MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

Ý NGHĨA CỦA HOA MẪU ĐƠN TRONG KHÔNG GIAN NỘI THẤT

TS. Đỗ Việt Hưng

Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp
Tác giả liên hệ: doviethung@uad.edu.vn

Ngày nhận: 10/11/2022

Ngày nhận bản sửa: 15/11/2022
Ngày duyệt đăng: 20/12/2022

Tóm tắt
Hoa mẫu đơn(牡丹花) (peony) thuộc Hoàng Liên, có nguồn gốc từ Tây Tạng, có từ khoảng
trên 4000 năm trước. Khó có loài hoa nào có thể so sánh về kích thước với hoa mẫu đơn bởi đường
kính hoa từ 20cm đến 30cm. Người ta có thể say đắm trước vẻ đẹp tinh khiết của hoa mẫu đơn trắng,
có thể cảm nhận được nét dịu dàng của mẫu đơn hồng, cũng có thể bị lôi cuốn bởi vẻ rực rỡ của
những đóa mẫu đơn đỏ thắm… Tại Trung Quốc cũng như Việt Nam, hoa mẫu đơn được xem là loài
hoa của sự vương giả, giàu sang phú quý và quyền lực. Tại Nhật Bản, mẫu đơn tượng trưng cho sự
chung thủy, hôn nhân hạnh phúc, con đàn cháu đống. Còn tại phương Tây, hoa mẫu đơn được ứng
dụng trong việc phát triển y học… Ngoài ý nghĩa như vậy, hoa mẫu đơn còn được thể hiện trong
nhiều tác phẩm hội họa và được trang trí trong các không gian nội thất.
Từ khóa: Hoa mẫu đơn, tranh, trang trí, không gian nội thất.

Meanings of peonies in interior space

Abstract
The peony, which originated in Tibet, was first found more than 4000 years ago. Few flowers
can compare with peonies regarding the size of flower diameter, which is about 20 to 30 cm. People
can be captivated by the pure beauty of the white peonies, the gentleness of the pink peonies, the
brilliance of the crimson peonies…In China and Vietnam, peony is considered as the flower of
royalty, wealth and power. In Japan, the peony symbolizes fidelity, a happy marriage, and numerous
descendants. In the West, peony is applied in the development of medicine... In addition, peony is
also depicted in many paintings and decorated in interior space.
Keywords: Peony, painting, decorated, interior space.

1. Đặt vấn đề
Theo quan niệm của người châu Á, đặc
biệt là Trung Quốc, hoa mẫu đơn được coi
là quốc hoa một biểu tượng quan trọng.
Loại hoa mẫu đơn này dường như xuất hiện
trong tất cả các ngày lễ quan trọng của quốc
gia này.
Hoa mẫu đơn cũng có thể tượng trưng
cho sự may mắn và mong muốn lãng mạn
trong văn hóa truyền thống Trung Quốc.
Những bông hoa mẫu đơn nở căng, mọng
nước thể hiện rất nhiều niềm đam mê. Có
thể nói là điềm lành nếu đặt mẫu đơn ở một
nơi như trong không gian phòng khách hay
không gian phòng ngủ.
Hoa mẫu đơn đã được nhiều họa sĩ thể
hiện tạo nên những bức tranh giá trị không
những về thẩm mỹ mà còn có ý nghĩa sâu
sắc. Nhiều tác phẩm chỉ vẽ hoa mẫu đơn,
nhưng cũng có nhiều tác phẩm hoa mẫu đơn
kết hợp với động vật, hoa lá khác tạo nên sự
khác lạ, đồng thời, làm nên vẻ đẹp tiềm ẩn
trong các không gian nội thất.
2. Ý nghĩa của hoa mẫu đơn
Hoa mẫu đơn mỗi màu mỗi vẻ, mỗi ý
nghĩa khác nhau nhưng đều mang đến cho
con người cảm nhận sự vui vẻ, hạnh phúc,
may mắn…
Hoa mẫu đơn màu trắng mang đến sự
thanh khiết, trong trẻo. Loại hoa này cũng
là biểu tượng của sự hạnh phúc, chân thành
mà ai ai cũng mong muốn. Cũng chính vì lẽ

