 Trình bày khái niệm quyền lực xã hội và phân tích quan điểm của Weber về

quyền lực
 Phần 1: Quyền lực xã hội và quan điểm của Max Weber:

Quyền lực là khái niệm thường được sử dụng để mô tả khả năng hoặc
quyền hạn của một cá nhân, tổ chức, hoặc quốc gia để ảnh hưởng hoặc
kiểm soát hành vi, quyết định, hoặc tình hình của những thực thể khác.
Quyền lực có thể xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, bao gồm sự giàu có,
sức mạnh quân sự, kiến thức, vị trí xã hội, và nhiều yếu tố khác. Quyền
lực không chỉ giới hạn trong lĩnh vực chính trị mà còn tồn tại trong nhiều
khía cạnh của cuộc sống xã hội.

 QUYỀN LỰC XÃ HỘI

Quyền lực xã hội là một dạng quan hệ xã hội biểu hiện ở khả năng một cá nhân
hoặc nhóm điều khiển hành vi, thái độ, quan điểm của cá nhân khác, nhóm khác.
Chủ thể và khách thể thực hiện quyền lực xã hội có thể là một cá nhân, một
nhóm xã hội hay một cộng đồng, một xã hội. thể hiện sự ảnh hưởng, kiểm soát và
tác động của một cá nhân, một tổ chức hoặc một nhóm người đối với xã hội hoặc
cộng đồng trong nhiều khía cạnh khác nhau. Quyền lực xã hội thường bao gồm khả
năng thực hiện các quyết định, chi phối tài nguyên, hình thành và thay đổi các quy tắc
và giá trị xã hội, và thậm chí là ảnh hưởng đến cuộc sống, quyền lợi và tình hình của
người khác.

Có nhiều dạng quyền lực xã hội khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ về các loại
quyền lực xã hội:

1. Quyền lực chính trị: Bao gồm quyền lực của các chính trị gia và các tổ chức chính
trị để tham gia vào quá trình ra quyết định chính trị, lập pháp và thực thi luật pháp.

2. Quyền lực kinh tế: Liên quan đến quyền kiểm soát và quản lý tài chính, tài sản và
nguồn lực kinh tế. Những người giàu có, các công ty lớn, và ngân hàng thường có
quyền lực kinh tế lớn.

3. Quyền lực văn hóa: Bao gồm quyền lực của các phương tiện truyền thông, nghệ
sĩ, nhà văn, và các tầng lớp nghệ sĩ để hình thành ý thức xã hội, giáo dục và giới thiệu
giá trị và tầm nhìn về thế giới

4. Quyền lực của công dân: Bao gồm quyền lực của cá nhân và nhóm người trong
việc tham gia vào các hoạt động xã hội, biểu tình, và việc thay đổi chính trị và xã hội
thông qua các hình thức tham gia dân chủ.
Quyền lực xã hội có thể tồn tại trong nhiều tầng lớp và lĩnh vực khác nhau của xã hội,
và thường thể hiện mối quan hệ quyền lực giữa các cá nhân, tổ chức và cộng đồng.
Việc nghiên cứu và hiểu về quyền lực xã hội có vai trò quan trọng trong việc phân
tích xã hội và xác định cách thúc đẩy sự công bằng và phát triển bền vững trong xã
hội.

NGUỒN GỐC CỦA QUYỀN LỰC XÃ HỘI: khi các cá nhân hoàn toàn xa lạ lần đầu tương tác với
nhau thì quan hệ đó chưa có quan hệ quyền lực. Khi quan hệ xã hội giữa các cá nhân này xác lập thì
quan hệ quyền lực mới xuất hiện. Theo quan điểm của Karl Marx (1818-1883) thì nguồn gốc của sự
bất bình đẳng xã hội chính là việc sở hữu hay không sở hữu tư liệu sản xuất. Chế độ sở hữu tư nhân là
nguồn gốc tạo ra sự phân chia quyền lực trong xã hội, mà ở đó người chiếm hữu tư liệu sản xuất là
người có quyền lực điều chỉnh hành vi và cơ hội của người không có tư liệu sản xuất. Max Weber cho
rằng quyền lực không chỉ có nguồn gốc là kinh tế mà còn có từ nhiều yếu tố phi kinh tế khác nữa (gia
đình, học vấn, tôn giáo, uy tín,...). Trong các dạng quyền lực xã hội, quyền lực quan trọng nhất
là quyền lực chính trị. Quyền lực chính trị thường được các cơ quan của chính phủ thực hiện.
Talcott Parsons, thì cho rằng nguồn gốc của quyền lực nằm ở vị thế của một cấu trúc xã hội. Cấu trúc
này hoạt động hài hòa, ổn định; nó quy định cho mỗi vị thế xã hội một quyền hạn tương ứng. Để thực
hiện quyền hạn này, nó đặt ra cho vị thế đó một mô hình hành vi được phép, đáng được mong đợi;
nghĩa là khi chúng ta thực hiện các vai trò được xã hội trao cho, thì chúng ta cũng thực hiện quyền lực
mà chúng ta được ủy nhiệm. Như vậy xã hội đã tạo cho các vai trò này một sự hợp pháp, hay một sự
chính đáng; tức là, nếu chúng ta có sự chính đáng, có sự hợp pháp, thì chúng ta có quyền lực. Quyền
lực của các vai trò xã hội không giống nhau, nhưng chúng phối hợp với nhau để tạo ra một cơ cấu
thống nhất và hài hòa.

