Professional Documents
Culture Documents
Zachowek Przysługuje Również Przy Dziedziczeniu Ustawowym - Co Do Zasady
Zachowek Przysługuje Również Przy Dziedziczeniu Ustawowym - Co Do Zasady
Często przyjmuje się, że zachowek należy się uprawnionym tylko wtedy, gdy do dziedziczenia
dochodzi na podstawie testamentu. Jednak przepisy Kodeksu cywilnego nie wykluczają możliwości
ubiegania się o zachowek przy dziedziczeniu z ustawy. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji,
w których spadkodawca jeszcze za życia rozporządził istotnymi składnikami swojego majątku pod
tytułem darmym lub uczynił je przedmiotem zapisu windykacyjnego.
Do zachowku uprawnieni są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy zarówno przy dziedziczeniu
ustawowym, jak i przy dziedziczeniu testamentowym. Zachowek jest równowartością wskazanej w przepisach
części udziału spadkowego, który przypadałby po spadkodawcy na mocy ustawy.
Wysokość zachowku należnego uprawnionemu odpowiada połowie wartości udziału, który przypadałby mu
przy dziedziczeniu ustawowym. Z kolei gdy uprawnionym jest osoba małoletnia lub trwale niezdolna
do pracy, wówczas jej zachowek wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego, który otrzymałaby przy nabyciu
spadku na mocy ustawy. Aby poprawnie obliczyć zachowek, należy:
określić krąg spadkobierców, którzy doszliby do spadku, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe,
wyznaczyć udział spadkowy,
www.codozasady.pl/zachowek-przysluguje-rowniez-przy-dziedziczeniu-ustawowym/ 1/3
13.12.2020 Zachowek przysługuje również przy dziedziczeniu ustawowym | Co do zasady
Substrat zachowku to suma czystej wartości spadku oraz darowizn i zapisów windykacyjnych dokonanych
przez spadkodawcę. Czysta wartość spadku jest różnicą między aktywami spadku a jego pasywami, czyli
długami obciążającymi spadek. W skład długów nie wchodzą jednak zobowiązania wynikające z zapisów
lub poleceń, jak również długi z tytułu zachowków. Do tak wyznaczonej czystej wartości spadku doliczyć
należy więc np. darowizny, jakich spadkodawca dokonał na rzecz zarówno spadkobierców, jak
i uprawnionych do zachowku, a także innych osób. Przy ustalaniu wysokości zachowku nie są jednak
uwzględniane darowizny dokonane na co najmniej 10 lat przed śmiercią spadkodawcy na rzecz osób
niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku. Zatem owego 10-letniego ograniczenia
w doliczaniu darowizn do czystej wartości spadku nie stosuje się w przypadku darowizn dokonanych przez
spadkodawcę na rzecz jego spadkobierców lub uprawnionych do zachowku. W konsekwencji wszystkie
rozporządzenia pod tytułem darmym dokonane przez spadkodawcę na rzecz wspomnianych kategorii
beneficjentów podlegają doliczeniu przy ustalaniu substratu zachowku bez względu na czas, jaki upłynął
od ich uczynienia.
www.codozasady.pl/zachowek-przysluguje-rowniez-przy-dziedziczeniu-ustawowym/ 2/3
13.12.2020 Zachowek przysługuje również przy dziedziczeniu ustawowym | Co do zasady
Podsumowanie
Wbrew rozpowszechnionej opinii zachowek może przysługiwać również przy dziedziczeniu ustawowym.
W ustalaniu przysługujących roszczeń zachowkowych głównym kryterium nie jest bowiem przyjęty reżim
prawny dziedziczenia, lecz porównanie wartości tego, co uprawniony do zachowku faktycznie otrzymał
od spadkodawcy, z wartością przysługującego mu w danej sytuacji zachowku ustalonej po odpowiednim
obliczeniu substratu zachowku. Jeżeli ta pierwsza wartość jest niższa, to wówczas uzyskana różnica stanowi
kwotę przysługującego zachowku zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego, jak i dziedziczenia
testamentowego. W przypadku roszczeń zachowkowych przy spadkobraniu na mocy ustawy uprawnieni
do zachowku są jednocześnie spadkobiercami ustawowymi, którym służy roszczenie o uzupełnienie
zachowku w stosunku do tego, co otrzymali w drodze dziedziczenia ustawowego.
Radosław Wiśniewski, praktyka reprywatyzacji i doradztwa dla klientów indywidualnych kancelarii Wardyński
i Wspólnicy
www.codozasady.pl/zachowek-przysluguje-rowniez-przy-dziedziczeniu-ustawowym/ 3/3