Finanse publiczne - obejmują zasoby pieniężne państwa:

• budżet państwa

• fundusze celowe

• budżety samorządowe

• zasoby ubezpieczeń społecznych

Finanse publiczne są związane z realizacją interesu publicznego (np. armia, policja, służby
bezpieczeństwa, ochrona zdrowia).

Budżet państwa - zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków państwa, podlegających

periodycznej autoryzacji przez parlament.

Zadania sektora publicznego:

• Zarządzanie państwem i jego ochrona (urzędy, obrona, bezpieczeństwo, wymiar

sprawiedliwości)

• Świadczenie usług finansowanych ze środków publicznych (zróżnicowanie)

Funkcje państwa, a funkcje finansów publicznych

Funkcja alokacyjna

• alokacja części zasobów - niesprawność mechanizmu rynkowego

• nadmierne zróżnicowanie dochodów (dostępność)

• pełna swoboda wyboru

• efekty uboczne

• rynek nie zaspokaja w pełni potrzeb zbiorowych

Funkcja redystrybucyjna

• państwo bezpośrednio nie wytwarza dochodu

• kontrowersje redystrybucji (efektywność czy równość) 0%, 17%, 32%

• zasada zdolności podatkowej

Funkcja stabilizacyjna

• instrumenty alokacji i dystrybucji do łagodzenia wahań

 • nie tylko instrumenty polityki fiskalnej

• ich nieskuteczność

• fiskaliści a monetaryści

• połączenie instrumentów fiskalnych i monetarnych (optimum łączenia, stabilność)

• /\ hamowanie nadmiernych wzrostów i pobudzanie w impasie

• podatki – progresja 50000 17%, 100000 32%, 5000zł 0%

• ASK – podatek dochodowy (nie trzeba uchwalać zmian, nieadekwatność)

• dyskrecjonalne regulowanie poziomu opodatkowania (czas na legislację, procedury,

opór społeczny, efekt opóźnień)

• wydatki - zasiłki dla bezrobotnych

• podatki ograniczają popyt oraz skłonność do oszczędzania

• nadmierne wydatki wywołują inflację, ale też nowy popyt

• deficyt budżetowy powoduje wzrost stopy procentowej, stabilizacja na rynku pracy

100 mld zł, KGHM, Polski Fundusz Rozwoju 400mld – obligacje 5 letnie, 10 letnie, NBP 3,3%,
4.5%.

Przekrój podmiotowy

• władze ustawodawcze (parlament, sejmik, rada)

• 32: 16 woj.. Rządowych zero,zero 16 samorz. Bdb, db

• władze wykonawcze (rząd, zarząd)

• powiat ziemski – pow.wejher. Dst, ndst

• powiat grodzki – M.na prawdach powiatu. GDY,GDA,SOP. Db, dst+

• Władze kontrolne (NIK-Najwyższa Izba Kontroli, RIO- Regionalne Izby Obrachunkowe)

• Aparat skarbowy – KAS (Krajowa Administracja Skarbowa) – pobiera finanse publiczne

PFR – Polski Fundusz Rozwoju- spółka realizująca tarcze antykryzysowe

Przekrój prawny

• Konstytucja DP/PKB <60%; 55%

• USA 100%; 150%; JAP 300%; 310%

 • Ustawa Prawo budżetowe

• Ustawy budżetowe i uchwały b. ST

• Ustawy podatkowe

• Ustawy o finansach ST i f.c.

• Ustawy reg. Działalność ministra finansów i aparatu skarbowego

• Ustawa karnoskarbowa

• Ordynacja podatkowa – kodeks postępowania podatkowego

Przekrój instrumentalny

• Podatki centralny i lokalne (nier, leśny, rolny, od śr. Trans.; PCC 2%)

• Opłaty

• Cła

• Dochody z majątku publicznego

Fundusze celowe

• Od 01.01.1999. Ustawa o f. publ. Zakazuje tworzenia nowych f.c.

• Państwowe f.c. a samorządowe f.c.

• Szczegółowe zasady gospodarki fin. F.c. - rozporządzenia ministrów nadzorujących

• F.c. dysponują ok. 100 mld PLN (¾ FUS), f.c. ST – zaledwie ok. 2 mld PLN

• Mniej rygorystyczne Zasady gosp. Fin., limitem jedynie posiadane środki, kumulacja na
kolejne okresy, budżet nie może przejąć nadwyżek, ciągłość finansowania zadań

• Zły wpływ na przejrzystość sektora publicznego, konieczność zmian ustawowych

Przykłady funduszy celowych

Alimentacyjny

FOGR – Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych- główne drogi dojazdowe, dochody z wyłączeń
gruntów, błędne koło

PFK- Państwowy Fundusz Kombatantów- żadnych dochodów własnych - krytyka

FP- Fundusz Pracy - głównie zasiłki dla bezrobotnych, dochód składka pracodawców
FGŚP-Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych- obowiązkowe składki
pracodawców - nadmiar środków

FUS – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – ustawa z 13.10.1998. O systemie ub.

Społecznych (emeryt, renty, choroby, wypadki), dysponent ZUS, wypłata gwarantowana przez
państwo (dotacje, kredyty, pożyczki)

Streszczenie - cały wykład jebaliśmy łysych i blondynki (a i bycie samotną matką to wina kobiety)

Finanse regionalne i lokalne

• Dysponenci i realizatorzy bliżej społeczności

• Problem decentralizacji finansowej – regiony bogate i biedne, zadania ogólnokrajowe

• Janosikowe - wpłata do budżetu państwa dokonywana przez jednostki samorządu

terytorialnego, których dochody przekraczają wskaźniki

• Ograniczona decentralizacja władztwa podatkowego

• Współdziałanie władz państwowych z władzami samorządowymi

• Redystrybucja pionowa (bogatsze i biedniejsze regiony – przymus)

• Redystrybucja pozioma - dobrowolność

• Udziały władz ST w dochodach władz państwowych PIT, CIT

• Wyłączna dyspozycja ST niektórych podatków

• Zobiektywizowane kryteria dotacji

• Wyposażenie ST w majątek (dochody i sprzedaż, interes długoterminowy)

• ST - Samorządy Terytorialne

Finanse samorządu terytorialnego w Polsce

• 8.03.1990 - ustawa o samorządzie terytorialnym (g. - osob. Prawna, własny

majątek i dochody)

• Decentralizacja zadań - decentralizacja problemów

• 1998 - samorząd trójszczeblowy

A. Dochody własne (udziały w PIT, dochody z majątku itp..)

B. Subwencja ogólna (ustawowo obligatoryjna, ustalana oddzielnie, cel dowolny,

wpierw instrument wyrówn. Dysproporcji, następnie zadania oświatowe i
drogowe)
 C. Dotacje celowe na zadania zlecone i na dofinansowanie zadań własnych

AD. A. Dochody z podatków gminnych R(Rolny), L(Leśny), N(Nieruchomości), ŚT(Środków

Transportu), PCC (Podatek od czynności cywilnoprawnych)

Dochody z opłat gminnych

Udziały w CIT, PIT

Gminy dominacja dochodów własnych (tylko gminy mają dochody podatkowe)

Powiaty i województwa uzależnione od budżetu (dotacje na dofin. Niezbędne)

Wzrost wydatków w 1996 (szkoły podst.) i w 1999 – powiaty i województwa

Dominacja wyd. Na gosp. Komunalną, oświatę, administr. I opiekę społ. (¾ wszystkich

wyd.)

