Phong cách Hồ Chí Minh

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả: Lê Anh Trà

- Sinh vào ngày 24/6/1927 và ra đi vào năm 1999. Ông là người con của xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh
Quảng Ngãi. Quê hương nơi ông lớn lên đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cái tôi và sự sáng
tạo của ông.

- Năm 1965, sau nhiều năm học tập, Lê Anh Trà đã thành công trong việc hoàn thành chương trình tiến sĩ tại
Đại học tổng hợp quốc gia Mát-xcơ-va. Đây là một cột mốc quan trọng đánh dấu sự phấn đấu và kiên nhẫn
không ngừng của ông trong việc nắm vững kiến thức và trí tuệ.

- Năm 1984, ông được phong học hàm Phó giáo sư và tiếp tục phấn đấu hết mình trong lĩnh vực này. Sự đóng
góp của ông đã được công nhận và vinh danh khi ông được gọi là Giáo sư vào năm 1991.

- Lê Anh Trà là một nhân tài đa năng với hành trình sự nghiệp đa dạng. Ban đầu, ông đã gắn bó với lĩnh vực
quân sự trước khi chuyển hướng sang viết báo. Trong thời kỳ sáng tác báo chí, ông đã đảm nhận vị trí cao cấp
làm Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, nơi ông đã có cơ hội lan tỏa tri thức và nghệ thuật đến đông
đảo người đọc. Ngoài ra, Lê Anh Trà cũng là một tác giả nổi tiếng chuyên nghiên cứu và viết về cuộc đời và sự
nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã để lại dấu ấn vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. Công trình này đã đánh
bại thời gian và vẫn được xem là một tài liệu quý báu về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

2. Tác phẩm:

- Hoàn cảnh sáng tác: "Phong cách Hồ Chí Minh" là một phần quan trọng được trích ra từ bài viết dài mang
tựa đề "Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái cao cả," viết bởi Lê Anh Trà. Bài viết này được xuất bản
vào năm 1990 và thuộc phần nội dung của cuốn sách quý báu "Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam," do Viện
Văn hóa xuất bản.

- Bố cục: 3 phần

+ Đoạn 1 (Từ đầu đến "rất hiện đại"): Trong phần này, tác giả đưa chúng ta vào việc khám phá cơ sở và quá
trình hình thành phong cách độc đáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những nét đặc trưng và nguồn gốc của phong
cách này được tiết lộ một cách chi tiết và thú vị.

+ Đoạn 2 (Từ tiếp đến "hạ tắm ao"): Phần này tập trung vào những biểu hiện cụ thể của phong cách Hồ Chí
Minh trong cuộc sống và công việc hàng ngày. Tác giả mô tả những hành động và thái độ của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, đồng thời chia sẻ với chúng ta những ví dụ cụ thể về sự tử tế và sáng tạo của ông.

+ Đoạn 3 (Từ tiếp đến hết): Phần này là phần tổng kết và khẳng định ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh. Tác
giả làm sáng tỏ tại sao phong cách này vẫn đọng mãi trong tâm hồn người Việt Nam và là nguồn cảm hứng
không lớn trong cuộc sống hàng ngày của họ.

- Giá trị nội dung: Sự tinh tế trong phong cách Hồ Chí Minh nằm ở việc hòa quyện một cách hài hòa giữa
truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, cao quý và giản dị. Trong tác phẩm này, chúng ta cảm nhận
được sự tôn vinh sâu sắc đối với phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một phong cách có khả năng kết hợp
những yếu tố trái ngược này một cách tự nhiên và đầy sức mạnh.
- Giá trị nghệ thuật: Văn bản của tác phẩm này là một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc, sự kết hợp tinh tế giữa
việc kể chuyện và bình luận. Tác phẩm khéo léo lựa chọn các chi tiết đặc sắc, xen kẽ chúng vào bản văn một
cách thông minh. Tác giả không ngần ngại sử dụng từ ngữ Hán Việt phong cách để thể hiện sự gần gũi, trong
khi cũng sử dụng kỹ thuật đối lập nghệ thuật để làm nổi bật thông điệp cốt lõi: Hồ Chí Minh, người lãnh đạo
vĩ đại, được mô tả đồng thời vừa thân thiện vừa vượt xa trong tầm nhìn, là sự hiểu biết sâu sắc về tất cả các
nền văn hóa nhân loại mà vẫn giữ nguyên bản dáng riêng, riêng biệt của người Việt Nam. Tác phẩm tạo nên
một bức tranh sống động, vừa bắt lấy bản chất của Hồ Chí Minh và cũng của tâm hồn Việt Nam.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nền tảng hình thành lên phong cách Hồ Chí Minh

a. Phong cách Hồ Chí Minh là gì?