Số 06 - Tháng 12.2022 - Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình 105
MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
này mà ý nghĩa của hoa mẫu đơn trắng rất
riêng biệt mà không một loại hoa nào có thể
thay thế.
Hoa mẫu đơn đỏ tượng trưng cho sự
may mắn, thuận lợi trong việc kinh doanh,
phát tài, phát lộc, giàu sang phú quý.
Mẫu đơn tím mỏng manh nhưng có ý
nghĩa kiên cường, chung thủy, quyến rũ.
Nhưng đằng sâu bên trong lại ẩn chứa những
câu chuyện buồn khôn nguôi. Hiện tại, hoa
mẫu đơn tím cũng rất được ưa chuộng tại
châu Âu.
Không giống với sắc trắng tao nhã, nhẹ
nhàng, hoa mẫu đơn vàng mang đến cảm
giác rực rỡ, tươi mới. Đây là màu sắc của
nhiệt huyết, đam mê, khát vọng, mang đến
vẻ đẹp nhẹ nhàng, thơ mộng.
Hoa mẫu đơn hồng là lời hứa hẹn yêu
thương, lãng mạn, e ấp, đơn giản.
Ngoài những ý nghĩa kể trên, hoa mẫu
đơn còn là biểu tượng của tình mẫu tử, sự
yêu thương, bao bọc của người mẹ. Dù cho
bạn có trưởng thành thì đối với mẹ, con vẫn
là đứa trẻ bé bỏng. Sự yêu thương bao bọc
Hình 1. Tranh mẫu đơn kết hợp với hoa đào
Tranh hoa mẫu đơn kết hợp với hoa đào
(Hình 1) tượng trưng cho phú quý, trường
thọ và vinh dự. Tranh hoa mẫu đơn kết hợp
với hoa mai có ý nghĩa phú quý, trường
thọ. Tranh hoa mẫu đơn kết hợp với quả
táo mang ý nghĩa an bình, giàu sang. Tranh
hoa mẫu đơn kết hợp với hoa phù dung
mang ý nghĩa vinh hoa, phú quý. Tranh
hoa mẫu đơn kết hợp với hoa sen (Hình
2) có ý nghĩa niên niên phú quý. Tranh
hoa mẫu đơn kết hợp với hoa ngọc lan có
ý nghĩa ngọc đường phú quý. Với nhiều
106 Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình - Số 06 - Tháng 12.2022
của mẹ dành cho con không bao giờ hết.
3. Ý nghĩa tranh hoa mẫu đơn trong nội
thất phong thủy
Trong không gian nội thất, việc treo
tranh có ý nghĩa trang trí, tạo điểm nhấn.
Theo tác giả 李功超 (Lý Công Siêu) - nhà
phong thủy học nổi tiếng Trung Quốc, trong
tác phẩm “听风观水” (Nghe gió, ngắm
nước) thì trong ngũ hành tương sinh tương
khắc, hoa mẫu đơn thuộc hành Hỏa. Vì vậy,
tranh hoa mẫu đơn nên được treo ở các
hướng tương sinh với hành Hỏa như: Đông
Bắc, Tây Nam, Tây. Ngày nay, ở Trung
Quốc và một số nước, người ta treo tranh
hoa mẫu đơn trong nhà với mong muốn có
được cuộc sống giàu có, phú quý đong đầy.
Không chỉ đại diện cho cuộc sống vương
giả, hoa mẫu đơn còn tượng trưng cho tình
yêu son sắt, thủy chung, cho hôn nhân hạnh
phúc, đồng thời, mỗi bức tranh hoa mẫu
đơn khi kết hợp với các loại hoa, động vật
khác lại có ý nghĩa riêng biệt.
3.1. Hoa mẫu đơn kết hợp với hoa lá
Hình 2. Tranh mẫu đơn kết hợp với hoa sen
ý nghĩa khác nhau, tranh treo trong các
không gian cũng phụ thuộc nhiều vào đồ
đạc trang thiết bị nội thất, các mảng tường,
vách có bố cục. Ngoài hình thì nội dung và
bố cục chữ cũng nhiều ý nghĩa khác nhau:
Có tranh chỉ nói bằng các từ thành ngữ, có
tranh được diễn đạt bằng văn, thơ…
3.2. Hoa mẫu đơn kết hợp với động vật
Mỗi bức tranh gỗ về hoa mẫu đơn khi
được kết hợp với các hoạ tiết khác nhau sẽ
mang ý nghĩa khác nhau.