Gospodarka komunalna (woda, energia, odpady, komunikacja lok., utrz. Ulic, cmentarzy,
parków, targowisk)

Zasada 15% (12% gdy dług publ. > 55%) koszty obsł. Zobow./planow. Dochody

RIO musi padać także przyszłe skutki zaciąganych zobowiązań

Zasada 60% (zadłużenie na koniec roku do dochodów w tym roku- zadłużenie nie
powinno przekraczać 60% dochodów rocznych)

Podatki

Podatek – publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie

pieniężne na rzecz SP lub samorządu wynikające z ustawy podatkowej

Zasady podatkowe Smith; Weber:

• Fiskalne - wydajność, elastyczność (dopasowane do cyklu koniunkturalnego),

stałość

• Ekonomiczna - nienaruszalność majątku podatnika

• 100000zł, 30000*17% = 5000zł. 125000zł

• 1mln EUR; 12000EUR; 14000EUR. 998tys EUR

• Sprawiedliwości - powszechność, równość lub zdolność podatkowa

 • Techniczne - pewność, dogodność, taniość

Elementy konstrukcji podatku:

• przedmiot (za co musi płacić)

• podmiot (kto musi płacić)

• podstawa (przedmiot wyrażony wartościowo)

• stawka (ile musi płacić)

• terminy (do kiedy musi zapłacić)

• ulgi (ile i kiedy musi płacić mniej)

• zwolnienia (kto nie musi płacić)

Ewolucja systemu w latach dziewięćdziesiątych XX w.

W 1990 wysoki CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) i popiwek (podatek od

ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń-doprowadził w Polsce do hiperinflacji), od
1992 – PIT podatek dochodowy od osób fizycznych), od 1993 – VAT (oba – ok. 70%
dochodów podatkowych)

Podatek dochodowy od osób fizycznych – PIT

• Indywidualne Dochody ze wszystkich źródeł oprócz GR

• Przychód - koszty = dochód - składka ZUS = dochód op. * stawka = podatek -

składka zdr. = podatek Zapł

• 20000 – KUP 100zł 1p; 1m 150zł 1p;2m 2m; 180m; 2p; 2pm 200zł. * 2,5

• 20000 - 1200zł = 18800 - 3000zł = 15800 – 3500 = 12300zł * 0,17 = 2091zł -

1000zł = 1091zł

• Klin pod: PIT+ZUS+NFZ

• 1091 + 3000 + 1100 = 5200

• Szef ZUS 3000

• 8000zł : 15000zł kieszeń

• 200000 - 2400zł = 197600zł - 20000zł = 177600; 85000 * 0,17 + (177600 –
85000zł = 92600) * 0,32 = 14450 + 29600 = 44050zł - 10000zł = 34050zł

• 34050 + 20000 + 10000 = 64050zł

• Progresywny(bogatszy płaci względnie wyższy podatek, bogaty płaci wyższą

stawkę podatku) / liniowy (proporcjonalne)

• 20% (do 42000), 30% (do 85000), 40% - 90te

• 19%, 30%, 40% - 2000-ne (A.Lepper - 50%)

• Od 2009 – 18%; 18%; 32%

• Od 1.10.2019 - 17,17,32,32+4 (pow. 1mln)

• 3500zł * 0,18 = 630zł

• 2014 – KW 8500zł, TK 8500zł = 1530zł. 900zł * 22mln = 20mld zł

• I UB: zwiększono 8500zł - 900zł zyskali (0 - 8500zł: 1%)

• II B: płynna 8500 (KW 8500) - 12500 (KW 3500)

• III NL: 3500zł: (12500-85000zł: 90...%)

• IV Bog (85000-12000zł: 3%) - im bliżej 85000zł KW trochę mniejsza od 3500zł;

im bliżej 12000zł - tym KW spada do 0) - KW – Kwota wolna od podatku

• V Ubog (>120000zł: 1%) KW = 0

• Ulga dzieciowa. 1110zł (1 dziecko: <120000zł)

• Ulga na internet: limit 7600zł 30000 - 760zł = 29240: 129zł; 100000 - 760zł =
99240zł: 243zł; tylko 2 lata

• Ulga na leki: tylko przewlekłe; pierwsze 100zł/mc - brak ulgi. 1. 300zł (100zł - ;
200zł * 0,17 = 34zł); 1. 1500zł (1200zł - ; 1400zł * 0,17 = 238zł);2,3,4,5.

• Ulga na cele kultu: 20000zł: 10000zł; 1700zł; 20000zł; 10000zł; 20000zł * 6% =

1200zł * 0,17 = 204zł

• Ulga na wykorzystanie auta na na osobę niepeł.

• ON (1,2,3). 2280zł * 0,17 = 387,6; NIEPEŁ.; dow.rej.

• 2 stopniowa skala – w przeszłości inaczej

• Skumulowana stawka podatkowa od ok. 17% do ok. 32%

 • Wpływy SP i ST

• Podatek ze sprzedaży rzeczy:

• Nieruchomości: SP - KU = Dochód

• 300000;400000; 400000 przychód - 300000 KUP = 100000 dochód * 19% =

19000zł PIT39

• A) 5 pełnych lat

• B) umowa przedwstępna 06.2026, 02.01.2027

• C) zaniżenie ceny w akcie

• D) faktury remontowe Fa 10000zł

• E) inflacja (min rok) 300000*1,07 = 321000zł

• F) obietnica nowej nieruchomości 2lata/3lata

• F1) wypoczynkowa nieruchomość

• US walczy z metodą C)

• G) klauzule remontowe

• H) technologia budowy – wielka płyta

• Samochody:
• 400zł (500000km/180000km); 2,5m – 4,38cm. 8000złP – 400złKUP = 7600zł
dochód * 17%/32% = 1292zł

• A) 6 pełnych miesięcy

• C) 8000zł*0,74 = 5920zł

• D) lakier – 500zł,aku300+300zł = 800zł

• G) klauzule remontowe

• H) nie wpisuj wyposażenie

• I)metoda na Niemca
 Podatek dochodowy od osób prawnych – CIT

• obniżanie stawek, ale również ulg

• wpływy: SP (95%), gminy, województwa
• znaczenie maleje (ok. 5 % dochodów)

Podatek od towarów i usług (PTU – VAT)

• ustawa o pod. od towarów i usług oraz o pod. akcyz. z 1993.

