‬انواعی از پیوندها مشاهده میشود‪.‬‬
‫ف‪ -‬در هر سطح ساختاری که پیوند اشتراکی تشکیل میشود ‪ ،‬زنجیره پلیپپتیدی فاقد مارپیچ یا ساختار صفحهای است‪.‬‬
‫ص‪ -‬هر گونه تغییر شدید در شکل سه بعدی و فضایی پروتئینهای غیر آنزیمی ‪ ،‬سبب تغییر در فعالیت مولکول میشود‪.‬‬
‫ق‪ -‬در هر سطحی که آرایش زیر واحدها ‪ ،‬منجر به تولید پروتئین فعال میشود ‪ ،‬هر یک از زیر واحدها نسبت به دیگری توالی آمینواسیدی متفاوتی دارد‪.‬‬
‫ر‪ -‬هر پروتئینی که فقط متشکل از یک رشتهی پلیپپتیدی میباشد ‪ ،‬هیچگاه نمیتواند دارای ساختار چهارم باشد‪.‬‬

‫‪ -27‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬درست‪ -‬آخرین آمینواسید در زنجیره پلیپپتیدی ‪ ،‬از بخش آمینی خود با بخش کربوکسیلی آمینواسید قبلی خود ‪ ،‬تشکیل پیوند پپتیدی داده و فقط‬
‫یک هیدروژن از دست میدهد‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬در سطح ساختاری سوم ‪ ،‬گروه ‪ R‬در شکلدهی پلیپپتید و تثبیت ساختار سوم پروتئین نقش دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬هیدروژن متصل به اتم مرکزی در تشکیل پیوند هیدروژنی نقش ندارد‪( .‬هیدروژن گروه آمینی و اکسیژن گروه کربوکسیلی در تشکیل پیوند‬
‫هیدروژنی نقش دارند‪).‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬در سطح ساختاری سوم ‪ ،‬گروههای ‪ R‬آبگریز به یکدیگر نزدیک میشوند‪.‬‬
‫ساختار سوم‬ ‫ساختار دوم ‪ +‬ساختار سوم –‬ ‫ه‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬گلبول قرمز – گلبول قرمز بالغ در انسان و بسیاری از جانوران ‪ ،‬هسته ‪ ،‬دنا و ژن ندارد‪.‬‬
‫‪ :‬پیوند هیدروژنی – در ساختار دوم ‪ ،‬ساختارهای مارپیچ ‪ ،‬صفحهای و انواع دیگر ایجاد میشود‪.‬‬ ‫ز‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ح‪ -‬نادرست – یکی از (نههه تنها) راههای پیبردن به شکل پروتئین استفاده از پرتوهای ایکس است‪ .‬با استفاده از تصاویر حاصل از آن و روشهای دیگر‪،‬‬
‫محققین به ساختار سهبعدی پروتئینها پی میبرند که در آن حتی جایگاه هر اتم را میتوانند مشخص کنند‪.‬‬
‫‪37‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ط‪ -‬درست‪ -‬تغییر حتی یک آمینواسید ‪ ،‬سبب تغییر در ساختار اول پروتئینها میشود‪.‬‬
‫‪ :‬ساختار دوم – در ساختار دوم فقط پیوند هیدروژنی ایجاد میشود‪ .‬پیوند یونی نقش ندارد‪.‬‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ :‬ساختار سوم‬ ‫ساختار دوم –‬ ‫ک‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬همه سطوح ساختاری دیگر به سطح ساختاری اول وابسته هستند‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار دوم و سوم ‪ ،‬پیوند هیدروژنی تشکیل میشود‪ .‬پیوند هیدروژنی به تنهایی انرژی کمی دارد‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬در ساختار اول ‪ ،‬دوم و سوم ‪ ،‬یک رشته پلیپپتیدی وجود دارد‪ .‬در ساختار چهارم بیش از یک رشته حضور دارد‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار اول و دوم ‪ ،‬فقط یک نوع پیوند اشتراکی (پیوند پپتیدی) وجود دارد‪ .‬در سطوح باالتر انواع دیگری از پیوند اشتراکی دیده‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ :‬ساختار چهارم – در ساختار چهارم پیوند پپتیدی ‪ ،‬یونی ‪ ،‬اشتراکی و هیدروژنی در پروتئین وجود دارد‪.‬‬ ‫ع‪ -‬درست‪-‬‬
‫‪ :‬ساختار اول ‪ +‬ساختار سوم ‪ +‬ساختار چهارم – در ساختار سوم و چهارم میتواند مارپیچ یا صفحه داشته باشد‪.‬‬ ‫ف‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ص‪ -‬درست‪ -‬اگر تغییر شدید در ظاهر و شکل سه بعدی پروتئین رخ دهد ‪ ،‬میتواند فعالیت پروتئین را مختل کند‪.‬‬
‫سطح ساختاری چهارم – میتواند توالی مشابه یا یکسان داشته باشد مانند هموگلوبین‪.‬‬ ‫ق‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ر‪ -‬درست‪ -‬پروتئینهایی وارد ساختار چهارم میشوند که بیش از یک رشته پلیپپتیدی داشته باشند‪.‬‬

‫‪ -28‬چند مورد درباره اولین مولکول پروتئینی که توسط پرتو ایکس ساختار سه بعدی آن کشف شده ‪ ،‬صادق است؟‬
‫الف‪ -‬قرارگیری یک بخش غیرپروتئینی در زنجیرههای پلیپپتیدی آن ‪ ،‬امکان اتصال مولکول اکسیژن به آن را فراهم می سازد‪.‬‬
‫ب‪ -‬مجموعه انواعی از نیروها ‪ ،‬قسمتهای مختلف پروتئین را به صورت بههم پیچیده در کنار هم نگه میدارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬به دنبال نزدیک شدن گروه تعیین کننده ویژگیهای منحصر به فرد برخی آمینواسیدها به یکدیگر‪ ،‬ساختار نهایی ایجاد میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬اولین تاخوردگیهای آن در سطح ساختاری ایجاد شده است که پیوند یونی در آن تشکیل میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬نوعی کاتالیزور زیستی بوده که سبب کاهش انرژی فعالسازی نوعی واکنش شیمیایی میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬در طی شرایطی ‪ ،‬به دنبال اتصال یافتن به مولکولهای مشابه خود ‪ ،‬ساختار چهارم را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در تولید رایجترین شکل انرژی یاخته در اندامک دو غشایی ‪ ،‬موثر میباشد‪.‬‬
‫ح‪ -‬زنجیرههای تاخورده آن ‪ ،‬از طریق انواعی از پیوندهای غیراشتراکی در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫ط‪ -‬تنها در یکی از سطوح ساختاری ویژه ‪ ،‬فعالیت خود را آغاز میکند‪.‬‬
‫ی‪ -‬براساس ‪ ،‬تعداد رشته ‪ ،‬انواع پیوندها و میزان تاخوردگی ‪ ،‬حالت سه بعدی فعال آن در یکی از سطوح ساختاری طبقه بندی میشود‪.‬‬

‫‪ -28‬بررسی گزینهها‬
‫‪ :‬میوگلوبین‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬میوگلوبین ‪ ،‬فقط یک زنجیره پلیپپتیدی دارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬میوگلوبین دارای ساختار نهایی سوم است ‪ .‬در این ساختار مجموعه نیروها (پیوندهای هیدروژنی ‪ ،‬اشتراکی ‪ ،‬یونی و برهمکنش آبگریز) قسمتهای‬
‫مختلف پروتئین (یک رشته پلیپپتیدی) را بهصورت بههم پیچیده در کنار هم نگه میدارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬در ساختار سوم به دنبال برهمکنش نیروی آبگریز برخی از گروههای ‪ ، R‬به تدریج ساختار نهایی میوگلوبین تشکیل میشود‪.‬‬
‫ساختار دوم – ترجمه بخش دوم ‪ :‬ساختار سوم‬ ‫د‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬میوگلوبین ‪ ،‬آنزیم نیست‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬نادرست‪ -‬سطح ساختار نهایی میوگلوبین ‪ ،‬ساختار سوم است‪ .‬میوگلوبین به هم نوع خود اتصال نمییابد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬میوگلوبین ‪ ،‬اکسیژن ذخیره میکند‪ .‬اکسیژن میوگلوبین وارد میتوکندری (اندامک دو غشایی) شده و در میتوکندری ‪ ATP‬تولید میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬میوگلوبین فقط یک زنجیره دارد‪( .‬ساختار نهایی آن ‪ ،‬ساختار سوم است)‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬میوگلوبین در سطح ساختاری سوم ‪ ،‬فعال شده و میتواند فعالیت خود را آغاز کند‪.‬‬
‫ی‪ -‬درست‪ -‬میوگلوبین ‪ ،‬در سطح ساختاری سوم ‪ ،‬فعال میشود‪.‬‬

‫‪ -29‬کلیه و کبد با ترشح نوعی پیک شیمیایی دوربرد ‪ ،‬تعداد نوعی یاخته خونی را تنظیم میکنند‪ .‬چند مورد درباره بیشترین مولکول پروتئینی در‬
‫یاخته خونی مذکور صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬وجود دو نوع از مهم ترین ساختارهای موجود در سطح ساختاری دوم ‪ ،‬در تعیین شکل سه بعدی و نهایی آن حائز اهمیت است‪.‬‬
‫ب‪ -‬ساختارهای مارپیچ آن ‪ ،‬ابتدا در اثر تشکیل نوعی پیوند بین اتم نیتروژن و گروه ‪ R‬آمینواسیدهای متفاوت‪ ،‬ایجاد میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬به دنبال کسب ساختار چهارم ‪ ،‬میتواند به طور برگشتپذیر به ‪ ۴‬مولکول اکسیژن اتصال یابد‪.‬‬
‫د‪ -‬هر رشته پلیپپتیدی آن نقشی کلیدی در شکل گیری ساختار نهایی مولکول دارد‪.‬‬
‫ه‪ -‬در یکی از سطوح ساختاری ‪ ،‬با تشکیل انواعی از پیوندها (هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی) ساختار نهایی پروتئین تثبیت میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬بالفاصله بعد از تولد ‪ ،‬اولین محلی که در آن ساختار چهارم مولکول مذکور ایجاد میشود ‪ ،‬درون حفراتی با قطر متفاوت میباشد‪.‬‬
‫ز‪ -‬در آخرین سطح ساختاری آن عالوه بر پیوندهای اشتراکی‪ ،‬پیوندهای یونی هم مشاهده میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬در ساختار اول همزمان با تشکیل نوعی پیوند میان گروه آمینی و کربوکسیلی آمینواسیدهای مقابل خود ‪ ،‬تعدادی مولکول آب آزاد میکند‪.‬‬
‫ط‪ -‬جزئی از بخش غیر پروتئینی آن ‪ ،‬در مواردی درون اندام غیرلنفی سازنده اوره ذخیره میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬بخش غیرپروتئینی آن ‪ ،‬توانایی اتصال به انواعی از گازهای تنفسی را دارد‪.‬‬
‫ک‪ -‬بخش پروتئینی آن دارای جایگاههایی به منظور اتصال یافتن ‪ CO2‬یا یون هیدروژن میباشد‪.‬‬
‫ل‪ -‬تنها در یکی از سطوح ساختاری ویژه ‪ ،‬فعالیت خود را آغاز میکند‪.‬‬
‫م‪ -‬براساس تعداد رشته ‪ ،‬انواع پیوندها و میزان تاخوردگی ‪ ،‬حالت سه بعدی فعال آن در یکی از سطوح ساختاری طبقه بندی میشود‪.‬‬

‫‪ -29‬بررسی گزینهها‬
‫هموگلوبین‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬هموگلوبین ‪ ،‬ساختار مارپیچ دارد اما ساختار صفحهای ندارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬ساختار مارپیچ و صفحهای در اثر تشکیل پیوند هیدروژنی (بین اکسیژن گروه کربوکسیلی و هیدروژن گروه آمینی) ایجاد میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬هر هموگلوبین ‪ 4 ،‬گروه هِم (اتم آهن) دارد و به ‪ 4‬مولکول اکسیژن متصل میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬برای ساخته شدن هموگلوبین ‪ ،‬هر یک از رشتههای پلیپپتیدی آن نقش کلیدی دارد‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬در سطح ساختاری سوم ‪ ،‬پیوندهای هیدروژنی به همراه اشتراکی و یونی تشکیل میشود‪ .‬در سطح ساختاری چهارم شکل نهایی هموگلوبین‬
‫تثبیت میگردد‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬درست‪ -‬از بعد از تولد ‪ ،‬گلبولسازی فقط در مغز قرمز استخوان انجام میشود‪ .‬مغز قرمز استخوان در بخش اسفنجی (حفراتی با قطر متفاوت) استخوان‬
‫قرار دارد‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬در سطح ساختاری چهارم پیوندهای اشتراکی (پپتیدی و ‪ ، )...‬یونی و ‪ ...‬وجود دارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬در ساختار اول بین آمینواسیدهای مجاور توسط ریبوزوم (و آنزیم ‪ ، )rRNA‬پیوند پپتیدی تشکیل میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬آهن ‪ ،‬بخشی از هموگلوبین بوده که میتواند در کبد (سازنده اوره) ذخیره و در مغز قرمز استخوان مصرف شود‪.‬‬
‫‪ :‬گروه هِم به همراه اتم آهن – اتم آهن به گاز تنفسی اکسیژن متصل میشود به ‪ CO2‬متصل نمیشود‪.‬‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫نکته ‪ :‬گاز سمی کربن مونواکسید ‪ ،‬نوعی گاز غیر تنفسی بوده که به اتم آهن در گروه هم متصل میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست – ‪ CO2‬و یون هیدروژن به بخش پروتئینی هموگلوبین متصل میشوند‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬هموگلوبین در سطح ساختاری چهارم ‪ ،‬فعال شده و میتواند فعالیت خود را آغاز کند‪.‬‬
‫م‪ -‬درست‪ -‬هموگلوبین ‪ ،‬در سطح ساختاری چهارم ‪ ،‬فعال میشود‪.‬‬

‫نقش پروتئینها‬

‫‪ -30‬چند مورد با توجه به متنوعترین گروه مولکولهای زیستی از نظر ساختار شیمیایی و عملکردی ‪ ،‬صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬گروهی از آنها درون یاخته ساخته شده و در فرایندها و فعالیتهای متفاوت درون یاختهای شرکت دارند‪.‬‬
‫ب‪ -‬همگی در طی شرایطی (با نقش کاتالیزوری خود) سرعت واکنشهای شیمیایی خاصی را زیاد میکنند‪.‬‬
‫ج‪ -‬در بیشتر خطوط دفاعی بدن ‪ ،‬میتوانند به صورت گیرندههایی در سطح یاختهها قرار گیرند و آنتیژن خاصی را شناسایی کنند‪.‬‬
‫د‪ -‬نوعی از آن که در غشای یاخته سبب حمل یونهای سدیم و پتاسیم درخالف شیب میشود ‪ ،‬با فعالیت آنزیمی خود پیوند فسفات ‪ -‬فسفات در نوعی نوکلئوتید را‬
‫میشکند‪.‬‬
‫ه‪ -‬انواعی از آن در ساختار اتصال دهنده استخوانها به یکدیگر (در محل مفصل) و ساختار انتقال دهنده نیروی انقباضی ماهیچه به استخوان حضور دارد‪.‬‬
‫و‪ -‬در صورتی که درون یاخته ماهیچهای باشد ‪ ،‬یقینا به دنبال مصرف ‪ ATP‬و در حضور یون کلسیم سبب ایجاد حرکت لغزشی میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬انواعی از آن که سبب تنظیم شیمیایی در بدن جانوران میشوند ‪ ،‬با دخالت ژنهایی ساخته شده و تعداد فراوانی پیوند پپتیدی دارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬انواعی که سبب فعال و غیرفعال کردن ژنهای درون یاخته میشوند ‪ ،‬مهارکنندههایی با نقش تنظیمی محدود میباشند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نوعی پروتئین با کمک زنجیرههای پلیپپتیدی خود‪ ،‬ذخیره گاز اکسیژن در یاخته های مخطط و چند هستهای موجود در بدن انسان را برعهده دارد‪.‬‬
‫ی‪ -‬هر پروتئینی که بر تنظیم بیان ژنهای هسته‪ ،‬مؤثر است ‪ ،‬توسط ریبوزومهای موجود در همان یاخته ساخته شده است‪.‬‬

‫‪ -30‬بررسیگزینهها‬
‫پروتئینها‬
‫الف‪ -‬نادرست – همه پروتئینها درون یاخته با فعالیت ریبوزوم ‪ ،‬ساخته میشوند‪ .‬گروهی از آنها درون یاخته ‪ ،‬گروهی دیگر در غشای یاخته و گروهی‬
‫دیگر در خارج از یاخته فعالیت میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئینها در فرایندها و فعالیتهای متفاوتی شرکت دارند از جمله فعالیت آنزیمی که در آن بهصورت کاتالیزورهای زیستی عمل میکنند و‬
‫سرعت واکنش شیمیایی خاصی را زیاد میکنند‪( .‬گروهی از پروتئینها نقش آنزیمی دارند‪).‬‬
‫ج‪ -‬نادرست ‪ -‬بعضی دیگر از پروتئینها بهصورت گیرندههایی در سطح یاختهها قرار دارند مثالً گیرندههای آنتیژنی در سطح لنفوسیتها (فعالیت در سومین‬
‫خط دفاعی بدن) نمونهای از این پروتئینها هستند‪( .‬گیرندههای آنتیژنی ویژه دفاع اختصاصی (خط آخر دفاعی) هستند‪ – .‬در دو خط اول حضور ندارند‪).‬‬
‫‪ :‬پمپ سدیم – پتاسیم – بخشی از این پمپ دارای جایگاه فعال بوده و ‪( ATP‬نوعی نوکلئوتید) به آن متصل میشود‪ .‬در ادامه یکی‬ ‫د‪ -‬درست‪-‬‬
‫از فسفاتها از ‪ ATP‬جدا شده و ‪ P + ADP‬به همراه مقداری انرژی آزاد میشود‪ .‬انرژی آزاد شده صرف جابهجایی یونهای سدیم و پتاسیم در خالف شیب‬
‫غلظت میشود‪( .‬سه یون سدیم به بیرون یاخته میراند و دو یون پتاسیم به درون یاخته وارد میکند‪).‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬کالژن پروتئینی است که باعث استحکام بافت پیوندی میشود ‪ .‬زردپی (انتقال دهنده نیروی انقباضی ماهیچه به استخوان)‪ ،‬رباط (اتصال دهنده‬
‫استخوانها به یکدیگر در مفصل) مقدار فراوانی از پروتئین کالژن دارند‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫و‪ -‬نادرست‪ -‬انقباض ماهیچهها نیز ناشی از حرکت لغزشی دو نوع پروتئین روی یکدیگر یعنی اکتین و میوزین است‪ .‬در ماهیچه انواع زیادی از پروتئین وجود‬
‫دارد که مستقیما در ایجاد حرکت لغزشی نقش ندارند‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬بیشتر هورمونها از جمله اکسیتوسین و انسولین (گلوکاگون ‪ ،‬اریتروپویتین ‪ ،‬گاسترین ‪ ،‬سکرتین ‪ ،‬ضد ادراری و ‪ )...‬که پیامهای بینیاختهای را در‬
‫بدن جانوران ردوبدل میکنند تا تنظیمهای مختلف در بدن انجام شود‪ ،‬پروتئینی هستند‪.‬‬
‫ویژگی کلی پروتئینها ‪ :‬دارای آمینواسیدهای فراوان ‪ +‬پیوند پپتیدی فراوان ‪ +‬ساختار رشتهای بدون شاخه ‪ +‬ساخته شدن با دخالت ژن ‪ ،‬ریبوزوم و آنزیم ‪ +‬دارای‬
‫پیوند یونی ‪ ،‬هیدروژنی ‪ +‬ساخته شدن در سیتوپالسم ‪ +‬داشتن شکل سه بعدی خاص‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬همچنین پروتئینهایی مثل مهارکنندهها که بعداً (در فصل ‪ )۲‬با آنها آشنا خواهید شد‪ ،‬نقشهای تنظیمی متعددی را در فعال و غیرفعال کردن‬
‫ژنها برعهده دارند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬میوگلوبین وظیفه ذخیره اکسیژن را در ماهیچه اسکلتی (مخطط و چند هستهای) را برعهده دارد‪ .‬میوگلوبین یک رشته پلیپپتیدی دارد نههه‬
‫بیشتر‪.‬‬
‫‪ :‬هورمون اریتروپویتین ‪ +‬پروتئینهای عوامل رونویسی ‪ – ... +‬هورمون اریتروپویتین در کلیه و کبد ساخته شده و بر مغز قرمز‬ ‫ی‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫استخوان اثر میگذارد‪ .‬این هورمون در تنظیم بیان ژنهای یاختههای بنیادی مغز قرمز استخوان موثر است ولی در مغز قرمز استخوان ساخته نمیشود‪.‬‬