Nhắc đến phong cách Hồ Chí Minh là nhắc đến những đặc trưng giá trị, mang đậm dấu ấn Hồ Chí Minh.
Chúng được thể hiện qua: phong cách làm việc, phong cách tư duy, phong cách lãnh đạo, phong cách ứng xử
và phong cách sinh hoạt.

Phong cách Hồ Chí Minh là phong cách chứa đựng một cái tâm sáng, đạo đức cao đẹp, trí tuệ minh mẫn, và
hành xử đúng mực. Hơn nữa, phong cách Hồ Chí Minh không được hình thành với mục đích ngợi ca, chiêm
ngưỡng, mà có vai trò như một tấm gương sáng để mọi người học tập và làm theo.

Trên thực tế, bất kỳ ai cũng có thể tìm thấy điều mình cần học hỏi từ phong cách Hồ Chí Minh. Từ lao động
chân tay đến trí óc, từ già đến trẻ, từ người tu hành đến các chính khách, thương gia đều có thể học tập và áp
dụng phong cách sống mà Bác theo đuổi. Thậm chí ngay cả người nước ngoài cũng có thể tìm thấy nét tương
đồng giữa phong cách của bản thân với phong cách Hồ Chí Minh.

Những biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh đều được xây dựng thống nhất với tư tưởng, đạo đức của
Người. Qua đó, tạo thành một chỉnh thể nhất quán, giúp thể hiện một nhân cách lớn, trí tuệ lỗi lạc và đạo
đức trong sáng. Đó là nét đẹp đáng ngưỡng mộ trong lối sống của một vĩ nhân, một nhà văn hóa lớn, một
chiến sĩ cộng sản lỗi lạc.

b. Phong cách Hồ Chí Minh được hình thành như thế nào?

Cơ sở hình thành phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh là từ quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của
Người:

– Hồ Chí Minh có nền tảng tri thức văn hoá nhân loại sâu rộng. Điều này có được nhờ cuộc đời hoạt động
cách mạng sôi nổi của Người. Để tìm ra con đường cứu nước, Người đã học tập và làm việc tại rất nhiều quốc
gia khác nhau, từ Đông sang Tây, từ châu Á sang châu Âu, thậm chí là cả châu Mỹ, châu Phi:

Vốn tri thức mà Người có được, xuất phát từ năng lực và quyết tâm trau dồi không ngừng nghỉ:

– Để giao tiếp được với bản xứ, trước khi đến một đất nước nào đó, Người chủ động học nói và viết thứ tiếng
nước đó. Nhờ vậy mà sau nhiều năm bôn ba, Người đã thành thạo rất nhiều ngôn ngữ như: Pháp, Anh, Nga,
Hoa …. Điều này được minh chứng qua nhiều lần tham gia đàm phán tại nước ngoài và trực tiếp sử dụng
ngôn ngữ của nước sở tại.

⇒ Việc thông thạo nhiều thứ tiếng đã tạo điều kiện hết sức thuận lợi cho quá trình tìm đường cứu nước và
lãnh đạo cách mạng của Người
– Người chủ động học hỏi từ thực tiễn, thông qua các công việc lao động thường ngày. Theo ghi chép để lại,
trên hành trình cứu nước, Người đã trải nghiệm gần 20 công việc khác nhau. Từ làm nông, công nhân, thợ
máy, cho đến trí thức, thương gia, tất cả đều đã từng có mặt trong hành trình cứu nước của Người.

⇒ Từ việc đi nhiều nơi, làm nhiều nghề, Người đã tiếp nhận được những giá trị chung và mới của nhân loại
để tìm ra con đường cứu nước phù hợp với nước mình. Làm sao để vừa tương thích với hoàn cảnh cụ thể của
nước mình, vừa hài hòa với sự vận động, xu thế phát triển của thế giới

– Người đi đến đâu cũng tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của nước đó một cách sâu sắc, uyên thâm

Quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh là quá trình tiếp thu có chọn lọc từ những tinh hoa văn hóa
nhân loại của Bác:

– Với Bác, việc đi ra nước ngoài mang nhiều ý nghĩa. Bác đã đi khắp các châu lục, học tập, nghiên cứu, khảo
sát và chỉ chọn lọc, tiếp thu những giá trị văn hóa, văn minh có thể áp dụng vào văn hóa của nước mình. Bác
học từ thực tiễn các cuộc đấu tranh cách mạng ở nhiều nước, mở rộng tầm nhìn và làm giàu hiểu biết về các
giá trị văn hóa, hướng tới mục tiêu vì sự giải phóng dân tộc.