• pod. od wartości dodanej
• podstawowa stawka 23 %, ale też 0 %, 8 % i 5 %
• zwolnienia podmiotowe
• obciąża ostatecznego nabywcę
• dochód SP (najważniejszy)

Podatek akcyzowy

- dopłata do ceny

-alkohole, paliwa, papierosy, samochody, inne

-b. cenotwórczy

Podatek od dochodów z oszczędności

(od 2001 r. – M. Belka) – ryczałt 19 %

FIO kup 10000, sp 8000zł. K8000,s10000

- Podatek od zysków kapitałowych (od 1.01.2004 r.) – 19% PIT 28

- Kup 10spółek: 5 zysk, 5 strata.
- Przych 10000zł – KUP 8000zł = dochód 2000zł*0,19 = 380zł
- Sprzedał stratne akcje: 6000zł – 8000= strata -2000zł – 0 pod; za minutę odkupcie
0,4%: 0,4%+0,2%

Podatek od nieruchomości

- ustawa z 12.01.1991. o podatkach i opłatach lokalnych

- grunty pozarolne i budynki

- stawki maksymalne i minimalne (50 % max)

- indywidualne decyzje

- liczne zwolnienia

plany wprowadzenia podatku ad valorem (kataster)

Inne podatki

Podatek rolny

- zależny od klasy gruntów

- wymiar składki związany z dochodem

Podatek leśny

Podatek od środków transportowych (bez aut osobowych)

Podatek od spadków i darowizn (na rzecz osób fizycznych)

Podatek od posiadania psów

Quasi podatki

cła (wartość celna w PLN zawiera VAT i akcyzę, kursy celne, funkcja ochronna,
retorsje, zawyżanie cen, tendencje spadkowe na świecie)

składki pracodawców (FUS, FP, FGŚP, PFRON) – spełniają kryteria podatku

Składki ubezpieczeniowe płacone przez obywateli

nie są nieodpłatne

- 3 filary i ich wybór

- system repartycyjny (kapitał początkowy) a kapitałowy

- składka zdrowotna (zależna od zarobków)

Inne dochody niepodatkowe

Inne dochody niepodatkowe (ok. 5 % dochodów publicznych)

zysk NBP, grzywny, kary, opłaty środowiskowe, sądowe, skarbowe, lokalne)

Granice opodatkowania

- redystrybucja wpływa na zachowanie się podmiotów

- ograniczanie aktywności gospodarczej

- spadek dochodów budżetowych

- podatki progresywne

- krzywa Laffera

Ucieczka przed podatkami

Przyczyny moralne (słaba pozycja podatnika)

- P. polityczne (brak akceptacji ustroju, problem egzekucji należności od

molochów o strategicznym znaczeniu, poparcie związków)

- P. ekonomiczne (w kryzysach – szara strefa, koncerny ponadnarod.,

nadmierny fiskalizm)

FIAT Tipo, Polsce 20%, Włochy 10%

Silnik 25% +reszta 75%, Cena auta 10000EUR

500EUR + 750EUR = 1250EUR

125EUR + 950EUR = 1075EUR

Polska 10%, Włochy 20%

250EUR +1500EUR = 1750EUR

600EUR + 800EUR = 1400 EUR

- P. techniczne (interpretacja na korzyść podatnika, gdy duże skomplikowanie)

Ucieczka przed podatkami

Unikanie podatku (powstrzymywanie się, wyszukiwanie luk)

- Oszustwa podatkowe

Szara strefa

UE – kilkadziesiąt mld EUR rocznie

- 5-10 % działalności gospodarczej

- budownictwo, opieka, rolnictwo

- poparcie samorządów i związków

- ograniczanie barier w działalności firm

- w Polsce – ok. 5 % (sprzedaż bez rachunków, praca na czarno

Polityka fiskalna

Cele:

- pełniejsze wykorzystanie zasobów gospodarki

- większe oszczędności

- ograniczenie wahań cyklu koniunkturalnego

- walka ze skutkami bezrobocia

- korekta zróżnicowania dochodów i efektów ubocznych

Polityka fiskalna

Narzędzia:

- podatki

- zasiłki dla bezrobotnych

- wydatki rządowe

- deficyt i dług publiczny

- poręczenia i gwarancje państwa

Podstawy instytucjonalne polityki fiskalnej:

- Odpowiedni system podatkowy

- Skuteczny aparat skarbowy (problem korupcji)

- Sprawne procedury legislacyjne (opóźnienia, polityka)

Działalność agencji władz publicznych (udzielanie kredytów)

Podstawy instytucjonalne polityki fiskalnej:

Polityka aktywna czy oparta na automatycznych stabilizatorach

Racjonalny fiskalizm (ingerencja w PKB, progresywne skale, stopa nominalna a

efektywna, szara strefa)

Łączenie celów fiskalnych z celami pozafiskalnymi

Stabilność polityki fiskalnej (zmiany przy wyborach)

Nierównowaga w budżecie

- dług zewnętrzny (zredukowany) i wewnętrzny

- odliczenia obligacyjne a podatek od obligacji

- zmiana roli NBP w zakresie finansowania deficytu

- rozwój rynku bonów skarbowych

- zadłużanie się w GD, fundusze inwest., firmy ubezp., zagraniczni inwestorzy

- racjonalizacja polityki budżetowej państwa

- ryzyko a dochodowość – papiery skarbowe

Operacje bankowości elektronicznej

Co dalej z tradycyjnymi usługami bankowymi i finansowymi?

Portale finansowe

Produkt finansowy – niematerialny

Portal jako pośrednik: klient a instytucja finansowa

Hurtowy odbiorca usług

Sprzedaż usług różnych banków

Zestawienia porównawcze – zalety i wady produktów

Rekomendacje portalu
 Anonimowość producenta usługi

Konkurencja

eBanking

Rozliczenia bezgotówkowe i funkcja lokacyjna

Nowy kanał dystrybucji – rosną obie użyteczności

Rezygnacja z tradyc. kanałów – wyższe %

Promocja usług elektron. tradycyjnych banków

eLending

Wykaz danych kredytowych – decyzja kredytowa

Automatyzm

Oszczędność czasu i kosztów

Szybkość rozpatrywania wniosków

Znaczenie psychologiczne – inspektor kredytowy

Automatyzacja – obiektywizm

Ryzyko technologiczne

Open lending – najlepszy produkt

Supermarket kredytowy – zbieranie ofert i wniosków

Aukcja kredytowa – kto więcej zapłaci (w grupie)

eBilling

Stałe zlecenia

Elektroniczne zarządzanie rachunkami

Stały dostęp do rachunków

Analiza i optymalizacja wydatków

Tańsza obsługa płatności

Elektroniczny obrót rachunkami

eBroking

Przekazywanie dyspozycji klienta na rynek

Notowania ciągłe a jednolite

Konieczny podgląd i szybkość dostępu

Sala dogrywek

Długość sesji, infrastruktura, koszty połączeń

Transakcja=info+akceptacja+realizacja

Niższe koszty transakcyjne

Serwisy analityczne (a.techn. i fund.)

Operacje bankowe

- bierne (depozyty, emisja p.w. i inne)

- czynne (lokowanie funduszy np.kredyty, p.w.)

- Obie grupy na własny rachunek i własne ryzyko

- Pośredniczące (na zlecenie i ryzyko klientów)

- Operacje czynne – aktywa bilansu (należności)

- Operacje bierne – pasywa bilansu (zobowiązania)

- Operacje finansujące i depozytowe klientów

- Pasywa i aktywa muszą zapewniać płynność

- Kryterium zysku: koszt o. biernych, % - czynnych

- Marża odsetkowa a prowizja za o. pośredniczące

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na

podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych

obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem

zwrotnym. (art.2 prawa bankowego)

Czynności bankowe sensu stricto i sensu largo

Bank jako instytucja transformacyjna, pośrednicząca w doprowadzaniu do

wzajemnego uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu.