‫آنزیمها‬

‫‪ -31‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬همه پروتئینهایی که به صورت کاتالیزورهای زیستی عمل میکنند ‪ ،‬یقینا توسط آنزیمهای درون یاختهای ساخته میشوند‪.‬‬
‫ب‪ -‬سوخت و ساز ‪ ،‬مجموعهای از واکنشهای شیمیایی درون پیکر جانداران بوده که در صورت تامین انرژی فعالسازی آنها ‪ ،‬انجام میشوند‪.‬‬
‫ج‪ -‬انجام واکنشهای مربوط به سوخت و ساز در بدن جانداران با حضور مولکولهایی که فعالیت اختصاصی دارند ‪ ،‬انجام میشود‪.‬‬
‫د‪ DNA -‬پلیمراز به دنبال کاهش انرژی فعال سازی و با افزایش احتمال برخورد مناسب مولکولها ‪ ،‬فعالیت خود را انجام میدهد‪.‬‬
‫ه‪ -‬طی فعالیت آنزیم در جانداران انرژی فعال سازی واکنشهای انجام نشدنی کاهش یافته و سرعت انجام واکنش افزایش مییابد‪.‬‬
‫و‪ -‬در صورت غیاب آنزیمها در انسان ‪ ،‬در دمای بدن سوخت و ساز یاختهها متوقف شده و انرژی الزم برای حیات تامین نمیشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬در همهی جانداران محل تولید و فعالیت آ نزیم مشابه بوده و با صرف انرژی انجام واکنش را به صورت اختصاصی ممکن میکنند‪.‬‬
‫ح‪ -‬همه آنزیمهای مصرف کننده ‪ ، ATP‬همواره پس از ساخته شدن توسط اجزای درون یاختهای بین فسفولیپیدهای غشا جای میگیرند‪.‬‬
‫ط‪ -‬پروتئاز شیرهی پانکراس توسط آنزیمهایی در خارج از هسته ساخته شده و سپس به صورت فعال به مجرا ریخته میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬لیپاز موجود در صفرا پس از ساخته شدن توسط ریبوزومهای موجود در خارج از هسته ‪ ،‬در نهایت به دوازدهه ریخته میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬آمیالز موجود در بزاق توسط ریبوزومهای موجود در هسته ساخته شده و سپس طی برونرانی به مجرا ریخته میشود‪.‬‬
‫ل‪ -‬نوعی پروتئین با فعالیت آنزیمی ‪ ،‬همزمان با شکستن پیوند پرانرژی بین فسفات و قند در منبع رایج انرژی یاخته‪ ،‬سبب جابهجایی یونها از عرض غشا میشود‪.‬‬

‫‪ -31‬بررسی گزینهها‬
‫‪ :‬آنزیم – آنزیمها توسط آنزیمهای درون سلولی ساخته میشوند‪.‬‬ ‫الف‪ -‬درست‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬واکنشهای شیمیایی در صورتی سرعت مناسب میگیرند که انرژی اولیه کافی برای انجام آن وجود داشته باشد‪ .‬این انرژی را انرژی فعالسازی‬
‫گویند‪ .‬انجام این واکنشها در بدن موجود زنده نیز که با عنوان کلی سوختوساز مطرح میشوند همینطور هستند‪.‬‬
‫ج‪ -‬درست‪ -‬سوخت و ساز توسط آنزیمها (دارای فعالیت اختصاصی) انجام میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬آنزیم (‪DNA‬پلیمراز ‪ ،‬هلیکاز و ‪ )...‬امکان برخورد مناسب مولکولها را افزایش و انرژی فعالسازی واکنش را کاهش میدهد‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیم امکان برخورد مناسب مولکولها را افزایش و انرژی فعالسازی واکنش را کاهش میدهد‪ .‬همچنین با این کار سرعت واکنشهایی را که در‬
‫بدن موجود زنده انجامشدنی هستند زیاد میکند‪ .‬بدون آنزیم ممکن است در دمای بدن سوختوساز یاختهها بسیار کند انجام شود و انرژی الزم برای حیات‬
‫تأمین نشود‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬بدون آنزیم ممکن است در دمای بدن ‪ ،‬سوختوساز یاختهها بسیار کند (نههه متوقف) انجام شود و انرژی الزم برای حیات تأمین نشود‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمهای ترشحی دستگاه گوارش مثل آمیالز بزاق ‪ ،‬لیپاز و پپسینوژن ‪( ،‬درون سلول تولید شده اما) در خارج از یاخته عمل میکنند ولی‬
‫آنزیمهای مؤثر در تنفسیاختهای ‪ ،‬فتوسنتز و همانندسازی درونیاخته تولید شده و درون یاخته فعالیت میکنند‪ .‬البته گروهی از آنزیمها مثل پمپ سدیم‪-‬‬
‫پتاسیم (درون یاخته تولید شده اما) فعالیت خود را در غشا انجام میدهند‪.‬‬
‫‪ :‬پمپ سدیم پتاسیم ‪ +‬گروهی از آنزیمهای دخیل در تنفس سلولی و فتوسنتز ‪ – ... +‬پمپ سدیم – پتاسیم درون یاخته (با‬ ‫ح‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫مصرف انرژی و فعالیت آنزیمی) ساخته شده ولی در غشا جای میگیرد‪ – .‬گروهی از آنزیمها (با قابلیت مصرف ‪ )ATP‬درون سلول ساخته شده و درون سلول فعالیت‬
‫میکنند‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬پروتئازهای معده و شیره پانکراس ‪ ،‬توسط آنزیمهایی درون سلول ساخته شده و سپس به صورت غیرفعال از سلول اگزوسیتوز شده و به‬
‫درون مجرا وارد میشوند‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬صفرا آنزیم (لیپاز و ‪ )...‬ندارد‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬محل پروتئینسازی (و محل فعالیت ریبوزوم) ‪ ،‬خارج از هسته است‪( .‬درون سیتوپالسم)‬
‫محلهای پروتئینسازی ‪ :‬سیتوپالسم ‪ +‬میتوکندری ‪ +‬کلروپالست‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬به منظور کسب انرژی از ‪ ، ATP‬پیوند پرانرژی بین فسفاتها شکسته میشود نههه پیوند بین فسفات و قند‪.‬‬

‫ساختار آنزیمها‬

‫‪ -32‬با توجه به ساختار آنزیمها و انواع فعالیت آنها ‪ ،‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬
‫الف‪ -‬در انسان همه ی کاتالیزورهای زیستی دارای شکل سه بعدی خاص بوده و متشکل از انواعی از پیوند (پپتیدی ‪ ،‬هیدروژنی و یونی) هستند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در آنزیم هلیکاز مانند سایر آنزیمها ‪ ،‬جایگاه فعال (محل اتصال پیش ماده به آن) بخش اختصاصی و قالبی شکل محسوب میشود‪.‬‬
‫ج‪ -‬همزمان با اتصال آنزیم به پیش ماده اختصاصی خود ‪ ،‬مقداری انرژی زیستی مصرف شده و در آینده فراورده تولید میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬به طور حتم آهن ‪ ،‬نوعی کوآنزیم تسهیل کننده فعالیت آنزیمها در بیشترین یاخته خونی محسوب میشود‪.‬‬
‫ه‪ -‬در حین وقوع انعقاد خون ‪ ،‬یون کلسیم سبب تسهیل اتصال پروترومبیناز به پروترومبین شده و در نهایت ترومبین ایجاد میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬وجود گروهی از مواد معدنی یا ویتامینهایی با نقش کوآنزیمی ‪ ،‬برای تسهیل فعالیت کاتالیزوهای زیستی الزامی است‪.‬‬
‫ز‪ -‬در مواردی ‪ ،‬با اتصال کوآنزیم به آنزیم ‪ ،‬انرژی فعالسازی واکنشهای انجام نشدنی کاهش یافته و نوعی مولکول دچار تغییر میشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬به دنبال اشغال شدن جایگاه فعال آنزیم توسط مواد سمی ‪ ،‬فعالیت آن مختل شده و قطعا سبب مرگ یاختهای میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬سیانید مانند آرسنیک توسط گروهی از یاختههای انسان ساخته شده و در صورت عدم تجزیه ‪ ،‬سبب اختالالت آنزیمی میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬با فعالیت آنزیم یا آنزیمهایی پروتئینی در کبد ‪ ،‬دو مادهی معدنی با یکدیگر ترکیب شده و در نهایت مادهی آلی تولید میشود‪.‬‬

‫‪ -32‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬بیشتر (نههه همه) آنزیمها ‪ ،‬پروتئینی هستند‪ .‬آنزیمهای پروتئینی دارای انواعی از پیوند (پپتیدی ‪ ،‬هیدروژنی ‪ ،‬اشتراکی و یونی) هستند‪.‬‬
‫– ‪ rRNA‬نوعی آنزیم غیرپروتئینی است‪ .‬این آنزیم دارای پیوند فسفودیاستر و نوکلئوتید (باز آلی ‪ +‬قند ریبوز ‪ +‬یک گروه فسفات) است‪.‬‬
‫ویژگی مشترک همه آنزیمها (بسیار مهم) ‪ :‬کاتالیزور زیستی – افزایش دهنده سرعت واکنش شیمیایی خاص – افزایش دهنده امکان برخورد مناسب مولکولها‬
‫– کاهش دهنده انرژی فعالسازی واکنش – افزایش دهنده سرعت واکنشهای انجام شدنی – داشتن جایگاه فعال (قالبی شکل) – داشتن شکل سه بعدی خاص –‬
‫داشتن عملکرد اختصاصی – دست نخورده باقی ماندن در پایان واکنش – بارها مورد استفاده قرار میگیرند – عواملی مانند (‪ ، pH‬دما ‪ ،‬غلظت پیش ماده) موثر بر‬
‫سرعت فعالیت آنزیم – مواد سمی (آرسنیک ‪ +‬سیانید) ممانعت از فعالیت آنها – ساخته شدن توسط آنزیم‬
‫ب‪ -‬درست‪ -‬آنزیمها در ساختار خود بخشی به نام جایگاه فعال دارند‪ .‬جایگاه فعال بخشی اختصاصی در آنزیم است که پیشماده در آن قرار میگیرد‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬شکل آنزیم در جایگاه فعال با شکل پیشماده یا بخشی از آن مطابقت دارد و به اصطالح مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬ترکیباتی که آنزیم روی آنها عمل میکند‪ ،‬پیشماده و ترکیباتی که حاصل فعالیت آنزیم هستند‪ ،‬فراورده یا محصول خوانده میشوند‪.‬‬
‫نکته مهم ‪ :‬تمام فرایندهای قفل و کلید در جانداران بدون صرف انرژی زیستی انجام میشود‪ .‬مانند ‪ :‬اتصال آنزیم به پیش ماده ‪ +‬اتصال هورمون به گیرنده ‪+‬‬
‫اتصال ناقل عصبی به گیرنده ‪ +‬اتصال هلیکاز به دنا ‪ +‬اتصال ‪ DNA‬پلیمراز به نوکلئوتید و دنا ‪ +‬اتصال آمیالز بزاق به نشاسته و ‪...‬‬

‫‪42‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫د‪ -‬نادرست‪ -‬بعضی از آنزیمها برای فعالیت به یونهای فلزی مانند آهن‪ ،‬مس و یا مواد آلی مثل ویتامینها نیاز دارند‪ .‬به این مواد آلی که به آنزیم کمک‬
‫میکند ‪ ،‬کوآنزیم میگویند‪.‬‬
‫تذکر ‪ :‬یونها و فلزات ‪ ،‬جزو کوآنزیمها (ماده آلی) محسوب‬
‫نمیشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬در فرایند انعقاد خون ‪ ،‬یون کلسیم برای‬
‫تسهیل اتصال پروترومبیناز به پروترومبین نیاز است‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬بعضی از (نههه همه) آنزیمها (کاتالیزورهای‬
‫زیستی) برای فعالیت به یونهای فلزی مانند آهن‪ ،‬مس و یا‬
‫مواد آلی مثل ویتامینها نیاز دارند‪ .‬به مواد آلی که به‬
‫آنزیم کمک میکنند ‪ ،‬کوآنزیم میگویند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمها بر روی واکنشهای انجام شدنی اثر‬
‫دارند نه انجام نشدنی‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬وجود بعضی از مواد سمی در محیط مثل‬
‫سیانید و آرسنیک میتواند با قرارگرفتن در جایگاه فعال‬
‫آنزیم‪ ،‬مانع فعالیت آن شود‪ .‬بعضی از این مواد به همین‬
‫طریق باعث مرگ میشوند‪( .‬نمیتوان گفت همیشه مرگ‬
‫صورت میگیرد‪).‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬سیانید و آرسنیک توسط انسان ساخته نمیشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬درست‪ -‬در کبد ‪ ،‬پیش ماده های معدنی (آمونیاک ‪ )CO2 +‬با یکدیگر ترکیب شده و در نهایت پیش ماده آلی (اوره) تولید میشود‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬در کبد نوعی ماده بسیار سمی (آمونیاک) به مادهای (اوره) با سمیت کمتر تبدیل میشود‪.‬‬

‫عملکرد اختصاصی آنزیم‬

‫‪ -33‬چند مورد درباره مولکول هایی صحیح است که با کاهش انرژی فعالسازی واکنش ‪ ،‬سبب انجام واکنشهای انجام شدنی میشود؟‬
‫الف‪ -‬قطعا به دنبال اثر بر روی چند پیش ماده خاص ‪ ،‬نوع یا انواعی از فراورده را ایجاد میکنند‪.‬‬
‫ب‪ -‬همگی عالوه بر داشتن واحدهای تکرار شونده نیتروژندار ‪ ،‬عمل اختصاصی دارند‪.‬‬
‫ج‪ -‬شکل پیش ماده (یا بخشی از پیش ماده) با بخشی از آن مطابقت داشته که توانایی مصرف ‪ ATP‬دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬برخی از آنها به دنبال سرعت بخشیدن به بیش از یک نوع واکنش ‪ ،‬فعالیت خود را غیراختصاصی انجام میدهند‪.‬‬
‫ه‪ -‬این گروه از مولکولها در همه واکنشهای شیمیایی بدن جانداران شرکت میکنند و سبب زیاد شدن سرعت واکنش میشوند‪.‬‬
‫و‪ -‬این گروه مولکولها در حین انجام واکنش(های) اختصاصی خود ‪ ،‬دستخوش تغییرات دائمی میشوند‪.‬‬
‫ز‪ -‬این گروه از مولکولها از طریق روش یا روشهایی ‪ ،‬تنها میتوانند سرعت واکنش را زیاد کنند‪.‬‬
‫ح‪ -‬هر یک از آنها ‪ ،‬در سرعت بخشیدن به همه واکنشهای انجام شدنی بدن انسان ‪ ،‬مستقیما نقش دارند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در هر یاخته که سیتوپالسم فعال وجود دارد ‪ ،‬آنزیمها بارها استفاده شده و تولید آنها متوقف میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬هر پروتئینی که به مولکولی با شکل مکمل خود متصل می شود ‪ ،‬بعد از تولید در البهالی فسفولیپیدهای غشای پالسمایی قرار میگیرد‪.‬‬
‫ک‪ -‬هر پروتئینی که به مولکولی با شکل مکمل خود متصل می شود ‪ ،‬در طی شرایطی مستقیما سبب افزایش سرعت واکنش میشود‪.‬‬

‫‪ -33‬بررسی گزینهها‬
‫‪ :‬آنزیمها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬هر آنزیم روی یک یا چند پیشماده خاص مؤثر است‪ .‬نمیتوان گفت همه آنزیمها روی چند پیش ماده خاص موثر هستند‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ب‪ -‬درست‪ -‬بیشتر آنزیمها از جنس پروتئین (آمیالز ‪ ،‬پپسین ‪ ،‬لیپاز ‪ ،‬پروتئاز ‪ ،‬هلیکاز ‪DNA ،‬پلیمراز ‪RNA ،‬پلیمراز و ‪ )...‬هستند‪ .‬برخی از جنس دیگری‬
‫(‪ rRNA‬از جنس نوکلئیکاسید) هستند‪( .‬پروتئین و نوکلئیک اسید دارای نیتروژن هستند‪ – ).‬همه آنزیمها عمل اختصاصی دارند‪ .‬شکل آنزیم در جایگاه فعال‬
‫با شکل پیشماده یا بخشی از آن (پیش ماده) مطابقت دارد و بهاصطالح مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬اتصال پیش ماده به جایگاه فعال آنزیم بدون مصرف ‪ ATP‬است‪ .‬شکل آنزیم در جایگاه فعال با شکل پیشماده یا بخشی از آن مطابقت دارد و به‬
‫اصطالح مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬پمپ سدیم – پتاسیم ‪ ،‬نوعی پمپ بوده که بخشی از آن خاصیت آنزیمی دارد‪( ATP .‬به عنوان پیش ماده) در جایگاه فعال این پمپ قرار گرفته و یک‬
‫فسفات از ‪ ATP‬جدا میشود و ‪( P + ADP‬فرآورده) ایجاد میگردد‪.‬‬
‫تذکر ‪ :‬اتصال ‪ ATP‬به جایگاه فعال خود در پمپ سدیم‪ -‬پتاسیم ‪ ،‬بدون صرف انرژی زیستی است‪ .‬ولی فعالیت پمپ همراه با مصرف انرژی زیستی (‪ )ATP‬است‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬اگرچه آنزیمها عملی اختصاصی دارند ولی برخی از آنها بیش از یک نوع واکنش را سرعت میبخشند‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬متن کتاب درسی ‪ « :‬آنزیمها در همه واکنشهای شیمیایی جانداران که شرکت میکنند ؛ سرعت واکنش را زیاد میکنند امّا در پایان واکنشها‬
‫دستنخورده باقی میمانند تا بدن بتواند بارها از آنها استفاده کند‪ - ».‬در عبارت مورد سوال ‪« ،‬که» حذف شده است و سبب تغییر معنی عبارت «ه» شده‬
‫است‪.‬‬
‫در عبارت «ه» منظور این است ‪ :‬همه واکنشها در حضور آنزیم انجام میشوند‪ – .‬در متن کتاب درسی گفته شده است ‪ ،‬همه واکنشهای شیمیایی که در‬
‫حضور آنزیم یا آنزیمها انجام میشود‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمها در حین واکنش دست نخورده باقی میمانند‪ -.‬آنزیمها در همه واکنشهای شیمیایی بدن جانداران که شرکت میکنند؛ سرعت واکنش را‬
‫زیاد میکنند امّا در پایان واکنشها دستنخورده باقی میمانند تا بدن بتواند بارها از آنها استفاده کند‪ .‬به همین دلیل یاختهها به مقدار کم به آنزیمها نیاز‬
‫دارند‪ .‬البته به مرور مقداری از آنها از بین میروند و یاخته مجبور به تولید آنزیمهای جدید میشود‪.‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬آنزیمها سرعت واکنش یا واکنشهایی را زیاد میکنند‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬مورد نقض ‪ :‬آمیالز بزاق فقط در افزایش سرعت هیدرولیز نشاسته نقش دارد ‪ ،‬در واکنش دیگری نقش ندارد‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمها در همه واکنشهای شیمیایی بدن جانداران که شرکت میکنند؛ سرعت واکنش را زیاد میکنند امّا در پایان واکنشها دستنخورده‬
‫باقی میمانند تا بدن بتواند بارها از آنها استفاده کند‪ .‬به همین دلیل یاختهها به مقدار کم به آنزیمها نیاز دارند‪ .‬البته به مرور مقداری از آنها از بین میروند و‬
‫یاخته مجبور به تولید آنزیمهای جدید میشود‪.‬‬
‫‪ :‬گیرنده آنتیژنی در سطح لنفوسیت بالغ ‪ +‬گیرنده هورمون در سطح سلول هدف ‪ ،‬گیرنده ناقل عصبی ‪ +‬آنزیم (دارای‬ ‫ی‪ -‬نادرست –‬
‫جایگاه فعال است‪ – ).‬آنزیمها به وسیله جایگاه فعال خود به پیش ماده متصل میشوند‪ .‬بیشتر آنزیمها در غشای یاخته قرار نمیگیرند مانند هلیکاز ‪DNA ،‬پلیمراز‬
‫‪ ،‬آمیالز بزاق و ‪...‬‬
‫‪ :‬گیرنده آنتیژنی در سطح لنفوسیت بالغ ‪ +‬گیرنده هورمون در سطح سلول هدف ‪ ،‬گیرنده ناقل عصبی ‪ +‬آنزیم (دارای‬ ‫ک‪ -‬نادرست‬
‫جایگاه فعال است‪ – ).‬آنزیمها سرعت واکنش را افزایش میدهند نه سایرین‪.‬‬