Hình 3. Tranh gỗ hoa mẫu đơn, chim công
Tranh gỗ hoa mẫu đơn, chim công
(Hình 3): Cầu công danh thuận lợi, suôn sẻ,
cuộc sống giàu sang phú quý. Chim công
còn có tên gọi khác là chim Khổng Tước,
thuộc họ nhà trĩ.
Chim công có đặc tính chung thủy, suốt
cuộc đời chỉ có một người bạn đời duy nhất.
Bởi vậy, theo quan niệm khi treo tranh gỗ
chim công, hoa mẫu đơn trong nhà sẽ giúp
kích hoạt năng lượng phong thủy, thu hút
vận may về chuyện tình duyên, góp phần tạo
nên tình yêu đôi lứa và tình cảm vợ chồng
bền chặt. Chim công còn được xem là đại
diện tiêu biểu cho tiền tài, may mắn và thuận
lợi cho công danh, sự nghiệp. Còn hoa mẫu
đơn lại mang ý nghĩa tượng trưng cho cuộc
sống phú quý, giàu sang cùng vẻ đẹp vương
giả kiêu sa. Như vậy, tranh hoa mẫu đơn,
chim công kết hợp lại có ý nghĩa giúp cho
gia chủ có đường công danh thuận lợi, suôn
sẻ, cuộc sống gia đình giàu sang phú quý,
củng cố tình cảm vợ chồng luôn mặn nồng,
thắm thiết, sắt son. Trong tranh có kết hợp vẽ
hoa đào có ý xua đuổi những điều không tốt,
mang lại sự tươi mới của mùa xuân.
Hình 4. Tranh hoa mẫu đơn kết hợp
với gà trống
Số 06 - Tháng 12.2022 - Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình
MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
Tranh hoa mẫu đơn kết hợp với gà
trống (Hình 4): May mắn, hạnh phúc.
Theo quan niệm trên thì hoa mẫu đơn vốn
là một loài hoa của sự quyền lực, địa vị cao
quý, là hiện thân của vinh hoa, phú quý.
Thêm nữa, hoa mẫu đơn còn biểu tượng
cho hạnh phúc bền chặt, gắn bó keo sơn.
Nếu treo tranh gỗ hoa mẫu đơn, gà trống
trong nhà sẽ mang lại những vận khí tốt
lành, tài lộc, may mắn cho sự nghiệp và
cuộc sống. Ngoài các ý nghĩa trên, gà trống
là loài có khả năng giải trừ vận hạn và xua
đuổi những điều không tốt.
Ngoài ra, theo tiếng Hán thì chữ (鸡)
“kê” được đọc cùng âm với chữ cát tường.
Người xưa thường quan niệm rằng loài gà
là hiện thân của sự cát tường, khi tiếng gà
gáy cất lên lúc 5 giờ sáng chính là tiếng
chuông báo thức kết thúc màn đêm, mở đầu
ngày mới, báo hiệu một ngày mới tốt lành.
Có người quan niệm tranh gà trống với hoa
mẫu đơn nếu bày trí đúng cách trong nhà sẽ
đem lại nhiều may mắn và hạnh phúc cho
chủ nhân.
Hình 5. Tranh cá chép với hoa mẫu đơn
Tranh cá chép với hoa mẫu đơn (Hình
5) thì hình tượng hoa mẫu đơn rất được xem
trọng bởi vẻ đẹp vô thường. Khi kết hợp
cùng hình ảnh cá chép đã tạo ra một ý nghĩa
hoàn hảo cho tranh với ý nghĩa chủ nhân
của bức tranh có thêm những cơ hội gặp gỡ
với những người khác giới để tình duyên
luôn được thăng hoa. Với những ai đã có gia
đình, treo tranh hoa mẫu đơn, cá chép trong
nhà sẽ giúp cho tình cảm vợ chồng thêm
hòa thuận, mặn nồng, có nhiều điều mới
mẻ, hạnh phúc tràn đầy. Trong công danh sự
nghiệp thì cá chép biểu tượng cho sự thăng
tiến, tài lộc đong đầy. Cá chép được coi là
107
MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