- Tr. informacji (o partnerze, o solidności, negocjacje)

- Tr. wielkości sumy (pomocny r. pieniężny)

- Tr. terminu (lokaty krótsze, kredyty dłuższe)

- Tr. ryzyka (wiele podmiotów, zabezp. zewn.)

Rozszerzanie zakresu usług bankowych:

Wygoda i oszczędność czasu

Zwiększenie rentowności

Problem kosztów

Utrudniony nadzór

Grupy bankowo – ubezpieczeniowe

Wzrost roli banków inwestycyjnych

Lokaty – bardziej elastyczne i rentowne

Finansowanie - bardziej elastyczne i tańsze

Konkurencja międzybankowa

Trwała zdolność do sprzedawania produktów bardziej atrakcyjnych niż

konkurencja.

Problem dużych banków (zasięg terytorialny – mniejsza koncentracja kredytów,

pomoc budżetu lub b.c., przekonanie klientów o bezpieczeństwie)

Konkurencja a wymogi kredytowe

Prywatyzacja banków

Dokapitalizowanie, lepsze zarządzanie, konsolidacja.

Banki państwowe – pozycja monopolistyczna.

Możliwość dekapitalizacji.

Lepsza efektywność.

Nowe emisje na rynku kapitałowym.

Konsolidacja banków

Efekt synergii finansowej - wykup banku specjalistycz.

Wartość b. po integracji – większa niż elementów skład.

Fuzje a przejęcia (dobrowolne i wrogie)

Rodzaje banków

- bank centralny

- banki operacyjne (uniwersalne i wyspecjalizowane) Glass – Steagall Act

- banki hipoteczne (udzielanie kredytów hipotecznych, emisja listów zastawnych)

- spółdzielnie kredytowe

- budowlane kasy oszczędnościowe

System finansowy

I faza - banki depozytowe dyscyplinujące kredytobiorców

- kapitalizm właścicielski

II faza – rynki kapitałowe

- kapitalizm menedżerski

- system anglosaski – groźba przejęcia kontroli nad spółką dyscyplinuje

menedżerów, banki inwestycyjne elementem kontroli

- system niemiecko – japoński – kontrola wewnętrzna przez grupy finansowo –

przemysłowe

III faza – kapitalizm instytucjonalny

- kontrolują fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz firmy ubezpieczeniowe

- duża niezależność firm i banków

- problemy między zarządami funduszy a spółkami

Kiedy Polska przystąpi do strefy Euro

Lata 70-te - okres niestabilności walut na świecie

Europejski System Walutowy (European Monetary System)

– od 13.09.1979.

- Odchylenia +/- 2,25% od bilateralnych kursów centralnych

- Dla krajów słabszych +/- 6%

- Dopuszczalne interwencje walutowe

- Dopuszczalne zmiany kursów centralnych (uzgodnienia)

ECU (Europejska jednostka walutowa – European

Currency Unit)

- 13.03.1979.-31.12.1998.

- od 01.01.1999. zastąpiona euro w relacji 1:1

- W skład ECU – 12 krajów UE (bez Austrii, Szwecji i Finl.)

Etapy UGW:

I. od 01.07.1990. celami – liberalizacja obrotów

kapitałowych i zacieśnienie współpracy krajów

członkowskich

II. od 01.01.1994. – etap przygotowawczy

osiąganie zbieżności gospodarczej

unikanie nadmiernych deficytów budżetowych

niezależność banków centralnych

Europejski Instytut Walutowy

III. od 01.01.1999. – zastępowanie walut narodowych

przez euro

Kryteria zbieżności z traktatu z Maastricht – art.109f.

1. inflacja

- stopa inflacji zbliżona do trzech najlepszych krajów

- przekroczenie nie większe niż 1,5%

- wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych

2. deficyt budżetowy – max 3% PKB (wyj.)

3. dług publiczny – max 60% PKB (wyj.)

4. długoterminowa stopa procentowa

- liczona na bazie 10 letnich obligacji skarbowych

- zbliżona do trzech najlepszych krajów wg. kryt. Inflacji

- przekroczenie nie większe niż 2%

5. uczestnictwo waluty w mechanizmie kursowym ERM2 w

ramach normalnego przedziału wahań przez min. 2 lata

bez dokonywania dewaluacji

- od 02.08.1993. poszerzono przedział +/- 15%

Wyłączne prawo emisji euro – Europejski System Banków

Centralnych (ESBC).

ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego

(Frankfurt n/ Menem) i narodowych banków centralnych

krajów członkowskich (wykonujących zadania EBC).

3 drogi dojścia do strefy euro

1. Urząd Emisji Pieniądza – currency board

Ustawowe ścisłe związanie emisji krajowego pieniądza z rezerwami

walutowymi

Sztywny kurs waluty krajowej względem innej

Twarda polityka pieniężna

Nimożność finansowania deficytu budżetowego – emisją pieniądza

Estonia – od 92r., Litwa – od 94r., Bułgaria – od 98r., Bośnia od 99r.

System prymitywny - na sytuacje nadzwyczajne

Pozbawienie RPP i części NBP wpływu na politykę kursową i

pieniężną

Kurs płynny pomagał polskiej gospodarce

Maksymalna sztywność, osłabienie tempa wzrostu PKB, inflacja,

problemy restrukturyzacyjne, możliwość kryzysu bankowego

Przejaw niepowodzenia transformacji

Nieciekawy projekt w niewłaściwym miejscu i czasie

2.Jednostronna euroizacja

Zastąpienie PLN przez EUR jeszcze przed wejściem do UE

Zamiana prawnego środka płatniczego w Polsce

 Kraj stabilności walutowej – niemożność wystąpienia kryzysu

Szybkie obniżenie stóp procentowych i inflacji

Wyraźny protest UE (wersja romantyczno – naiwna oraz ugodowa)

Korekta kryteriów z Maastricht

Euroizacja a dolaryzacja

Przejaw niepowodzenia transformacji

Ciekawy projekt w niewłaściwym miejscu i czasie

3. Droga standardowa

Usztywnienie nie powinno być w sytuacji nadwartościowego

PLN (przykład Finlandii). Byłby to czynnik prorecesyjny.

Przewartościowanie – od 1990 r.

Obecnie niemal dwukrotne przewartościowanie (inflacja i

bilans handlowy)

Niedowartościowanie ? – parytet siły nabywczej

Co dalej z kursem złotego?

Interwencje werbalne czy walutowe

Referendum wśród eksporterów

Szkoła przetrwania czy inkubator

Dania, Szwecja, Czechy i Węgry – brak pośpiechu

Płynny kurs – dobre narzędzie polityki makroekonomicznej

Rynek pieniężny

Depozyty międzybankowe

• Data waluty
• Brak możliwości wypowiedzenia depozytu
• Depozyty krótkoterminowe (w tym jednodniowe)
• Depozyty długoterminowe (w tym depozyty łamane)
 • Banki pożyczają sobie wzajemnie płynne rezerwy (posiadane na rachunkach w
banku centralnym), jest to zatem płynny środek płatniczy.