‫عوامل موثر بر فعالیت آنزیمها‬

‫‪ -34‬با توجه به وجود مولکولهایی در جانداران که سبب افت میزان انرژی فعال سازی در واکنشهای شیمیایی میشوند ‪ ،‬چند مورد به درستی بیان‬
‫شده است؟‬
‫الف‪ ، PH -‬دما مانند غلظت آنزیم برخالف میزان پیش ماده بر فعالیت آنها تاثیر میگذارند‪.‬‬
‫ب‪ PH -‬بیشتر مایعات در بدن انسان ‪ 6‬و یا ‪ 8‬بوده که مناسب فعالیت آنزیمی میباشد‪.‬‬
‫ج‪ -‬مایع دربرگیرندهی گویچههای قرمز دارای ‪ 7.۴ PH‬بوده که طی فعالیت پروتئینهایی مقدارش بدون تغییر میماند‪.‬‬
‫د‪ -‬ترشحاتی از لوزالمعده که به مجرا ریخته میشود ‪ ،‬دارای ‪ PH‬باالتری نسبت به خوناب بوده و بستری مناسب برای فعالیت آنزیمی فراهم میکند‪.‬‬
‫ه‪ -‬تغییر ‪ PH‬با اثر بر پیوندهای شیمیایی در مولکولهای پروتئینی مذکور ‪ ،‬می تواند سبب تغییر شکل جایگاه فعال (با ظاهری قالبی شکل) شود‪.‬‬
‫و‪ -‬مولکولهای مذکور در مایعات بدن انسان تنها در دمای ‪ 37‬درجه توانایی اتصال به پیش ماده و کاهش انرژی فعال سازی واکنش را دارند‪.‬‬
‫ز‪ -‬به دنبال افزایش دمای محیط فعالیت آنها ‪ ،‬دچار تغییر شکل برگشتناپذیر شده و به طور دائمی رابطه مکملی جایگاه فعال با پیش ماده از بین میرود‪.‬‬
‫ح‪ -‬آنزیمهایی که در دمای پایین غیرفعال شدهاند برخالف دمای باال ‪ ،‬با برگشت دما به حالت طبیعی ‪ ،‬جایگاه فعال آنها ظاهر اولیه را کسب میکند‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ط‪ -‬در صورت وقوع تب باال فعالیت گروهی از آنزیمهای بدن انسان دچار اختالل شده و خطرناک است‪.‬‬
‫ی‪ -‬به منظور تبدیل مقدار فراوانی پیش ماده به فرآورده ‪ ،‬به مقدار زیادی آنزیم نیاز است‪.‬‬
‫ک‪ -‬به دنبال افزایش مقدار آنزیم میتواند تولید فراورده در واحد زمان افزایش یابد‪.‬‬
‫ل‪ -‬پس از اشغال شدن تمام جایگاه فعال آنزیمها در نهایت سرعت انجام واکنش ثابت میشود‪.‬‬

‫‪ -34‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬عوامل متعددی ازجمله ‪ ،pH‬دما‪ ،‬غلظت آنزیم و پیشماده بر سرعت فعالیت آنزیمها تأثیر میگذارند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ pH -‬بیشتر مایعات بدن بین ‪ 6‬و ‪ 6( 8‬الی ‪ )8‬است مثالً ‪ pH‬خون حدود ‪ 7/4‬است‪ .‬البته ‪ pH‬بعضی بخشها خارج از این محدوده هستند‪ .‬یکی‬
‫از این موارد‪ pH ،‬ترشحات معده است که حدود ‪ 2‬میباشد‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ pH -‬خون حدود ‪ 7/4‬است‪ pH( .‬خون تقرییا ‪ 7/۴‬است نه دقیق روی ‪ 7/۴‬باشد‪).‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬هر آنزیم در یک ‪ pH‬ویژه بهترین فعالیت را دارد که به آن ‪ pH‬بهینه میگویند؛ مثالً ‪ pH‬بهینه پپسین که از یاختههای معده ترشح میشود حدود ‪2‬‬
‫است در حالی که آنزیمهایی که از لوزالمعده به روده کوچک وارد میشوند ‪ pH‬بهینه حدود ‪ 8‬دارند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬تغییر ‪ pH‬با تأثیر بر پیوندهای شیمیایی مولکول پروتئین میتواند باعث تغییر شکل آنزیم (و جایگاه فعال آن) شود و درنتیجه امکان اتصال آن به‬
‫پیشماده از بین برود‪ ،‬در نتیجه میزان فعالیت آن تغییر میکند‪( .‬در این شرایط جایگاه فعال نمیتواند با پیش ماده رابطه مکملی برقرار کند‪ .‬یا میزان این رابطه‬
‫مکملی کاهش مییابد‪).‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمهای بدن انسان در دمای ‪ 37‬درجه سانتیگراد بهترین فعالیت را دارند‪ – .‬در دمای کمی باالتر یا کمی پایینتر هم ‪ ،‬گروهی از آنزیمها همچنان‬
‫به فعالیت خود ادامه میدهند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیمها در دمای باالتر ممکن است (نهه همواره ‪ ،‬نهه دائمی ‪ ،‬نهه قطعا) شکل غیرطبیعی یا برگشتناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند‪ .‬آنزیم‪-‬‬
‫هایی که در دمای پایین غیرفعال میشوند با برگشت دما به حالت طبیعی‪ ،‬میتوانند به حالت فعال برگردند‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬آنزیمهایی که در دمای پایین غیرفعال میشوند با برگشت دما به حالت طبیعی‪ ،‬میتوانند به حالت فعال برگردند‪( .‬یعنی دوباره جایگاه فعال‬
‫از نظر ظاهر مکمل پیش ماده میشود‪).‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬تب (افزایش دمای بدن) میتواند منجر به تغییر شکل آنزیم شود‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬مقدار بسیار کمی از آنزیم کافی است تا مقدار زیادی از پیشماده را در واحد زمان به فراورده تبدیل کند‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست‪ -‬اگر مقدار آنزیم زیادتر شود تولید فراورده در واحد زمان افزایش مییابد‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬افزایش غلظت پیشماده در محیطی که آنزیم وجود دارد نیز میتواند تا حدی باعث افزایش سرعت شود ولی این افزایش تا زمانی ادامه مییابد که‬
‫تمامی جایگاههای فعال آنزیمها با پیشماده اشغال شوند‪ .‬در این حالت سرعت انجام واکنش ثابت میشود‪.‬‬

‫تسلط بیشتر‬

‫‪ -35‬چند مورد به درستی بیان شده است؟‬

‫الف‪ -‬گروهی از واکنشدهندههای زیستی جهت فعالیت خود به کوآنزیمهایی از نوع یونهای فلزی نیاز دارند‪.‬‬
‫ب‪ -‬همه مولکولهای دارای جایگاه فعال ‪ ،‬فقط در یک ‪ pH‬خاص توانایی کاهش انرژی فعال سازی واکنشها را دارند‪.‬‬
‫ج‪ -‬کاتالیزور های زیستی ساخته شده در جانداران ‪ ،‬دارای شکل فضایی خاص به همراه تعداد فراوانی آمینواسید هستند‪.‬‬
‫د‪ -‬آنزیم انیدرازکربنیک نوعی پروتئین غشایی با فعالیت آنزیمی بوده که بر دو نوع پیشماده اثر میکند‪.‬‬
‫ه‪ -‬هر آنزیم موجود در غشای یاختههای انسان که پروتئینی میباشد ‪ ،‬دارای پیش مادهی معدنی است‪.‬‬
‫و‪ -‬گروهی از مولکولهایی که تسریع کننده برخورد پیش ماده به جایگاه فعال هستند ‪ ،‬از طریق اطالعات ژنی درون یاخته تولید می شوند‪.‬‬
‫ز‪ -‬در یاخته بدلیل مصرف شدن آنزیم در حین وقوع واکنش ‪ ،‬یاخته پیوسته در حال ساختن کاتالیزور زیستی میباشد‪.‬‬
‫ح‪ -‬تغییر ‪ pH‬محیط برعکس افزایش دما ‪ ،‬میتواند با تغییر در شکل فضایی جایگاه فعال آنزیم ‪ ،‬آن را برای همیشه غیرفعال کند‪.‬‬
‫ط‪ -‬حضور نوعی ماده سمی مانند اتصال نوعی کوآنزیم به پیش ماده ‪ ،‬میتواند سبب تغییر فعالیت نوعی یا انواعی از آنزیم شود‪.‬‬
‫ی‪ -‬سیانید مانند آرسنیک در مواردی به دنبال تخریب پیوندهای موجود در جایگاه فعال ‪ ،‬سبب افت عملکرد آنزیم میشود‪.‬‬
‫ک‪ -‬نوعی آنزیم پروتئینی درون هسته که انواعی از فعالیتها را انجام میدهد ‪ ،‬قابلیت افزایش یا کاهش انرژی فعال سازی واکنش را دارد‪.‬‬
‫‪45‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ل‪ -‬ساخته شدن درون هسته و کاهش انرژی فعال سازی واکنش ‪ ،‬از ویژگیهای مشترک بین همه آنزیمها محسوب میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬در انسان نوعی پروتئین با جایگاه فعال (توانمند به اتصال با پیش ماده) ‪ ،‬توانایی حمل نوع خاصی از یون را دارد‪.‬‬
‫ن‪ -‬نوعی یون (که به دنبال تخریب فراوانترین یاخته خونی در کبد ذخیره میشود) ‪ ،‬در مواردی به آنزیم یا آنزیمهایی اتصال مییابد‪.‬‬
‫س‪ -‬در انسان همه آنزیمهایی که در بیرون از یاخته فعالیت میکنند ‪ ،‬درون یاخته تولید شده و سپس همان جا فعال میشوند‪.‬‬
‫ع‪ -‬در اندام سازنده صفرا ‪ ،‬نوعی آنزیم پروتئینی ‪ ،‬به دنبال مصرف پیش مادههای معدنی ‪ ،‬فراورده آلی میسازد‪.‬‬
‫ف‪ -‬همه آنزیمها ‪ ،‬با کاهش انرژی فعال سازی‪ ،‬مدت زمان الزم برای انجام یک نوع واکنش شیمیایی خاص را کاهش می دهند‪.‬‬
‫ص‪ -‬همهی کاتالیزورهای زیستی که فقط فعالیت درون یاخته ای دارند ‪ ،‬دارای پیوندهای اشتراکی و غیر اشتراکی هستند‪.‬‬
‫ق‪ -‬فقط گروهی از آنزیمها ‪ ،‬با کمک نوعی مولکول آلی ‪ ،‬امکان برخورد مناسب بین پیش ماده یا پیش مادهها با جایگاه فعال خود را فراهم میکنند‪.‬‬
‫ر‪ -‬همه انواع واکنش دهندههای زیستی ‪ ،‬به متنوعترین گروه مولکول های زیستی از نظر ساختار شیمیایی و عملکردی تعلق دارند‪.‬‬
‫ش‪ -‬هر مولکولی که به صورت کاتالیزور زیستی عمل میکند‪ ،‬در یک ‪ pH‬ویژه بهترین فعالیت را دارد‪.‬‬
‫ت‪ -‬هر مولکولی که برای فعالیت خود به وجود آهن نیاز دارد‪ ،‬سرعت واکنش های شیمیایی را افزایش میدهد‪.‬‬
‫ث‪ -‬همه آنزیمهای تولید شده در غدد معدهای ‪ ،‬ضمن مصرف انرژی‪ ،‬به فضای درون معده ریخته میشوند‪.‬‬
‫خ‪ -‬در انسان ‪ ،‬نوعی آنزیم پس از خروج از یاخته سازنده ‪ ،‬فعالیت خود را درون یاخته دیگری آغاز میکند‪.‬‬
‫ذ‪ -‬نوعی کوآنزیم در شبکیه چشم انسان ‪ ،‬برای ساخته شدن ماده حساس به نور در گیرندههایی بینایی الزم است‪.‬‬
‫پ ‪ -‬همه انواع کاتالیزورهای زیستی در انسان ‪ ،‬تنها در درون یا بیرون یاخته حضور داشته و همانجا فعالیت میکنند‪.‬‬
‫ژ‪ -‬همه واکنشدهندههای زیستی با فعالیت اختصاصی ‪ ،‬به نحوی در حفظ بقای هر یاخته بدن انسان نقش دارند‪.‬‬
‫گ‪ -‬شکل جایگاه فعال در همه مولکولهای شیمیایی افزایش دهنده سرعت واکنش ‪ ،‬با تمام بخشهای پیش ماده آنها مکمل است‪.‬‬
‫چ‪ -‬همه مولکولهای کاهش دهنده انرژی فعال سازی ‪ ،‬با صرف انرژی توسط ساختارهای پروتئینی با خاصیت آنزیمی ساخته شدهاند‪.‬‬
‫‪ -1‬به دنبال فعالیت مقدار اندکی از آنزیم ‪ ،‬تعداد فراوانی پیش ماده دستخوش تغییر قرار میگیرد‪.‬‬

‫‪ -35‬بررسی گزینهها‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬کوآنزیمها آلی هستند نه فلزی و معدنی‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬هر آنزیم در یک محدوده ‪ pH‬خاص فعالیت میکند‪ .‬نه یک ‪ pH‬خاص‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیم ‪ rRNA‬نوعی آنزیم غیرپروتئینی است که آمینواسید و پیوند پپتیدی ندارد‪.‬‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬پیش ماده آنزیم انیدرازکربنیک گلبول قرمز ‪ ،‬آب و ‪( CO2‬معدنی) است و فرآورده آن اسید کربنیک (معدنی) میباشد‪.‬‬
‫ه‪ -‬نادرست‪ -‬پمپ سدیم‪ -‬پتاسیم ‪ ،‬در غشای پالسمایی بوده و پیش ماده بخش آنزیمی آن ‪ ،‬یک مولکول آلی (‪ )ATP‬است‪.‬‬
‫و‪ -‬نادرست‪ -‬همه آنزیمها با دخالت ماده ژنتیک درون یاخته ساخته میشوند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬در حین انجام واکنش ‪ ،‬آنزیم مصرف نمیشود‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬افزایش دما در مواردی سبب غیر فعال شدن دائمی آنزیم میشود‪.‬‬
‫ط‪ -‬نادرست‪ -‬کوآنزیم به آنزیم اتصال مییابد نه به پیش ماده‪.‬‬
‫ی‪ -‬نادرست‪ -‬سیانید و آرسنیک ‪ ،‬جایگاه فعال را اشغال میکنند و سبب تخریب پیوند نمیشوند‪.‬‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬آنزیم ‪ ،‬کاهش دهنده انرژی فعال سازی واکنش است‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬همه آنزیمهای پروتئینی در سیتوپالسم ساخته میشوند‪ .‬در جانداران یوکاریوتی ‪ rRNA ،‬نوعی آنزیم غیر پروتئینی است که درون هسته ‪،‬‬
‫میتوکندری و پالست ‪ ،‬ساخته میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬درست‪ -‬گروهی از آنزیمها برای فعالیت به یونهای فلزی مانند آهن یا مس متصل میشوند‪ .‬این آنزیمها به عبارتی توانایی حمل نوعی یون را دارند‪.‬‬
‫‪ :‬یون آهن – آهن و مس در کارکرد صحیح برخی از آنزیمها نقش دارند‪ .‬این گروه از آنزیمها به یونهای مذکور میتوانند متصل شوند‪.‬‬ ‫ن‪ -‬درست‪-‬‬
‫‪ :‬آنزیمهای گوارشی ‪ +‬آنزیم تجزیه کننده ناقل عصبی ‪ +‬پروترومبیناز ‪ +‬پروترومبین ‪ – ... +‬پپسینوژن در یاخته اصلی معده‬ ‫س‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫تولید شده اما پس از اگزوسیتوز شدن در طی وقوع اتفاقاتی فعال میشود‪ – .‬پروترومبین در یاخته تولید شده اما در خوناب (خارج از یاخته) فعال میشود‪.‬‬
‫ع‪ -‬درست‪ -‬در کبد نوعی آنزیم ‪ ،‬آمونیاک (بسیار سمی) را با ‪ CO2‬ترکیب کرده و سپس اوره (با سمیت کمتر) تولید میکند‪.‬‬
‫ف‪ -‬نادرست‪ -‬بعضی از آنزیمها سرعت انجام چندین نوع واکنش را افزایش میدهند نه یک نوع واکنش را‪.‬‬
‫‪ :‬آنزیم پروتئینی ‪ – rRNA +‬هر دو دارای پیوند اشتراکی و غیراشتراکی هستند‪.‬‬ ‫ص‪ -‬درست‪-‬‬
‫‪46‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ق‪ -‬درست‪ -‬بعضی آنزیمها برای فعالیت به یونهای فلزی مانند آهن‪ ،‬مس و یا مواد آلی مثل ویتامینها نیاز دارند‪ .‬به مواد آلی که به آنزیم کمک می کنند ‪،‬‬
‫کوآنزیم میگویند‪.‬‬
‫‪ :‬پروتئینها – ‪ rRNA‬نوعی آنزیم غیر پروتئینی است‪.‬‬ ‫‪ :‬همه آنزیمها –‬ ‫ر‪ -‬نادرست‬
‫ش‪ -‬درست‪ -‬هر آنزیم در یک ‪ pH‬ویژه بهترین فعالیت را دارد که به آن ‪ pH‬بهینه میگویند؛ مثالً ‪ pH‬بهینه پپسین که از یاختههای معده ترشح میشود‬
‫حدود ‪ ۲‬است در حالی که آنزیمهایی که از لوزالمعده به روده کوچک وارد میشوند ‪ pH‬بهینه حدود ‪ 8‬دارند‪ pH .‬بیشتر مایعات بدن بین ‪ 6‬و ‪ 8‬است مثالً ‪ pH‬خون‬
‫حدود ‪ 7/۴‬است‪.‬‬
‫‪ :‬هموگلوبین ‪ +‬میوگلوبین ‪ +‬برخی از آنزیمها – هموگلوبین و میوگلوبین سرعت واکنش را مستقیما افزایش نمیدهند‪.‬‬ ‫ت‪ -‬نادرست‪-‬‬
‫‪ :‬پروتئاز ‪ +‬لیپاز ‪ +‬هلیکاز ‪DNA +‬پلیمراز ‪ – ... +‬هلیکاز ‪DNA ،‬پلیمراز و ‪ ...‬از یاخته سازنده خارج نمیشوند‪.‬‬ ‫ث‪ -‬نادرست‬
‫خ‪ -‬درست‪ -‬آنزیم القاگر مرگ در لنفوسیت کشنده تولید شده اما در یاخته هدف شروع به فعالیت میکند‪( .‬زیست یازدهم – فصل ‪)5‬‬
‫ذ‪ -‬درست‪ -‬ویتامین ‪ A‬برای ساخت ماده حساس به نور در گیرندههای بینایی الزم است‪.‬‬
‫پ‪ -‬نادرست‪ -‬محل ساخت آنزیمها = درون سیتوپالسم – محل حضور و فعالیت آنها = درون سلول ‪ +‬درون غشا ‪ +‬خارج از سلول‬
‫ژ‪ -‬نادرست‪ -‬مورد نقض ‪ :‬آنزیم القاگر مرگ ‪ ،‬سبب مرگ یاخته میشود‪.‬‬
‫گ‪ -‬نادرست‪ -‬شکل آنزیم در جایگاه فعال با شکل پیشماده یا بخشی از آن مطابقت دارد و به اصطالح مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫چ‪ -‬درست‪ -‬همه آنزیمها توسط آنزیم با صرف انرژی ساخته شدهاند‪.‬‬
‫‪ -1‬درست‪ -‬آنزیمها به مقدار اندک در یاخته تولید میشوند اما بر مقدار زیادی پیش ماده اثر میکنند و آنها را به فرآورده تبدیل میکنند‪.‬‬