Hình 6. Tranh hoa mẫu đơn 8 bông

linh vật mang nguồn năng lượng để tạo nên
điều tốt trong không gian nội thất. Hình 7. Tranh hoa mẫu đơn 9 bông
Tranh hoa mẫu đơn 8 bông (Hình 6):
không phải ngẫu nhiên mà bức tranh 9 bông
May mắn về tình duyên, tài lộc sung túc
hoa mẫu đơn lại được các họa sĩ thể hiện
thành công trong sự nghiệp.
thành công, trong tiếng Hán, phát âm của
8 (八) đọc là “Bā” có nghĩa là bát, theo
số 9 (九) là (jiǔ), cùng âm với từ vĩnh cửu.
ngôn ngữ Hán Việt, khi người ta phát âm
Hơn nữa, số 9 lại là con số tượng trưng
từ “bát” nghe như “phát”, có nghĩa là phát
cho may mắn, cuộc sống viên mãn, hạnh
tài phát lộc, làm ăn khấm khá, tiền vào như
phúc. Số 9 còn tượng trưng cho sức mạnh
nước. Chính vì vậy, số 8 cũng được xem là
quyền năng sắp đạt tới đỉnh cao. Một số nhà
con số may mắn mang nhiều tài vận. Ở Việt
nghiên cứu cho rằng số 9 thuộc tính dương,
Nam, cũng có quan niệm hai con số 6 và 8
thể hiện cho sự tăng trưởng và phát triển, là
mang lại nhiều lộc, phát cho người dùng,
con số của sự thành công.
chính vì thế, tranh hoa mẫu đơn 8 bông
Tranh hoa mẫu đơn 9 bông được treo
cũng được xem là vận may.
trong nhà sẽ đem tới thịnh vượng, quý phái
Tranh hoa mẫu đơn 8 bông có ý nghĩa
và sang trọng cho không gian nội thất.
mang lại là sự kết hợp hoàn hảo về ý tưởng,
về tình yêu và sự sung túc, đầm ấm. Chính
sự kết hợp giữa nét đẹp của loài hoa, vận
may của số 8 tạo thành bức tranh tuyệt vời
mang đến cho gia chủ sự an khang, thịnh
vượng, tài lộc, may mắn, thành công mà
đầm ấm, thanh cao.
Không những thế, những bức tranh hoa
mẫu đơn 8 bông còn là lựa chọn điểm nhấn
cho những không gian sống đẹp. Người sở
hữu tranh có thể lựa chọn bức tranh này để
trang trí cho không gian khách, không gian
ngủ hay không gian làm việc... Ý nghĩa và
vận may sẽ không thay đổi mà còn mang
nhiều niềm vui hơn cho con người. Người
xưa đã đặt tên cho bức tranh hoa mẫu đơn
8 bông là “quốc sắc thiên hương”. Không
chỉ nổi bật với đường nét mềm mại, toát lên
khí chất thanh tao, kiều diễm, loài hoa còn
mang lại màu sắc rực rỡ, hiệu quả về thị
giác cao.
Tranh hoa mẫu đơn 9 bông (Hình 7):
Xưa kia, từ thời Xuân Thu Chiến Quốc, hoa
mẫu đơn đã được ưa chuộng đặt trong các
Hình 8. Tranh hoa mẫu đơn với 9 con cá
không gian nội thất. Đối với tranh 9 bông,

108 Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình - Số 06 - Tháng 12.2022