• Stopa procentowa:
– cena dawcy
– cena biorcy
– Spread na rynku międzybankowym odzwierciedla koszty zarządzania
płynnością.
• Determinanty stóp procentowych
• Stopa stała – zaleta: przejrzystość kalkulacyjna
• Stopa zmienna – stopa referencyjna skorygowana o marżę (zależną od oceny
klienta)
• Cele depozytów:
• regulacja płynności (nadwyżki i niedobory)
• arbitraż depozytowy (różnice w cenach depozytów na te same okresy u różnych
uczestników)
• spekulacyjne pozycje depozytowe (przy tendencji spadkowej %, udzielenie
długiego depozytu i finansowanie go przyjmowaniem tańszych środków na
krótsze okresy – krótka pozycja forward)
• źródło finansowania wzrostu akcji kredytowej (na które zawsze można liczyć)
• instrument bazowy dla pochodnych
• Depozyty call
• Bez uzgodnionego terminu zapadalności.
• Wypowiedzenie maks. 24 lub 48 godz. Wysoka płynność i dostateczny dochód.

Certyfikaty depozytowe:

• Papiery wartościowe emitowane przez banki, w celu pozyskania środków

pieniężnych.
• Certyfikaty depozytowe ze stałym kuponem są handlowane na rynku na bazie
rentowności do dnia wykupu certyfikatu.
• Uzyskana rentowność jest ceną certyfikatu.
• Terminy najczęściej od miesiąca do roku.
• Oprocentowanie stałe, zmienne lub dyskonto.
• Duże nominały.
• Duża płynność, stąd rentowność niższa od depozytów.
• Bezpieczeństwo (emitentami pierwszorzędne banki).
• Anonimowość.
• Początki polskiego rynku, ze względu na nadpłynność sektora bankowego.
• Regulacje w Prawie bankowym.
• Popularne na rynkach rozwiniętych

Cele zawierania transakcji w certyfikatach depozytowych:

• inwestycje w c.d. – zmniejszenie nadpłynności

• emitowanie c.d. – pozyskanie środków (alternatywa dla depozytów)
• arbitraż – wykorzystanie różnic w cenach certyfikatów kwotowanych na rynku
międzybankowym
 • otwieranie pozycji spekulacyjnych – kupno c.d. i sprzedanie go później po wyższej
cenie (niższej rentowności)

Bony skarbowe:

• Krótkoterminowy papier dyskontowy emitowany przez rząd za pośrednictwem

agenta (zwykle b. centralnego) w celu finansowania wydatków budżetowych.

Cechy:

• charakter dyskontowy

• bezpieczeństwo (emitent, krótki termin)

• wysoka płynność
• na okaziciela

• łatwa dostępność kwotowań

• forma zdematerializowana
• rejestracja w CRBS
• wysoka rentowność
• baza dla innych instrumentów
• funkcja gwarancyjna (w kredytach lombardowych)
• Rentowność bonów < oprocentowania depozytów
• Nabywcy: głównie instytucje. Dostęp do rynku pierwotnego mają wyłącznie
market – makerzy.
•
• Przetargi : agent NBP; status uczestnika przetargu.
•
• Zlecenie zakupu w przetargu:
• ilość (min. 10)
• cena za 1 bon (dokł. 1 gr)
• sposób zapłaty
• Cena przetargowa
• Przyjmowane są oferty zakupu nie gorsze od tej ceny, aż do wyczerpania się oferty
sprzedaży. Rozliczenie – data waluty spot. Publikacja w prasie.
• Rynek wtórny – od 1992 r.
• Kwotowanie dwustronne.

Cele transakcji bonami skarbowymi:

• inwestowanie w b. s.

• umożliwienie zarządzania płynnością podmiotom niebankowym (i oczywiście

budżetowi państwa)
• arbitraż – kupno i sprzedaż tych samych b. s. na tę samą datę waluty (różne ceny)
• otwieranie pozycji spekulacyjnych – kupno b. s., a potem sprzedaż po wyższej
cenie
• Transakcje repo:
• Transakcja sprzedaży bonów skarbowych ze zobowiązaniem ich odkupu w
określonym dniu, po określonej cenie.
 • Oprocentowanie uzyskanych środków jest wkalkulowane w cenę odkupu i
określane stopą repo.
• Jest to zatem forma depozytu międzybankowego zabezpieczonego papierami
wartościowymi.
•
• Nie istnieje ryzyko niewypłacalności.
•
• Przeciwna jest operacja reverse – repo (zakup b.s., a potem ich odkup).
• Bank centralny na rynku pieniężnym – regulacja płynności systemu bankowego.
• Transakcja repo a kredyt lombardowy – różnica w inicjatywie. Transakcje
krótkoterminowe.
• Operacje bezwarunkowe (outright) – wpływ na długoterminowe stopy.
• Cel emisji:
• regulowanie płynności sektora bankowego
• kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniądza
• Od 1 do 364 dni.
• Rejestr Bonów Pieniężnych NBP
• Nabywcy na rynku pierwotnym:
• Banki krajowe i oddziały banków zagranicznych będące dealerami rynku
pieniężnego (i BFG).
• Indeks aktywności dealerskiej (IAD).
• Departament Polityki Pieniężno – Kredytowej NBP (wyboru ofert dokonuje NBP).
• Rozliczenie - data waluty dziś.
• Te cechy + wprowadzenie najkrótszych terminów dało bankowi centralnemu
możliwość natychmiastowego wpływania na rynek pieniężny.

KRÓTKOTERMINOWE PAPIERY DŁUŻNE

Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych (KPD), nazywanych też, papierami

komercyjnymi (commercial papers, CP) obejmuje ten segment rynku pieniężnego, na
którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe o terminach zapadalności nie
dłuższych niż jeden rok, emitowane przez podmioty gospodarcze spoza sektora
finansowego, głównie przedsiębiorstwa.

Cechy krótkoterminowych papierów dłużnych

Niezależnie od zastosowanej w procesie emisji KPD konstrukcji prawnej, analizowane

instrumenty mają kilka wspólnych cech:

• są instrumentami dyskontowymi, a zatem znając wartość nominalną, stopę

dyskontową i termin zapadalności, można obliczyć rentowność inwestycji w
papier,
• mają wysoki nominał jednostkowy (minimum 100 000 PLN), dostępne są więc
głównie dla inwestorów instytucjonalnych,
• cechują się krótkim okresem zapadalności (od tygodnia do roku), przy czym
dominują walory 1-3 miesięczne,
• zobowiązania z tytułu emisji nie są zabezpieczane, ale mogą być poręczane,
 • w ramach programu emisji są uruchamiane w transzach, przy czym istnieje
możliwość rolowania, czyli wykupu poprzedniej transzy za pomocą środków
uzyskanych z emisji kolejnej transzy,
• ryzyko zakupu wiąże się z oceną stanu finansowego emitenta, której można
dokonać na podstawie memorandum informacyjnego,
• nie istnieje obowiązek precyzowania celu emisji,
• emisje KPD nie mają charakteru oferty publicznej.