‫کدام گزینه صحیح است؟‬

‫‪ )1‬هر آنزیمی که با تغییر دما غیرفعال شده است‪ ،‬با برگشت دما به حالت طبیعی فعال میشود‪.‬‬
‫‪ )۲‬در محیط واجد آنزیم‪ ،‬همواره با افزایش غلظت پیش ماده‪ ،‬سرعت واکنش افزایش مییابد‪.‬‬
‫‪ )3‬هر نوع تغییر ‪ pH‬محیط‪ ،‬باعث تغییر شکل و در نتیجه تغییر فعالیت آنزیم میشود‪.‬‬
‫‪ )۴‬هر آنزیم‪ ،‬بسپاری(پلیمری) حاصل از رونویسی یا ترجمة یک یا چند ژن است‪.‬‬

‫پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬آنزیمها در دمای باالتر ممکن است شکل غیرطبیعی یا برگشتناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند‪ .‬آنزیمهایی که در دمای پایین غیرفعال میشوند‬
‫با برگشت دما به حالت طبیعی‪ ،‬میتوانند به حالت فعال برگردند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬افزایش غلظت پیش ماده در محیطی که آنزیم وجود دارد میتواند تا حدی باعث افزایش سرعت شود ولی این افزایش تا زمانی ادامه مییابد که تمامی‬
‫جایگاههای فعال آنزیمها با پیش ماده اشغال شوند‪ .‬در این حالت سرعت انجام واکنش ثابت میشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬تغییر ‪ pH‬محیط با تأثیر بر پیوندهای شیمیایی مولکول پروتئین میتواند (نههه قطعا) باعث تغییر شکل آنزیم شود و در نتیجه امکان اتصال آن به‬
‫پیش ماده از بین برود‪ ،‬در نتیجه میزان فعالیت آن تغییر کند‪( .‬تغییر ‪ pH‬محیط معده به اسیدی و محیط دوازدهه به قلیایی‪ ،‬سبب افزایش فعالیت آنزیمهای‬
‫گوارشی در محلهای مربوط میشود‪).‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬آنزیمها اغلب از جنس پروتئین (پلیمری از جنس آمینواسید و حاصل ترجمة یک یا چند ژن ) و یا گاها رنا (پلیمری از جنس نوکلئوتید و حاصل از‬
‫رونویسی مستقیم ژن) هستند‪.‬‬

‫‪ -36‬چند مورد درباره تمام مولکولهایی که وظیفه ذخیره و انتقال اطالعات را برعهده دارند ‪ ،‬صحیح است؟‬
‫الف‪ -‬در حین تکثیر آنها ‪ ،‬دو آنزیم هلیکاز (در یک حباب همانندسازی) تا انتهای فرایند همانندسازی به تدریج از هم دور میشوند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در حین تولید آنها ‪ ،‬در مواردی بریدن بخشی از مولکول در حال تشکیل به وسیله آنزیم بسپارازی میتواند رخ دهد‪.‬‬
‫ج‪ -‬اتصال نوکلئوتیدهای آن در یک رشته درحال ساخت توسط پیوند غیراشتراکی ممکن میشود‪.‬‬
‫د‪ -‬دو انتهای هر یک از رشتههای آنها ‪ ،‬میتواند به یکدیگر متصل باشد یا دارای بخشهای متفاوت باشد‪.‬‬
‫ه‪ -‬به منظور ایجاد آنها ‪ ،‬باید ابتدا پروتئینهای متصل به دنا (مانند هیستونها در یوکاریوتها و ‪ )...‬توسط آنزیمهایی جدا گردد‪.‬‬
‫و‪ -‬مولکول یا مولکولهای سازنده آنها ‪ ،‬به دنبال کاهش انرژی فعالسازی نقش خود را ایفا میکنند‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ز‪ -‬برای ساخته شدن رشتههای آن ‪ ،‬به حضور انواعی از آنزیمها که دارای جایگاه(های) قالبی هستند ‪ ،‬نیاز میباشد‪.‬‬
‫ح‪ -‬در جانداران فاقد هسته ‪ ،‬همگی در طی شرایطی به غشای پالسمایی اتصال مییابند‪.‬‬
‫ط‪ -‬در حین ساخته شدن آنها ‪ ،‬بر میزان فسفات آزاد درون یاخته افزوده میشود‪.‬‬
‫ی‪ -‬هر واحد تکرار شونده در آنها دارای سه بخش متفاوت است‪.‬‬
‫ک‪ -‬در هر واحد سازنده آنها ‪ ،‬فسفات و باز ‪ ،‬به دو بخش متفاوت از قند پنج کربنی اتصال یافتهاند‪.‬‬
‫ل‪ -‬نوعی از آن میتواند از طریق اتصال به نوعی ماده ‪ ،‬تمایل خود را به پیش ماده تنظیم کند‪.‬‬
‫م‪ -‬در یکی از چهار سطح ساختاری ارائه شده در فصل اول زیست دوازدهم ‪ ،‬جای میگیرند‪.‬‬
‫ن‪ -‬در ساختار بدون انشعاب و رشتهای خود‪ ،‬واحدهای سه بخشی دارند‪.‬‬
‫س‪ -‬در پی جداشدن پروتئینهای همراه خود‪ ،‬آماده همانندسازی میشوند‪.‬‬

‫‪ -36‬بررسی گزینهها‬
‫رنا ‪ +‬دنا‬
‫الف‪ -‬نادرست‪ -‬این عبارت برای دنا صحیح است نه رنا‪.‬‬
‫ب‪ -‬نادرست‪ -‬این عبارت برای فرایند ویرایش در حین همانندسازی دنا رخ میدهد‪ .‬نه رنا‪.‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬اتصال نوکلئوتیدها در هر رشته پلینوکلئوتیدی (دنا و رنا) با تشکیل پیوند اشتراکی (فسفودیاستر) رخ میدهد‪.‬‬
‫د‪ -‬نادرست‪ -‬رنا از یک رشته ساخته شده است نه دو رشته‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬برای ساخته شدن دنا و رنا ‪ ،‬حتما باید پروتئینهای اتصال یافته به دنا جدا شوند‪( .‬درباره چگونگی ساخت رنا در فصل بعد صحبت خواهیم کرد‪).‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬رنا و دنا توسط آنزیم ساخته میشوند‪ .‬آنزیمها با کاهش انرژی فعال سازی واکنش نقش خود را ایفا میکنند‪.‬‬
‫ز‪ -‬نادرست‪ -‬رنا یک رشته دارد‪ .‬دنا دو رشته دارد‪.‬‬
‫ح‪ -‬نادرست‪ -‬رنا به غشای پالسمایی متصل نیست‪.‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬برای ساخته شدن دنا و رنا ‪ ،‬نوکلئوتیدهای آزاد سه فسفاته مصرف شده و سپس میزان فسفات آزاد درون یاخته افزایش مییابد‪.‬‬
‫ی‪ -‬درست‪ -‬رنا و دنا از نوکلئوتید ساخته شدهاند‪ .‬نوکلئوتیدها دارای فسفات ‪ ،‬قند و باز است‪.‬‬
‫ک‪ -‬درست‪ -‬در نوکلئوتید ‪ ،‬فسفات و قند به دو سمت متفاوت از قند اتصال دارند‪.‬‬
‫ل‪ -‬نادرست‪ -‬این عبارت برای گروهی از آنزیمها صحیح است نه رنا (منهای ‪ )rRNA‬و دنا‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬چهار سطح ساختاری برای پروتئینها بیان شده است نههه رنا و دنا‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬رنا و دنا رشتهای بوده و از نوکلئوتید (سه بخشی) تشکیل شدهاند‪.‬‬
‫س‪ -‬نادرست‪ -‬دنا همانندسازی میشود اما رنا خیر‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬تست زیر از بخشی از متن کتاب درسی طرح شده است که خیلی از شماها بیتفاوت از آن عبور میکنید اگر جای طراح باشید و نگاه طراح داشته باشید داستان عوض میشود‪.‬‬
‫‪ -37‬چند مورد فقط درباره بعضی از مولکولهایی که به انجام فرایندهای مختلف یاختهای کمک میکنند ‪ ،‬صادق است؟‬
‫الف‪ -‬بسیاری از فرایندهای یاختهای را به انجام میرسانند‪.‬‬
‫ب‪ -‬در طی شرایطی سرعت هر واکنش شیمیایی قابل وقوع را افزایش میدهند‪.‬‬
‫ج‪ -‬توسط واکنش دهندههای زیستی با صرف انرژی ساخته میشوند‪.‬‬
‫د‪ -‬توسط ریبوزم درون سیتوپالسم ساخته میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬در هر واحد سازنده خود دارای مونوساکارید هستند‪.‬‬
‫و‪ -‬در انتقال اطالعات بین یاختهای زنده نقش دارند‪.‬‬
‫ز‪ -‬وظیفه ذخیره و انتقال اطالعات را برعهده دارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬اطالعات خود را در واحدهایی به نام ژن سازماندهی می کنند‪.‬‬
‫ط‪ -‬همانندسازی آن توسط آنزیمها در دو جهت انجام می شود‪.‬‬
‫ی‪ -‬در مواردی تغییر مولکول تازه ساخته شده رخ میدهد‪.‬‬
‫ک‪ -‬با داشتن پیوند اشتراکی ‪ ،‬فاقد انشعاب در ساختار خود هستند‪.‬‬
‫‪48‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ل‪ -‬در ساختار سوم خود بر اثر برهم کنشهای آبگریز تثبیت میشوند‪.‬‬
‫م‪ -‬تشکیل پیوند بین آنها با مصرف مولکول آب همراه است‪.‬‬
‫ن‪ -‬در ساختار خود حداکثر ‪ ۴‬نوع مونومر جای دادهاند‪.‬‬
‫س‪ -‬درون هر واحد سازنده خود ‪ ،‬نیتروژن دارند‪.‬‬
‫ع‪ -‬جابهجایی در جایگاه آمینواسیدها‪ ،‬شاید تغییری در عملکرد آنها ایجاد کند‪.‬‬
‫ف‪ -‬درون هر واحد سازنده خود دارای پیوند پپتیدی هستند‪.‬‬
‫ص‪ -‬درون هر واحد سازنده خود دارای پیوند فسفودیاستر هستند‪.‬‬
‫ق‪ -‬توسط اطالعات قسمتهای ویژهای از مولکول دنا تولید میشوند‪.‬‬
‫ر‪ -‬پیامهای بین یاختهای را جهت تنظیمهای مختلف بدن انتقال میدهند‪.‬‬
‫ش‪ -‬جهت انجام فعالیت خود از غشای پالسمایی یاخته عبور میکنند‪.‬‬
‫ت‪ -‬دارای جایگاه فعال جهت اتصال به پیش ماده هستند‪.‬‬
‫ث‪ -‬فقط به دنبال تغییرات شدید دمایی غیر فعال میشوند‪.‬‬
‫خ‪ -‬در یاخته یوکاریوتی در خارج از ساختار دو غشایی تولید میشوند‪.‬‬
‫ذ‪ -‬نوع‪ ،‬تعداد و ترتیب قرار گیری مونومرهای آنها در تشکیل ساختار آنها مؤثر است‪.‬‬
‫پ‪ -‬در ساختار بدون انشعاب و رشتهای خود‪ ،‬واحدهای سه بخشی دارد‪.‬‬
‫ژ‪ -‬در پی جداشدن پروتئینهای همراه خود‪ ،‬آماده همانندسازی میشود‪.‬‬

‫‪ -37‬بررسی گزینهها‬
‫رنا ‪ +‬دنا ‪ +‬پروتئین‬
‫‪ :‬پروتئینها‬ ‫الف‪ -‬درست‪-‬‬
‫‪ :‬آنزیمها (بیشتر آنزیمها پروتئینی هستند‪).‬‬ ‫ب‪ -‬درست‪-‬‬
‫ج‪ -‬نادرست‪ -‬رنا ‪ ،‬دنا و پروتئینها (همگی) توسط آنزیم با صرف انرژی ساخته میشوند‪( .‬نههه فقط بعضی از آنها)‬
‫د‪ -‬درست‪ -‬پروتئینها توسط ریبوزوم در سیتوپالسم ساخته میشوند‪.‬‬
‫ه‪ -‬درست‪ -‬در نوکلئوتیدهای رنا و دنا ‪ ،‬مونوساکارید ‪ 5‬کربنی وجود دارد‪.‬‬
‫و‪ -‬درست‪ -‬دنا و رنا در انتقال اطالعات نقش دارند‪( .‬دنا در انتقال اطالعات بین یاختههای زنده نیز میتواند نقش داشته باشد‪).‬‬
‫ز‪ -‬درست‪ -‬دنا و رنا ‪ ،‬وظیفه ذخیره و انتقال اطالعات را برعهده دارند‪.‬‬
‫ح‪ -‬درست‪ -‬دنا ‪ ،‬اطالعات خود را در واحدهایی به نام ژن سازماندهی می کند‪.‬‬
‫ط‪ -‬درست‪ -‬همانندسازی دنا توسط آنزیمها می تواند در دو جهت انجام شود‪.‬‬
‫ی‪ -‬درست‪ -‬در مواردی رنا پس از تولید دچار تغییراتی میشود‪( .‬فصل ‪ ۲‬دوازدهم)‬
‫ک‪ -‬نادرست‪ -‬هر سه (دنا ‪ ،‬رنا ‪ ،‬پروتئین) فاقد انشعاب هستند‪.‬‬
‫ل‪ -‬درست‪ -‬پروتئینی که در ساختار سوم قرار دارد (یا از آن میگذرد) براثر برهم کنشهای آبگریز ‪ ،‬تثبیت میشود‪.‬‬
‫م‪ -‬نادرست‪ -‬در هر سه (رنا ‪ +‬دنا ‪ +‬پروتئین) همزمان با تشکیل پیوند بین مونومرها ‪ ،‬طی سنتز آبدهی ‪ ،‬آب آزاد میشود‪.‬‬
‫ن‪ -‬درست‪ -‬این عبارت برای رنا و دنا صحیح است‪ .‬در رنا ‪ 4 ،‬نوع مونومر ‪ ،‬در دنا ‪ 4 ،‬نوع مونومر و در پروتئین ‪ 20‬نوع مونومر جای گرفته است‪.‬‬
‫ع‪ -‬درست‪ -‬این عبارت برای پروتئینها صحیح است‪.‬‬ ‫س‪ -‬نادرست‪ -‬هر سه درون واحد سازنده خود نیتروژن دارند‪.‬‬
‫ف‪ -‬نادرست‪ -‬درون آمینواسید پیوند پپتیدی وجود ندارد‪.‬‬
‫ص‪ -‬نادرست‪ -‬درون یک نوکلئوتید ‪ ،‬پیوند فسفودیاستر وجود ندارد‪.‬‬
‫ق‪ -‬درست‪ -‬رنا و پروتئین توسط ژن (قسمتهای ویژهای از مولکول دنا) ساخته میشوند‪.‬‬
‫ر‪ -‬درست‪ -‬هورمونها این کار را انجام میدهند‪ .‬بیشتر هورمونها پروتئینی هستند‪.‬‬
‫ش‪ -‬درست‪ -‬گروهی از پروتئینها برای انجام فعالیت خود طی اگزوسیتوز از یاخته یوکاریوتی ترشح میشوند‪.‬‬
‫ت‪ -‬درست‪ -‬آنزیمها دارای جایگاه فعال هستند‪ .‬بیشتر آنزیمها پروتئینی و ‪ rRNA‬غیرپروتئینی است‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ث‪ -‬درست‪ -‬آنزیمها و پروتئینها به دنبال تغییر شدید ‪ ، pH‬تغییرات شدید دمایی (افزایش شدید دما) و ‪ ...‬غیر فعال میشوند‪ – .‬دنا در تغییر دمایی‬
‫آزمایش گریفیت غیرفعال نشد‪.‬‬
‫خ‪ -‬درست‪ -‬پروتئینها میتوانند درون سیتوپالسم توسط ریبوزوم ساخته شوند‪،‬اما در یاخته یوکاریوتی دنا و رنا درون هسته ‪ ،‬میتوکندری و پالست ساخته میشوند‪.‬‬
‫(هر سه دو غشایی هستند‪).‬‬
‫پ‪ -‬درست‪ -‬رنا و دنا دارای نوکلئوتید (سه بخشی) هستند‪.‬‬ ‫ذ‪ -‬درست‪ -‬این عبارت برای پروتئینها در کتاب درسی آمده است‪.‬‬
‫ژ‪ -‬درست‪ -‬دنا (برخالف سایرین) همانندسازی میشود‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫همگام با کنکور و یک گام فراتر‬

‫آزمون شماره ‪1‬‬
‫توجه ‪ :‬این آزمون ‪ 10‬سوال تستی دارد و مدت زمان پیشنهادی برای این آزمون ‪ 10‬دقیقه است‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬با توجه به فیلم نحوه مطالعه زیست در سایت این آزمون ‪ 2‬بار باید از خود بگیرید ‪ :‬یک بار زمان دار (در مدت ‪ 10‬دقیقه) ‪ +‬بار دوم بدون زمان‬
‫توجه ‪ :‬در حین آزمون حتما جدول تحلیل آزمون شاکری تکمیل شود‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬فقط بخش سوال (نهه پاسخ) پرینت گرفته شود و علت رد یا تایید و ترجمه هر گزینه در کنار آن نوشته شود و لغات غلط کننده گزینه رو هم دور آن خط بکشید‪.‬‬

‫‪ -1‬چند مورد‪ ،‬درباره هر نوکلئوتید موجود در بدن یک فرد سالم صحیح است؟‬
‫الف ‪ -‬باز آلی تک حلقهای یا دو حلقهای متصل به ریبوز دارد‪.‬‬
‫ب ‪ -‬گروه یا گروههای فسفات آن‪ ،‬با پیوند کوواالنسی به قند اتصال دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬از طریق نوعی پیوند اشتراکی به نوکلئوتید دیگری متصل شده است‪.‬‬
‫د‪ -‬طی فرایند اکسایش در غشای درونی راکیزه (میتوکندری) تولید گردیده است‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -2‬کدام گزینه‪ ،‬عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟‬

‫« در جاندارانی که عامل اصلی انتقال صفات وراثتی به غشای یاخته‪ ،‬متصل ‪ .....................‬وجود دارد‪» .‬‬
‫‪ )۲‬نیست‪ ،‬فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی در دنا(‪)DNA‬ی آنها‬ ‫‪ )1‬است‪ ،‬فقط پروتئینهای هیستونی همراه با دنا(‪)DNA‬ی آنها‬
‫‪ )3‬نیست‪ ،‬در دو انتهای هر یک از رشتههای این عامل‪ ،‬ترکیباتی متفاوت ‪ )۴‬است‪ ،‬در ساختار هر واحد تکرارشونده دنا(‪)DNA‬ی آنها‪ ،‬پیوند فسفودی استری‬

‫‪ -3‬در ارتباط با هر مولکول حامل اطالعات وراثتی در هو هستهای (یوکاریوتها)‪ ،‬کدام مورد صحیح است؟‬
‫‪ )۲‬همانندسازی آن در دو جهت انجام میگیرد‪.‬‬ ‫‪ )1‬هر رشته آن دو سر متفاوت دارد‪.‬‬
‫‪ )3‬واحدهای سه بخشی آن توسط نوعی پیوند به هم متصل میشوند‪ )۴ .‬تعداد جایگاههای همانندسازی آن بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم میشود‪.‬‬

‫‪ -4‬در ارتباط با فرایند همانندسازی در یوکاریوتها‪ ،‬چند مورد صحیح است؟‬

‫الف ‪ -‬آنزیمی که از وقوع جهش در ماده ژنتیکی ممانعت به عمل میآورد‪ ،‬میتواند نوکلئوتیدها را به صورت تک فسفاته به رشته‬
‫پلینوکلئوتیدی متصل نماید‪.‬‬
‫ب‪ -‬آنزیمی که باعث جدا شدن هیستونها از مولکول دنا (‪ )DNA‬میشود‪ ،‬مارپیچ دنا (‪ )DNA‬و دو رشته آن را از هم جدا میکند‪.‬‬
‫ج‪ -‬آنزیمی که نوکلئوتیدها را به صورت مکمل روبه روی هم قرار میدهد‪ ،‬انرژی فعالسازی واکنش را کاهش میدهد‪.‬‬
‫د‪ -‬آنزیمی که پیوندهای هیدروژنی بین دو رشته مکمل را برقرار میکند‪ ،‬تنها آنزیم دوراهی همانندسازی محسوب میشود‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -5‬چند مورد‪ ،‬درباره اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد‪ ،‬نادرست است؟‬
‫● در بخشهایی از این مولکول‪ ،‬یکی از ساختارهای مطرح شده در سطح دوم پروتئینها قابل رویت است‪.‬‬
‫● ساختار نهایی آن با تشکیل بیش از یک نوع پیوند‪ ،‬تثبیت میشود‪.‬‬
‫● هر یک از زنجیرههای پلیپپتیدی آن‪ ،‬به صورت یک زیر واحد تاخورده است‪.‬‬
‫● با تغییر یک آمینواسید‪ ،‬ممکن است ساختار و عملکرد آن به شدت تغییر یابد‪.‬‬
‫● با دارا بودن رنگدانههای فراوان‪ ،‬توانایی ذخیره انواعی از گازهای تنفسی را دارد‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪51‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -6‬کدام مورد‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر‪ ،‬نامناسب است؟‬

‫« نوعی آنزیم میتواند ‪» ......................‬‬
‫‪ )1‬با کمک فرایندی انرژیزا ‪ ،‬نوعی واکنش انرژیخواه را به انجام برساند‪.‬‬
‫‪ )۲‬پیوندی را که در یک مرحله ایجاد کرده است ‪ ،‬در مرحله دیگری بشکند‪.‬‬
‫‪ )3‬از طریق کاهش انرژی فعالسازی واکنشهای انجام نشدنی را ممکن سازد‪.‬‬
‫‪ )۴‬از طریق اتصال با مولکولهای دیگر ‪ ،‬تمایل خود را به پیشماده تنظیم کند‪.‬‬

‫‪ -7‬کدام گزینه‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر نامناسب است؟‬

‫« هر مولکول دِنا از دو رشته پلینوکلئوتیدی ساخته شده است که به دور محوری فرضی پیچیده شده و ساختار مارپیچ دو رشتهای را ایجاد می‪-‬‬
‫کند‪ ،‬با فرض همانندسازی یک دنا در مدل همانندسازی ‪ ..................‬مدل همانندسازی ‪» ....................‬‬
‫‪ )1‬نیمهحفاظتی آن‪ ،‬در مقایسه با ‪ -‬پراکنده‪ ،‬همه مولکولهای دنای حاصل‪ ،‬رشته جدید دارند‪.‬‬
‫‪ )۲‬غیرحفاظتی آن‪ ،‬همانند ‪ -‬حفاظتی‪ ،‬زیرواحدهای سهبخشی دنای اولیه دچار تغییر میشوند‪.‬‬
‫‪ )3‬نیمهحفاظتی آن‪ ،‬برخالف ‪ -‬حفاظتی‪ ،‬نیمی از رشتههای هر یک از دناهای حاصل‪ ،‬تازه ساخت هستند‪.‬‬
‫‪ )۴‬حفاظتی آن‪ ،‬برعکس ‪ -‬غیرحفاظتی‪ ،‬همة اجزای تشکیلدهنده یکی از دناهای حاصل‪ ،‬جدید هستند‪.‬‬

‫‪ -8‬در طی همانندسازی مادة وراثتی عامل سینه پهلو‪ ،‬کدام گزینه توسط آنزیم دنابسپاراز دیرتر از سایرین انجام میشود؟‬
‫‪ )1‬مصرف شدن یک مولکول آب به دنبال شکستن پیوند بین دو نوکلئوتید مجاور‬
‫‪ )۲‬بررسی رابطة مکملی بین بازهای نیتروژندار دو نوکلئوتید مقابل‬
‫‪ )3‬شکستن پیوندهای کواالن بین گروههای فسفات نوکلئوتیدهای آزاد‬
‫‪ )۴‬ایجاد پیوند فسفودیاستر بین فسفات یک نوکلئوتید با گروه هیدروکسیل نوکلئوتید دیگر‬

‫‪ -9‬کدام عبارت‪ ،‬در ارتباط با همة مولکولهایی که در واکنشهای شیمیایی شرکت میکنند و در پایان دستنخورده باقی میمانند‪ ،‬نادرست است؟‬
‫‪ )1‬سرعت واکنشهایی را که در بدن موجود زنده انجام شدنی است‪ ،‬افزایش میدهند‪.‬‬
‫‪ )۲‬درون یاختههای زنده در محل تولید خود ‪ ،‬فعالیت اختصاصی انجام میدهند‪.‬‬
‫‪ )3‬شکل جایگاه فعال با شکل پیش ماده یا بخشی از آن‪ ،‬مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫‪ )۴‬هر موجود زنده برای تأمین انرژی جهت ادامة حیات به آن نیاز دارد‪.‬‬

‫‪ -10‬وجه مشترک همه آنزیمها و کوآنزیم ها در یاختههای هستهدار و زنده یک انسان بالغ‪ ،‬کدام است؟‬
‫‪ )1‬در فرآیندها و فعالیتهای زیستی شرکت کرده و واجد عناصر اساسی ماده آلیاند‪.‬‬
‫‪ )۲‬ساختار اول آنها با ایجاد پیوندهای پپتیدی بین آمینواسیدها شکل میگیرد‪.‬‬
‫‪ )3‬از یک یا چند زنجیره بلند و بدون شاخه از پلیپپتیدها ساخته شدهاند‪.‬‬
‫‪ )۴‬در همه واکنشهای شیمیایی بدن جانداران شرکت میکنند‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫پاسخ آزمون شماره ‪1‬‬

‫‪ -1‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬
‫الف – نادرسات ‪ -‬هر نوکلئوتید شفامل ساه بخش اسات‪ :‬یک قند پنج کربنه (ریبوز یا دئوکسفی ریبوز)‪ ،‬یک باز آلی نیتروژندار (دو یا تک حلقهای) و یک تا سفه‬
‫گروه فسففات‪ .‬قند پنج کربنه در دِنا‪ ،‬دئوکسای ریبوز (یک اکسفیژن کمتر از ریبوز) و در رِنا‪ ،‬ریبوز اسفت‪ .‬باز آلی نیتروژندار میتواند پورین باشفد (واجد سفاختار‬
‫دو حلقهای)؛ شامل آدنین (‪ )A‬و گوانین (‪ )G‬یا میتواند پیریمیدین (واجد ساختار تک حلقهای)؛ شامل تیمین (‪ ،)T‬سیتوزین (‪ )C‬و یوراسیل (‪.)U‬‬
‫ب – درسات ‪ -‬در سفاختار هر نوکلئوتید؛ باز آلی نیتروژندار (تک یا دو حلقهای) و گروه یا گروههای فسافات با پیوند اشفتراکی(کوواالنسای) به دو سفمت قند‬
‫(ریبوز یا دئوکسی ریبوز) متصل میشوند‪.‬‬
‫ج – نادرساات – گروهی از (نههه همه) نوکلئوتیدها که در سفففاختار رنا یا دنا شفففرکت میکنند طی فرآیند همانندسفففازی یا رونویسفففی با نوکلئوتید دیگری پیوند‬
‫فسافودیاساتر (نوعی پیوند اشفتراکی) ایجاد میکنند‪ .‬دقت کنید گروهی از نوکلئوتیدها به صفورت آزاد در سایتوپالسام فعالیت میکنند‪( .‬مثال‪ ATP :‬به عنوان‬
‫شکل رایج انرژی)‬
‫د – نادرست – گروهی از مولکولهای ‪( ATP‬نهه هر نوکلئوتیدی) در طی فرآیند اکسایش و طی فعالیت زنجیره انتقال الکترون در غشای درونی میتوکندری‬
‫تولید میشوند‪.‬‬

‫‪ -2‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫دنا‬
‫پروکاریوتها – همراه با دنای اصلی در جانداران پروتئینهایی یافت میشوند که به فشردهکردن دنا کمک میکنند؛ این‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫پروتئینها در یوکاریوتها (نهه پروکاریوتها) هیستون نام دارند‪.‬‬
‫نکته‪ :‬هر رشتة فامینه(کروماتین) دارای واحدهای تکراری به نام هستهتَن (نوکلئوزوم) است‪ .‬در هر هستهتن‪ ،‬مولکول دِنا حدود ‪ ۲‬دور در اطراف ‪ 8‬مولکول پروتئینی‬
‫به نام هیستون پیچیده است‪( .‬در یاختههای یوکاریوتی)‬
‫نکته ‪ :‬هم دنای باکتری هم دنای یوکاریوتها به پروتئین اتصال داشته و توسط پروتئینهایی فشرده میشود‪.‬‬
‫یوکاریوتها ‪ -‬همانندسازی در یوکاریوتها بسیار پیچیدهتر از پروکاریوتها است‪ .‬علت این مسئله وجود مقدار زیاد دِنا و قرار‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫داشتن در چندین فامتن(کروموزوم) است که هر کدام از آنها چندین برابر دِنای باکتری هستند‪ ،‬در نهایت میتوان گفت در یوکاریوتها‪ ،‬آغاز‬
‫همانندسازی در چندین نقطه در هر فامتن(کروموزوم) انجام میشود‪.‬‬
‫یوکاریوتها ‪ -‬در نوکلئیک اسیدهای خطی (رنا ‪ +‬دنای خطی) گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫دیگر آزاد است ؛ بنابراین هر رشته دِنا و رِنای خطی همیشه دو سر متفاوت دارد‪.‬‬
‫نکته‪ :‬دنای اصلی در یوکاریوتها به صورت خطی در درون هسته (ساختار دوغشایی) سازمانیافته است‪.‬‬
‫پروکاریوتها ‪ -‬نوکلئیک اسیدها که شامل دئوکسی ریبونوکلئیک اسید (دِنا) و ریبونوکلئیک اسید (رِنا) هستند‪ ،‬همگی‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫بسپارهایی (پلیمرهایی) از واحدهای تکرارشونده به نام نوکلئوتید هستند‪.‬‬
‫نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به نام فسفودی استر به هم متصل میشوند و رشته پلینوکلئوتیدی را میسازند‪ .‬پس دقت کنید که پیوند فسفودیاستر‬
‫در ساختار یک نوکلئوتید وجود ندارد‪.‬‬

‫‪ -3‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫رنا ‪ +‬دنا (حلقوی و خطی)‬
‫گزینه (‪ :)1‬در نوکلئیک اسیدهای خطی گروه فسفات در یک انتها و گروه هیدروکسیل در انتهای دیگر آزاد است؛ بنابراین هر رشته دِنا و رِنای خطی‬
‫همیشه دو سر متفاوت دارد در حالی که دنای حلقوی فاقد این ویژگی است‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬دنا (چه خطی چه حلقوی) طی همانندسازی دو جهتی تکثیر میشود درحالی که رنا توانایی همانندسازی ندارد‪.‬‬
‫نوکلئوتید ‪ -‬نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به نام فسفودی استر به هم متصل میشوند و رشته پلینوکلئوتیدی را‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫میسازند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬تعداد جایگاههای آغاز همانندسازی دنا (نهه رنا) در یوکاریوتها حتی میتواند بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم شود‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -4‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫دنابسپاراز ‪ -‬دِنابسپاراز نوکلئوتیدها را به انتهای رشته در حال تشکیل اضافه میکند‪ ،‬هنگام اضافه شدن هر نوکلئوتید سه فسفاته‬ ‫الف – درست ‪-‬‬
‫به انتهای رشته پلینوکلئوتید دو تا از فسفاتهای آن از مولکول جدا میشوند و نوکلئوتید به صورت تک فسفاته به رشته متصل میشود‪.‬‬
‫ب – نادرست ‪ -‬قبل از همانندسازی دِنا باید پیچ وتاب فامینه (کروماتین)‪ ،‬باز و پروتئینهای همراه آن یعنی هیستونها و ‪ ...‬از آن جدا شوند تا همانندسازی‬
‫بتواند انجام شود‪ .‬این کارها با کمک آنزیمهایی (نههه هلیکاز و دنابسپاراز) انجام میشود‪ .‬سپس آنزیم هلیکاز در ابتدای همانندسازی مارپیچ دنا و دو رشته‬
‫آن را از هم باز میکند‪.‬‬
‫دنابسپاراز – آنزیمها امکان برخورد مناسب مولکولها را افزایش و انرژی فعال سازی واکنش را کاهش میدهند‪.‬‬ ‫ج – درست ‪-‬‬
‫‪DNA‬پلیمراز – در محل دوراهی همانندسازی‪ ،‬انواعی از آنزیمها مانند هلیکاز ‪ ،‬دنابسپاراز و ‪ ...‬مشاهده میشود‪.‬‬ ‫د – نادرست ‪-‬‬

‫‪ -5‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫پروتئین میوگلوبین (دارای یک زنجیره پلیپپتیدی ‪ +‬بخش هم – ذخیره اکسیژن در یاختههای ماهیچهای)‬
‫مورد اول – درست – در بخشهای مختلف میوگلوبین و هموگلوبین‪ ،‬ساختارهای مارپیچی (مطرح شده در ساختار دوم) دیده میشود‪.‬‬
‫مورد دوم – درست ‪ -‬تشکیل ساختار سوم پروتئینها ابتدا در اثر برهم کنشهای آب گریز است؛ به این صورت که گروههای ‪ R‬آمینواسیدهایی که آب‬
‫گریزند‪ ،‬به یکدیگر نزدیک میشوند تا در معرض آب نباشند‪ .‬سپس با تشکیل پیوندهای دیگری مانند هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی ساختار سوم پروتئین تثبیت‬
‫میشود‪ .‬بنابراین در ساختار سوم و نهایی میوگلوبین‪ ،‬تشکیل پیوندهای مختلف مانند هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی منجر به تثبیت ساختار میشود‪.‬‬
‫مورد سوم – نادرست – پروتئین میوگلوبین (برخالف هموگلوبین) از یک رشته پلی پپتیدی تشکیل شده است‪.‬‬
‫مورد چهارم – درست ‪ -‬حتی تغییر یک آمینواسید هم میتواند (ممکن است ‪ ،‬شاید و ‪ )...‬ساختار و عملکرد پروتئین را به شدت تغییر دهد‪.‬‬
‫مورد پنجم – نادرست – میوگلوبین در تارهای ماهیچهای وظیفه ذخیره اکسیژن (نه انواعی از گازهای تنفسی) را برعهده دارد‪.‬‬

‫‪ -6‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬بخش آنزیمی پمپ سدیم‪ -‬پتاسیم ‪ ،‬با مصرف ‪ ( ATP‬فرایند انرژیزا) ‪ ،‬انرژی الزم را برای جابهجایی یونهای سدیم و پتاسیم (در خالف شیب غلظت‬
‫– انرژیخواه) را تامین میکند‪ – .‬در فرایند همانندسازی و رونویسی به دنبال شکسته شدن پیوند فسفات‪ -‬فسفات ‪ ،‬انرژی الزم برای تشکیل پیوند فسفودیاستر‬
‫(انرژیخواه) تامین میشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬دنابسپاراز میتواند طی ویرایش‪ ،‬پیوند فسفودیاستری را که در مرحله قبل به اشتباه ایجاد کرده است‪ ،‬بشکند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬آنزیم امکان برخورد مناسب مولکولها را افزایش و انرژی فعالسازی واکنش را کاهش میدهد‪ .‬همچنین با این کار سرعت واکنشهایی را که در بدن‬
‫موجود زنده انجام شدنی هستند را زیاد میکند؛ بنابراین تغییری در واکنشهای انجام نشدنی ایجاد نخواهد کرد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬کوآنزیمها و گروهی از مواد معدنی (آهن ‪ +‬مس) با اتصال به آنزیم‪ ،‬سبب افزایش تمایل آن به پیشماده میشوند‪.‬‬

‫‪ -7‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬در همانندسازی نیمه حفاظتی‪ ،‬از یک دنای قدیمی‪ ،‬دو دنای جدید ایجاد میشود که هر دنای جدید‪ ،‬یک رشتهی قدیمی و یک رشته جدید دارد‪،‬‬
‫بنابراین در همانندسازی نیمهحافظتی در هر مولکول دنای حاصل ‪ ،‬رشته جدید و قدیمی وجود دارد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬در طی همانندسازی (از هر نوعی) تغییری در خود نوکلئوتیدهای موجود در رشته پلینوکلئوتیدی ایجاد نمیشود‪ ،‬دقت کنید که تنها در‬
‫همانندسازی غیرحفاظتی‪ ،‬پیوند بین نوکلئوتیدهای دنای اولیه شکسته شده و ساختار رشتههای دنای اولیه تغییر مییابد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در همانندسازی نیمه حفاظتی‪ ،‬در هر یاخته حاصل‪ ،‬فقط یکی از دو رشته دِنای قبلی وجود دارد‪ .‬بنابراین نیمی از رشتههای هر دنای جدید‪ ،‬کامال‬
‫جدید بوده و نیمی دیگر از آن متعلق به دنای اولیه است‪ .‬در همانندسازی حفاظتی هر دو رشته دِنای قبلی(اولیه) به صورت دست نخورده باقیمانده‪ ،‬وارد یکی از‬
‫یاختههای حاصل از تقسیم میشوند‪ ،‬دو رشته دِنای جدید هم وارد یاخته دیگر میشوند‪ .‬بنابراین نیمی از دناهای حاصل (نههه رشتههای هر دنای حاصل) کامال‬
‫جدید است‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در همانندسازی حفاظتی ‪ ،‬یکی از دناهای حاصل‪ ،‬کامال دارای رشتههای جدید است‪ .‬در همانندسازی پراکنده (غیرحفاظتی) بخشی از هر دنای حاصل؛‬
‫دارای نوکلئوتید و اجزای جدید و قدیمی است‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -8‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫آنزیم دنابسفپاراز از ابتدا نوکلئوتیدها را براسفاس رابطة مکملی مقابل هم قرار میدهد و شفکسفتن پیوندهای اشفتراکی بین گروههای فسففات رخ میدهد‪ ،‬این آنزیم‬
‫پس از برقراری هر پیوند فسفففودیاسففتر‪ ،‬برمیگردد و مجدد رابطة مکملی نوکلئوتید را بررسففی میکند که اگر نادرسففت بود (جهش کوچک) این آنزیم دو پیوند‬
‫فسففودی اسفتر را میشفکند (شفکسفتن پیوند فسففودی اسفتر با مصفرف شفدن مولکول آب همراه اسفت) و نوکلئوتید درسفت را جایگذاری میکند و پیوند فسففودیاسفتر‬
‫را ایجاد میکند‪.‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬

‫‪ -9‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫آنزیمها‬
‫گزینه (‪ :)1‬آنزیم امکان برخورد مناسب مولکولها را افزایش و انرژی فعالسازی واکنش را کاهش میدهد‪ .‬همچنین با این کار سرعت واکنشهایی را که در بدن‬
‫موجود زنده انجام شدنی هستند‪ ،‬زیاد میکند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬همة آنزیمهای بدن ما‪ ،‬درون یاختههای زنده تولید میشفوند‪ ،‬ولی محل فعالیت آنها میتواند درون یاخته یا خارج یاخته و یا در غشاای یاخته‬
‫باشد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬آنزیمها در ساختار خود بخشی به نام جایگاه فعال دارند‪ .‬جایگاه فعال بخشی اختصاصی در آنزیم است که پیش ماده در آن قرار میگیرد‪ .‬دقت کنید‬
‫بچهها شکل جایگاه فعال با شکل پیش ماده یا بخشی از آن‪ ،‬مکمل یکدیگرند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬آنزیمها در همه واکنشهای شیمیایی بدن جانداران که شرکت میکنند ‪ ،‬سرعت واکنش را افزایش میدهند‪ .‬بنابراین هر موجود زنده برای تأمین انرژی‬
‫در طی واکنشهای شیمیایی‪ ،‬جهت ادامة حیات به آنزیمها نیاز دارد‪.‬‬

‫‪ -10‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬آنزیمها در فرایندها و فعالیتهای زیسفتی به صفورت کاتالیزور زیساتی عمل میکنند‪ ،‬از آنجایی که کوآنزیمها همراه با آنزیم فعالیت میکنند بنابراین‬
‫کوآنزیمها نیز نقشفی مشابه آنزیمها دارند‪ .‬جنس آنزیمها میتواند پروتئینی (اغلب آنزیمها) و نوکلئیک اسید (برخی آنزیمها مثل ‪ )rRNA‬باشد که همگی ترکیب‬
‫آلی بوده و واجد اتم کربن هستند‪ ،‬از طرفی به یاد دارید که کوآنزیمها از جنس مواد آلی هستند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬ساختار اول پروتئینها با ایجاد پیوندهای پپتیدی بین آمینواسیدها شکل میگیرد‪ .‬اغلب آنزیمها ساختار پروتئینی دارند و از طرفی کوآنزیمها‬
‫پروتئین نیستند‪( .‬ویتامینها ‪ A‬و ‪)...‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬پروتئینها از یک یا چند زنجیره بلند و بدون شاخه از پلیپپتیدها ساخته شدهاند‪ .‬برخی آنزیمها از جنس نوکلئیک اسید هستند و از رشته پلی‪-‬‬
‫نوکلئوتیدی (نههه پلیپپتیدی) ساخته شدهاند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬آنزیمها در همه واکنشهای شیمیایی انجام شدنی بدن جانداران شرکت میکنند (آنزیمها در واکنشهای انجام نشدنی شرکت نمیکنند‪ .).‬اما‬
‫کوآنزیمها صرفا در گروهی از واکنشهای شیمیایی بدن شرکت دارند‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫آزمون شماره ‪2‬‬

‫‪ -1‬با توجه به آزمایشات گریفیت‪ ،‬کدام گزینه‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬
‫« در هر آزمایشی که از ‪ ......................‬استفاده شد‪ ،‬همانند هر آزمایشی ‪ .................‬به موشها تزریق گردید‪ ،‬به طور حتم ‪» ....................‬‬
‫‪ )1‬باکتریهای پوشینهدار کشته شده با گرما – باکتریهای بدون پوشینه زنده – انتقال صفات بین دو باکتری صورت گرفت‪.‬‬
‫‪ )۲‬باکتریهای پوشینهدار زنده – باکتریهای بدون پوشینه زنده – درون ششهای موشها‪ ،‬باکتریهای پوشینهدار زنده مشاهده شد‪.‬‬
‫‪ )3‬باکتریهای بدون پوشینه زنده – مخلوطی از دو نوع باکتری زنده و کشتهشده – ماهیت و چگونگی انتقال ماده وراثتی نامشخص ماند‪.‬‬
‫‪ )۴‬مخلوطی از دو نوع باکتری زنده و کشتهشده – باکتریهای پوشینهدار زنده – برخالف انتظار گریفیت‪ ،‬موشها به سینهپهلو مبتال شدند‪.‬‬

‫‪ -2‬کدام گزینه‪ ،‬عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟‬

‫«در جاندارانی که عامل اصلی انتقال صفات وراثتی اصلی واجد رشتههایی پلینوکلئوتیدی با دو انتهای آزاد ‪» .....................‬‬
‫‪ )1‬نیست‪ ،‬در هر فامتن (کروموزوم)‪ ،‬میتواند جایگاههای آغاز همانندسازی متعددی به وجود آید‪.‬‬
‫‪ )۲‬است‪ ،‬در ساختار هر واحد تکرار شونده دنا (‪)DNA‬ی آنها پیوند فسفودی استری وجود دارد‪.‬‬
‫‪ )3‬است‪ ،‬با جدا شدن دو گروه فسفات از انتهای رشته پلی نوکلئوتیدی دنا (‪ ،)DNA‬نوکلئوتید جدید به آن اضافه میشود‪.‬‬
‫‪ )۴‬نیست‪ ،‬آنزیم دورکننده دوراهیهای همانندسازی از یکدیگر‪ ،‬میتواند نوکلئوتیدها را براساس رابطه مکملی مقابل نوکلئوتیدهای رشته الگو قرار دهد‪.‬‬

‫‪ -3‬کدام مورد‪ ،‬عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟‬

‫«در مولکول انسولین‪ ،‬همانند مولکول ‪» ...............‬‬
‫‪ )1‬هموگلوبین‪ ،‬رشته پلیپپتیدی ساختار فشرده و نامتقارنی به خود میگیرد‪.‬‬
‫‪ )۲‬هموگلوبین‪ ،‬زنجیرههای پلیپپتیدی یکسان در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ )3‬میوگلوبین‪ ،‬همه گروههای ‪ R‬آمینواسیدهای آبگریز در بخش بیرونی ساختار قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ )۴‬میوگلوبین‪ ،‬با شکستهشدن هر نوع پیوند شیمیایی‪ ،‬همه سطوح ساختاری پروتئین تغییر مییابد‪.‬‬

‫‪ -4‬کدام مورد برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬

‫«در بدن انسان‪ ،‬همه آنزیمها ‪ ..........................‬همه کوآنزیمها ‪» ..........................‬‬
‫‪ )1‬برخالف ف همواره با تغییرات دما تغییر شکل برگشت ناپذیری پیدا میکنند‪.‬‬
‫‪ )۲‬برخالف ف در روند تنظیم سوخت و ساز یاختهها مؤثرند‪.‬‬
‫‪ )3‬همانند ف در ساختار خود اتم کربن دارند‪.‬‬
‫‪ )۴‬همانند ف فقط یک نوع واکنش را سرعت میبخشند‪.‬‬

‫‪ -5‬کدام گزینه‪ ،‬عبارت زیر را به طور نامناسب تکمیل میکند؟‬

‫« با فرض اینکه یک دنا(‪)DNA‬ی دارای ‪ 15N‬بخواهد در محیطی با نوکلئوتیدهای دارای ‪ N‬به روش ‪ ..................‬همانندسازی کند‪ ،‬انتظار میرود‬
‫‪14‬‬

‫پس از ‪ ........................‬همانندسازی‪ ،‬در لولههای آزمایش خارج شده از دستگاه فراگریزانه(سانتریفیوژ) ‪ ...................‬لوله تشکیل شود‪» .‬‬
‫‪ )۲‬نیمهحفاظتی – دو بار – دو نوار‪ ،‬یکی در وسط و دیگری در پایین‬ ‫‪ )1‬حفاظتی ‪ -‬یک بار – دو نوار‪ ،‬یکی در باال و دیگری در پایین‬
‫‪ )۴‬نیمهحفاظتی ‪ -‬یک بار – یک نوار در وسط‬ ‫‪ )3‬غیرحفاظتی – دو بار – یک نوار در وسط‬

‫‪56‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -6‬با توجه به شکل زیر که نتایج مراحل مختلف آزمایش مزلسون و استال را نشان میدهد‪ ،‬کدام گزینه زیر نادرست است؟‬
‫« به طور معمول‪ ،‬هر ‪ ........................‬موجود در نوار شماره ‪» ...................‬‬

‫‪ )1‬مولکول دنای – ‪ ،1‬تنها یک نوع اتم نیتروژن در ساختار نوکلئوتیدهای خود دارد‪.‬‬
‫‪ )۲‬رشته پلی نوکلئوتیدی ‪ ،۲ -‬با رشته پلینوکلئوتیدی واجد چگالی متفاوت‪ ،‬مکمل است‪.‬‬
‫‪ )3‬مولکول دنای – ‪ ،۴‬حاصل همانندسازی دنایی است که در محیط کشت حاوی ‪ 15N‬تولید شدهاند‪.‬‬
‫‪ )۴‬رشته پلی نوکلئوتیدی ‪ ،3 -‬تنها از نوکلئوتیدهایی که در محیط کشت حاوی ‪ 1۴N‬میباشند‪ ،‬تشکیل شده است‪.‬‬

‫‪ -7‬کدام گزینه زیر را نمیتوان مربوط به هر مونومر سازندة متنوعترین مولکولهای زیستی از نظر ساختار شیمیایی و عملکردی‪ ،‬دانست؟‬
‫‪ )1‬نقش در شکلدهی ساختار نهایی (سهبعدی) پروتئینها‬
‫‪ )۲‬تعیین ویژگیهای منحصربهفرد آمینواسید به کمک گروه ‪ R‬خود‬
‫‪ )3‬ایجاد پیوند غیراشتراکی با سایر مونومرها فقط از طریق گروه(‪ )-NH2‬خود‬
‫‪ )۴‬واجد کربن مرکزی متصل به یک گروه آمین و یک گروه اسیدی (کربوکسیل)‬

‫‪ -8‬تشکیل پیوندهای هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی در تشکیل سطحی از ساختار پروتئینها مؤثر میباشند‪ .‬چند مورد زیر‪ ،‬درخصوص این ساختار‬
‫نادرست است؟‬
‫الف ا واجد ثبات بیشتری نسبت به ساختارهای قبل از خود است‪.‬‬
‫ب ا ساختار نهایی در همه مولکولهای پروتئینی تکزنجیرهای است‪.‬‬
‫ج ا تشکیل این ساختار براثر نیروهای آبگریز بین گروهای ‪ R‬گروهی از آمینواسیدها است‪.‬‬
‫د ا نوعی نیروی خاص قسمتهای مختلف آن را به صورت بههم پیچیده در کنارهم نگه میدارد‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -9‬چند مورد‪ ،‬در ارتباط با هر مولکول حامل اطالعات وراثتی در هوهستهای(یوکاریوت)ها صحیح است؟‬
‫الف ‪ -‬بیش از یک جایگاه آغاز همانندسازی دارد‪.‬‬
‫ب – مطابق با یکی از سه طرح پیشنهادی‪ ،‬همانندسازی مینماید‪.‬‬
‫ج ‪ -‬در ساختار بدون انشعاب خود‪ ،‬واحدهای سهبخشی دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬در پی جدا شدن پروتئینهای همراه خود‪ ،‬آماده همانندسازی میشود‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -10‬کدام عبارت‪ ،‬درباره ساختار پروتئین قرمز رنگ موجود در تار ماهیچهای کند انسان‪ ،‬صحیح است‬
‫الف ا بخشی که دارای اتم آهن مرکزی است‪ ،‬جزیی از زنجیره پپتیدی آن محسوب میشود‪.‬‬
‫ب ا زنجیرههای تاخورده آن‪ ،‬از طریق پیوندهای غیراشتراکی در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫ج ا به منظور اتصال به گاز تنفسی‪ ،‬تعدادی اتم آهن مرکزی در هر گروه هم خود دارد‪.‬‬
‫د ا همه آمینواسیدهای موجود در ساختار دوم‪ ،‬از طریق پیوند هیدروژنی با یکدیگر ارتباط دارند‪.‬‬
‫ها ا به دنبال ایجاد نوعی از الگوهای پیوند هیدروژنی‪ ،‬بخشی از زنجیره پلیپپتیدی آن تغییر جهت پیدا میکند‪.‬‬
‫و ا در یک زنجیره‪ ،‬گروه ‪ CO‬یک آمینواسید به گروه ‪ NH‬آمینواسید غیر مجاورش نزدیک و پیوند برقرار می نماید‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪57‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫پاسخ آزمون شماره ‪2‬‬

‫‪ -1‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬
‫مرحله دوم و چهارم – در آزمایش چهارم گریفیت‪ ،‬تعدادی از (نههه همه)‬ ‫مرحله سوم و چهارم ‪-‬‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫باکتریهای بدون پوشینه به نحوی تغییر کرده و پوشینهدار شدهاند‪( .‬انتقال صفات بین دو جاندار همگونه)‪ -‬درمرحله سوم انتقال صفات رخ نداد‪.‬‬
‫مرحله دوم و چهارم – در مراحل نخسففت و آخر (اول و چهارم)‪ ،‬درون شففشها و خون‬ ‫مرحله نخسات ‪-‬‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫موشها‪ ،‬باکتریهای پوشینهدار زنده مشاهده شد‪( .‬در مرحله دوم باکتری پوشینهدار زنده درون خون یا شش موشها دیده نمیشود)‬
‫مرحله چهارم – از نتایج این آزمایشها مشففخص شففد که ماده وراثتی میتواند به‬ ‫مرحله دوم و چهارم ‪-‬‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫یاخته دیگری منتقل شود ولی ماهیت این ماده و چگونگی انتقال آن مشخص نشد‪.‬‬
‫مرحله اول – گریفیت در آزمایش نهایی خود‪ ،‬مخلوطی از باکتریهای پوشفینهدار کشفته‬ ‫مرحله چهارم ‪-‬‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫شده با گرما و زندة بدون پوشینه را به موشها تزریق کرد؛ و برخالف انتظار او‪ ،‬موشها مُردند!‬

‫‪ -2‬پاسخ ‪ :‬گزینه (؟)‬

‫این تست جواب ندارد‪ .‬بعد از کنکور این تیپ از تستها حذف خواهند شد‪.‬‬
‫دنا‬
‫پروکاریوتها – اغلب پروکاریوتها فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی در دِنای خود دارند‪ .‬در این جایگاه دو رشته دِنا از هم باز‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫میشوند‪ .‬از یک نقطه همانندسازی شروع و در دو جهت ادامه مییابد تا به همدیگر رسیده و همانندسازی پایان یابد‪.‬‬
‫یوکاریوتها ‪ -‬نوکلئوتیدها با نوعی پیوند اشتراکی به نام فسفودی استر به هم متصل میشوند و رشته پلینوکلئوتیدی را‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫میسازند‪ .‬پس دقت کنید که پیوند فسفودیاستر در بین دو نوکلئوتید مشاهده میشود‪ ،‬نه در ساختار یک نوکلئوتید!!‬
‫یوکاریوتها – دِنابسپاراز به هنگام همانندسازی دنا‪ ،‬نوکلئوتیدها را به انتهای رشته در حال تشکیل اضافه میکند‪ .‬اضافه شدن‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫یک نوکلئوتید به نوع بازی بستگی دارد که در نوکلئوتید رشته الگو قرار دارد‪ .‬هر نوکلئوتید باید با نوکلئوتید روی رشته الگو مکمل باشد‪ .‬هنگام اضافه شدن هر‬
‫نوکلئوتید سه فسفاته به انتهای رشته پلی نوکلئوتید ‪ ،‬دو تا از فسفاتهای آن با هم از مولکول جدا میشوند و نوکلئوتید به صورت تک فسفاته به رشته‬
‫متصل میشود‪.‬‬
‫‪ :‬آنزیم هلیکاز – آنزیم دنابسپاراز (نههه هلیکاز) نوکلئوتیدها را‬ ‫پروکاریوتها‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫براساس رابطه مکملی مقابل هم قرار میدهد‪.‬‬

‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬

‫‪ -3‬پاسخ‪ :‬گزینه (‪ -)1‬کنکور ‪1401‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬پروتئینها از یک یا چند رشته پلیپپتیدی ساخته شدهاند که در نهایت ساختار پروتئین را شکل میدهند‪ .‬رشتههای پلیپپتیدی در ساختار سوم‬
‫پروتئین‪ ،‬فشرده میشوند و شکلهای مختلف (غیرمتقارن) پیدا میکنند‪ .‬بنابراین در هر دو پروتئین انسولین و هموگلوبین‪ ،‬این گزینه صادق است‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬در انسولین‪ ،‬دو زنجیره ‪ A‬و ‪ B‬در کنار هم قرار گرفتهاند و در هموگلوبین‪ ،‬چهار زنجیره پلی پپتیدی‪ ،‬شامل دو زنجیره آلفا و دو زنجیره بتا‪ ،‬ساختار‬
‫پروتئین را شکل میدهند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در رشتههای پلیپپتیدی‪ ،‬تشکیل ساختار سوم در اثر برهم کنشهای آبگریز است؛ به این صورت که گروههای ‪ R‬آمینواسیدهایی که آب گریزند‪ ،‬به‬
‫یکدیگر نزدیک میشوند تا در معرض آب نباشند‪ .‬این گروههای ‪ R‬آبگریز تمایل دارند در بخش درونی ساختار جای گیرند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬با تغییر حتی یک آمینواسید در ساختار اول پروتئینها‪ ،‬ساختارهای بعدی پروتئین میتوانند تغییر یابند‪ .‬حال با شکسته شدن پیوند شیمیایی در‬
‫ساختار پروتئین ممکن است ساختار آن تغییر کند ممکن است ساختار آن دچار تغییر نشود‪.‬‬

‫‪ -4‬پاسخ‪ :‬گزینه (‪ -)3‬کنکور ‪1401‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬آنزیمها در دمای باالتر ممکن است شکل غیرطبیعی یا برگشتناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند‪ .‬آنزیمهایی که در دمای پایین غیرفعال میشوند‬
‫با برگشت دما به حالت طبیعی‪ ،‬میتوانند به حالت فعال برگردند‪.‬‬
‫‪58‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫گزینه (‪ :)2‬گروهی (نهه همه) از آنزیمها‪ ،‬در واکنشهای تنظیم سوخت و ساز یاختهها شرکت دارند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬آنزیمها از جنس پروتئین یا ریبونوکلئوتید هستند‪ ،‬بنابراین همه آنزیمها نوعی ترکیب آلی محسوب میشوند و اتم کربن را دارند‪ .‬از طرف دیگر‪،‬‬
‫کوآنزیمها ترکیبات آلیاند‪ ،‬بنابراین قطعا دارای اتم کربن در ساختار خود هستند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬اگرچه آنزیمها عملی اختصاصی دارند ولی برخی از آنها بیش از یک نوع واکنش را سرعت میبخشند‪( .‬مشابه آنزیم دنابسپاراز‪ ،‬روبیسکو و ‪)...‬‬

