‫سلسله برنامههای آموزشی "تحقیق و توسعه کنترل بیولوژیک در کشور"‬

‫کنترل بیولوژیک عوامل خسارتزای قارچ خوراکی‬

‫هانا حاجی اللهوردی پور‬

‫‪h.hajiallahverdi@areeo.ac.ir‬‬
‫قارچهای خوراکی‬
‫قدمت تولید قارچ‬
 ‫بازار تولید قارچ‬
‫ارزش بازار جهانی بالغ بر ‪ 50/3‬میلیارد دالر در ‪2021‬‬
‫نرخ رشد سالیانه از ‪ 2022‬تا ‪%10 ≈ 2023‬‬
‫‪ 24/05‬میلیون تن در ‪2028‬‬ ‫تولید بازار جهانی ‪ 15/25‬میلیون تن در ‪2021‬‬
‫تولید اروپا ‪ 900‬هزار تن و ارزش خالص محصول سه میلیارد یورو در سال‬
‫‪ 60‬میلیون یورو صرف کنترل آفات ‪ 123 +‬میلیون یورو خسارت‬

‫ایران‪:‬‬
‫تولید قارچ ‪ 93‬هزار تن در ‪1391‬‬
‫مقام هشتم در دنیا‬
‫سرانه مصرف ‪ 1/2‬کیلوگرم‬
 ‫توجیه اقتصادی پرورش قارچ‬

‫• قارچ خوراکی‪ ،‬یک محصول زود بازده است‬

‫• در مزارع کشت قارچ‪ ،‬از واحد حجم به جای سطح‬

‫• امکان اشتغال زایی بیشتر نسبت به زمین های کشاورزی‬

‫• بازدهی اقتصادی مطلوب و بسیار سودآور‬

‫قارچ دکمهای ‪Agaricus bisporus‬‬
‫• قارچ ساپروفیت از ‪Basidiomycetes‬‬

‫• رایج ترین و موردمصرف ترین‬

‫• کالهک ‪1-5 cm‬‬

‫• سه استرین‬
‫پروسه تولید‬
‫‪ -1‬تهیه کمپوست‬

‫‪ -2‬بذرپاشی‬

‫‪ -3‬بستر قارچ (خاک پوششی)‬

‫‪ -4‬پیندهی‬

‫‪ -5‬برداشت محصول‬
‫تهیه کمپوست‬
‫• ‪ 2‬نوع‪ :‬مصنوعی و طبیعی‬

‫• کود اسبی‪،‬کاه‪ ،‬کود مرغی‪ ،‬ژیپس‪،‬آب‬

‫• پاستوریزاسیون کمپوست (‪)57-60‬‬

‫بذرپاشی‪-‬ریسه دوانی در کمپوست‬

‫• بذر‪ :‬تلقیح دانه های غالت با اسپورهای قارچ‬

‫• مخلوط کمپوست با بذر‬

‫ریسه دوانی درخاک پوششی‬
‫• انتقال کمپوست به جعبه های موسوم به بستر قارچ‬

‫• بسترها داخل اتاقهای تاریک با نام سلول‬

‫• قرار دادن الیه ای از کود گیاهی باالی کمپوست‬

‫پین دهی‬
‫• دمای سلول طی ‪ 4‬روز از ‪ 23‬به ‪17‬‬

‫• شوک دهی دمایی‬

‫• جوانه زنی میسلیومها (پین)‬

‫برداشت محصول‬
‫• در هفته سوم برداشت اولین فالش‬

‫• بعد از برداشت فالش دوم پاستوریزاسیون سلولها‬

‫آفات مهم‬
Sciaridae •

Phoridae •
Sciaridae ‫دوباالن‬
Bradysia spp. ‫و‬ Lycoriella spp. ‫• گونه های‬
‫دوباالن ‪Phoridae‬‬
‫• ‪Megaselia halterata‬‬

‫• آفت ثانویه در نظر گرفته می شوند ولی ‪ 10‬تا ‪ %40‬خسارت‬

‫• الروها تغذیه اجباری از میسلیوم‬

 ‫خسارت دوباالن خسارتزا قارچ‬
‫• ‪ 2‬نوع خسارت مستقیم و غیرمستقیم‬

‫مستقیم‪ :‬سبب کاهش راندمان تولید و آسیب به اندام باردهی می شود‬

‫غیرمستقیم‪ :‬ناقل بیماریهای قارچی و لکه باکتریایی‬

 ‫کنترل مگسهای خسارتزا قارچ‬
‫• توریهای پارچه ای بسیار نازک‬
‫• استفاده از کارت زرد‬
‫• در این شرایط اگر کیسه های کمپوست سوراخ نداشته باشد کمی دلتاترین و سایپرمترین را‬
‫داخل مخزن سم پاش ریخته تا ذرات بسیار ریز محلول حاوی سم به هوا تزریق شود و تا‬
‫حد زیادی حجم مگس ها کاهش یابد‪.‬‬
‫• هر یک روز در میان راهروها با همین سموم‪ ،‬سم پاشی می شود‪.‬‬
‫کنههای ‪Pygmephoridae‬‬
‫• ‪Pediculaster‬‬