Pochodne instrumenty finansowe

• PIF (Pochodne Instrumenty Finansowe) – IP (Instrumenty Pieniężne) – derywatywy

(-ty), P
• PIF – k I, k C z o C j i I (każdy instrument, którego cena zależy od ceny
jakiegokolwiek innego instrumentu)
• Futures na akcję

P (mat) – k F, k z o j i F (każda funkcja, której wartość zależy od jakiejkolwiek funkcji)

Y=x2 +3x+2

Y=2x+3

• Opiera się…, bazuje na…, bazą dla którego jest…, podstawą dla niego jest…, „NA”
• PIF – giełdowe, pozagiełdowe (OTC – over the counter)
• PIF – cel: spekulacja, zabezpieczenie (hedging)
• PIF – PIF RK (indeksowe; akcyjne); PIF RP (PIF procentowe, obligacyjne); PIF RW (PIW);
PIT (energia); PIF pogodowe; PIF katastrowiczne
• PIF – forward (trans. terminowa); futures 3,19.6,18.9,18.12; 19.03 3m,6m,9m
(kontrakt terminowy) standaryzacja; NDF; opcja giełdowa; opcja pozagiełdowa;
warrant; SWAP (trans. zamiany); instr. egzotyczne)
• 16 stycznia 1998 r. – uruchomienie rynku instrumentów pochodnych na GPW

czyli debiut kontraktów terminowych na WIG20

Bony pieniężne – krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela

Cel (funkcja):

- regulowanie płynności sektora bankowego

- kształtowanie stóp procentowych na rynku

- emitowane od 1 do 364dni
INDEKS AKTYWNOŚCI DEWELOPERSKIEJ (IAD) – najbardziej aktywne banki na bonach
pieniężnych i skarbowych (ożywiają pracę banków na rynku), mają prawo pomagać NBP
w emisji

Krótkoterminowe (nie dłuższe niż 1rok) papiery dłużne – papiery komercyjne –

emitowane przez przedsiębiorstwa, są papierami dyskontowymi, mają wysoki nominał
jednostkowy (min 100 000 zł), cechują się krótkim okresem zapadalności (od tygodnia do
roku)

Rolowanie długów – tzn. emitowanie kolejnych papierów wartościowych, żeby za

pieniądze z tej emisji wykupić wcześniej wyemitowane papiery wartościowe

Emisja publiczna – wtedy, kiedy sprzedajemy papiery wartościowe powyżej 249 osobom

Prospekt emisyjny – dokument tworzony przez emitenta papierów wartościowych,

które mają być przedmiotem oferty publicznej

Emisja niepubliczna – kiedy sprzedajemy/oferujemy papiery wartościowe poniżej 149

osobom, nie można stosować środków masowego przekazu np. reklamy (jeżeli jej
użyjemy emisja staje się publiczna)

PIF giełdowe – osoby fizyczne

PIF poza giełdowe (OTC – over the counter) – głównie bankowe, mało osób fizycznych

PIF RK – pochodne instrumenty finansowe rynku kapitałowego (długoterminowe)

PIF RP - pochodne instrumenty finansowe rynku pieniężnego ( krótkoterminowe)

Obligacje – jest instrumentem bardziej procentowym niż kapitałowym

PIF RW - pochodne instrumenty finansowe rynku walutowego – instrument

pozarynkowy ukierunkowany na zmianę kursu walutowego

PIT – pochodne instrumenty towarowe – głównie na świecie są to towary rolne + energia

np. pszenica użytkowa, sok pomarańcz.

PIF pogodowe – może być PIF, który zależy od sytuacji pogodowej, instrumenty giełdowe

PIF katastroficzne – zależne od wydarzeń katastroficznych, np. wybuch wulkanu,

katastrofa WTC – pierwsze co zrobiło FBI (?) to sprawdziło, czy ktoś nie grał PIF-em
katastroficznym

FRA – forward rate agreament – umowa terminowa na stopę procentową

Dzień trzech wiedźm – dochodzi do ustalania cen na rynkach długoterminowych

OFE – otwarte fundusze emerytalne

PB – prawo bankowe
o NBP ustawy z 08.1997
o BHiLZ – Bankach Hipotecznych i Listach Zastawnych

UoFI – Ustawa o Funduszach Inwestycyjnych 1997/2004

Nowe ike (indywidualne konta emerytalne) (15% opłata przekształceniowa)

UoOIF – Ustawa o Obrocie Instrumentami Finansowymi (obrót wtórny na giełdzie)

KPW – Komisja Papierów Wartościowych (iG i Giełd)

- PKOBP, PekaO SA, BGK, Alior, BOŚ – udział skarbu państwa

- Bank Idea – odebrany Czarneckiemu ( największa afera w Polsce z Czarneckim)

- misseling – oferowanie instrumentów finansowych osobom ,które się na tym nie znają

[oszukiwanie] (np. starsi)

- przed zmianą polityki kursowej frank szwajcarski miał być o 10% tańszy od Euro

- „pomoc dla frankowiczów” – kredyt na kredyt, niższe raty i dłuższy okres spłat

A.Duda:

a) kurs sprawiedliwy

b) zwrot nieruchomości – oddajesz nieruchomość za umorzenie długu

c) spread

NIC NIE ZOSTAŁO WPROWADZONE

Każdy frankowicz może iść do sądu (indeksowe nie spełnia def. Kredytu walutowego i
wygrywają w sądzie)

- Amber Gold 08.2012

OLT (linia lotnicza)

KNF nie zawinił, Amber Gold był na liście ostrzeżeń, która jest dostępna dla wszystkich

- prezesi Giełdy Papierów Wartościowych: Rozłucki, Sobolewski, Maciejewski, Tamborski,

Zaleska, Dietl

- prezesi NBP: Baka, Gronkiewicz, Balcerowicz, Skrzypek, Belka, Glapiński

Przyczyny sukcesu piramid finansowych:
- nepotyzm (zatrudniona rodzina)

- kreatywna księgowość

- agresywny marketing

- brak doświadczeń inwestorskich

- udawanie, że jest to obrót niepubliczny (kierowana, zamknięta, prywatna, mało

klientów [mniej niż 150] – brak kontroli KNF)

- więcej wypłat niż wpłat

Wykorzystanie informacji poufnej/tajemnicy zawodowej (insider trading) –

wykorzystanie wiedzy do wykonania transakcji do zarobienia więcej

- manipulowanie kursem giełdowym

Kiedyś PKO BP miał największą kapitalizację (całkowitą), teraz Allegro, największa w tym
… Pepco na giełdzie

10.06.2021

- Catalyst- system autoryzacji i obrotu instrumentami finansowymi, prowadzony na

platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (dla
klientów detalicznych – w formule rynku regulowanego i alternatywnego systemu
obrotu) oraz BondSpot S.A. (dla klientów hurtowych – w formule pozagiełdowego rynku
regulowanego i ASO) .