⇒ Phong cách của Hồ Chí Minh được hình thành qua quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa nước ngoài một
cách có chọn lọc. Bác không để văn hóa tác động tới mình, không ảnh hưởng thụ động. Thay vào đó, Người
chọn tiếp thu những cái hay, cái đẹp, song song với phê phán những hạn chế, tiêu cực của chủ nghĩa tư bản.

⇒ Phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa của giá trị văn hóa truyền thống và tinh thần quốc tế. Đó là
một phong cách đậm chất Việt Nam, rất phương Đông, rất bình dị nhưng cũng rất hiện đại.

2. Tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh thể hiện qua vẻ đẹp trong lối sống và làm việc

Vẻ đẹp phong cách của Bác thể hiện qua nơi ở và làm việc đơn sơ và giản dị. Tuy giữ vị trí lãnh đạo cao nhất
của Đảng và Nhà nước, nhưng nơi ở của Bác không hề cầu kỳ:

– Một căn nhà sàn gỗ nhỏ, chia thành vài phòng khác nhau

– Ngôi nhà nằm cạnh một hồ ao sen, mang đậm nét đặc trưng của làng quê Việt Nam

– Đồ đạc của Bác không nhiều, đã vậy còn mộc mạc, đơn sơ

⇒ Một nơi ở đặc biệt của một vị lãnh tụ mà không thể tìm ở bất cứ đâu trên thế giới này. Chẳng ai nghĩ rằng,
một vị lãnh tụ lại có một nơi ở đơn sơ, mộc mạc đến vậy. Từ đó càng chứng minh cho sự giản dị trong phong
cách của Bác.

Phong cách Hồ Chí Minh còn thể hiện qua trang phục giản dị và bữa ăn đạm bạc thường ngày:

– Tư trang của Bác hết sức ít ỏi: chỉ vài bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ. Đó là
những trang phục hết sức bình thường của mọi người dân Việt Nam lúc bấy giờ.

– Những món ăn trong bữa cơm của Bác rất đạm bạc: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối. Đây đều là những
món ăn thường ngày của người nông dân Việt Nam.

=> Đối lập với hình ảnh vị “anh hùng dân tộc” mà người đời hay gọi, đời sống vật chất của Bác lại tối giản ở
mức tối đa. Sự giản dị trong phong cách sống dường như phản chiếu chiều sâu văn hóa mà Bác đã tích lũy,
thể hiện một quan điểm sống đẹp đẽ, lành mạnh. Cho thấy cái đẹp không nằm trong sự cầu kỳ mà nằm ở sự
dung dị, gần gũi và đời thường.
3. Bài học rút ra từ phong cách Hồ Chí Minh

Phong cách sống của Bác tuy giản dị nhưng lại vô cùng thanh cao, giản dị nhưng không hề giản đơn:

– Bác có tư tưởng sâu sắc trong nhiều lĩnh vực, một tâm hồn sáng, đạo đức trong sạch, với trải nghiệm đời
sống vô cùng phong phú

– Phong cách học tập chủ động, dựa trên bản chất và sáng tạo thay vì máy móc, bắt chước làm theo

– Bác luôn hướng cái tâm, cái đức, cái tình và cái trí của mình để phục vụ nhân dân, làm cho dân hài lòng về
công bộc của mình

– Phong cách sống của Bác không phải do thần thánh hóa, không xuất phát từ mong muốn tự làm cho khác
đời, hơn đời

– Phong cách sống của Bác chính là tìm ra cái đẹp trong sự giản dị, tự nhiên và đời thường, trong sức mạnh
của nội tại

⇒ Ta có thể bắt gặp phong cách Hồ Chí Minh – phong cách sống mang hồn dân tộc trong cuộc đời của các vị
hiền triết trong lịch sử dân tộc Việt Nam như Nguyễn Trãi, Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm

III. Tổng kết

1. Nội dung: Đoạn trích “Phong cách Hồ Chí Minh” tuy ngắn gọn nhưng để lại cho người đọc bao niềm
ngưỡng vọng chân thành đối với vị cha già đáng kính của dân tộc. Phong cách sống thanh cao của Hồ Chí
Minh không chỉ thể hiện ở sự giản dị, mộc mạc, mà còn thể hiện qua sự đồng cảm và chia sẻ, ứng xử tinh tế
và lòng thủy chung tình nghĩa. Cuộc đời của Bác là một cuộc đời thanh cao, không màng danh lợi, cống hiến
hết mình vì nước, vì dân, đại điện cho một nhân cách mang truyền thống Việt Nam – rất mới mẻ, rất hiện đại.

2. Nghệ thuật:

– Cách lập luận chặt chẽ

– Hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, xác đáng

– Sử dụng đã xen nhiều phương thức biểu đạt

– Cách trình bày ngắn gọn