‫‪ -5‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫گزینه (‪ :)1‬در طی همانندسفازی حفاظتی‪ ،‬پس از یک بار همانندسفازی‪ ،‬دو دنا داریم یکی شفامل دنای دورشفتهای ‪ 15 N‬که به علت سفنگینتر بودن در پایین لوله و‬
‫دیگری نوار مربوط به دناهای دو رشتهای ‪ 14 N‬به علت سبکتر بودن و چگالی سبک‪ ،‬در باالی لوله قرار میگیرد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬در روش نیمهحفاظتی‪ ،‬پس از دو بار همانندسفازی دو نوار تشفکیل میشفود یکی شفامل دنای دورشفتهای ‪ 14 N‬که به علت چگالی سفبک در باالی لوله و‬
‫دیگری نوار مربوط به دناهای دو رشفتهای شفامل یک رشفته ‪ 14 N‬و یک رشفته ‪ 15 N‬میباشفد که به علت سفنگینتر بودن و چگالی متوسفط‪ ،‬در میانه لوله قرار‬
‫میگیرند‪ .‬در این مرحله در پایین لوله نواری تشکیل نمیشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در همانندسفازی غیرحفاظتی (پراکنده)‪ ،‬طی هربار همانندسفازی همواره دناهایی شفامل دو رشفته با بخشفیهای مختلف شفامل ‪ 14 N‬و ‪ 15 N‬تشفکیل‬
‫میشود که به علت چگالی متوسط‪ ،‬در میانه لوله قرار میگیرند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در همانندسفازی نیمهحفاظتی پس از یک دور همانندسفازی‪ ،‬دناهایی شفامل یک رشفته ‪ 14 N‬و یک رشفته ‪ 15 N‬تشفکیل میشفود که به علت چگالی‬
‫متوسط‪ ،‬در میانه لوله قرار میگیرند‪.‬‬

‫‪ -6‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫با توجه به آزمایشهای مزلسفون و اسفتال‪ ،‬نوار شفماره ‪ ۴‬حاصفل از گریزدادنِ (سفانتریفیوژ) دنای باکتریهای اولیه اسفت‪ ،‬نوار شفمار ‪ 3‬حاصفل از سفانتریفیوژ دنای‬
‫باکتریهای حاصل از دور اول همانندسازی و نوارهای ‪ 1‬و ‪ ۲‬حاصل از سانتریفیوژ دنای باکتریهای حاصل از دور دوم همانندسازی هستند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)1‬نواری که پس از دور دوم همانندسازی در باالی لوله تشکیل میشود‪ ،‬تماما از نوکلئوتیدهای حاوی ‪ 1۴N‬تشکیل شده است و چگالی سبکی دارد‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬در هر دنای موجود نوار میانه لوله‪ ،‬نیمی از رشففتههای حاصففل دارای نوکلئوتید حاوی ‪( 1۴N‬چگالی سففبک) و نیمی دیگر دارای نوکلئوتید حاوی ‪N‬‬
‫(چگالی سنگین) هستند پس دِناهای حاصل‪ ،‬چگالی متوسط دارند و رشتههای آنها مکمل یکدیگر هستند‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬دِنای باکتریهای اولیه پس از گریز دادن‪ ،‬یک نوار در انتهای لوله تشکیل دادند چون هر دو رشته دِنای آنها دارای ‪ N‬و چگالی سنگینی دارند‪.‬‬
‫مزلسفون و اسفتال‪ ،‬ابتدا باکتریها را در محیط دارای ‪ 15N‬کشفت دادند‪ .‬پس از چندین مرحله رشفد و تکثیر در این محیط‪ ،‬باکتریهای اولیهای تولید شفدند که دِنای‬
‫سبک تری نسبت به باکتریهای قبلی داشتند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬دِنای باکتریهای حاصفل از دور اول همانندسفازی در محیط کشفت حاوی ‪( 1۴N‬بعد از ‪ ۲0‬دقیقه) پس از گریز دادن‪ ،‬نواری در میانه لوله تشفکیل دادند‪.‬‬
‫هر دنای حاصل در میانه (وسط) لوله دارای دو نوع ‪ :‬نوکلئوتید حاوی ‪ 1۴N‬و نوکلئوتید حاوی ‪ 15N‬است‪.‬‬

‫‪ -7‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫آمینواسیدها‬
‫گزینه (‪ :)1‬هر آمینواسید میتواند در شکلدهی ساختار نهایی پروتئینها مؤثر باشد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬هر آمینواسید دارای یک گروه ‪ R‬است که ویژگیهای منحصربهفرد آمینواسید را تعیین میکند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬آمینواسففید میتواند از طریق گروه ‪ -NH2‬و گروه ‪ -COOH‬با سففایر آمینواسففیدها پیوند اشااتراکی (پپتیدی) برقرارکند همچنین از طریق همین‬
‫گروهها میتواند با دیگر آمینواسیدها پیوند غیراشتراکی (هیدروژنی) ایجاد کند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬هر آمینواسید دارای یک گروه آمین و یک گروه اسیدی کربوکسیل متصل به کربن مرکزی است‪.‬‬
‫‪ -8‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬
‫ساختار سوم پروتئینها‬
‫الف – درست ‪ -‬در ساختار سوم‪ ،‬پروتئین به ثبات نسبی میرسد پس این ساختار دارای ثبات بیشتری نسبت به ساختارهای قبل از خود است‪.‬‬
‫ب – درست ‪ -‬ساختار نهایی همه مولکولهای پروتئینی تکزنجیرهای‪ ،‬ساختار سوم پروتئینها است‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫ج – درست ‪ -‬ساختار سوم ابتدا در نتیجهی اثر نیروهای آبگریز‪ ،‬تشکیل میشود و سپس با تشکیل پیوندهای هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی تثبیت میشود‪.‬‬
‫د – نادرست ‪ -‬مجموع نیروهای پیوندهای هیدروژنی‪ ،‬اشتراکی و یونی و آبگریز‪ ،‬قسمتهای مختلف آن را به صورت بههم پیچیده در کنارهم نگه میدارد‪.‬‬

‫‪ -9‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫رنا ‪ +‬دنا (حلقوی و خطی)‬
‫الف – نادرست – جایگاه آغاز همانندسازی در دنا (نهه رنا) دیده میشود و رنا فاقد جایگاه آغاز همانندسازی است‪.‬‬
‫ب – نادرست – مولکول دنا (نهه رنا) براساس روش همانندسازی نیمهحفاظتی (یکی از سه طرح پیشنهادی)‪ ،‬همانندسازی مینماید‪ .‬اما رنا خیر‪.‬‬
‫ج – درست – رشتههای پلی نوکلئوتیدی یا به تنهایی نوکلئیک اسید را می سازند‪ ،‬مثل رنا‪ ،‬یا به صورت دوتایی مقابل هم قرار میگیرند و نوکلئیک اسیدهایی‬
‫مثل دِنا را میسازند‪ .‬رشتههای پلی نوکلئوتیدی فاقد انشعاب هستند و از نوکلئوتیدها (واحدهای سهبخشی) ایجاد شدهاند‪.‬‬
‫د – نادرست – مولکول دنا (نهه رنا)‪ ،‬در پی جداشدن پروتئینهای همراه خود (هیستون)‪ ،‬آماده همانندسازی میشود‪.‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬

‫‪ -10‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)2‬‬

‫پروتئین میوگلوبین (دارای یک زنجیره پلیپپتیدی ‪ +‬بخش هم – ذخیره اکسیژن در یاختههای ماهیچهای)‬
‫بخش هِم – بخش هِم‪ ،‬قسمت غیرپروتئینی (خارج از زنجیره پلیپپتیدی) میوگلوبین و هموگلوبین محسوب‬ ‫الف – نادرست –‬
‫میشود‪.‬‬
‫ب – نادرست – هموگلوبین (نههه میوگلوبین)‪ ،‬نوعی پروتئین با چهار زنجیره پلیپپتیدی است که در ساختار نهایی و چهارم آن‪ ،‬زنجیرههای تاخورده آن‪ ،‬از‬
‫طریق پیوندهای غیراشتراکی در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪ – .‬میوگلوبین فقط یک زنجیره دارد‪.‬‬
‫ج – نادرست – میوگلوبین از طریق بخش هِم خود که دارای یک (نههه تعدادی) اتم آهن است به مولکول اکسیژن متصل میشود‪.‬‬
‫د – نادرست – گروهی از (نهه همه) آمینواسیدها در ساختار زنجیره پلیپپتیدی آن‪ ،‬از طریق پیوند هیدروژنی (غیراشتراکی) با یکدیگر ارتباط دارند‪.‬‬
‫ساختار مارپیچ شکل – ایجاد پیوند هیدرژنی و سپس ساختار مارپیچی در سطح دوم سبب میشود تا بخشی از زنجیره‬ ‫ها – درست –‬
‫پلیپپتیدی تغییر جهت پیدا کند‪.‬‬
‫و – درست – حین تشکیل پیوندهای پپتیدی در هر رشته‪ ،‬گروه ‪ CO‬از یک آمینواسید به گروه ‪ NH‬از آمینواسید مجاور خود نزدیک شده و پیوند پپتیدی‬
‫(اشتراکی) برقرار میکند‪ .‬همچنین با توجه به شکل کتاب درسی در ساختار دوم که با ایجاد پیوندهای هیدروژنی همراه است‪ ،‬گروه ‪ CO‬از یک آمینواسید با گروه‬
‫‪ NH‬از آمینواسید غیرمجاور خود پیوند هیدروژنی (غیراشتراکی) ایجاد میکند‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫آزمون شماره ‪3‬‬

‫‪ -1‬طی تحقیقاتی که ایوری و همکارانش برای شناسایی عامل مؤثر در انتقال صفات بین جانداران انجام دادند‪ ،‬پس از آنکه برای اولین بار‬
‫ماهیت عامل وراثتی را مشخص کردند‪ ،‬ابتدا چه اقدامی انجام دادند؟‬
‫‪ )1‬عصارة استخراج شده از باکتریهای کشتهشدة پوشینهدار را در یک گریزانه با سرعت باال قرار دادند و مواد آن را به صورت الیه الیه جدا کردند‪.‬‬
‫‪ )۲‬با استفاده از نوعی آنزیم پروتئاز‪ ،‬تمام پروتئینهای موجود در عصارة استخراج شده از باکتریهای کشتهشدة پوشینهدار را تخریب کردند‪.‬‬
‫‪ )3‬عصارة استخراج شده از باکتریهای کشتهشدة پوشینهدار را چند قسمت کردند و به هر قسمت‪ ،‬نوعی آنزیم تجزیهکننده را افزودند‪.‬‬
‫‪ )۴‬الیهای از عصارة استخراج شده از باکتریهای کشته شدة پوشینهدار را به محیط کشت باکتریهای فاقد پوشینه اضافه کردند‪.‬‬

‫‪ -2‬کدام گزینه‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر نامناسب است؟‬

‫« پژوهشگرانی که ‪ ، .....................‬توانستند ‪» .....................‬‬
‫‪ )1‬با استفاده از پرتو ایکس برای اولین بار تصاویر ساختار دنا را دیدند ‪ -‬ابعاد مولکول دنا و مارپیچی بودن را تعیین کنند‪.‬‬
‫‪ )۲‬مدل نردبان پیچخورده را برای مولکول دنا ارائه دادند – دلیل برابر بودن بازهای آدنین و تیمین در مولکول دنا را ارائه کنند‪.‬‬
‫‪ )3‬برای نخستین بار دریافتند عامل اصلی انتقال صفات وراثتی‪ ،‬مولکول دِنا است ‪ -‬چگونگی انتقال مولکول دنا را مشخص کنند‪.‬‬
‫‪ )۴‬باکتری ‪ E.coli‬را در محیط کشت حاوی نیتروژن سنگین تکثیر کردند ‪ -‬به نیمهحفاظتی بودن همانندسازی مولکول دنا پی ببرند‪.‬‬

‫‪ -3‬چند مورد در ارتباط با واحدهایی در یک مولکول دنای خطی که اطالعات وراثتی را به صورت سازماندهی شده دارند‪ ،‬صحیح است؟‬
‫الف ا هر رشته پلینوکلئوتیدی آن میتواند به عنوان رشته الگو برای نوعی آنزیم(با فعالیت بسپارازی) مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫ب ا تحت تأثیر نوعی آنزیم با توانایی باز کردن دو رشته دنا از یکدیگر‪ ،‬در مرحله ‪ S‬چرخه یاختهای تکثیر میشوند‪.‬‬
‫ج ا بین بازهای آلی مکمل در ساختار آن که مقابل هم قرار میگیرند‪ ،‬پیوندهای اختصاصی و کم انرژی وجود دارد‪.‬‬
‫د ا هر پیوند موجود در ساختار دو رشته ای آنها برای شکسته شدن نیاز به فعالیت نوعی آنزیم ویژه دارد‪.‬‬
‫ها ا حاوی دستورالعملهایی جهت ساخت یک رنا یا یک زنجیره پلیپپتیدی هستند‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -4‬کدام گزینه‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬

‫« در انسان‪ ،‬نوعی کاتالیزور زیستی میتواند ‪» .....................‬‬
‫● موجب افزایش شیب تراکم دو نوع یون با بار یکسان‪ ،‬در دو سوی غشای یاخته شود‪.‬‬
‫● پس از آزاد شدن از قطعات یاختهای‪ ،‬نوعی واکنش برون یاختهای را به انجام رساند‪.‬‬
‫● با اثر بر انواعی از گازهای تنفسی‪ ،‬در انتقال آنها درون خون نقش داشته باشد‪.‬‬
‫● از طریق اتصال با مولکولهای دیگر‪ ،‬تمایل خود را به پیش ماده تنظیم کند‪.‬‬
‫● از طریق کاهش انرژی فعالسازی‪ ،‬بر روی چند پیش ماده خاص موثر باشد‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -5‬به طور معمول‪ ،‬در هر جانداری که دنا(‪)DNA‬ی اصلی آن ‪ ......................‬به طور حتم ‪.......................‬‬
‫‪ )1‬به ناحیه خاصی از غشای یاختهای متصل است ‪ -‬در هر دوراهی همانندسازی دو آنزیم دنابسپاراز به ساخت رشتههای جدید میپردازند‪.‬‬
‫‪ )۲‬دارای بیش از یک جایگاه آغاز همانندسازی است ‪ -‬سرعت تقسیم یاخته میتواند بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم شود‪.‬‬
‫‪ )3‬به صورت دو جهتی تکثیر میشود ‪ -‬آغاز همانندسازی در چندین نقطه در هر فامتن(کروموزوم) انجام میپذیرد‪.‬‬
‫‪ )۴‬واجد دو انتهای متفاوت است ‪ -‬نقطه آغاز و پایان همانندسازی در مولکول دنا در مقابل یکدیگر قرار دارد‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -6‬چند مورد زیر در رابطه با بخشی از یک آمینواسید که تعیینکننده ویژگی منحصربه فرد آن است ‪ ،‬صحیح میباشد؟‬
‫● هنگام تشکیل ساختار خطی پروتئینها‪ OH ،‬این گروه با ‪ H‬گروهی دیگر‪ ،‬مولکول آب تشکیل میدهند‪.‬‬
‫● با ایجاد برهمکنشهای آبگریز ‪ ،‬نقش مهمی در ایجاد ساختار سوم پروتئینها دارد‪.‬‬
‫● در ساختار دوم پروتئینها با گروههای مشابه خود‪ ،‬پیوند هیدروژنی تشکیل میدهد‪.‬‬
‫● ماهیت شیمیایی آمینواسیدهای شرکتکننده در ساختار پروتئین را تعیین میکند‪.‬‬
‫● در آمینواسیدهای مختلف‪ ،‬فقط یک جایگاه ظرفیت کربن مرکزی را اشغال میکند‪.‬‬
‫‪۴ )۴‬‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫‪۲ )۲‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪ -7‬وجه مشترک اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد با پروتئینی که گازهای تنفسی را در خون منتقل میکند‪ ،‬کدام گزینه زیر است؟‬
‫‪ )1‬در ساختار نهایی هر پروتئین‪ ،‬زیرواحدهای تاخورده در کنار هم قرار گرفته و عمل پروتئین را مشخص میکنند‪.‬‬
‫‪ )۲‬در ساختار نهایی هر پروتئین‪ ،‬با تاخوردگی بیشتر ساختار مارپیچی‪ ،‬ساختار سهبعدی پروتئین ایجاد میشود‪.‬‬
‫‪ )3‬در ساختار نخست هر پروتئین‪ ،‬ترتیب خاصی از آمینواسیدها با پیوند کواالن در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ )۴‬در ساختار نخست هر پروتئین‪ ،‬در زنجیرةهای پلیپپتیدی ساختارهای مارپیچی مشاهده میشود‪.‬‬

‫‪ -8‬چند مورد‪ ،‬در ارتباط با پارامسی صادق است؟‬

‫« در فرآیند همانندسازی ماده وراثتی در مرکز کنترل شکل‪ ،‬اندازه و کار پارامسی‪ ،‬بالفاصله پس از ‪» ........................‬‬
‫● فعالیت هر آنزیم هلیکاز‪ ،‬انواعی از آنزیمها در طی فعالیت بسپارازی‪ ،‬پیوندهای فسفودیاستر را تشکیل میدهند‪.‬‬
‫● برقراری پیوند فسفودیاستر‪ ،‬آنزیم همانندسازیکننده صحت رابطة مکملی بین بازهای آلی را بررسی میکند‪.‬‬
‫● اتصال نوکلئوتیدها به انتهای رشتههای در حال ساخت‪ ،‬دو مولکول فسفات از نوکلئوتیدها جدا میشوند‪.‬‬
‫● تشکیل ساختار ‪Y‬مانند‪ ،‬نوکلئوتیدهای تکفسفاته موجود در سیتوپالسم توسط آنزیم دنابسپاراز مصرف میشوند‪.‬‬
‫● جایگزینی نوکلئوتید صحیح در مقابل رشته الگو‪ ،‬پیوند فسفودیاستر (اشتراکی) توسط آنزیم دنابسپاراز ایجاد میشود‪.‬‬
‫‪1 )۴‬‬ ‫‪۲ )3‬‬ ‫‪3 )۲‬‬ ‫‪۴ )1‬‬

‫‪ -9‬کدام عبارت‪ ،‬در ارتباط با نوعی از پروتئینهای غیرآنزیمی گویچه قرمز که در تنظیم ‪ pH‬خون و انتقال گازهای تنفسی نقش دارد‪،‬‬
‫درست است؟‬
‫‪ )1‬در ساختار نهایی آن‪ ،‬چهار نوع زیرواحد تاخورده و دارای شکل خاص‪ ،‬کنار هم قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ )۲‬ساختار سه بعدی آن در اثر نوعی پیوند که میتواند توسط آنزیم پپسین شکسته شود‪ ،‬تشکیل میگردد‪.‬‬
‫‪ )3‬در ساختار خطی هر زنجیره پلی پپتیدی آن‪ ،‬اولین آمینواسید ترجمه شده به انتهای کربوکسیلی نزدیکتر است‪.‬‬
‫‪ )۴‬در ساختار دوم آن‪ ،‬با تشکیل پیوند هیدروژنی میان آمینواسیدهای هر زنجیره‪ ،‬ساختاری مارپیچی تشکیل میشود‪.‬‬