- notowania są ciągłe wtedy, kiedy giełda pozwala

-> 0,4% prowizja; kiedy kupisz aukcje dziś i sprzedaż tego samego dnia to prowizja : 0,2%

-> fixing – jednolite

-> resplit, split – podzielenie akcji

-> obligacje: 2letnie 1%, 3letnie 1,1% przez 6miesięcy potem WIBOR 6m (zmienna stopa),
4letnie 1,3% 1-szy rok, w kolejnych i(nflacja) + 0,75%, 10letnie 1,7% 1 rok w kolejnych
i(nflacja) + 1%

-> obligacje nie są sprzedawane na giełdzie, są pozagiełdowe

-> podatek belkowy

-> aukcja twarda, miękka

-> kryzysy : sekurytyzacja – zmiana kredytu na papiery wart.

System finansowy w gospodarce rynkowej

System finansowy = instytucje finansowe + regulacje prawne + rynki finansowe

Rynek finansowy to rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na

zamianie pieniądza na mniej płynny, dochodowy instrument finansowy, który może mieć
albo charakter wierzycielski albo własnościowy. Rynek finansowy składa się z czterech
segmentów: rynku pieniężnego, rynku kapitałowego, rynku kredytowego oraz rynku
pochodnych instrumentów finansowych. Rynek finansowy wraz z instytucjami
finansowymi tworzy system finansowy.

Rynek walutowy to rynek na którym zawierane są transakcje walutowe, polegające na

sprzedaży instrumentu finansowego denominowanego w jednej walucie o najwyższym
stopniu płynności (pieniądz) za podobny instrument denominowany w innej walucie.
Rynek walutowy wraz z instytucjami walutowymi (które bardzo często działają także na
rynku finansowym) tworzy system walutowy

Płynność instrumentu finansowego wyraża się w jego zdolności do zamiany na

instrument o najwyższym stopniu płynności (pieniądz), po cenie niewiele różniącej się od
ostatniej ceny rynkowej. Płynność instrumentu finansowego jest tym wyższa im łatwiej
zamienić go na pieniądz po cenie niewiele różniącej się od ostatniej ceny rynkowej.

Bezpieczeństwo instrumentu finansowego zależy przede wszystkim od wiarygodności

kredytowej emitenta tego instrumentu, a także od jego zabezpieczenia prawnego i
materialnego.

Papier wartościowy = instrument finansowy

Papier wartościowy, kryterium: własność

Dłużne wierzycielskie udziałowe

Dyskontowe kuponowe o zm. Stopie % dyskontowo-kuponowe

Kryterium: sposób oznaczenia właściciela

Imienne na okaziciela
 Kryterium: charakter obrotu

Rynkowe nierynkowe

Kryterium: forma

Zmaterializowany/materialny niematerialny/zdematerializowany

Kryterium: okres życia

Krótkoterminowy średnioterminowy długoterminowy bez terminu wykupu

Kryterium: czy pojawia się instrument finansowy pierwszy czy kolejny raz

Pierwotny wtórny

SYSTEM BANKOWY KONTYNENTALNY (POLSKA, NIEMCY)

- banki uniwersalne (przewaga działalności depozytowo – kredytowej) - banki z

udziałem skarbu państwa

- kapitał krajowy i zagraniczny w bankach

SYSTEM FINANSOWY W USA

• - do 1933 r. – bankowość uniwersalna jak i banki specjalne lecz w 1933

wprowadzenie Glass – Steagall Act;

• - w następnych latach po wprowadzeniu Glass – Steagall Act kolejne

restrykcje

dla banków komercyjnych m.in. zakaz sprzedaży ubezpieczeń;

• - 2000 – uchylenie Glass-Steagall Act poprzez Gramm-Leach-Bliley Act

: Glass-Steagall Act:
banki handlowe nie mogły

- podejmować działalności maklerskiej;

- oferować jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych;

- gwarantować emisji papierów wartościowych

banki inwestycyjne nie mogły:

- zajmować się działalnością depozytowo – kredytową;

- sprzedawać nowych emisji rządowych papierów wartościowych

SYSTEM FINANSOWY W JAPONII; Korea

• - ZAIBATSU – grupa stworzona przez rodzinę złożona z banku,

korporacji

przemysłowych i handlowych

• - 1945 – 48 – reformy w efekcie których powstały keiratsu (grupa

złożona z banku,

korporacji przemysłowych i handlowych); keiratsu nie były

kontrolowane przez rodzinę

• - 1948 – wprowadzenie Ustawy a`la Glass Steagal Act

• - Od 1998 - obserwuje się silne procesy konsolidacyjne w japońskim

Systemie bankowym (powstawanie megabanków)

Rynek pieniężny tworzą transakcje instrumentami finansowymi, które

charakteryzują się najwyższym stopniem płynności oraz najwyższym stopniem

bezpieczeństwa. Jednocześnie termin realizacji praw z tych instrumentów nie

przekracza z reguły jednego roku. Wszystkie instrumenty finansowe rynku

pieniężnego mają charakter wierzycielski.

Rynek pieniężny to rynek:

¬ otwarty

¬ hurtowy, na którym dokonywane są transakcje na wielką skalę

¬którego uczestnikami są przede wszystkim inwestorzy instytucjonalni (banki,

rządy, niebankowe instytucje finansowe, itp.)

• ¬ umożliwiający jego uczestnikom osiągnięcie dwóch celów: lokowanie

nadwyżek wolnych funduszy pieniężnych oraz zaciąganie krótkoterminowych

pożyczek oraz zawieranie transakcji obliczonych na ochronę przed ryzykami

stóp procentowych lub spekulację na ich wahaniach

• ¬ regulujący wysokość krótkoterminowych stóp procentowych

• ¬ podlegający bezpośredniemu oddziaływaniu Banku Centralnego -

mechanizm wdrażania instrumentów i posunięć polityki pieniężno kredytowej

• ¬ który składa się z rynku pierwotnego i wtórnego (instrumenty - bony i

weksle skarbowe, commercial papers, certyfikaty depozytowe, akcepty

bankowe, pożyczki krótkoterminowe)

Rynek kapitałowy tworzą transakcje instrumentami finansowymi, które

charakteryzują się wysoką płynnością oraz dużym bezpieczeństwem.

Jednocześnie termin realizacji praw z tych instrumentów jest dłuższy niż jeden

rok. Wszystkie instrumenty finansowe rynku kapitałowego są zbywalnymi

papierami wartościowymi emitowanymi przez instytucje publiczne oraz

cieszące się wiarygodnością finansową firmy prywatne.

Rynek kapitałowy to rynek:

• ¬ otwarty

• ¬ którego instrumenty finansowe nie są jednorodne pod względem

uosabianych praw majątkowych - mają albo charakter wierzycielski albo

własnościowy

• ¬ zasadniczo hurtowy, choć część dokonywanych na nim transakcji na

charakter detaliczny

• ¬ którego uczestnikami (emitentami papierów wartościowych) są podmioty

cieszące się wysokim standingiem finansowym ale niższym od wymaganego

dla emitentów na rynku pieniężnym

• ¬ wypełnia cztery podstawowe zadania: zapewnia transfer wolnych

funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących ich nadwyżkami do

podmiotów którym brakuje środków na rozwój, stanowi mechanizm alokacji

zasobów w gospodarce narodowej, umożliwia wycenę notowanych

przedsiębiorstw oraz jest mechanizmem kontroli i weryfikacji kadry

zarządzającej

• ¬ składa się z rynku pierwotnego i wtórnego (instrumenty - akcje,

obligacje, certyfikaty depozytowe)

Rynek kredytowy tworzą transakcje finansowe pomiędzy bankami

handlowymi i niektórymi instytucjami finansowymi a klientami o różnej

wiarygodności finansowej, których główną cechą jest to, iż nie mają lub mają

bardzo ograniczony dostęp do rynku pieniężnego i kapitałowego.