Tranh hoa mẫu đơn với 9 con cá may
mắn của Wang Yirong “Gia đình và sự giàu
có” (Nguồn: Yicong.com). Bức tranh 9 con
cá này có bố cục với hướng đăng đối và độc
đáo ở tính tự do, thể hiện hoàn hảo đặc điểm
của bức tranh 9 con cá. Với ý nghĩa tranh
này, có thể thấy rằng các tác phẩm của họa
sỹ Wang Yirong (Vương Nhất Dụng) có thể
dùng để trang trí trong không gian nhà ở,
bức tranh có tính nghệ thuật cao, không chỉ
mang ý nghĩa tốt lành mà còn tạo ra tính
đặc sắc văn hóa và nghệ thuật mạnh mẽ cho
người thưởng thức, đồng thời, khiến ta cảm
thấy niềm vui hòa quyện giữa ý tưởng và ý
nghĩa của tranh.
4. Tranh hoa mẫu đơn trong không gian
phòng khách
Không gian phòng khách là nơi quan
trọng trong đời sống gia đình, là nơi giao
lưu tình cảm của các thành viên trong gia
đình, là nơi tiếp khách, bạn bè nên việc
trang trí phòng khách là rất quan trọng.
Ngày nay, một trong những tranh ưa thích
là trang trí bằng tranh thư pháp, nhưng việc
treo tranh trong phòng khách cũng cần được
chú trọng.
Hình 9. Bức tranh chim bồ câu, hoa
mẫu đơn của Shi Kai: “Phú quý hòa bình”
Bức tranh “Phú quý hòa bình” của Shi
Kai (Thạch Khai) tạo nên sự hứng khởi cho
chủ nhà và nói lên sự phú quý. Tranh được
treo ở phòng khách vừa làm đẹp cho không
gian, thêm sinh khí, vừa mang ý nghĩa cao
đẹp như phú quý, điềm lành, bình an, hạnh
phúc và mang lại ý nghĩa tốt cho gia chủ.
Tranh “Phú quý nghinh xuân” của Shi
Kai, hoa mẫu đơn được vẽ có bông đang
nở rộ có bông vừa chớm nở, hoa nở rực
rỡ nhiều màu sắc, lộng lẫy. Hai con chim
phượng hoàng lửa đậu trên cành mẫu đơn
và chơi đùa là điểm nhấn. Bức tranh rất
sống động, chim phượng hoàng là đại diện
Số 06 - Tháng 12.2022 - Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình
MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
cho trường thọ, mang ý nghĩa điềm lành, vì
vậy, đây là một loại tranh thư pháp phú quý,
tốt lành, rất thích hợp treo ở phòng khác
Hình 10. Bức tranh hoa mẫu đơn với
chim phượng hoàng dài 6 mét của Shi Kai:
“Phú quý nghinh xuân”
Hình 11. Bức tranh hoa mẫu đơn của
Shi Kai: “Chim yến phú quý đưa hương
thơm tao nhã”
Tác giả thể hiện hoa mẫu đơn như nở nụ
cười trong gió xuân, nở trên cành trong ánh
sáng mùa xuân, hoa nở rực rỡ, hương hoa
được mô tả từ từ thổi qua, hoa và lá xanh tươi
xen kẽ tạo tác cho nhau. Đồng thời, với những
khối đá vững chắc tạo nên sự chặt chẽ của
bố cục, điểm nhấn là hai cặp chim yến nhỏ
cùng bay đến chung vui, điều này còn mang
ý nghĩa cao đẹp là “Chim yến phú quý”. Bức
tranh không những mang đến vẻ đẹp tự nhiên
mà còn cho chúng ta niềm vui, tình yêu cuộc
sống được trang trí trong không gian nội thất.
Với không gian nội thất nhà chung cư,
cái đẹp của không gian và cái đẹp của tranh
là hai xu hướng khác nhau. Không gian
này có ưu điểm là với không gian mở, các
không gian có tính liên thông với thiết kế
không mới nhưng có tính đồng bộ nhất định
về hình và màu, các bức tranh hoa mẫu đơn
được treo là điểm nhấn cho không gian.
Nhưng nhược điểm là các bức tranh được
treo tỷ lệ chưa cân đối, mặc dù được đặt
là điểm nhấn nhưng chưa được gọi là “đắt”
trong không gian này, ánh sáng chiếu rọi
cho tranh đặt chưa khoa học, ánh sáng cục
109
MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