‫• از بذر و میسیلیوم های قارچها تغذیه‬

‫• انتقال عوامل بیماریزا‬

‫• قطع کالهک قارچ‬

‫عوامل کنترل بیولوژیک‬
Steinernema feltiae ‫• نماتد‬

Hypoaspis spp. ‫• کنه‬

Parasitus bituberosus ‫• کنه‬

‫نماتدهای بیمارگر حشرات‬
‫✓ ایمنی باال برای انسان‪ ،‬غیرهدف و محیط‬
‫✓ مرگ سریع میزبان‬
‫✓ توانایی جستجو‬
‫✓ زهرآگینی باال‬
‫✓ سازگاری با دیگر عوامل کنترل‬
‫✓ طیف میزبانی وسیع‬
‫✓ پتانسیل تولیدمثلی باال‬
‫✓ برگشت‌پذیری به محیط‬
Steinernema feltiae ‫نماتد‬
‫پروژه فرآورده ‪ Entonem‬حاوی نماتد ‪ S. feltiae‬در کنترل‬
‫دوباالن آفت قارچ‬
‫• ارزیابی کارایی ® ‪ Entonem‬و باکتری ‪Bacillus‬‬
‫‪thuringiensis‬‬

‫• ‪ 3‬تیمار‪:‬‬
‫غلظت توصیه شده‬
‫نصف غلظت توصیه شده‬
‫نصف غلظت توصیه شده‪Bt+‬‬

‫• میانگین کارآیی در تیمارها بین ‪ 49/61‬تا ‪ 72/3‬درصد بود‪.‬‬

‫‪Hypoaspis spp.‬‬
‫• کنه شکارگر ‪ H. miles‬و ‪H. aculeifer‬‬

‫• بیشترین تاثیر زمانیکه قبل از استقرار جمعیت سیارید‬

‫• در صورت عدم حضور شکار تغذیه از بقایای داخل خاک‬

‫• فرآورده های تجاری موجود ‪Hypoaspis-System‬‬

‫کنه ‪Parasitus bituberosus‬‬
‫• یکی از کنه های شکارگر کارگاههای تولید قارچ‬

‫• هیچ گونه ترجیحی برای آفات قارچ ندارد‪.‬‬

‫• عامل کنترل بیولوژیک مگسهای سیارید و نماتدهای خسارتزا‬

‫• زمان کاربرد کمپوست کامال با میسلیومهای قارچ کلونیزه شده‬

 ‫‪BIOMUSH‬‬
‫حذف فیزیکی‬
‫• روشهای پیشگیری عنصر اصلی کنترل هستند‬
‫• ممانعت از ورود مگسهای بالغ به کمپوست فاز ‪ II‬از خنک سازی تا ریسه دوانی‬
‫• توری گذاشتن روی کانالهای تهویه (مش ‪ )16‬و عایق بندی درها‬
‫• محدودسازی دسترسی پرسنل در زمان ریسه دوانی روی کمپوست‬
‫• نصب تله های چسبنده و پایش مرتب آنها‬
‫• تابش نور فلورسانت به تله های چسبنده‬
 ‫‪BIOMUSH‬‬
‫کنترل بیولوژیک‬
‫• کاربرد نماتد ‪ Sf‬بالفاصله بعد از مرحله خاک پوششی با نرخ ‪ 3‬میلیون نماتد در مترمربع‬

‫• فرموالسیون اروسل پیرترین و رزمترین به صورت بخار یا مه پاش سرد‬

‫بیماریهای مهم‬
‫ بیماریهای قارچی‬-1
Trichoderma -
Lecanicillium -
Mycogone -

‫ بیماری باکتریایی‬-2
Pseudomonas tolaasii-
 ‫کنترل بیولوژیک بیماریها‬
‫• ‪ Bacillus spp.‬اثر آنتاگونیستی برای ‪ Trichoderma‬و ‪Lecanicillium‬‬

‫• دو فرآورده تجاری ®‪ Serenade‬و ®‪Ekstrasol F‬‬

‫براساس ‪ B. velezensis‬و ‪B. subtilis‬‬

‫• طیف وسیعی از فرآورده های گیاه پایه و عصاره ها و روغنهای گیاهی‬