‫‪ -10‬کدام دو مورد‪ ،‬در خصوص نخستین پژوهشی که براساس آن‪ ،‬ماهیت عامل مؤثر در انتقال صفات مشخص شد‪ ،‬صحیح است؟‬
‫الف ا در بیش از یکی از آزمایشها‪ ،‬با انتقال نوعی مولکول در ویژگی ظاهری باکتریهای زنده بدون پوشینه تغییراتی ایجاد شد‪.‬‬
‫ب ا در یکی از آزمایشها‪ ،‬پس از گریزانه(سانتریفیوژ)کردن عصاره باکتریهای کشتهشده فقط در یک الیه انتقال صفات صورت گرفت‪.‬‬
‫ج ا تنها در یکی از آزمایشها‪ ،‬با استفاده از انواعی از آنزیمهای تجزیهکننده‪ ،‬تمام مواد آلی عصاره باکتریهای پوشینهدار را تخریب کردند‪.‬‬
‫د ا فقط در یکی از آزمایشهایی که از عصاره استخراج شده باکتریهای پوشینهدار کشتهشده استفاده گردید‪ ،‬مولکولهای پروتئینی توسط‬
‫پروتئاز تخریب شدند‪.‬‬
‫‪ )۴‬ج – د‬ ‫‪ )3‬ب – د‬ ‫‪ )۲‬الف – ج‬ ‫‪ )1‬الف – ب‬

‫‪62‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫پاسخ آزمون شماره ‪3‬‬

‫‪ -1‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬
‫آزمایش سوم (آخرین آزمایش)‬
‫گزینه (‪ :)1‬در آزمایش دوم ایوری و همکارانش که منجر به کشفف ماهیت ماده وراثتی شفد‪ ،‬عصفارة اسفتخراج شفده از باکتریهای کشفته شفدة پوشفینهدار را در یک‬
‫گریزانه(سفانتریفیوژ) با سفرعت باال قرار دادند و مواد آن را به صفورت الیهالیه جدا کردند‪ .‬با اضفافه کردن هریک از الیهها به صفورت جداگانه به محیط کشفت باکتری‬
‫فاقد پوشینه مشاهده کردند که (نتیجه دومین آزمایش ‪ :‬دنا مادة وراثتی است‪ ).‬انتقال صفت فقط با الیه ای که در آن دِنا وجود دارد انجام میشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬ایوری و همکارانش در نخساتین آزمایش خود‪ ،‬ابتدا از عصفارة اسفتخراج شفده از باکتریهای کشفته شفده پوشفینهدار اسفتفاده کردند و در آن تمامی‬
‫پروتئینهای موجود را تخریب کردند‪( .‬نتیجه اولین آزمایش ‪ :‬فهمیدند پروتئین ماده وراثتی نیست)‬
‫گزینه (‪ :)3‬طی تحقیقاتی که ایوری و همکارانش برای شففناسففایی عامل مؤثر در انتقال صفففات بین جانداران انجام دادند‪ ،‬پس از آنکه برای اولین بار ماهیت عامل‬
‫وراثتی را مشفخص کردند‪ ،‬برای تحکیم ادعای خود‪ ،‬عصفارة اسفتخراج شفده از باکتریهای کشفتهشفدة پوشفینهدار را چند قسفمت کردند و به هر قسفمت‪ ،‬نوعی آنزیم‬
‫تجزیهکننده را افزودند‪( .‬نتیجه سومین آزمایش ‪ :‬اگر دنا تخریب شود دیگر انتقال صفت رخ نمیدهد‪).‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در آزمایش دوم ایوری با اضفافه کردن هریک از الیهها به صفورت جداگانه به محیط کشفت باکتری فاقد پوشفینه مشفاهده شفد که انتقال صففت فقط با‬
‫الیه ای که در آن دِنا وجود دارد انجام میشود‪( .‬تعیین دنا به عنوان ماده وراثتی)‬

‫‪ -2‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫ویلکینز و فرانکلین ‪ -‬ویلکینز و فرانکلین با اسفتفاده از پرتو ایکس از مولکولهای دِنا تصفاویری تهیه و با بررسفی این تصفاویر در‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫مورد سفاختار دِنا نتایجی را به دسفت آوردند از جمله اینکه‪ )1 :‬دِنا حالت مارپیچی و ‪ )۲‬بیش از یک رشاته پلینوکلئوتیدی دارد‪ .‬البته با اسفتفاده از این روش ‪)3‬‬
‫ابعاد مولکولها را نیز تشخیص دادند‪.‬‬
‫واتسااون و کریک ‪ -‬پیوندهای هیدروژنی بین بازها‪ ،‬دو رشففته دِنا را در مقابل هم نگه میدارد و این پیوندها بین جفت بازها به‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫صفورت اختصفاصفی تشفکیل میشفوند‪ .‬در مدل واتسفون و کریک‪ ،‬باز آدنین و تیمین روبهروی هم قرار میگیرند و گوانین با سفیتوزین جفت میشفود‪ .‬به این جفت بازها‬
‫بازهای مکمل میگویند‪ .‬به دلیل وجود رابطه مکملی‪ ،‬تعداد بازهای ‪ A‬با ‪ T‬و ‪ C‬با ‪ G‬برابر است‪.‬‬
‫نکته‪ :‬بین ‪ C‬و ‪ G‬نسبت به ‪ A‬و ‪ T‬پیوند هیدروژنی بیشتری تشکیل میشود‪.‬‬
‫ایوری و همکارانش – با توجه به نتایج آزمایشفات ایوری و همکارانش‪ ،‬فقط ماهیت ماده وراثتی مشخص گردید و چگونگی انتقال‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫این مولکول مشخص نشد‪.‬‬
‫مزلساون و اساتال – نتایج آزمایشهای مزلسفون و اسفتال نشفان داد که همانندسفازی دِنا‪ ،‬نیمه حفاظتی اسفت‪( .‬رد دو روش‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫همانندسازی دیگر)‬

‫‪ -3‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫ژن‬
‫الف – درسات – در فرآیند همانندسفازی‪ ،‬هر یک از رشفتههای دنا (در اینجا ژن) می تواند برای آنزیم دنابسفپاراز به عنوان الگو قرار گیرد‪ .‬دقت کنید در طی فرآیند‬
‫رونویسی‪ ،‬فقط یکی از رشتههای ژن به عنوان الگو برای آنزیم رنابسپاراز قرار میگیرد‪.‬‬
‫هلیکاز – مولکول دنا توسط آنزیم دنابسپاراز (نههه هلیکاز) تکثیر میشود‪.‬‬ ‫ب – نادرست –‬
‫نکته ‪ :‬دنای خطی در جانداران یوکاریوتی در مرحله ‪ S‬چرخه یاختهای همانندسازی میشود‪.‬‬
‫ج – درست – بین بازهای آلی مکمل در دنا‪ ،‬پیوند هیدروژنی (نوعی پیوند غیراشتراکی و اختصاصی ‪ +‬کم انرژی) مشاهده میشود‪.‬‬
‫د – درسات – پیوندهای اشفتراکی (کواالن) و غیراشفتراکی (هیدروژنی) در سفاختار هر مولکول دنا مشفاهده میشفود که برای شفکسفته شفدن هریک از این پیوندها به‬
‫نوعی آنزیم ویژه احتیاج داریم‪.‬‬
‫ها – درست – ژن بخشی از مولکول دِنا است که بیان آن میتواند به تولید رِنا یا پلیپپتید بینجامد‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫‪ -4‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫مورد اول – درست – پمپ سدیم‪-‬پتاسیم یونهای سدیم و پتاسیم را در عرض غشا جابهجا میکند و فعالیت آنزیمی هم دارد‪ .‬این پمپ درخالف جهت‬
‫شیب غلظت دو یون پتاسیم را به یاخته وارد و سه یون سدیم را از یاخته خارج میکند و سبب افزایش شیب تراکم این دو یون در دو سوی غشا میشود‪.‬‬
‫مورد دوم – درست – آنزیم پروترومبیناز از گِردهها (قطعات یاختهای) در زمان انعقاد خون ترشح شده و سبب نوعی واکنش در خارج یاخته و درون خوناب‬
‫میشود‪( .‬تبدیل پروترومبین به ترومبین) – (ترکیب با فصل ‪ ۴‬زیست دهم)‬
‫مورد سوم – نادرست – بیشترین مقدار کربندیاکسید (نوعی گاز تنفسی) به صورت یون بیکربنات در خون حمل میشود‪ .‬در گویچة قرمز‪ ،‬آنزیمی به نام‬
‫کربنیک انیدراز است که کربندیاکسید (نهههه انواعی گاز تنفسی) را با آب ترکیب میکند و کربنیکاسید پدید میآورد‪ .‬کربنیک اسید به سرعت به یون‬
‫بیکربنات و هیدروژن تجزیه میشود‪ .‬یون بیکربنات از گویچه قرمز خارج و به خوناب وارد میشود‪.‬‬
‫مورد چهارم – درست – آنزیم رنابسپاراز میتواند از طریق اتصال به پروتئین های عوامل رونویسی‪ ،‬تمایل خود را به پیش ماده (ژن) تنظیم کند‪( .‬افزایش یا‬
‫کاهش فرآیند رونویسی)‪ -‬اتصال آنزیم به آهن‪ -‬اتصال آنزیم به مس‪ -‬اتصال آنزیم به ویتامین ‪ A‬در گیرنده نوری چشم – اتصال آنزیم پروترومبیناز به یون کلسیم ‪.‬‬
‫مورد پنجم – درست – همه آنزیمها از طریق کاهش انرژی فعالسازی میتوانند بر روی یک یا چند پیش ماده خاص موثر باشند‪.‬‬

‫‪ -5‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫پروکاریوتها (باکتریها) – طی همانندسفازی در جانداران‪ ،‬در هر دوراهی همانندسفازی‪ ،‬یک آنزیم هلیکاز دو رشفته را از هم‬ ‫گزینه (‪:)1‬‬
‫جدا میکند و دو آنزیم دنابسپاراز به ساخت رشتههای جدید میپردازند‪( .‬در هر دوراهی بیش از دو نوع آنزیم در حال فعالیت هستند‪).‬‬
‫همه یوکاریوتها ‪ +‬برخی پروکاریوتها – در یاختههای یوکاریوتی (نه پروکاریوتی) سففرعت تقسففیم یاخته میتواند بسففته به‬ ‫گزینه (‪:)2‬‬
‫مراحل رشد و نمو تنظیم شود‪.‬‬
‫همه جانداران – در یوکاریوتها‪ ،‬آغاز همانندسففازی در چندین نقطه در هر فامتن انجام میشففود‪ .‬اغلب پروکاریوتها فقط یک‬ ‫گزینه (‪:)3‬‬
‫جایگاه آغاز همانندسازی در دِنای خود دارند‪.‬‬
‫یوکاریوتها – در پروکاریوتهایی که دارای فقط یک جایگاه آغاز همانندسفازی هسفتند معموال نقطه آغاز و پایان همانندسفازی در‬ ‫گزینه (‪:)4‬‬
‫مولکول دنا در مقابل یکدیگر قرار دارد‪( .‬در یوکاریوت ها چندین نقطه آغاز و پایان همانندسازی در یک کروموزوم وجود دارد‪).‬‬
‫برای دیدن آموزش چگونگی استفاده از (‪ T‬پالس) به پیج اینستاگرام استاد شاکری سر بزنید ‪@mohamad.shakeri.official :‬‬

‫‪ -6‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫گروه ‪ R‬در آمینواسیدها‬
‫مورد اول – نادرسات ‪ -‬گروههای ‪ R‬آمینواسایدها در تشاکیل پیوندهای پپتیدی شارکت نمیکنند‪ ،‬بلکه این گروههای کربوکسففیل و آمینی هسففتند که‬
‫موجب تشکیل پیوند پپتیدی میشوند‪.‬‬
‫نکته‪ :‬در هنگام تشکیل پیوند پپتیدی گروه کربوکسیل‪ OH ،‬و گروه آمینی‪ H ،‬آزاد کرده ‪ ،‬به این ترتیب مولکول آب تشکیل میشود‪.‬‬
‫مورد دوم – درست ‪ -‬برای آغاز تشکیل ساختار سوم‪ ،‬بین گروههای ‪ R‬آمینواسیدها و محیط آبی یاخته‪ ،‬برهمکنشهای آبگریز ایجاد میشود‪.‬‬
‫مورد سوم – نادرست ‪ -‬با توجه به شکل کتاب درسی ‪ ،‬پیوند هیدروژنی در ساختار دوم بین گروه کربوکسیل و آمینی تشکیل میشود‪.‬‬
‫مورد چهارم – درست ‪ -‬هر آمینواسید میتواند در شکلدهی پروتئین مؤثر باشد و تأثیر آن به ماهیت شیمیایی گروههای ‪ R‬بستگی دارد‪.‬‬
‫مورد پنجم – درست ‪ -‬با توجه به شکل عمومی آمینواسیدها؛ گروه ‪ R‬در آمینواسیدهای مختلف‪ ،‬فقط یک جایگاه ظرفیت کربن مرکزی را اشغال میکند‪.‬‬

‫‪ -7‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫پروتئین هموگلوبین‬ ‫پروتئین میوگلوبین و‬
‫گزینه (‪ :)1‬در ساختار نهایی هموگلوبین (ساختار چهارم)‪ ،‬زیرواحدهای تاخورده در کنار هم قرار گرفته و عمل پروتئین را مشخص میکنند‪ .‬میوگلوبین فاقد‬
‫ساختار چهارم است و یک رشته دارد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬ساختار نهایی میوگلوبین‪ ،‬ساختار سوم است پس با تاخوردگی بیشتر ساختار مارپیچی‪ ،‬ساختار سهبعدی پروتئین ایجاد میشود‪ .‬ساختار نهایی‬
‫هموگلوبین در سطح چهارم کامل میشود‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫فصل ‪ 1‬دوازدهم (مولکولهای اطالعاتی) کنکور ‪www.bistsad.com -1402‬‬

‫گزینه (‪ :)3‬دقت کنید در ساختار اول همه پروتئینها ترتیب خاصی از آمینواسیدها با پیوند کواالن در کنار یکدیگر قرار میگیرند‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬در ساختار دوم (نههه نخست) زنجیرةهای پلیپپتیدی هموگلوبین و زنجیرة پلیپپتیدی میوگلوبین‪ ،‬ساختار مارپیچی مشاهده میشود‪.‬‬

‫‪ -8‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)3‬‬

‫مورد اول – نادرسات ‪ -‬پس از فعالیت هر آنزیم هلیکاز‪ ،‬دو دوراهی همانندسفازی ایجاد میشفود که در هر دوراهی همانندسفازی‪ ،‬دو عدد (نوعی) آنزیم دنابسفپاراز در‬
‫طی فعالیت بسپارازی‪ ،‬پیوندهای فسفودیاستر را تشکیل میدهند‪.‬‬
‫مورد دوم– درسات ‪ -‬اگرچه آنزیم دِنابسفپاراز‪ ،‬نوکلئوتیدها را براسفاس رابطه مکملی مقابل هم قرار میدهد ولی گاهی در این مورد اشفتباهی هم صفورت میگیرد؛‬
‫بنابراین آنزیم دِنابسپاراز پس از برقراری هر پیوند فسفودی استر‪ ،‬برمی گردد و رابطه مکملی نوکلئوتیدها را بررسی میکند که رابطه آنها درست است یا اشتباه؟‬
‫مورد ساوم – نادرسات ‪ -‬نوکلئوتیدهای موجود در محیط که بهصفورت سفهفسففاته هستند هنگام واردشدن (نه بعد از آن) به ساختار دنای جدید دو فسفات از آنها‬
‫جدا میشود‪( .‬انرژی حاصل از جدا شدن فسفات صرف تشکیل پیوند فسفودیاستر میشود‪).‬‬
‫مورد چهارم – نادرست ‪ -‬پس از تشکیل ساختار ‪Y‬مانند‪ ،‬نوکلئوتیدهای سه فسفاته (نه تکفسفاته) موجود در سیتوپالسم ‪ ،‬توسط آنزیم دنابسپاراز مصرف میشوند‪.‬‬
‫مورد پنجم – درسات ‪ -‬پس از جایگزینی نوکلئوتید صفحیح در مقابل رشفته الگو (فعالیت ویرایشفی آنزیم دنابسفپاراز)‪ ،‬نوکلئوتید درسفت توسفط پیوند فسففودیاسفتر‬
‫به نوکلئوتید مجاورش متصل میشود‪.‬‬

‫‪ -9‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)4‬‬

‫هموگلوبین‬
‫گزینه (‪ :)1‬سفاختار نهایی هموگلوبین‪ ،‬سااختار چهارم اسفت که در آن چهار زیر واحدهایی که در نهایت دو (نه چهار) نوع هسفتند (یکی آلفا و دیگری بتا) مشفاهده‬
‫میشوند‪ .‬این زیرواحدها که در ساختار سوم تاخوردهاند‪ ،‬در کنار یکدیگر قرار میگیرند و ساختار نهایی هموگلوبین شکل میگیرد‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)2‬پیوند پپتیدی توسط پپسین شکسته میشود‪ .‬در ساختار اول پیوند پپتیدی تشکیل میشود‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)3‬در سفاختار اول پروتئینها‪ ،‬ترتیب قرار گرفتن آمینواسفیدها به صفورت خطی میباشفد‪ .‬اگر به شفکل کتاب درسفی نگاه کنید متوجه میشفوید که اولین‬
‫آمینواسید ترجمه شده به انتهای آمینی (نه کربوکسیلی) نزدیکتر است‪.‬‬
‫گزینه (‪ :)4‬هموگلوبین دارای هر چهار سفاختار پروتئینها میباشفد‪ .‬در سفاختار دوم پروتئینها‪ ،‬میان آمینواسفیدهای هر زنجیره پلی پپتیدی پیوندهای هیدروژنی‬
‫ایجاد میشود که موجب ایجاد ساختارهای مارپیچی میشود در هموگلوبین ساختار دوم از نوع مارپیچی است‪.‬‬

‫‪ -10‬پاسخ ‪ :‬گزینه (‪)1‬‬

‫آزمایشهای ایوری و همکارانش‬
‫الف – درست – در همه آزمایشهای ایوری و همکارانش‪ ،‬با انتقال نوعی مولکول در ویژگی ظاهری باکتریهای زنده بدون پوشینه تغییراتی ایجاد شد‪.‬‬
‫ب – درسات – ایوری و همکارانش به این نتیجه رسفیدند که عامل اصفلی و مؤثر در انتقال صفات‪ ،‬دنا است‪ .‬آنها در آزمایش دوم خود مخلوط به دست آمده را در‬
‫یک گریزانه (سفانتریفیوژ) با سفرعت باال قرار دادند و مواد آن را به صفورت الیهالیه جدا کردند‪ ،‬با اضفافه کردن هر یک از الیهها به صفورت جداگانه به محیط کشفت‬
‫باکتری فاقد پوشینه مشاهده کردند که انتقال صفت فقط با الیهای که در آن دنا وجود دارد‪ ،‬انجام میشود‪.‬‬
‫ج – نادرست – ایوری و همکارانش درهیچکدام از مراحل ‪ ،‬تمام مواد آلی را در یک عصاره تخریب نکردند‪.‬‬
‫د – نادرسات – در همه مراحل ایوری و همکارانش از عصفاره اسفتخراج شفده باکتریهای پوشفینهدار کشفتهشفده اسفتفاده کردند‪ ،‬در آزمایشهای اول و آخر‪ ،‬آنها از‬
‫آنزیمهای پروتئاز جهت از بین بردن مولکولهای پروتئینی عصاره استخراج شده باکتریهای پوشینهدار کشتهشده استفاده کردند‪.‬‬

‫‪65‬‬