Hình 12. Hoa mẫu đơn trong không gian phòng khách
bộ lại làm hỏng bố cục của tranh. Mẫu đơn được đánh giá là loài hoa của
Không gian phòng khách hiện đại có phong sắc đẹp, sự thanh cao và vương giả. Nó còn
cách tối giản thì cách treo tranh khổ lớn tràn tượng trưng cho sự giàu sang, quyền quý và
khung cũng là một giải pháp đồng bộ, trong đó, cả sự thịnh vượng. Bên cạnh đó, loài hoa
bức tranh hoa mẫu đơn chất liệu sơn dầu với lối mẫu đơn còn có ý nghĩa của sự hòa thuận,
vẽ phóng bút nhưng không kém phần cầu kỳ, hạnh phúc gia đình, tình yêu đôi lứa.
tinh tế, cũng cho ta những cảm giác nhẹ nhàng, Trong văn hóa phương Tây thì hoa mẫu
thư giãn và sang trọng. Bức tranh là một điểm đơn tượng trưng cho sự ngại ngần, e lệ của
nhấn cho không gian nội thất. người con gái. Những cánh mẫu đơn mỏng,
Việc kết hợp giữa màu vô sắc và hữu sắc với màu sắc tinh tế khiến người ta liên tưởng
trong không gian nội thất cũng là một giải đến những thiếu nữ thanh xuân.
pháp. Bức tranh hoa mẫu đơn được thể hiện Ở Việt Nam, hoa mẫu đơn biểu trưng
phóng khoáng, các bông hoa nở rộ tràn đầy cho sự giàu có, tiền tài, của cải và may mắn.
bức tranh nhưng ta vẫn thấy bố cục có tỷ lệ, Chính vì thế, vào mùa xuân, mẫu đơn được
có chính phụ, có điểm nhấn. Nhìn tổng thể sử dụng để trưng bày trong không gian
không gian với sắc màu trắng, ghi thì bức nhiều gia đình. Mẫu đơn được sử dụng để
tranh này đã có tác dụng làm rực rỡ, vui tươi cầu tài, rước lộc và cầu mong sự may mắn,
cho không gian. hạnh phúc cho gia đình.
5. Kết luận Các không gian nhà ở hiện đại, dường
Vì mang ý nghĩa là phồn vinh, thịnh như các loại tranh mang tính truyền thống
vượng nên hoa mẫu đơn được trồng và trang như mẫu đơn không thích hợp. Tuy nhiên, các
trí trong không gian nhà ở với mong muốn nhà thiết kế ứng dụng cũng đã nghiên cứu,
loài cây này mang lại giàu sang, tài vượng tìm hiểu nhằm tạo ra các yếu tố nghệ thuật
cho con người. Ngoài ra, vì là biểu tượng có tính trang trí điểm nhấn cho từng không
của phú quý, trong các dịp khai trương, gian. Vì thế, các bức tranh hoa mẫu đơn vẫn
người ta hay tặng nhau tượng hoặc tranh có thể được lựa chọn để trang trí các không
mẫu đơn để chúc nhau ngày càng phú quý. gian khác nhau như không gian phòng khách,
Hoa mẫu đơn được mệnh danh là bà không gian phòng ngủ… nếu được thiết kế
chúa của các loài hoa. Loài hoa này luôn thể cho từng không gian theo bố cục, tỷ lệ.
hiện một vẻ đẹp sang trọng, quý phái, với sức Với nhiều ý nghĩa khác nhau, hoa mẫu
hấp dẫn nồng nàn, cảm xúc của sức trẻ toát ra đơn cũng là nhiều đề tài cho các nghệ nhân
mạnh mẽ. Tinh hoa nó toát ra đem lại vẻ đẹp, sáng tạo ra các sản phẩm không những có
sức quyến rũ và may mắn trong tình yêu. giá trị mà còn có tính thẩm mỹ cao.

Tài liệu tham khảo

李功超, 听风观水, 2007, 陕西师大出版社.

林伯强, 故宫画谱,2013, 故宫出版社.
伍小东, 牡丹,2022, 广西美术出版社.
金大为,王雄伟,傅笛扬,徐家昌, 陆抑非课徒稿牡丹, 2020, 浙江人民美术出版社.
赏竹, 花卉(1牡丹月季芙蓉), 2021, 浙江人民美术出版社.

110 Tạp chí KH&CN Trường Đại học Hòa Bình - Số 06 - Tháng 12.2022