B. Max Weber và quan điểm về quyền lực:

1.Sơ lược về cuộc đời
Max Weber (1864-1920) là một trong những nhà xã hội học và triết học
nổi tiếng của Đức. Ông có tầm ảnh hưởng lớn đối với lĩnh vực khoa học
xã hội. Max Weber sinh ngày 21 tháng 4 năm 1864 tại Erfurt, Đức. Ông
sinh ra trong một gia đình có truyền thống học thuật và chính trị. Cha mẹ
ông đều là giáo sư và chính trị gia. Ông theo học tại các trường đại học ở
Đức, bao gồm Heidelberg, Göttingen, và Berlin. Ông học về lịch sử, pháp
luật, kinh tế học và triết học.Ông từng làm việc dưới tư cách giảng viên
và nghiên cứu viên tại một số trường đại học ở Đức và là một trong
những người sáng lập Đại học Frankfurt.

- Khái niệm quyền lực theo Max Weber dưới góc độ xã hội học là:
quyền lực trong xã hội là khả năng một kẻ hành động trong một mối quan
hệ nhất định có thể đạt được mục đích như ý muốn của mình bất chấp sự
kháng cự có thể có của người khác, con người có nhiều quyền lực mà
không cần nhiều của cải hay hay sở hữu tư liệu sản xuất.

Quan điểm của ông về quyền lực bao gồm các khái niệm quan trọng như
"quyền lực cơ cấu," "quyền lực chảy," và "quyền lực thế chất." Dưới đây
là phân tích chi tiết về quan điểm của Max Weber về quyền lực :
1. Quyền lực cơ cấu (Legitimate Power): Đây là loại quyền lực mà Weber
coi là quyền lực có nguồn gốc từ việc thể hiện và tuân theo luật pháp và
quy tắc hợp pháp trong xã hội. Một ví dụ cụ thể là hệ thống chính trị
trong một quốc gia, nơi quyền lực của chính phủ và các quyết định chính
trị được xây dựng dựa trên quy tắc và luật lệ. Chẳng hạn, tổng thống và
các quan chức chính phủ được bầu cử theo quy định trong hiến pháp và
luật pháp quốc gia.

2. Quyền lực chảy (Power as Flow): Weber nhấn mạnh rằng quyền lực
không luôn ổn định mà có thể thay đổi theo thời gian và tùy thuộc vào
ngữ cảnh xã hội. Một ví dụ minh họa cho quyền lực chảy có thể là sự
thay đổi vị trí xã hội của một người dựa trên thành công cá nhân. Ví dụ,
một doanh nhân thành công có khả năng thay đổi quyền lực của họ trong
xã hội thông qua việc kiếm thêm tài sản hoặc thất bại trong sự nghiệp
kinh doanh.

3. Quyền lực thế chất (Power as Substance): Loại quyền lực này thể hiện
khả năng kiểm soát tài sản, tài nguyên và nguồn lực quan trọng trong xã
hội. Một ví dụ điển hình cho quyền lực thế chất là người giàu có hoặc các
tập đoàn doanh nghiệp lớn có khả năng kiểm soát và tác động đối với nền
kinh tế, chính trị và xã hội thông qua tài chính và nguồn lực.

4. Quyền lực tôn thờ (Power as Charisma): Quyền lực tôn thờ xuất phát
từ sự tôn thờ và sự ảnh hưởng của cá nhân có uy tín hoặc sự thu hút. Một
ví dụ minh họa là Martin Luther King Jr., người có quyền lực tôn thờ
thông qua diễn thuyết và lãnh đạo trong phong trào dân quyền ở Hoa Kỳ.
Sức mạnh của ông xuất phát từ sự tôn thờ và sự ảnh hưởng đối với người
khác dựa trên lý tưởng và tâm hồn.

Max Weber đã sử dụng các khái niệm này để phân tích và hiểu sâu hơn
về tạo hình và tác động của quyền lực trong xã hội. Quan điểm của ông
đã giúp xác định các nguồn gốc và ảnh hưởng của quyền lực trong các
lĩnh vực khác nhau, từ chính trị và kinh tế đến xã hội và văn hóa.