Rynek kredytowy to rynek:

• ¬ zamknięty

• ¬ detaliczny zindywidualizowanych transakcji finansowych

• ¬ którego uczestnikami są przede wszystkim banki ze strony podaży i

małe i średnie przedsiębiorstwa ze strony popytu

• ¬ nie posiadający rynku wtórnego, z uwagi na fakt, iż jego podstawowy

instrument (kredyt bankowy) w zasadzie jest instrumentem niepłynnym

Rynek pochodnych instrumentów finansowych. Zasadniczą funkcją tego

rynku jest umożliwienie jego uczestnikom zawierania transakcji

zabezpieczających ponoszone przez nich ryzyko procentowe i kursowe a

także umożliwienie spekulacji na tych zmianach.

Egzamin z zeszłego roku

4. Instrumentami rynku kapitałowego są

Depozyty ludności

Obligacje NBP, depozyty międzybankowe

Listy zastawne, bony skarbowe

Obligacje skarbowe, obligacje samorządowe

6. W obecnie obowiązującej Konstytucji

Jest zawarta kompleksowa i szeroka regulacja w zakresie finansów publicznych

Nie jest poruszona kwestia finansów publicznych

Są nieliczne przepisy (w liczbie 1-2) poruszające kwestię finansów publicznych

Regulacje dotyczące finansów publicznych zostały włączone do Konstytucji na fali

wniosków

wyciągniętych ze światowego kryzysu finansowego, który wystąpił w latach 2008-2010

7. DSPW to

Departament sprzedaży papierów wartościowych w każdym banku

Każdy z banków handlujący papierami skarbowymi

Podmiot wybrany w drodze konkursu w celu dystrybucji bonów skarbowych

Departament skarbowych papierów wartościowych w KDPW

11. Waluty euro obecnie nie posiada

Malta

Szwecja

Cypr

Słowacja

12. Władzę kontrolną w systemie finansów publicznych (przekrój podmiotowy) stanowią

NIK, RIO

Rada województwa, rada powiatu, rada gminy

Parlament, sejmik województwa, NIK

Zarząd powiatu i gminy oraz Regionalna Izba Obrachunkowa

13. Banki hipoteczne

Zajmują się ustanawianiem hipotek na nieruchomościach

Mogą emitować publiczne listy zastawne

Mogą emitować listy hipoteczne

Zajmują się ustanawianiem gwarancji

14. Oferta niepubliczna to skierowanie oferty sprzedaży papierów wartościowych do

Max 99 inwestorów

Max 300 inwestorów

Min. 99 inwestorów

Max 149 inwestorów

15. Emitentem bonów skarbowych jest

Narodowy Bank Polski

Ministerstwo Finansów

Komisja Nadzoru Finansowego

Ministerstwo Skarbu

16. Segment międzybankowy rynku pieniężnego obejmuje

Transakcje niskokwotowe pomiędzy bankami a osobami fizycznymi

Transakcje pomiędzy bankami komercyjnymi a bankami spółdzielczymi

Transakcje pomiędzy giełdą i bankami

Transakcje wysokokwotowe pomiędzy różnymi bankami komercyjnymi

17. W 1990 roku podatkiem zapewniającym największe dochody do budżetu państwa

był

Podatek dochodowy od przedsiębiorstw i popiwek

VAT

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Akcyza
18. Media informowały, że prof. Edmund Pietrzak ma szanse zostać powołany przez

Prezydenta RP na Prezesa NBP, jednak Prezydent ostatecznie zdementował te

doniesienia.

Prezydentem tym był:

Aleksander Kwaśniewski

Lech Wałęsa

Lech Kaczyński

Bronisław Komorowski

19. Bancassurance

Dotyczy łączenia działalności banków i biur maklerskich

Obejmuje usługi bankowe i powiernicze

Dotyczy łączenia domów maklerskich i towarzystw ubezpieczeniowych

Dotyczy łączenia działalności banków i towarzystw ubezpieczeniowych

20. Podatek jest świadczeniem

Dobrowolnym i pieniężnym

Dobrowolnym i niekoniecznie pieniężnym

Przymusowym i pieniężnym

Przymusowym i niekoniecznie pieniężnym

21. Kraj, który wprowadził Urząd Emisji Pieniądza (Izbę Walutową) był

Dania

Hiszpania

Litwa

Austria

22. Samorządy terytorialne nie mogą być finansowane

Wpływami z podatku VAT

Subwencją ogólną

Dochodami własnymi

Dotacją celową
23. Niedawno obchodziliśmy rocznicę ustawy, która przyznała gminom osobowość
prawną,

własny majątek i dochody. Którą rocznicę obchodziliśmy?

Dziesięciolecie

Trzydziestolecie

Dwudziestolecie

Dwudziestopięciolecie

24. Najstarszy w Polsce fundusz celowy to

Fundusz Pracy

Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Fundusz Alimentacyjny

26. Podatkiem akcyzowym w Polsce nie są obłożone

Piwo

Samochody osobowe

Papierosy

cukier

27. Bankiem, który wydał kiedyś bony towarowe możliwe do realizacji w sieci sklepów

Pewex był

NBP

PKO BP

Bank Handlowy

Pekao SA

29. Państwo które wprowadziło jednostronną euroizację to

Czechy

Litwa

Grecja

Kosowo
30. Państwem, które kiedyś nie było w systemie ECU, a obecnie posiada walutę euro było

Austria

Francja

Włochy

Niemcy

31. Stawki podatku VAT w Polsce wynoszą obecnie

23% 7% 3% 0%

17% 32%

18% 32%

23% 8% 5% 0%

32. Fundusze celowe stanowią

Wydzielone z budżetu państwa środki finansowe, przechowywane na specjalnych

rachunkach, służące realizacji ściśle określonych celów

Rezerwę celową leżącą w gestii ministra finansów

Rezerwy walutowe Narodowego Banku Polskiego

Rezerwę celową leżącą w gestii prezydenta RP

34. Elementami konstrukcji podatku są

Podmiot, przedmiot, tryb odwoławczy, stawka, ulgi i zwolnienia

Podmiot, przedmiot, podstawa, stawka, terminy, ulgi i zwolnienia

Podmiot, przychód, skala, stawka, ulgi i zwolnienia

Podmiot, tryb odwoławczy, podstawa i stawka

35. Kredyt udzielany bankom komercyjnym poza NBP pod zastaw papierów
wartościowych

to kredyt

Hipoteczny

Akceptacyjny

Lombardowy

Redyskontowy