Max Weber nắm bắt sự phân tầng xã hội thông qua sự kết hợp của
ba yếu tố quan trọng: của cải, uy tín và quyền lực. Theo quan điểm
của Weber, các yếu tố này tạo ra một hệ thống phân tầng xã hội phức tạp
và đa dạng. Dưới đây là phân tích về cách ông xem xét mối quan hệ giữa
ba yếu tố này trong việc phân tầng xã hội:

1. Của cải (Wealth):

- Của cải bao gồm tài sản, thu nhập, và tài sản có giá trị của con người.
Điều này bao gồm tài sản vật chất như tiền, tài sản, và bất động sản.
- Theo Weber, mức độ của cải được sở hữu ảnh hưởng đến địa vị xã
hội. Người có nhiều của cải thường có khả năng kiểm soát và sử dụng
nguồn tài chính lớn hơn, tạo ra sự khác biệt trong địa vị và quyền lực.

2. Uy tín (Status):
- Uy tín liên quan đến địa vị xã hội của một người dựa trên các yếu tố
khác nhau như nghề nghiệp, giáo dục, và tôn giáo. Điều này không chỉ
liên quan đến khía cạnh kinh tế mà còn đến thể chế xã hội và những giá
trị văn hóa.
- Weber nói rằng uy tín không chỉ dựa vào sự giàu có mà còn vào
những yếu tố xã hội và văn hóa khác. Ví dụ, một giáo sĩ, một giáo viên
đại học hoặc một người có danh tiếng trong xã hội có thể có uy tín cao
mà không cần phải giàu có.

3. Quyền lực (Power):

- Quyền lực đề cập đến khả năng của một cá nhân hoặc nhóm người
kiểm soát hoặc ảnh hưởng đến hành vi của người khác. Nó có thể xuất
phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm quyền lực hợp pháp, quyền lực
lâm sàng, và quyền lực chăm sóc, như đã thảo luận trong câu trả lời trước
đó.
- Quyền lực có thể bổ sung và tương tác với của cải và uy tín để tạo ra
sự phân tầng xã hội. Người có quyền lực cao có khả năng kiểm soát tài
sản và tạo ra sự ảnh hưởng trong xã hội, dẫn đến việc tăng địa vị và uy tín
của họ.
Vì vậy, Max Weber nhấn mạnh rằng phân tầng xã hội không chỉ dựa vào
một yếu tố duy nhất mà phải xem xét sự kết hợp của các yếu tố này. Mối
quan hệ phức tạp giữa của cải, uy tín và quyền lực tạo ra sự đa dạng trong
cách con người được xã hội xác định và xếp hạng trong xã hội.
Max Weber xem xét quyền lực từ nhiều góc độ và tận dụng nó để hiểu
cách mà xã hội được tổ chức và phân tầng:
1. Loại hình quyền lực theo Weber:
 - Weber phân loại quyền lực thành ba loại chính: quyền lực hợp pháp
(legal-rational authority), quyền lực lâm sàng (charismatic authority), và
quyền lực chăm sóc (traditional authority).
- Quyền lực hợp pháp dựa trên hệ thống pháp luật và quy tắc được công
nhận chính thức. Ví dụ, chính phủ và tổ chức xã hội thường dựa vào
quyền lực hợp pháp để quyết định và kiểm soát.
- Quyền lực lâm sàng liên quan đến sự lôi cuốn và tôn thờ cá nhân,
thường xuất hiện khi có một người lãnh đạo có sức quyến rũ và sự tôn thờ
từ người theo đuổi.
- Quyền lực chăm sóc dựa trên truyền thống và quy tắc xã hội, thường
liên quan đến các hệ thống gia đình và tôn giáo truyền thống.

2. Tầm quan trọng của quyền lực:

- Weber coi quyền lực là yếu tố quan trọng nhất trong việc hiểu cách xã
hội được tổ chức và thể hiện quyền lực. Quyền lực ảnh hưởng đến mọi
khía cạnh trong xã hội, bao gồm việc quyết định chính trị, phân tầng xã
hội, và thậm chí trong các mối quan hệ cá nhân.
- Quyền lực có thể dựa trên nhiều nguồn khác nhau, bao gồm tài sản,
kiến thức, mối quan hệ xã hội, và sự thúc đẩy tinh thần cá nhân.

3. Tương tác giữa quyền lực và các yếu tố khác:

- Quyền lực tương tác với các yếu tố khác như của cải và uy tín để tạo
ra phân tầng xã hội. Ví dụ, người giàu có có thể sử dụng của cải của họ để
đạt được quyền lực và địa vị xã hội cao hơn.
- Quyền lực cũng có thể dựa trên uy tín và tôn giáo, khi một người có
uy tín cao hoặc là lãnh đạo tôn giáo có thể có quyền lực lâm sàng hoặc
quyền lực chăm sóc.

Tóm lại, quan điểm của Max Weber về quyền lực là một phần quan trọng
trong việc hiểu cách xã hội được tổ chức và phân tầng. Quyền lực có thể
xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau và tương tác với các yếu tố khác như
của cải và uy tín để tạo ra sự phân tầng và địa vị xã hội trong xã hội.
Nguồn tài liệu tham khảo
Quyền lực và kiểm soát quyền lực ở Việt Nam (tcnn.vn)
Quyền lực xã hội – Wikipedia tiếng Việt